Professional Documents
Culture Documents
CHNG IV
88
NG DNG QUY HOCH TUYN TNH Trong chng ny, chng ta s tm hiu s lc mt s khi nim v phng php c bn trong l thuyt tr v mt s bi ton thc t m ngi ta s a v bi ton quy hoch tuyn tnh gii .
I- M U
Trong thc t hay gp tnh hung l phi chn mt quyt nh (bp bnh) do phi i mt vi mt i th thng minh v c quyn li i lp vi ta : v d trong cc tr chi tranh chp, trong qun s, trong vn ng tranh c.... Nghin cu vic chn quyt nh trong nhng trng hp i khng ny c tn gi l l thuyt tr chi. y ngi chn quyt nh v i th u c gi l ngi chi. Mi ngi chi c mt tp hp cc hnh ng la chn c gi l chin lc. Chng ta xt mt trng hp n gin l tr chi hai ngi : phn thng s l ci c ca mt ngi v chnh l ci mt ca ngi kia. Gii mt tr chi ngha l tm chin lc tt nht cho mi ngi chi. Hai ngi chi thng c k hiu l A v B, chin lc tng ng ca mi ngi c k hiu l : A : i (i=1m) B : j (j=1n) Gii thng ng vi chin lc (i,j) ca hai ngi c k hiu l aij v c vit thnh mt bng nh sau :
B A 1 2 ... m V d :
89
1 2 -1
0 2 -1
-2 1 0
1 0 3
A 2
3 i vi A :
- Nu A i nc 1 (dng 1) th A s : . Thng 1 im nu B i nc 1 . Thng 0 im nu B i nc 2 . Thng -2 im nu B i nc 3 . Thng 1 im nu B i nc 4 Nhng trng hp cn li l tng t . i vi B : - Nu B i nc 2 (ct 2) th B s : . Thua 0 im nu A i nc 1 . Thua 2 im nu A i nc 2 . Thua -1 im nu A i nc 3 Nhng trng hp cn li l tng t . Nghim ti u ca tr chi, c khi gi tt l nghim, l b chin lc (i*,j*) c tnh cht l nu mt ngi ly chin lc khc cn ngi kia vn gi nguyn th phn thng cho ngi i khc s b thit hi. Gii tr chi c ngha l tm nghim ti u. (thng) (ho) (thua) (thng)
90
B
1 1 1 0 2 0 1 4 5 -1
A 2
3
D liu l tng s phiu, tnh theo n v l ngn, m A s dnh c t B hay ngc li . y l mt trng hp n gin m ngi ta c th gii c bng khi nim chin lc b tri hn nh sau : - i vi A th chin lc 3 b tri hn bi chin lc 1 v 2 v n mang n cho A s im thng t, nn d B c chn chin lc no th A cng vn chn chin luc 1 hoc 2 m b chin lc 3 . Ta c :
1
1 1 1 0 2 0 1
2
4 5 -1
A 2
3
1
1 1 1 0 2 0 1
2
4 5 -1
A 2
3
91
1 1 0
2 0 1
4 5 -1
A 2
3
1
1 1 1 0 2 0 1
2
4 5 -1
A 2
3
Cui cng th b chin lc (1,1) l nghim ti u ca tr chi vi kt qu l ngi A thu thm c 1 (ngn) phiu t ngi B. Trong nhiu trng hp, khi dng chin lc b tri hn ch mi gim c c ca bi ton m cha gii quyt xong vn t ra. Chin lc MaxiMin v MiniMax Xt v d tng t nh v d trn nhng bng kt qu vn ng c cc c vn nh gi nh sau :
1
1 -3 1 5 -2 0 -2
2
6 2 -4
A 2
3
y l trng hp ngi chn quyt nh ngh l i phng thng minh v c chn quyt nh chng li mnh nn h lun ngh n chin lt n chc , l MaxiMin(A) v MiniMax(B) nh sau : a- MaxiMin(A) A lun xem B l i th thng minh. Khi A i nc i0 (dng i0) th B s chn nc i j0 (ct j0) sao cho A thng im t nht . Ngha l B i vo :
ai0 j0 = Min ai0 j
j
{ }
92
Trong tnh hung A s chn nc i sao cho A thng nhiu im nht. Chin thut ca A l i vo :
i
A i nc 1 th B s i nc 1 A i nc 2 th B s i nc 2 A i nc 3 th B s i nc 3
1
1 -3 1 5 -2 0 -2
2
6 2 -4
A 2
3
Vy MaxiMin(A) = a22 = 0 b- MiniMax(B) B lun xem A l i th thng minh. Khi B i nc j0 (ct j0) th A s chn nc i i0 (dng i0) sao cho B thua im nhiu nht . Ngha l A i vo
ai0 j0 = max aij0
i
{ }
Trong tnh hung B s chn nc i sao cho B thua t im nht. Chin thut ca B l i vo :
j
}
B
1
1 -3 1 5 -2 0 -2
2
6 2 -4
A 2
3
B i nc 1 th A s i nc 3 B i nc 2 th A s i nc 2 B i nc 3 th B s i nc 1
93
B chin lc (2,2) c gi tr l 0 l nghim ti u ca tr chi v nu ngi no i lch v ngi kia i ng th ngi i ng thu li nhiu hn gi tr ca tr chi. Nghim ti u trong trng hp ny cn c gi l nghim n nh.
