Amasya Genelgesi

Vikipedi, zgr ansiklopedi

Amasya Genelgesi'nin hazrlanarak telgraf yolu ile tm Trkiye'ye iletildii Amasya Saraydz Klas

Amasya Genelgesi Ulusal egemenlie dayanan, tam bamsz Trkiye Cumhuriyeti'nin temellerini oluturan ilk kurulu belgesi olmas nedeniyle de Amasya Genelgesi' nin Trk tarihinde ayr bir yeri ve nemi vardr.
Konu balklar
[gizle]

1 Genelgenin hazrlanmas 2 Amasya Genelgesi'nin Sonular 3 Kaynaklar 4 D balantlar

Genelgenin hazrlanmas [deitir]

lk kez ulusal egemenlikten bahsedilmitir. Bir ihtilal bildirisi nitelii tamaktadr. nk stanbul Hkmeti'ni hie saymakta, hkmetin dman devletlerin esiri olduunu sylemekte ve milleti yine milletin kendisinin azmi ve kararllnn kurtaracan sylemektedir. Maddenin yorumuKurtulu Sava'nn amac ve ynetim eklinin halk tarafndan yaplmas ve seilmesidir[1] Mustafa Kemal kendisinin hazrlad Amasya Tamimi'ni, 9. Ordu Mfettii sfat ile imzalamtr.

Amasya Genelgesi

Sivas'ta bir kongre toplanaca, Amasya Genelgesinde belirtilmitir. Esaslar, Mustafa Kemal tarafndan yaveri Cevat Abbas Bey'e 21-22 Haziran 1919 gecesi Amasya'da yazdrlmtr[2]. Mustafa Kemal tarafndan Cevat Abbas Beye yazdrlan temel esaslar unlardr[2]: 1. Vatann btnl milletin bamszl tehlikededir.

2. stanbul hkumeti ald sorumluluun gereini yerine getirememektedir. Bu durum milletimizi yok olmu gsteriyor. 3. Milletin bamszln, yine milletin azim ve karar kurtaracaktr. 4. Milletin iinde bulunduu durum ve artlarn gereini yerine getirmek ve haklarn gr sesle cihana duyurmak iin, her trl bask ve kontrolden uzak milli bir heyetin varl zaruridir. 5. Anadolunun her bakmdan en gvenilir yeri olan Sivasta hemen milli bir kongre toplanmas kararlatrlmtr. 6. Bunun iin btn illerin her sancandan milletin gvenini kazanm temsilcinin mmkn olan en ksa zamanda yetimek zere yola klmas gerekmektedir. 7. Her ihtimale kar bu mesele milli bir sr olarak tutulmal ve temsilciler gereinde yolculuklarn kendilerini tantmadan yapmaldrlar. 8. Dou illeri adna 10 Temmuzda Erzurumda bir kongre toplanacaktr. O tarihe kadar teki illerin temsilcileri de Sivasa gelebilirlerse Erzurum Kongresi'nin yeleri de Sivas genel kongresine katlmak zere hareket ederler. Nutuk'un ayn blmnde ifade edilir ki, aslnda bu taslak, drt maddelik bir msvedde olarak dikte edilmitir. Amasya genelgesinin sonu bildirgesi bu taslak dorultusunda gereklemitir. Bu taslak metnin sonunda, Mustafa Kemal'in, Kurmay Bakan Albay Kazm Bey'in, kurmay heyetinden tebli ilerinden sorumlu memur Hsrev Bey'in, askeri makamlara ifre yayan dier bir yaver Muzaffer Bey'in ve sivil makamlara ivreleyen fakat Nutuk'ta ad aklanmayan bir sivil memurun imzalar vardr, ve Nutuk'ta ifade edildiine gre bunlardan baka imzalar da vardr. Hazrlanan bildirideki bu dier imzalar, bahsi geen ilk imzalardan sonra msveddede yerini almtr. Atatrk'n Nutuk'ta, isimlerinden bahsetmedii bu imzalarn sahipleri; stiklal Sava'n balatan dier komutanlar olan ve fakat Milli Mcadele sonrasnda Terakkiperver Cumhuriyet Frkas adl muhalefet partisi kurmak istedikleri iin "gzden den" Hseyin Rauf Orbay, Refet Bele ve Ali Fuat Paa'dr[3]. Bildiri, Erzurum'da 15. Kolordu Komutan Kzm Karabekir'e ve Cemal (Mersinli) Paalara da sunuldu[1]. Onlarn onaynn alnmasndan sonra, bildiri, 22 Haziran 1919'da lkenin en batsndakinden en dousundakine kadar tm mlki amir ve askeri komutanlara telgrafla Abdurrahman Rahmi Efendi tarafndan ulatrld.

Amasya Genelgesi'nin Sonular [deitir]

1. Trk inklabnn ihtill safhas balamtr. 2. Kurtulu Sava'nn gerekesi, amac ve yntemi belirlenmitir. 3. lk kez milli egemenlie dayal bir ynetimden bahsedilmitir. 4. stanbul Hkmeti ilk kez yok saylmtr. 5. Trk Milleti, hem stanbul'a hem de igalci glere kar mcadeleye arlmtr.

6. Kurtarc olarak grlen padiah, hilafet, manda ve himaye dncesinin yerini millet ve milliyetilik dncesi almtr. 7. st kapal olarak Heyet-i Temsiliyenin (Temsil Kurulu) oluturulmasndan bahsedilmitir. 8. Mustafa Kemal padiah tarafndan kendisine verilen 9. Ordu Mfettilii yetkilerini am, kendi sorumluluunda olmayan bat blgelerine de bir tamim yaynlamtr. 9. Direni esaslar ilk defa Amasya'da yazl bir ilke haline getirilmitir. 10. Milletin bamszln yine milletin azim ve karar kurtaracaktr oluumu salamlamtr . 11. lk kez ulusal egemenlikten bahsedilmi olduundan evrensel bir maddedir. 12. Avrupal devletlerin smrgelerindeki mazlum uluslar iin de bir rnek tekil etmitir. 13. Mdafayi Hukuk Cemiyetlerini birletirmek iin Sivas'ta bir kongre toplanma karar alnmtr. 14. Ordu terhis edilmemesi ve Erzurum'a gelen delegelerin dorudan Sivas'a gelmeleri istenmitir. 15. Kurtulu Sava resmen ilan edildi.. ..

Kaynaklar [deitir]
1. ^
a b

Mumcu, Ahmet (19). Tarih asndan Trk Devriminin temelleri ve geliimi. stanbul: nklp. ISBN

975-10-0527-2. "Bu Tamimin yaynland gn, Anadolu htillinin gerek balang tarihidir. Pek ok bilim adam bu genelgeyi aka bir ihtill beyannamesi olarak kabul etmektedir." 2. ^
a b

Nutuk, alt blm "Sivas'ta genel bir milli kongre toplama karar", Ankara: Trk Tarih Kurumu

Basmevi, 1987 3. ^ Nutuk, alt blm "Rauf ve Refet Bey'lerin kararszl", Ankara: Trk Tarih Kurumu Basmevi, 1987

2.

AMASYA GENELGES ( 22 Haziran 1919 ) Havza'da almalarn tamamlayan Mustafa Kemal 12 Haziran'da Amasya'ya geti. Burada yakn silah arkadalar Rauf Bey, Refet Bey ve Ali Fuat Paa'yla birlikte bir genelge hazrlad. Genelge Erzurum'da bulunan 15. Kolordu Komutan Kazm Karabekir Paa ve Konya'da bulunan Ordu mfettii Mersinli Cemal Paa'nn da onay alndktan sonra tm asker ve sivil makamlara gnderildi. 3. Amasya Genelgesi'nin Maddeleri 1. Vatann btnl, milletin istiklli tehlikededir. 2. stanbul Hkmeti, zerine ald sorumluluu yerine getirememektedir. Bu hal, milletimizi deta yok olmu gstermektedir. 3. Milletin istikllini, yine milletin azim ve karar kurtaracaktr. 4. Milletin iinde bulunduu bu duruma gre harekete gemek ve haklarn yksek sesle cihana iittirmek iin her trl tesir ve denetimden uzak milli bir heyetin varl zaruridir. 5. Anadolu'nun her bakmdan emniyetli yeri olan Sivas'ta bir kongre toplanacaktr. 6. Bunun iin her ilden milletin gvenini kazanm temsilcinin mmkn olduu kadar abuk yetimek zere yola karlmas gerekmektedir. Bu temsilciler, Mdafaa-i Hukuk, Redd-i lhak cemiyetleri ve belediyeler tarafndan seilecektir. 7. Her ihtimale kar, bu meselenin bir milli sr halinde tutulmas ve temsilcilerin, lzum grlen yerlerde, seyahatlerini kendilerini tantmadan yapmalar lazmdr. 8. Dou illeri iin, 10 Temmuz'da Erzurum'da bir kongre toplanacaktr. Bu tarihe

4.

