Elek Trost A Tika

S V E U I L I T E U R I J E C I
POMORSKI FAKULTET
Zavod za elektrotehniku, automatiku i informatiku
NEVEN PAVLOVI, dipl. ing. el.
A U D I T O R N E V J E B E
iz kolegija
B R O D S K A E L E K T R O T E H N I K A
Preddiplomski sveuilini studij
Brodostrojarski smjer
R I J E K A, listopad 2010.
SADRAJ
1. ELEKTROSTATIKA. . . . . . . 1
2. ISTOSMJERNE STRUJE . . . . . .
3. ELEKTROMAGNETIZAM . . . . . .
4. IZMJENINE STRUJE . . . . . .
POMORSKI FAKULTET U RIJECI ZAVOD ZA ELEKTROTEHNIKU, AUTOMATIKU I INFORMATIKU
Studij: Preddiplomski sveuilini studij brodostrojarstva Kolegij: Brodska elektrotehnika
Podruje: Elektrostatika 1
Zadatak 1.1.
Dva tokasta naboja istih predznaka Q
1
=85C, Q
2
=16.6nC nalaze se u zraku na udaljenosti 6.5cm
jedan od drugog. Odrediti iznos i smjer (orijentaciju) elektrine sile izmeu naboja.
Postupak rjeavanja:
Q
1
= 85C
Q
2
= 16.6nC
r = 6.5cm
c
0
= 8.854 10
-12
C
2
/Nm
2
(permitivnost vakuuma)
c
r
= 1 (relativna permitivnost)
F =? (N)
F F F
2 1
= =
2
2 1
r 0
r
Q Q
4
1
F

=

,
2
2 -
9 6
12
10 6.5
10 6 . 16 10 85
1 10 854 . 8 4
1
F
N 3 F =
Izraz za silu izmeu dva naboja Coulombov zakon
Zadatak 1.2.
Dva tokasta naboja istih naboja ali suprotnih predznaka nalaze u zraku na udaljenosti 75.6 cm
jedan od drugog. Odrediti iznose tih naboja ako oni jedan na drugog djeluju silom 1.45 N.
Postupak rjeavanja:
r = 75.6cm
c
0
= 8.854 10
-12
C
2
/Nm
2
c
r
= 1
F =1.45N
Q = ? (C)
Q = Q
1
= Q
2
2
2 1
r 0
r
Q Q
4
1
F

=

2
2
r 0
r
Q
4
1
F =

2 2
r 0
Q r 4 F =
F r 4 Q
2
r 0
=
F r 2 Q
r 0
=
45 . 1 1 10 854 . 8 14 . 3 756 . 0 2 Q
12
=

C 10 6 . 9 Q
6
=
C 6 . 9 Q =
Zadatak 1.3.
Pozitivni tokasti naboj Q
1
=110
-6
C i negativni tokasti naboj Q
2
=210
-6
C nalaze se od pozitivnog
tokastog naboja Q
0
=110
-6
C na udaljenosti r
1
= r
2
= 3 cm. Njihov meusobni poloaj prikazan je
na slici. Odrediti iznos rezultantne elektrine sile na Q
0
te skicirati vektorski dijagram sila na taj
naboj.
Postupak rjeavanja:
Q
1
= 110
-6
C
Q
2
= 210
-6
C
Q
0
= 110
-6
C
r
1
= r
2
= 3 cm
c
0
= 8.854 10
-12
C
2
/Nm
2
F
0
=? (N)
,
N 9.99
10 3
10 1 10 1
10 854 . 8 4
1
r
Q Q
4
1
F
2
2 -
6 6
12 2
1
1 0
0
01
=

,
N 19.98
10 3
10 2 10 1
10 854 . 8 4
1
r
Q Q
4
1
F
2
2 -
6 6
12 2
2
2 0
0
02
=

Kako je: Vektorski dijagram:
Vrijedi:
, ,
2
02
2
01 0
F F F + =
, , N 34 . 22 19.98 99 . 9 F
2 2
0
= + =
Zadatak 1.4.
Elektrina (Coulombova) sila izmeu dva tokasta naboja iznosi F
1
. Ako se udaljenost izmeu tokastih
naboja smanji dva puta, sila F
2
se:
a) smanji dva puta (F
2
= F
1
/2);
b) povea dva puta (F
2
= 2F
1
);
c) povea etiri puta (F
2
= 4F
1
);
d) smanji etiri puta(F
2
= F
1
/4).
Odgovor potkrijepite odgovarajuim izraunom.
Zadatak 1.5.
Dva naboja Q
1
=60 C i Q
2
=20 C nalaze se razmaknuti 40 cm u izolacijskom sredstvu u kome
meu njima djeluje sila od 7 N. Odredite relativnu permitivnost izolacijskog sredstva.
Zadatak 1.6.
U svakom od dolje prikazanih sluaja, mali naboji su fiksirani u mrei u kojoj je udaljenost izmeu
crta jednaka. Svaki naboj q je identian, a svi ostali naboji imaju jakost koja je cjelobrojni
viekratnik od q, kako se zakljuuje sa slike.
Rangiraj magnitudu (veliinu) elektrine sile na naboj q kao posljedicu djelovanja drugog naboja.
Odgovarajuim izraunom pokai kako se do tog poretka dolo.
[Upute za rangiranje: Ako je magnituda jednaka u n sluaja, njih sve upisati na istu crtu, a (n-1) sljedeih crta
ostaviti prazno. Npr. ako sluaji B i F imaju jednake i najvee magnitude, a nakon njih sluaj E, upisalo bi se:
1 B F 2 _____ 3 E itd.]
Poredak:
Najvea 1 ______ 2 ______ 3 ______ 4 ______ 5 ______ 6 ______ Najmanja
Zadatak 1.7.
Tokasti naboj Q = 20 C nalazi se u toki A. Odrediti silu koja djeluje na taj naboj ako je jakost
elektrinog polja u toki A, E
A
= 50000 N/C.
Postupak:
Q= 20C = 2010
-6
C
E
A
= 50000 N/C
F =? (N)
Jakost elektrinog polja definirana je izrazom:
Q
F
E =
Iz toga slijedi:
Q E F =
6
10 20 50000 F

