CHUYN I: A L DN C. I. c im dn s Vit Nam. a. S dn. - Vit Nam l mt quc gia ng dn. Nm 2002, s dn nc ta l 79,7 triu ngi.

. V din tch, lnh th nc ta ng th 58 trn th gii, cn v dn s nc ta ng th 14 trn th gii. Nm 2007 dn s nc ta l 85,1 triu ngi. b. Gia tng dn s. - Dn s nc ta t nm 1954 n nay tng nhanh v tng lin tc. Thi gian tng dn s gp i lin tc c rt ngn t 39 nm ( 1921 1960) xung cn 25 nm ( 1960 -1985). - T l gia tng t nhin ca dn s cao nhng c xu hng gim dn n nm 2003 ch cn 1,43 %. Tuy t l gia tng t nhin gim nhng dn s nc ta vn tng nhanh do: + C cu dn s ca Vit Nam tr, s ph n tui sinh cao, mi nm c khong 45 n 50 vn ph n bc vo tui sinh . - Hin tng bng n dn s nc ta bt u t cui nhng nm 50 ca th k XX hin nay dn s nc ta ang chuyn sang giai on c t sut sinh tng i thp. iu khng nh nhng thnh tu to ln ca cng tc dn s k hoch ho gia nh nc ta. Tuy vy mi nm dn s nc ta vn tng thm khong 1 triu ngi. - T l gia tng t nhin ca dn s cn c s khc nhau gia cc vng. thnh th v cc khu cng nghip, t l gia tng t nhin ca dn s l 1,12 % thp hn nhiu so vi khu vc nng thn v min ni 1,52 % c nc l 1.43 %. Vng ng bng sng Hng c t l gia tng t nhin thp nht 1.11 %, Ty Bc cao nht 2,19 % ( 1999). * Hu qu ca vic dn s ng v tng nhanh. 1. Tch cc: + Dn s ng v tng nhanh lm cho ngun lao ng nc ta di do, tr l vn qu phc v cc ngnh kinh t, an ninh, quc phng. + Nhn lc di do, gi r v th trng rng ln kch thch cc ngnh sn xut trong nc ng thi thu ht u t nc ngoi. 2. Tiu cc. * Gy sc p ln vn kinh t + Dn s ng trong khi nn kinh t cha pht trin cao dn n tnh trng thiu vic lm v tht nghip ngy cng gia tng + Tc pht trin kinh t chm. + Tiu dng ln nn tch lu u t pht trin kinh t t. * Gy sc p ln vn x hi. + Dn s ng tng nhanh nn dch v y t, gio dc chm c nng cao v cht lng. S y bc s, s ging bnh, s gio vin, lp hc/1000 dn cn thp. Thu nhp bnh qun/ngi thp, cht lng cuc sng chm c nng cao t nn x hi theo tng ln. Nn sn xut khng p ng nhu cu ca mi tng lp nn s phn ho giu ngho trong x hi tng. * Gy sc p ln vn mi trng. + Dn s ng tng nhanh dn n ti nguyn thin nhin b khai thc qu mc sn xut nn cn kit + Mi trng b nhim nh hng n vn pht trin bn vng nh: thin tai, dch bnh. = > Chnh v vy vic gim t l gia tng dn s c ngha to ln n s pht trin kinh t x hi v bo v mi trng.

c. C cu dn s.
- Do t l gia tng t nhin ca dn nc ta cao trong mt thi gian di nn nc ta c c cu dn s tr. - Nm 1999 c cu dn s theo tui ca nc ta nh sau: Nhm tui di tui lao ng t 0- 14 tui l: 33.5 % gim so vi nhng nm trc. Nhm tui trong tui lao ng t 15- 59 tui l: 58,4%. Nhm tui trn tui lao ng t 60 tui tr ln l: 8,1%. Hai nhm tui trn u tng so vi nhng nm trc. - Dn s t 0 14 tui chim t l cao t ra nhng vn cp bch v vn ho, y t, gio dc, gii quyt vic lm cho s cng dn tng lai ny. - C cu gii tnh ca dn s. + nc ta t s gii tnh ( s nam so vi 100 n) ca dn s ang thay i. Tc ng ca chin tranh ko di lm cho cu gii tnh mt cn i ( Nm 1979 l 94,2) v nam thng i chin trn nhiu hn, lao ng nng nhc, nguy him hn v thng s dng cc cht kch thch nh thuc l, ru, Cuc sng ho bnh ang ko t s gii tnh tin ti cn bng hn ( Nm 1999 l 96,9). +T s gii tnh mt s a phng cn chu nh hng mnh bi hin tng chuyn c . T s ny thng thp nhng ni c cc lung xut c v cao cc ni c nhng lung nhp c. T s gii tnh thp nht cc tnh ng bng sng Hng, ni lin tc nhiu nm c cc lung xut c di dn nng nghip ti cc a phng Trung du v min ni Bc B, Ty Nguyn, ng Nam B. Mt s tnh thuc Ty Nguyn v cc tnh Qung Ninh, Bnh Phc do c t l nhp c cao nn t s gii tnh cao r rt. Bi tp v nh v thc hnh. 1. Phn tch ngha ca vic gim t l gia tng dn s t nhin v thay i c cu dn s ca nc ta. 2. Da vo bng s liu di y: T sut sinh v t sut t ca dn s nc ta thi k 1979-1999 ( %0.) Nm 1979 1999 T sut T sut sinh 32,5 19,9 T sut t 7,2 5,6 - Tnh t l ( %) gia tng t nhin ca dn s cc nm v nu nhn xt - V biu th hin tnh hnh gia tng t nhin ca dn s nc ta thi k 1979- 1999. Gi tr li Cu 1: Phn tch ngha ca vic gim t l gia tng dn s t nhin. + i vi vn kinh t. Tiu dng t hn c tch lu ti u t pht trin kinh t. Tc pht trin kinh t nhanh hn nn gii quyt tt vic lm cho s dn . + i vi vn x hi: Gio dc. y t, mc sng- thu nhp. + i vi vn mi trng. Thay i c cu dn s ca nc ta. Di tui lao ng gim dn s tr em gim gim sc p ln cc vn kinh t, x hi, mi trng cn chng t t l gia tng t nhin ca nc ta gim, c cu dn s ang dn tin ti n nh. Cu 2 - Tnh t l % gia tng t nhin ca dn s l ly t sut sinh t sut t. Trc khi tr i n v ra phn trm - Gi v biu ng biu din. V ng t sut sinh v t sut t phn chnh lch gia hai ng biu din l t l gia tng t nhin.

