SADRAJ:

1. UVOD.....................................................................................................................................1 3. KOMPRESIJA SLIKE............................................................................................................4 3.1 Kompresija bez gubitaka...................................................................................................4 3.2 JPEG kompresija...............................................................................................................5 4. MANIPULACIJA SLIKE.......................................................................................................6 5. BOJA.......................................................................................................................................6 6. GIF .....................................................................................................................................................7 6.1 Kompresiranje u GIF........................................................................................................7 6.1.1 CLUT.........................................................................................................................7 6.1.2 LZW algoritam...........................................................................................................8 6.2 Uravnoteenje kompresije i kvalitete................................................................................8 7.1 DCT kompresija................................................................................................................9 7.3 JPEG i gubici..................................................................................................................10 7.5 Stupanj kompresije u JPEG.............................................................................................10 7.7 JPEG ili GIF....................................................................................................................11 7.8 Kodiranje JPEG formata.................................................................................................11 8. PNG.......................................................................................................................................12 8.1 Pohrana slika u PNG formatu.........................................................................................13 9. ZAKLJUAK.......................................................................................................................14 LITERATURA .........................................................................................................................15

1. UVOD

Sljedee stvari koje e biti detaljnije opisane i razraene u ovom seminarskom radu su danas sve vanije u ovom brzo rastuem svijetu vizualne komunikacije. Budui da poslovica kae kako jedna slika govori vie od 1000 rijei, posebnu pozornost treba obratiti svim aspektima koji nam omoguavaju stvaranje slike. Nakon to se objasni kako slika uope nastaje, vie panje e se posvetiti slici u digitalnom obliku. Digitalizacija slike omoguava nam njenu pohranu, ali i obradu koja se naalost moe i zloupotrijebiti u vidu razliitih foto-montaa. Neke foto-montae bit e prikazane i u ovom radu. Prouiti e se i formati pohrane slike, njena reprodukcija u razliitim aplikacijama (prvenstveno u Photoshopu), kao i razliiti naini obrade digitalno pohranjene slike. Kod formata e se vidjeti njihov stupanj kompresije, nain rada algoritama kompresije, kao i pogodnost za pohranu pojedinih tipova slika, ovisno o karakteristikama istih. Ali, da ne duljimo, krenimo.