kadar dier illerin temsilcileri de Sivas'a gelebilirlerse; Erzurum Kongresi'nin yeleri, Sivas genel kongresine katlmak zere hareket edecektir. Amasya Genelgesi'nin nemi: 1- Amasya Genelgesi Milli Mcadelenin programn tekil etmektedir. 2- Kurtulu Savann gerekesi, amac ve yntemi belirlenmitir Gereke (1. ve 2. madde) Ama (3. madde ) 3- stanbul Hkmeti ilk kez yok saylmtr (ilk tepki) (3. madde) 4- lk kez milli egemenlie dayal bir ynetimden bahsedilmitir 5- Kurtarc olarak grlen padiah, hilafet manda ve himaye dncelerinin yerini millet ve milliyetilik dncesi alr. 6- Amasya Genelgesi milli bir kongre toplanmasn ngrdnden, milletin birlik ve beraberliini salamada ilk nemli giriim olmutur. NOT: Mustafa Kemal Amasya Genelgesi ile lkenin ierisinde bulunduu durumu, stanbul Hkmetinin tutumunu, bu durumdan nasl kurtulabileceimizi ve yaplacak ileri ortaya koymutur. NOT: Genelgenin komutanlara da onaylatlmas Trk kurtulu savan kiisellikten kurtarmtr. Halk zerindeki etkisini artrmak amac gdlmtr. Mustafa Kemal genelgeyi gnderdii stanbul'daki baz kiilere yazd zel mektupta "Artk stanbul Anadolu'ya hakim deil, tabi olmak zorundadr" ifadesini kullanmtr. Amasya Genelgesinin yaynlanmas stanbul'daki igal kuvvetlerinin tepkisini ekmekte gecikmemi, zellikle ngilizler Mustafa Kemal'in stanbul'a geri getirilmesi konusundaki basklarn artrmlardr. NOT: Mustafa Kemal 8-9 Temmuz gecesi Harbiye Nezaretine ve padiaha ektii telgrafta resmi greviyle birlikte askerlik mesleinden de istifa ettiini bildirdi. Mustafa Kemal Paa Amasya'dan Sivas'a oradan da Erzurum'a gitti. ( 3 Temmuz )

5. 6. Amasya Genelgesi (21-22 Haziran 1919) 7. Amasya Genelgesinin ulusal egemenlie dayanan, tam bamsz Trkiye Cumhuriyetinin temellerini oluturan ilk kurulu belgesi olmas nedeniyle de Trk tarihinde ayr bir yeri ve nemi vardr. 8. M. Kemal Paa almalarn bir program ekline getirilmesi gereini grerek Rauf Bey ile Ali Fuat Paay Amasyaya davet etti. Refet Bey ise daha nce geldi. Rauf Bey ile Ali Fuat Paa 19 Haziranda Amasyaya geldiler. Amasyada buluan drt subay, M. Kemal Paa tarafndan 18 Haziranda hazrlanm, hatta Trakyaya bildirilmi bulunan metin zerinde altlar. Refet Bey imzalamakta biraz duraksama gsterdiyse de Ali Fuat Paann kendisini ikna etmesi zerine imzalad. Bylece bu drt subayn imzas ve Konyada bulunan Ordu Mfettii Cemal Paa ile Erzurumda Kazm Karabekir Paann da onaylamasndan sonra bu genelge 21-22 Haziran 1919 tarihinde ilgililere duyuruldu. Yeni Trk Devletinin kuruluu yolunda ilk nemli adm olan ve Ali Fuat Paann Kutsal ttifak dedii bu genelgenin balca noktalar yleydi: 9. Amasya Genelgesinin Esaslar 10. 1- Yurdun btnl, ulusun bamszl tehlikededir. 2- stanbuldaki hkmet, zerine ald sorumluluun gereklerini yerine getirememektedir. Bu durum ulusumuzu yok olmu gibi gsteriyor. 3- Ulusun bamszln yine ulusun azim ve karar kurtaracaktr. 4- Ulusun durumunu ve davrann gz nnde tutmak ve haklarn dile getirip btn dnyaya duyurmak iin her trl etkiden ve denetimden kurtulmu ulusal bir kurulun varl ok gereklidir. 5- Anadolunun her ynden en gvenli yeri olan Sivasta ulusal bir kongrenin tez

elden toplanmas kararlatrlmtr. 6- Bunun iin btn illerin her sancandan, halkn gvenini kazanm delegenin olabildiince abuk yetimek zere hemen yola karlmas gerekmektedir. 7- Herhangi bir kt durumla karlalabilecei dnlerek bu i, ulusal bir sr gibi tutulmal ve delegeler gereken yerlere kimliklerini gizleyerek gelmelidirler. 8- Dou illeri adna 10 Temmuzda Erzurumda bir kongre toplanacaktr. O gne kadar teki il delegeleri de Sivasa ulaabilirlerse, Erzurum Kongresinin yeleri de Sivas genel kongresine katlmak zere Sivasa hareket edeceklerdir. 11. Amasya Genelgesi Trk Ulusunu, ulusal bamszlk ve ulusal egemenlik savana aran bir ulusal uyan alarm idi. Trk Ulusunun bu arya uymasnn gerekesi ve kurtulu iin uygulanacak program ve amac belirleyen bir bildiriydi. lk bakta drt subayn bakaldrmas eklinde grlen bu genelge, ierdii hkmler ynnden gerek bir savan, yani Ulusal Mcadelenin fikrini ortaya koyuyordu. Vatann btnlnn tehlikede olduu ve ulusun yok kabul edildii belirtiliyor, bu durum karsnda ise ulusun bamszlnn yine ulusun azim ve karar ile kurtulaca aklanyordu. Ancak ulusun iradesinin ortaya karlabilmesi iin bir Ulusal kurulun varlnn gerektii, bunun iin de Anadolunun en gvenli yeri olan Sivasta ulusal bir kongrenin en ksa zamanda toplanmas ve bunun ulusal bir sr gibi saklanmas isteniyordu. Bu bakmdan Amasya Genelgesi bir devrim bildirgesi idi. Her ne kadar Padiah dorudan hedef alnmam ise de, Anadoluda M. Kemal Paann liderliinde oluan ve rgtlenen ulusal irade, yz yllarn dini ve geleneksel Osmanl iradesini ykyordu. Bir yandan dman igaline kar balayan bu rgtleni, dier ynden ulusal egemenlii salamak iin Padiah ve onun temsil ettii deerlere kar da yaplyordu. Bu nedenle Ulusal Bamszlk ve Ulusal Egemenlik i ie birbiriyle btnlemi bir ekilde balyordu. 12. Amasya Genelgesi Anadoludaki btn sivil ve askeri makamlara bildirildi. Bundan ayr olarak M. Kemal Paa stanbulda bulunan baz nemli kiilere bu bildiri ile birlikte birer mektup yollayarak, yalnz mitingler ve gsterilerle byk amalarn gerekletirilemeyeceini, ancak ulusun barndan doan gce dayanlrsa kurtuluun salanabileceini, zararl propagandalarn durdurulmas gerektiini ve artk stanbul Anadoluya egemen deil, bal olmak zorunda olduunu belirtti. 13. Amasya Genelgesinin gizli tutulmas istenmekle beraber, bunun gizli kalmas mmkn deildi. lkenin her yerinde Sivasta yaplacak kongreye gnderilecek yeler seilmeye baland. Anadoludaki bu gelimeler igal kuvvetlerini endieye drd. stanbul Hkmetine bask yaparak M. Kemal Paann stanbula getirilmesini istediler. Zaten Padiah ve Hkmet de bu gelimelerden honut deildi. 22 Haziran 1919da Hkmet M. Kemalin grevinden azli iin karar kartt ve 23 Haziranda bu karar btn vilayetlere bildirdi. stanbul Hkmeti M. Kemal Paann grevinden alndn bildirip, emirlerinin dinlenmemesini isterken Harbiye Nezareti de Onun yerine nc Ordu Mfettiliine Kazm Karabekir Paay atamaya alt, fakat Karabekir bunu kabul etmedi. M. Kemal Paa bu srada Amasyadan ayrlm bulunuyordu. ileri Bakan Ali Kemal Beyin bu giriimleri baarszlkla sonuland. M. Kemal Paann emirleri uygulanyor, stanbul ise aresiz kalyordu. 14. Ksaca Amasya Genelgesini nemli Klan Nedenler 15. -lk defa kurtulu savann mcadele safhas balamtr. -lk defa kurtulu savann gerekesi, yntemi ve amac belirtilmitir. -lk defa millet egemenliine dayanan ynetimden bahsedilmitir. -lk defa milli bir kurulun oluturulmasndan bahsedilmitir. -lk defa stanbul hkmetinin grevini yerine getiremediinden bahsedilmitir. 16. Ksaca Amasya Genelgesinin Etkileri ve Sonular 17. 1-Genelge ile yurtta byk bir sevin balam ve Havza Genelgesi ile istenilen gsteri ve mitinglerin yaplmas hz kazanmtr. 2-Anadolunun her tarafnda milli nitelikli Sivas Kongresi iin delege seimi balam ve seilen delegeler, byk gizlilik iinde Sivasa hareket etmitir. Bu durum; genelgeye Trk milletinin olumlu baktnn bir iaretidir.

