KNC OTURUM Alma Saati: 14.

44 BAKAN : Bakan Vekili Mehmet Naci BOSTANCI (Amasya) --------0------BAKAN Kusura bakmayn bu gecikmeden dolay, yeni tamamlayabildik aadaki Genel Kurulu. Efendim, ncelikle davetimize icabet eden Sayn Recep Szen hakknda ksa bir bilgi veriyorum hayat hikyesi zerine. Askeri Yargtay Onursal Basavcs hlihazrda. RECEP SZEN Evet. BAKAN 1948 doumlu, Aydn Nazilli, Aarencik ky ilk, orta ve lise retimini Nazilli de, 67-71 stanbul niversitesi Hukuk Fakltesi... Nazillide avukatlk staj bittikten sonra Aydn Barosuna kayt, Ekim 72-Mart 73 yedek subay okulu, Mart 73-Ocak 74 Emirdada yedek subaylkta bulunuyorsunuz. Askeri hkimlik snavn kazanp, 74 ylnda eitimi tamamladktan sonra Krklarelinde tmende Mart 88 tarihine kadar Yardmc Askeri Savclk grevlerini yrtyorsunuz ve Askeri Savc Yardmcl. Mart 80-Austos 89 tarihleri arasnda stanbul Skynetim Komutanl Askeri Savc Yardmcl grevinde bulunuyorsunuz. Bu sre ierisinde MarksistLeninist Silahl Terr rgt olan Dev-Sol rgt soruturmas ile megul oluyorsunuz. 7 adet iddianame ve 2 cilt mtalaa, bir savclar heyeti tarafndan -iinde sizin de olduunuz- hazrlanyor. Austos 89da Erzurumda Askeri Mahkeme Kdemli Hkimliine balyorsunuz ve daha sonra Askeri Yargtay yeliine 93 tarihi itibaryla katlyorsunuz. 12 yl Askeri Yargtay da 3. Daire yelii, 3 yl 4. Daire Bakanl yapp, 2008-2009 yllarnda 1 yl Askeri Yargtay Basavcl yapp 2009da ya haddinden emeklilie ayrlyorsunuz. ki dnem de yani 8 yl Uyumazlk Mahkemesi yelii yapyorsunuz. Bu bilgiler sizin hayat hikyenizin veciz bir zeti ama hayat tabii ok daha derin ve yle sayfalara smyor. Recep Bey, Trkiyenin nemli srelerden getii bir zaman da askeri savclk grevini ifa ettiniz ve Evet, kameray darya alyoruz. Askeri savclk grevini yaparken ayn zaman da nemli toplu davalardan birisi olan Dev-Sol davasna ilikin hukuki almalar yrten heyetin iinde bulundunuz. Genellikle 12 Eyll dnemi tartlrken, asker mahkemeler, onlarn ileyi biimi, ne lde hukuka uygun bir ekilde davrandklar, mahkemelerin sanklarla ilikileri, bunlar srekli toplumun gndeminde tartma konusu oluyor. Bir bakma sizin beyanlarnz, tartmalarn tesinde gerekten ne olup bittiine ilikin k tutacak beyanlar olacak. O dnemde sizin gzlemleriniz erevesinde konuacak olur isek, Skynetim Mahkemeleri nasl yaplandrlyordu? Bunlar bir tr olaanst mahkeme gibi grmek mmkn m? Meri hukuka bal olarak m ileri yrtyorlard? Yoksa olaanst dnemin getirdii ek bir kudret ve biraz kendini artlarn zerinde grme hli, bu mahkemelerde rastlanan bir durum muydu? Hkim ve savclar nasl seiliyordu bu mahkemelere? Komuta kademelerinin, Mill Gvenlik Konseyinin hem seimlere hem de kararlara ynelik telkinleri oluyor muydu? Nedir bilgi ve gzlemleriniz, ne tr olaylara ahit oldunuz? RECEP SZEN Efendim Mart 1980 tarihinde bu greve atanp greve baladm belirtmitim. Siz de bu bilgi erevesinde bunu yenilediniz. ok yeni, tecrbesi ileri derecede olmayan kiilerin bu grevlerde bulunmas sz konusu oldu. Trkiyenin her tarafnda skynetim ilan edilmiti hatta...

BAKAN Affedersiniz, iki dakika basn mensuplar grnt alsnlar, yazl basn ieride kalyor ama grntl basn kartyoruz. zniniz olur ise RECEP SZEN Estafurullah. BAKAN Peki. Affedersiniz, buyurun. RECEP SZEN Estafurullah. Efendim, o dnemde zaten hem ismimiz hem resmimiz, yazl ve grsel basna oka intikal etti. lgili basn mensuplar buna dair bir aratrma yaptklarnda fazlasyla bulacaklar. ok tecrbeli olmayan hkimler olarak, grevde uzun sre kalm ve belirli bir hkimlik tecrbesi edinmi kiiler olmayarak bu grevlere atanm olduk biz. Ben gene de bir 5 yllk asker savc deneyimi olan kii olarak geldim ama adaylk dnemi bile henz sona ermi ok gen insanlar da grev yapt. nk Trkiyenin her tarafnda skynetim ilan edilmi ve eitli yerlerde mahkeme kurulmutu. Genellikle atamalar skynetimin bulunduu yere yakn asker mahkeme ve savclklarda oldu. Yani Krklarelinde iki yardmc savc arkadamla beraber grev yaparken o arkadalarmdan birisi Adanaya atand, imdi rahmetli olan dier bir arkadam benden nce stanbula atand ama ksa sre sonra geri dnmesi gerekti onun. O grevi yrtemeyecei eklinde bir kanaat olutu ve bildirildi ve sonra ben atandm. Atamama kimler etkili oldu? Niye balangta deil de mteakip dnemde tercih edildim, onlar bilmem ama atandktan sonraki zamanda skynetim savcs olan, gene, rahmetli olan bir