2. REZOLUCIJA

Pojmovno, bitmapirane slike su mnogo jednostavnije od vektorske grafike. Nije potrebno matematiki modelirati svaki oblik, nego se samo spremaju vrijednosti svakog piksela u slici. No postoji podruje gdje bitmape nisu toliko jednostavne kao vektori, a to se dogaa kod rezolucije. Sam koncept rezolucije je jednostavan. Rezolucije je mjera koja definira koliko precizno sprava aproksimira kontinuirane slike koristei konaan broj piksela. Odnosno koliko e potroiti piksela da prikae neku sliku. Postoje dva uobiajena naina da se specificira rezolucija: Za printere i skenere, rezolucije se obino navodi kao broj toaka po jedinici duljine. Za zemlje u kojima se govori Engleski jezik, jedinica duljine je obino in, pa govorimo o tokama po inu ili na Engleskom: dots per inch (dpi). Tako npr. printeri obino imaju postavljenu rezoluciju na 600 dpi, dok postavljai slike (koriste se kod proizvodnje knjiga) imaju rezoluciju od 1200 2700 dpi. Skenerima rezolucija varira od 300 do 3600 dpi, a postoje i skeneri koji se koriste za rad visoke kvalitete imaju ak i vee rezolucije. Kod videa, rezolucija se normalno specificira prema veliini okvira, mjerei u pikselima, odnosno navodi se pikselska dimenzija. Npr. PAL okvir je veliine 768 sa 576 piksela, NTSC je 640 sa 480 piksela. Naravno mogue je i iz fizike dimenzije televizora ili video monitora konvertirati tu dimenziju u toke po inu. Za video je logino specificirati rezoluciju slike u pikselskoj dimenziji jer se ista pikselska mrea koristi za prikazivanje slike na bilo kojem monitoru (koristei iste video standarde) nezavisno od njegove veliine. Slino se moe primjeniti i na digitalne kamere ija se rezolucija takoer navodi u pikselskim dimenzijama slike. Iz pikselskih dimenzija se moe razaznati koliko detalja sadri slika, dok se po broju toaka po inu na izlaznoj spravi moe rei koliko e slika biti velika i koliko e lako biti vidjeti pojedini piksel. Budui da se zasloni za raunala baziraju na istoj tehnologiji kao i video monitori, uobiajeno je vidjeti i njihovu rezoluciju navedenu na isti nain (npr. 640 sa 480 za VGA). A sad to se tie bitmapiranih slika. Slika je mrea piksela pa prema tome obavezno i ima pikselsku dimenziju. Za razliku od ulazne ili izlazne sprave, slika nema fiziku dimenziju. Polazei od tih pretpostavki, fizika veliina prikazane slike e ovisiti o rezoluciji sprave na kojoj se prikazuje. Pa prema tome moemo rei da fizika dimenzija ovisi o pikselskoj dimenziji i rezoluciji sprave na kojoj se prikazuje, s time da se rezolucija sprave mjeri u pikselima po jedinici duljine (tako npr. ako je rezolucija sprave navedena u pikselima po inu, fizika dimenzija e biti u inima i td.). Slike imaju prirodnu veliinu, a to je veliina originala prije nego to se skenira ili veliina platna koritena za stvaranje slike u crtaem programu. esto elimo da se slika prikae u prirodnoj veliini, a ne da se smanji ili povea ovisno o izlaznoj spravi. Da se to omogui, veina slikovnih formata sprema rezoluciju sa podacima o slici. Ona se esto navodi u pikselima po inu (engl. pixels per inch - ppi) i to u svrhu razlikovanja od rezolucije fizike sprave. Spremljena rezolucija je obino rezolucija sprave s koje je slika potekla. Npr. ako je slika skenirana kod 600 dpi, spremljena rezolucija slike e biti 600 ppi. Budui da su pikseli u slici generirani pri toj rezoluciji, fizika dimenzija slike moe biti izraunata iz pikselske dimenzije i rezolucije slike. Od tuda je stvar samo u softveru koji prikazuje sliku, da osigura prikazivanje slike u njezinoj prirodnoj veliini tako da je skalira s faktorom koji se dobije dijeljenjem rezolucije sprave se rezolucijom slike. Ako je rezolucije slike nia od rezolucije sprave na kojoj se prikazuje, onda se mora proiriti, a to e zahtijevati interpolaciju piksela. Pri tome se uvijek gubi na kvaliteti slike. S druge strane, ako je rezolucija slike via od rezolucije izlazne sprave, neki se pikseli moraju odbaciti da bi se slika prikazala u prirodnoj veliini. Taj se proces naziva downsampling

Ovdje dolazimo do paradoksa! Slika koja je downsamplana do neke rezolucije, e bolje izgledati od slike koja je iste rezolucije kao i rezolucija prikazivanja. To se dogaa zbog sljedeeg razloga. Kod snimanja u nioj rezoluciji, neki se detalji ne uspiju zabiljeiti, a kod vie rezolucije oni su zabiljeeni te se iskoriste i kod downsamplanja. Npr. boja piksela kod downsamplanja se moe odrediti kao prosjek boja svih susjednih piksela to daje kvalitetniju sliku od one koja je temeljena na samo jednom pikselu. No treba uzeti u obzira da e se tako bolja slika dobiti samo ako je softver koji obavlja downsamplanje dovoljno kvalitetan. Preglednici (browseri) su npr. vrlo loi kod downsamplanja. Jedanput odbaeni pikseli se vie nikad ne mogu povratiti, pa bi prema tome bilo logino da se slika uvijek uva i koristi u visokoj rezoluciji. No tu dolazi do problema s prostorom na disku koji je naravno konaan, a posebno do problema prebacivanja slike preko mrea, tako da je u praksi najee sluaj da moramo imati sliku u najnioj moguoj rezoluciji. Dakle ne samo da praksa preferira nie rezolucije nego je i njih poeljno jo smanjiti da zauzimaju to manje prostora, to nas dovodi do sljedeeg vanog pojma, a to je kompresija slike.