1
1 0 -2 4 3
2
2 -3 -4
A 2 5
3 2
Khi A v B dng chin lc MaxiMin v MiniMax ca mnh th cho kt qu nh sau : MaxiMin(A) = a12 = -2 MiniMax(B) = a13 = 2 V MaxiMin(A) v MiniMax(B) l khc nhau nn tr chi khng c nghim n nh. Ta xem iu g c th xy ra ? - A tnh rng nu B thc hin ng chin lc ca mnh l chn ct 3 th A s chn chin lc 1 thng 2 t B (thay v thng -2)
1
1 0 5 2 -2 4 3
2
2 -3 -4
A 2
3
- Lc ny B s suy tnh v thy rng phi chn chin lc 2 thua -2 t A (thay v thua 2).
94
B
1 0 5 2 -2 4 3 2 -3 -4
A 2
3
- n lt A cng thng minh tnh lin c 2 nc, bit c B s chn chin lc 2 nn A s dng chin lc 2 thng 4 t B .
1
1 0 5 2 -2 4 3
2
2 -3 -4
A 2
3
1
1 0 5 2 -2 4 3
2
2 -3 -4
A 2
3
1
1 0 5 2 -2 4 3
2
2 -3 -4
A 2
3
Nh vy ta xoay ng mt vng, v nu c lp lun nh vy th ta s xoay vng mi. Nhng b chin lc nhn c trong khi xoay vng l nhng nghim khng nh. Chin lc hn hp
95
c c li gii ca tr chi khng c nghim n nh ngi ta a ra khi nim chin lc hn hp. Mi ngi chi khng chn mt chin lc thun ty nh trc y m chn mt phn b xc sut s dng tt c cc chin lc. Xt tr chi gia A v B c ma trn im dng c dng tng qut :
1
1
a11 a 21 a 12 a 22
2
... ... ... ...
...
a 1n a 2n
A 2 ...
m Gi s rng :
... a m1
... a m2
... a mn
q1 1
p1 1
a11 a 21 a 12 a 22
q2 2
... ... ... ...
... ...
a 1n a 2n
qn n B
A p2 2 ... ...
