HDROLK-PNMATK

Prof.Dr.rfan AY
35
4.BLM
4.1 HDROLK POMPALAR
Pompalar altklarnda iki temel grevi yerine getirirler.
a) Vakum yaratmak, akkan emmek (10.5 mden sonra problemli)
b) Akkan sisteme basmak
Emilen akkan ierisinde yaklak %10 (hacimsel olarak) hava znm halde
bulunur. Emme esnasndaki vakum basnc, akkann buharlama basncn getii anda
hava erimi halden kurtulup buhar haline geer. Baloncuk oluturur. Pompann basma
tarafndaki yksek basnca maruz kalnca erozyona, anmaya neden olan
KAVTASYONa sebebiyet verir.
Bunun iin;
- Ya depo yksekte yar almal, vakum basnc olmamal.
- Ya emme ykseklii en az seviyeden dk olmaldr.
Sisteme karan hava da pompalar iin problem tekil eder. Emme esnasnda yetersiz
balant yaplmas nedeniyle boru iine giren hava, pompa knda sktrldnda bir
hava yast oluturur. Akkan kprr, sistem snr, piston-silindir hareketinde kontrol
kaybolur.
Pompalar reticiler tarafndan;
a) En yksek alma basnc (kPa veya Bar)
b) Pompa devri (dev/dak)
c) Bast debi Q (lt/dak)
d) Bast hacim V (lt, m
3
)
Parametreleri tespit edilerek retilirler. Bu parametreler belirlendikten sonra,
almalar halinde pompann mr ksalr, hasar grmeler balar.
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
36
POMPA SEERKEN DKKAT EDLECEK HUSUSLAR
a) En yksek sistem basnc nedir?
b) Sistemde AKMLATR varken, ortalama ak nedir?
c) Pompann performans nasldr?
d) alma gvenilirlii, bakm nasldr?
e) Pompa grlts var m? Al fiyat ne kadardr?
f) Sabit debili mi yoksa deiken debili pompa m gereklidir?
Pompa
Esaslar
Basn (bar)
P
max
Hz
(d/dak)
d
min
d
max
Q
max
(l/dak)
Basn
Dalgalan-mas
Grlt
Seviyesi
(dB)
Toplam
Verim
Filtre-
lenme
dak.
Dili 40 - 100 500 3000 300 darbeli 90 50-80 100
Dili Hidr.
dengelemeli
100 - 200 500 6000 200 darbeli 90 80-90 50
ten Dili
(Gerotor)
50 - 70 500 2000 100 dk darbeli 85 60-80 100
ten Dili
(Hilal)
150 - 300 500 2000 50 dk darbeli 65 70-90 50
Vidal 50 - 140 500 3000 100 darbesiz 75 60-80 50
Kanatl 50 100 500 3000 100 dk darbeli 80 65-80 50
Kanatl
Hidr.
dengelemeli
140 - 175 500 3000 300 dk darbeli 85 70-90 50
Deiken
kanatl
40 - 100 1000 2000 200 dk darbeli 80 70-80 50
Sabit
kanatl
100 - 140 500 2000 100 dk darbeli 80 70-85 50
Kaml 30 - 50 - - 200 dk darbeli - - -
Eksenel
Pist. (MH)
200 250 200 2000 3000 darbeli 90 80-90 25
Eksenel
Pist.(MZ)
250 - 350 200 2000 500 darbeli 90 80-90 25
Radyal Pist. 350 650 200 2000 100 darbeli 90 80-90 50
Sral Pist. 350 - 500 50 1000 300 darbeli - - 50
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
37
4.2 SABT DEBL POMPA-DEKEN DEBL POMPA
Sabit debili pompadan kast; pompann her devri iin (dk, orta, yksek) geen ak
miktar (Q) sabittir. Yani, akkann getii alanda bir deime olmaz. Ancak pompa
dk devirde farz edelim 10 lt/dak akkan gnderiyorsa, yksek devirlerde 150 lt/dak
akkan gnderir. Yani hz artarsa pompa debisi ancak artar (dili pompalar).
Deiken debili pompadan kast; hidrolik sistemin (devrenin) ihtiyacna gre,
akkann getii alan hemen deiebilir.
SABT DEBL POMPA
DEKEN DEBL POMPA
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
38
4.2.1 Pompalarda Verim
Pompalar alrken, emi hattndaki yetersiz balanmalardan dolay vakum
yaratmayabilir. Akkan basarken, ktaki kaaklar ve kaymalar nedeniyle debisi ilk
emdii debiden dk olabilir. Tm bunlar pompalarn verim ifadesi kapsamndadr.
Bahsedilen verim debi azalmas ile ilgili olduundan HACIMSAL VERiM ile adlandrlr.
TeorikDebi
GerekDebi
v
100
=
(%) forml ile bulunur.
Ayrca MEKANK VERM ifadesi de mevcuttur. Srtnme kayplarn ierir. hm
(hidrolik mekanik verim) ile gsterilir. Toplam verim
o
=v+ hm olarak belirtilir.
Toplam verim:
100
top
ksGc
GirisGc