3. KOMPRESIJA SLIKE
Kao to je bilo reeno, u praksi je esto potrebno imati manju verziju slike kod spremanja i prijenosa preko mrea. Ako je slika spremljena na standardan nain kao niz od 3 bajta po pikselu, onda ona zauzima veliku koliinu memorije, no ako npr. prvo spremimo vrijednost nekog piksela, a zatim broj koji prikazuje koliko je piksela s istom vrijednou u nizu, dobijemo kompaktniju verziju slike. Taj nain kompresiranja slike se naziva run-length kodiranje (RLE). On ima neka zanimljiva svojstva to da je potrebna odreena koliina kalkulacije da bi se utedjelo na prostoru. Drugo zanimljivo svojstvo je to da mu uinkovitost ovisi o samoj slici koja se kodira. Tako e se slika koja ima puno iste boje moi vrlo dobro kompresirati, dok e kod neke slike kod koje se neki tonovi boje stalno izmjenjuju, kompresija biti vrlo slabo uinkovita, ak je i mogue da je kompresirana slika vea od originala. Openito je pravilo za bilo koju vrstu kompresije to da e uvijek postojati neke slike ija e kompresija biti vea od originala. To je naravno neminovno jer bi u protivnom imali algoritam koji bi uvijek napravio manju kompresiju, pa bi on primijenjen sam na sebe potencijalno u jedan bajt mogao spremiti bilo koju veliinu slike tj. podatka, to je naravno nemogue. Jo jedno vano svojstvo RLE-a je to da je uvijek mogue dekompresirati sliku i dobiti istu kopiju originala. Pa prema tome RLE spada u vrstu kompresija bez gubitaka budui da se ne gubi nita podataka kod kompresije. Za razliku od kompresija bez gubitaka postoje i one s gubicima, koje odbace neke podatke i tako ostvare kompresiju, pa je takva dekompresirana slika samo aproksimacija originala, ali se zato dobrim algoritmima moe kompresirati na taj naina da se izgube samo oni dijelovi koje ionako ne moemo percepirati. Jednom izgubljeni podaci se vie nikada ne mogu povratiti, pa nije dobro vie puta kompresirati sliku jer e svaka sljedea biti sve loije kvalitete bez mogunosti povratka.

3.1 Kompresija bez gubitaka

RLE je najjednostavnija vrsta kompresije bez gubitaka, ali je daleko od toga da bude i najuinkovitija. Sofisticiraniji algoritmi kompresije obino spadaju u dvije kategorije. U prvu kategoriju spadaju algoritmi koji rekodiraju podatke tako da najee vrijednosti zauzimaju najmanje bitova. da ilustriram: Obino nam za reprezentaciju bilo koje boje treba 8 bitova, no moemo napraviti tako da nam samo jedan bit predstavlja najee boje, 2 bita boje sljedee po uestalosti i td. Na taj nain moemo utedjeti na prostoru kod veine slika. Najpoznatiji algoritam koji pripada ovoj kategoriji je Huffmanovo kodiranje koje datira jo u 1940. Iako se Huffmanovo kodiranje jo uvijek koristi kao dio kompleksnijih algoritama za kodiranje, ova je kategorija uvelike zamijenjena s kompresijama baziranim na rjenicima. To kodiranje funkcionira na nain da se izradi tabela/rjenik u koju se unose nizovi bajtova koji se mogu nai u podacima koji se kodiraju, a onda se sve instance niza u tabeli zamjenjuju s pokazivaem u rjenik/tabelu. Uinkovitost ovih algoritama ovisi o odabiru niza koji se unosi u rjenik, idealno bi se u rjenik unosili dugi nizovi koji se esto pojavljuju. Dvije su poznate tehnike takvog kompresiranja objavljene 1977. i 1978., a razvili su ih Abraham Lempel i Jacob Ziv pa se one zovu LZ77 i LZ78. Tu je i Terry Welch koji je unaprijedio LZ78 tehniku pa se ona sad naziva LZW kompresija te je danas jedna od najrairenijih tehnika. Jedini nedostatak LZW tehnike je taj to je patentirana od Unisysa, koji naplauje njeno koritenje.