3-stanbul Hkmeti, Mustafa Kemali tutuklamas iin 15. Kolordu Komutan Kazm Karabekir Paaya zel ve gizli bir grev verecektir. 4-Mustafa Kemal grevden alndn rendikten sonra, resmi grevi ve askerlik grevinden de istifa ettiini aklamtr. 18. Amasya Tamiminin mzaland Yer 19. Saraydz Klasnda (Klay- Hmayun) yaplmtr. Mutasarrf Mehmet Kemal Beyin nderliinde, Osmanl ehzadelerinin eski saray yerine Klay- Hmayun veya dier bir ismi ile Saraydz Klas 1900 ylnda yaptrlmtr. 1919 ylnda 5. Kafkas Frkasnn karargh olan kla, 12 Haziran 1919da Amasyaya gelen Mustafa Kemal Paa ve beraberindeki asker erkann ikmet yeri olmutur. Milli mcadelenin o zor gnlerinde ok nemli kararlar alnp grmeler yaplmtr. 21-22 Haziran 1919 gecesi, sabaha kadar devam eden mzakereler sonunda kararlatrlan ve 9. Ordu Mfettii Mustafa Kemal Paa, 20. Kolordu Kumandan Ali Fuat Paa ile birlikte eski Bahriye Nazr Hseyin Rauf Bey tarafndan imzalanan Amasya Tamiminin btn dnyaya duyurulduu yer olmas bakmndan yakn tarihimizde nemli bir mekn durumuna gelmitir.

20. AMASYA GENELGES:

- M.Kemal'in amac: Anadolu ve Rumeli'de kurulmu olan milli cemiyeteri tek ama dorultusunda birletirmekti. ite bu dnceler iinde Amasya Genelgesi'ni hazrlad. - Amasya Genelgesinde: - Vatann iinde bulunduu durumu - stanbul Hkmetinin tutumu - Bu durumdan nasl kurtulunacan ve neler yaplmas gerektiini bildirdi. MADDELER: - Vatann btnl ve milletin bamszl tehlikededir. - stanbul'daki hkmet, zerine ald sorumluluu yerine getirmemektedir. - Milletin bamszln, yine milletin azmi ve karar kurtaracaktr. - Milletin durumunu gzden geirmek ve hakl sesini dnyaya duyurmak iin, her trl etkiden uzak milli bir kurulun toplanmas gereklidir. - Anadolu'nun en gvenilir yeri olan Sivas'ta milli bir kongrenin acele toplanmas kararlatrlmtr. - Bu amala btn illerden, milletin gvenini kazanm cer delegenin hemen yola karlmas gerekmektedir. - Bu durumun milli bir sr olarak sakl tutulmas lazmdr. NEM: - Kutulu Sava iin atlm nemli bir admdr. - Kurtulu Savann ilk defa gerekesi, amac ve yntemi belirtilmitir. - Trk milleti'ne egemenlii eline almas iin bir ardr. - M.Kemal yeni bir meclis ve hkmet daha dorusu yeni bir devlet kurmay amalyordu. - Artk millet ynetilmeyecek, ynetecekti. - M.Kemal, stanbul, Anadolu'ya egemen deil, bal olmaldr demitir. __________________ 21. Amasya Genelgesi ve nemi

Mustafa Kemal, Havzadan Amasyaya geldiinde silahl direniler de yaygnlamt. Ancak, direnilerin btn yurda yaylmas ve dank halde bulunan milli glerin tek bir at altnda birletirilmesi gerekiyordu. bu nedenle Mustafa Kemal, almalarn bu ynde younlatrd. Amasyaya gelen yakn silah arkadalar Rauf Bey, Refet Bey ve Ali Fuat Paa ile milli bir kongrenin toplanmas konusunda grmelerde bulundu. Daha sonra 21-22 Haziran 1919da Amasya Genelgesi diye bilinen tarihi belgeyi yaymlad. Amasya Genelgesinin esaslar unlardr:

Vatannn btnl, milletin bamszl tehlikededir. stanbuldaki hkmet, igal devletlerinin basks altnda bulunduundan, sorumluluklarn gereklerini

yerine getirememektedir. Bu durum milletimizin yok olmu gibi gsteriyor. Milletin baimszln yine milletin azim ve karar kurtaracaktr. Milletin durumu ve davran gz nnde tutmak, haklarn dile getirip btn dnyaya duyurmak iin, her trl bask ve denetimden uzak milli bir kurulun varl gerklidir. Anadolunun her bakmdan en gvenilir yeri olan Sivasta, milli bir kongrenin acilen toplanmas kararlatrlmtr. Bunun iin btn illerin her sancandan milletin gvenini kazanm delegenin mmkn olan siratle yetimek zere hemen yola karlmas gerekmektedir. Her ihtimale kar bunun milli bir sr halinde tutulmas ve delegelerin gereken yerlerde kimliklerini gizleyerek seyahat etmesi gerekir.

Genelgenin nemi: Bu genelge, Trk milletine, bamszln salamas ve milli egemenlii eline almas iin yaplm bir ar, bir ihtilal ve bamszlk bildirisidir.

AMASYA GENELGES 22 Haziran 1919

AMASYA GENELGES 22 Haziran 1919 - Amasyada bu genelgeyi hazrlayan M. Kemal burada, Rauf Orbay, Refet Bele, A.Fuat Cebesoy ve Cafer Tayyar Paann yazl desteini almtr. - Kazm Karabekir ise telgraf ile desteini bildirmitir. Bylece genelge kararlar kiisel olmaktan kmtr. Genelgenin Maddeleri 1. Vatann btnl ve milletin bamszl tehlikededir. Milli Mcadelenin gerekesi belirtilmitir. 2. st. Hk. grevini yerine getirememektedir. Bu durum milletimizi yok saymak anlamna gelir. lk kez st. Hk. kar duyulan gvensizlik aka dile getirilmitir. Bu durum Anadoluda yeni bir direniin balamas gerektiini ortaya koymaktadr. 3. Milletin bamszln yine milletin azim ve karar kurtaracaktr. Kurtulu Savann amac ve yntemi belirtilmitir. Savatan sonra millet egemenliine dayal bir ynetim kurulaca dolayl da olsa ilk defa ifade edilmitir. Mili mcadelenin millete yaplacann sylenmesi belgeye uluslararas bir nitelik kazandrmtr. 4. Milletin haklarn j-korumak amacyla her trl etki ve denetimden uzak, milli bir heyetin varl gereklidir. lk kez milli bir heyetten sz edilmitir. Bu maddenin sonucu olarak Erzurum Kongresinde Temsil Heyeti adyla bir kurul oluturulmutur. 5. Anadolunun her bakmdan en gvenli yeri olan Sivasta milli bir kongre toplanmaldr. Tekilatlanmak iin somut bir adm atlmtr. 6. Her sanacaktan halkn gvenini kazanm er kii seilerek hemen Sivasa doru yola karlmaldr. Alnan kararlarn kiisel olmaktan uzak, milli kararlar olmas amalanmtr. 7. Dou illeri Sivas Kongresinde Erzurum Kongresine katlan delegeler tarafndan temsil

edilecektir. 8. Sivas Kongresine ynelik btn faaliyetler st. Hk. ve tilf Dev. den gizli olarak yrtlecektir. 9. Askeri ve sivil tekilatlar hibir suretle datlmayacak, silahlar teslim edilmeyecektir. Mondrosa kar klarak, gerektiinde silahl bir mcadelenin yaplaca ifade edilmitir. Amasya Genelgesinin nemi - Milli Mcadelenin amac, yntemi ve gerekesi. - Ulusal bilin harekete geirilmitir. Kurtulu savann ilk nemli admdr. - st. Hk.nin artk Anadolunun sesini dinlemesi gerektii ortaya konmaya balamtr. - st. Hk.ne kar aka hedef alnm ancak Saltanat hedef alnmamtr. - st. Hk.i bu maddeleri yasa d saym ve uygulayanlar tutuklayacan bildirmitir. - M. Kemal stanbula arlm, emri yerine getirmedii iin grevden alnmtr. - M. Kemal 7-8 Temmuz 1919 tarihinde askerlik grevinden istifa ederek sivil olmutur.