=
1N F =
Zadatak 1.8.
Elektron se nalazi u homogenom elektrinom polju jakosti 170 N/C. Izraunati silu na elektron.
q
e
= 1.610
-19
C
E= 170 N/C
F =? (N)
e
q E F =
19
10 6 . 1 170 F

=
N 10 27 . 2 F
17
=
Zadatak 1.9.
Izraunati jakost elektrinog polja na udaljenosti 10 cm od tokastog naboja Q=1nC.
Q= 1nC = 110
-9
C
r = 10 cm = 0.1 m
E =? (N/C)
2
r 0
r
Q
4
1
E =

,
2
-9
12
0.1
10 1
1 10 854 . 8 4
1
E

-7 9
10 1 10 9923 . 8 E =
2
10 9923 . 8 E =
N/C 23 . 899 E =
Zadatak 1.10.
uplja metalna kugla polumjera R = 0.5 m nabijena je pozitivnim nabojem Q = 500 C i nalazi se u
zraku. Odrediti jakosti elektrinog polja u tokama koje su od sredita kugle udaljene r
1
= 0.25 m;
r
2
= 0.5 m; r
3
= 2 m;
R = 0.5 m
Q
2
= 500 C = 50010
-6
C
r
1
= 0.25 m
r
2
= 0.5 m
r
3
= 2 m
E
1
, E
2
, E
3
= ?
2
r 0
r
Q
4
1
E =

, 0 r E
1 1
=
Elektrino polje unutar kugle jednako je nuli tj. ne postoji
Izraz za jakost elektrinog polja tokastog naboja
Jakost elektrinog polja kuglastog vodia
,
,
N/C 10 1.7985
0.5
10 500
1 10 854 . 8 4
1
r
Q
4
1
r E
7
2
-6
12 2
2
r 0
2 2
=

= =

,
,
N/C 10 1.124
2
10 500
1 10 854 . 8 4
1
r
Q
4
1
r E
6
2
-6
12 2
3
r 0
3 3
=

= =

Vrijedi takoer:
,
16
E
r E
2
3 3
=
Zadatak 1.11.
Toke A i B nalaze se u elektrinom polju tokastog naboja Q. Razlika potencijala (napon) izmeu
toaka A i B iznosi 53 V. Toke su udaljene od naboja Q, r
A
= 20 cm i r
B
= 50 cm. Treba odrediti
iznos ovog naboja ako se on nalazi u zraku.
U
AB
= 53 V
r
A
= 20 cm = 0.2 m
r
B
= 50 cm = 0.5 m
Q = ? (C)
Napon izmeu toaka A i B je U
AB
=
A
-
B
r
Q
4
1
r 0
=

U naem sluaju:
A r 0
r
Q
4
1
=

A
B r 0
r
Q
4
1
=

B
|
|
\
|
=
B A r 0
AB
r
1
r
1
4
Q
U

|
|
\
|
=
B A
A B
r 0
AB
r r
r r
4
Q
U

|
|
\
|
=
A B
B A
r 0 AB
r r
r r
4 U Q
|
\
|
=

2 . 0 5 . 0
5 . 0 2 . 0
1 10 854 . 8 4 53 Q
12
C 10 6 . 1964 Q
12
=
Potencijal elektrinog polja tokastog naboja
pC 6 . 1964 Q =
Zadatak 1.12.
Odredi jakost elektrinog polja u kome na naboj Q = 20 C djeluje sila od 40 mN.
Zadatak 1.13.
Odrediti jakost elektrinog polja u toki A koja je udaljena 30 cm od tokastog naboja Q = 60 nC u
sredstvu s c
r
= 4 i elektrini potencijal te toke.
Koliki je napon izmeu toke A i toke B koja je od tokastog naboja udaljena 70 cm.
Zadatak 1.14.
Potrebno je odrediti kapacitet ploastog kondenzatora ako su poznati sljedei podaci: povrina ploa
S = 6.7 cm
2
i razmak izmeu ploa d = 1 mm, za sluaj da se izmeu ploa kondenzatora nalazi:
a) vakuum ( c
r
= 1 );
b) dielektrik ( c
r
= 2.7 );
Ako se na njegove stezaljke prikljui izvor napona od 10 V, koliki e se naboj akumulirati na
ploama kondenzatora.
S = 6.7 cm
2
d = 1 mm
U = 10 V
a) C
1
(c
r
= 1) = ? Q
1
= ?
b) C
2
(c
r
= 2.7) = ? Q
2
= ?
d
S
C
O
=
r