3.2 JPEG kompresija

Postoje podaci koji ne toleriraju gubitke jer bi to prouzroilo velike tete, npr. tekstualne datoteke, rauni i sl. Ali to ne vrijedi za slike, one mogu izgubiti odreenu koliinu podataka, a da se to ne primijeti. Pa se na slike mogu primijeniti kompresije s gubicima. Jedna od takvih kompresija je JPEG kompresija. Njeno funkcioniranje se moe zamisliti tako da se vrijednost spremljena za svaki piksel ne tumai kao boja nego kao visina, pa kad se ta visina spari sa x i y koordinatama piksela, dobije se 3D oblik. Svaki se takav oblik moe prevesti u frekvencijsku domenu koristei Fourierovu transformaciju. Zatim je vano znati da su visoke frekvencije povezane s naglim promjenama u intenzitetu, te da ljudi obine ne percipiraju efekte visoke frekvencije, posebno ne na slikama u boji. JPEG kompresija funkcionira upravo na ovim principima. Ona transformira sliku u frekvencijsku formu i to pomou operacije sline Fourierovoj transformaciji, a ona je diskretna kosinus transformacija (DCT). Problem kod DCT transformacije je to zahtijeva jaku procesorsku snagu, pa se esto ne transformira cijela slika odjedanput nego se podijeli na kvadratie od 8x8 piksela koji se onda konvertiraju zasebno. Sama transformacija u frekvencijsku domenu ne izvrava nikakvu kompresiju ve omoguava rezanje visokih frekvencija koje ionako ne percipiramo u svrhu kompresije. Pod rezanjem frekvencija podrazumijevam nekoliko procese. Prvo se frekvencije kvantificiraju i to na taj nain da se niim frekvencijama da vei raspon brojeva koje mogu poprimiti, a viim frekvencijama nii raspon brojeva. Tako se zapravo odreuju nivoi za razliite frekvencije, pa vie frekvencije dobivaju manje nivoa, a nie frekvencije dobivaju vie nivoa. Broj tih nivoa za svaku frekvenciju se moe i runo odrediti pa se time utjee na kvalitetu kompresije. Nakon kvantizacije mnoge komponente poprime vrijednost nula, dok se ostale mogu spremiti u manje bitova i to RLE i Huffmanovom metodom. Dekompresija se vri obrnutom metodom, prvo se nizovi kodirani s RLE proire, pa se Huffmanovi kodovi dekompresiraju, pa se primjeni obrnuta diskretna kosinus transformacija i tako se dobije slika ista originalu osim u podacima izgubljenim kod kvantizacije frekvencija 5

koji se vie ne mogu povratiti. Zato je vano koristiti JPEG kompresiju tamo gdje e biti najuinkovitija, a nee prouzroiti vidljive gubitke kao kod fotografske i skenirane slike s kontinuiranim tonovima, za to je i namijenjena.

4. MANIPULACIJA SLIKE
Budui da je slika sastavljena od piksela, sama se po sebi namee mogunost manipuliranja slikom mijenjajui svaki pojedini piksel. No to ne samo da bi zauzimalo previe vremena nego bi bilo i iznimno komplicirano napraviti budui da ne moemo lako znati kako e promjena jednog piksela utjecati na cijelu sliku, prema tome je jasno da e sliku biti potrebno manipulirati na viem nivou od piksela. Neke od korisnih tehnika za manipulaciju su tako filteri i maske. Sliku moemo manipulirati iz dva razloga. Prvi je razlog da se isprave nedostaci na slici izazvani loom opremom ili tehnikom koritenom kod stvaranja slike, tako npr. moemo eljeti ukloniti crvene oi kod slikanja ljudi. Danas ve postoje alati koji to mogu za nas uiniti samo jednim klikom mia. Drugi je razlog je stvaranje specijalnih efekata kao npr. sjaj oko nekog objekta ili slika koje je teko ili nemogue stvoriti prirodnim putem. Programi poput Photoshopa imaju ugraene filtere, efekte, alate i pribore za postizanje takvih ciljeva. Photoshop takoer omoguuje dodavanje vlastitih alata za stvaranje vlastitih efekata pa je prema tome vrlo fleksibilan.

5. BOJA
I vektorska i rasterska grafika moe koristiti boje. Boja je toliko uobiajena pojava da je esto iznenaujue otkriti da je ona vrlo kompleksan fenomen i u objektivnom i u subjektivnom smislu. Pa je tako predstavljanje boje u digitalnim slikama i njezino precizno reproduciranje na izlaznim spravama vrlo neizravno. Vano je shvatiti da nam esto boja nije ni potrebna. Za razumijevanje sadraja esto nam je dovoljna crno-bijela slika za to su dokaz crno bijeli filmovi. Takoer koritenje boje nije uvijek korisno ni ugodno. Postoje takoer i druge prednosti crno-bijele slike pred slikom u boji. Ta prednost se moe vidjeti u veliini slike. Crno-bijela zauzima mnogo manje prostora nego slika u boji, osim toga, crno-bijela slika je imuna na razliitu reprodukciju boje na razliitim monitorima. Takoer razliiti ljudi percipiraju boju na razliit nain pa i to moe biti problem. Ali ljudi su naueni da oekuju boju i stvarno, jasno je da boja moe puno pridonijeti kvaliteti slike i moe biti neizostavan imbenik kod nekih procesa kao to su biranje uzorka tkanine, tapeta i sl. Kod izrade vizualnih radova na raunalu, odnosno multimedije, potrebna je ne samo umjetnika senzibilnost autora ve i tehniko znanje.