ERZURUM KONGRES 23 Temmuz/ 7 Austos 1919

ERZURUM KONGRES 23 Temmuz/ 7 Austos 1919 - 3 Temmuzda Erzuruma gelen M. Kemal 7-8 Temmuzda askerlik grevinden istifa etti. - 15. Kolordu Komutan K. Karabekir, st. Hk.nin emrine ramen M. Kemali tutuklamayarak onun hizmetinde olduunu bildirdi. - Erzurum Kongresi, Dou Anadolu Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti tarafndan Ermeni faaliyetlerine kar topland. Kongrede Alnan Kararlar 1. Milli snrlar iinde vatan bir btndr paralanamaz. Milli snrlar ifadesi ilk kez kullanlarak, vatann bir btn olarak savunulaca ilk kez belirtilmitir. 2. st. Hk. i vatann bamszln salayamazsa, bu amala geici bir hkmet kurulacaktr. Bu hkmetin yelerini milli kongre seecektir. Eer kongre toplanmama seim iini temsil Heyeti yapacaktr. st. Hk. e kar alternatif bir hkmet kurulaca ilk kez ifade edilmitir. 3. Kuvay- Milliye yi amil milli iradeyi hakim klmak esastr. Ulusal egemenliin koulsuz olarak gerekleecei hakknda ilk kez karar alnmtr. 4. Ulusal irade padiah ve halifelik makamlarn da kurtaracaktr. Halifelik makamna dokunulmayarak onun siyas ve dini gcnden yararlanlmak istenilmitir. 5. Aznlklara siyasal, sosyal ve ekonomik dengeleri bozucu haklar verilemez. Aznlk haklar ilk kez bir kongrede yer ald. 6. Manda ve himaye kabul edilemez. Manda ve himaye ilk kez reddedilmitir. 7. Mebuslar Meclisi derhal toplanmal ve hkmet denetlenmelidir. Erzurum Kongresinin nemi 1. Toplan ekli ve amac blgesel olmakla beraber ald kararlar ulusaldr. 2. Alnan kararlar Sivas Kongresi ve Misak- Milli kararlarnn biimlenmesinde etkili olmutur. 3. lk kez manda ve aznlklar konusu ele alnmtr. 4. Dou Anadoludaki direni hareketleri birletirilmi bu da btn yurttaki direniin birlemesi yolunda ilk adm olmutur. 5. Kongreden nce grevinden alnan M.Kemal kongreden milli mcadelenin lideri olarak kmtr. 6. Kongrenin baars Bat Anadoludaki direni hareketini de glendirmitir.

***NOT: Kongreden sonra 9 kiiden oluan ve bakanln M. Kemal in yapt bir Temsil Heyeti oluturuldu. Bu heyetin blgesel olan yetkileri Sivasta ulusal hale geldi.

SVAS KONGRES 4/11 Eyll 1919

- Erzurum Kongresi srasnda oluturulan Temsil Heyeti kongrenin toplanabilmesi iin gerekli almalar yapt. - Kongre st. Hk. tarafndan yasa d ilan edildi ve katlanlarn tutuklanaca bildirildi. - Elaz Valisi Ali Galip, kongreyi basmakla grevlendirildi. - tilf devletleri toplanma halinde Sivas igal edeceklerini duyurdular. - Btn bunlara ramen kongre 38 delegenin katlmyla topland. Kongre de Alnan Kararlar - Milli snrlar iinde vatan bir btndr paralanamaz. Erzurum Kongresi kararlar millete mal edilmi oldu. - Btn milli cemiyetler Anadolu Ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti olarak birletirildi. Blgesel direni yerine, ulusal bir rgtlenme dncesi kabul edildi. - Temsil Kurulunun yetkileri btn yurdu kapsayacak ekilde geniletildi. Temsil Kurulunun bana M. Kemal seilmi bylece yurt apndaki direniin lideri konumuna gelmitir. - Manda ve himaye kesin olarak reddedildi. - Mebusan Meclisinin bir an nce toplanabilmesi iin almalara devam edilmelidir. Meclisin almas istenerek ulusal iradenin stnl vurgulanmtr. - Ulusal davay dnyaya duyurmak amacyla rade-i Milliye adyla bir gazete karlacaktr. Sivas Kongresinin Sonular 1. Toplan amac ve ald kararlar bakmndan ulusaldr. 2. Yurdun her yanndan gelen delegelerin katlmyla topland iin ulusal bir meclis gibi almtr. Bu ynyle TBMMnin bir provas niteliindedir. 3. M. Kemal askeri ve sivil liderlii tam olarak zerine almtr. 4. Temsil Heyetinin srarl Damat Ferit Paa Hkmetinin istifa etmesine ve yerine lml Ali Rza Paa Hkmetinin kurulmasna neden oldu. Bu durum Temsil Heyetinin stanbul a kar ilk siyas baars olmutur. 5. Temsil Heyeti st. Hk.e kar alternatif bir hkmet gibi hareket etmeye balamtr. 6. Amasya Grmeleri iin zemin hazrlanmtr.

Erzurum Kongresi
Vikipedi, zgr ansiklopedi

Erzurum Kongresi Kararlar (Erzurum Kongresi'nin yapld binada)

Erzurum Kongresi, 21 Temmuz - 7 Austos 1919 tarihleri arasnda Erzurum'da toplanan kurultaydr. Kongreye ounluu igal altndaki 5 dou ili Trabzon, Erzurum, Sivas, Bitlis ve Van'dan gelen 62 delege katlm; 2 hafta sren kongrede alnan kararlar Kurtulu Mcadelesi'nde izlenen izgide nemli lde belirleyici olmutur. Bu kongreyi Atatrk dzenlememitir. Erzurum kongresi blgesel bir kongre olmasna ramen tm ulusu etkileyecek kararlar alnmtr Kongreyi geici bakan olarak Erzurum delegelerinden Hoca Raif Efendi am; yoklamann ardndan yaplan oylamada Mustafa Kemal Paa kongre bakanlna getirilmitir. Aslnda 10 Temmuz[1]'da balamas ngrld. Fakat delegelerin bir blmnn gelememesinden tr 23 Temmuz'a ertelendi.[2] Erzurum Kongresi'nde alnan kararlar: 1. Milli snrlar iinde vatan bir btndr, paralanamaz. 2. Her trl yabanc igaline ve mdahalesine kar millet hep birlikte direni ve savunmaya geecektir. 3. stanbul Hkmeti vatann bamszln salayamazsa geici bir hkmet kurulacaktr. Bu hkmet milli kongre tarafndan seilecektir. Kongre toplanmam ise, bu seimi Temsilciler Kurulu yapacaktr. 4. Kuva-yi Milliye'yi etkili, milli iradeyi hakim klmak esastr. 5. Aznlklara siyasi hakimiyetimizi ve sosyal dengemizi bozacak ayrcalklar verilemez. Ancak bu vatandalarn canlar,mallar ve rzlar her trl saldrdan korunacaktr. 6. Manda ve himaye kabul olunamaz. 7. Milli irade ve toplanan ulusal gler padiahlk ve halifelik makamn kurtaracaktr.

8. Mebuslar Meclisi'nin derhal toplanmasna ve hkmetin yapt ilerin millete kontrolne allacaktr. 9. Smrgecilik amac tamayan devletlerden teknik,sanayi ve ekonomik yardm kabul edilebilir.

Erzurum Kongresi ve nemi - stanbulda kurulmu olan Dou llerinin Haklarn Koruma Derneinin bir ubesi de Erzurumda alm, ube kongresi, 17 Haziranda toplanarak tm dou illeri temsilcilerinin katlaca bir blge kongresi dzenlenmesini kararlatrmt.3Temmuzda Erzuruma gelmi bulunan Mustafa Kemalin ve Kazm Karabekirin destek ve katklaryla kongre 23 Temmuzda topland. Mustafa Kemal ve Rauf Bey de Erzurumdan delege olarak kongreye katldlar. Mustafa Kemal kongre bakanlna seildi.Kongrede alnan kararlar yleydi: Erzurum Kongresinin Maddeleri 14 gn youn almadan sonra Erzurum Kongresi,7 Austos'ta sona erdi. Ald tarihi kararlar ile yalnzca dou illerini deil, btn ulusu temsil ediyordu.Alnan belli bal kararlar unlardr: Ulusal snrlar iinde vatan bir btndr. Onun eitli ksmlar birbirinden ayramaz. Her trl yabanc igal ve mdahalesinde kar ve Osmanl Devletinin dalmas halinde ulus birlikte kar koyacaktr. Yurdun ve bamszln korunmas iin stanbuldaki Hkmet yeterli olmaz ise geici bir Hkmet kurulacaktr. Bu Hkmet, ulusal kongrece seilecekti. Kongre toplanmamsa bu seimi Temsil Heyeti yapacaktr. Ulusal gc etkin ve ulusal iradeyi egemen klmak esas amatr. Gayrimslim unsurlara siyasal egemenliimizi ve sosyal dengemizi bozucu ayrcalklar (imtiyazlar) verilemez. Meclisin derhal toplanmas ve hkmet almalarnn Meclisin denetimine girmesi iin allacaktr. Kongre dalmadan nce dokuz kiilik Temsil Heyetini seti. Mustafa Kemal, Temsil Heyeti bakanlna getirildi. Erzurum Kongresinin nemi Bu kongrede yeni bir devletin kurulmas dncesi belirtilmitir. Kongre, ayrca Dou Anadolu blgesindeki, ulusal haklar savunma rgtlerini de birletirmitir. Erzurum Kongresi daha sonraki kongreye k tutmu ve ana ilkeleri saptayarak yaygnlatrlm, ulusal birlik yolunda atlan nemli bir adm olmutur. Ulusal egemenliimizin koulsuz olarak gerekletirilmesine ilk kez burada karar verilmitir. Erzurum Kongresi, blgesel bir kongre olmasna karn alnan kararlar lkenin tmne ynelikti. Bu da kongrenin nemini arttrmtr.Bu hareketin tabandan geldiini gremeyen ve onu sadece birka subayn iinden ibaret sayp datlabilirse bakaldrnn sona ereceini sanan stanbul Hkmeti bir bildiri yaymlayarak kongreye katlanlarn tutuklanmasn istedi.Ne var ki stanbul Hkmeti bu emri yerine getirecek bir makam bulamad. Yabanc devlet temsilcileri de kongreyi, ksa mrl ve clz bir bakaldrma hareketi olarak deerlendirdiklerinden fazla nemsemediler.Bu sralarda Bat Anadoludaki dernekler de birleme yoluna gitmilerdi. Balkesir (26-30 Temmuz), Alaehir (16-25

Austos) Kongreleri toplanm ve Amasya Genelgesinde yazl esaslarn uygulanmas kabul edilmitir.