a)
3
4
12
1
10 1
10 7 . 6
1 10 854 . 8 C

=
b)
3
4
12
2
10 1
10 7 . 6
7 . 2 10 854 . 8 C

=
F 10 932 . 5 C
12
1
= F 10 16 C
12
2
=
pF 932 . 5 C
1
= pF 16 C
2
=
Odnos izmeu naboja, kapaciteta kondenzatora i napona koji vlada na njemu dat je jednadbom:
U C Q =
a) U C Q
1 1
= b) U C Q
2 2
=
10 10 5.932 Q
-12
1
= 10 10 16 Q
-12
2
=
C 10 59.32 Q
-12
1
= C 10 160 Q
-12
2
=
pC 59.32 Q
1
= pC 160 Q
2
=
Kapacitet ploastog kondenzatora
Zadatak 1.15.
Izmeu obloga ploastog kondenzatora povrine S = 4750 cm
2
nalazi se dielektrik relativne
permitivnosti 3.5. Kada je kondenzator nabijen nabojem 11.5 C napon izmeu njegovih obloga
iznosi 250 V. Izraunati kapacitet ploastog kondenzatora i razmak izmeu ploa. Takoer odrediti
jakost elektrinog polja izmeu ploa kao i vektor elektrinog pomaka.
S = 4750 cm
2
c
r
= 3.5
Q = 11.5 C
U = 250 V
C, d, E, D = ?
Odnos izmeu naboja, kapaciteta i napona:
U C Q =
U naem sluaju: nF 46 10 46
250
10 5 . 11
U
Q
C
9
6
= =
= =

Iz izraza za kapacitet ploastog kondenzatora:

C
S
d
d
S
C
O O
= =
r r

9
4
12
10 46
10 4750
5 . 3 10 854 . 8 d

=
m 00032 . 0 d =
mm 32 . 0 d =
Jakost elektrinog polja u ploastom kondenzatoru:
d
U
E =
V/m 10 25 . 781
10 32 . 0
250
d
U
E
3
3
=
= =

kV/m 25 . 81 7 E =
Vektor elektrinog pomaka:
S
Q
D= ili E D
r 0
=
2 6
4 -
-6
C/m 10 2 . 24
10 4750
10 11.5
D

=
=
Zadatak 1.16.
Ploasti kondenzator s povrinom ploa S = 20 cm
2
ima dva dielektrina sloja debljine d
1
= 0.35mm
i d
2
= 0.17 mm, relativnih elektrinih permitivnosti c
r1
= 8 i c
r2
= 6. Kondenzator je prikljuen na
napon U = 10 V. Odredite:
a) kapacitet kondenzatora,
b) naboj kondenzatora,
c) vektor elektrinog pomaka,
d) jakost elektrinog polja svakog od dielektrika.
S = 20 cm
2
d
1
= 0.35mm
d
2
= 0.17 mm
c
r1
= 8
c
r2
= 6
U = 10 V
C, Q, D, E = ?
Dvoslojni kondenzator kako je prikazano na slici moe se shvatiti kao dva u seriju spojena
kondenzatora kapaciteta:
pF 75 . 404
10 35 . 0
10 20
8 10 854 . 8
d
S
C
3
4
12
1
1 r O 1
=
= c c =

pF 625
10 17 . 0
10 20
6 10 854 . 8
d
S
C
3
4
12
2
2 r O 2
=
= c c =

pF 66 . 245
625 404.75
625 404.75
C C
C C
C
2 1
2 1
=
+
=
+
=
Naboj na ploama kondenzatora je
pC 2456.6 10 245.66 U C Q = = =
Vektor elektrinog pomaka
2 6 8
4
12
C/m 228 . 1 10 228 . 1 10 8 . 122
10 20
10 6 . 2456
S
Q
D = = =

= =

Budui da vektor D prolazi kontinuirano iz jedne u drugu sredinu (D

1
= D
2
) to je jakost elektrinog
polja u svakom od dielektrika:
m
V
17340
8 10 854 . 8
10 8 . 122 D
E
12
8
r1 0
1
=