aabeyimizin, kendisinden nce bir baka savc, kdemli basavc olarak grev yapan kiinin tekilatlandrd gibi, o kadar youn bir i yk var ki, bir grev blm yapmas icap edilmi balangta. te eitli rgtsel faaliyeti olan insanlar, rgtler o civarda fazlasyla eylem yapmlar yani bir savcya iki savcya birka tane farkl rgtlerin dosyalar verilip o ekilde soruturmalarn yrtlmesi yerine, ite u u savclar Dev-Sola baksn, u u savclar MarksistLeninist Silahl Propaganda Birliine baksn, unlar TKKOya baksn ve benzeri. Keza sa rgt olarak da nitelenen dier baz rgtlere de bu ekilde belirli savclar atand veya o ekilde grev taksimi yapld. Ben gittiimde hem Dev-Yol rgt dosyalar hem Dev-Sol rgt dosyalar, benden nce atanm bir arkadamdayd. Siz ikiniz bu rgtsel davalar yrteceksiniz soruturmalar yrteceksiniz eklinde bir grev blm zerine almalara baladk. Rahmetli etin zek Hocam, skynetim mahkemesinin koridorlarnda 165 Sayl Trk Ceza Kanununun 149uncu maddesi gereince verilebilecek bir kararn peinde oldu koridorlarda. O nedenle biz o dnemce oka kullanlan Trk Ceza Kanununun o ilgili maddelerinin, kanundaki metinlerini bile -asker yargda zaten uygulanmayan bir ey, normal dnemde de adliye hkimlerinin, savclarnn uygulamadklar bir kanun maddesi- onlar falan bilmeden, mahiyetlerini bilmeden greve baladk. BAKAN 149, halk birbiri aleyhine mukateleye sevk etmekti deil mi? RECEP SZEN Evet, evet. 141in, 142nin, 146nn, 163n, 168inci maddelerin -oka kullanlan maddeler bunlar- bunlarn ieriini, uygulamasn, itihatlarn filan, tabii Trkiye byle dnemlerden getikten sonra zellikle bilebiliyor, konuulabiliyor. Benden nce atanan arkadam da -Kasm-Aralk 1980 tarihine kadar birlikte altk- o arkadam iade edildi. Belirttiim gibi hem Dev-Sol rgt hem Dev-Yol rgtnn dosyalar bize verilmiti. 1980 Ekiminde, 12 Eyllden sonraki dnemde, i yknn ve dosya saysnn okluu nedeniyle 1402 sayl Yasada deiiklik yapld. Adliye mahkemelerinde grevli, temayz etmi hkim ve savclarn da atanmas saland. te ben Ekim 1980den sonra Beyolu Adliyesinden gelen, rahmetle

andm bir aabeyim ve hl kendisine uzun mrler dilediim bir baka aabeyimle beraber bu grevi yrtmeye altm. yle ar bir i yk ki aklmda kald, 4.152 sayl bir dosya var, 125 sankl eski Babakanlardan Profesr Nihat Erim ve koruma polisleriyle, stanbul Emniyet Mdr Muavini Mahmut Dikler ve koruma polislerinin ldrlmesi olaynn -katilleri diyeceim nk yarg olarak kesinleti o- emniyetten gelen dosyalarnn sorgusunu bile yapmadan komutanln tutuklanma istemini mahkemeye iletmek durumunda kaldk, yle youn bir i yk. te daha sonraki zamanda bu i yknn sadece askeri hkimlerle gtrlemeyecei anlald. Aklmda kald kadaryla stanbul skynetiminde 42 savc grev yaptk. Adliyelerden gelen cumhuriyet savcs meslektalarmzla beraber. Kamuoyunun -u andaki kamuoyunun- bildii, normal dnemlerin sona ermesini salayan byle bir yarglamada bulunmam Normal bir dzen ierisindeki derken, ite bulunduunuz yerden farkl bir yere atanmsnz, iki ayda bir skynetimin yasama organ tarafndan uzatlp uzatlmayaca grlyor. ki ay sonda geri dnecek miyim, dnmeyecek miyim? Skynetim sona erecek mi, ermeyecek mi? Buna karar verilecek mi, verilmeyecek mi? diye dnrken byle bir, sizi de ok zor bir duruma dren, ar bir ykn altna giriyorsunuz. Ben de yle oldum yani bir buuk yl evimden ayr, stanbulda grev yapmak durumunda kaldm. BAKAN Hayati risk sz konusu muydu? RECEP SZEN imdi, hayati risk her zaman sz konusuydu. nk ben Krklareline Topkap Otogarndan gelip gittim hafta sonlar. Daha sonraki dnemde, affedersiniz, Topkap Otogarndaki grevlinin Dev-Sol rgt yesi olduu gibi soruturmalar oldu yani hayati riski her zaman hissettik. Somut bir risk oldu mu? Hayr somut bir risk olmad ama zaman zaman, mesela, Metris Cezaevinden o krk metrelik tnel kazlp da ite 29-30 kiinin kat dnem, o zaman sylenmiti yani 29-30 tane serseri mayn toplumun ierisinde, ona gre teyakkuz hlinde olun. denmiti. Ben grevde bulunduum o 9,5 yllk dnem ierisinde, benimle ilikisi olabilecek, bana gre st konumda bulunan ne bir meslektamdan mesela kdemli savcmdan veya onun alt konumunda olan aabey konumundaki kiiden- ne de daha st konumdaki sz sahibi yetkili olan kiilerden, ne direkt ne vastal, zellikle, unu yle yapn tr bir bask saylacak davran grmedim, sz duymadm. Yalnz, burada biraz tevazu ierisinde olmak istemiyorum. Herhlde Recep Szenin yapt ite, kendisine