KONGREL ER / CEMYETL ER ERZURUM KONGRES (23 Temmuz - 7 Austos 1919)

Anadolu'da milli mcadele birliinin kurulmasnn ikinci adm Erzurum Kongresi ile atld. Amasya Genelgesi'nden sonra stanbul ve askerlikle ilikisi kesilen Mustafa Kemal'e, bata Kazm Karabekir olmak zere Anadolu'daki komutan ve mlki amirlerin byk bir ounluu verdikleri destei srdrmeye devam ettiler. Amasya Genelgesi'nde yer ald gibi, Mustafa Kemal bu dnemde milli bir kongre toplayarak, milli mcadele ile ilgili tm faaliyetleri birletirmeyi planlyordu. Kazm Karabekir, milli bir kongreden nce Dou illeri iin blgesel bir kongre toplanmasnn faydal olaca grndeydi. Mustafa Kemal, blgesel bir kongreye kar olmasna ramen, Kazm Karabekir ve Dou Anadolu Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin srarlar karsnda bir kongre toplanmasn ve kongreye katlmay kabul etti. Kongre, 10 Temmuz'da toplanmas kararlatrlm olmasna ramen, 23 Temmuz'da bir okul salonunda 54 delege ile almalarna balad. Mustafa Kemal'in davetli olarak katld bu kongreye asil ye olabilmesi iin, Erzurum delegesi Cevat Dursunolu istifa ederek, kendi yerine Mustafa Kemal'in seilmesini salad. lk gn, Mustafa Kemal kongre bakanlna seildi. Milli bir hal alan kongrede, genel deerlendirmeler yapld ve dou illerinin durumu grld. Milli mcadelenin temelleri asndan nemli kararlar alnd. Erzurum Kongresi'ne katlanlar, 17 ifti ve tccar, 5 emekli subay, 4 emekli memur, 5 retmen, 4 gazeteci, 5 hukuku, 2 mhendis, 1 doktor, 6 din adam, 3 eski milletvekili, 1 general ve 1 eski bakan olmak zere 54 delegeden olumutu. Alnan Kararlar 1. Milli snrlar iinde vatan blnmez bir btndr; paralanamaz. 2. Her trl yabanc igal ve mdahalesine kar millet top yekn kendisini savunacak ve direnecektir. 3. Vatan korumay ve istiklali elde etmeyi stanbul Hkmeti salayamad takdirde, bu gayeyi gerekletirmek iin geici bir hkmet kurulacaktr. Bu hkmet yeleri milli kongrece seilecektir. Kongre toplanmamsa, bu seimi Temsil Heyeti yapacaktr. 4. Kuva-y Milliyeyi tek kuvvet tanmak ve milli iradeyi hakim klmak temel esastr. 5. Hristiyan aznlklara siyasi hakimiyet ve sosyal dengemizi bozacak ayrcalklar verilemez. 6. Manda ve himaye kabul edilemez. 7. Milli Meclisin derhal toplanmasn ve hkmet ilerinin Meclis tarafndan kontrol edilmesini salamak iin allacaktr. 8. Milli irade padiah ve halifeyi kurtaracaktr.

Birinci Dnya Savandan sonra Osmanl Devleti ile tilaf devletleri arasnda imzalanan Mondros Mtarekesinin uygulanmas sonucunda lkenin her yerinde igaller balamtr. tilaf devletlerinin igalleri sonucunda stanbulda bir ey yapamayacan anlayan Mustafa Kemal Paa, Mill Mcadeleyi fiilen 19 Mays 1919da kt Samsunda balatmtr. Bundan sonra ilk adm olarak Amasya Tamimi yaymlanm, ikinci adm olarak da Erzurum Kongresi yaplmtr.

Mustafa Kemal Paa, Erzurum Kongresi ncesi 9uncu Ordu Mfettii olarak Erzurumda 23 Temmuz 1919 tarihinde toplanan kongreye dou illerinden 63 delege katlmtr. Mustafa Kemal Paa, 38 oyla kongreye bakan seilmitir. Kongre, almalarn 7 Austos 1919da tamamlam ve on maddelik bir beyanname yaymlamtr. Atatrk'n Nutuk'ta belirttii ekliyle, kongrenin balca kararlar unlardr: Mill snrlar iinde vatan bir btndr, blnemez. Her trl yabanc igal ve mdahalesine kar ve Osmanl Hkmetinin kmesi durumunda millet birlik olarak kendisini savunacak ve direnecektir. stanbul Hkmeti vatann koruma ve istiklali elde etme gcn gstermedii takdirde, bu amaca ulamak iin geici bir hkmet kurulacak ve bu hkmetin yeleri, Mill Kongre tarafndan seilecektir. Eer kongre toplantda deilse bunu Temsil Heyeti yapacaktr. Kuvay milliyeyi mil ve iradeyi milliyeyi hkim klmak esastr. Hristiyan halka siyasi hkimiyetimizi ve toplumsal dengemizi bozacak imtiyazlar verilemez. Manda ve himaye kabul edilemez. Meclisi Mebusann derhl toplanmas ve bu suretle hkmet icraatnn denetim altna alnmas iin allacaktr.

Erzurum Kongresinin yapld Erzurum Lisesi Kongre, kabul ettii tzk gereince dokuz kiilik bir Temsil Heyeti seerek tamamlanm ve bu heyetin bakanlna Mustafa Kemal Paay semitir. Sonu olarak; Erzurum Kongresi, lkenin btnn ilgilendiren tarih kararlaryla blgesel bir kongre olmaktan km, kendinden sonra gelecek tm olaylar etkilemitir. Mill Mcadelenin esas programn hazrlamtr.

Mustafa Kemal Paa, Erzurumda Hkmet Kona nnde memur ve subaylarla Mustafa Kemal Paa Erzurum Kongresinin nemini, 7 Austos 1919da kongrenin kapan dolaysyla kongre yelerine syledii u szlerle belirtmitir:

Saygdeer Efendiler! Milletimizin kurtulu umuduyla rpnd en heyecanl bir zamanda, fedakr sayn heyetimiz her trl zahmete katlanarak burada, Erzurumda topland. Duygulu ve asil bir ruh ve ok gl bir inanla vatan ve milletimizin kurtuluuyla ilgili kkl kararlar ald. zellikle btn dnyaya kar milletimizin varlk ve birliini gsterdi. Tarih, bu kongremizi phesiz ender ve byk bir baar olarak yazacaktr... (23 Temmuz-7 Austos 1919) Erzurum Kongresi Anadoluda milli mcadele birliinin kurulmasnn ikinci adm Erzurum Kongresi ile atld. Amasya Genelgesinden sonra stanbul ve askerlikle ilikisi kesilen Mustafa Kemale, Kazm Karabekir bata olmak zere Anadoludaki komutanlar ve mlki amirlerin byk ounluu verdikleri destei srdrmeye devam ettiler. Amasya Genelgesinde yer ald gibi, Mustafa Kemal milli bir kongre toplayarak, milli mcadele ile ilgili tm faaliyetleri birletirmeyi planlyordu. Kazm Karabekir Paa, milli bir kongreden nce dou illeri iin blgesel bir kongre toplanmasnn faydal olaca grn dile getiriyordu. Mustafa Kemal, blgesel bir kongreye kar olmasna ramen, Kazm Karabekir ve Dou Anadolu Mdafaa-i Hukuk Cemiyetinin srarlar karsnda bir kongre toplanmasn ve kongreye katlmay kabul etti. Mustafa Kemalin davetli olarak katld bu kongrede asil ye olabilmesi iin, Erzurum delegesi Cevat Dursunolu istifa ederek, kendi yerine Mustafa Kemalin seilmesini salad. lk gn, Mustafa Kemal kongre bakanlna seildi. Milli bir hal alan Erzurum Kongresinde, genel deerlendirmeler yapld ve dou illerinin durumu grld. Milli mcadelenin temelleri asndan olduka nemli kararlar alnd. Erzurum Kongresi, Kararlar (Maddeleri), nemi ve Sonular Mustafa Kemal Paa, Erzurumda Kazm Karabekir Paayla bulutuktan sonra Mdafaa-i Hukuk yeleri ile toplant yaparak daha nce balayan kongre hazrlklarna katld. Ermenilerin saldrya geecekleri haberi zerine, Erzurum halk Vilyet-i arkiye Mdafaai Hukuk-u Millye adnda bir cemiyeti 17 Haziran 1919da amlard. Kongrenin daha geni bir tekilata kavumas iin, illere bir genelge gnderilerek temsilciler istenmiti. Kongrenin 10 Temmuz 1919da toplanmas gerekiyordu. Fakat baz il delegelerinin eitli nedenlerle gelememesi zerine kongre 23 Temmuza ertelendi. 3 Temmuzda Erzuruma gelen Mustafa Kemal, 7 Temmuza kadar mfettilik grevine devam etti. 7-8 Temmuz gecesi saray tarafndan telgrafla arlarak stanbula dnmesi istendi. Mustafa Kemal, reddedince; O halde resmi greviniz sona ermitir denildi. Bunun zerine 8 Temmuz gecesi, Harbiye Nezaretine, mfettilik grevi ile birlikte askerlikten de istifa ettiini bildirdi. Bu kararn ayn gn ordu komutanlklarna ve millete de duyurdu. Mustafa Kemal Paa, bu tarihten itibaren artk resmi grev ve yetkilerinden ayrlm olup, yalnz milletin vatan severliinden kuvvet alarak grevine devam