pm m
... a m1
... a m2
... a mn
Vn t ra l :
96
-Tm tn sut pi > 0 ca nc i th i (i =1 m) ca A sao cho i vi mi nc i th j ca B s im thng trung bnh ca A khng nh thua gA : p1a1j + p2a2j + ..... + pmamj Cng c ngha l tm pi sao cho : p1a1j + p2a2j + ..... + pmamj g1 gA (j = 1 n) g1 max (j = 1 n)
- Tm tn sut qj > 0 ca nc i th j (j =1 n) ca B sao cho i vi mi nc i th i ca A s im thua trung bnh ca B khng ln hn gB : q1ai1 + q2ai2 + .... + qnain (i = 1 m) Cng c ngha l tm cc qj sao cho : q1ai1 + q2ai2 + ..... + qnain g2 gB g2 min Khi hai bi ton quy hoch tuyn tnh thu c l : (i = 1 m)
(j = 1 n)
(i = 1 m)
xi =
pi g1
(i = 1 m)
97
yj =
qj g2
(j = 1 n)
(j = 1 n)
(i = 1 m)
y l hai bi ton i ngu . Chn mt trong hai gii V d : Xt tr chi gia A v B c bng im nh sau :
1
1 2 3 -1 1 3 2 -2 4
2
1 2 -3
Theo chin thut ca A v ca B ta c : MaxiMin(A) = a11 MiniMax(B) = a23 Tng ng lot cc ca bng im ln 4 ta c :
1 A
1 2 3 3 5 7 6 2 8
2
5 6 1
98
Gi pi 0 l tn sut nc i th i ca A (i=1 3) p1 + p2 + p3 = 1 qj 0 l tn sut nc i th j ca B (j=1 3) q1 + q2 + q3 =1 Thc hin tng t nh trn ta c hai bi ton i ngu nh sau :
q1 A
p1 p2 p3 3 5 7 6 2 8
q2
5 6 1
q3
(D)
(P)
(P)
c B0
iB 0
y1
y2
y3
y4
y5
y6
b0
99
0 0 0
cT
T
4 5 6
3 5 7 1 1
6 2 8 1 1
5 6 1 1 1
1 0 0 0 0
0 1 0 0 0
0 0 1 0 0
1 1 1
z0
0
c0
c B1
0
iB1
4
y1
y2
y3
32 7 37 7
y4
y5
0 1
y6
3 7 5 7
b1
18 7
1 0
4 7
26 7
2 7
1
cT
8 7
1 7
1 7
1 7
z1
1 0
1
1 7
1
6 7
0
1 7
c1
1 7
c B2
0 1 1
cT
iB 2
4 3 1
y1
y2
y3
0 1 0 1 0
y4
y5
32 37
y6
7 37 5 37
b2
0 0 1 1 0
214 37 26 37
1 0 0 0 0
12 37 2 37 5 37
z2
7 37 1 37
46 37
6 37
1
17 37
y2
0
6 37
0
1 37
c2
7 37
c B3
1 1 1
cT
iB3
2 3 1
y1
y3
0 1 0 1
y4
y5
16 107
y6
7 214 12 107
b3
0 0 1 1
1 0 0 1
9 107 17 107
13 107
z3
100
c3
17 214
10 107
9 214
23 107
1 g 2 y 1 y 2 y 3
= = = =
g 2 q1 suy ra q 2 q 3
= = = =
107 23 7 23 6 23 10 23
x T = [x 1
x2
T x 3 ] = c B B 1
17 = 214
10 107
9 214
101
g1 p1 suy ra p 2 p 3
= = = =
107 23 17 46 10 23 9 46
III- BI TON VN TI
1- M u
Bi ton vn ti l bi ton quan trng nht trong cc bi ton quy hoch tuyn tnh. Ngi ta tng kt rng 85% cc bi ton quy hoch tuyn tnh gp trong ng dng l bi ton vn ti hoc m rng ca n. Thut ng bi ton vn ti thng c hiu l bi ton vn chuyn sao cho cc ph nh nht.
2- Cc khi nim c bn
Bi ton vn ti c m t nh l mt bi ton v dng d liu gm tp hp cc nt N c chia thnh hai phn ri nhau : cc nt ngun S v cc nt ch D, tc l :
N = S D S D =
v mi cung (i,j) trong tp cc cung A u c gc trong S v c ngn trong D.
S:Cc nt ngun
D:Cc nt ch
Cc nt thuc S c gi l cc nt ngun (cung), cc nt thuc D c gi l cc nt ch (cu). Mt cch tng qut, bi ton vn ti trnh by c bng th. bi ton vn ti i khi cn c thm gi thit na l mi nt ngun u c cung ni vi mi nt ch. y ta ch cp n bi ton vn ti c thm gi thit ny v s gi tt l bi ton vn ti.
