o m

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ

i.c
BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

dil
ja va

BİL447 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI

ARAŞTIRMA ÖDEVİ
w.

Yusuf BAYRAKTAR
20221518
ww

OCAK 2006 - BEYTEPE

JaWE Eğitmeni-Java İş Akışı Düzenleyicisi

JaWE Eğitmeni-Java İş Akışı Düzenleyicisi

m
İçerik Özeti

JaWE
1. Enhydra Jawe’nin Zaman İçerisindeki Gelişimi …… 2

o
Jawe 1.2 – 1.3 – 1.4 Ün Özellikleri …… 2
2. TUTORIAL
2.1.Giriş …… 4
2.2. Paket Düzeyi …… 6

i.c
Üst Model …… 6
Paket …… 6
Paket Özellikleri …… 10
İş Akışı Uygulamaları Açıklaması …… 16
Biçimsel Parametreler …… 18
Dış Referans …… 20
İş Akışı İle İlgili Veri

Belirtilmiş Veri Çeşitleri

Dış Paket
dil
İş Akışı Katılımcı Belirtimi (Minimal Organizasyon Modeli)
LDAP Desteği
……
……
……
……
……
20
23
26
27
29
İşlemlerin Aktarılması …… 30
Gelişmiş Özellikler …… 31
va
2.3. İşlem Düzeyi …… 34
İş Akışı İşlem Tanımı …… 34
İş Akışı Uygulamaları Açıklaması -İşlem Düzeyi …… 40
İş Akışı İle İlgili Veriler - İşlem Düzeyi …… 41
İş Akışı Katılımcıları-İşlem Düzeyi …… 41
İş Akışı İşlem Etkinlikleri …… 42
ja

Atomik Etkinlikler …… 44
Başlangıç ve Sonuç Nesneleri …… 47
Subflow …… 47
Öbek Etkinlikler …… 47
Geçişler …… 47
w.

2.4. Örnek …… 49

JaWE :JaWE Java İş Akışı Düzenleyicisi(Java Workflow Editor) İşlem Tanım biçimlendirme
için bir Java programıdır.
ww

2
 m
1. ENHYDRA JAWE’NİN ZAMAN İÇERİSİNDEKİ GELİŞİMİ

Enhydra JaWE (Java Workflow Editor), XPDL’yi (XML Process Definition Language) ana kütük
formatını ve LDAP bağlantılarını destekleyerek tamamen WfMC belirtimlerine bağlı kalan ilk açık kaynak
grafiksel Java iş akış işlem düzenleyicisidir. WfMC belirtimlerine uyan tüm XPDL kütüklerini açma ve
düzenlemede kullanılabilir.

o
Eğer açık kaynak bir iş akış motoru aranıyorsa Enhydra Shark’a bir göz atılmalı. Tabi bunun dışında
daha birçok açık kaynak iş akış motoru bulunabilir.

i.c
1.1. JaWE 1.2 – 1.3 – 1.4 ÜN ÖZELLİKLERİ

1.1.1. JaWE’yi Temin Etme

JaWE, ObjectWeb ten indirilerek kurulabilir. Bu linkte JaWE’nin aşağıdaki versiyonları

bulunmaktadır :

Windows sürümü:

Unix sürümü:
dil
jawe-1.2-1 (1.3.1 – 1.4.1).setup.exe - binary Windows yükleme sürümü
jawe-1.2-1(1.3.1 – 1.4.1).zip - binary Windows ZIP sürümü

jawe-1.2-1(1.3.1 – 1.4.1).rpm - binary Unix (Linux) RPM sürümü

jawe-1.2-1(1.3.1 – 1.4.1).tar.gz - binary Unix (Linux) TAR.GZ sürümü

Kaynak sürümü:
va
jawe-1.2-1(1.3.1 – 1.4.1).src.tar.gz - source Unix (Linux) TAR.GZ sürümü
jawe-1.2-1(1.3.1 – 1.4.1).src.rpm - source Unix (Linux) RPM sürümü
jawe-1.2-1(1.3.1 – 1.4.1).src.zip - source Windows ZIP sürümü

Yukarıdaki tüm versiyonların dökümantasyon, örnekler, XPDL kütükleri ve kaynak kodları

bulunmaktadır.
ja

1.1.2. Gereksinimler

JaWE yazılımını kullanabilmek için aşağıdaki yazılımların kurulu olması gerekmektedir :

a. Java 1.4 veya daha sonraki sürümler (1.4.1 sürümü kullanımı önerilir). Bu sürümü
http://java.sun.com/j2se/1.4 linkinden temin edilebilir.
w.

b. Harici kütüphaneler – JaWE için gereken tüm kütüphaneler <JaWE>/lib dizininde bulunmaktadır.
Bu kütüphaneler :
jgraph.jar - sürüm 2.0 (3.0 – 3.4.1)
jh.jar - sürüm 1.1.3
xercesImpl.jar - sürüm 2.4
xml-apis.jar - sürüm 2.4
ww

batik-awt-util.jar - sürüm 1.5

batik-dom.jar - sürüm 1.5
batik-svggen.jar - sürüm 1.5
batik-util.jar - sürüm 1.5
batik-xml.jar - sürüm 1.5

1.1.3. Yükleme ve Çalıştırma

3
 Eğer JaWE’nin Windows sürümü kullanılıyorsa, sadece jawe-1.2.1.setup.exe çalıştırılmalı ve
yönlendirmeler takip edilmelidir(Unix sürümü için de aynı işlemler yapılacaktır). Bu durumda, XPDL kütükleri

xpdl ikonları ile simgelendirilecektir.

m
Eğer JaWE kaynak kod sürümü veya CVS sürümü indirilirse, ilk öncelikle derlenmelidir. Talimatlar
configure.bat/configure ve make.bat/make kütüklerinden yardım için kullanılabilir. JaWE’yi başlatmak için bin
klasöründen Run.bat(Windows sürümü), ./run.sh(Unix sürümü) çalıştırılır.

1.1.4. Bilinen problemler

o
Bilinen problemlere aşağıdaki listededir. Problemler genellkile farklı Java sürümleri ile farklı işletim
sistemlerinden kaynaklanmaktadır.

i.c
Bellek Yetersizliği : birçok dökümanın birden açılması/kaydedilmesi Bellek Taşma Hatası verecektir.
Muhtemelen kısmen veya tamamen Jgraph bellek yetersizliğinden kaynaklanmaktadır.

Sistem Renk Problemi : Windpws işletim sistemi altında Java1.4.2 kullanımından kaynaklanmaktadır. Eğer
konfigürasyon dosyasındaki renklerden biri Sistem Renkleri’nden birisi ise ortaya çıkan bir problemdir. Eğer
mouse ile birkaç nesne birden seçildiği zamanda ortaya çıkan bir problemdir.

gerçekleeşmesine rağmen.
dil
Kesme Problemi : Windows işletim sistemi altındaki tüm Java sürümlerinde sık sık ortaya çıkan bir problemdir.
Bazen grafikten kimi aktiviteler kesilirken, tüm yığıt içerikleri görüntülenebilir; yapıştıra işlemi başarılı

Odaklama Problemi : Windows işletim sistemi altında Java1.4.1 sürümü kullanılırken gerçekleşmektedir. Eğer
grafik nesne özellikleri gösterildiğinde, ALT+CURSOR tuşlerı basılarak nesneler arası geçiş sağlanırken, odak
birden kaybolmakta, ve mouse tıklandığında tekrar belirmektedir.
va
Dosya Anahtarlama Problemi : Linux işleitm sistemi altında tüm Java sürümlerinde ortaya çıkmaktadır. Linux
kütükleri şifreleyememekte ancak; Java sayesinde düzgün çalışmayan bir sistemle şifreleme gerçekleşmektedir.

Bölüm 2.1. Giriş

ja

Bu doküman WfMC (Workflow Management Coalition) (www.wfmc.org) –İş Akışı Yönetim

Koalisyonu- tanımlamasına uygun olarak JaWE’nin nasıl çalıştığını anlatmaktadır.. WfMC iş
akışı işlem tanımı için bir arabirim oluşturmaktadır. Bu arabirim, işlem tanımı ve XML
şeması ile işlem tanım paylaşımı tarifi için ortak bir üst model tanımlar. XPDL (XML
Process Definition Language)-XML İşlem Tanım Dili-. Bu eğitmen XPDL arabirimi ve
w.

JaWE’nin bunu işlemi nasıl gerçekleştirdiğine odaklıdır.(bu belgenin bazı kısımları orijinal
XPDL belirtiminden alınmıştır.- WFMC-TC-1025).