etti. Mustafa Kemale en byk destek, 15. Kolordu Komutan Kazm Karabekir Paadan geldi. Ben ve kolordum, hepimiz emrindeyiz paam diyerek ona balln bildirdi. Bu destek, hem Mustafa Kemalin, hem de Milli Mcadelenin kaderini belirledi. Erzurum Mdafaa-i Hukuk-u Millye Cemiyeti, Mustafa Kemal Paann grevinden istifasna zlmekle beraber, onun bir vatan evlad olarak aralarna katlmasndan memnun oldu. Cemiyet onun kongre hazrlklarn yapmak iin kurulan be kiilik heyetin bana getirdi. Delege seimleri yapld halde Erzurumdan seilen iki delege istifa ederek yerlerini Mustafa Kemal ve Rauf Beye braktlar. Bylece Mustafa Kemal Paann kongreye katlma ilemleri tamamland. 23 Temmuz 1919 aramba gn, Erzurum Lisesi salonunda kongre ald. Kongre bakanlna Mustafa Kemal seildi. Kongreye; Erzurum, Trabzon, Sivas, Bitlis ve Vandan 57 delege katld. Bunlarn dnda Elaz, Diyarbakr ve Mardinde de kongre iin delege seimleri yaplm; bu delegeler valilerin engellemesi yznden kongreye katlamamlard. Kongre Bakanlna seilen Mustafa Kemal Paa, ilk gn genel durum hakknda bilgi verdikten sonra konumasn; Mukadderata hakim milli iradenin ancak Anadoludan doacan, milli iradeye dayal bir millet meclisi ile milli iradeden g alacak bir hkmetin kurulmasnn ilk hedef olduunu belirterek bitirdi. Ayn gn Damat Ferit Paada basn-yayn organlarna verdii bir demete; kongreyi bir isyan olarak ilan etti. Ayrca, kongre devam ederken 30 Temmuz 1919da ngilizlerin basksyla Dahiliye Nazr (ileri Bakan), Mustafa Kemal Paann tutuklanmas iin Kazm Karabekir Paaya bir gizli ifre gnderdi. Kazm Karabekir Paa, bunu reddederek 1 Austosta verdii cevapta; Mustafa Kemal Paann tutuklanmas vatan ve milletin yararna deildir ve yrrlkteki kanunlara aykrdr. Uygunsuz saylacak bir hali ve davran grlmeyen vatansever bir millet evladdr demiti. Kongre, 14 gn srd. Sivas Kongresine katlmak zere, Dokuz kiilik Temsilciler Heyeti (Heyet-i Temsiliye) seildi. Bakanlna Mustafa Kemal Paa getirildi. 7 Austos 1919da almalarn tamamlayarak dalan Erzurum Kongresinde u kararlar alnd: 1-Milli snrlar iinde vatan blnmez bir btndr, blnemez. 2-Her trl yabanc igal ve mdahalesine kar ve Osmanl Hkmetinin i yapamaz duruma gelmesi halinde, millet hep birlikte kendini savunacak ve direnecektir. 3-Vatann bamszln merkezi hkmet salayamazsa, geici bir hkmet kurulacak bu hkmetin yeleri Milli Kongre tarafndan seilecektir. Kongre toplant halinde deilse, seimi Temsil Heyeti yapacaktr. 4-Kuva-y Milliyeyi tek kuvvet tanmak ve milli iradeyi hakim klmak temel esastr.

5-Aznlklara siyasi hakimiyet ve sosyal dengeyi bozacak imtiyazlar verilemez. 6-Manda ve himaye kabul edilemez. 7-Milli Meclisin derhal toplanmasn ve hkmet ilerinin Meclis tarafndan kontrol edilmesi iin allacaktr. 8-Milli irade padiah ve halifeyi kurtaracaktr. Erzurum Kongresinde alnan bu kararlar, btn memlekete bildirildi. Ayrca stanbuldaki igal kuvvetleri temsilcilerine ve yabanc devlet temsilcileri ile birlikte, ABD Cumhurbakan Wilsona da gnderildi. Kongre daldktan sonra Mustafa Kemal Paa, Temsil Heyeti Bakan unvanyla Doudaki almalarn tamamlayp Sivasa hareket etti. Erzurum Kongresinin nemi ve Sonular Erzurum Kongresi, Dou Anadolu Blgesinde yaanan g, blgenin btnl gibi sorunlar grmek amacyla toplanmtr. Bu kongre blgesel olmakla birlikte, alnan kararlar btn yurdu ilgilendirdii iin milli bir program niteliindedir. Dou Anadolu ile birlikte btn vatann bamszlnn savunulmas kararnn alnd bu kongrede: 1-Douda ki alt vilayetin (Erzurum, Van, Bitlis, Elaz, Diyarbakr, Sivas) Osmanl Devletinin ayrlmaz bir paras olduu, milli iradenin hakim klnmas gerektii bildirilmitir. 2-Milli kuvvetlere dayanarak, vatann btnl, bu arada Saltanat ve Hilafetin de korunaca belirtilmitir. Ermeni ve Rumlarn arazi igalini blclk sayarak bunlara kar konulaca, Hristiyanlara yeni imtiyazlar verilmeyecei vurgulanmtr. stanbul Hkmetinin Anlama Devletlerinin basks ile milli menfaatlere aykr dnler vermesine kar gelinmi ve bir devletin gdmne girmek demek olan manda ve himayenin reddedildii aklanmtr. 3-Dnya milletlerinin kendi geleceklerine bizzat kendilerinin karar verdii bir zamanda, stanbul Hkmetinin de milli iradeye dayanmas gerektii belirtilmitir. Datlan Mebusan Meclisinin toplanmas, milletin ve memleketin geleceini tayin edecek her kararn, bu milli meclis tarafndan alnmas istenmitir. Bylece Erzurum Kongresi bir eit yasama; Temsil Heyeti ise onun yrtme organ eklini almtr. Bu tarihi kararlar neticesinde milli egemenlie dayal, bamsz yeni bir Trk Devletinin kurulmaya baland ortaya kmaktadr. Erzurum Kongresinin kararlar tm yurtta byk bir sevin yaratm ve bamsz yaama azmini kuvvetlendirmitir. Ayrca bu kongre, kendisinden sonra oluacak btn mcadeleye nc olmutur. Erzurum Kongresi, stanbul Hkmeti ve igalci gler tarafndan hi de iyi karlanmamtr. Hkmetin ba olan Damat Ferit Paa, kongrenin balamasna bir gn kala bunun anayasaya aykr olduunu ilan ederken, igalcilere de mtarekenin tam olarak

uygulanacan ifade etmitir.