II. Mt dn c v phn b dn c. 1. Mt dn c v phn b dn c. + Nc ta c mt dn s cao trn th gii. Nm 2003 l 246 ngi / km 2 ( Th gii l 47 ngi / km2). + Dn c nc ta phn b khng ng u do nhiu nhn t: - Nhn t t nhin nh: Kh hu, nc, a hnh, t ai, khong sn, sinh vt. - Nhn t kinh t, x hi, lch s: Trnh pht trin ca lc lng sn xut, tnh cht ca nn kinh t, lch s khai thc lnh th, vn chuyn c. + Dn c nc ta phn b khng ng u gia ng bng v min ni. - ng bng ch chim c 1/4 din tch nhng li tp trung ti 80% dn s. - Trung du, min ni c ti 3/4 din tch ch c 20% dn s. + Dn c nc ta phn b khng ng u gia nng thn v thnh th. Nm 2003 c 26 % dn c sng thnh th, 74 % dn s sng nng thn. +. Dn c nc ta phn b khng ng u gia min Bc v min Nam. - Pha Bc c lch s nh c lu i hn nn MDS cao hn pha Nam. - Th d: BSH c MDS l 1179 ngi / km2, BSCL l 420 ngi / km2 ( 2002). +. Dn c nc ta phn b khng ng u trong phm vi nh. - Trong cng 1 khu vc BSH dn c tp trung ng nht H Ni, tha ra pha Bc v Ty Nam. - BSCL tp trung ng ven sng Tin v sng Hu tha ng Thp Mi v t gic Long Xuyn. 2. Phn tch hu qu ca vic phn b dn c khng u. a. Tch cc. ng bng v cc thnh ph ln dn c tp trung ng, lao ng di do, th trng tiu th rng ln thun li vic hnh thnh cc trung tm cng nghip v dch v. b. Tiu cc. + Dn c nc ta phn b khng ng u gy kh khn cho s dng hp l ngun lao ng v khai thc hiu qu ti nguyn thin trong nc cng nh mi vng kinh t. - ng bng t cht ngi ng tha lao ng t l tht nghip thiu vic lm tng dn n nhiu t nn x hi, ti nguyn thin nhin b khai thc cn kit, mi trng nhim, bnh qun lng thc v GDP/ngi thp. - Ngc li trung du min ni dn c tha, t rng, ti nguyn thin nhin phong ph nhng li thiu lao ng khai thc nht l lao ng c k thut TNTN b lng ph trong khi i sng ca ng bo min ni cn gp nhiu kh khn cn c nng cao. + Mt khc qu trnh th ho khng i i vi qu trnh cng nghip ho nn t l tht nghip thnh th cao. nng thn lao ng d tha ra thnh ph tm vic lm to nn sc p v vn nh , vic lm, mi trng th 3. Bin php khc phc. + Phn b li dn c thc hin chng trnh di dn xy dng vng kinh t mi. + C chnh sch u i vi lao ng k thut ln canh tc trung du min ni. + Phn cng li lao ng theo ngnh v theo lnh th. - nng thn: Xy dng cc c s ch bin tiu th cng nghip chuyn i c cu kinh t nng thn, a dng ho cc loi hnh nng nghip chuyn sang nn nng nghip hng ho. - thnh th pht trin cc trung tm cng nghip v dch v. III. Qu trnh th ho. - Mc th ho v trnh th ho nc ta cn thp. S dn thnh th v t l dn thnh th u tng qua cc nm nhng khng u v cn chm. Giai on tng nhanh nht l t 19952003 s dn thnh th tng 5931,4 nghn ngi, t l dn th tng 5.05 % iu ny cho thy quy m th ho nc ta ngy cng m rng nhng so vi th gii vn cn rt thp. - Mi quan h gia nng thn v thnh th cn mang tnh cht xen ci trong li sng, trong quan h kinh t v khng gian th.

- Cc th ra i trn c s pht trin nng nghip, tiu th cng nghip , dch v hnh chnh, t th pht trin da vo sn xut cng nghp. - C s h tng kinh t x hi cc th cn km pht trin. Cc th thng c quy m nh, phn b khng u tp trung ng bng ven bin. Bi tp rn k nng Cho bng s liu v s dn thnh th v t l dn thnh th ca nc ta thi k 1985- 2003. Nm 1985 1990 12880,3 19,51 1995 14938,1 20,75 2000 18771,9 24,18 2003 20869,5 25,80 Tiu ch S dn thnh th ( Nghn 11360,0 ngi) T l dn thnh th (%) 18,97

V biu th hin thch hp th hin s dn thnh th v t l dn thnh th nc ta thi k 1985- 2003 Cho nhn xt . Gi tr li. V biu ct ng kt hp. S dn thnh th ct, t l dn thnh th ng. Hai trc tung. Nhn xt da vo phn III. th ho IV. Vn lao ng v vic lm. 1. Ngun lao ng. + Ngun lao ng nc ta bao gm nhng ngi trong trong tui lao ng ( Nc ta quy nh nam t 15 60, n t 15- 55 tui) c kh nng lao ng , c ngha v lao ng v nhng ngi ngoi tui lao ng trn nhng vn tham gia lao ng gi l lao ng di v trn tui. + Nm 2003 nc ta c 41,3 triu lao ng trong khu vc thnh th ch chim 24,2 %, khu vc nng thn chim 75,8 %. + S lao ng nc ta qua o to ch chim 21,2 % trong c 16,6 % c trnh cng nhn k thut v trung hc chuyn nghip, s cn li l cao ng i hc , trn i hc. S cha qua o to chim 78,8 %. + Lc lng lao ng nc ta di do tng nhanh , mi nm bnh qun nc ta tng thm hn 1 triu lao ng. * u im ca ngun lao ng nc ta. - Lao ng Vit Nam c kinh nghim trong lnh vc sn xut nng lm ng nghip , c kh nng tip thu khoa hc k thut , nng ng, linh hot vi c ch th trng. - Lao ng ng, di do, gi r, th trng rng thu ht vn u t nc ngoi. - Lc lng lao ng tp trung ng BSH, NB, v cc thnh ph ln thun li cho hnh thnh cc trung tm cng nghip, dch v thun li cho cc ngnh cng nghip i hi k thut cao pht trin. * Tn ti ca ngun lao ng. - Lao ng nc ta hn ch v th lc v trnh chuyn mn gy kh khn cho vic s dng lao ng - Lao ng phn b cha hp l dn n ng bng v thnh ph ln tha lao ng gy kh khn cho vic gii quyt vic lm nhng trung du, min ni nhiu ti nguyn li thiu lao ng khai thc. 2. S dng lao ng. - Cng vi qu trnh i mi nn kinh t x hi ca t nc s lao ng c vic lm ngy cng tng. Trong giai on 1991-2003 s lao ng hot ng trong ngnh kinh t tng t 30,1 triu ngi ln 41,3 triu ngi. C cu s dng lao ng trong cc ngnh kinh t ang thay i theo hng tch cc nhng cn chm. Nm 2003 lao ng hot ng trong ngnh nng lm ng nghip vn chim t l cao nht 59,6 % gim 11,9 % so vi nm 1989; khu vc cng nghip xy