Yani JaWE bir İşlem Tanım biçimlendirme aracıdır. Bu işlem biçimlendirmenin bitim sonucu
çalıştırma süresince iş akışı motorları tarafından yorumlanabilen XPDL çıktı dosyasıdır.
JaWE üç temel hedefe ulaşmıştır:
ww

• İşlem tanımlamasının grafiksel gösterimi

• İşlem tanımlamasının XPDL’ye gönderimi
• Herhangi bir geçerli XPDL’nin ve grafiksel gösteriminin aktarımı

İşakımı işlem tanımlama arabirimi , işakımı işlem tanımlamalarının değişik üretimler arası
transferini destekleyen ortak bir aradeğişim formatını tanımlar.JaWE tarafından üretilen bir
işakımı işlem tanımlaması, ,değişik iş akımlarının çalıştırma süresinde yorumlanmasını
yapabilmektedir. İşlem Tanımlama Aradeğişimi’nin ilkeleri Üst Model (Meta-Model)

4
çerçevesi üzerine kurulmuştur.. Bu üst veri modeli, genellikle işlem tanımlama kapsamında
kullanılan girişleri,bunların ilişkilerini ve niteliklerini tanıtır.Birtakım nitelikler bu sınırlı
girişlerin karakteristik özelliklerini açıklar.Bu üst modeli kullanarak, JaWE XPDL ortak

m
değişim formatını kullanarak transfer yapabilir. Bu değişimin yanısıra JaWE işlem
tanımlamalarının dahili gösterimi için de kullanılır.Konseptin tümü aşağıdaki resimde
gösterilmiştir:

o
i.c
dil
ja va

XPDL tarafından desteklenmesi gereken zorunlu bir minimal nesne kümesi bulunmaktadır.
Bu “minimal üst model kısmı” işlem tanımı kapsamında yaygın olarak kullanılan girişlerini
w.

tanıtmakta ve kullanım anlamlarını açıklar. Uzantılama , ana üst modelin kişisel üretim yada
işakımı sistemi ile ilgili belirli ihtiyaçları karşılaması için olan ek nesne
niteliklerini(“geliştirilmiş nitelikler”) de içine alacak şekilde sağlanmıştır.

Bu eğitmen, bu XPDL nesnelerinin amaçlarını açıklamakta ve bu nesnelerin JaWE

kapsamında nasıl kullanılacağını da göstermektedir.
ww

Bölüm 2.2. Paket Düzeyi

Önceki bölümle ve İşlem Tanımlama Aradeğişimi konseptli resimle uyumlu olarak bu
kısımda Üst Model girişlerinin (Üst Model çerçevesi) genel bakışını ve bu nesnelerin
JaWE(Dahili Gösterim)’deki gösterimlerini, birlikte tanımlanan XDPL (XML gösterimi)
nitelikleri ile birlike bulabilirsiniz.Ayrıca JaWE’nin iki mantıksal bölümden Paket Düzeyi ve
İşlem Düzeyi- oluştuğunu da göreceksiniz.

5
Üst Model

m
Üst Model(İşlem Üst modeli) İşlem Tanımlaması kapsamında bulunan üst seviye girişlerini,
bunların ilişkilerini ve niteliklerini anlatmaktadır.

o
i.c
dil
va
Yukarıdaki girişlerin her biri için, onunla ilişkili, girişin özelliklerini anlatan bir grup nitelik
bulunmaktadır.(bazı zorunlu ve opsiyonlu olanlar)Eğer ek özelliklere ihtiyaç varsa, çeşitli
girişler için “geliştirilmiş nitelikler” ,Üst Model’in faaliyet alanının kontrollü bir şekilde
geliştirilmesine olanak sağlayacak şekilde kullanılabilir.

Bu girişlerin kısa bir özeti:

ja

• İş Akışı İşlem Tanımlaması

• İş Akışı İşlem Etkinlikleri
• Geçiş Bilgileri
İş Akışı Katılımcıları Açıklaması
w.

•
• İş Akışı Uygulamaları Açıklaması
• İş Akışı ile İlgili Veriler
• Sistem&Çevresel Veriler
• Kaynak Havuzu ya da Organizasyonel Model
• Veri Çeşitleri ve İzlenimler
ww

Tüm bu girişler, “Sistem&Çevresel Veriler” hariç JaWE tarafından muhafaza

edilmektedir.

"Kaynak Havuzu" iş akımı işlem tanımlamalarının dışındadır. Bazı kompleks işlemlerde,

katılımcı açıklaması Organizasyonel Model(OM) üzerindeki bir kaynak havuzunu kastediyor
olabilir. WfMC Üst-Model özellikleri basit bir yerleşik (Minimal) Organizasyonel Modeli
tanımlamakta ya da harici olarak tanımlanmış bir OM’te giriş izni vermektedir. XPDL
tanımlamasının bir kaynak havuzuna gereksinim duymadığına dikkat ediniz.

6
JaWE sadece bir Minimal Organizasyonel Modeli ile çalışır, bu yüzden harci bir
Organizasyonel Model eklenmemiştir. Bu modelde katılımcılar arası herhangi bir ilişki
yoktur, katılımcılar sadece bir çeşit listeye konulmaktadırlar. Ama, JaWE herhangi harici bir

m
XDPL yapısını kastediyor (aktarım yapıyor) olabilir-Harici Paket. Bu harici XDPL dosyası,
tüm Organizasyonel Modeli, tüm Uygulama Açıklamalarının liste demetlerini ya da İş Akımı
ile İlgili Veri’leri içeriyor olabilir, bu yüzden Harici Paket Kaynak Havuzu gibi işlev
görebilmektedir.

o
"Sistem & Çevresel Veriler” iş akımı yönetim sistemi ya da yerel sistem çevresi tarafından
muhafaza edilmektedir, bu yüzden JaWE’de sağlanmamıştır.

Önceki resimde görüldüğü gibi minimal işlem modeli, kapsamı tek bir işlem tanımlamasından

i.c
daha geniş olan çeşitli girişleri içerir.Özellikle, katılımcıların,uygulamaların ve iş akışı ile
ilgili verilerin tanımlamaları birtakım işlem tanımlamaları tarafından değiniliyor olabilir. Üst
Model, bir yaygın işlem tanımlaması olan “Kaynak Havuzu’nun” kullanımını üstlenmektedir.
Havuz işlem tanımlamasını kapsayan birçok giriş çeşidini içerir.Havuz dahilinde ve
havuzdan içeri ve dışarı işlem tanımlama verilerinin başarılı bir şekilde aktarımının
desteklenmesi amacıyla,değişik işlem tanımlarından gelen yaygın veri girişlerinin
gruplanması için
dil
saklayıcı görevi görerek, her bir işlem tanımlamasının tekrar
tanımlanmasını önlemyen, “PAKET” konsepti kullanılmıştır.Paket kapsamında saklanan her
bir işlem tanımlaması, ,yerel olarak işlem tanımlaması kapsamında ayrı ayrı tekrar
sıralanmamaları halinde yaygın özellikleri otomatik olarak alacaktır

JaWE sonraki metinde, öncekinde bahsedildiği gibi iki mattıksal uygulama vermektedir.Paket
düzeyi ve İşlem Düzeyi. Paket düzeyi, kendi dahilinde girişleri ve nitelikleri yönetirken,İşlem
va
düzeyi İş Akımı İşlem Tanımlaması dahilindeki girişleri ve nitelikleri yönetir. Bu ayrım ile,
eğitici WFMC’ye göre, bu iki JaWE bölümünü açıklamak üzere düzenlenmiştir.

Paket
ja

Birçok işlemi ,aynı araçları(uygulamaları) ve katılımcıları paylaşan tek bir pakette

tanımlamak mümkündür. Paket, içerilen tüm işlem tanımlamalarına uygulanabilen, birkaç
kişisel işlem tanımlaması ve bağlantılı giriş verileri gruplamasını saklayıcı bir görev
w.

görmektedir.
ww

7
 o m
i.c
dil
Her iş planı için tüm iş akımı işlemlerini , onunla bağlantılı araçları(iş akımı uygulamalarını)
ve gerekli olmamasına rağmen iş akımı katılımcılarını tek bir pakette toplayan bir paket
yaratılmalıdır. Ayrıca, bir işlemin parçalarını ya da birden fazla işlemin ortak parçalarınıbir
pakette(örn: bir iş akımı katılımcı listesi ya da iş akımı uygulamaları listesi) tanımlamak ve
va
bunları diğer paketlerden geriye doğru ilişkilendirmek mümkündür.Bir paket dahilinde, bazı
girişlerin kapsamı globaldir ve bu girişler paket dahilindeki tüm işi akımı işlem
tanımlamalarından geriye doğru ilişkilendirilebilir.Bu girişler:

• İş Akımı İşlem Tanımlaması

• İş Akımı Katılımcı Özellikleri
ja

• İş Akımı Uygulamaları Açıklaması ve

• İş Akımı ile İlgili Veriler

JaWE üstteki listelenmiş girişlerin yönetimi için yol göstermektedir.Her bir giriş ileride
detaylı olarak anlatılacaktır. Paket girişlerinin ve özelliklerinin bir tablosu:
w.
ww

JaWE başlatıldığında standart düzey Paket düzeyidir ve standart görünüm Grafik

görünümüdür.(XDPL’yi ağaç şeklinde bir şemayla ve “plain-text” halinde gösteren Text ve
XDPL görünümleri de bulunmaktadır) Bu modda iken, iki adet ana pencere bulunur. Sol
pencere güncel paket ve güncel paket ile ilişkilendirilen tüm harici paketleri hiyerarşik olarak
tasvir etmektedir. Bu ağacın kökü güncel pakettir. Düğümler(boğumlar) bu kök paketle
ilişkilendirilen harici paketler ve yine onların harici paketlerini temsil eder.(bu şekilde devam
eder) Ağacın yaprak kısımları herhangi bir paketle ilişkilendirilemeyen ya da bu daldaki bir
paketle ilişkilendirilen(geri dönüşümlü paket) kısımlarıdır. Aktarilmiş paketlere tekrar
aktarım yapmak mümkün değildir. Bu (harici) paketler salt okunur dosyalardır.