=
(%)
olarak bulunur. Hesaplamalarda (
top
) esas alnr.
4.3 POMPALARIN SINIFLANDIRILMASI
Endstride kullanlan pompalarn tamam POZTF YN DETRMEL yani
teorik olarak pompaya ekilen akkann tamam, ktan tahliye olmaldr.
Endstride kullanla pompalar POMPALAMA MEKANZMALARINA gre;
- Dili Pompalar (Sabit Debili)
- Kanatl Pompalar (Sabit-Deiken Debili)
- Pistonlu pompalar (Sabit-Deiken Debili)
eklinde gruplara ayrlrlar.
4.3.1 Dili Pompalar
ekilde grlen bir dili pompa basit olarak zerinde giri ve k delikleri bulunan
gvde, biri tahrik motoruna bal eviren dili, dieri evrilen diliden oluur.
Motor eviren diliyi dndrdnde, dierini de alarak di boluklar ile gvde
arasna giren akkan, her iki taraftan tanarak basma blgesinde toplanr. Ya sisteme
basarlar. Diler her iki dilinin dnda olduundan DITAN DL POMPA olarak
adlandrlr.
Dili tipleri dz, helisel ve V-tipi olabilir. Pompa knda akkan herhangi bir
nedenle engellenirse basn artar, dileri dtan apraz bir ekilde pompa giriine doru
zorlar. Byle bir durumda basn, kuvvet dengesizlii daha byk oranda olur. Bu
dengesizlik srtnmeyi ve dili yataklarna gelen yk arttrr.
Avantajlar :
* Hzlar yksektir, normal basnca sahiptirler,
* Nisbeten normal seste alrlar
* Tasarmda malzeme kstlamas yoktur.
Dezavantajlar :
* Svnn nakledildii alanda 4 yatak gereklidir,
* Yksek younluklu maddeleri basamazlar,
* Boluk gerektiren deerleri sabitlik gerektirirler.
Uygulama alanlar :
* eitli yakt ve madeni yalarn tanmasnda,
* Kimyasal katk ve polimerlerin aktarlmasnda,
* Asit ve kostiklerin tanmasnda,
* Dk hacimlerin naklinde
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
39
Eer:
dt: Taksimat dairesi ap (cm)
m: Modl
B: Di genilii (cm)
n: Devir says (dev/dak) alnrsa, dili pompann debisi (Q)
pratik olarak:
1000
. . 2 . . n B m dt
Q

= (lt/dak) bulunur.
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
40
TEN DL POMPA
Eer:
ro1: 1. dilinin taksimat dairesi yarap
ro2: 2. dilinin taksimat dairesi yarap
rk1: 1. dilinin di st dairesi yarap
rk2: 2. dilinin di st dairesi yarap
rg1 ve rg2: Yuvarlanma daireleri yaraplar olarak alnrsa;
: Dnme asna bal olarak, B: di genilii
Veri ifadesi() (cm
3
/rad)
1 1
1 1 2 2
2 1 2
3
2 2 2 2 2
.
1 1
( ) .
2 2
g g
k o k o
g g g
r B r
dv B
r r r r
d r r r