unu yle yap demek gerekli olmad, yani ben, hukuk fakltesinde okurken bir hocamdan, Adaletin, adil olmas yetmez, adil olarak da davranlmas icap ederi ilke olarak benimsediim iin, bunu da hayatmda hep uyguladm iin emekli olduktan sonraki veda treninde de bunu tm meslektalarma sylediim iin byle biliniyordu ki, byle bir bask, bask saylacak bir davran grmedim. BAKAN Evet. Peki, aradan tabii uzun yllar geti, o dnemin atmosferi malum, darbeyi yapanlar, tutuklanan, ieriye atlan herkesi, aa yukar sulu olduklarna dair bir anlayla davranyorlard. Hukuki yarglama safhas ayr ama hapishane srecinde yahut da potansiyel sulularn arand dnemde sulu olduklarna dair yaygn bir kukuyla davranyorlard ve bir bakma, hapishanelerde insanlara eziyet edilirken de iledii sua kar bir ceza sebebiyle eza ve cefa uygulamak biiminde deil, topyekun bir sululuk anlay ve fke ve kzgnlkla davranyorlard, darbeyi yapanlar. Mahkemelerde de benzeri bir, hukukun dna kan, byle bir fkenin parasna dnen, o yzden hukuku esneterek birikmi bir fke, kzgnlkla davranan sistemli ve etkili bir biimde bir hukuki akl, bylelikle sanklarla mahkeme

arasnda bildiimiz olaan mahkemelerin dna kan bir mesafe Bu tr bir eye ahit oldunuz mu? RECEP SZEN 1.195 kii hakknda soruturma yapmm, daha dorusu dava amm, -ben buraya gelmeden nce mtalaama yle bir gz attm- 489 kii hakknda kovuturmaya yer olmadna karar vermiim. Birleen dosyalarla beraber 1.243 sank hakknda mtalaa vermiim. Birleen dosyadan kastm, Yargtay, Askeri Yargtayda incelenip, bu stanbul Ana Dev-Sol davasyla birlesin diye gnderilenleri kastediyorum. 410 sank hakknda da beraat karar istemiim mtalaamda. Bu, tahmin ediyorum bir yant olur, cevap olur. Savc yardmcs olarak grev yaptm iin, bana savcmdan veya onun st olan insanlardan Falanca hakknda yle karar verilsin, filanca hakknda yle beraat ettirilsin veya tutuklansn, salverilsin. gibi herhangi bir ey olmad. 12 Eyll 1980 sabah, komu odada kalan, imdi rahmetli olan bir meslektam kapm ald, mesaiye gideceiz, Recep ihtilal olmu dedi. Ne ihtilali aabey? Silahl Kuvvetler ynetime el koymu. Peki ne yapacaz? imdi, bu konuma hem kiiliim hakknda hem de o dnemin yneticileri hakknda sorunuza cevap olaca iin sylyorum. Neler olur? Neler derler bize? Ve verdiim cevap: Eer, hakikaten savclar, hkimler unu yle yapn, bunu byle yapn tr, hangi kademeden gelirse gelsin, bir davran bir sz gelirse ben bu ii brakrm, ben bu ii yrtemem. olmutur. Benim kiiliim dnda, benim grev yap biimim dnda, dier insanlar, dier hkimler dier savclar eitli eyler yapm mdr, yapmam mdr? Tabii onlar oralarda sorulacak eyler. Ben 9.5 yllk sre ierisinde, bu kadar saydaki kiinin ifadesini alm, bir o kadar tank dinlemi kii olarak hukukuluumu hibir zaman bir bakasnn kk grmesine, bir bakasnn egemenine terk etmedim. unu sylemek istiyorum, o zamanlar oka gndeme gelirdi, te falanca yakalanm, filan rgt yesi yakalanm, emniyette soruturmas yaplyor veya filan kademede soruturmas yaplyor, ite gidilsin baklsn, soruturmaya yn verilsin veyahut da neler soruluyor baklsn. stanbul Emniyet Mdrlne hi gitmemiimdir, hi gitmeye ihtiya duymammdr. Dediim gibi, hukukuluuma ters den bir davran olarak grmmdr, byle bir kltmeye iletmemiimdir kendimi hi. BAKAN Aslnda buna ilikin de bir soru soracaktm, siz benden abuk davrandnz. imdi, 12 Eyll dneminde savclar ayn zamanda bu soruturmalar yrtrken kolluk gleriyle birlikte alyorlard. RECEP SZEN Bir ksm. BAKAN yle bir yaygn kanaat var: Sa rgtlerin zerine polisin iindeki sol evrelerin, sol rgtlerin zerine de polisin iindeki sa evrelerin gnderilip soruturmalar onlarn yapmalarnn temin edildii, bylelikle koruma ve kollamann tesinde ama ayn zamanda hasmln getirdii defekti hesaba katmakszn, hatta ondan bir hayr mit ederek byle bir uygulama yapld. Sizin byle bir gzleminiz oldu mu? RECEP SZEN Hayr, yle bir gzlemim olmad ama unu biliyorum, -yarglamalarda da karlatmz olay- herhangi bir, zellikle toplu duruma, toplu sanklarn bulunduu durumaya girilirse BAKAN Evet. RECEP SZEN - O yarglamadaki sanklar hangi siyasal gre sahipse, hakim ve savclara Siz komnistsiniz, bizi yarglayamazsnz veya siz faistsiniz, bizi yarglayamazsnz. eklinde ayn insanlar, ayn hkim ve savclara sylerlerdi ama emniyetin ierisinde sa grllerin solcularn iini sol grllerin saclarn iini yapp yapmadn tabii bilmem, bilmem mmkn deil.