dng l 16,4 % tng 5,2 % so vi nm 1989 v chim t l thp nht; khu vc dch v l 24% tng 3,7 % so vi nm 1989. - Vic s dng lao ng theo cc thnh phn kinh t cng c nhng bin chuyn. Phn ln lao ng nc ta lm trong khu vc ngoi quc doanh 90,4 %; khu vc nh nc ch chim 9,6 %. 3. Vn vic lm. .- Ngun lao ng di do tng nhanh trong iu kin nn kinh t cha pht trin to nn sc p ln i vi vn gii quyt vic lm nc ta hin nay. - Do c im ca ma v sn xut nng nghip v s pht trin ngnh ngh nng thn cn hn ch nn t l thi gian thiu vic lm l nt c trng nng thn. Nm 2003 t l thi gian lm vic c s dng nng thn l 77,7 % . V vy dn c nng thn b ra thnh ph tm vic lm rt nhiu. - thnh th dn c tp trung ng trong khi cng nghip v dch v cha pht trin mnh dn n tnh trng tht nghip thnh th tng i cao khong 6%. * Cc gii php gii quyt vic lm. - Phn b li dn c v ngun lao ng gia cc vng va to thm vic lm va khai thc tt hn tim nng ca mi vng. Ty Nguyn, ng Nam B tip nhn hng chc vn lao ng n xy dng kinh t mi. - y mnh k hoch ho gia nh gim s gia tng dn s i n cn i gia quy m ngun lao ng vi kh nng thu ht lao ng ca nn kinh t . - i vi nng thn: a dng ho kinh t nng thn theo hng sn xut hng ho, ch trng pht trin kinh t h gia nh. Khi phc li cc ngnh ngh th cng truyn thng: my tre an, mc, khm trai, thu ren - i vi thnh th: Pht trin cc hot ng cng nghip, dch v - a dng ho cc loi hnh o to y mnh hot ng hng nghip - y mnh xut khu lao ng thu ngoi t. Cu hi v bi tp k nng. Cho bng s liu th hin c cu s dng lao ng theo thnh phn kinh t ( %) Nm 1985 1990 1995 2002 Thnh phn Khu vc nh nc 15,0 11,3 9,0 9,6 Cc khu vc kinh t khc 85,0 88,7 91,0 90,4 1. V biu th hin c cu s dng lao ng theo thnh phn kinh t ( %). - 2. Nu nhn xt v s thay i trn.

CHUYN II: A L KINH T. Bi 1: S chuyn dch c cu kinh t. Cng cuc i mi t nm 1986 a nn kinh t nc ta thot ra cuc khng hong tng bc n nh v pht trin. T n nay nn kinh t c ba s chuyn dch ln. a. Chuyn dch c cu ngnh. + Thay i t trng cc ngnh trong c cu GDP. - T trng nng lm ng nghip lin tc gim; nm 1991 l 40,5 % n nm 2002 ch cn 23% thp hn cng nghip v dch v. y l s gim v t trng cn gi tr tuyt i ca nng nghip vn tng do cng nghip v dch v tng nhanh hn v chin t trng cao hn nh ch trng cng nghip ho, hin i ho. - T trng cng nghip xy dng tng ln nhanh nhanh nht t di 24 % nm 1991 ln 38,5 % nm 2002. Do ch trng cng nghip ho, hin i ho nn kinh t gn lin ng li i mi nn cng nghip c khuyn khch pht trin. - T trng dch v chim t trng cao nhng cn bin ng. T nm 1991 1996 dch v tng lin tc cao nht l nm 1996 t trng ln ti gn 45 % nguyn nhn l do nm 1995 ta bnh thng ho vi M to bi cnh thun li cho kinh t i ngoi pht trin. T nm 1996 tr li y c xu hng gim do 1997 cuc khng hong ti chnh tin t khu vc din ra v hot ng kinh t i ngoi tng chm. Nay c xu hng phc hi. + Thay i trong ni b cc ngnh kinh t. Trong nng nghip chuyn t nn nng nghip t cp t tc, c canh sang nn nng nghip hng ho. T t trng ca ngnh trng trt chim t trng ln chuyn sang ch trng n ngnh chn nui. Trong cng nghip xut hin nhiu ngnh cng nghip trng im ni bt l ngnh dn kh, in, ch bin lng thc, thc phm, sn xut hng tiu dngph hp vi th trng. Trong dch v a dng cc loi hnh dch v v cht lng dch v cao hn trc. b. Chuyn dch c cu lnh th. - hnh thnh cc vng chuyn canh nng nghip. Th d: BSH v BSCL chuyn canh cy lng thc thc phm; Ty Nguyn, ng Nam B chuyn canh cy cng nghip. - Trong cng nghip hnh thnh cc khu cng nghip tp trung, khu ch xut nh: H Ni, Thnh ph H Ch Minh.cng vi cc trung tm dch v to nn cc vng kinh t pht trin nng ng. - C nc c 7 vng kinh t v 3 vng kinh t trng im. + Vng kinh t trng im l vng tp trung ln v cng nghip, thng mi dch v nhm thu ht nhng ngun u t trong nc v nc ngoi kinh t tng trng vi tc nhanh c bit l cng nghip. + Vng kinh t trng im Bc B: Din tch 15,3 nghn km 2 dn s 13 triu ngi (2002) gm 8 tnh ( c t lt) + Vng kinh t trng im min Trung: Din tch 27,4 nghn km2 dn s 6 triu ngi (2002) gm 5 tnh ( c t lt) + Vng kinh t trng im pha Nam: Din tch 28 nghn km2 dn s 12,3 triu ngi (2002) gm 7 tnh ( c t lt). c. Chuyn dch c cu thnh phn kinh t. T nn kinh t ch yu l khu vc Nh nc v tp th chuyn sang nn kinh t nhiu thnh phn. C 5 thnh phn kinh t: + Thnh phn kinh t Nh nc. + Thnh phn kinh t tp th + Thnh phn kinh t t nhn + Thnh phn kinh t c th. + Thnh phn kinh t c vn u t nc ngoi.

Bi tp rn luyn k nng. Bi 1. Cc thnh phn kinh t Thnh phn kinh t Nh nc. Thnh phn kinh t tp th Thnh phn kinh t t nhn Thnh phn kinh t c th. Thnh phn kinh t c vn u t nc ngoi Tng cng

T l % 38.4 8.0 8.3 31.6 13.7 100

V biu th hin c cu GDP theo thnh phn kinh t v cho nhn xt. Gi tr li. V biu trn.
Thnh ph kinh t n Nh n c. Thnh ph kinh ttp n th Thnh ph kinh tt n nh n Thnh ph kinh tc n th . Thnh ph kinh t n c vn u t n c ngo i

Nhn xt: Nc ta c 5 thnh phn kinh t trong thnh phn kinh t nh nc chim t trng ln nht sau n thnh phn kinh t c th, kinh t c vn u t nc ngoi thp nht l thnh phn kinh t tp th. ( Ly s liu chng minh thnh phn kinh t Nh nc gp bao nhiu ln thnh phn kinh t tp th) A L NNG NGHIP A. Nhng nhn t nh hng n s pht trin v phn b nng nghip I. Cc nhn t t nhin. a. Ti nguyn t. - t l ti nguyn v cng qu gi l t liu sn xut khng th thay th c ca ngnh nng nghp. C hai loi t chnh. - t ph sa c khong 3 triu ha thch hp nht vi cy la nc v nhiu loi cy ngn ngy khc. Phn b tp trung ti BSH, BSCL v ng bng ven bin min Trung. - t Fe- ra-lit chim din tch 16 triu ha, tp trung ch yu trung du min ni thch hp cho vic trng cy cng nghip lu nm nh c ph, cao su. - Hin nay din tch t nng nghip hn 9 triu ha. Vic s dng ti nguyn t nng nghip hp l c ngha to ln i vi vic pht trin nng nghip nc ta.