( | |
| = = + ( +
|
(
\ .
Bu ifade farkl aplardaki dililer iin parabolik bir eridir.
ayet dili aplar ayn ise;
Yani:
ro1= ro2
rk1= rk2
rg1= rg2 ise
=B(rk
2
- ro
2
)-Brg
2.

2
olur.
r
o1
= r
o2
r
k1
= r
k2
r
g1
= r
g2
ise
|=B.(r
k2
- r
o2
)-Br
g2
.
2
olur.
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
41
Bu ifadenin ( -t / z ) ile ( + t / z ) arasndaki ortalamas alnrsa (|
m
):
| |
}

=
z
z
g k m
d r B r r B
z
/
/
2
2 2
0
2
. . . ) (
2
1

(
(

|
|
.
|

\
|
+ =
3
3
3
3
2
2
0
2
3
.
2
). (
2
1
z z
r B
z
r r B
z
g
k m

|
|
.
|

\
|
=
rad
cm
z
r
B
r r B
g
k m
3
2
2
0
2
.
3
) (

olur.
Ortalama Debi:
Q
m
=
m
.
Devir Bana Baslan Hacim:
V=2.
m
olur.
HLAL TP VE GEROTOR TP TEN DL POMPALAR:
Ayn debiyi vermesine karlk, dtan diliden daha kktr. Yksek basnta en az
grltl almas olan pompalardr. Pompann elektrik motoru pinyon dilisini
dndrr. Pinyon dili, i ayna dilisini (rotorun aynas) tahrik eder.
Akkan dnen di ve sabit hilalin oluturduu boluklar doldurur. Hem d ayna dili
hem pinyon dili birlikte alarak akkan pompa iinden sevk ederler.
Hilalin grevi, dk basnl pompa giriini yksek basnl pompa kndan
ayrmaktr. Bu pompalarn giri k alanlar uzun olduundan ak hzlar der, bu
durum grltnn azalmasna ve pompann emi kapasitesinin artmasna sebep olur.
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
42
HLAL TP TEN DL POMPALAR
Avantajlar :
* Tek ynde iyi alrlar,
* Montajlar kolaydr,sessiz alrlar
* Yksek viszkoziteli svlar iin mkemmeldirler
Dezavantajlar :
* Genellikle orta hzlarda alrlar,
* Basnlar orta seviyenin zerindedir,
* rn pompalanrken tek yatak alr.
Uygulama alanlar :
* Her eit yaktlarn tanmasnda,
* Reineler ve sv polimerler,
* Asfalt ve katrann tanmasnda,
* ikolota,fstk ezmesi ve glikoz tanmasnda
GEROTOR TP TEN DL POMPALAR:
Gerotor tipi iten dili pompalar hilal tiplerine alma bakmndan benzerler. Pompa mili i
rotora kamaldr. Rotor ile rotor aynas ayn yne dnerler.

Avantajlar :
* Yksek hzlarda alma,
* Yalnzca 2 paradan olumas,
* Sessiz almas ve her ynde almasnn iyi
olmas
Dezavantajlar :
* Kat maddeleri basamazlar
* Basnlar orta seviyelerdedir,
* rn pompalanrken tek yatak alr.
Uygulama alanlar :
* Hafif yaktlarn tanmasnda,
* Madeni yalar ve yiyecek yalarn tanmasnda
* Hidrolik sv ve yalarn nakillerinde
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
43
rotorun, rotor aynasndan 1 (bir) eksik sayda dii vardr. Bu sayede boluk oluur. Giri
tarafnda yava yava boluklar alr. k tarafndan da yava yava kapanarak basma
gerekletirilir.
ten dili pompann (|) veri forml, dtan dili pompann veri formlndeki (r
g2
) yerine (-
r
g2
) konmakla elde edilir.
2
g g
3
g 2
k
2
o
g
g
2
o
2
k
.
r
1
r
1
2
r
. B ) r r (
) r (
r
r r
2
B
d
dv
2 1
1
2
2
1
1 1