8
Bir önceki araç sütunu resminde(ve ilgili menü maddelerinde) butonlarla simgelenen
hareketler, güncel paket hierarşi ağacı ile kullanılmıştır.

o m
i.c
dil
Sol pencere , paket hierarşi aracından seçilmiş olan paketle ilgili tüm işlemleri gösterir.
va
İşlemler (haklarında çok fazla bilgi olmadan) sembollerle ve işlem elementleri(etkinlik ve
geçişler) grafiksel düzenlemesi olmadan gösterilmiştir. İşlemle ilgili tüm detaylar seçilmiş
işlem dahilindeki Özellikler menüsünde bulunmaktadır.

Yeni belgeyi oluşturmak istediğinizde,boş bir paket oluşturulur. Herhangi bir pakette
düzeltme yapmak istedindiğinde, paket kimliğini ve ismini gösteren bir pencere açılacaktır.
ja

Sadece kimlik özelliklerini girmeniz yeterlidir. Bu panel ileriki bölümlerde açıklanacak olan
Genel Özellikler paneli ile benzerdir.
w.
ww

9
 o m
i.c
dil
va
Paket Özellikleri

Her paket bazı özelliklere sahiptir. JaWE’de,bu paket özellikleri bazı mantıksal parçalara
aryılmıştır:
ja

• Genel Özellikler
• Paket Tanımlama Başlığı
• Tekrar Tanımlanabilir Başlık
• Uyum Sınıfı Açıklamaları
w.

• Script

Bu gruplar Paket Özellikleri penceresinde üç tane ağaç şeklinde Tab tabloya ayrılmıştır. Bu
özelliklerin detayları aşağıdaki tablolarda gösterilmiştir. M:MANUEL O:OTOMATİK

Tablo 2.1. Genel Özellikler

ww

İsim M/O Açıklama

Id M Paketi belirlemek amacı ile kullanılır.(Salt-Okunur)
İsim O Paketin ismi,belirleme için kullanılır

Daha önce belirtildiği gibi, herhangi bir paketin oluşturulmasından önce ID girilmesi
gereklidir. Daha sonra salt okunur olacaktır.

10
Tablo 2.2 Paket Tanımlama Başlığı(Package Header)

İsim M/O Açıklama

m
XPDL Versiyonu M XPDL Versiyonu
Paket tanımlamasının kaynağını ve satıcının adını,ürünün adını
Vendor(Satıcı) M
ve ürünün numarası.
Created(Oluşturulma) M İş akımı paketini oluşturulma tarihi

o
Açıklama O İş akımı paketinin kısa metinsel açıklaması.
Çalıştırma Sistemi’nin yeri ve yardım/tanımlama dosyasının
Belgeleme O
adı.

i.c
Prior Unit O Kullanıcı tanmlı dile sahip metin grubu
Cost Unit(Ücret Simulasyon Verilerinde kullanılan kısımlar (genellikle döviz
O
Kısmı) bağlamında)

Paket Tanımlama başlığı paketteki tüm merkezi bilgileri tutar. Standart olarak XPDL vesiyon

dil
1.0 JaWE tarafından desteklenir ve bu özellik değiştirilemez. Eğer JaWE,1.0 versiyondan
farklı bir XPDL versiyonuna sahip olan bir belge görürse, kaydederken versiyonunu değiştirir.
Yeni paket yarattığınızda Vendor özelliği “Together” değerinde sabittir ve değiştirilebilir.
Aynı zamanda yeni paket oluşturulurken “Created” özelliği ISO-8601 formatında saati ve
tarihi kaydeder.

Tablo 2.3. Tekrar Tanımlanabilir Başlık(Redefinable header)

va
İsim M/O Açıklama
Yazar(Author) O Paketi oluşturanın ismi
Versiyon
O Paketin versiyonu
(Version)
ja

Kod Sayfası(Code page) O Metin kısımları için kullanılan kodlar

Ülke Kodları(ISO 3166) . 3 rakamlı şehir kodu ya da 2
Ülke Kodu(Country key) O
harfli şehir harfleri
Bu iş akımı paketinden sorumlu iş akımı katılımcıları ve
w.

çalıştırma zamanı süresindeki yönetici(genellikle bir İnsan

(Sorumlular)Responsible(s) O
ya da Organizasyonal Kısım) Çalıştırma zamanında
sorumluluk yöneticiye aittir..
Paketin durumu. Muhtemel 3 gösterge:
ww

Basım Durumu(Publication • UNDER_REVISION(Gözlem altında)

O
Status) • RELEASED(Yayınlandı)
• UNDER_TEST – (Test Ediliyor)standart ayar

Tekrar tanımlanabilir başlık, paket tanımlama başlığında ayarlanabilen ya da işlem

tanımlamasında tekrar değiştirilebilen bu başlık özelliklerini içerir.

11
Tablo 2.4. Uyum Sınıfı (Conformance Class)Açıklamaları

m
İsim M/O Açıklama
Paketin sınırlandırıldığı sınıfı belirtir. Muhtemel üç gösterge:

FULL-BLOCKED(TAM ENGELLENMİŞ)ağ yapısı

o
•
SPLIT/JOIN(BÖL-EKLE) ve LOOP.(DÖNGÜ) yapısının iç
Uyum Sınıfı
içe düzgün sıralanması ile sınırlandırılmıştır
(Conformance O
• LOOP-BLOCKED(DÖNGÜSEL-ENGELLENMİŞ) ağ
Class)

i.c
yapısı LOOP.(DÖNGÜ) yapısı ile sınırlandırılmıştır
• NON-BLOCKED(ENGELLENMEMİŞ) ağda herhangi bir
sınırlama yoktur. Standart Ayar.

Uyum sınıfı açıklamaları paketin içindeki tanımlamaların sınırlama özelliklerini

dil
göstermektedir. Geçerli sınıf tüm içerilen işlem tanımlamalarını kapsar.JaWE tüm uyum sınıfı
açıklamalarını desteklemektedir. Yani grafik oluştururken JaWE sizi uyum sınıfı konusunda
uyarır.Bunun yanısıra eğer basım durumu “Test Ediliyor” durumunda değil ise, JaWE uyum
sınıf hatası içeren bir projeyi kaydetmenize izin vermeyecektir.

Tablo 2.5. Script

va
İsim M/O Açıklama
Anlatımlarda kullanılan script dilini belirtir. Şu Tip’lerden birinin seçilmesi
Tip M
önerilir: text/javascript, text/vbscript, text/tcl, text/ecmascript, text/xml.
Versiyon O Kullanılan script dilinin versiyonunu belirtir.
Bu dilin gramerini belirten belgeye bir ilişkilendirmedir.Örneğin,bir XML
ja

Gramer O
seması , bir DTD, ya da bir BNF.

Script öğesi, XPDL anlatımlarında kullanılan script dilinin belirtir.

w.

JaWE’de, paket araç çubuğundaki simge bu özellikleri belirtmek için kullanılır.

Aşağıdaki resimler bu özelliklerin nasıl tanımlanabileceğini göstermektedir.
ww

12
 ww
w.
java
dil
i.c
om

13
 ww
w.
java
dil
i.c
om

14
 o m
i.c
dil
va
"Responsibles “ (Sorumlular) kısmının Redefinable Header kısmına eklenmesi
istenirse,"Add" (Ekle) tuşu ile katılımcıların bulunduğu bir pencere açılabilir. Sorumlu kişi
önceden tanımlanmış bir katılımcı olabilir.(Tüm paket için “Sorumlular” kısmı
eklendiğinde,paket düzeyinde tanımlanan katılımcılar kullanılabilir ve “Sorumlular” kısmı
ja

herhangi bir işlem için eklendiğinde, paket düzeyinde tanımlanan katılımcılar ya da bu işlem
düzeyinde tanımlanan katılımcılar kullanılabilir. “Combo” kutusundan varolan bir katılımcı
seçebilir ya da “Define”(Tanımla) komutu ile yeni bir katılımcı tanımlayıp onu seçebilirsiniz.
Sıradaki resimde bunun gösterimi bulunmaktadır:
w.
ww

İsim Boşlukları
Bu kısımda JaWE tarafından oluşturulan XPDL dosyasında kullanılan isim boşluklarını
tanımlayabilirsiniz.Standart ayar olan xpdl isim boşluklarının yanısıra, diğer isim
boşluklarından girişler kullanmanız gerekecektir. Bu, genelde gelişmiş özellikleri tanımlamak
istediğiniz zaman meydana gelir.İsim boşluklarının tanımlanması belge geçerliliği yüzünden
önem taşır.

15
İş Akışı Uygulamaları Açıklaması
İş Akışı Uygulamaları Açıklaması,iş akışı süresince yapılan tüm uygulamaların ve ihtiyaç

m
duyulan araçların bir listesidir.Burada tanımlanmış "generic tools"(soysal araçlar)
bulunur;daha doğrusu sadece isimlendirilmiş araçlar- soyut araçlar bulunur.( “send_mail” -
mail gönder- “scan_document”- belgeyi tara- gibi) Araçların gerçek tanımlanmasının
yapılması zorunlu değildir. Bunun sebebi, her platform için farklı bir program (ya da
fonksiyon) kullanılabilen çok zeminli çevrelerin kullanılmasıdır.

o
WfMC belirtmeleri uygulama açıklamaları için bazı özellikler sunmaktadır.

i.c
Tablo 2.6. Genel Özellikler

İsim M/O Açıklama

Id M İş akışı uygulamaları açıklamalarını belirtir.
Herhangi bir uygulamayı isimlendirmek için
İsim M kullanılar metin(Aracın soysal bir ismi olarak

Açıklama

Gelişmiş Özellikler
O

O
dil
düşünülebilir.).
Uygulamanın kısa metinsel açıklaması.
İsteğe bağlı kişisel ihiyaçları karşılamak için gerekli
uzantıları içerir.
(Talep Parametreleri)Invocation Talep arayüzeyi ile uygulama arasında değiştirilen
O
va
Parameters parametreler.

