TS1900/2006-2 naat Mhendisliinde Zemin Laboratuvar Deneyleri - Blm 2: Mekanik zelliklerin Tayini 5.3.

Deney 3 Serbest (Tek Eksenli) Basn Dayanmnn lm SERBEST BASMA DENEY Zemin numunesinin tek eksende basn uygulanmasyla krlarak dayanmnn bulunmasn salayan deney. Bu deney kendini desteksiz tutacak kadar dayanma sahip zemin numuneleri zerinde uygulanr. Serbest basma deneyi kumlarda uygulanamaz, kumlu zeminlerde de uygulanmas nerilmez. Serbest basma deneyi evre basncnn sfr (3=0) olduu zel bir UU (konsolidasyonsuz drenajsz eksenli hcre kesme deneyi) deneyi olarak grlebilir. Deneyde ykseklik/ap oran 2 olan silindir numune uzun ekseni boyunca hzla yklenirken boy ksalmalar llr. Deney drenajsz olduundan hacim sabit kalacak, bylece numunenin kesit alan deney boyunca A A = 0 ifadesiyle artacaktr. 1 z Krlma salandnda zeminin serbest basma dayanm

qu = 1max = 2 c =

Pmax olarak tariflenecektir. A

A0: Numunenin deney bandaki kesit alan, A: Numunenin deneyin herhangi bir anndaki kesit alan, H z: Eksenel birim boy ksalmas z = , H c: Zeminin ekseninde grlen kayma direnci (kohezyonu), Pmax: Numunenin dayand en byk yk veya bir doruk elde edilemediinde %20lik zye karlk gelen yk. Kuvvet halkas kullanm durumunda P=Kuvvet Halkas okumas Kuvvet Halkas Katsays eklinde elde edilir.

Serbest basma deneyi gnmzde zeminin kvamn saptamada kullanlmaktadr.

Killerin Serbest Basma Deneyine Gre Ayrm Kvam qu (kPa) ok Yumuak < 25 Yumuak 25-50 Orta Kat 50-100 Kat 100-200 ok Kat 200-400 Sert >400 Deneyin Yapl 1. Numune boy/ap oran yaklak 2 olacak ekilde tpten kartlr (35 mm veya 50 mm apl numuneler). 2. Numune 0.5 g duyarlkla tartlr ve kumpasla ap ve boyu 0.1 mm duyarlkla llr. 3. Numune hcrenin alt platformuna merkezlenerek oturtulduktan sonra st balk numune st yzne yerletirilir ve hcre kapatlr. Ykleme pistonu st bala dedirilir. 4. Yk ve boy deiimi lm iin kuvvet halkas taklr. 5. Deney sresi 10 dakikay gemeyecek ekilde ykleme yaplr. Deney, numunede kesin krlma (yenilme) elde edilene; maksimum dayanmn belirmedii yumuak killerde ise %20 birim boy ksalmasna kadar srdrlr. 6. Deney sonunda numunenin krlm resmi izilerek krlma dzlemi as llr. 7. Numune daha sonra su muhtevasnn hesaplanabilmesi amacyla etvde kurutulur.

ap= 3.52 cm Boy= 7.03 cm A0= 9.73 cm2 Kuvvet Halkas Katsays: 2.1211 N KH P A (cm2) H z (kN) (mm/100) (kPa) 0 0 A 0 0 0 10 25 50 75 100 150 200 300 400 500 600 700 800 900
0.1 70.03

9.73 0.1 1 70.03

5 12 19

5 2.1211 1000

P A