|
|
.
|

\
|
+
(
(

+ =

= |

4.3.2 Kanatl Pompalar
Kanatl pompa, kanatlar bir halka boyunca hareket ettirerek pompalama hareketi
yaratr. Kanatl pompada rotor, kanatlar, halka ve zerinde fasulye eklinde giri ve k
delikleri bulunan datm plakas bulunur.
Rotor, elektrik motoru tarafndan dndrlr. Bu esnada kanatlar merkezka
kuvvetinin etkisiyle alr. Halka ile temasa geer. Halka sabittir, dnmez. Rotor dndke
nce byk sonra klen hacimler oluur. Yani emilir ve baslr.
Sabit debili dengelenmemi pompa demek; ekilde grlen pompada basnca maruz
kalan btn pompalama boluu rotorun yznde olduu iin dengelenmemitir. n
grlen basncn zerinde altrlrsa ilave yan yk, pompa mil yatann vaktinden nce
anmasna neden olabilir.

Sabit debili dengelenmi pompa demek; dengelenmemi pompada grlen dairesel
kam yrnge bilezii yerine eliptik bir yrnge bilezii kullanlnca ikier adet giri ve
k az oluur. Pompa klar rotor mili yatandaki radyal basn ykn ortadan
kaldrr.
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
44
Deiken debili kanatl pompa ise; kuvvetli bir basn kontrol yay, hareketli dairesel
yrnge bileziini en sa u noktaya doru iter. Bu esnada eksantriklik maksimum olur.
Tabiidir ki bu eksantrikliin miktarnca debi deiir. Bu tip kanatl pompalar basnc
dengelenmemitir. Bu nedenle, dk basnl sistemlerde bu pompalar az kullanlr.
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
45
Avantajlar :
* Nisbeten yksek hzlarda alma,
* Kanat anmalar makul seviyelerdedir,
* yi vakum yaratrlar.
Dezavantajlar :
* Gvde ve dier paralar daha kark,
* Yksek basnlar iin uygun deil,
* Yksek viskoziteli svlar iin uygun deil
Uygulama alanlar :
* LPG ve Amonyak (NH
3
) tanmasnda,
* Alkollerin transferinde,
* zclerin tanmasnda
* Soutucu sv ve gazlarn tanmasnda.
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
46
DEBS DEEN KANATLI POMPALARDA HDROSTATK BAINTILAR
ekildeki pompada kanat yzeyi (ABxb) aya bal olarak deimektedir.
AB uzunluunu hesaplayalm.
AD+ 2
2
e AD.
2
cos . R e =
Bu ifadede kenarlar eit olmayan bir gende kenarlarn bulunmas formldr. Bu
bir matematik denklemdir. zldnde:
2 2 2 2
cos . cos . R e e e AD + + = olur.
Doru olup olmadnn kontrol iin;
2 2 2 2 2 2
) cos ( ) cos . ( R e e e AD + =
Her iki tarafn karesini alalm.
2 2 2
2 2 2
2 2 2 2 2 2
) 1 (cos cos .
cos . . 2
cos cos . . 2 cos
R e e AD
e R e AD AD
R e e e AD e AD
+ + =
=
+ = +



yazlr.
imdi


2 2 2
2 2 2
sin ) cos 1 (
sin . cos .
e R R e AB
e R R e e AB
r AD AB
+ + =
+ + + =
=
(R
2
) nin yannda e
2
sin
2
ihmal edilebilir byklkte olduundan,
) cos 1 (
) cos 1 (