=
c c
=

m
V
23120
6 10 854 . 8
10 8 . 122 D
E
12
8
r2 0
2
=

=
c c
=


Zadatak 1.17.
Izmeu ploa zranog kondenzatora vlada elektrino polje jakosti E =60 kV/cm, ako je na njih
prikljuen napon U=2400 V. Kondenzator ima kapacitet C = 1 nF. Odrediti naboj na ploama Q i
udaljenost d izmeu ploa.
Zadatak 1.18.
Izmeu ploa zranoga ploastog kondenzatora nalazi se tokasti naboj q = 48 nC. Ploe su
prikljuene na napon U = 54 V, a udaljenost izmeu ploa je d = 12 mm. Odredite silu F koja
djeluje na taj naboj.
Zadatak 1.19.
Jednoslojni ploasti kondenzator nabijen je nabojem Q = 500 nC. Dijagonala aktivne kvadratne
ploe je d = 100 mm. Odredite vektor elektrinog pomaka D.
Zadatak 1.20.
Kondenzatori C
1
= 25 nF, C
2
= 40 nF i C
3
= 15 nF spojeni su paralelno kao na slici. Napon izvora
prikljuenja je 12 V. Odrediti:
a) kapacitet spoja kondenzatora C
uk
;
b) koliinu naboja na svakom kondenzatoru Q
1
, Q
2
i Q
3
;
c) ukupnu koliinu naboja Q
uk
;
d) akumulirane energije na pojedinim kondenzatorima A
1
, A
2
i A
3
.
C
1
= 25 nF
C
2
= 40 nF
C
3
= 15 nF
U = 12 V
Za paralelni spoj kondenzatora vrijedi:
3 2 1 uk
C C C C + + =
nF 80 15 40 25 C
uk
= + + =
Koliina naboja na pojedinim kondenzatorima:
nC 300 12 25 U C Q
1 1
= = =
nC 480 12 40 U C Q
2 2
= = =
nC 180 12 15 U C Q
3 3
= = =
Ukupna koliina naboja izvora je
nC 960 180 80 4 300 Q Q Q Q
3 2 1 uk
= + + = + + =
Provjera:
nC 960 12 80 U C Q
uk uk
= = =
Akumulirana energija na kondenzatoru: QU
2
1
A =
Akumulirana energija na svakom od kondenzatora:
nJ 1800 10 1800 12 10 300
2
1
U Q
2
1
A
9 9 -
1 1
= = = =

nJ 2880 10 2880 12 10 480
2
1
U Q
2
1
A
9 9 -
2 2
= = = =

nJ 1080 10 1080 12 10 180
2
1
U Q
2
1
A
9 9 -
3 3
= = = =

Ukupna akumulirana energija: nJ 5760 1080 2880 1800 A A A A
3 2 1 uk
= + + = + + =
Zadatak 1.21.
Kondenzatori C
1
= 20 F, C
2
= 8 F i C
3
= 30 F spojeni su serijski i prikljueni na napon 50 V.
Odrediti:
a) kapacitet spoja kondenzatora C
uk
;
b) ukupnu koliinu naboja Q;
c) napone na kondenzatorima U
1
, U
2
i U
3
;
d) ukupnu akumuliranu energiju A.
C
1
= 20 F
C
2
= 8 F
C
3
= 30 F
U = 50 V
Za serijski spoj kondenzatora vrijedi:
3 2 1 uk
C
1
C
1
C
1
C
1
+ + =
30
1
8
1
20
1
C
1
uk
+ + =
120
4 15 6
C
1
uk
+ +
=
120
25
C
1
uk
=
F 8 . 4
25
120
C
uk
= =
Naboj na svakom od kondenzatora:
C 240 50 4.8 U C Q
uk
= = =
Naponi na svakom od pojedinih kondenzatora su:
V 12
20
240
C
Q
U
1
1
= = =
V 30
8
240
C
Q
U
2
2
= = =
V 8
30
240
C
Q
U
3
3
= = =
Provjera: V 50 8 30 12 U U U U
3 2 1
= + + = + + =
Akumulirana energija na svakom od kondenzatora je:
J 1440 10 1440 12 10 240
2
1
U Q
2
1
A
6 6 -
1 1
= = = =

J 3600 10 3600 30 10 240
2
1
U Q
2
1
A
6 6 -
2 2
= = = =

J 960 10 960 8 10 240
2
1
U Q
2
1
A
6 6 -
3 3
= = = =

Ukupna akumulirana energija: J 6000 960 3600 1440 A A A A
3 2 1
= + + = + + =
Provjera:
J 0 600 50 10 240
2
1
U Q
2
1
A
6 -
= = =
Zadatak 1.22.
Na kondenzatorsku mreu prikazanu na slici prikljuen je izvor napajanja koji daje istosmjerni
napon od 1200 V. Potrebno je odrediti ekvivalentni (ukupni) kapacitet mree, napone koji vladaju
na pojedinim elementima mree (kondenzatorima) kao i pripadne naboje. Zadano je: C
1
= 4 F,
C
2
= 6 F i C
3
= 2 F.
C
1
= 4 F
C
2
= 6 F
C
3
= 2 F
U = 1200 V
Kondenzatorske mree rjeavaju se tako da se korak po korak promatraju segmenti mree i
rjeavaju kao paralelni ili serijski spojevi dva ili vie kondenzatora.
Za paralelni spoj dva kondenzatora vrijedi:
2 1 12
U U U = =
2 1 12
Q Q Q + =
2 1 12
C C C + =
Za serijski spoj dva kondenzatora vrijedi:
2 1 12
U U U + =
2 1 12
Q Q Q = =
2 1 12
C
1
C
1
C
1
+ =
Ukupni (ekvivalentni) kapacitet mree:
1. korak: rauna se ekvivalentan kapacitet paralele C
2
i C
3
F 8 2 6 C C C
3 2 23
= + = + =
2. korak: ukupni kapacitet jednak je kapacitetu serije C
1
i C
23
23 1
C
1
C
1
C
1
+ = ;
8
1
4
1
C
1
+ = ;
8
1 2
C
1 +
= ;
F 667 . 2
3
8
C = =
Napon na kondenzatorima:
Za seriju C
1
i C
23
vrijedi: Q Q Q
23 1
= = C 3200 1200 10 2.667 U C Q
-6
= = =
Naponi na serijskoj kombinaciji:
V 800
10 4
10 3200
C
Q
U
6
6
1
1
=