İş Akışı Uygulama Açıklamaları’nın çalıştırılması için gerekli simge Paket Araç Çubuğunda
bulunur. Güncel paket düzeyinde tanımlanan ya da harici olarak ilişkilendirilen diğer
paketlerin tüm uygulamaları hakkındaki bilgileri gösteren bir pencere resmi aşağıda
gösterilmiştir. Eğer uygulama harici bir pakete aitse,arkaplan rengi gridir.Ok tuşlarını
ja

kullanarak ya da herhangi bir objeyi mausla sürükleyerek ,paket düzeyindeki XPDL dosya
uygulamalarının hangi sıra ile görüneceğini ayarlayabilirsiniz. (Harici paket uygulamalarının
sırası değiştirilemez.)
w.
ww

16
 o m
i.c
dil
Kullanıcı yeni bir uygulama girişi için bir örnek oluşturabilir,varolan bir uygulamada
düzeltme yapabilir veya silebilir.(Eğer giriş harici ilişkilendirilmiş bir paketten ise uygulama
girişi düzeltme veya silme yapılmasına izin vermeyecektir. Sıradaki resim uygulama
özelliklerinin değiştirilmesini göstermektedir.
ja va
w.
ww

17
Bu düzeyde tanımlanan (Paket düzeyi) İş Akışı Uygulamaları ,İş Akışı İşlemleri’nde belirtilen
herhangi bir etkinlikte ulaşılabilir durumdadır. Önceki tabloda gösterilen İş Akışı
Uygulamaları, paket ağacından seçilmiş pakete dayanmaktadır.

m
Eğer işlem düzeyindeyseniz ve uygulamanıza paket düzeyinden bir uygulamayla anyı ismi
veriyorsanız,tümü kendi tablo görünümü içerisinde görünecektir ancak sadece biri(işlem
düzeyinde olan) Araç tanımlamasından ilişkilendirilerek kullanılabilecektir. Aynı kural harici
paketler için ge geçerlidir.

o
Resimde gösterildiği gibi Talep Parametreleri için 2 seçenek vardır:

• Biçimsek Parametreler ve

i.c
• Harici İlşkilendirmeler.

Biçimsel Parametreler(Formal Parameters)

Biçimsel Parametreler,Talep sırasında geçişe uğrar uygulama ve talep arayüzeyi arasında

değiştirilen uygulama parametreleridir. Talep sırasında geçişe uğrarlar.(örn:başlatılan bir
uygulama)
dil
Biçimsel parametrelerin sırasını,ok tuşlarını kullanarak ya da mausla sürükleyerek
değiştibebilirsiniz..

Biçimsel Parametrelerin özellikleri “Yeni” ya da “Düzenle” tuşlanı ile düzenlenebilir.

ja va
w.
ww

18
 o m
i.c
dil
va

Biçimsel Parametreleri tanımlayan özellikler aşağıdadır:

ja

Tablo 2.7. Biçimsel Parametreler

İsim M/O Açıklama

w.

Id M Parametrenin açıklayıcısı
Giriş(İndex) O Parametre girişi.
• IN İç(Giriş) Parametreler
• OUT Dış(Çıkış) Parametreler
Mod M
• INOUT Her iki şekilde de kullanılan parametreler
ww

Data Type(Veri çeşidi) O Biçimsel parametrenin veri çeşidi[a]

Açıklama O Biçimsel Parametrenin metinsel açıklaması
[a]
NOT:Bu özelliklerden bazılarının ayrıntılı açıklaması ilerİde verilecektir.

19
Harici İlişkilendirmeler(External Reference)

Harici İlişkilendirme Biçimsel Parametreler yerine kullanılabilir. Harici İlişkilendirme,

m
herhangi bir girişin harici tanımlamasına bir ilişkilendirmedir.

Harici İlişkilendirme aşağıdaki özellikleri içerir,

Tablo 2.8. Harici İlişkilendirme

o
İsim M/O Açıklama
Xref O Harici belge içindeki girişin kimliğini belirtir.

i.c
Location(Yer) M Belge türünü belirleyen URI dosyasını tanımlar.
Namespace O Girişin belirtildiği kapsamı tanımlamayı sağlar.

Harici İlişkilendirme ile, Uygulama (ve diğer bazı girişler) XML seması olarak (for e.g.
location = http://abc.com/schemas/po.xsd), Java sınıfı olarak (for e.g. location =
"com.abc.purchases.PO"), WDSL
dilolarak
http://abc.com/services/poService.wsdl) tanımlanabilir.
(for e.g. location =

İş Akışı ile İlgili Veriler(Workflow Relevant Data)

va
Workflow Relevant Data ( ya da XPDL’de, Data Field) bir Process Definition ya da Package
Definition’ın değişkenlerini tanımlar.Özellikle karar verilerinin saklanması(koşulsal olarak
kullanılır)ya da etkinlikler ya da alt işlem arası değiştirilen veri değerlerinin
ilişkilendirilmesinde kullanılır. İş akışı ile ilgili veriler, iş akışı işlemi kapsamında kullanılan
tüm veri nesnelerini tanımlar. TYPE özelliği açık olarak ,iş akışı işlemindeki aktif bir örnek
tarafından kullanılan verilerin tanımlanması için gerekli iş akışı yönetim sistemi bilgilerini
ja

içermektedir..

İş Akışı ile ilgili veriler ,bir İş Akışı İşlemi(İş Akışı ile İlgili Veriler) ve bir Paket (Paketle
ilgili Veriler)--the Package Relevant Data- ‘y tanımlar. İlkine sadece kendi içindeki girişler
sayesinde ulaşılabilirken,ikincisine o model kapsamında tanımlanan herhangi bir girişle
w.

ulaşılabilir.

İş Akışı ile İlgili Veriler’in direk olarak onu çevreleyen üst model tarafından tanımlanan bir
kapsamı vardır ve test edilmemiştir. Bu tanımlayıcının görünülürlüğü de bir giriş tarafından
belirtilmiştir.
ww

İş Akışı ile İlgili Veriler’in özellikleri aşağıda belirtilmiştir:

Tablo 2.9. İlgili Veriler

İsim M/O Açıklama

Id M İş akışı ile ilgili verilerin tanımlanması için kullanılır.
Data Type(s)(Veri Tipleri) M Veri Tipi

20
İsim M/O Açıklama
Name O İş akışı ile ilgili verilerin tanımlanması için kullanılan metin.

m
Is Array O Diziliş şeklinde olup olmadığını gösterir.
Initial Value(İlk değer) O Çalıştırma zamanı için verilerin önceden tanımlanması
Length(Uzunluk) O Verinin uzunluğu.
Açıklama O Tanımlanmış veri hakkında kısa metinsel yazı.

o
Parametreler güncel model tanımlaması dışında bir yere(subflow) taşındığında, veri çeşidi
uyumluluğunun tüm parametre boyunca var olduğundan emin olmak ,işlem tasarımcısının
sorumluluğundadır..

i.c
İş akışı ile ilgili verilerin isimleri bir işlem modeli kapsamında tek olmalıdır. Eğer bu veri
işlemler arasında parametreler olarak taşınırsa, bu versiyondaki tanımlama kapsamında
kopyalanmış dil anlamları kullanılacaktır..İşlem tanımlamaları/modelleri kapsamında ,
bunların subflow çalıştırmalarını desteklemek için tutarlı isim/veri çeşidi kullanmak, işlem
tasarımcıları/yöneticilerinin sorumluluğundadır.(herhangi bir uzaktan işlem arabaşlatımı
dahil)
dil
JaWE’nin araç çubuğunda,İş Akışı ile İlgili Veri özelliklerinin değişimi amacıyla aşağıdaki
pencereyi açmak için bir simge bulunmaktadır.
ja va
w.
ww

Diğer benzer pencereler gibi yeni veriler oluşturulması ya da eski verilerin düzenlenmesi için
“New” ve “Edit” tuşları bulunmaktadır ve İş Akışı ile İlgili verilerin tanımlanması
kapsamındaki XPDL dosyasının pozisyonunun değiştirilmesi için oklar bulunmaktadır.
Sıradaki resim İş Akışı ile İlgili Verilerin düzenlenmesi için açılan pencereyi göstermektedir:

21
 o m
i.c
dil
ja va
w.

İş akışı ile ilgili verilerin ID’sini girdiğinizde bunu muhtemelen geçiş koşulları kapsamında da
ww

kullanacaksınız.Eğer ID, bu kapsamda herhangi bir yerde tekrar kullanılmışsa, salt okunur
hale gelecektir.