+ =
+ + =
e AB
R R e AB
halini alr.
A

C
D r
R
e

d
A
B
D
R-e=r
C D e
R
B
A

r
B
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
47
AB kanadnn yan kenarnn tarad alann ortalama yarap ( g ) ise;
e R
e e
g
e R
e
g
e R
AB
g
+ + =
+
+
=
+ =
2
cos .
2
2
) cos 1 (
2

() asna bal olarak baslan hacim

) . ).( . ( d g AB b dV =
d
e
R e b dV . ) 1 (cos
2
). cos 1 ( .
(

+ + =
Veri( ): Dndeki hacim olduundan


2
2
2
sin .
2
.
) cos 1 ( . .
) cos 1 (
2
) cos 1 ( .
e b
R e b
e
R e b
+ =
(

+ =
olarak bulunur.
DER HDROSTATK BAINTILAR SE:
Pompann momenti . P M =
Pompann debisi . = Q
Pompann gc . . P N =
Yukardaki ifadelerin hepsi ( )ye baldr.
Ortalama veri (
m

) ise;
} }
+ =

0 0
2
2
. sin
2
.
). cos 1 ( . .
1
d
e b
d R e b
m
zlrse
}
=

0
2
2
). cos 1 (
4
.
. . d
e b
R e b
m
4
.
. .
2
e b
R e b
m
=
bulunur.
Kanat
alan
Kanatn
ald yol
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
48
Baslan hacim
2 .
m
V =
2
. .
. . . . 2
2
e b
R e b V

=
olur.
(z) adet kanat olursa
z
z s b
z
z R e b V

cos . . . . 2 sin . . . . . 4 =
olur.
Burada
b: Kanat genilii
s: Kanat kalnl
z: Kanat says
4.3.3 Pistonlu Pompalar
Kanatl dili pompalar 15-20 Mpalk basn dzeylerine ularken eksenel pistonlu
pompalarn radyal tipleri 65 Mpaya kadar rahata kabilirler. Verimleri de %95
civarndadr.
Pistonlu pompalar pistonlarn dizili ekillerine gre
a) Eksenel pistonlu pompa
b) Radyal pistonlu pompa
Olarak snflandrlrlar.
Eksenel pistonlu pompalarda pistonlar pompa eksenine paralel yerletirilmilerdir.
Radyal pistonlu pompalarda ise pistonlar, eksenleri birbirleri ile akacak ekilde
yerletirilmilerdir.
Radyal pistonlu pompa
Eksenel pistonlu pompa
(MH)
Eksenel pistonlu
pompa
(MZ)
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
49
4.3.3.1 Eksenel Pistonlu Pompalar
Pistonlar, pompa eksenine paralel ekilde yerletirilmilerdir. Pompalama
mekanizmas esas olarak silindir blou, pistonlar, piston pabular, eitim plakas, pabu
plakas, bask yay ve datm plakasndan meydana gelmitir.
Pistonlu bir pompann nasl alt ekilde grlmektedir. ekilde silindir blou ve
silindirlerden birbirine yerletirilmi piston plakas deyle bir a yapacak ekilde
balanmtr. Silindir blou dndrldnde, piston pabucu, eim plakasnn yzeyini
izler. Eitim plakasnn sabit ve eimli oluu, pistonlarn silindir iine girip kma hareketi
yapmasn salar.
Eksenel pistonlarn yap trne gre,
1. Blou dnen, plakas sabit (MZ Pompalar)
2. Blou sabit, plakas dnen (MH Pompalar)
eitleri vardr.
MZ Pompasnn ematik Gsterimi
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
50
1. MZ Pompalar
Bu pompann blou dnmektedir. Eim plakas sabit ve belli bir ada durmaldr.
MZ Pompasnda Hidrostatik Bantlar
1) Katedilen yol ifadesi
tan ). cos . (
z z MZ
r r X =
tan ). cos 1 ( =
z MZ
r X
2) Baslan hacim ifadesi