102
i vi bi ton vn ti ngi ta thng k hiu si S l ngun pht nt i(i=1m) dj D l nhu cu thu ca nt j (j=1n) Trong trng hp cc ngun pht khng chuyn ht sang cc nt cu v nhu cu th bi ton vn ti c gi l bi ton vn ti m. C th a mt bi ton vn ti m v mt bi ton vn ti (ng) bng cch thm vo mt nt cu gi th (n+1) vi nhu cu c xc nh nh sau :
dn+1 =
si dj
i=1 j=1
V tng lng hng thu c ti mi im thu Bj t mi im pht Ai bng lng hng cn thu ti Bj nn :
x 1 j + x 2 j + .... + x mj = b ji (j = 1,2,..., n)
tng cc ph l t nht cn phi c :
min z(x) =
c
i j
ij
x ij
103
min z(x) =
c
i=1 j=1
ij
x ij
(1)
(2)
(3)
Mt ma trn X=[xij]m.n tha (2) v (3) c gi l phng n, tha thm (1) c gi l phng n ti u.
b1 Thu Cc Pht a1 c11 x11 a2 .... ai .... am cm1 xm1 ci1 xi1 .... c21 x21 ....
b2
....
bj
....
bn
c12 x12 c22 x22 .... ci2 xi2 .... cm2 xm2
.... .... .... .... .... .... .... .... .... ....
c1j x1j c2j x2j .... cij xij .... cmj xmj
.... .... .... .... .... .... .... .... .... ....
Trong bng mi hng m t mt im pht, mi ct m t mt im thu, mi m t mt tuyn ng i t mt im pht ti mt im thu. Dy chuyn - Chu trnh Mt dy cc ca bng m hai lin tip nm trong cng mt hng hoc mt ct, ba lin tip khng cng nm trn mt hng hoc mt ct c gi l mt dy chuyn. Ta thy rng hai lin nhau trong mt dy chuyn c ch s hng hoc ch s ct bng nhau
104
x x
x x
Dy chuyn : (1,2) (1,3) (2,3) (2,4) (4,4) (4,1) Mt dy chuyn khp kn, u tin v cui cng bng nhau, c gi l mt chu trnh.Ta thy rng s trong mt chu trnh l mt s chn. x x x x x
Chu trnh : (1,1) (1,3) (2,3) (2,4) (4,4) (4,1) (1,1) chn - loi Gi s ma trn X=[xij]m.n (i=1,2,...,m) (j=1,2,...,n) l mt phng n ca bi ton vn ti. Nhng trong bng tng ng vi xij >0 c gi l chn, nhng cn li c gi l loi. Phng n c bn Mt phng n m cc chn khng to thnh mt chu trnh c gi l phng n c bn. Mt phng n c m+n-1 chn c gi l khng suy bin, c t hn m+n-1 chn c gi l suy bin. Trong trng hp suy bin ngi ta chn b sung vo phng n c bn mt s loi c lng hng bng 0 phng n c bn tr thnh khng suy bin
c- Gii bi ton vn ti
Xt bi ton vn ti c s lng pht, s lng thu v ma trn cc ph dng bng nh sau :
50 40 70
80 5 3 7
20 4 2 9
60 1 6 11
105
LP PHNG N C BN BAN U Phng n c bn ban u c xc nh bng cch u tin phn phi nhiu nht vo c cc ph nh nht (r,s) ( gi l chn). Khi : nu im pht r pht ht hng th xa hng r ca bng v s lng cn thu ti im s ch cn l bs-ar ; nu im thu s nhn hng th xa ct s ca bng v s lng pht cn li ti im pht r l ar-bs Bng mi thu c c kch thc gim i. Tip tc phn phi nh trn cho n khi ht hng. Cc chn trong qu trnh phn phi, s khng cha chu trnh, l mt phng n c bn. Nu phng n c bn suy bin, cha m+n-1 , th b sung thm mt s " chn 0 " p dng vo bi ton ang xt : 1- Phn vo (1,3) 50 . Hng (1) b xa . Ct (3) cn thu 60-50=10 80 0 5 40 3 70 7 4 2 9 20 10 1 50 6 11
3- Phn vo (2,1) 20 . Hng (2) b xa . Ct (1) cn thu 80-20=60 10 4 1 50 0 5 0 3 20 2 20 6 70 7 9 11 4- Phn vo (3,1) 60 . Ct (1) b xa . Hng (3) cn pht 70-60=10 0 0 5 0 3 10 7 20 60 4 2 9 0 20 10 1 50 6 11 60 0