BAKAN Tabii, polisin iinde ciddi bir ayrlma vard 12 Eyll ncesinde. RECEP SZEN Vardr tabii, hepimiz biliyoruz. Onlar biliyoruz. BAKAN - Pol-Der ve Pol-Bir eklinde. Hemen hemen herkes safn belirlemiti, o bakmdan, acaba bu ynde ortaya konulan ok yaygn kanaatler ne lde pratiin iinde olan insanlar tarafndan paylalyor? Bu amala sormutum. Karakollara gitmediinizi sylediniz ama Zaman zaman karakollara gidilip soruturmalara yn verilmesi gerektiine ilikin herhlde kanaatlere ahit oluyordunuz. RECEP SZEN Tabii, sylenirdi bu. BAKAN Ayn ekilde, yaygn kanaatlerden birisi Karakollarda veya zel yerlerde, yakalanan tutuklulara, sanklara ikence yaplarak ifade alnd ve o gnn artlar ierisinde doktora kp bunu ispat etme imkan olmad iin de polisteki ifadeler zerinden mahkemeye soruturmann intikal ettirildii. eklinde. Genellikle de polisteki ifadelerini reddederdi sanklar mahkemeye geldiklerinde. Bunun sistematik bir ekilde olmas ayn zamanda polis ifadesiyle mahkeme ifadesinin farkl olmas, bu yndeki grleri teyit eder mi? RECEP SZEN imdi, o yndeki grleri teyit eder mi? Onu bilmem. Yalnz, ben mtalaamn 2nci cildinin balangcnda 20 sayfalk mtalaam verirken, mtalaama yn veren, itihatlar koydum, kendimi balayan itihatlar koydum. Oradaki itihatlardan birisi, Salt, emniyetteki ifade delil tekil etmez. eklindeki Askeri Yargtayn itihadyd. Sen byle yazmsn ama bak falan sankta salt polisin ifadesini delil olarak kullanmsn. eklinde bir savunmayla da karlamadm, yani kendi yrttm soruturmada byle bir savunmayla karlamadm. Belki buna ynelik, Evet byle yapmsnz doru ama polis ifadesini destekleyen falan delil de zayf bir delildir, bu delile de itibar etmesen iyi olurdu. gibi savunmalar oldu. BAKAN Peki, hi byle, sanklarn iinden ikence grdklerini beyan edenler olduunda resen bunlar soruturmak gerekir miydi? Savclarn grevi miydi? Sizin, resen veyahut da ikyet zerine ikence iddialarna ilikin yrttnz herhangi bir soruturma oldu mu? RECEP SZEN kence sulamasyla yrttm herhangi bir soruturma olmad. Nedeni de gene belirttiim gibi, ben sadece Dev- Sol rgt soruturmay yapyor idim ama Dev-Sol sanklarndan Ben ikence grdm, su duyurusunda bulunuyorum, bunun gereini yapn. eklindeki sanklarn herhangi bir savunmasyla da karlamadm. Daha ok, sanklara -huzurumuza geldiklerinde- ben Dev-Sol rgt yesiymisin ve u eylemlere katlmsn, ne dersin? eklinde bir soruyla gndeme giriyordum. Dev-Sol yarglamas balad zaman Dev-Sol 2 iddianamesiyle ilgili yarglamadan bahsediyorum, nk, Nihat Erim ve Mahmut Diklerin koruma polisleriyle ilgili eylemide Dev-Sol 1 ad ile bir davaya konu olmutu. BAKAN Sanklardan birisi Tayfun RECEP SZEN Aslan zkk. Tayfun Aslan zkk. te Harun Kartal, Sadettin Gven vesaire gibi kiilerdi. O yarglamada Kimlik vermeyeceiz, biz ikence grdk, nce bize yaplanlar sylemek istiyoruz mahkemeye. eklinde beyanlarda bulunanlar oldu ama mahkemeden Ben nce sizin kim olduunuzu bilmeliyim, sank olarak benim nmdeki iddianamenin san msnz, deil misiniz? gibi bir kar cevap oldu. BAKAN Genellikle, toplu davalarda ideolojik nitelik ne kar ve bu kolektif kimlii temsil meselesi oraya gelen sanklarn savcya konumamak, davay satmamak, hibir ey sylememek, sadece, meslei sorulursa mesleine ilikin o ideolojik anlat ne diyorsa o erevede cevap vermek biiminde telkinleri vardr ve kolektif kimliin de ballarna tledii, o ekilde onlarn kimliini belirledii bir

sreten geerek oraya gelmilerdir. Sizin karnzda sorgu srasnda buna ilikin rnekler grdnz m? Tam tersine, bir anda her eyi anlatmak eilimi gsteren, bir tr ifaat, tabiri caizse krizine giren, her eyi syleyen rnekler grdnz m? Bunu unun iin soruyorum ayn zamanda, gemie ynelik 12 Eyll veyahut ite 12 Mart anlatlarda daha ziyade destani bir dil ok egemen oluyor sahada, oysa ki, insanlar ok gerek insanlar ve farkl srelerde nasl davranacaklarn kestirmek mmkn olmaz. Sizin tanklklarnz neydi sanklara ilikin? RECEP SZEN imdi efendim, buna genel bir kanaatimi syleyeyim. 71 dneminde yaptklaryla vnen bir sank grubuyla kar karyayd o dnemin hukukular ya da kamuoyu ama 80 dneminde tam tersi diye deerlendiriyorum. Fakat, unlar olmutur imdi adn hatrlamakta zorlanrm, yanl bir isim vermeyeyim- ite Dev-Sol rgt yesiymisin ve u eylemlere katlmsn iddias var, ne dersin? dendiinde, te, Dev-Solla u ekilde iliiim var, u eylemlere katldm ama una katlmadm, katlm olsam niye sylemeyeyim, ama unlara katldm. diyenler olmutur. BAKAN Yani, eylemlerini savunan. RECEP SZEN Yani, eylemlerini savunan veya da oka eylemlerin bir ksmnn kendisin tarafndan yaplmadn, unlarn yapldn ama unlarn yaplmadn syleyenler olmutur. BAKAN Bunu bir taktik olarak m? yani sre ierisindeki deerlendirmeniz bakmndan sylyorum- yoksa bir tr Ben eylem yaparm ayn zamanda da savunurum eklindeki bir izgi olarak m? RECEP SZEN imdi, her iki dncenin hakim olduu olaylar olmutur yani yarglama safhasnda, Nasl olsa iin gerei anlalacaktr, bu eylemi benim yapmadm