lem bir deniz / Sen bir gemi Akln yelkeni / Fikrin dmeni / Kurtar kendini EHBENDERZDE

Tanmn Tanmszlnda Bir Tanm : Gelenek

Son yllarda yazn hayatmzda iir zerine yaplan incelemelerde byk bir art gze arpmaktadr. Cevat Akkanatn Kltr Bakanl tarafndan yaymlanan Gelenek ve kinci Yeni iiri adl eseri bu akademik iir almalarna rnek gsterilebilir. Kitabn Kltr Bakanl tarafndan baslm olmas her okurun kafasnda baz sorular douraca gibi bu yazy kaleme alan kiinin de kafasnda baz sorular dourmutur. Karmzda duran alma gerekten akademik veyahut sanatsal bir zellik tamakta mdr? Yoksa baz rica-minnethimmet ilikilerinin kurban m olmutur diye! ncelikle lkemizdeki yayn politikalarnn hangi konjonktrel duruma gre hareket ettii ve hangi bilimsel(!) kstaslar anlad / anlayabilecei sorular bir kitabn yayn esaslarn ve ieriini belirleyen n-koullar oluturmaktadr. Daha kitabn banda sayn Kltr Bakanmzn yazd (yazdrd m denmeli acaba!) sunuta, kinci Yeni iirini bir popler hareket olarak nitelendirmesi bir kere tarihi bir hata olarak kaytlara geecektir. kinci Yeni gibi marjinal, kendi okuyucusunu kendi yaratan bir hareketi popler diye tanmlamak ok tuhaf bir yaklamn ya da cahilliin sonucudur herhalde. Bir kitabn daha sunuunda byle bir temel yanlla karlaan okuyucu bu kitab nasl gnl rahatlyla okur bilinmez. Cevat Akkanat, almasn gelenek kavram, gelenein Trk iirindeki ilevi ve kinci Yeni hareketinde gelenein oynad rol zerine bina etmi. almadaki ana izlek, gelenek kavramnn dnyada ve lkemizde her dnemde farkl bir tanmnn ve nanslarnn olduu ve gelenek kavramn tanmlamann gl olmu. Kitabn n sz ksmnda Akkanat iddial bir ekilde gelenei ve Trk iir hareketlerinde en nemli marjinallii sembolize eden kinci Yeniyi bu balamda incelediini ifade etmi. Bunun yannda kitabn ikinci blmnde yaplan alntlarn younluu ve kitaptaki ok sesliliin bir ef (yazar) tarafndan toparlanamamas almadaki iddiaya glge drmyor deil. Cevat Akkanatn Trk iiri hakkndaki yorumlarnn ksa bir zeti yaplrsa grlecektir ki yazar , gelenek kavramn sanat, dnce, ve sosyal yaant alanlarnda takip

edilen yol olarak alglam. Trk iirinde gelenein iki ayr yoldan temellendiini ifade eden Akkanat, gelenek izgisinin Tanzimatla beraber toplumsal deimelere bal olarak krldn anlatyor. iir tarihindeki dnemlerin gelenek kriterine gre konumlandrldn ifade eden yazar, kinci Yeni hareketini de alglarken bu kriteri daha ok hissettiimizi vurgular. Gelenek kavram, kitapta sosyoloji, felsefe, sanat, din, dil, ve zel olarak edebiyat disiplinleri ierisindeki anlamlaryla teferruatl bir ekilde incelenmeye allm. Daha sonra edebiyat gelenei uzun uzun ilenmi. almann ana blmlerinde ise kinci Yeni hareketi, devrin sosyal ve edebi manzaras ierisinde incelenmeye allarak gelenekle ilikisi ortaya kartlmaya allm. Gelenek kavram ok zor tanmlanabilen ve her tanmnn ardnda bir paras eksik kalan bir ierie sahip. Kitapta kendi alanlarnda uzman pek ok ismin gelenek tanmna yer verilmi. Aziz allar, Ahmet Cevizci, Mustafa Armaan, Niyazi Berkes, T.S. Eliot, Murat Belge, H. Blent Kahraman, Cemil Meri, Ebbekir Erolu, Orhan Okay, Beir Ayvazolu, A.Hamdi Tanpnar, Sezi Karako, Behet Necatigil, Hilmi Yavuz gibi isimlerin gelenekle ilgili grlerinden de alntlar yaplm. Cevat Akkanatn gelenekle ilgili hkm tek zerk cmlesi ise blmn sonundaki paragraf iinde yer alyor. Btn bunlardan sonra diyebiliriz ki, kkl bir gemiten srp gelen madd ve manev birikimlerim ad olarak gelenek, sonraki kuaklarn tarih bilinci edinmelerini, onlarn gelime ve yenilemelerini salamas ve oluturduu otoriter yapsyla kendisine yabanc kalnamayacak byk bir kaynaktr. 11 Yukardaki alntdan anlalaca zere gelenek, tm bireysel, sosyal, kltrel yaam alanlarnda vazgeilmez otorite merkezlerinden biridir ve inkar ok gtr. Edebiyat gelenei zerine hazrlanan blmde de ne yazk ki dikkate deer bir tehise ve analize rastlanmamaktadr. Maalesef almann en zayf noktalarndan biri (belki de birincisi) yaplan alntlarn fazlalna ramen Cevat Akkanatn kendine ait gl bir duruunun olmamas ve yorumlama dinamiine uzak dmesidir.

Hikmet Konar/2002

Cevat Akkanat, Gelenek ve kinci Yeni iiri, Kltr Bakanl yaynlar,Ankara, 2002, s.14