106
c 5 c chn, chng to thnh mt phng n c bn khng suy bin v s bng vi m+n-1=3+3-1. THUT TON "QUY 0 CC PH CC CHN" nh l Nu cng vo hng i v ct j ca ma trn cc ph C=[cij] mt s ty ri v sj th bi ton vn ti mi vi ma trn cc ph mi C'=[c'ij=cij+ri+sj] th phng n ti u ca bi ton ny cng l phng n ti u ca bi ton kia v ngc li. Thut ton "Quy 0 cc ph cc chn" gm ba giai on. Giai on 1 : Quy 0 cc ph cc chn Sau khi xc nh c phng n c bn c m+n-1 chn, ngi ta cng vo mi hng i v mi ct j ca ma trn cc ph C=[cij] mt s ri v sj sao cho ma trn cc ph mi C' ti cc chn tha c'ij=cij+ri+sj=0. Tip tc v d trn ta thy : 5 3 20 7 60 s1=-3 4 2 20 9 s2=-2 1 50 6 11 10 s3=-7 r1=6 r2=0 r3=-4
107
0 0
20 60
0 3
20
-1 0 10
Giai on 2 : Kim tra tnh ti u Sau khi quy 0 cc ph cc chn nu : cc loi u c cc ph 0 th phng n ang xt l ti u, ngc li th chuyn sang giai on 3 Trong v d ny ta chuyn sang giai on 3. Giai on 3 : Xy dng phng n mi tt hn 1- Tm a vo. a vo l loi (i*,j*) c cc ph nh nht v tr thnh chn Trong v d ny l (2,3). 2- Tm chu trnh iu chnh. Chu trnh iu chnh c tm bng cch b sung (i*,j*) vo m+n-1 chn ban u, khi s xut hin mt chu trnh duy nht, gi l chu trnh iu chnh V. Trong v d ny chu trnh iu chnh l : V : (2,3) (3,3) (3,1) (2,1) (2,3) 3- Phn chn l cho chu trnh iu chnh. nh s th t cc trong chu trnh iu chnh V bt u t (i*,j*). Khi chu trnh iu chnh V c phn thnh hai lp : VC : cc c s th t chn. VL : cc c s th t l. 4- Tm a ra v lng iu chnh. Trong s cc c th t chn chn (r,s) c phn phi t hng nht lm a ra, tr thnh loi. Lng hng xrs a ra gi l lng iu chnh. Trong v d ny a ra l (3,3), lng iu chnh l 10. 5- Lp phng n mi. Phng n mi c c bng cch thm hoc bt lng iu chnh trn chu trnh iu chnh nh sau : c th t chn b bt i lng iu chnh. c th t l c cng thm lng iu chnh. ngoi chu trnh iu chnh khng thay i
108
Trong v d ny ta thy nhng trong chu trnh iu chnh c s thay i nh sau : (2,3) c thm 10 tr thnh 10 (3,3) b bt 10 tr thnh 0 (3,1) c thm 10 tr thnh 70 (2,1) b bt 10 nn tr thnh 10 Khi phng n mi l : 8 0 0 Quay v giai on 1. Giai on 1 : Quy 0 cc ph chn 8 8 0 10 0 20 0 70 3 s1=0 s2=0 Ma trn cc ph mi l : 7 0 0 7 0 3 0 50 0 10 1 0 50 -1 10 0 s3=1 r1=-1 r2=0 r3=0 8 0 3 0 50 -1 10 0
10 70
20
10 70
20
Giai on 2 : Kim tra tnh ti u y l phng n ti u 80 50 40 70 Vi cc ph l : 1.50+3.10+2.20+6.10+7.70=670 Khi s dng phng n ban u 80 50 40 70 th cc ph l : 5 3 20 7 60 20 4 2 20 9 60 1 50 6 11 10 5 3 10 7 70 20 4 2 20 9 60 1 50 6 10 11
109
1.50+3.20+2.20+7.60+11.10=680
4- Cc bi ton c a v bi ton vn ti
C nhiu bi ton thc t c tnh cht khng phi l vn ti nhng c m hnh ton hc l bi ton vn ti. Mt s bi ton nh vy l : a- Bi ton b nhim Gi s tp hp S gm m ngi v tp hp D gm n cng vic (chc v). Cc ph ca vic b nhim ngi iS vo vic jD l cij (i=1m , j=1n). Bi ton t ra l tm cch chia mi ngi ng mt vic sao cho cc ph b nhim l nh nht. Ngi ta t bin (bin trn dng) nh sau :