anlalacaktr, hi olmazsa yapan bu safhada koruyaym. dncesi hakim olmutur bir ksmnda ama bir ksmnda da, dediim gibi Ben o eyleme katlmadm, ben o eylemde yoktum ama unlarda vardm. diyen insanlar olmutur. Bu, tahmin ediyorum savclk ifadeleri, mahkeme ifadeleri incelendiinde belirlenebilir yani her iki eklini de syleyenler olmutur. Eylemini savunan, nk Bunun yaplmas icap ediyordu. diyenler olmutur, bir de belirli bir, etkin rgt yesini korumak amacyla belirli bir sre O ii ben yaptm. diyenler de olmutur. BAKAN Siz savcsnz, karnzda da sanklar var. Bu, eitsizliki bir iliki, hukukun emrettii bir iliki biimi ayn zamanda. Bu tr eitsizliki ilikiler insanlarda beklenmeyen farkl davranlarda gsterir, mesela psikolojide Kurbann celladna ak olma sendromu diye bir eyden bahsedilir. Size hayran olan sanklar kabilir, sizin hayran olduunuz sanklar kabilir. Bu tr tablolar grdnz m? Recep SZEN imdi, sanklardan Cezaevinde sizin iin sylenen doruymu, hakikaten ok akllymsnz. diyen olmutur. Tabii, o sann vgsne falan muhta deilim bilindii gibi ama benim de, hakikaten, bu kadar sann ierisinde u ok kararl, u ok bilinli, u ok deneyimli dediklerim olmutur yani, burnundan kl aldrmayan -affedersiniz benzetmemi- sanklar olmutur. BAKAN Evet. Peki, skynetim mahkemelerini, savunma hakknn kullanlmas, sanklarn avukat taleplerinin mahkemece karlanmas, mahkemelerin karar mzakereleri ve aldklar kararlar ve karar gerekelerinin tatmin edilebilirlii alarndan nasl deerlendirirsiniz? RECEP SZEN imdi, kendi yarglamamzdaki, Dev-Sol yarglamasndaki heyetlerin ve bizim o durumalardaki izlenimimizi ancak aktarabilirim. Dev-Sol rgtnn gerekeli hkm 11 bin sayfa kadar, 20 tane veya 19 tane kitap eklinde kt. Burada unu sylemek istiyorum: Savunma hakkna belki bir baka yerdeki

zenden daha fazla zen gsterilmitir. yani kiiler, sanklar, mdafileri sylemek istedikleri her eyi sylemilerdir. BAKAN Bu politik, ideolojik davalar, iinde bir takm olsa da sonuta normlara dayal davalar. Siz savc olarak hem eylemleri anlamak hem de bunun arkasndaki dnyay renmek iin muhakkak gemi renim dneminizde olduu gibi savclk yaptnz dnemde de bir takm politik okumalar yapma lzumunu hissetmisinizdir, ne kadar zaman bulabildiniz o ayr. Politik davalarn bir zellii de yarglayann, kendi normlaryla ilikili politik davann normlar arasndaki mesafedir. Bu mesafe, bazen sanklarn lehine olabilir, daha dikkatli ve titiz bir soruturma yrtlmeye dikkat edilmesi ynnde yahut da aleyhine olabilir, bir husumet grlmesi ve bir tr daha cezalandrc pozisyonda baklmas eklinde. Sizin gzleminiz neydi bu anlamda? RECEP SZEN Benim gzlemim, husumete ynelik, tarafszl yitirmeye ynelik davranlarn bir hakime yakmad ve benim 9.5 yllk dnemim ierisinde de yrttm soruturmada ve yarglama safhasnda byle bir husumetvari davrann hi grlmediidir. BAKAN Yarglamalarda iddia edilen sularla alnan cezalar arasnda nasl bir orant kurarsnz? Bunu, olaan adli mahkemelerle sk ynetim mahkemelerini karlatrmak mmkn m? Tabii bu, istatistiki bir alma gerektirir ayn zamanda RECEP SZEN Evet. BAKAN Hukuk gibi her bir olayn kendine has niteliklerinin olduu bir alanda bu karlatrmay yapmak da zordur. Bir kanaat olarak soruyorum. RECEP SZEN imdi biraz nce bir rakamdan bahsettim. Yaknda mtalaam incelediim iin bunlar bilebiliyorum. 1.195 kii hakknda dava alm, 489u hakknda kovuturmaya yer olmad karar verilmi dedim. 1.243 -birleen dosyalarla beraber- sanktan 410u hakknda da beraat karar istediimi de belirtmitim. Trk Ceza Kanununda yazl olan ilgili sularn Kanunda gsterilen cezalarnn asgari haddinin zerine kld kanaatinde deilim, mahkemece. Tabii karar aamasnda ben durumada, artk mahkemede grevli deildim ama gerekeli hkm incelendiinde bu fark ediliyor. Asgari haddin zerine klp tediden cezalandrma, gareze ynelik cezalandrma gibi olay benim yrttm davann hi yaamad bir olaydr. BAKAN Yargladnz kiiler, bir toplu dava erevesinde belli bir sre hapishanede kaldlar, muhtemelen imdi byk bir ounluu, belki tamam tahliye olmutur. Hi takip ettiniz mi daha sonra, kim, ne zaman tahliye oldu? diye. 9.5 yl sren bir davann aktrleriyle savc arasndaki iliki standart, mekanik bir yarglayanyarglanan ilikisi olmaktan te, iin mahiyeti icab anlamlar tayabilir. Kim, ne zaman kt? Sonraki dnemde hi karlamalarnz oldu mu? Herhangi bir tehdit ya da olumlu ynde deerlendirmelerle karlatnz m? RECEP SZEN Tabii, ok sankl bir dava olduu iin bunlarn ierisinde aklda kalan isimler oluyor. Takip edebildiim kadaryla, zellikle basnda, o kiileri ilgilendiren yeni bir olay ktnda Ki biraz nce galiba Aslan Tayfun zkk ile ilgili bir isimden bahsettik. Adanada bir olay, eer yanl isimler deiller deilse, basna intikal eden bir olay -ite bundan epeyce bir zaman nce- ite yakalanm vesaire, basnda grdm, o basnn bilgisine sahip oldum. Bunun dnda, stanbulda bir operasyon olmu, Sinan Kukul ldrlm operasyonda, basna intikal etti, bunlar haber aldm. Bunun dnda, Erzurumda grev yaparken bir gn nme bir not konuldu durumadayken, falanca ziyaretinize geldi diye. Baktm o sanklardan birisiydi. Tabii, tedirgin oldum. O sanklardan derken itiraf sanklardan birisiydi ama buna ramen,