6. GIF
GIF je kratica od engleskih rijei Graphical Interchange Format, tj grafiki fomat meurazmjene. GIF je najfleksibilniji grafiki format koji se koristi na Webu. Ova fleksibilnost se ukazuje pristojnom kvalitetom, odlinim mogunostima kompresije, kao i opcijom koja prua potporu stvaranju i upotrebi animacija.

6.1 Kompresiranje u GIF

Kompresija se kod GIF formata obino provodi u 2 koraka. Prvi je korak izrada CLUT, tj Color Look- Up Table, dok se potom provodi algoritam LZW. Sad emo opirnije opisati ove procese.

6.1.1 CLUT

Slika 1, primjer CLUT tabele

Pri digitalizaciji fotografije skenerom za svaki piksel skenirane slike potrebno je snimiti 24bitnu informaciju. Dakle, ako je dimenzija slike 100x 100 piksela, prema prijanjoj tvrdnji potrebno je za jednu takvu sliku izdvojiti 240.000 bitova. U 24-bitnoj tehnologiji mogue je prikazati 16 milijuna boja, a samo mali broj fotografija zahtijeva toliku koliinu njih. Stoga je odlueno da se broj boja ogranii na 256 boja od kojih svaka i dalje ima dubinu od 24 bita i da se numerike vrijednosti tih boja smjeste u jednu tabelu, tj u CLUT. Sada je potreban samo podatak o poloaju odgovarajue boje u tabeli, umjesto snimanja kompletnog 24-bitnog podatka. Budui da nam je poznato da je za adresiranje 256 poloaja potrebno svega 8 bitova, samim time je koliina potrebnih podataka smanjena za dvije treine.

Ipak, ne smijemo zanemariti veliinu CLUT tabele, koja ima 256 boja od kojih svaka treba 24 bita, to nas dovodi do veliine CLUT tabele od 6.144bita. U photoshopu postoji opcija 'Save For Web', koja veliinu CLUT-a svodi na najmanju moguu razinu prepoznavanjem koliko je boja potrebno za prikaz neke slike, a jasno je da time omoguuje znatne utede na veliini slike. Primjerice, ukoliko je slika crno-bijela, u CLUT tabeli nam je potreban samo podatak za te dvije boje.

6.1.2 LZW algoritam

LZW algoritam ima nam na prvi pogled nejasan akronim. Ipak, valja znati da su ga razvijala trojica istraivaa, Lempel, Ziv i Welch. Dakle, ime algoritma je dobiveno temeljem prvog slova prezimena njegovih autora. Temelj rada LZW algoritma je prepoznavanje uzoraka. LZW analizira sliku red po red, od gornjeg lijevog kuta prema donjem desnom, traei tako susjedne piksele sa istom bojom. Tako dolazi do znatnog smanjenja potrebnih bitovnih informacija za pojedinu sliku. Promjerice, ukoliko imamo 4 susjedna piksela iste boje, umjesto da etiri puta pohranjujemo vrijednost te boje, dovoljno je da, figurativno reeno, napiemo 4x ta boja.

6.2 Uravnoteenje kompresije i kvalitete

Iz analize oba ova algoritma slijedi da to je manji broj boja u CLUT tabeli, to LZW postie bolji rezultat (logino, to je manje boja vea je mogunost da imamo vie istih boja na slici). Bit GIF formata jest kompresija slike, ali on ne bi imalo smisla ukoliko bi jako degradirali kvalitetu iste. Zato je potrebno koristiti tehniku nijansiranja (dihternig), iako je nijansiranje kontraproduktivno u odnosu na LZW algoritam. U specijaliziranim aplikacijama (primjerice Photoshop) postavljanje ovih faktora je jako pojednostavljeno. Te aplikacije pruaju pogled na 4 izgleda iste slike jedne pored druge, ne bi li tako lake usporedili kvalitetu. Ova slika je pohranjena u Photoshopu u GIF formatu, veliina CLUT tabele je 256 boja, a veliina slike je 128KB. Veliina iste slike u JPEG formatu je 160KB, ali je puno kvalitetnija.

Slika 2, pohranjena formatu

obrada u GIF

7. JPEG
JPEG je kratica od engleskih rijei 'Joint Photographic Experts Group', tj ujedinjena grupa fotografskih strunjaka .Ovo je danas najvaniji i najeksponiraniji standard za fotografije koje upotrebljavaju vie od 256 boja zbog niza svojih komparativnih prednosti u odnosu na druge standarde.Valja ipak napomenuti da sve se vie razvija PNG format, koji e s vremenom zamjenjivati JPEG, ali samo ukoliko doe do znaajnijih poboljanja untar PNG formata, o kojem e neto vie rijei biti u sljedeim odlomcima.