tan ). cos 1 .( .
4
.
2

|
|
.
|

\
|
=
z MZ
r
d
V
3) Baslan veri (
MZ
) ifadesi

tan . sin . .
4
.
2
z MZ
r
d
d
dv
= =
4) Baslan debi (Q) ifadesi

). tan . sin . .(
4
.
4
.
. .
2
2
Z MZ
MZ
r
d
Q
d
dt
d
d
dx
dt
dx
A Q
=
|
|
.
|

\
|
= =
5) Etkili olan kuvvetler ise
Dikkat edilirse A ve B noktalarnda ters ynde etkili olan kuvvetler, pistonu
silindirden srtmeye alrlar.

cos
.
4
.
2
P d
(l kuvvet)
P
d
.
4
.
2

tan . .
4
.
2
P
d
A
B
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
51
Yukardaki ifadeler tek bir (n) piston iin yaplmt. ok pistonlu eksenel pompalarda
a) Tek Sayl Pistonlu Eksenel Pompalarda
z
r
d
Z
n
. 2
sin . 2
tan . sin . .
4
.
2
1 2

=
+
b) ift Sayl Pistonlu Eksenel Pompalarda
z
r
d
Z
n

sin
tan . sin . .
4
.
2
2
=
Devir bana bastklar toplam hacim

tan . . 2 .
4
.
.
2
Z TMZ
r
d
z V =
(cm
3
/devir) olur.
2. MH Pompalar
Bu pompalarn plakas dnmektedir. Silindir blou sabit olup, pistonlar silindir iine
girip kmaktadrlar.

MH Pompasnda Hidrostatik Bantlar
1) Katedilen yol ifadesi


sin ). cos 1 (
sin ). cos . (
=
=
MH MH
MH MH MH
r X
r r X
2) Baslan hacim ifadesi

sin ). cos 1 .( .
4
.
2

|
|
.
|

\
|
=
MH MH
r
d
V
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
52
1) Baslan veri (
MH
) ifadesi

sin . sin . .
4
.
2
H MH
r
d
d
dv
|
|
.
|

\
|
= =
2) Baslan debi (Q) ifadesi

. sin . sin . .
4
.
. .
4
.
.
4
.
2
2 2
H MH
MH
r
d
Q
dt
d
d
dx d
dt
dx d
Q
=
|
|
.
|

\
|
= =
3) Etkili olan kuvvetler ise
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
53
Pistonu silindire srtmek iin ekmeye alarak, silindire zarar vermeye alr.
Yukardaki ifadeler tek bir pistonlu eksenel pompalar iin geerliydi. ok sayda pistonlu
pompalar iin;
a) Tek Sayl MH Pompalarnda Veri
z
r
d
H
n
. 2
sin . 2
sin . sin . .
4
.
2
1 2

=
+
b) ift Sayl MH Pompalarnda Veri
z
r
d
H
n

sin
sin . sin . .
4
.
2
2
=
Devir bana bastklar toplam hacim

sin . . 2 .
4
.
.
2
H TMH
r
d
z V =
(cm
3
/devir) olur.
3.4 TEK VE OK ELEMANLI POMPALARDA VER DZGNSZL
Pistonlu, kanatl, dili vs. pompalarda piston saysnn, kanat saysnn ve di saysnn
ok olmas halinde dnme asna bal olarak dzgnszlk ksmen giderilmi olur.
1) Krank Biyelli Pistonlu Pompalarda
Veri ifadesi:
|
|
.
|

\
|
(
(

+ =
4
.
.
sin 2
2 sin
sin .
2
2 2 2
2
d
r L
r
r

eklindeydi
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
54
a)ok pistonlu (krank-biyelli) pompa
l>>r.sin =
l
r
yazlrsa,
(

+
|
|
.
|

\
|
~

2 sin .
2
sin . .
4
.
2
r
d
eklini alr.
Bu ifade tek bir silindir iindir. ile as arasndaki iliki (2 360
o
) faz farkyla;

EMME BASMA
0

2
sin
Sin2
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
55
b) ki silindirli krank-biyelli pompada (-) ilikisi (180
o
faz farkyla)
c) silindirli krank-biyelli pompada (-) ilikisi (120
o
faz farkyla)
Kesikli basmadan kurtulmu, dolu dolu basma balam ve veri dzgnszl
ortadan kalkmtr.
2) Dili Pompalarda Veri Dzgnszl
Dili says ne kadar ok olursa (-) a ilikisi o kadar dzgn olmaktadr.