o olayn kapanmasn arzu ettii iin insan tedirgin oldum. Not yazp askerime verdim, postama verdim, Beklesin durumay bitirince geleceim. diye. Duruma bitti odama getim, bir not daha Komutanm iim aceleydi bu nedenle bekleyemedim, yeniden gelirim, ben Akalede askerim. Akaleye bir kefe gitmitim, oradaki disiplin subaynn desinatrln yapyormu, o keif srasnda beni grm ve Erzuruma geldii bir zaman ziyaret etme ihtiyac duymu. Byle bir olay oldu. BAKAN Gremediniz? RECEP SZEN Yani, o srada gremedik. Daha sonraki bir zamanda yeniden Erzuruma geldiinde grtm. Geldi yani bana veyahut da ben Akaleye disiplin subayna bir nedenle gittiimde dedim ki: Onu ar bakalm. Galiba orada oldu ama bunun zerinden tabii 20 yllk bir zaman getii iin Erzurumda m yoksa Akalede mi grtm konusunu net sylemem mmkn deil. BAKAN Peki. Efendim ok teekkr ediyoruz, benim sorularm burada tamamlanyor. imdi ben, Komisyonumuzun deerli yesi Seluk Beye sz veriyorum Buyurun. SELUK ZDA (Manisa) Ho geldiniz. RECEP SZEN Sa olun. SELUK ZDA (Manisa) Efendim, konumanzda dediniz ki Sanklar karmza geldikleri zaman ya yaptklar sular kabul ediyorlard, unlar unlar ben yaptm bunlar bunlar ise yapmadm diyorlard RECEP SZEN Diyenler vard, yani, sanklarn tamam iin SELUK ZDA (Manisa) kence grdm. diyenler ok azd dediniz. RECEP SZEN Tabii kence grdm. diyenler ok azd. SELUK ZDA (Manisa) Bu benim, calibi dikkat bir ifadeydi, dikkatimi ekti. Efendim, 12 Eyll dneminde yarglanm birisi olarak, 38 gn emniyette kalm, sol ve sa rgtlerle beraber ikence grm birisi olarak, btn sanklarn savc karsnda btn olaylar inkr ettiklerini ve hibir olay kabul etmediklerini, ikence grdklerini sylediklerini biliyorum. Ama bu dava ok ilgin, dikkatimi ekti. Siz savcsnz, mahkeme heyeti ise hkimlerden mteekkil, emir komuta zinciri ierisinde alyorlard, st rtbeli ahs bakanlk ediyordu, dierleri de yeydi. O mahkemeleri hukuki mahkemeler olarak deerlendiriyor musunuz? Benim Komisyonumuza birinci sorum bu. kinci sorum: Ben Komisyonumuza bir teklifte bulunmutum. Bu meselenin psikolojik boyutu var, bu Darbeleri Aratrma Komisyonunun kurulmasnn, siyasi boyutu var ve hukuki boyutu olmaldr diye deerlendirmede bulundum. Bir grmde u: 1960n, 71in, 80in hatta 28 ubat olaanst dnemlerde ki yarglamalarn hukuki olmad kanaatindeyim ve emir komuta zinciri ierisinde hareket ettiklerini dnyorum. Buna da mahhas bir rnek vermek gerekirse, bir tanesi Menderese sylenen Sizi buraya tkan kuvvet byle istiyor. denilmesi, bir tanesi de benim babama 12 Eyllde askeri mahkeme yelerinden bir tanesinin Sizin ocuklarnz; hibir ifadeleri de olmasa, delil de olmasa, sadan da, soldan da herkesi yarglayacaz ve mutlaka en az rgt cezas vererek bir daha devlet kademeleriyle tanmasn istemeyeceiz. Hl o ahs da yayor, ismini vermek istemiyorum. Bu mahkemeler hukuki olmad iin bu mahkeme kararlarnn yok hkmnde saylmasn teklif ettim. Tabii bu hukuken mmkn mdr, ne kadar yapabilir bunu meclis bilemiyorum, yapar m? kincisi ise, en azndan hukuki olmadna inandm iin, yeniden yarglanma talebi, iadeyi muhakeme taleplerinde bulunsun ki insanlar, bugn demokratiklemeye adm attmz, demokratikleme noktasnda olduka ileri admlar, mesafeler katettiimiz bir dnemde bu hukuk dzeninde bu insanlarn

ounun beraat edecei kanaatindeyim. Siz de bu kanaatte misiniz? O dnem iin bunu syleyebilir misiniz? nc sorum ise: Dev-Sol davasn yrttnz sylediniz. Bu ahslar ok nemli ahslar ldrdler, Nihat Erim gibi babakanlk yapm kiileri ldrdler hatta sol grl bir ahs ldrdler. Nihat Erim sol grleriyle temayz etmi birisiydi, Cumhuriyet Halk Partisinde, yanlmyorsam eer genel sekreterlik de yapmt. Bu ahslar ierisinde, ldrdkleri kiileri arasnda deiik fraksiyonlara mensup, komnist, sosyalist, Marksist kiiler var myd? Yoksa sadece lkcleri mi ldrmlerdi ve ayn zamanda, polisi, askeri veya siyasileri mi hedef almlard? O noktada bilgi edinmek istiyorum. Bir de bugn Trkiye'nin gelmi olduu noktay, darbelerin yaand, demokrasinin iselletirilemedii ve Trkiye'de demokrasinin neet etmesi gerekirken darbelerle anlan bir lke olmaktan syrlmasnn bir nianesi olarak bugn Darbeleri Aratrma Komisyonunun kurulmasn kabul edebilir misiniz, syleyebilir misiniz? Bugnk hukuk mu daha demokrat, daha adil, daha effaf, daha objektif, daha tarafsz, asker mahkemelerdeki hukuk mu daha adil, daha effaf, daha objektif? Teekkr ederim. ASKER YARGITAY ONURSAL BASAVCISI RECEP SZEN imdi, tabii, bir ksm sorular benim genel bilgilerim dahilinde cevap verebileceim eyler. Yani Bugnk hukuk mu daha ada hukuktur, o dnemin hukuku mu daha ada hukuktur? sorusuna, benim Evet, o dnemin hukuku daha adatr. demem mmkn m? Ben 1971 hukuk mezunuyum, 1967de hukuk fakltesine girdim, yani krk yl akn bir