Tp ch Khoa hc 2012:21a 190-197

Trng i hc Cn Th

THC TRNG NHN THC O C KINH DOANH CA SINH VIN CHUYN NGNH KINH T TI KHOA KINH T & QUN TR KINH DOANH TRNG I HC CN TH
Chu Th L Duyn1

ABSTRACT
In today situation of globalization, the business ethics is very important criteria to help the enterprises get success in their business and to be involved in the global market. However, more and more firms are intend to break business ethics. One of the reason might be it is difficult to definine what is ethic. Thus, the business ethics depends on the perceptions and activities of the enterprises. Thereby, the research carry-out a survey about perceptions of business ethics of economics students - School of Economics & Business Administration of Can Tho University and suggested recommmendations for the school and the Ministry of Education & Training. Keywords: Business ethics, perceptions business ethics, economics students, Can Tho University Title: Perceptions of business ethics of economics students at School of Economics & Business Administration in Can Tho University

TM TT
Trong xu th ton cu ha nh hin nay vn o c kinh doanh l tiu ch kh quan trng cc doanh nghip kinh doanh v chinh phc th trng th gii. Tuy nhin, nhng v vic vi phm v o c kinh doanh ngy li cng gia tng. Thc cht ca vn o c kinh doanh nm nhn thc v hnh ng ca cc doanh nghip. Vi dn nhp nghin cu tin hnh kho st nhn thc v o c kinh doanh ca sinh vin chuyn ngnh kinh t - Khoa Kinh t & Qun tr Kinh doanh Trng i hc Cn Th vi mc tiu nh gi c thc trng v nhn thc o c kinh doanh ca sinh vin chuyn ngnh kinh t - Khoa Kinh t & Qun tr Kinh doanh Trng i hc Cn Th v a ra cc khuyn ngh i vi chng trnh hc ca tng chuyn ngnh trong Khoa Kinh t, cc khuyn ngh i vi nh trng v vi c B Gio dc v o to nhm to nn nhn thc v o c kinh doanh i vi nhng sinh vin chuyn ngnh kinh t ni ring v cc chuyn ngnh khc ni chung. T kha: o c kinh doanh, nhn thc v o c kinh doanh, sinh vin kinh t, i hc Cn Th

1 T VN NGHIN CU Ngy nay o c kinh doanh rt c nhiu ngi quan tm khi trn th trng s hnh vi vi phm o c kinh doanh ngy mt tng (Mai Thi Bnh, 2008) . Rt nhiu cc doanh nghip v li nhun m c nhng hnh vi phi o c trong kinh doanh (Phm Quc Ton, 2007). Chnh nhng iu gy ra thit hi cho ngi tiu dng (B thng mi Hoa K, 2007) ng thi n cng tc ng su sc n nhn thc ca sinh vin chuyn ngnh kinh t (Nguyn Hong nh, 2007).
1

Khoa Kinh t & Qun tr Kinh Doanh, Trng i hc Cn Th

190

Tp ch Khoa hc 2012:21a 190-197

Trng i hc Cn Th

Vn t ra l nhng sinh vin ny ngay khi cn ang ngi trn gh nh trng h nhn thc v vn o c ngh nghip ca mnh nh th no? khi ri ging ng bc chn vo chn thng trng vi kin thc c nh trng trang b h c th va m bo li nhun m khng phi vi phm o c nh mt s cc doanh nghip hin nay. V vy, cn c mt nghin cu nh gi xem sinh vin kinh t nhn thc nh th no i vi vn o c trong kinh doanh t nh trng c nhng tc ng kp thi iu chnh nhn thc ca h hoc c nhng chng trnh o to gip h c c s nhn thc ng n v vn o c trong kinh doanh hin nay, l nn tng to ra nhng doanh nghip hot ng kinh doanh theo chun mc o c hn trong tng lai. 2 PHNG PHP NGHIN CU 2.1 Phng php chn mu v c mu Cng thc xc nh c mu: Z2/2 = 96 MOE2 i din hn na cho tnh suy rng, v cho s nghin cu c thit thc hn tc gi chn c mu bng 200. n = Qu trnh thu thp mu c chn theo phng php thun tin. Phng vn vin s tin hnh phng vn cc p vin ti cc nh hc trong phm vi ca Trng i hc Cn Th. 2.2 Phng php thu thp v phn tch s liu: Phng php thu thp d liu th cp: d liu th cp ly t nhiu ngun khc nhau nh: sch v o c kinh doanh, bo Tp ch Kinh t Pht trin, Pht trin Kinh t, Cc trang web nh: web i hc Cn Th, din n Doanh nghip, din n Doanh nhn v mt vi nghin cu khoa hc khc c lin quan trc tip hoc gin tip n vn cn nghin cu. Ngun s liu s cp: thu thp bng cc mu phng vn sinh vin chuyn ngnh kinh t bo gm sinh vin nm th nht, th hai, nm th ba v nm th t. Bo gm cc tt c cc chuyn ngnh ca Khoa Kinh t & Qun tr Kinh doanh. S liu c phn tch theo bng phn phi tn s (V Th Thanh Lc, 2001). Bng phn phi tn s l bng tm tt cc d liu c sp xp thnh tng t khc nhau. 3 THC TRNG NHN THC V O C KINH DOANH CA SINH VIN CHUYN NGNH KINH T - QUN TR KINH DOANH TRNG I HC CN TH o c kinh doanh l mt tp hp cc nguyn tc, chun mc c tc dng iu chnh, nh gi, hng dn v kim sot hnh vi ca cc ch th kinh doanh. Nghin cu nh gi thc trng nhn thc v o c kinh doanh ca sinh vin cng da vo cc tiu ch t ra l i vi ngi tiu dng, nh u t, c quan php l, tnh hnh ni b ca cng ty, quyn s hu tr tu, hnh thc nh bng thng hiu, mi trng cng nh i vi i th cnh tranh
191