Slika 3. prikaz opcije JPEG

Slika 4. slika pohranjena u JPEG formatu

7.1 DCT kompresija

DCT je kratica od Discrete Cosine Transform, tj diskretna kosinusna transformacija. Budui da je ljudsko oko osjetljivije na promjenu svijetlosti nego na promjenu boje, JPEG vri odvajanje podataka o boji od podataka o osvijetljenosti i vri njihovu pojedinanu kompresiju. JPEG algoritam radi na pricipu da prvo podijeli cijelu sliku na blokove dimenzije 8x8 piksela. Potom izraunava DCT, pa vri njegovu kvantifikaciju, i na kraju primjenjuje DCT kompresijsku shemu promjenjive duine koda. JPEG je potpuno neprikladan za upotrebu kod slika sa naglim promjenama boja. To je zato jer DCT sliku interpretira kao sumu frekvencija, to dobro djeluje kod blagih i postepenih prijelaza izmeu boja, no predstavlja ozbiljnu zapreku rada algoritma kod slika sa jakim kontrastima. Zato se fotografije prvo 'zamagljuju', to omoguava vei stupanj kompresije, budui da to zamagljivanje izglauje prijelaze izmeu boja.

7.2 Transparentnost
U GIF-u postoji tek jedna razina transparentnosti, no to je ipak jedna razina vie nego u JPEG-u. Dakle,u JPEG ne postoji mogunost upotrebe transparentnosti. Zato JPEG vri tzv. 'losy', tj manjkavu kompresiju. To je zato jer se kod pohrane na disk slika mijenja na odreeni naini, tj. dolazi do sitnih promjena u opsegu boja. Zato je nemogue nekoj pojedinoj boji dodjeliti mogunost transparentnosti.

7.3 JPEG i gubici

Zanimljiv je podatak da svaki put kad otvorimo neku JPEG sliku i ne mijenjamo nita na njoj nego je samo ponovo spremimo, ona e svaki put malo izgubiti na kvaliteti. To je zato to se DCT provodi kod svakog snimanja na disk. Postojala je inicijativa da se stvori JPEG bez ovih gubitaka, tj JPEG-LS ('lossless JPEG'), ali ona nikad nije prihvaena zbog malog, svega 2:1 stupnja kompresije, koji nije imao smisla.

7.4 Progresivni JPEG

U svom ve relativno dugom vijeku trajanja, JPEG je do sad doivio samo jedno znaajnije poboljanje. Zbog sve vee upotrebe Web-a slike mogu biti preko JPEG formata snimljene kao progresivne. To je opcija slina opciji 'Interlaced' u GIFu. Ova opcja omoguuje da se slika pokazuje u pretraivau dok njeno preuzimanje (download) jo uvijek traje, tj. prvo vidimo zamagljenu sliku, a kako se vremenom dobivamo sve vie informacija u vidu bitova pojednih piksela, slika je sve jasnija. Ovo postepno poboljanje se moe provesti u 3 ili 5 faza.

7.5 Stupanj kompresije u JPEG

U usporedbi s nekim drugim formatima, JPEG pokazuje zaista impresivne rezultate. U JPEG formatu se neke slike kod zahtjeva visoke kvalitete mogu komprimirati sa omjerom 10:1, pa sve do 20:1. Zato je veina fotografija na CD kolekcijama slika snimljena u JPEG formatu. Pri stupnju kompresije srednje kvalitete (30:1, 50:1) uoavaju se neke promjene koje se jo uvijek mogu tolerirati. Tek e se kod maksimalnog stupnja kompresije (niska kvaliteta) od 100:1 slika ozbiljno naruiti. Kod slika u boji JPEG je najbolji izbor, no kod grayscale slika GIF postie bolje rezultate, budui da JPEG vri kompresiju na bojama, a ne na podacima o osvijetljenosti. JPEG je idealan za upotrebu na Webu. ak kod relativno visokog stupnja kompresije kvaliteta slike pada za svega 20 posto. Upravo su ovi odlini rezultati kod komprimiranja razlog popularnosti i svrsishodnosti JPEG formata.