2
sin
Sin2
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
56
3) Cros-Head Mekanizmal Tek Ve ok Piston Silindirli Pompalarda Veri
Dzgnszl
a) Tek piston silindirli cros-head mekanizmasnda veri dzgnszl ifadesi:
14 . 3
4
.
) 0 ( ) .
4
.
(
2
2
= =

r d
r
d
ORT
MIN MAX

HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
57
Yol fadesi
) cos 1 .( = r x
Hacim fadesi
) cos 1 .( .
4
.
.
4
.
2 2

= = r
d
x
d
V
Veri fadesi
4
.
2
2 .
4
.
sin . .
4
.
2
2
2
r d
r
d
r
d
d
dV
M
= =
= =

2
Basma
Emme
x
0

HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
58
b) ift sayda piston-silindirli cros-head mekanizmasnda (-) ilikisi:
14 . 3
4
r . d
) 0 ( ) r .
4
d .
(
2
2
ORT
MIN MAX
= t =

t
=
|
| |
= o
c) ok saydaki piston-silindirli cros-head mekanizmalarnda veri dzgnszl ifadesi

%
14
8
5
z
Tek Sayl
ift Sayl
2
8
1
4
tan
2
|
.
|

\
|
~ =
z z z

2
2
1
2
tan |
.
|

\
|
~ =
z z z

0
5 8 3 10
HDROLK-PNMATK
Prof.Dr.rfan AY
59
KONU LE LGL PROBLEMLER
- Krank-biyel mekanizmasnda konuma bal () veri denkleminin 1 tam
periyottaki ortalama deeri integral yoluyla hesaplaynz
- Cros-head piston silindir mekanizmasnda konuma bal () veri ve (Q) debi
denklemlerini bulun. Ortalamalarn hesaplaynz.
- Salnml piston silindir mekanizmasnda konuma bal () veri ve (Q)
debi denklemlerini bulun. Ortalamalarn hesaplaynz.
- Krank-biyel mekanizmal bir pistonlu pompada
|
|
.
|

\
|
~
4
.
.
2
d
AB

olduunu
gsteriniz.
- Dnel yzeyi deien bir paletli pompann makine hacmini daire alanlarn
birbirinden kartarak hesaplayn ve palet (kanat) boyu ile hesaplamayla
karlatrnz.
- Modl m=2, di says z1=15, =20
o
eni b=10mm 1 =
m
h
K
olan bir dili pompann
devir bana bast hacim nedir?
- dili bir pompann ortalama verisini (
m
) ortalama debisini (Q
m
) ve bir dnte
bast hacmi hesaplaynz.
- ok silindirli bir pompada tek ve ift piston saysna gre integral yoluyla
ortalama veriyi (
m
), max. ve min. veriyi (
max
,
min
) ve dzgnszlkleri
hesaplaynz.
- Bir hidrolik devre zerinde tek silindirli bir pistonlu pompa mevcuttur. Bu pistonlu
pompada silindir ap 60mm, piston kursu 90mm, pompa devri 750 dev/dak dr.
Dnme as 450
o
, 90
o
ve 135
o
olduu zamanlarda (Q) debi ne olur?
- MH pompasnda verinin zamana bal ifadesini karn. =0, =/2 ve =
deerlerindeki (Q) ve () ifadelerini srasyla yaznz.
- MZ pompasnn statik yapsnda (Md) momentini etkileyen kuvvetlerden
yararlanarak bulunuz.