- Ngoi ra cn c cc loi t xm ph sa c, t ly tht v t mn, chua phn. Nu ci to hp l v s dng hiu qu s lm tng din tch t nng nghip. b. Ti nguyn kh hu. + Nc ta c kh hu nhit i m gi ma. - Thun li: Ngun nhit m phong ph lm cy xanh ti quanh nm, sinh trng nhanh, c th trng t 2-3 v la v rau mu trong nm, nhiu loi cy cng nghip v cy n qu pht trin tt. - Kh khn: Su bnh, sng mui, nm mc thit hi ma mng. + Kh hu nc ta phn ho a dng theo bc nam, theo ma, theo cao. - Thun li: To nn nhiu vng min kh hu khin cho nc ta c th trng h cy trng vt nui a dng t cc loi cy cn nhit n i, n nhit i. C cu ma v phong ph, a dng. - Kh khn: Min Bc c ma ng gy rt m, rt hi nh hng n nng sut Bc Trung B c gi Lo kh nng, min ni c sng mui, sng gi vo ma ng. Ma kh hn hn, ma ma l lt , bo gi tht thng gy thit ln cho ma mng. c. Ti nguyn nc. + Thun li: C ngun nc di do mng li dy c c nc c 2360 con sng trn 10 km. i dc b bin c 20 km li gp 1 ca sng. Cc sng c gi tr v thu li cung cp nc ti cho nng nghip. Ngun nc ngm di do cung cp nc ti cho nng nghip c bit l ma kh in hnh l vng chuyn canh cy cng nghip Ty Nguyn v ng Nam B. + Kh khn: Ma l ma mng b thit hi, ma kh thiu nc. Thu li l bin php hng u nc ta v chng l lt trong ma ma l cung cp nc ti cho ma kh, thau chua, ra mn ci to m rng din tch canh tc, tng v ; thay i c cu ma v v cy trng, tng nng sut. d. Ti nguyn sinh vt Trng mi trng nhit i m ti nguyn sinh vt nc ta a dng v h sinh thi, giu c v thnh phn loi. Ti nguyn sinh vt phong ph l c thun dng lai to cc cy trng vt nui trong c nhiu ging vt nui cy trng c cht lng tt thch nghi vi cc iu kin sinh thi ca tng a phng. II. Cc nhn t kinh t x hi. 1. Dn c- lao ng nng thn - Nm 2003 nc ta vn cn khong 74 % dn s sng vng nng thn v trn 60% lao ng lm vic trong lnh vc nng nghip. - u im: Ngi dn Vit Nam giu kinh nghim sn xut nng nghip gn b vi t ai khi c chnh sch khuyn khch sn xut th ngi nng dn pht huy c bn cht cn c sng to ca mnh. - Tn ti: Trnh lao ng thp phn b khng u ni t cht ngi ng tha lao ng ni t rng nh trung du min ni tha dn thiu lao ng. T tng lao ng t hu lm vic manh mn, nh l. 2. C s vt cht k thut. - Cc c s vt cht k thut phc v trng trt chn nui ngy cng c hon thin, cng nghip ch bin nng sn c pht trin v phn b rng khp gp phn tng gi tr v kh nng cnh tranh ca hng nng nghip, nng cao hiu qu sn xut, n nh v pht trin cc vng chuyn canh - C s vt cht k thut phc v nng nghip gm: + H thng thu li: C bn c hon thnh h thng knh mng c kin c ho c khong hn 3000 trm bm phc v ti tiu. + H thng dch v trng trt: Nh cc c s bn thuc tr su, phn bn, cc c s xay, xt.. + H thng dch v chn nui: Cc c s ch bin thc n cho chn nui v ch bin sn phm chn nui, cc c s th y. + Cc c s vt cht k thut khc nh vin nghin cu lai to ging nng sut cao, cc trung tm thng mi, cc h thng thng tin lin lc cc mng li giao thng vn ti tiu th sn phm, khuyn nng.

3 . Chnh sch pht trin nng nghp Nhng chnh sch mi ca ng v Nh nc l c s ng vin nhn dn vn ln lm giu thc y s pht trin nng nghip. Mt s chnh sch c th l pht trin kinh t h gia nh, pht trin kinh t trang tri, pht trin nn nng nghip hng ho hng ra xut khu, giao t khon 10, h tr vn 4. Th trng trong v ngoi nc. - Sau i mi v bnh thng quan h ho vi M th trng nc ta c m rng thc y a dng ho sn phm nng nghip chuyn i c cu vt nui cy trng - Tuy nhin do cht lng sn phm v sc mua ca th trng trong nc cn hn ch nn vic chuyn i c cu nng nghip nhiu vng cn kh khn. Bin ng ca th trng xut khu nhiu khi gy nh hng xu n s pht trin mt s loi cy cng nghip v thu sn. BUI 6 B. S pht trin v phn b ngnh trng trt nc ta. T mt nn nng nghip ch yu d trn c canh cy la nc ta y mnh sn xut nhiu loi cy cng nghip v cy trng khc. Nm 2002 c cu gi tr sn xut ngnh trng cy lng thc l 60,8 %, cy cng nghip 22,7 %. Cy n qu, rau u v cy khc l 16,5 %. Nh vy nc ta ang pht trin a dng cy trng v pht huy c th mnh nn nng nghip nhit i chuyn mnh sang trng cc cy hng ho lm nguyn liu cho cng nghip ch bin v xut khu. 1. Sn xut cy lng thc. a. Vai tr - Lng thc l mt trong yu t duy tr s sng m bo s tn ti ca con ngi ng thi cn gp phn trc tip vo vic thc hin y mnh sn xut lng thc thc phm xut khu tng thu ngoi t cho t nc. - To ngun nguyn liu cho cc ngnh cng nghip ch bin, tiu th cng nghip gp phn a dng ho c cu cng nghip to thm vic lm, tng thu nhp cho dn c. - n nh an ninh lng thc tng cng phng th t nc. - Cung cp thc n cho chn nui a chn nui ln thnh ngnh chnh trong nng nghip. b. S pht trin - Chim 60,8% trong c cu gi tr sn xut nng nghip ( 2002). Ngnh trng cy lng thc gm la, ng, khoai, sn Trong cc cy lng thc la l cy lng thc chnh nc ta khng ch p ng nhu cu trong nc m cn d tha xut khu. Cc ch tiu v sn xut la nm 2002 u tng so vi cc nm trc. Nm 2000 din tch trng la l 7504 nghn ha, nng sut la c nm l 49,5 t/ha. Sn lng lng thc bnh qun l 342 kg/ngi, sn lng la c nm l 34,4 triu tn - Thnh tu ni bt ca ngnh trng la l chuyn t mt nc nhp lng thc sang xut khu lng thc nh cao l nm 1999 xut 4,5 triu tn nm 2004 xut 3,8 triu tn, c. Phn b . La phn b ri rc khp t nc. Do trng nhiu ging mi nn c cu ma v thay i c v la sm, v chnh v v mun. Hi vng trng im la ln nht l BSH v BSCL. 2. Cy cng nghip. a. Vai tr - Vic y mnh trng cy cng nghip to ra sn phm c gi tr xut khu, cung cp nguyn liu cho cng nghip ch bin, tn dng ngun ti nguyn thin nhin ph th c canh trong nng nghip v gp phn bo v mi trng. - C ngha cho vic s dng hp l ti nguyn t, kh hu, thu vn. S dng tt hn ngun lao ng nng nghip a dng ho nng nghip to thu nhp bng tin mt ln cho nng dn thc y kinh t min ni pht trin. - Pht trin vng chuyn canh cng nghip gp phn phn b li dn c v ngun lao ng, thc y chuyn dch c cu kinh t ca t nc. b. Hin trng pht trin v phn b.