[p(1-p)]

Tp ch Khoa hc 2012:21a 190-197

Trng i hc Cn Th

Bn cht cc mi quan h c nhn v s hnh thnh o c kinh doanh (o c Kinh doanh. B Thng mi Hoa K)

MI QUAN H X HI Quy tc chi phi Nguyn tc, chun mc nh hng hnh vi trong mi quan h x hi O C (X HI) Gi tr tinh thn T nguyn

MI QUAN H KINH DOANH Quy tc chi phi Nguyn tc, chun mc nh hng hnh vi trong mi quan h cng vic O C (KINH DOANH)

PHM VI I TNG Gia nh Bn b Ln bang ng nghip Khch hng Ch s hu i tc Cng ng Chnh ph

BN CHT MI QUAN H Gi tr vt cht, li ch Gng p

Trong tng s mu nghin cu l 200 sinh vin trong , c 54% l n v 46% l nam, phn b rng ri tt c cc chuyn ngnh ca Khoa Kinh t & QTKD. V c th cho cc chuyn ngnh ny phn b cho nm hc nh sau: sinh vin nm 1 l 14%, nm th 2 l 27%, nm th 3 l 28% v nm cui l 31%. o c kinh doanh ca sinh vin l tm hiu vic cm t o c kinh doanh tr nn quen thuc hay vn cn xa l vi sinh vin? C n 95% sinh vin c hi u tr li c nghe v o c kinh doanh. Ch c 5% sinh vin tr li cha tng nghe v o c kinh doanh bao gi. C th nhn thc v o c kinh doanh c th hin nh sau : 3.1 o c trong kinh doanh v phng din php lut v i x ng mc i vi i th cnh tranh Trong hot ng kinh doanh ca bt k doanh nghip no cng cn phi tun th ng ni dung v tinh thn ca lut php, c trch nhim v ngha v ng thu cho nh nc cng nh c nhng ng gp cho hot ng chnh tr th hin s thin ch hp tc vi c quan php l (Verne E. Henderson, 1996) Vi phn nh gi ny, chng ti hi cc sinh vin rng, nu c mt dch v i li khc chi ph thp hn dch v hin ti bn ang s dng v l do h trn c thu ca nh nc. Nh vy bn suy ngh nh th no ?

192

Tp ch Khoa hc 2012:21a 190-197

Trng i hc Cn Th

Bng 1: Tinh thn hp tc vi c quan php l

p p ca ng vin Nu c dch v ny ngi dn s tit kim c khon chi ph i li H ch ngh ti li ch trc mt ch khng ngh cho li ch lu di H khng c tinh thn hp tc vi c quan php l Tng
(Ngun: S liu kho st thng 4/2011)