KONGRELER / CEMYETLER SVAS KONGRES (4 11 Eyll, 1919)

KONGRELER / CEMYETLER Amasya Genelgesi Erzurum Kongresi Balkesir Kongresi Alaehir Kongresi Sivas Kongresi Amasya Protokol Cemiyetler Dier Kongreler TBMM / DZENL ORDU Kuvay-i Milliye Son Osmanl Meclisi Misak- Milli TBMM Kuruluu lk Anayasann Kabul Dzenli Ordunun Kurulmas SAVALAR ve ZAFERLER Dou Cephesi Trakya Cephesi Gney Cephesi Urfa Cephesi Antep Cephesi Mara Cephesi ukurova Cephesi nn Savalar Ktahya- Eskiehir Savalar Sakarya Sava ve Zaferi Byk Taarruz ve Zafer ANTLAMALAR / KONFERANSLAR Gmr Bar Antlamas Paris Konferans Londra Konferans Moskova Antlamas Kars Antlamas Ankara Antlamas Mudanya Mtarekes Lozan Bar Antlamas NEML OLAYLAR / GELMELER Atatrk'n Samsun'a k Ayaklanmalar stiklal Madalyas Kanunu Tekalif-i Milliye Bakomutanlk Sivas Kongresi, Amasya Genelgesi ile milli bir kongre olarak ngrlmt. Erzurum Kongresi'nden sonra kongre ile ilgili almalar yaplyordu. Bu arada, Franszlar Sivas Kongresine kar baz nlemler alyordu. Fransz Binba Brunot, kongrenin toplanmas halinde Sivas Valisi Reit Paa'ya ehrin igal edileceini sylemiti. Hatta, Elaz Valisi Ali Galip, kongreyi basmakla grevlendirilmiti. Tm engellemelere ramen, kongre 4 Eyll 1919'da bugn lise olarak kullanlan binada saat 15:00'de topland. (Katlanlar) Mustafa Kemal'in Kongre bakanlna seilmesine kimi yelerden itirazlar geldi. Ancak yaplan seimde kongre bakanlna Mustafa Kemal Paa getirildi. Kongre ilk gnlerinde, ttihat ve Terakki Cemiyeti ile ilikisi olup olmadn tartt. Daha sonra manda sorunu gndeme geldi. Sivas Kongresi, ilk milli kongre niteliinde olduu iin kararlar da bu dorultuda alnmtr. Erzurum Kongresinde alnan kararlarn tm kabul edilmitir. Yurtta ayr ayr blgesel olarak alan tm cemiyetlerin birletirilmesi ve tek ynetim altna alnmas saland. Yeni bir Temsil Heyeti oluturuldu ve bu heyetin bana Mustafa Kemal getirildi. Sivas Kongresi Kararlar 1. Milli snrlar iinde vatan blnmez bir btndr; paralanamaz. 2. Her trl yabanc igal ve mdahalesine kar millet top yekn kendisini savunacak ve direnecektir.

Ankara'nn Bakent Oluu

3. stanbul Hkmeti, harici bir bask karsnda memleketimizin herhangi bir parasn terk mecburiyetinde kalrsa, vatann bamszln ve btnln temin edecek her trl tedbir ve karar alnmtr. 4. Kuvay- Milliye'yi tek kuvvet tanmak ve milli iradeyi hakim klmak temel esastr. 5. Manda ve himaye kabul olunamaz. 6. Milli iradeyi temsil etmek zere, Meclis-i Mebusan'n derhal toplanmas mecburidir. 7. Ayn gaye ile, milli vicdandan doan cemiyetler, "Anadolu ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti" ad altnda genel bir tekilat olarak birletirilmitir. 8. Genel tekilat idare ve alnan kararlar yrtmek iin kongre tarafndan Temsil Heyeti seilmitir.

Sivas Kongresi ve Alnan Kararlar - Mustafa Kemalin Amasya Genelgesi ile yapt ar zerine, 1.Dnya Savandan sonra igale urayan Trk topraklarn kurtarmak ve Trk milletinin bamszln salamak iin areler aramak amacyla seilmi ulus temsilcilerinin Sivasta bir araya gelmesiyle,4 Eyll 1919 - 11 Eyll 1919 tarihleri arasnda gerekleen ulusal kongredir.Sivas Kongresinde alnan kararlar, daha nce gerekletirilen Erzurum Kongresi kararlarn genileterek tm ulusu kapsar bir nitelik kazandrm ve yeni bir Trk Devletinin kuruluuna temel olmutur; bu nedenle Sivas Kongresinin Trkiye Cumhuriyeti tarihindeki nemi byktr. Sivas Kongresi'nde Alnan Kararlar 4 Eyll 1919'da ise, mill egemenlik ilkesine dayal yeni Trk Devleti'nin kuruluuna temel olan Sivas Kongresi topland.Kongrede, "vatann blnmez bir btn olduu" konusunda millet temsilcileri ortak bir karara vardlar. Milli snrlar iinde vatan bir btndr, ayrlamaz Her trl igal ve mdahaleye kar, millet birlik olarak kendisini mdafaa ve mukavemet edecektir. stanbul Hkmeti, dardan gelecek bir bask karsnda memleketimizin herhangi bir parasn terk mecburiyetinde kalrsa, vatann bamszln ve btnln temin edecek her trl tedbir ve karar alnmtr. Kuvay Milliyeyi tek kuvvet tanmak ve milli iradeyi hakim klmak esastr. Manda ve himaye kabul olunamaz. Ayn gaye ile milli vicdandan doan cemiyetler Anadolu ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti ad altnda birletirilmitir. Milletimiz ada gayelerin byklne inanr ve teknik, snai ve iktisadi durumumuzu ve ihtiyacmz takdir eder. Mukaddes maksad ve umumi tekilat idare iin kongre tarafndan bir Heyet-i Temsiliye seilmitir. Bu alnan Kararlarla lkedeki tm yerel direni rgtleri "Anadolu ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti" ad altnda birletirildi.

Bakanlna da doal olarak Mustafa Kemal Paa seildi. Kongre sonucunda oluturulan "Heyet-i Temsiliye" milletin isteklerini yanstan bir nitelik kazand. Ancak, stanbul ynetiminin ruhsal ve duygusal arl henz devam ediyordu.Bundan dolay, Sivas Kongresi Mustafa Kemal Paa'nn istedii "kuruculuk" niteliini gsterememi, vatann kurtuluu iin bir an nce Meclis'i Mebusan'n toplanmasn padiaha bildirilmesine karar vermiti. Ancak bu karar da nemli bir admd. Kurtulu mcadelesi ve mill egemenlie geiin ikinci evresi de tamamlanmt. nc aamada ise, mill egemenliin gerektirdii tm ilke ve deerlere sahip bir byk Meclisin kurulmas ve Kurtulu Sava'nn mill glere dayal olarak kazanlmas sreci balad. Misak- Milli (Ulusal And) Sivas Kongresi sonular lke apnda byk cokuyla karlanm, mill hareketin her yerde egemen olduu dncesi giderek g kazanmt. Atatrk, 27 Aralk 1919'da Ankara'ya geldi. Kurtulu Savann ve yeni kurulacak mill Devletin merkezi ynetim yeri de belli olmutu. Sivas Kongresi kararna uygun olarak son Osmanl Meclis-i Mebusan' 12 Ocak 1920'de topland. Ancak, Meclis iindeki vatanseverler, btn abalarna ramen padiahn egemenliine dayal sistemin ortam ve alkanlklarn yok edemediler. Bu durum, Meclis-i Mebusan'a balanan son mitleri de ykt. Ama, yine de anayasal nitelikte nemli bir karar alnabildi. 28 Ocak 1920 tarihli bu karar, "ulusal and" anlamna gelen "Misak- Mill" idi. Misak- Mill (ulusal and), daha Erzurum Kongresi srasnda biimlenmeye balanm, Sivas Kongresi'nde olgunlam ve sonuta esaslar dorudan doruya Atatrk tarafndan yazlmt. Temel ilke olarak, "vatann ve milletin blnmezlii" vurgulanyordu. Millet adna bu yeminin edilmesi iin, mill gler yanls her Meclis-i Mebusan yesi byk aba gstermi ve sonunda bu kararn alnmas gerekletirilmitir, Mill And, zetle yledir : Misak- Milli (Ulusal And) ile Ortaya Konulan artlar Osmanl Meclis-i Mebusan yeleri bara kavumak iin u vazgeilmez artlar ileri srerler : Dnya Savann bitiminde imzalanan Mtareke Antlamasnn izdii snrlar iinde, din, rk ve aslca birlik oluturan vatandalarn oturduu yerler hibir biimde yurttan kopartlamaz. Osmanl Saltanatnn ve Halifeliin merkezi stanbulun gvenlik iinde bulunmas art ile Boazlar alabilir. Daha nce bizden ayrlan Bat Trakya'da, Mtareke snrlar dnda tutulmak istenen Kars, Ardahan ve Batum'da halk oyuna bavurulmas gerektir. Osmanl Devletindeki Araplarn ounlukta olduu yerlerde de halk oyuna gidilmelidir. Bamszlmz snrlayacak siyas, ekonomik hi bir antlama kabul edilemez. Bu artlar kabul edilmezse bar yapmak imknszdr.

Meclis-i Mebusan'da alnan ve ilan edilen Misak- Mill karar, Ayan Meclisinde grlmedi. Dolaysyla onaylanmak zere padiahn nne de gelmedi. tilaf Devletleri bu karar karsnda, stanbul Hkmetini mill glere kar harekete gemeye zorladlar. 16 Mart 1920'de stanbul resmen igal edildi. Meclis-i Mebusan basld. Anadolu hareketi yandalar ve bir ksm aydnlar tutukland. Resmi dairelere el kondu.16 Mart gn Osmanl Devleti fiilen sona ermiti. ki gn sonra toplanan Meclis, almalarna ara vermek zorunda kald.11 Nisan 1920'de padiaha datld. Son Osmanl Meclis-i Mebusan' tarihe karmt. Bugnk Trkiye Cumhuriyeti Anayasasnda yer alan "Trk vatan ve milletin blnmezlii" ilkesinin mill ve hukuk dayana, hl yaayan "Misak- Mill" ruhudur.