= =

V 400
10 8
10 3200
C
Q
U
6
6
23
23
=

= =

Takoer vrijedi:
V 400 U U U
3 2 23
= = =
Provjera:
V 1200 400 800 U U U
23 1
= + = + =
Naboji na kondenzatorima:
mC 3.2 C 10 3.2 800 10 4 U C Q
-3 -6
1 1 1
= = = =
mC 4 . 2 C 10 2.4 00 4 10 6 U C Q
-3 -6
2 2 2
= = = =
mC 8 . 0 C 10 0.8 00 4 10 2 U C Q
-3 -6
3 3 3
= = = =
Provjera:
mC 2 . 3 8 . 0 4 . 2 Q Q Q Q
3 2 23 1
= + = + = =
Zadatak 1.23.
Kondenzatori kapaciteta C
1
, C
2
, C
3
i C
4
spojeni su prema shemi na slici. Napon izvora je U.
Odredite iznose naboja i napone na svakom pojedinom kondenzatoru. Zadani podaci: C
1
= 720 F,
C
2
= 24 F , C
3
= 360 F, C
4
= 540 F i U = 150 V.
1.)
4 3
4 3
34
C C
C C
C
+
=
540 360
540 360
C
34
+
=
F 216 C
34
=
C 24300 Q Q Q
34 4 3
= = =
6
6
3
3
3
10 360
10 24300
C
Q
U

= =
V 67.5 U
3
=
6
6
4
4
4
10 540
10 24300
C
Q
U

= =
V 45 U
4
=
2.)
34 2 234
C C C + =
216 24 C
234
+ =
F 240 C
234
=
V 5 . 112 U U U
34 2 234
= = =
5 . 112 10 24 U C Q
-6
2 2 2
= =
mC 2.7 C 2700 Q
2
= =
5 . 112 10 216 U C Q
-6
34 34 34
= =
mC 24.3 C 24300 Q
2
= =
3.)
234 1
234 1
uk
C C
C C
C
+
=
240 720
40 2 720
C
uk
+
=
F 180 C
uk
=
6
6
1
1
1
10 720
10 27000
C
Q
U