S lng 34 109 57 200

T l (%) 17,0 54,5 28,5 100

Theo kt qu t bng trn, chng ta thy c 54,5% sinh vin chn phng n H ch ngh ti li ch trc mt ch khng ngh cho li ch lu di, phng n H khng c tinh thn hp tc vi c quan php l chim 28,5%. iu ny cho thy c 87% sinh vin th hin c nhn thc ca mnh v vn mi quan tm n chnh ph cng nh to quan h, hp tc vi c quan php l. Cn li l 17% ngh rng nu c dch v xe ny s tit kim cho ngi dn. Tuy nhin, khi kinh doanh vic to mi quan h cng nh hp tc vi c quan php l l iu rt quan trng, l mt trong nhng tiu ch hng u nm trong o c kinh doanh. Nh vy hn 50% sinh vin c thc tt v vic hp tc vi c quan php l, mt s t sinh vin cng cha quan tm n vic to mi quan h cng nh hp tc vi c quan php l. i vi i th cnh tranh i x nh th no l ng mc. Khi chng ti hi rng: Bn ngh g khi mt cng ty tung tin n tht thit, bi nh trn mng Internet trit h i th cnh tranh nhm tng doanh s cho cng ty mnh?
Bng 2: i x ng mc i vi i th cnh tranh

p p ca ng vin H i x khng ng mc vi i th cnh tranh Khng c g l v n kh ph bin v tr thnh cng c kinh doanh trong x hi ngy nay i vi cc doanh nghip khi che giu c trc php lut H khng tun th ng php lut Tng
(Ngun: S liu kho st thng 4/2011)

S lng 60 51 89 200

T l (%) 30,0 25,5 44,5 100

Nhn vo bng chng ta d dng nhn thy c n 25,5% sinh vin xem chuyn i x khng ng chun mc i vi i th cnh tranh v xem y nh l cng c kinh doanh trong x hi ngy nay. iu ny cng cn quan quan tm, con s kh cao trong nhn thc ca sinh vin v cch thc i x vi i th cnh tranh. 3.2 o c trong kinh doanh v phng din nh cung ng, khch hng nhn thc ng n v o c kinh doanh, cc sinh vin cn nhn thc ng n v phng din i vi nh cung ng, vi khch hng ca doanh nghip (Trang Trieu, 2008). Nh vy, i vi khch hng, tc l ngi tiu dng. Chng ti hi rng: Theo bn doanh nghip s lm g khi nhn vin ca cng ty k hp ng mua bn vi khch hng, ngh khch hng a tin mua sn phm cho nhn vin ny gi
193

Tp ch Khoa hc 2012:21a 190-197

Trng i hc Cn Th

np tin vo cng ty. Sau nhn vin ny ch np mt phn vo cng ty, cn tt c s tin cn li th chim gi khng np vo cng ty cng khng tr li cho khch; n khi khch vo cng ty phn nh th cng ty mi bit v lin h vi nhn vin bn hng ny yu cu vo cng ty lm vic nhng ngi ny khng vo v t b vic?
Bng 3: Trch nhim vi ngi tiu dng

p n ca ng vin Cng ty s chu trch nhim bi thng ton b cho khch hng Trnh bo c quan cng an c h tr, khi nhn vin tr li tin s tr cho khch hng Trch nhim ca cng ty ty vo cc quy nh v giao nhn tin v cch thc hin hp ng Khng phi li ca cng ty, nu khch hng c li khi thc hin vic giao tin vi nhn vin bn hng ny, cng ty s khng chu trch nhim Khc Tng
(Ngun: S liu kho st thng 4/2011)

S lng 55 30 105 10

T l (%) 27,5 15,0 52,5 5,0

0 200

0 100

Nhn vo bng chng ta thy rng hn 52% sinh vin chn rng h s c trch nhim ty thuc vo cc quy nh v giao nhn tin v cch thc hin hp ng. Nghe qua nh vy chng ta thy rng thc cht nhn thc ca sinh vin ch dng li vic tun th ng php lut, nhng o c kinh doanh khng ch dng li m n cn phi tin xa hn. Thc cht ca vn ny l doanh nghip cn c nhiu trch nhim hn na. Nh vy, hn 52% sinh vin cha nhn thc ng n v o c i vi khch hng, ngi tiu dng ca doanh nghip. 3.3 o c trong kinh doanh i vi ngi lao ng trong doanh nghip, mi trng t nhin v mi trng x hi tm hiu v nhn thc o c kinh doanh ca sinh vin chuyn ngnh kinh t Khoa Kinh t trng i hc Cn Th phng din i vi lao ng trong doanh nghip v i vi mi trng x hi chng ti t cu hi nh sau: Bn ngh sao khi trong mt cng ty cc nhn vin cp di ni xu nhau, khng c thi hp tc vi nhau m lun cnh tranh tm c hi thng tin cho mnh, v vy mi trng lm vic ca nhn vin lun chu p lc dn n tnh hnh ni b lun lun cng thng?