Eğer işlem düzeyinde iseniz ve herhangi bir paket düzeyinde bulunan bir ID ile aynı isimde
bir iş akışı ile ilgili veri oluşturuyorsanız,hepsi kendi içindeki tablo görünümünde
görünecektir, ancak sadece biri(işlem düzyinde kullanılan) diğer girişlerden ilişkilendirme

22
olarak kullanılabilecektir.(örn:işlem düzeyindekini, sub-flow ya da uygulama için etkin
parametre olarak seçebilirsiniz.)

m
İş Akışı Katılımcı Belirtimi&Minimal Organizasyon Modeli- Workflow
Participant Specification (Minimal Organisation Model)
WfMC Üst-Model belirtimi basit bir yerleşik(Minimal) Organizasyon Modeli tanımlar ya da
harici tanımlanmış bir OM’ye girişe izin verir.JaWE’deki katılımcılar Organizasyon

o
Modeli’nin-Minimal OM bir parçasıdır. Organizasyon modeli ile bağlantı, Etkinlik
Tanımlaması’nda(Activity Definition) –bir etkinliği yapan- ve İşlem Tanımlamasında
(işlemin sorumlusu) kullanımaktadır.

i.c
İş Akışı Kaılımcıları’nın gelişmiş özelliklerle eşdeğer bir kapsamı ve görselliği vardır. Tüm
ilişkilendirilmiş İş Akışı Katılımcıları kullanıldıkları yerde tanımlanmalıdır.(ya da en azından
aynı paket içinde)

İş Akışı Katılımcısı, bir özellikler grubu olan ilgili bilgiler ve çeşit tarafından tanımlanır. Bu
tanımlama 6 ana İş Akışı Katılımcı grubu çeşidinden oluşur: resource set(kaynak grubu),
dil
resource(kaynak), organizational unit(organizasyon ünitesi), role(rol), human(insan), ve
system(sistem). Rol ve kaynak soyut katılımcı bağlamında kullanılır.Bu tanımlama yapılması
gereken etkinlik ve etkinliği yapan gerçek kişi arasında bir soyutluk düzeyi oluşturmaktadır.
Çalıştırma süresince, bu soyut tanımlamalar değerlendirilir ve somut insan(lar) ve/veya
program(lar)’a verilir
va
Aşağıdaki özellikler bir İş Akışı Katılımcısını tanımlamak için JaWE’de kullanılır:

Tablo 2.10. İş akışı Katılımcısı

İsim M/O Açıklama

Id M İş Akışı Katılımcısı tanımlamasını belirtir.
ja

(Katılımcı İsmi)Participant Name O Etkinliği yapan kişiyi belirten metin

(Katılımcı Çeşidi)Participant İş Akışı Katılımcısı girişi çeşidinin tanımlaması. Bir
M
Type İş Akışı katılımcısının çeşidi.
(Katılımcı Tarifi)Participant
w.

O İş Akışı Katılımcısının kısa metinsel tanımlaması.

Description
(Harici İlişkilendirme)External
O Bir katılımcının harici belirtimi ile ilişkilendirme.
Reference

Katılımcı giriş çeşidi özellikleri, katılımcının bir kişi, organizasyon birimi ya da makine gibi
ww

bir soyut kaynak olup olmadığını belirtir.Muhtemel Katılımcıların bir listesi aşağıdadır:

Tablo 2.11. Katılımcı Çeşitleri

İsim Açıklama
(Kaynak Seti)RESOURCE_SET Bir kaynak grubu
(Kaynak)RESOURCE Belli bir kaynak aracı (makine gibi )

23
İsim Açıklama
Bu , etkinliği gerçekleştirene, bir rol ya da yetenek
grubu şeklinde gönderme yapılmasına izin verir.Bu

m
bağlamda rol, organizasyon dahilindeki bir insanın
(ROL)ROLE fonksiyonudur.Bir etkinliğin ,tek olması gerekli
değildir,bir koordinatör de tanımlanabilir(idari
amaçlar ve istisnai kullanımlar için)-ve rolün ilişkilil
olduğu insanların listesi.

o
(ORGANİZASYON Organizasyonel model kapsamındaki bir departman
BİRİMİ)ORGANIZATIONAL_UNIT ya da bir başka birim.

i.c
Katılımcıya bir kullanıcı arayüzeyi sunan bir
(İNSAN)HUMAN uygulama aracılığıyla, sistem ile ilişki kuran bir
insan.
(SİSTEM)SYSTEM Otomatik bir aracı.

JaWE katılımcıları İş Akışı Paketi düzeyinde ve İşlem Tanımlaması düzeyinde tanımlamaya

dil
izin vermektedir.Paket düzeyindeki katılımcı özelliklerini yönetme penceresi
tıklanarak açılır. Aşağıdaki pencere ortyaya çıkacaktır:
simgesi
ja va
w.

Yeni bir katılımcı “New” komutu ile tanımlanabilir.

ww

Daha önce söylendiği gibi katılımcılar, çeşit ve ilgili bilgi kısmı ile tanımlanırlar.Aşağıdaki
pencerede bu gösterilmektedir:

24
 o m
i.c
dil
ja va

Bu şekilde tanımlanmış katılımcılar (İş Akışı Paket düzeyinde) bu pakette oluşturulan her İş
Akışı İşleminde görünecektir.
w.

Eğer işlem düzeyinde iseniz ve paket düzeyindeki bir katılımcı ile aynı ID’de bir katılımcı
oluşturuyorsanız,hepsi kendi tablo görümünde görünecektir,ancak sadece biri(işlem
düzeyindeki) grafikte gösterilecektir. Aynı şey harici paket üzerinde bir uygulama oluşturuken
de geçerlidir.

Üstüne yazmak işstediğiniz katılımcı grafikte görünen katılımcı ise, bu katılımcının üstüne
ww

kaydedemezsiniz(tek özel durum)

Herhangi bir katılımcı tanımlamasanız bile, kullanabileceğiniz bir standart görsel simgeleme
her zaman vardır. Bu katılımcı, etkinliği gerçekleştirenin anlatım ile desteklendiği etkinlikleri
oluşturmak için kullanılır ve turuncu arkaplan rengine sahiptir.Soysal bir etkinliği bu tarz bir
katılımcıya eklediğinizde,” etkinliği yapan” kısmını düzenleyebilir ve istediğinizi
girebilirsiniz(boş bırakmak dahildir). Bu tarz etkinlik XPDL’ye “etkinlik yapan” kısmında
yazdığınız ile görünür, eğer hiçbirşey yazmadıysanız, etkinliğin gerçekleştiricisi XPDL’ de
görünmez.

25
Bu ,tasarım zamanında etkinliği gerçekleştirenin bilinmediği işlemleri gerçekleştirebilmenizi
sağlar.

m
LDAP Desteği

Katılımcı oluşturmanın başka bir yolu daha vardır-LDAP sunucu girişlerinden oluşturmak.

Bir LDAP sunucusuna bağlanabilir,ihtiyacınız olan girişleri alabilir ve bu girişlerden

o
Katılımcı oluşturabilirsiniz.LDAP sunucusuna bağlanmak ve girişleri almak için kullanılan
iletişim, sunucudan almak istediğiniz girişlerin “objectClass” çeşidini seçmenizi ya da kendi
“objectClass” çeşidinizi girmenize olanak sağlar.

i.c
dil
ja va

OK’e bastığınızda sunucudaki girişler bir kısmını ya da tamamını seçebileceğiniz kısımda

listelenir. Bundan sonra bi girişlere paralel katılımcılar oluşturulacaktır.Katılımcı ID’sine
eşleşen “own objectClass “ kısmını, mümkünse, seçebilir ya da düzenleyebilirsiniz.Eğer
w.

“objectClass type” bir insan yada onun değişkenlerinden biri ise, bu katılımcı ismi olur ve
açıklaması oluşturulan katılımcının açıklaması olur.
ww

26
 o m
i.c
dil
“LDAP tanımlı katılımcıları” kullanmanın avantajı, kişinin kendi organizasyonundaki LDAP
sunucusuna bağlanabilmesinde ve kullanımcı ID’leri için gerçek kullanıcı kayıtları
va
girebilmesndedir.Motor bu şekilde bir işlem gerçekleştirirken,belli kullanıcılar için LDAP
sunucusunu da görüntüleyebilir; bu yüzden “katılımcı ile gerçek kullanıcı eşleşmesi”
yapmanıza gerek kalmaz. Ayrıca göz önünde bulundurmalıdır ki, kullanıcı ,giriş yapmak
,kullanıcı adını ve şifresini kontrol etmek istediğinde motor LDAP sunucusuna
bağlanmaktadır.
ja

Belirtilmiş Veri Çeşitleri(Declared Data Types)

WfMC bir grup veri tipi kullanır (dizgesel, ilişkilendirmeli, tamsayısal, kayan, tarih/saat, vb.);
w.

bu veri tipleri iş akımı ile ilgili veriler,sistem ya da çevresel veriler, ya da katılımcı verileri ile
alakalıdır.Duruma yönelik değerlendirmeleri desteklemesi için bu veri tipleri kullanılarak
anlatımlar kurulabilir.JaWE’nin kendi çeşitlerini ilan etme ihtimali bulunmaktadır.