Slika 5, izgled iste slike u JPEG i GIF formatu

10

7.6. Razlike u kvaliteti meu JPEG dekoderima

Kvaliteta prikaza neke JPEG slike umnogome ovisi o aplikaciji u kojoj je otvorena. To je zato jer razliite aplikacije koriste razne tehnike brze dekompresije koje se svode na zaokruivanje vrijednosti. O stupnju zaokruivanja e izravno ovisiti kvaliteta JPEG slike. Upravo zbog postojanja sve veeg broja aplikacija za prikaz slike, ponekad ista slika otvorena u dvije razliite aplikacije moe izgledati potpuno drugaije to se kvalitete tie.

7.7 JPEG ili GIF

Kao to je u ovom radu ve napomenuto, JPEG je pogodniji za slike veih dimenzija. Ipak, veoma je teko definirati ispod koje se veliine slike GIF namee kao pogodnija varijanta formata za prikaz slike. Odabir ovisi i o bojama koje se koriste na slici, budui da znamo da su slike sa slinim bojama pogodnije za GIF standard, posebice crno-bijele slike ili slike u sivim tonovima ('grayscale' slike).

7.8 Kodiranje JPEG formata

Iako smo ve naveli neke znaajke DCT algoritam, ovdje e biti prikazan postupak kodiranja JPEG formata po odreenim slijednim tokama. Postoji nekoliko koraka koji se provode prilikom kodiranja GIF formata: 1. Razdvajanje informacija Osvijetljenost boja Ovaj korak je neovisan o standardu (RGB ili CMYK) koji koristimo. 2. Redukcija prostora boja Kod snimanja slikovne datoteke na disk pojedini koderi imaju opciju smanjenja prostora boja po horizontali i vertikali u omjeru 2:1. Ipak, ovu vrstu kompresije izvodi samo mali broj aplikacija. 3. Kompajliranje u blokovima veliine 8x8 piksela Nakon podjele cijele slike u blokove veliine 8x8 slijedi analiza ve prije opisanog algoritma diskretne kosinusne transformacije (DCT). Kod izvoenja ovog procesa visoke se frekvencije briu, dok su nie, sa znaajnijim promjenama boja, zadrane. 4. Kvantizacija frekvencija boje Sada u bloku imamo 64 komponente frekvencije koje se dijele posebnim koeficijentom kvantizacije, ne bi li tako dobili vrijednost koju zaokruujemo na cijeli broj. Jasno je da se ovdje postie najvea kompresija. to je koeficijent kvantizacije vei, to e vei biti stupanj kompresije. Pri najmanjem koeficijentu kompresije (vrijednost 1) ipak dolazi do promjene informacije o boji, budui da DCT nikad ne generira cjelobrojne vrijednosti. Samim time, kvantizacija viih frekvencija bit e manje tona od kvantizacije niih frekvencija. Mogue je da JPEG koder sam sebi odredi tabelu kvantizacije. Upravo su postavke ovih tabela odgovorne za razliitu kvalitetu pojedenih JPEG slika otvornih o razliitim aplikacijama. 5. Huffmanovo, ili aritmetiko kodiranje koeficijenata Zanimljivost ove faze je da se kod nje ne pojavljuju gubici. Aritmetikim kodiranjem postiemo 10% bolju kompresiju (tehnika tzv 'Q' kodiranja), ali je taj postupak zatien patentom, pa se umjesto njega primjenjuje Huffmanovo kodiranje.

11

6. Umetanje ispravnog zaglavlja i spremanje datoteke Svi promijenjeni parametri kompresije pohranjuju se zajedno sa slikom, ne bi li dekoder mogao napraviti inverzni proces kompresiji kod otvaranja slike u nekoj za to predvienoj aplikaciji.

Slika 6, slika pohranjena u Photoshopu kao JPEG maksimalne kvalitete

8. PNG
Kratica PNG dolazi od engleskih rijei 'Portable Network Graphic', tj format prijenosne mrene grafike. Iz naziva je jasno da je ovaj format posebno kreiran za upotrebu na Web-u, ne bi li predstavljao novi grafiki format sljedee generacije. Osnovna zamisao je bila iskoristiti i iskombinirati prednosti JPEG i GIF formata. Ipak, uz brojne prednosti, PNG je naslijedio i neke nedostatke. PNG omoguava kompresiju bez gubitaka (emu je teio 'JPEG-LS') kod slika sa 24-bitnom bojom, tj mogue je prikazati 16 milijuna boja. Tako imamo PNG-24 koji bi trebao zamjenjivati JPEG format, ali i PNG-8 koji bi trebao istisnuti GIF format. Bitna odlika PNG je da podrava 256 nivoa transparentnosti preko 'Alfa' kanala, ime se mogu stvarati sjene koje se stapaju sa povrinom. Kod PNG-8 postoji samo 1 razina transparentnosti, to je opet vie od JPEG standarda koji uope ne podrava transparentnost. Jo jedna od prednosti PNG formata je da on uz sliku sprema i krivulju tzv. 'Gamma' parametra. Ovo je bitno kod rada sa vie operacijskih sustava. Primjerice, Macintosh koristi razliitu vrijednost parametra 'Gamma' nego to je to sluaj kod Windowsa, tako da e slike kreirane na Macintoshu izgledati tamnije na Windowsovima OS, i obrnuto.