194

Tp ch Khoa hc 2012:21a 190-197

Trng i hc Cn Th

Bng 4 : Mi trng lm vic ca nhn vin

p n ca ng vin Bnh thng v trong mt cng ty tnh trng ny l lun xy ra Cc nhn vin khng c s tn trng ln nhau Doanh nghip khng to ra c mi trng lm vic tt cho nhn vin Tng
(Ngun: S liu kho st thng 4/2011)

S lng 37 22 141 200

T l (%) 18,5 11,0 70,5 100

Nhn vo bng chng ta thy c rng gn 18% sinh vin cho rng vic cnh tranh gia cc nhn vin nh vy l bnh thng. Tuy nhin, thc t nu cc doanh nghip c mi trng lm vic nh vy l khng hp o c kinh doanh. V mt mi trng lm vic li khng to c s ng gp tht s cho nhn vin v hiu qu cng vic m li ch ch trng n mi quan h hoc nhng thng tin khng chnh thc ngha l doanh nghip ang to iu kin cho nhng nhn vin thiu nng lc nhng li gii cnh tranh khng lnh mnh c thng tin. l mi trng khng lnh mnh nhn vin c ng gp nng lc cng nh c nh gi ng nng lc c nhn cng nh ng gp cho s pht trin ca tp th. Mt cu hi khc l : Bn ngh g khi doanh nghip nc ngoi c thi phn bit i x vi cc lao ng cng ng sc tc thiu s, khc mu da, tn gio v gii tnh i vi cc nc khc. V d nh nhng ngi lao ng ny s gp phi nhng thit thi nht nh trong b tr cng vic, b tr lng thp v khng c xt tng lng?
Bng 5: Thi phn bit i x ca doanh nghip vi lao ng

p n ca ng vin H khng tn trng ngi lao ng H vi phm lut lao ng C th chp nhn v khi s dng nhng lao ng ny rt phc tp, doanh nghip s gp phi mt s kh khn nht nh nn h c thi nh vy Doanh nghip ch tm cch p gi lao ng Tng
(Ngun: S liu kho st thng 4/2011)

S lng 50 95 20

T l (%) 25,0 47,5 10,0

35 200

17,5 100

Nu nhn nhn s b chng ta d dng nhn thy a s cc sinh khng ng vi cch thc i x ca doanh nghip, nhng nu nhn nhn su sc hn v bn cht ca cc cu tr li chng ta s thy r rng thc cht sinh vin ch ng rng h vi phm php lut nhng thc cht l nu ng vi quan im o c kinh doanh th ch c 25% sinh vin c nhn thc ng v iu ny ngha l thc cht doanh nghip cha c x ng o c i vi ngi lao ng. V i x vi mi trng t nhin th nh th no? Chng ti hi cc sinh vin rng: Cho bit quan im ca bn v vic mt cng ty nc ngoi n lp nh
195

Tp ch Khoa hc 2012:21a 190-197

Trng i hc Cn Th

my Vit Nam li dng s lng lo trong nhng quy nh v mi trng ca Vit Nam?
Bng 6: Bo v mi trng t nhin

p n ca ng vin Do s lng lo ca php lut VN nn h c th tn dng c hi H khng c trch nhim vi mi trng H ch quan tm n li ch ca mnh ch khng quan tm n mi trng Tng
(Ngun: S liu kho st thng 4/2011)