Tüm veri çeşitleri için ortak özellikler şunlardır:

ww

Tablo 2.12. Veri Çeşitleri

İsim M/O Açıklama

Id M Veri çeşidinin belirtimi için kullanılır.
(İsim)Name O Belirtilmiş Veri Tiplerinin isimlendirilmesi için kullanılır.
(Açıklama)Description O Belirtilmiş Veri Tiplerinin kısa metinsel açıklaması

27
İsim M/O Açıklama
(Veri çeşitleri)Data Types O Standart veri çeşitleri

m
Paket araç çubuğundaki tıklandığında, Belirtilmiş Veri Tiplerini gösteren pencere açılır:

o
i.c
dil
va
JaWE sağlanan tüm WfMC çeşitlerini içerir : BasicType(Temel
Çeşit),DeclaredType,(Belirtilmiş Çeşit), ShemaType(Şema Çeşidi), ExternalReference(Harici
İlişkilendirme), RecordType(Kayıt Çeşidi), UnionType(Bileşim Çeşidi), EnumerationType
(Sayım Çeşidi) ve ArrayType(Dizi Çeşidi). Bunların bazıları detaylı olarak açıklanacaktır.

Tablo 2.13. Temel Veri Çeşidi

ja

İsism M/O Açıklama

STRING(DİZGESEL)
FLOAT(KAYAN)
w.

INTEGER(TAMSAYISAL)
Çeşit M REFERENCE(İLİŞKİLENDİRME)
DATETIME(TARİHSAAT)
BOOLEAN(BOOLE İŞLECİ)
PERFORMER(ETKİNLİĞİ YAPAN)
ww

28
 o m
i.c
dil
ja va
w.

Harici Paket
Harici Paket ilişkilendirmesi diğer Paket tanımlamaları içindeki tanımlamalara ilişkilendirme
yapma olanağı sağlar.

JaWE harici paketlerin ilişkilendirmesini muhtemel kılmaktadır.Eğer harici olarak

ww

ilişkilendirilen paket kendi ilişkilendirilmiş paketine sahipse,hepsi Paket hiyerarşi ağacında

görünecektir.Otomatik olarak her katılımcı ya da uygulam ama paketten ulaşılabilir olacaktır.

Paket araç çubuğundaki Harici paketlere bir yol açan sıradaki pencereyi açar:

29
 o m
i.c
JaWE’Deki harici paketlerin mekanizması bir çeşit Kaynak Havuzu sağlar.Harici paketler ayrı
bir organizasyon açıklaması (Organizasyon modeli-katılımcı girişleri) ya da uygulama
bildirimleri grubu veya bazı işlem tanımlamaları oluşturmuş olabilir.Tüm bu girişlere,
girişlerin tanımlandığı paketle ilişkilendirilen paketten ulaşılabilir.

İşlemlerin Aktarılması
dil
Harici paketlerin ilişkilendirilmesi gibi, JaWE harici paketlerden işlemlerin aktarılmasına
olanak sağlamaktadır.Harici paketten bir işlem aktardığınızda, o işlemin bir kopyası
oluşturulur ve güncel pakete eklenir.Harici paketler, sadece eğer o işlemin ilk paketi
ilişkilendirilmiş ise aktarılabilir.İşlem aktarıldıktan sonra eğer harici paket; aktarılan işlem
kendi paketinin ,”Package” düzeyinden bir katılımcı ya da uygulama kullanmıyorsa ve kendi
paketinden herhangi bir şekilde ilişkilendirilmiyorsa(sub-flow olarak) kaynağından silinebilir.
va
Eğer aktarılan işlem, kendi Paket düzeyinden iş akışı ile ilgili bilgi veri kullanıyorsa,bu
veriler aktarılan işlemin kendi “işlem düzeyine” eklenecektir. Bunun yanısıra, eklenen işlemin
kaynak paketinde “TypeDeclarations” bulunuyorsa,bu güncel pakete eklenir.

Harici işlemlerin aktarılması için kullanılan simge aşağıdaki pencereyi açar:

ja
w.
ww

30
 o m
i.c
dil
Bu penceredeki “combo” kutusu ,ana modele dahil olacak işlemlerin seçilmesine olanak
sağlar.Daha sonra, Paket düzeyinin sağ tarafında seçilen işlem görünecektir.
va
Gelişmiş Özellikler(Extended Attributes)
XPDL,işlem tanımlaması modellemesinde ihtiyaç duyulan girişlerin bir çoğunu içerir.Bazen
ja

bazı ek bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır(kullanıcı ya da sağlayıcı merkezli)Gelişmiş Özellikler

bu tarz uzantıların desteklenmesi için birinci methoddur. Bunlar, gerekli olduğu yerde, ek
giriş özelliklerinin kullanımı için olan kullanıcı ya da sağlayıcı tanımlı özelliklerdir.
w.

Gelişmiş Özellikler XPDL’nin desteklediği tüm girişlerde kullanılabilir.JaWE Gelişmiş

Özelliklerin şu şekilde kullanımını sağlamaktadır:Gelişmiş Özelliğin “basit” kısmını, İsim ve
Değer özellikleri girilerek tanımlayabilirsiniz. Eğer Gelişmiş Özelliklerin,XPDL’ye ya da
başka isim boşluklarına ait olan, yönlendirme imlerinden oluşmuş “karışık” kısmını
tanımlamak istiyorsanız, “Complex content” kısmında “free-text” olarak girmek
ww

zorundasınız.

Aşağıdaki resim gelişmiş özelliklerin kullanımını göstermektedir:

31
 o m
Bu özelliklerin eklenmesi,düzeltilmesi ya da silinmesi, tüm XPDL girişleri için aynı
iletişimden yönetilmektedir:

i.c
dil
ja va
w.
ww

Bir gelişmiş özelliği tanımlarken ya da çevirirken ve OK tuşuna basarken , JaWE karışık

kompleks kısmı doğru olarak girip girmediğinizi kontrol eder.

Yukarıdaki resimde görüldüğü gibi ,Gelişmiş Özellikler’i tanımlarken, İsim boşlukları

kısmına bir kısayol tuşunuz bulunmaktadır.Bu yolla Gelişmiş Özellikler tanımlaması

32
kapsamında kullanılan ek isim boşluklarını kolayca tanımlayabilirsiniz. Bu isim boşlukları
XPDL belgesinse saklanır ve böylece belge geçerli olur.

m
Üstteki resimde gördüğünüz bir başka şey de bir Gelişmiş Özellik tanımlarken (ya da eski
tanımlanmış bir tanesini düzenlerken),kullanıcının o element çeşidi için tanımlanan gelişmiş
özellik isimleri arasından kendi ismini seçme olanağı bulunmaktadır. (Activity-Etkinlik,
Participant-Katılımcı, ...). İsim listesi ,açılan XPDL (ve onun harici ilişkilendirilmiş
XPDL’leri) içindeki tanımlanmış isimlere bağlıdır.İsim listesi , her yeni bir Gelişmiş Özellik

o
eklendiğinde ya da tanımlanmış bir tanesi tekrar tanımlandığında hafızada hesaplanır.

i.c
dil
ja va
w.
ww

33
Bölüm 2.3. İşlem Düzeyi (Process level)
İşlem Düzeyi JaWE’nin ikinci mantıksal bölümüdür.İş Akışı İşlem girişlerinin-Etkinliklerin

m
ve Geçişlerin grafiksel gösterimini sağlar. Ayrıca İşlem düzeyindeki-Uygulama Açıklamaları-
Katılımcılar,İlgili Veriler- diğer girişlerin yönetilmesine olanak sağlar

o
i.c
dil
ja va

İş Akışı İşlem Tanımlaması(Workflow Process Definition)

w.

İşlem Tanımlaması girişleri, işlem dahilindeki diğer girişlere ait bağlamsal bilgi sunar.Bu
işlemin kendisini açıklar.İşlemin kendisi için bir taşıyıcıdır ve idari (oluşturulma tarihi,yazarı
vs.) ya da işlem yürütülmesi sırasında kullanılabilecek(kullanılacak başlatma
parametreleri,yürütülme önceliği,kontrol edilmesi gereken süre limitleri,bilgi verilmesi
gereken kişi simülasyon bilgisi) bilgi sunar.Bu şekilde, tanımlama bilgisi,işlem tanımlaması
ww

için başlık bilgisi sunar ve bu yüzden o işlemdeki diğer tüm girişlerle ilişkilidir.

34
 o m
i.c
dil
Iş Akışı İşlem Tanımlaması iş akışındakı öğeleri tanımlar. Sırasıyla ;Etkinlik ve isteğe bağlı
olarak, Geçiş,Uygulama ve İşlem ile İlgili Veri girişleri için tanımlamalar ve açıklamalar
içerir.

Bir İş akımı işlemi, subflow çeşidi bir yürütme olarak çalışabilir; bu durumda parametreler,
işlemin özellikleri olarak tanımlanır.
va
İşlem Araç Çubuğu, JaWE’deki tüm işlem özellik ayarlarını sunar:

Eğer harici paketle aynı ID’yi taşıyan bir işlem oluşturursanız, sadece güncel paketteki
subflow çeşidi bir yürütme olarak kullanilabilir.
ja

Kişisel İşlemler için özellikler simgesi ile tanımlanabilir. Bu özellikler birkaç mantıksal
w.

kısma ayrılabilir:

Tablo 3.1. Genel Özellikler

İsim M/O Açıklama

ww

Id M İş akışı işlemini belirtmek için kullanılır. (Salt-Okunur).

Name(İsim) O Modelin ismi. İş akışı işlemini adlandırmak için kullanılır..

Bir işlemin giriş seviyesi PUBLIC (GENEL) ya da
AccessLevel(Giriş PRIVATE(ÖZEL) olabilir. Eğer PUBLIC ise, işlem harici bir
O
Seviyesi) sistem ya da uygulama tarafından başlatılır.Özel giriş seviyeli bir
işlem sadece bir Subflow etkinliği tarafından başlatılabilir.