12

Budui da PNG snima 'Gamma' parametar, format radi i njegovu prilagodbu tako da slike izgledaju identino na oba dvije vrste OS. Ipak, razlog zbog kojeg je ovaj standard osmiljen, kao standard za Web aplikacije, nikad nije zaivio u punoj veliini svoje ideje, iz prostog razloga to su PNG datoteke vee od JPEG ili GIF-a. Iako PNG ima veu kvalitetu, PNG-24 format je dvostruko vei od JPEG standarda, a PNG-8 za 20% je vei od GIF formata. Jo jedna velika je mana je injenica da PNG ne podrava animacije, kao i da ga ne podravaju neki stariji pretraivai. Zapravo, upotreba PNG-a ima smisla samo ako trebamo koristiti razine transparentnosti kojih ima, kao to sam ve napomenuo, 256. Valja rei da moderniji pretraivai ipak u sve veoj mjeri podravaju ovaj format, iako nam se jo uvijek moe dogoditi da nam se na pojedinim internetskim stranicama ne prikazuju neke sliice kad koristimo neki manje eksponirani pretraiva.

8.1 Pohrana slika u PNG formatu

U najee koritenoj aplikaciji, tj Photosopu dovoljno je u izborniku 'File' odabati opciju 'Save for Web'. Ovisno o koritenju transparentnosti slika se sprema u PNG-24 ili PNG-8 formatu. Poznato nam je od prije da PNG-24omoguje ak 256 razina transparentnosti, dok PNG-8 kao i GIF prua tek jednu razinu. JPEG uope ne daje mogunost koritenja opcije transparentnosti.

Slika 7, slika pohranjena u Photoshopu kao PNG

13

9. ZAKLJUAK
Poznato nam je da najvie informacija ovjek prima preko svojih oiju. Uzimajui u obzir sve veu digitalizaciju svijeta oko nas, jasna je tendencija da se digitalizirane slike prikazuju to je kvalitetnije mogue. Ipak, u tom digitalnom svijetu resursi su ogranieni, pa usprkos stalnom pojeftinjenju spremnika podataka, tj eksterne memorije, ipak valja slike pohranjivati na to je manje mogue prostora. Ovaj zahtjev ima smisla dok se zna da su, unato pozitivnim promjenama u zadnjih nekoliko godina uvoenjem irokopojasnog interneta, brzine prijenosa podataka internetom mnogo manje nego to je brzina prijenosa unutar raunala. A slike moraju biti to je mogue vie mobilne i prenosive preko interneta, koji poprima sve veu i zahtjevniju ulogu u ivotu svakog ovjeka. Ne bi li se postigao kompromis to se kvalitete slike i veliine slike tie, uvedeni su posebni formati koji upravo to pokuavaju postii raznim algoritmima, vie ili manje uspjeno, ovisno o koliini boja na slici, osvijetljenosti, kontrastu boja itd. Upravo o tim karakteristikama slike ovisi koji e se format koristiti. Tako je GIF prikladan za slike koje imaju malen broj boja, JPEG dolazi do izraaja kod velikih slika s velikim brojem boja, ali s malim kontrastom izmeu njih. PNG format je format ije vrijeme tek dolazi, i ukoliko se uspiju postii poboljanja algoritma, posebice u vidu bolje kompresije, PNG e sasvim sigurno zamijeniti i GIF i JPEG format.

14

LITERATURA
1. Hseuh-Ming Hang, John W. Woods: Handbook of Visual Communications 2. Obrada teksta i slike Nastavni materijali prezentacija 5-Boja.ppt Zvonimir Sabati

Web reference
1. http://www.adobe.com, uitano 25.3.2008. 2. http://en.wikipedia.org/wiki/Discrete_cosine_transform, oitano 25.3.2008. 3. [GIF, JPEG or PNG? Other Image Formats] http://web-building.crispen.org/formats/other_formats.html, oitano 25.3.2008. 4. [PNG vs. GIF compression] http://warp.povusers.org/grrr/PNGvsGIF/ , oitano 25.3.2008.

15