hukukuluum var, uygulamamla beraber ada hukukun ileri bir hukuk olduunu sylememem gibi bir ey dnebilir misiniz? Olur mu byle bir ey? Galiba konuya girdiim zaman da sylediim bir eydi. Henz ok gen, tecrbesi, deneyimi ileri safhaya varmam kiiler olarak atandk biz oralara. Yani yarglamada uygulanan maddelerin bile ieriini, sadece ben deil, Trkiye'deki adliye mahkemelerinde ve cumhuriyet savclklarnda bulunan insanlarn bile uygulamasnn sz konusu olmad bir dnem ve yle bir atama gryorsunuz. Size verilen grevi en adil bir ekilde, ben kendim iin sylyorum gene Sizin maruz kaldnz olaylar nedeniyle benim syleyecek eyim, keke olmasayd, keke yaamasaydnz bu ii, keke size byle bir ey yapmasalard. Sadece size deil, sank olan, gzetime alnan hi kimseye yapmasalard, ama toplumda o kadar farkl anlaya sahip insanlar var ki onlar da belirli grevi stlendiklerinde, o anlaylarnn, o psikolojik hllerinin tatminini, cppeyi giydiinde, silah kuandnda, ite, hukuku bir kimlie veyahut da baka bir titre brndnde kendisini ortaya dker yani. Ben, gene kendim itibaryla sylyorum, kesinlikle ama kesinlikle u andaki hukuk dzeni de olsa, karmda Nihat Erimin veya koruma polislerinin ldrlmesi olaynn failleri de gelse, Trk Ceza Kanununda karl olan maddeyi uygulamaktan kanmam. u anda da olsa. Hepimiz kanmayz, kanmamamz lazm diye dnrm, nk o zaman hkimlik yapmazsnz, hkimlik yapmam olursunuz. Eer dnya grnz, psikolojik hlleriniz sizin kararnz etkileyecekse olumlu veya olumsuz, o zaman siz hkimlik yapmam olursunuz. Dorusu yle dnrm. Genel olarak ikence yaplm mdr? Kamuoyunun bildii bir eyler vard, ikence yaplmtr bilgisidir o, ama ben ikence yapan, ikence izi tayan veyahut da Ben ikence grdm, ite hlim. diyen hibir kimseyle karlamadm.

SELUK ZDA (Manisa) Affnza snyorum, Bakanm, msaade ederseniz. BAKAN Rica ederim. SELUK ZDA (Manisa) Siz savcsnz, bazlar size kence grdk. diyorlar. Hi merak saikiyle de olsa o ikence yaplan yerleri denetlemeyi, grmeyi dnmediniz mi? ASKER YARGITAY ONURSAL BASAVCISI RECEP SZEN imdi, ikence yaplan yerleri grmeyi dnmek veyahut da o ikencehane denilen yerlere gitmek hem grevim deil hem hkim olarak, savc olarak uygun bir davran biimi olarak da kabul edemem. Bunu yapacak olan insan belki benim stmde bulunan kdemli savcmdr, ama ben savc yardmcs olarak grev yapyorum ve bana sadece Sen u tr dosyalarla megul olacaksn. deniliyor. SELUK ZDA (Manisa) Bu rivayetler olurken, tevatr noktasnda gelirken, bu arkadalarnzla, savc arkadalarla veya st rtbeli olan sizden amiriniz olan kiilerle bu konuyu hi teati etmediniz mi? Bir fikir teatisinde bulunalm dediniz mi hi, byle bir sohbet oldu mu? ASKER YARGITAY ONURSAL BASAVCISI RECEP SZEN Biz, bu soruturmay, yrttmz soruturmay 2 tane ok tecrbeli, bana gre ok tecrbeli, ya itibaryla ve grev itibaryla 2 tane cumhuriyet savcsyla beraber yaptk. Aramzda ikence grm m grmemi mi eklinde deil, biz soruturmalarn belirli bir ksmn bitirdikten sonra bir ay, o 2 arkadamla beraber 3 kii, Nasl bir iddianame dzeni ierisinde sistematik yapalm ki eylem kamasn, nasl bir sistem ierisine oturtalm ki sank kamasn. demiizdir. Bunlarn konumas elbette olmutur, ama dediim gibi 2 arkadamla beraber. Selimiye Klasnn bilirsiniz odalar aa yukar bu kadardr ve her bir odada 3 kii, 4 kii, 5 kii ok rahatlkla grev yapabilir. Ben de 4 arkada o odada oturmuumdur ve ite, 3yle beraber bu soruturmay yapmzdr. SELUK ZDA (Manisa) fadelerden baka elinizde delil var myd? nk 12 Eyll dneminde ahstan delile doru gidildi, ama imdiki ada hukukta ise delilden ahsa doru gidilir, dorusu da budur ve bu yaplyor bugn dnyada veyahut da modern lkelerde veyahut da snf atlayan lkelerde veya Trkiye'de. O dnem ierisinde delilden ahsa m gittiniz, yoksa ahstan delile mi gittiniz? ASKER YARGITAY ONURSAL BASAVCISI RECEP SZEN Sayn Vekilim, Sayn yem, bizim iddianame ve gerekeli hkmler incelendiinde -imdi siz de bana benzeri bir ey sylyorsunuz- sanklarn ifadeleri emniyet veya savclktaki ifadelerinden ibaret kalmamtr. Bilirsiniz, bir tabanca yakalanr, balistik incelemesi yaplr, baz olaylarda kullanld ortaya kar. Mesela benim en ok nem verdiim diyeyim, DEV-SOL-2 iddianamesinin arkasna fotoraflarn koymuuzdur. rgtn i yeri Beyolu, stiklal Caddesi, General Yazgan Sokakta Set Ajans diye bir i yeri vardr. Bildiri baslmtr, bildiri artklar yakld srada bacadan fazla duman kt iin, komular yangn var diye itfaiyeye haber vermilerdir. Gelen itfaiye veya emniyet grevlileri arama yaptnda orann rgt merkezi olduu anlalmtr, rgt i yeri olduu anlalmtr ve tutuklanan, yakalandktan sonra tutuklanan sanklarn cezaevinden darya el yazl dokmanlar gnderdikleri, orada u u ileri kabul etmek zorunda kaldm ama unlar kabul etmedim., Ben sadece sorumlum falancann ismini verdim, falancay vermedim. ve benzeri ekilde, elbette ok deliller vardr. Byle deliller, yani iddianameler incelenme imkn olsa tabii sizin tarafnzdan, bunun cevabn oralarda greceksiniz.