S lng 93 19 88 200

T l (%) 46,5 9,5 44,0 100

Vi cu hi ny chng ti nhn thy rng hn 46% sinh vin cha nhn thc c vn v bo v mi trng t nhin, h nhn thc rng nu php lut lng lo h c th tn dng c hi kinh doanh. Nh vy l khng ph hp vi o c kinh doanh v phng din bo v mi trng t nhin. Nhn chung qua phn phn tch nhn thc v o c kinh doanh ca sinh vin chuyn ngnh kinh t - Khoa Kinh t & QTKD Trng i hc Cn Th c th cho tng phng din nh : nhn thc v vic tun th cc quy nh ca php lut, i x ng mc vi ngi tiu dng, vi mi trng t nhin, vi ngi lao ng, khch hng, nh cung ng Qua , chng ta thy rng hu ht trong nhn thc ca sinh vin th hu ht cc sinh vin nhn thc cha ng mc v o c kinh doanh c th tng phng din, c bit c nhng phng din hn 50% sinh vin cho rng c x nh th l iu bnh thng. Tuy nhin, bn cnh th cng c nhng sinh vin c nhn thc rt su sc v o c kinh doanh nhng con s ny ch chim mt t l rt nh trong a s cc phng din tnh trung bnh cha hn 20%. 4 KT LUN V KHUYN NGH Qua nghin cu cho thy c hn 95% sinh vin tng nghe n khi nim v o c trong kinh doanh nhng khi phng vn su sc v cc phng din ca vn o c nh v vic tun th php lut, vic i x ng chun mc vi i th cnh tranh, vic bo v mi trng t nhin, vic c trch nhim i vi nh cung ng, khch hng, ngi lao ng, mi trng cho ngi lao ng th nhng sinh vin ny li th hin s cha hp l trong nhn thc v o c kinh doanh, h ch dng li mc tun th theo php lut nhng li cha su sc v hp l v o c kinh doanh c th l c nhng phng din hn 50% sinh vin cha c nhn thc ng mc i vi vn o c trong kinh doanh. Bn cnh , mc d c nhng sinh vin c nhn thc rt ng mc trong cc phng din v o c kinh doanh song con s ny l rt hn ch ch khong trn di 20% tnh trung bnh cho cc phng din c th nh nu. Sau nhng kt lun pha trn, cui cng nghin cu xin c a ra mt s khuyn ngh nh sau :

196

Tp ch Khoa hc 2012:21a 190-197

Trng i hc Cn Th

Vi Lnh o B mn: Cc b mn o to cc chuyn ngnh c th b sung chng o c kinh doanh vo ni dung ca cc mn , v d nh cn b ging dy mn hc Qun tr Nhn s cn a vo ni dung mn hc Qun tr Nhn s nhng ni dung lin quan n o c i vi ngi lao ng, cn b ging dy mn Marketing cn a mt phn o c trong vic qung co, khuyn mi hoc trong cc chin lc cnh tranh Vi Ban Lnh o Khoa: xin khuyn ngh Ban Lnh o Khoa c a v khung chng trnh mn hc bt buc l o c kinh doanh dy sinh vin cch thc thc hin kinh doanh nh th no l c o c v theo chun mc th gii. Vi Ban Gim Hiu Trng: Khuyn ngh nh trng to iu kin thun li cho vic a mn hc o c kinh doanh vo khung chng trnh chnh ca sinh vin chuyn ngnh kinh t v c nhng chng trnh m rng cho nhng chuyn ngnh khc v o c ngh nghip c d nh ngnh Xy dng, ngnh Nng nghip, ngnh Cng ngh ch bin Vi B Gio dc v o to : Nghin cu xin khuyn ngh cng B Gio dc v o to c th a mn hc o c Kinh doanh vo chng trnh ca nhng trng cha c mn hc ny to c l li ng x c o c ca sinh vin mai sau khi ra trng cng nh to c lc lng ng x c o c ci thin hn na nhng vi phm v o c kinh doanh trong tng lai cng nh ha vo xu th kinh doanh c o c ca th gii. TI LIU THAM KHO
B thng mi Hoa k (2007). Dch gi Nguyn Hong Anh, ng Thy Trang, o c Kinh Doanh - Cm Nang Qun L Doanh Nghip Kinh Doanh C Trch Nhim Trong Cc Nn Kinh T Th Trng Mi Ni, NXB Tr. Mai Vn Nam (2008), Nguyn l thng k kinh t, NXB Vn ha Thng tin. Mai Thi Bnh (2008). o c trong kinh doanh. Din n doanh nhn. http://www.doanhnhan360.com/Desktop.aspx/Kinh-doanh-360/Kinhdoanh/Dao_duc_kinh_doanh/ truy cp ngy 6/8/2011. Nguyn Hong nh (2007), o c kinh doanh ti Vit Nam Thc trng v gii php, Trng i hc Ngoi thng H Ni. Phm Quc Ton (2007), o c kinh doanh v Vn ha doanh nghip, NXB Lao ng X hi. Trang Trieu (2008). o c v trch nhim x hi li ch cho doanh nghip. Din n doanh nhn. http://www.doanhnhan360.com/Desktop.aspx/Kinh-doanh-360/Kinhdoanh/Dao_duc_va_trach_nhiem_xa_hoi-loi_ich_cho_doanh_nghiep/ truy cp ngy 16/10/2011. V Th Thanh Lc (2001), Thng K ng Dng v D Bo Kinh T, 2nd ed., NXB Thng k Verne E. Henderson (1996), o c trong kinh doanh, NXB Vn Ha.

197