- Chim 22,7 % trong c cu gi tr ca ngnh trng trt v ngy cng c ch trng pht trin - Cy cng nghip gm cy cng nghip ngn ngy v cy cng nghip lu nm. - Quy lut phn b - Cy cng nghip ngn ngy ( hng nm) thng c trng ng bng mt s trng xen trn t la v t xm ph sa c gm: Lc, u tng, thuc l, ma, bng, du tm, ci. - Cy cng nghip lu nm ch yu min ni, cao nguyn gm: C ph, cao su, h tiu, iu, da, ch - Cy c ngun gc cn nhit v n i phn b ch yu trung du min ni pha bc nh ch, hi, sn qu. - Cy c ngun gc nhit i ch yu pha nam nh: C ph, cao su, h tiu, iu, da. - Phn b c th ca tng loi cy c trong t lt 1. Cy n qu. - Do kh hu phn ho v ti nguyn t a dng nc ta c nhiu loi hoa qu ngon t hoa qu c ngun gc cn nhit v n i nh to, l mn on cc loi c sn nhit i nh thanh long , su ring, mng cu, xoithng c a chung - Cc vng trng cy n qu ln nht nc ta l BSCL v ng Nam B. Bi tp rn luyn k nmg Cho bng s liu sau: Din tch gieo trng phn theo nhm cy ( nghn ha) Nm 1990 2002 Cc nhm cy Tng s 9040.0 12831.4 Cy lng thc 6474.6 8320.3 Cy cng nghip 1199.3 2337.3 Cy thc phm, cy n qu, cy khc 1366.1 2173.8 a.. Hy v biu hnh trn th hin c cu din tch gieo trng cc nhm cy. b. T bng s liu v biu v hy cho nhn xt v s thay i quy m din tch v t trng din tch gieo trng ca cc nhm cy. Gi tr li. V hai biu trn bn knh khc nhau. Bc 1: X l s liu * Cch tnh bn knh ca cc biu nh sau. Chn R1 l bn knh nm 1990 l 1 dn v ( 1 n v c th l 1,2,3,4,5,6, cm). Gi tng s nm 1990 l S1, nm 2002 l S2 Bn knh nm 2002 l R2 = R1. = R1. 9040.0 = R1 1,2. Mun tnh bn knh ca nm c tng s cao hn ta ly tng ca nm cao chia cho tng ca nm thp sau khai cn bc hai c kt qu nhn vi bn knh ca nm c tng s nh hn. Nu chn R 1990 l 1 cm th R 2002 = 1. 1,2= 1.2 cm. Nu chn R 1990 l 2 cm th R 2002 = 2. 1,2=2,4 cm. Cch tnh t l phn trm ca tng thnh phn. Ly tng thnh phn chia cho tng s nhn 100. V d Phn trm cy lng thc nm 1990 =
6474.6 . 100 = 9040.0
S2 S1

12832, 4

Cch tnh cc thnh phn khc tng t nh trn. Sau khi tnh c phn trm cn i ra s theo cng thc sau: 100% = 360 0 -> 1% = 3.60 Lp bng x l s liu.

10

Loai cay

C cu din tch cy trng 1990 100 71,6 13,3 15,1 2002 100 64,8 18,2 16,9

Tong so Cay lng thc Cay cong nghiep Cay thc pham, cay an qua, cay khac Bc 2: V biu - V hai ng trn vi bn knh theo t l chn - V tng nm theo trnh t bt u t tia 12 h v theo trnh t s liu cho s liu no trc th v trc cho n ht ( tuyt i khng v tu tin thy t l gia d v v trc th khng cho im). - V tng thnh phn sau in s % vo mi hnh qut tng ng v. Bc 3: K nn v ch gii. Bc 4: t tn biu ( Da vo cu hi yu cu v g th t tn biu y.) c. S pht trin v phn b ngnh chn nui - Ngnh chn nui pht trin trn c s thc n t nhin ( ng c nc ta khong 350.000 ha ti tt quanh nm), sn phm ca ngnh trng trt: la, ng, khoai , sn; ph phm ca ngnh thu sn v thc n ch bin cng nghip. - Ngnh chn nui mi ch chim trn 1/4 gi tr sn lng nng nghip vn cn thp v cha pht trin hin i. Tuy nhin gi tr sn lng ngnh chn nui ang tng nhanh v chn nui theo hnh thc cng nghip, trang tri c m rng nhiu a phng. C cu sn phm trong chn nui cng c s thay i l tng sn phm khng qua git m nh trng, sa.. 1. Chn nui tru b. Nm 2002 n b c trn 4 triu con, n tru khong 3 triu con. Tru c nui ch yu ly sc ko phn b ch yu Trung du min ni pha bc v Bc Trung B. B c nui ch yu ly tht, sa v cng c dng lm sc ko. n b pht trin trn quy m ln phn b ch yu duyn hi Nam Trung B, b sa ang pht trin ven cc thnh ph ln v cc cao nguyn Mc Chu, Ba V. 2. Chn nui ln. n ln tng kh nhanh. Nm 1990 c nc c 12 triu con nm 2002 c 23 triu con. Chn nui ln tp trung cc vng nhiu hoa mu, lng thc thc phm hoc ng dn nh: BCSH, BSCL. 3. Chn nui gia cm n gia cm pht trin nhanh nm 2002 c hn 230 triu con gp hn hai ln nm 1990. n gia cm pht trin mnh vng ng bng c bit l vt pht trin mnh BSCL. ven thnh ph c cc tri nui g tht v trng theo hnh thc cng nghip. Bi tp rn luyn v pht trin k nng. Cho bng s liu v c cu gi tr sn xut ngnh chn nui.( %) Nm Tng s Gia sc Gia cm Sn phm Ph phm trng sa chn nui 1990 100 63,9 9,3 12.9 3.9 2002 100 62.8 17.5 17.3 2.4 V biu ct chng th hin c cu gi tr ngnh chn nui