SELUK ZDA (Manisa) Askeri, polisi, siyasiyi mi yoksa kendi rakip grdkleri deiik fraksiyonlardan sol grlleri mi hedef almlar? ASKER YARGITAY ONURSAL BASAVCISI RECEP SZEN Anlayamadm efendim. SELUK ZDA (Manisa) Daha ok kimleri hedef alm bu rgtler? Sol rgtleri mi, askerleri mi, polisleri mi, yoksa siyasileri mi, yoksa kendi fraksiyonlarna aykr olan DEV-SOLun karsnda DEV-YOLu, THKP-Cyi, TKKOyu, GDyi mi hedef almlar? ASKER YARGITAY ONURSAL BASAVCISI RECEP SZEN Bilirsiniz ki bulunduklar evre kurtarlm blge gibi, yani hangi rgt o evrede bulunuyorsa o rgtn egemenlii gibi bir arzu vardr. ldrlen insanlar, bu rgtn ldrd insanlar faist olarak deerlendirilen insanlardr. Bunun asker olmas, polis olmas, ne bileyim retmen olmas filan deil, faist olarak deerlendirilmitir. Mesela iddianamelerimin birisinde yer alan bir olay sizinle paylaaym. Erkenez kardeler diye 2 karde, bir amcaolu. Biri stanbul Teknik niversitesinde birisi de Yldzda rencidir, babalar da orman memuru, aklmda kald kadaryla. Anadoluda Beiktataki bir apartmann 7nci katnda kalr bu 3 akraba, 2 karde bir yeen. Yine aklmda kald kadaryla, 8 ubat 1980 veya 7 ubat 1980, ubat ay. Baba hafta sonu ocuklarnn yanna gelmitir, ama Cumartesi sabah kap alyor. Bu beni ok etkiledii iin anlatma ihtiyac duyuyorum. 2 karde arka odada, amcayla yeen salonda yatarlar. Herkes kalkmtr. K gn kap alnnca, Yldz Teknikte okuyan yeen bir ite de alyor, kalkm, hazrlanmak zere. Babann ocuklar, amca oullar ierideki odadan ismini sylerler Serdar, kim o demeden ama. Kim o? der. Polisiz, a, arama yapacaz. Kap alr, ite, bir grup insan gelir. Silahlar nerede, tabancalar nerede? Derler ki Bizde tabanca yok. erideki 2 kardei salonda yatan babann yanna getirirler, arama yaplr, tabanca bulunmaz ve o 2 karde babalarnn yannda, yeen de orada, balar bir yere gelecek ekilde yere yatrlr ve ate edilir. Arkasndan kap kapanr, patr patr merdivenlerden inilir. Baba kulaklarnda silah sesleri, vurulduunu zanneder, ama bakar ki bir ey yok. te, byk olunu kucaklar, bakar ki ba dt, yeenini kucaklar, bakar ki kanlar akyor, pencereyi aar, mdat, ocuklarm ldrdler. 5-6 kii ellerinde silah merdivenden apartmann dna kmlar, kayorlar. Telefona sarlr, telefonun kablosu kesilmi. Dier kk olunu da kucaklar, o da kucanda kanlar ierisinde der. Bu babann anlatm. Byle bir delil var. Baba anlatr. Peki, sanklarla ilgili ne diyorsunuz derseniz, evet, bu olayn faillerinden birisi -henz kesinlemedii iin yle ifade kullanyorum- itiraf oldu. Sonra soruldu ya da syledi bize, Bunlar niversiteye antayla geliyorlard, silah olduunu dndk ve Teknik niversitede DEV-SOL rgtnn etkinlii azalmt, bu etkinlii de salayalm diye bu eylemi ortaya koyduk. Bunu anlatan itiraf da bu iin sorumlularndan birisiydi. imdi, babann ifadesi, itirafnn ifadesi, belki ele geen tabanca -o eyleme bakmak lazm imdi- byle kuvvetli deliller var, delillerin olduu eylemler var. unu da dnmmdr, ite, Beiktata bir apartmann 7nci katnda iki karde bir yeenin babalarnn gz nnde ldrlmesi olay diye zikredip, altna da deliller unlardr dememiimdir, okuyan da etkilesin diye, zaman ierisinde mahkemeyi veya dier okuyan kiileri etkilesin diye babann ifadesini, itirafnn ifadesini de almmdr iddianameme. Yani ieriini de iddianameme yazmmdr. SELUK ZDA (Manisa) Teekkr ederim.

ASKER YARGITAY ONURSAL BASAVCISI RECEP SZEN Estafurullah. BAKAN Recep Bey, ok teekkrler. Geldiiniz iin, Komisyonumuza bilgi verdiiniz iin ok sa olun efendim, ayaklarnza salk. ASKER YARGITAY ONURSAL BASAVCISI RECEP SZEN stirham ederim. Faydal olduysam ne mutlu. BAKAN Evet, toplantmz bitmitir arkadalar. Kapanma Saati: 15.45 (10/236) (12 Eyll)