1 x ij = 0
nung-i i nhn vic j nutr-ng hp khc
th bi ton tr thnh :
min
c
iS jD
ij
x ij
x
jD
ij
=1
(i S)
x
iS
ij
=1
(j D)
y l bi ton vn ti nhng c thm yu cu l cc bin xij ch ly gi tr 0 hoc 1. Bi ton b nhim cng c khi c gi l bi ton chn (Choice Problem). Nhiu bi ton thc t a dng c m hnh ton hc l bi ton b nhim, chng hn nh bi ton phn b ho lc vo mc tiu cn tiu dit. b- Bi ton vn ti vi cung t hn cu Xt mt bi ton mt bi ton vn ti vi S l tp hp m nt cung v D l tp hp n nt cu m tng ngun cung nh hn tng nhu cu, tc l
si
i=1
d
j=1
Trong trng hp ny tt nhin khng th p ng nhu cu dj cho mi nt j=1n cho nn rng buc c dng bt ng thc thay v l ng thc. Vy :
x
i=1
ij
dj
(j = 1 n)
110
Ngi ta thng a bi ton ny v bi ton vn ti (ng) theo mt trong hai trng hp sau y : 1.Trng hp th nht l c tnh n s thit hi bng tin khi thiu mt n v hng ho nt cu j l rj (j=1n) Lc ny ngi ta a thm vo mt nt cung gi (m+1) vi ngun cung l
s m+1 =
d s
j=1 j i=1
min
m +1 n
c
i=1 j =1
ij
x ij
m+1 x ij = d j (j = 1 n) i=1 n (i = 1 m) x ij = s i j =1 x 0 (i = 1 m + 1, j = 1 n) ij
2.Trng hp th hai l khng tnh n s thit hi do thiu hng nt cu Lc ny ta cng a v bi ton vn ti (ng) nh trn, nhng v khng tnh n s thit hi nn mc tiu s l
min
Ghi ch :
c
i=1 j =1
ij
x ij
Vi bi ton vn ti m, ngun chuyn khng ht sang cc nhu cu, ngi ta c th tnh thm cc ph lu kho mi ngun cho mi n v hng l ci (ng) bng cch thm vo nt cu gi (n+1) th hm mc tiu tr thnh
(n+1)
min c ij x ij
j=1 i=1
n +1 m
Nh vy ta ch cn xt bi ton vn ti (ng)
111
min c ij x ij
j =1 i=1
n +1 m
n (i = 1 m) x ij = s i j=1 m (j = 1 n) x ij = d j i=1 x ij 0 (i = 1 m, j = 1 n)
c- Bi ton vn ti c ng cm y l bi ton vn ti nhng khng phi mi ngun u c cung ni vi mi ch. ngha l c ng cm. Cch a v bi ton vn ti l dng phng php Mln, tc l phng php pht nh sau : Gi E l tp cc cung khng cm, tc l cc cung (i,j), iS, jD v bi ton c thm iu kin xij=0 vi (i,j)E ta a bi ton c cc yu cu
min c ij x ij
j =1 i=1 n +1 m
(*)
112
min c ij x ij
j =1 i=1
n +1 m
min
(c
i=1 =1 j =1
+ c j ) x ij (i = 1 m) (j = 1 n) ( = 1 k )
= si = dj = a
(i = 1 m, = 1 k , j = 1 n)
113
114
. xij biu th lng vn chuyn ca dng trn cung (i,j)A Gi tr tuyt i |bi| c gi l nhu cu ca nt i. Nu bi>0 th nt i c gi l im ngun, nu bi<0 th nt i c gi l im ht. Mt cch hon ton t nhin ngi ta t hai iu kin sau y : a- Tng lng trn dng vo nt i bt k phi bng tng lng trn dng ra khi nt i (lut bo ton dng). Nh vy :
bi +
Trong :
jI(i)
ji
jQ(i)
ij
(i N)
(1)
I(i)= {nt j / cung (j,i)A} : nhng nt c cung ni n nt i O(i)= {nt j / cung (i,j)A} : nhng nt c cung ni t nt i n n b- Dng trn cung l khng m v khng vt qu ti nng ca cung. Nh vy :
0 x ij uij
(i, j) A
(2)
Mi vect x c cc thnh phn xij , (i,j)A, c gi l mt dng. Dng x tho iu kin (1) v (2) c gi l dng chp nhn c. Ly tng ca (1) theo cc nt i ta c :
b
iN
=0
(3)