Goc tam tren bieu o tron (o) 1990 2002 360 360 258 233 48 66 54 61

11

LM NGHIP- THU SN. A. Lm nghip 1. Ti nguyn rng - Trc y hn na th k Vit Nam l nc giu ti nguyn rng. Hin nay ti nguyn rng d b cn kit nhiu ni. Nm 2002, tng din tch t lm nghip c rng gn 11,6 triu ha, che ph tnh chung ton quc l 35 %. Trong iu kin 3/4 din tch t nhin l i ni th t l ny l rt thp. - Rng sn xut nm 2000 l 4.733.000 ha cung cp g cho nghip ch bin v xut khu. Vic trng rng nguyn liu giy em li vic lm v thu nhp cho ngi dn. - Rng phng h nm 2000 l gn 54 nghn ha l cc khu rng u ngun cc con sng, cc cnh rng chn ct bay dc ven bin min Trung v cc di rng ngp mn ven bin. - Rng ngp mn nm 2000 l 1.442.500 ha l cc khu vn quc gia v cc khu d tr t nhin Cc Phng, Ba V. 2. S pht trin v phn b a. S pht trin. - Hot ng khai thc g, lm sn v ch bin lm sn. Hin nay hng nm c nc khai thc khong hn 2,5 triu m3 g. G ch c php khai thc trong khu vc rng sn xut ch yu trung du min ni, cng nghip ch bin g v lm sn c pht trin gn vi vng nguyn liu. - Hot ng trng v bo v rng: Chng ta ang u t phn u n nm 2010 trng mi 5 triu ha rng a t l che ph rng ln 45 %. Ch trng bo v rng phng h v rng c dng, trng cy gy rng. - Phi bo v v trng rng v rng c nhiu li ch nh: + Duy tr cn bng sinh thi, hn ch l lt, hn hn, sa mc ho, gi t, gi mc nc ngm gp phn ln ti vic hnh thnh bo v t. + Bo v ngun gen sinh vt qu gi. Cung cp lm sn tho mn nhu cu i sng, cung cp dc liu + Pht trin du lch sinh thi. - M hnh nng lm kt hp ang c pht trin. c. Phn b. - Rng phng h phn b ven bin, min ni. - Rng sn xut phn b ni thp v trung du - Rng c dng phn b cc mi trng tiu biu cho cc h sinh thi. B.THU SN. 1. Vai tr. - L ngnh kinh t quan trng c ngha to ln v kinh t- x hi gp phn bo v ch quyn vng bin nc ta. - B sung ngun m ng vt trong c cu ba n. - Gp phn s dng hp l ti nguyn a dng ho nng nghip. - To nguyn liu cho cng nghip ch bin hng ra xut khu thu ngoi t v tng thu nhp. Cung cp thc n cho gia sc. 2. iu kin pht trin ( ngun li thu sn).. * Nc ta c iu kin t nhin ti nguyn thin nhin thun li pht trin ngnh khai thc v nui trng thu sn nc mn, nc ngt, nc l. - Nc ta c ngun li thu sn phong ph 2000 loi c, 70 loi tm, 50 loi cua, 650 loi rong bin v nhiu hi sn qu nh: bo ng, i mi, trai ngc, s huyt. - C 4 ng trng trng im: Hi Phng, Qung Ninh; Trng Sa, Hong Sa; Ninh Thun- Bnh Thun- B Ra Vng Tu; C Mau- Kin Giang. - Ven b c nhiu bi triu, m, ph, cc di rng mn thun li cho nui trng thu sn nc l. cc vng bin ven cc o, vng vnh c iu kin thun li cho nui thu sn nc mn trn bin. * iu kin dn c x hi.

12

- Dn c: ng, lao ng di do c kinh nghim nh bt c v i bin cng nh kinh nghim nui trng thu sn. - C s vt cht k thut: Chng ta xy dng c nhiu cng c v ng c mt s tu ln hin i thun li cho pht trin nh bt xa b. Cng nghip ch bin ngy cng c nng cp m rng. - Chnh sch: C chnh sch khai thc hp l ti nguyn bin, nhiu chnh sch u t khuyn khch nh bt xa b bng cng ngh hin i. - Th trng: Ngy cng m rng c bit l Bc M, Ty u, Chu - Thi Bnh Dng. Kh Khn. - Hng nm c t 9-10 trn bo b bin ng bi gi ma ng bc gy kh khn cho nh bt. - Cn nh bt cha hp l ven b cn kit, nh bt bng cht n, xung in, ho cht gy suy thoi mi trng suy gim ngun li thu sn. - Th trng bp bnh, km n nh d b kin ph gi: nh cc tra, c ba sa. tm 3. S pht trin v phn b. - Do th trng m rng m hot ng thu sn tr nn si ng. Gn na s tnh nc ta gip bin ( 29 tnh) hot ng khai thc v nui trng thu sn nc ta ang c y mnh ngh c cc tnh duyn hi Nam Trung B v Nam B pht trin.mnh. - Nm 2002 sn lng l 2.647.400 tn ( trn 2 triu tn) - Khai thc thu sn: Sn lng tng kh nhanh. Nm 2002 t 1.802.600 tn ch yu do tng s lng tu thuyn v tng cng sut tu. Cc tnh dn u v sn lng khai thc l Kin Giang, C Mau, B Ra Vng Tu, Bnh Thun. - Nui trng thu sn: Gn y pht trin nhanh. Nm 2002 l 844.800 tn c bit l nui tm c. cc tnh c sn lng ln nht l C Mau; An Giang, Bn Tre. - Xut khu thu sn c bc pht trin vt bc. Tr gi xuqt khu nm 1999 t 917 triu USD, nm 2002 t 2014 triu USD ( ng th ba sau du kh v may mc). Xut khu thu sn l n by tc ng n ton b cc khu khai thc, nui trng v ch bin thuy sn. Hin nay sn lng khai thc vn chim t trng ln, sn lng nui trng tuy chim t l nh nhng c tc tng nhanh. A L CNG NGHIP A. Cc nhn t t nhin nh hng n s pht trin v phn b cng nghip. Ti nguyn thin nhin nc ta phong ph a dng, to c s nguyn liu, nhin liu v nng lng pht trin c cu cng nghip a ngnh. Cc ngun ti nguyn c tr lng ln l c s pht trin cc ngnh cng nghip trng im. a. Ti nguyn khong sn. Rt phong ph c ti 5000 im qung v t khong ca gn 60 m khong sn khc nhau. 1Khong sn nhin liu: Gm c than, du kh thun li cho cng nghip nng lng v ho cht. - Than c 4 loi: + Than An-tra-xit phn b tp trung Qung Ninh tr lng 3,5 t tn tnh n su 3000m => cng nghip nhit in. + Than m lng Cm, Phn M, ni Hng Thi Nguyn dng lm nguyn liu luyn than cc phc v trong nghip luyn kim. + Than nu ng bng Bc B d bo khong 210 t tn ang khai thc Khoi Chu Hng Yn. + Than bn ng bng sng Cu Long tp trung ch yu U minh. - Du kh; Tp trung b trm tch Nam Cn Sn, b trm tch Cu Long v ang m rng thm d b sng Hng v Th Chu. Tr lng c khong 4-5 t tn du quy i. Cc m du kh ln l m: Bch H, Rng, Lan , Lan Ty, Hng Ngc, Rng ng, i Hng phc v cho ngnh cng nghip in - m, ho du.