= =
V 37.5 U
1
=
6
6
234
234
234
10 240
10 27000
C
Q
U

= =
V 112.5 U
234
=
4.)
mC 27 C 27000 150 10 180 U C Q
-6
uk
= = = =
mC 27 Q Q Q
234 1
= = =
Rezultati:
Q
1
= 27000 C; U
1
= 37.5 V;
Q
2
= 2700 C; U
2
=112.5 V;
Q
3
= 24300 C; U
3
= 67.5 V;
Q
4
= 24300 C; U
4
= 45 V;
Zadatak 1.24.
est kondenzatora poznatih kapaciteta C
1
= 80 pF, C
2
= 20 pF, C
3
= 4 pF, C
4
= 20 pF, C
5
= 10 pF i
C
6
= 20 pF spojeno je prema shemi na slici. Odrediti ukupni kapacitet C tog spoja te ukupni naboj
ako je napon izvora 100 V.
Zadatak 1.25.
1
, C
2
, C
3
, C
4
i C
5
spojeni su prema shemi na slici na izvor napona U.
Odredite iznose naboja i napone na svakom pojedinom kondenzatoru.
Zadano je: C
1
= 10 pF, C
2
= 20 pF, C
3
= 80 pF, C
4
= 20 pF, C
5
= 4 pF, U = 100 V.
ZADACI ZA DOMAU ZADAU
Zadatak 1.
Tekst A: Ploe ploastog zranog kondenzatora meusobno su udaljene d i imaju povrinu S. Na
krajeve kondenzatora prikljuen je napon U. Izraunati:
a) kapacitet C;
b) naboj na ploama Q;
c) jakost elektrinog polja E;
d) vektor elektrinog pomaka D.
Tekst B: Jednoslojni ploasti kondenzator izolacijskog sloja debljine d, povrine ploa S, relativne
elektrine permitivnosti
r
, prikljuen je na napon U.Odrediti:
a) kapacitet kondenzatora C;
b) koliinu naboja Q;
c) jakost elektrinog polja E;
d) akumuliranu energiju A.
Tekst C: Debljina dielektrinog sloja ploastog kondenzatora relativne permitivnosti
r
je d, a
kapacitet C. Kondenzator je prikljuen na napon U. Odrediti:
a) povrinu ploa S;
b) jakost elektrinog polja E;
c) koliinu naboja Q;
d) akumuliranu energiju A.
Tekst D: Ploasti jednoslojni kondenzator ima povrinu ploa S, relativnu permitivnost izolacijskog
sloja
r
. Kondenzator je nabijen nabojem Q. Napon prikljuka je U. Odrediti:
a) debljinu izolacijskog sloja d;
b) kapacitet kondenzatora C;
c) jakost elektrinog polja E u dielektriku;
d) akumuliranu energiju kondenzatora A.
Druga
oznaka
Prva
oznaka
1 2 3 4 5
A
d = 1 mm
S = 500 cm
2
U = 150 V
d = 0,25 mm
S = 1250 cm
2
U = 750 V
d = 0,4 mm
S = 2000 cm
2
U = 250 V
d = 0,8 mm
S = 1000 cm
2
U = 100 V
d = 1,2 mm
S = 5000 cm
2
U = 800 V
B
d = 0,5 mm
S = 1200 cm
2
c
r
= 4
U = 1600 V
d = 0,25 mm
S = 2500 cm
2
c
r
= 1,5
U = 800 V
d = 0,2 mm
S = 4000 cm
2
c
r
= 2
U = 500 V
d = 0,4 mm
S = 7500 cm
2
c
r
= 4
U = 1000 V
d = 0,8 mm
S = 2000 cm
2
c
r
= 1,25
U = 1500 V
C
c
r
= 2
d = 0,2 mm
C = 0.06 F
U = 2000 V
c
r
= 5
d = 0,1 mm
C = 0.05 F
U = 500 V
c
r
= 1,2
d = 0,15 mm
C = 0.01 F
U = 1000 V
c
r
= 2,5
d = 0,25 mm
C = 0.1 F
U = 500 V
c
r
= 2
d = 0,4 mm
C = 0.02 F
U = 800 V
D
S = 5000 cm
2
c
r
= 4,5
Q = 120 C
U = 250 V
S = 8000 cm
2
c
r
= 6
Q = 5 C
U = 100 V
S = 7500 cm
2
c
r
= 2,5
Q = 75 C
U = 500 V
S = 1000 cm
2
c
r
= 5
Q = 0,5 C
U = 250 V
S = 2500 cm
2
c
r
= 25
Q = 150 C
U = 500 V
Zadatak 2.
1
, C
2
, C
3
, C
4
i C
5
spojeni su prema shemi na slici. Napon izvora je U. Odredite
iznose naboja i napone na svakom pojedinom kondenzatoru.
Shema A Shema B Shema C
Shema D Shema E Shema F
Shema G Shema H
Druga
oznaka
Prva
oznaka
1 2 3 4 5
A
C
1
= 40 nF
C
2
= 120 nF
C
3
= 60 nF
C
4
= 120 nF
C
5
= 70 nF
U = 60 V
C
1
= 120 nF
C
2
= 80 nF
C
3
= 72 nF
C
4
= 24 nF
C
5
= 33 nF
U = 150 V
C
1
= 30 nF
C
2
= 60 nF
C
3
= 120 nF
C
4
= 30 nF
C
5
= 66 nF
U = 100 V
C
1
= 10 nF
C
2
= 40 nF
C
3
= 24 nF
C
4
= 12 nF
C
5
= 48 nF
U = 60 V
C
1
= 340 nF
C
2
= 120 nF
C
3
= 45 nF
C
4
= 90 nF