iu ny c ngha l tng dng t bn ngoi vo mng phi bng tng dng t mng ra ngoi. Nu iu ny iu ny khng tho th bi ton l khng chp nhn c. Mc tiu ca bi ton l lm cc tiu cc ph dng trn mng, tc l :
min
(i, j)A
ij
x ij
(4)
trong cc tiu ly trn mi dng chp nhn c. Nh vy ta nhn c mt bi ton quy hoch tuyn tnh nh sau :
115
min
(i, j)A
ij
x ij
b i + x ji = jI(i) 0 x ij uij
jO(i)
ij
(i N) (i, j) A
V cc bin quyt nh thng ch nhn mt trong hai gi tr nn bi ton ny cn c gi l bi ton quy hoch nguyn nh phn (Binary Integer Programming) . Mt tng t nhin gii bi ton quy hoch nguyn l c gii nh mt bi ton quy hoch tuyn tnh tng qut tm b qua rng buc bin phi nguyn. Khi tm c phng n ti u th s lm trn n c phng n ti u nguyn gn ng. Phng php ny c th p dng trong thc t nhng phi ch n hai nguy c sau y : - Mt l phng n ti u c lm trn khng chp nhn c i vi bi ton quy hoch nguyn. - Hai l phng n ti u c lm trn chp nhn c nhng c th gi tr mc tiu tng ng l rt xa vi mc tiu ti u ca bi ton quy hoch tuyn tnh nguyn.
116
max z =
c x
i=1 i
n ai x i b i=1 x 0 v nguy n (i = 1 n) i
V mt ton hc th nu hm mc tiu l min z hoc rng buc l ng thc th bi ton cng gi l bi ton bal. Bi ton bal c dng c bit v n gin v ch c mt rng buc ngoi rng buc du v tnh nguyn. Ngi ta nghin cu c nhiu cch gii ring cho bi ton v a bi ton quy hoch nguyn v bi ton bal gii.
b- Bi ton sn xut c l ph c nh
Gi s mt nh my c k hoch s sn xut n sn phm. Chi ph sn xut sn phm j=1n gm l ph c nh kj , khng ph thuc vo s lng sn phm j, v cc ph cj i vi mi n v sn phm j. Gi xj 0 l lng sn phm j=1n s sn xut th chi ph sn xut sn phm j s l :
k j + c j x j c j (x j ) = 0
mc tiu sn xut vi chi ph cc tiu s l :
nu x j > 0 nux j = 0
min z =
c (x )
j =1 j j
Trong trng hp ny hm mc tiu z l hm phi tuyn vi cc i s l xj (j=1n) mc d cc rng buc thc t nh nguyn liu, th trung,.... u l tuyn
117
tnh nn bi ton rt kh gii. Ngi ta c th a bi ton ny v bi ton quy hoch tuyn tnh nguyn b phn bng cch a vo cc bin ph nh phn nh sau :
1 yj = 0
nu x j > 0 nux j = 0
(1)
biu th yj (j=1n) l bin nh phn c lp, khng ph thuc vo xj nh trong (1) ngi ta a vo mt rng buc tuyn tnh nh sau : xj Myj (j=1n) y M>0 v rt ln rng buc xj l tha. Khi hm mc tiu v rng buc trn tr thnh :
min z =
(k y
j =1 j
+ c jx j )
(2)
0 x j My j 0 y j = 1
Tht vy :
- Nu xj > 0 th yj khng th bng 0 nn yj =1 - Nu xj = 0 th yj = 0 hoc yj=1 Nhng v kj>0 ( nu kj= 0 th khng cn a vo bin ph yj) v hm mc tiu l min z nn thut ton tm phng n ti u lun ly yj=0 v phng n vi xj=0 v yj=1 khng th l ti u. Khi vit cc rng buc tuyn tnh khc vo ta c bi ton quy hoch tuyn tnh nguyn b phn.
118
CU HI CHNG 4
1- Trnh by chin lc b tri hn. 2- Trnh by chin lc MaxiMin v MiniMax. 3- Xy dng quy hoch tuyn tnh trong trng hp khng c nghim n nh. 4- Trnh by cc giai on gii bi ton vn ti.
119
BI TP CHNG 4
1- Tm phng n ti u cho bi ton l thuyt tr chi c ma trn im c cho nh sau : 2 -1 -2 3 5 -5 -2 4 0 -1 -2 3
120