35
Tablo 3.2. İşlem Sayfa Başlığı

m
İsim M/O Açıklama
Standart birimin bir imi olmayan bir tamsayı süresine
uygulanmasıdır. Muhtemel birimler:

o
Y – Yıl
(Süre Birimi)Duration M – Ay
M D - Gün
Unit

i.c
H - Saat
m – dakika
s – saniye
Created(Oluşturma) O İş akımı İşlem tanımlamasının oluşturulma tarihi
Description(Açıklama) O İşlemin kısa metinsel açıklaması

Priority(Öncelik) O dil
İşlem tipinin önceliği.Standart ayar: Model Tanımlamasından
Alınmıştır
Zaman yönetim amaçları için tahmini süre(örn: bir yükseltim
prosedürü.) İşlemin başlama tarih/saatinden itibaren sayım
başlar.Limit değerine ulaşım sonucundaki işlem burada
Limit O
belirtilmez.Bu durumda en azından güncel işlemin
va
Sorumlusunun durumdan haberdar edileceği
varsayılmaktadır.
İş akımının aktif olduğu başlangıc tarihini belirtir. Boş ise
Valid From(Geçerlilik
O Başlangıç tarihi sistem tarihidir. Standart ayar: Model
Tarihi Başlangıcı)
Tanımlamasından Alınmıştır
İşlem tanımlamasının geçerlilik tarihi bitimini belirtir. Boş
ja

Valid To(Geçerlilik
O ise süresiz olarak geçerlidir. Standart ayar: Model
Tarihi Bitimi)
Tanımlamasından Alınmıştır.
İşlemin hazırlanma süresini belirtir.(tahmini süre)(bekleme
Waiting Time(Bekleme
O süresi analiz çevresi tarafından sağlanır ve yürütme
Süresi)
w.

süresitarafından güncellenir).
Etkinliği yapanın işlemi bitirmesi için ihtiyacı olan süre(süre
Working Time(Çalışma tahmini)(Çalışma süresi analiz amacıyla gereklidir ve
O
Süresi) çalışma süresi parametrelerinin değerlendirilmesi ile elde
edilir)
Duration(Süre) O İşlemin toplam süresi.
ww

İşlem Başlık İminde, Bekleme Süresi, Çalışma Süresi ve Toplam Süre’nin görülebildiği bir
Tahmini Süre grubu vardır. Simülasyon amacı ile kullanılır.

36
Tablo 3.3. Tekrar Tanımlanabilir Başlık

İsim M/O Açıklama

m
İş AkışI iİşlem Taımlamasının durumu.. Standart ayar:
Model Tanımlamasından Alınmıştır.
Publication Status(Basım UNDER_REVISION(İNCELENİYOR)
O
Durumu)
RELEASED(YAYINLANDI)

o
UNDER_TEST(TEST EDİLİYOR)
Bu İş akışı işlem tanımlamasının yazarı
Author(Yazar) O
(Pakete koyan kişi)

i.c
Version(Versiyon) O İş akışı işlem tanımlamasının versiyonu
Metin kısımları için kullanılan metin kodları.Standart
Codepage(Kod Sayfası) O
ayar: Model Tanımlamasından Alınmıştır.
Ülke Kodları(ISO 3166) . 3 rakamlı şehir kodu ya da 2
Country key(Şehir Kodu) O harfli şehir harfleri. Standart ayar: Model

Responsible(s)(Sorumlular) O
dil
Tanımlamasından Alınmıştır.
Bu İş akışı işleminden sorumlu İş Akışı katılımcısı
(Genellikle bir Organizasyonal Birim ya da İnsan) İşlemin
yapılması süresinde sorumlu yöneticidir.Standart ayar:
Model Tanımlamasından Alınmıştır.
va
Aşağıdaki resimler bu özelliklerin JaWE’de nasıl tanımlandığını göstermektedir:
ja
w.
ww

37
 ww
w.
java
dil
i.c
om

38
 ww
w.
java
dil
i.c
om

39
 o m
i.c
dil
va

Daha önce açıklandığı gibi, işlem sorumlularının eklenmesi Paket düzeyindeki gibidir.
ja

İş Akışı Uygulamaları Açıklaması-İşlem Düzeyi(Workflow

Applications Declarations – Process level)
w.

İşlem düzeyinde İş Akışı Uygulamaları Açıklaması, Paket düzeyindeki ile çok benzerdir.Bu iş
akışı işlemi için gereksinim duyulan ve kullanılan tüm araç ve uygulamaların bir
listesidir.(sadece bu iş akışı işlemi için)Paket düzeyindeki uygulama açıklaması ile bu
uygulama açıklaması arasındaki ana fark,bu uygulama açıklamasının, sadece yapıldığı İş
Akışı İşlem düzeyinde erişilebilmesidir.Paket düzeyinde tanımlanan tüm uygulamalar o
Modele ait tüm İş Akışı İşlemlerinde erişilebilir durumdadır.
ww

Yeni bir uygulamanın tanımlanması ya da var olan bir uygulamanın düzenlenmesi İşlem Araç
Çubuğundaki simgesi ile yapılmaktadır.

40
İş Akışı ile İlgili Veriler-İşlem Düzeyi(Workflow Relevant Data –
Process level)

m
Önceki bölümde olduğu gibi bir İş Akışı İşleminde tanımlanan İş Akışı il ilgili Veriler, o İş
Akışı İşlemi kapsamında sınırlıdır.Aksi takdirde Paket düzeyinde tanımlanan tüm İş Akışı İle
İlgili Veriler , o Model üzerindeki her İş Akışı İşleminde kapsama sahiptir.Bnun dışındaki
herİş Akışı ile İlgili Veri tarif ve açıklaması, Paket düzeyi ile aynıdır.

o
Paket düzeyindeki İş Akışı ile İlgili Verileri tanımlamak için yine aynı simge kullanılır,
ancak bu simge İşlem Araç Çubuğunda bulunmaktadır.

i.c
İş Akışı Katılımcıları-İşlem Düzeyi(Workflow Participants – Process
level)
Paket düzeyindeki katılımcılar için geçerli olan tüm tarif ve açıklamalar, bu katılımcıların
sunumu konusundaki birkaç fark dışında işlem düzeyi ile aynıdır.

dil
Katılımcı tanımlaması için kullanılan pencerenin açılması, işlem Araç Çubuğunda bulunan
simgesi ile yapılmaktadır.(Paket düzeyindeki simge ile aynı) Bu pencere İşlem
düzeyindeki tüm katılımcıları gösterir.
ja va
w.
ww

Paket düzeyinde tanımlanan tüm katılımcılar, İşlem düzeyindeki katılımcılar penceresinde

görünür,ancak İşlem düzeyinde anımlanan katılımcılar Paket düzeyindeki katılımcı
penceresinde görünmez.

Katılımcı penceresi aynı zamanda butonlar da içerir: Show(Göster) and Hide(GİZLE).İşAkışı

İşlemine bazı katılımcıların eklenmesi gerektiğinde (henüz İş Akışı İşleminde değilse)
"Show" butonu kullanılır. Tam tersine "Hide" butonu katılımcıları İş Akışı İşlem listesinden

41
kaldırmak için kullanılır.Bu şekilde kaldırılan katılımcılar silinmez, sadece İş Akışı
İşleminden kaldırılır ve bu katılımcıları İş Akışı İşlemine tekrar eklemek mümkündür.

m
Bu İşlem düzeyinde tanımlanmış katılımcılar beyaz, Paket düzeyinde ya da başka bir harici
pakette tanımlanmış katılımcılar gri,özel katılımcılar turuncu arkaplan renklerine sahiptirler.

İş Akışı İşlem Etkinlikleri(Workflow Process Activity)

o
Genel olarak tüm işlemler, ana hedefe götürecek bir takım adımlar içerir.İş Akışı İşlemi
birkaç iş akışı etkinliklerinden oluşmaktadır. İş Akışı Etkinlikleri ,kaynak ve bilgisayar
programlarının birleşimi ile yapılan bir çalışmadır.

i.c
Tablo 3.4. Etkinlik Özellikleri

İsim M/O Açıklama

Activity Name(Etkinlik
O İşlem etkinliğini belirten metin.
İsmi)

Performer(Etkinliği yapan) O

Start mode(Başlama Modu) O

Finish mode(Bitiş Modu) O
dil
İş Akışı katılımcısına bağlantı. İfade şeklinde de olabilir.
Standart Ayar:Herhangi bir Katılımcı
Etkinliğin nasıl başlatıldığını açıklar.
Etkinlik bitiminde sistemin nasıl çalışacağını açıklar.
Zaman Sınırı ve bu tarihe ulaşıldığında yapılması
Deadline(Zaman Sınırı) O
va
gerekenler.
Bu etkinliğin uygulama başladığındaki önceliğini belirten
değer.Eğer bu özellik tanımlanmamışsa ancak, İşlem
tanımlamasında bir öncelik tanımlanmışsa o
Priority(Öncelik) O
kullanılır.Standart ayar olarak öncelik, sıfırdan başlayarak
önceliğe göre sayısal olarak artar,yani sayı büyüdükçe
ja

öncelik de artar.(örn:1,2…)
Zaman yönetim amaçları için tahmini süre(örn: bir
yükseltim prosedürü.) İşlemin başlama tarih/saatinden
Limit O
itibaren sayım başlar.Limit değerine ulaşım sonucundaki
işlem burada belirtilmez
w.