C
5
= 27 nF
U = 150 V
B
C
1
= 2 F
C
2
= 2 F
C
3
= 4 F
C
4
= 3 F
C
5
= 2 F
U = 40 V
C
1
= 4 F
C
2
= 12 F
C
3
= 5 F
C
4
= 6 F
C
5
= 2 F
U = 80 V
C
1
= 6 F
C
2
= 4 F
C
3
= 1,6 F
C
4
= 8 F
C
5
= 4 F
U = 150 V
C
1
= 12 F
C
2
= 4 F
C
3
= 6 F
C
4
= 1 F
C
5
= 2 F
U = 80 V
C
1
= 4 F
C
2
= 4 F
C
3
= 8 F
C
4
= 5 F
C
5
= 10 F
U = 100 V
C
C
1
= 20 nF
C
2
= 100 nF
C
3
= 30 nF
C
4
= 17,5 nF
C
5
= 20 nF
U = 210 V
C
1
= 40 nF
C
2
= 60 nF
C
3
= 80 nF
C
4
= 30 nF
C
5
= 60 nF
U = 300 V
C
1
= 20 nF
C
2
= 30 nF
C
3
= 40 nF
C
4
= 15 nF
C
5
= 30 nF
U = 105 V
C
1
= 20 nF
C
2
= 60 nF
C
3
= 40 nF
C
4
= 20 nF
C
5
= 20 nF
U = 100 V
C
1
= 20 nF
C
2
= 40 nF
C
3
= 40 nF
C
4
= 20 nF
C
5
= 5 nF
U = 200 V
D
C
1
= 6 pF
C
2
= 8 pF
C
3
= 12 pF
C
4
= 1,2 pF
C
5
= 13 pF
U = 50 V
C
1
= 2 pF
C
2
= 8 pF
C
3
= 12 pF
C
4
= 3,2 pF
C
5
= 12,4 pF
U = 250 V
C
1
= 10 pF
C
2
= 6 pF
C
3
= 12 pF
C
4
= 6 pF
C
5
= 15 pF
U = 150 V
C
1
= 8 pF
C
2
= 12 pF
C
3
= 12 pF
C
4
= 6 pF
C
5
= 1,2 pF
U = 150 V
C
1
= 40 pF
C
2
= 6 pF
C
3
= 12 pF
C
4
= 6 pF
C
5
= 12 pF
U = 300 V
E
C
1
= 100 F
C
2
= 80 F
C
3
= 320 F
C
4
= 44.8 F
C
5
= 40 F
U = 250 V
C
1
= 50 F
C
2
= 40 F
C
3
= 360 F
C
4
= 144 F
C
5
= 108 F
U = 300 V
C
1
= 50 F
C
2
= 40 F
C
3
= 180 F
C
4
= 40 F
C
5
= 100 F
U = 300 V
C
1
= 50 F
C
2
= 40 F
C
3
= 45 F
C
4
= 60 F
C
5
= 60 F
U = 240 V
C
1
= 40 F
C
2
= 140 F
C
3
= 45 F
C
4
= 54F
C
5
= 30 F
U = 500 V
F
C
1
= 10 F
C
2
= 40 F
C
3
= 20 F
C
4
= 20 F
C
5
= 12 F
U = 100 V
C
1
= 5 F
C
2
= 20 F
C
3
= 10 F
C
4
= 10 F
C
5
= 6 F
U = 200 V
C
1
= 10 F
C
2
= 40 F
C
3
= 10 F
C
4
= 10 F
C
5
= 12 F
U = 200 V
C
1
= 10 F
C
2
= 10 F
C
3
= 20 F
C
4
= 5 F
C
5
= 6 F
U = 100 V
C
1
= 5 F
C
2
= 20 F
C
3
= 8 F
C
4
= 8 F
C
5
= 12 F
U = 100 V
G
C
1
= 16 nF
C
2
= 24 nF
C
3
= 32 nF
C
4
= 48 nF
C
5
= 43.2 nF
U = 250 V
C
1
= 8 nF
C
2
= 12 nF
C
3
= 16 nF
C
4
= 24 nF
C
5
= 43.2 nF
U = 500 V
C
1
= 8 nF
C
2
= 12 nF
C
3
= 32 nF
C
4
= 48 nF
C
5
= 12 nF
U = 150 V
C
1
= 16 nF
C
2
= 24 nF
C
3
= 12 nF
C
4
= 48 nF
C
5
= 19.2 nF
U = 500 V
C
1
= 8 nF
C
2
= 12 nF
C
3
= 16 nF
C
4
= 24 nF
C
5
= 28.8 nF
U = 150 V
H
C
1
= 3 nF
C
2
= 6 nF
C
3
= 10 nF
C
4
= 6 nF
C
5
= 4 nF
U = 250 V
C
1
= 6 nF
C
2
= 12 nF
C
3
= 20 nF
C
4
= 12 nF
C
5
= 8 nF
U = 100 V
C
1
= 3 nF
C
2
= 6 nF
C
3
= 10 nF
C
4
= 6 nF
C
5
= 4 nF
U = 200 V
C
1
= 4 nF
C
2
= 6 nF
C
3
= 8 nF
C
4
= 4 nF
C
5
= 12 nF
U = 200 V
C
1
= 9 nF
C
2
= 6 nF
C
3
= 12 nF
C
4
= 8 nF
C
5
= 12 nF
U = 200 V
ZADACI ZA VJEBU I PRIPREMU
1. Izraunati silu kojom pozitivni tokasti naboj Q
1
= 210
-6
C djeluje na negativni tokasti
naboj Q
2
= 810
-6
C. Naboji su meusobno udaljeni 16cm, a nalaze se u zraku.
2. Pozitivni tokasti naboji Q
1
= 0.2 C i Q
2
= 0.8 C te negativni tokasti naboj Q
0
= 0.1 C
nalaze se na istom pravcu u zraku. Odrediti na kojoj udaljenosti od naboja Q
1
se treba
nalaziti naboj Q
0
da bi rezultantna sila koja djeluje na njega bila jednaka nuli. Razmak
izmeu naboja Q
1
i Q
2
je 9cm.
3. Vodljiva kugla polumjera r = 90 cm nabijena je koliinom naboja Q = 16.125 C. Sredina
koja okruuje kuglu karakterizirana je relativnom permitivnou c
r
= 2 (ulje). Odrediti jakost
elektrinog polja E na udaljenosti r od sredita kugle.
4. Meu ploama zranog ploastog kondenzatora iji je kapacitet C = 1nF vlada polje jakosti
E = 60 kV/cm. Ako je napon meu ploama U = 2400 V odrediti naboj na ploama Q kao i
njihovu meusobnu udaljenost d.