13

- Cc ngun d tr nng lng nh U-ra-ni-um vi U-ra-ni thin nhin Lai Chu, ngun nhit khong, a nhit, nng lng mt tri, gi, thu triu c tim nng rt ln. d. Khong sn kim loi.( c t lt) - Kim loi en phc v cho ngnh cng nghip luyn kim en. + St: phn b Thch Kh ( H Tnh), Tng B ( H Giang), Tri Cau (Thi Nguyn), Qu Sa ( Yn Bi). + Man gan Cao Bng, Chim Ho ( Tuyn Quang), Ni Thnh ( Long An). + Crm: C nh ( Thanh Ho). - Kim loi mu phc v cho ngnh cng nghip luyn kim mu. + B xit Thi Nguyn, H Giang, Cao Bng, Lng Sn. + Thic- Vn fram: Tnh Tc- Cao Bng, Sn Dng- Tuyn Quang, Qu Hp - Ngh An, Nam Trung B. + ng Ni ken: Sn La + Ch- Km Bc Can + Vng Qung Nam.. e. Khong sn phi kim. + Apatit Lo Cai, Pirit Hu, Graphit Lo Cai, Yn Bi, Qung Ngi => cng nghip ho cht, phn bn. + Vt liu xy dng: St, cao lanh: Hi Dng, Sn La, Ho Bnh, H Tin, Ty Ninh vi H Tin, Trung du min ni pha Bc, ct ven bin => Cng nghip sn xut vt liu xy dng. b. Thu nng sng sui. Tng tr nng thu in t cng sut khong 15 triu kw, sn lng 82 t kw/ h. H thng sng Hng, sng tim nng ln chim 85,45 tr lng thu nng c nc => cng nghip thu in. c.Ti nguyn t, kh hu, rng, nc, sinh vt, bin. Rt phong ph thun li cho nng- lm ng nghip pht trin phc v cho cng nghip ch bin nng lm thu sn v cng nghip nh. * S phn b ti nguyn ta nn th mnh khc nhau gia cc vng V d : Trung du min ni c th mnh ni bt v cng nghip khai khong, cng nghip nng lng. * Tuy nhin cn 1 s kh khn nh: Khong sn tr lng nh phn b khng u phn tn kh khai thc. B. Cc nhn t kinh t x hi. 1. Dn c- lao ng. Nc ta c s dn ng, sc mua ang tng ln th hiu cng c nhiu thay i, v th th trng trong nc ngy cng c ch trng trong pht trin cng nghip. Ngun lao ng di do c kh nng tip thu nhanh khoa hc k thut, to iu kin pht trin cc ngnh cng nghip cn nhiu lao ng v c mt s ngnh cng ngh cao. y cng l iu kin hp dn u t nc ngoi vo cng nghip. 2. C s vt cht k thut trong cng nghip v c s h tng. - Nhn chung trnh cng ngh ca ngnh cng nghip nc ta cn thp, hiu qu s dng thit b cha cao, mc tiu hao nng lng v nguyn vt liu ln. C s vt cht k thut cha ng b v ch phn b tp trung mt s vng. - C s h tng giao thng vn ti, bu chnh vin thng, cung cp in nc . ang tng bc c ci thin, nht l cc vng kinh t trng im v th gp phn thc y s pht trin cng nghip vng ny. 3. Chnh sch pht trin cng nghip. - Chnh sch pht trin cng nghip nc ta thay i qua cc thi k lch s. C nh hng lu di ti s pht trin v phn b cng nghip. Trc ht l chnh sch cng nghip ho v chnh sch u t pht trin cng nghip.

14

- Trong giai on hin nay, chnh sch pht trin cng nghip gn lin vi chnh sch pht trin kinh t nhiu thnh phn, khuyn khch u t ngoi nc v trong nc, i mi c ch qun l kinh t, i mi chnh sch kinh t i ngoi. 4. Th trng Cng nghip ch c th pht trin khi chim lnh c th trng. Hng cng nghip nc ta c th trng trong nc kh rng ln, nhng ngay ti th trng ny cng b cnh tranh ngy cng quyt lit bi hng ngoi nhp. Hng cng nghip nc ta c li th nht nh trong xut khu sang th trng cc nc cng nghip pht trin, nhng cn hn ch v mu m v cht lng. Sc p ca th trng v ang lm cho c cu cng nghip ngy tr nn phong ph a dng, linh hot hn. Rn luyn v k nng c t lt Da vo t lt hy trnh by nhng ngun lc v iu kin t nhin nh hng n s pht trin v phn b cng nghip? A. S pht trin v phn b cng nghip. I. C cu ngnh cng nghip. - H thng cng nghip nc ta hin nay gm c cc c s nh nc, ngoi nh nc, cc c s c vn u t nc ngoi. - Nc ta c y cc ngnh cng nghip thuc cc lnh vc. Sau y l s c cu cc ngnh cng nghip.

Cng nghip Cng nghip Cng nghip vt Cng nghip sn xut Cng nghip ch bin v nng lng liu xy dng cng c lao ng sn xut hng tiu dng Cng nghip ch bin nng lm thu sn - C cu sn phm cng nghip cng c nhng thay i: Khong 30 % s sn phm cng nghip khng c tip tc sn xut do th trng khng c nhu cu hoc khng cnh tranh ni vi hng nhp ngoi. Bn cnh hng lot sn phm mi ra i ph hp vi th trng v c cht lng cao. - Trong c cu ngnh cng nghip ni ln mt s ngnh cng nghip trng im. l nhng ngnh chim t trng cao trong gi tr sn lng cng nghip, c pht trin da trn nhng th mnh v ti nguyn thin nhin, ngun lao ng, nhm p ng nhu cu th trng trong nc v to ra ngun hng xut khu ch lc. S pht trin ca nhng ngnh ny c tc ng thc y s tng trng v chuyn dch c cu kinh t. - Cc ngnh cng nghip trng im ca nc ta l: Khai thc nhin liu, in, c kh- in t, ho cht, vt liu xy dng, ch bin lng thc thc phm, dt may Du Than kh in Vt Ho Luyn in t C kh liu cht kim xy dng Cng nghip sn xut hng tiu dng