Erzurum Kongresinin ardndan 29 Austos 1919da Erzurumdan ayrlan Mustafa Kemal Paa, yeni bir kongre toplamak amacyla 2 Eyll 1919da Sivasa gemitir. Sivas Kongresi 4 Eyll 1919 tarihinde almtr. lk oturumda yaplan oylamada Mustafa Kemal Paa, kongre bakanlna seilmitir.

Sivas Kongresinin yapld bina

Sivas Kongresinin yapld salon

Kongrede ilk nce Erzurum Kongresinde alnan kararlar gzden geirilmitir. Sivas Kongresinde, Erzurumda kabul edilmi olan tzk yeniden ele alnm, blgesel ierikli kararlar lke geneline yaylm ve aadaki kararlar alnmtr: 1. Yurtta dank bir hlde bulunan btn cemiyet ve dernekler Sivas Kongresi ile, Anadolu ve Rumeli Mdafaai Hukuk Cemiyeti adyla tek bir cemiyet altnda birletirilmi ve bu suretle mill tekilat btn vatana yaylm; kurtulu mcadelesinin bu cemiyet araclyla yrtlmesi kararlatrlmtr.

2. Erzurum Kongresinde alnan Heyet-i Temsiliye (Temsil Heyeti), btn Dou Anadolu'yu temsil eder. karar, Sivas Kongresinde Heyet-i Temsiliye yurdun btnn temsil eder. ekline dntrlmtr. 3. Yerel bir kongre olan Erzurum Kongresi tzk ve bildirisi, ulusal bir kongre olan Sivas Kongresi tarafndan genelletirilerek vatann tmn kapsar hle getirilmitir. 4. Sivas Kongresinde ayrca manda altna girilmesi dncesi reddedilmitir. Bamszlk ve btnlk dnceleri ile manda altna girme fikrinin birer eliki olduu belirtilmitir. Kongrenin karar altna ald ve stanbul hkmetinden srarla istedii dier bir husus da padiah tarafndan datlan Meclis-i Mebusann bir an nce toplanmasn salamak ve bu amala milletvekili seimine hemen balanlmasn temin etmekti. Btn bu ileri yrtmek iin Temsil Heyeti oluturulmu, bakanlna da Mustafa Kemal Paa seilmitir.

Sivas Kongresi Heyeti Kongre sekiz gn devam etmi ve 11 Eyll 1919'da almalarna son vermitir. 13 Eyll 1919 tarihinde de kongrenin yayn organ olmak zere rade-i Milliye ad ile bir gazete yaymlanmtr. Sivas Kongresi de Erzurum Kongresinde olduu gibi vatan dman igalinden kurtarmak, bamszlk ve zgrl salamak amacn gtmtr. Ulusal bir kongre olan Sivas Kongresinin nemini, Atatrk, bu kongrede bir milletin kurtuluunu hazrlayan kararlar verildiini vurgulayarak ifade etmitir. Sivas Kongresi ile vatann blnmez btnl ve tam bamszlk hedefiyle Kurtulu Sava'nn esaslar belirlenmitir. Byk bir azimle uygulanan bu kararlar sonucunda kesin bir zafer

elde edilmi ve demokratik, laik, ada Trkiye Cumhuriyeti'nin kuruluu gerekletirilmitir.

Sivas Kongresi (4-11 Eyll 1919) Erzurum Kongresi Heyet-i Temsiliyesi Mustafa Kemal Paa bakanlnda daha nce, Amasya Tamiminde belirtildii zere bir milli kongre olarak dnlm olan Svas kongresine katlmak zere 2 Eyllde Sivasa geldi. Kongre, 4 Eyll 1919 gn davet sahibi olmas sebebiyle Mustafa Kemal Paann a konumasyla balad.Bu konuma Mustafa Kemal Paann mevcut siyasi duruma hakimiyetini ortaya koymaktadr. Bakanln srayla stlenilmesi talebi yaplan oylama sonucunda reddedildi. Divan teekklnde Mustafa Kemal Paa oybirliiyle bakanla Bekir Sami ve Rauf Beyler Bakan yardmclklarna seilirler. Daha nce oluturulan Hazrlk Encmenin(Komisyon) kaleme ald ve ittihatlk sulamasnn nne gemek iin kongre delegelerinin okumalar teklifiyle bir yemin metni hazrlanmt. Bu metinde : Makam- celil-i hilafet ve saltanata, islamiyete, devlete, millete ve memlekete manen ve maddeten hizmetten baka bir gaye takip etmeyerek her trl ihtirasat- ahsiye ve siyasiyeden ve frkaclk amalinden mnezzeh bir azm- iman ile alacama ve ttihat ve Terakki Cemiyetinin ihyasna almayacama namusum ve bilcmle mukaddesatm namna vallah, billah ifadeleri vard. Bu yemin metnine evvela Mustafa Kemal Paa kar kar. Metin mnakaa edilerek aadaki ekli alr : Makam- celil-i hilafet ve saltanata, slmiyete, devlete, millete ve memlekete manen ve maddeten hizmetten baka bir gaye ve emelimiz olmadna binaen kongrenin mzakeresi devam mddetince ihtirasat- ahsiye ve siyasiyeden ve frkaclk amalinden mnezzeh bir azim ve iman ile alacama ve ttihat ve Terakki Cemiyetinin ihyasna almayacama namusum ve bilcmle mukaddesatm namna vallah, billah Bu yemin metni de encmene havale edilir ve yaynlanmak zere gazetelere verilmesi

bunun da milleti ikna iin olduu kongre zabtlarnda aka ifade edilmektedir. 7 Eyllde esas maksat olan Erzurum Kongresi Nizamnamesinin maddelerinin deitirilmesi hususunda almalar balad. Gerekli hazrlklar nceden yapld iin bu mesele bir gnde halledildi.Yaplmas dnlen deiikler nerge komisyonuna gnderilerek, deiik oturumlarda srdrlen grmeler 10 Eyllde sonulandrlmt. Nizamnamede ark vilayetleri iin ngrlen hkm ve artlar, btn lkeyi kapsayacak biimde deitirilmiti. Vilayat- arkiye Mdafaay Hukuk Cemiyeti ad Anadolu ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Cemiyetine dntrlmt. Anlan Nizamnamenin 4. maddesinde gerektiinde Vilayat- arkiyede geici bir hkmet kurulaca ngrlmt. 7. MaddedeAmasya Grmeleri ve Protokol Anadolu, stanbul zerinde kurduu bu egemenlikten yararlanmak istedi. Mustafa Kemal Paa, Hkmetten zellikle ulusal direniin karsnda olan sivil ve askeri yneticilerin iten alnmalarn ve cezalandrlmalarn, onlarn yerine ihtilalcilerin gvenini tayanlarn getirilmesini, ordu rgtnn ulusal amaca uygun olarak yeni batan dzenlenmesini, Mebuslar Meclisinin toplanmasn istiyordu. Daha baka pek ok neriler de yaplyordu. Anadolu istek ve nerilerinin hemen kabuln ileri sryordu. Sonuta Hkmet, Mustafa Kemal Paa ile yz yze anlamann gerekli olduuna karar verdi ve Bahriye Nazr Salih Paay Amasyaya gnderdi. 16 Ekim 1919da Hseyin Rauf ve Bekir Sami Beylerle Sivastan hareket eden Mustafa Kemal Paa iki gn sonra Amasyaya vard. 20 Ekimde balayan mzakereler 22 Ekimde son buldu. Grmelerin metni ak ve imzal ikisi imzasz gizli be protokol ile tespit edildi ve u hususlarda anlama saland: tilaf Devletleri ile yaplacak barta snrlarn tam bir anlayla izilmesi ve Trklerin yabanc devlet boyunduruunda braklmamas. Mslman olmayan unsurlara ayrcalk tannmamas. Yeni alacak meclis iin yaplacak seimlerin serbestlik iinde yaplmas. Anadolu ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Cemiyetinin, Hkmete de kabul edilmesi . Mebusan Meclisi tarafndan kabul edilmek kouluyla Sivas Kongresi kararlarnn hkmet tarafndan benimsenmesi.

Mebusan Meclisinin gvenlikte olmayan stanbulda toplanmasnn uygun olmad. Sivasta Komutanlarla Yaplan Toplant (16-28 Kasm 1919) Salih Paa Amasyada Mebuslar Meclisinin Anadoluda toplanmasna alacana sz vermiti. Ancak hkmet ve padiah buna raz olmadklarndan Meclisin nerede toplanaca yeniden byk bir soruna dnmt. Temsil Heyeti, Meclisin toplanaca yer ve seimler hakknda beliren gr ayrlklarn tartp kesin karara varmak iin Milli Mcadeleyi destekleyen kolordu ve tmen komutanlar ile ortak bir toplant dzenlemeyi zorunlu grmt.