5. Za ploasti kondenzator povrine ploa 400 cm
2
, razmaka ploa 0.08 mm i kapaciteta
0.01 F treba odrediti relativnu dielektrinu konstantu papira koji je upotrebljen kao
dielektrik i maksimalni napon koji se moe prikljuiti na ploe kondenzatora da ne doe do
proboja dielektrika. Probojna vrstoa papira E = 10 kV/mm.
6. Dva kondenzatora C
1
= 6 nF, C
2
= 12 nF vezana su u seriju na napon izvora 60 V. Treba
odrediti ukupni kapacitet te kombinacije i napone U
1
i U
2
na svakom kondenzatoru.
7. Zadan je serijski spoj tri kondenzatora C
1
= 3 F, C
2
= 6 F i C
3
= 9 F. Koji e naponi
vladati na tim kondenzatorima ako je napon izvora 110 V, koji je naboj tih kondenzatora
kao i ukupni kapacitet ove kombinacije.
8. Dva kondenzatora vezana su paralelno na napon izvora 300 V. Ako je ukupni naboj ove
kombinacije kondenzatora 30 C i kapacitet kondenzatora C
1
= 60 nF, odrediti C
2
.
9. Ploasti kondenzator kapaciteta 2 F prikljuen je
na napon izvora 300 V. Kolika je energija
nagomilana u dielektriku tog kondenzatora.
10. est kondenzatora poznatih kapaciteta C
1
= 6 pF,
C
2
= 12 pF, C
3
= 2 pF, C
4
= 4 pF, C
5
= 8 pF i
C
6
= 12 pF spojeno je prema shemi na slici 1.
Odrediti ukupni kapacitet C.
Slika 1.
11. Kondenzatori kapaciteta C
1
= 80 nF, C
2
= 30 nF, C
3
= 60 nF, C
4
= 60 nF, C
5
= 90 nF,
C
6
= 180 nF i C
7
= 100 nF mjeovitog spoja spojeni su prema shemi na slici 2. Odrediti
kapacitet spoja C.
Slika 2. Slika 3.
12. etiri kondenzatora poznatih kapaciteta C
1
= 6 F, C
2
= 25 F, C
3
= 6 F, C
4
= 2 F
spojena su prema shemi na slici 3. Kombinacija je spojena na napon izvora U = 9.95 V.
Izraunajte ukupni kapacitet spoja, elektrine naboje svakoga kondenzatora Q
1
, Q
2
, Q
3
i Q
4
,
ukupan naboj spoja Q, kao i napone na kondenzatorima U
1
, U
2
, i U
3.
Izvriti provjeru naboja
i napona.
13. Kondenzatori kapaciteta C
1
= 6 pF, C
2
= 6 pF, C
3
= 12 pF, C
4
= 8 pF i C
5
= 14 pF spojeni su
prema slici 4. Napon izvora je U = 48 V. Odrediti naboje kondenzatora kapaciteta C
1
i C
2
.
Slika 4. Slika 5.
14. est kondenzatora kapaciteta C
1
= 50 nF, C
2
= 50 nF, C
3
= 50 nF, C
4
= 50 nF, C
5
= 100 nF i
C
6
= 100 nF spojeno je prema shemi na slici 5. i prikljueno na napon U = 150 V. Izraunati
vrijednosti naboja kondenzatora paralelne kombinacije etiriju kondenzatora te napon U
1
na
toj paraleli.
15. Odredite akumulirane energije svakog pojedinog kondenzatora (shema na slici 5.) te ukupnu
akumuliranu energiju.
Rjeenja:
1. F = 5.62 N;
2. r
1
= 3 cm;
3. E = 89506.7 N/C;
4. Q = 2.4 C, d = 0.4 mm;
5. c
r
= 2.26, U = 800 V;
6. C = 4 nF; U
1
= 40 V, U
2
= 20 V;
7. C = 1.636 F, U
1
= 60 V, U
2
= 30 V, U
3
= 20 V, Q = 180 C;
8. C = 40 nF;
9. A = 0.09 J;
10. C = 3 pF;
11. C = 50 nF;
12. C
uk
= 3.015 F, Q = 30 C, Q
1
= 30 C, Q
2
= 30 C, Q
3
= 22.5 C, Q
4
= 7.5 C,
U
1
= 5 V, U
2
= 1.2 V, U
3
= 3.75 V;
13. Q
1
= 192 pC, Q
2
= 64 pC;
14. U = 60 V, Q = 3 C;
15. A
1
= A
2
= A
3
= A
4
= 22.5 J, A
5
= 180 J, A
6
= 405 J, A = 675 J;

Elek Trost A Tika

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Elek Trost A Tika

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

S V E U I L I T E U R I J E C I

Iz izraza za kapacitet ploastog kondenzatora:

Budui da vektor D prolazi kontinuirano iz jedne u drugu sredinu (D

POMORSKI FAKULTET U RIJECI ZAVOD ZA ELEKTROTEHNIKU, AUTOMATIKU I INFORMATIKU

You might also like