Icon(Simge) O Etkinliği temsil eden bir simgenin adresi(yer ve dosya adı)

Documentation(Belgeleme) O
Description(Açıklama)
ww
Etkinlik hakkında bir açıklama ya da yardım dosyasının
adresi(yer ve dosya adı)
O Etkinliğin metinsel açıklaması

Etkinlikler ,onları yapanlarla( İş Akışı katılımcıları)ve uygulama görevleri ile bağlıdır.

Etkinlik hakkında isteğe bağlı bilgi şunlarla bağdaştırılabilir:başlangıç ve durdurma tarzı, iş
akışı ile ilgili belirli verilerin kullanımı,etkinliğin bitimi için , başlangıç önkoşulları ve bitiş
sonrası koşullar.

42
 Etkinliklerin çoğu atomik(SOYSAL) etkinliklerdir ancak atomik etkinlikler
çalışmanın en küçük parçası olmalarına rağmen,etkinliği yapan için birden
(SOYSAL) fazla çalışma üretebilir ya da birden fazla program başlatabilirler.

m
Subflow bir başka etkinlik çeşididir. Yeni İş akışı işlemini tanıtır. Sobflow
dahilindeki işlem tanımlaması ilkinden tamamen bağımsızdır(subflow
etkinliğinin bulunduğu yer) Kendi etkinlik grubuna,dahili
geçişlerine,katılımcılarına,uygulama tanımlamalarına ve diğer iş akışı ile
ilgili verilerine sahiptir.Her iki iş akışı işlem tanımlaması için ortak olan son

o
üçü paketten alınmış olabilir.

Bir etkinlik, etkinlik grubunu ya da etkinlik ve geçiş haritasını yöneten bir

i.c
blok etkinlik olabilir.Bir etkinlik grubu dahilindeki etkinlik ve geçişler,
(BLOK içerdiği işlemin ad boşluklarını paylaşır.
ETKİNLİKLER)
Kukla (route) etkinliği kendi başına bir şey yapmaz.Bu çeşit etkinlikler,
karışık ve ayrıntılı geçiş durumlarının oluşturulması ve senkronizasyonu için
kullanılır.(örn:etkinlik öncesi ve sonrası durumlar).

dil
Aşağıdaki diyagram, etkinliklerin soysal yapısının bir gösterimidir
ja va
w.

Etkinlikler ve diğer etkinlik benzeri simge girişleri “Araçlar” ("Toolbox") çubuğundaki

butonlar ile yapılmaktadır.
ww

43
Atomik Etkinlikler(Atomic Activities)

Atomik etkinlikler için simge . Seçildikten sonra fare kursörü, ne çeşit bir nesne girileceğini

m
gösterecektir.Bir butonu çift tıkladığınızda , ilk nesne oluşturulduktan sonra kullanılan
araçların bırakılmayacağı kalıcı moda girersiniz. Nesneler , özgün olarak değiştirilecek
özellikleri için bazı standart değerler kullanılarak oluşturulur.Bir nesneyi sağ tıklamak,
özellikler iletişim kısmı ve isteğe bağlı olan ayar kısmı(saklayıcı etkinliler için) için simgeler
bulunan bir durum menüsü açar.

o
Etkinlik özellikleri için olan iletişim kutusunun altı tabloid penceresi bulunmaktadır:
general(genel), tools(araçlar), precondition(önkoşullar), postcondition(sonkoşullar),
simulation information (simülasyon bilgisi)and user defined activity properties(kullanıcı

i.c
tanımlı etkinlik özellikleri) ID makine tarafından verilen salt-okunur bi özelliktir ve sadece
makine için önemlidir.

dil
ja va
w.
ww

44
 o m
i.c
dil
ja va
w.

İlk pencere olan "General" üstteki tabloda açıklanan kısımlara sahiptir.

ww

İkinci pencere "Tools", etkinliğin yapılması için, başlatma motoruna ne gibi uyulamalar
gerektiğin tanımlamanızı sağlar.Temel olarak ,İş Akışı İşlemi ya da İş Akışı paket düzeyi
tarafından önceden tanımlanmış olan gruptan alınan uygulamaların bir listesidir.

45
 o m
i.c
dil
ja va
w.

Etkinlik özellikleri iletişim kısmının üçüncü ve dördünü pencereleri ön ve sonkoşullar

ww

kısmıdır.Önkoşul, gelen geçişler için ekleme metodunu tanımlar.Gelen herhangi bir geçişin
etkinliği başlattığı XOR ya da tüm geçişlerin tamamlanmasına ihtiyaç duyan AND
olabilir.which defines whether any incoming transition may start the activity, or all of them
must be completed.Sonkoşul ,split type (geri çevrilmiş katılım)’ a ek olarak, giden geçişlerin
durumlarının tanımlanmasına olanak sağlar. Tüm giden geçişler için, combo kutusunda bir
öğe bulunacaktır.Seçilmesi halinde, iletişim kutusunun alt kısmı, çağrıştırılan geçişin güncel
tanımını gösterecektir.isim,giden ve gelen etkinlikler,açıklama ve o geçiş için muhtemel
durumlar.Eğer etkinliğin sadece bir gelen/gide geçişi varsa ,JOIN/SPLIT kısmında ayar
yapamazsınız.

46
Beşinci pencere simülasyon bilgisi tanımlar:etkinliğin bir kez ya da birden fazla başlatılıp
başlatımadığı,maliyeti,bekleme ve çalışma süreleri

m
Son pencere gelişmiş özelliklere ulaşım sağlar.

Başlangıç ve Bitiş Nesneleri(Start and End Objects)

Başlangıç simgesi , bitiş simgesi dir

o
İşlem düzeyinde bu unsurlar için semboller bulunmaktadır.

i.c
Başlangiç ve bitiş XPDL belirtiminin parçası olmamasına rağmen,iş akışı işleminin nerde

geçişi olmalıdır. dil

başlayıp bittiğini görsel olarak sergileme ihtiyacı bulunmaktadır. Her birinin ancak tek bir

Kullanıcı JaWE’yi başlangıç ve bitiş nesneleri kullanmayacak şekilde ayarlayabilir;bu

durumda işlem etkinliklerinin başlangıcı özel renklerle belirtilecektir.

Subflow
va
Subflow etkinliğin; ona taşınan subflow yürütme modu ve parametrelerinin,araçlar ve
etkinliği yapandan daha önemli olduğu,başka bir iş akışı işleminin altında gerçekleşen
çeşididir. Özellikler iletişim kutusundaki diğer kısımlar ,atomik aktivite kısmında açıklanan
kısımlarla aynıdır.
ja

Blok Etkinlik

Blok etkinlik bir ActivitySet ya da kendi içinde saklanan etkinlik/geçişler haritasıdır.Blok

Etkinlik başlatım kısmından,gruptaki ilk etkinliğe kadar devam eder ve grup,herhanagi bir
w.

çıkış etkinliği(çıkış geçişi olmayan bir etkinlik) bulana kadar devam etmeyi
sürdürür.Yürütme,bundan sonra blok etkinliğin sonuç girişlerini takip etmek için geri döner.

Geçişler(Transitions)
İki etkinlik arasındaki bağlantı geçişler tarafından sağlanır. Geçişler, etkinlikler arasında
ww

sadece bir bağlantıdan daha fazlasıdır. Etkinlikler arası muhtemel geçişleri ve bunları, iş akışı
süresince kullanılır ya da kullanılmaz kılan durumları .JaWE çeşit geçişe
sahiptir:simple(basit), self-routed(kendinden rotalı) ve circular(dönüşümlü). Basit geçiş, iki
etkinlik arasında,düz bir hat ile grafiksel olarak gösterilen bağlantıdır.Self-routed geçiş
grafiksel olarak üçe “bölünmüş” iki aktivite arasındaki bağlantıdır.(ancak temsil ettikleri
XPDL mantığında bir değişim olmaz) Dönüşümlü geçiş ise,etkinlikten başlayıp yine ona
dönen ve grafiksel olarak daire halinde bir okla gösterilen geciştir. Bir geçiş oluşturmak için g
öğeler: , ve .Geçiş özelliklerinin ayarlanması için bir iletişim kutusu:

47
 o m
i.c
dil
ja va

Daha önce ön ve sonkoşul hakkındaki kısımlarda açıklanmış olmasına rağmen,aşağıda bir

geçiş tablosu özellikleri göreceksiniz:
w.

Tablo 3.5. Geçiş

İsim M/O Açıklama

İş Akışı ile İlgili Verilere dayalı bir
Durum (Condition) O
Geçiş durumu ifadesi
ww

Geçişin kısa metinsel tanımlamasıShort

Açıklama(Description) O
textual description of the Transition.
Gelişmiş Özellikler(Extended
O Kişisel ihtiyaçlar için isteğe bağlı
Attributes9
Id M Geçişin belirtimi için kullanılır
M ( Regular ve
Bir geçişin gönderici kaynağı(Etkinlik
From(Gönderici) Loop End olanlar
Belirticisi).
için)

48
İsim M/O Açıklama
Bir geçişin alıcı kaynağı(Etkinlik
To(Alıcı) M
Belirticisi).

m
Name(İsim) O Geçişin isimlendirilmesi için kullanılır

Bölüm 2.4. Örnek

o
Aşağıda bu elemanların kullanıldığı bir işlem örneği vardır:

i.c
dil
ja va
w.
ww

49