15

II. Cc ngnh cng nghip trng im. 1. Cng nghip khai thc nhin liu ( 10,3 %) - Ngun nguyn liu ( k tn cc m than v m du trong t lt) - Cng nghip khai thc than phn b ch yu vng than Qung Ninh, gn y mi nm sn xut khong t 15-20 triu tn. Than c khai thc l thin l chnh cn li l khai thc trong hm l. - Cc m du kh hin nay c pht hin v khai thc ch yu vng thm lc a pha nam. Hng trm triu tn du v hng t mt khi kh c khai thc. Nm 2002 khai thc 16,9 triu tn du. Du th l mt hng xut khu ch lc ca nc ta. Nm 2002 xut 16,9 triu tn du th. 2. Cng nghip in ( 6%). Cng nghip in nc ta bao gm nhit in v thu in. Hin nay mi nm sn xut trn 40 t kwh v sn lng in ngy tng p ng nhu cu ca nn kinh t. Cc nh my thu in ln l ( K tn trong t lt). Nh my thu in Sn La ang xy dng s l nh my thu in ln nht nc ta. T hp nhit in ln nht l Ph M( tnh B Ra- Vng Tu) chy bng kh. Nh my nhit in Ph Li l my nhit in chy than ln nht c nc. 3. Mt s ngnh cng nghip nng khc. - Cng nghip c kh- in t (12,3 %) l ngnh c c cu sn phm ht sc a dng. Cc trung tm cng nghip c kh in t ln nht l Thnh ph H Ch Minh, H Ni, Nng. Ngoi ra l cc trung tm Thi Nguyn, Hi Phng, Vinh, Bin Ho, Cn Th - Cng nghip ho cht ( 9,5%) c sn phm c s dng rng ri trong sn xut v sinh hot. Cc trung tm cng nghip ho cht ln l Thnh ph H Ch Minh, Bin Ho ( ng Nai), H Ni, Hi Phng, Vit Tr- Lm Thao ( Ph Th). - Cng nghip sn xut vt liu xy dng ( 9,9 %) c c cu kh a dng. Cc nh my xi mng ln, hin i c xy dng, tp trung nht l vng ng bng sng Hng v Bc Trung B. Cc c s sn xut vt liu xy dng cao cp tp trung ven cc thnh ph ln, ni c nhu cu ln v cc loi sn phm ny. 4. Cng nghip ch bin lng thc thc phm. y l ngnh cng nghip chim t trng ln nht trong c cu gi tr sn lng sn xut cng nghip (24,4%). Cc phn ngnh chnh l: - Ch bin sn phm trng trt ( xay xt, sn xut ng, ru, bia, nc ngt, ch bin ch, thuc l, c ph, du thc vt,). - Ch bin sn phm chn nui (Ch bin tht, trng, sa), thc phm ng lnh, hp. - Ch bin thu sn ( lm nc mm, sy kh, ng lnh.) Cng nghip ch bin lng thc thc phm phn b rng khp c nc. Tp trung nht l Thnh ph H Ch Minh, H Ni, Nng, Hi Phng, Bin Ho, Cn Th 5. Cng nghip dt may (7,9%). L ngnh sn xut hng tiu dng quan trng ca nc ta. Cng nghip dt may da trn u th v ngun lao ng r. Cc sn phm ca ngnh may c xut khu i nhiu nc trn th gii v l mt trong nhng mt hng xut khu ch lc ca nc ta. Cc trung tm dt may ln nht nc ta l Thnh ph H Ch Minh, H Ni, Nng. Nam nh.. bi v y nhiu lao ng, th trng tiu th rng thng mi giao thng vn ti pht trin. III. Cc trung tm cng nghip ln. Hai khu vc tp trung cng nghip ln nht c nc l ng Nam B v ng bng sng Hng. Thnh ph H Ch Minh v H Ni l hai trung tm cng nghip ln nht c nc. ( T c tn cc ngnh cng nghip trong hai trung tm ny trong at lat). Rn luyn v k nng c t lt - Da vo t lt hy trnh by s pht trin v phn b cc ngnh cng nghip trng im (iu kin pht trin, s pht trin v phn b cng nghip)? - Gi tr li : iu kin pht trin: Chn lc phn trc. S pht trin: Gm c tnh hnh khai thc v sn lng cc ngnh trong t lt.

16

Phn b ( trong at t) BUI 10 A L CC NGNH DCH V. I. C cu, vai tr ca ngnh dch v. 1, C cu ngnh dch v. Dch v bao gm mt tp hp cc hot ng kinh t, rt rng ln v phc tp. l cc hot ng p ng nhu cu sn xut v sinh hot ca con ngi, c chia thnh dch v tiu dng, dch v sn xut v dch v cng cng. - Dch v tiu dng gm: + Thng nghip, dch v s cha. + Khch sn, nh hng. + Dch v c nhn v cng ng - Dch v sn xut gm: + Giao thng vn ti, ba chnh vin thng + Ti chnh, tn dng. + Kinh doanh ti sn, t vn. - Dch v cng cng gm: + Khoa hc cng ngh, gio dc, y t, vn ho, th thao. + Qun l Nh nc, on th v bo him bt buc. 2. Vai tr ca dch v trong sn xut v i sng - Nh c cc hot ng vn ti, thng mi m cc ngnh kinh t, nng lm ng nghip v cng nghip c cung cp nguyn liu, vt t sn xut; ng thi sn phm ca ngnh ny cng c tiu th. Cc hot ng dch v cng to ra mi lin h gia cc ngnh sn xut, cc vng trong nc v gia nc ta vi nc ngoi. - Cc ngnh dch v thu ht ngy cng nhiu lao ng, to vic lm, gp phn quan trng nng cao i sng nhn dn v em li ngun thu nhp ln cho nn kinh t. II. c im pht trin v phn b. 1. c im pht trin - Khu vc dch v nc ta mi chim khong 25% lao ng nhng li chim 38,5 % trong c cu GDP nm 2002. - Trong iu kin m ca nn kinh t, chuyn dch c cu kinh t, ngnh dch v nc ta pht trin kh nhanh v ngy cng c nhiu c hi vn ln ngang tm khu vc v quc t. - T trng ca nhm dch v tiu dng chim 51% cao nht trong c cu GDP ca cc ngnh dch v, dch v sn xut chim 26,8 % v dch v cng cng thp nht 22,2 %. - Dch v sn xut v dch v cng cng l hai loi hnh dch v quan trng nhng li chim t trng cn thp => dch v nc ta cha tht pht trin. - Vit Nam ang tr thnh th trng thu ht nhiu cng ti nc ngoi m cc hot ng dch v, nht l trong cc lnh vc ti chnh, ngn hng, bo him, y t, du lch, gio dc i hc. iu ny cng cho thy r kh nng thu li nhun ca cc ngnh dch v. - Vic nng cao cht lng dch v v a dng ho cc loi hnh dch v phi da trn trnh cng ngh cao, lao ng lnh ngh, c s h tng, k thut tt. y l mt thch thc trong pht trin cc hot ng dch v nc ta. 2. c im phn b. - S pht trin ca cc hot ng dch v ph thuc cht ch vo s phn b ca cc i tng i hi dch v trc ht l s phn b dn c. V vy, cc thnh ph ln, th x, cc ng bng l ni tp trung ng dn c v nhiu ngnh sn xut cng l ni tp trung nhiu loi hnh dch v. Ngc li, cc vng ni, dn c tha tht, kinh t cn nng tnh cht t cp, t tc th cc hot ng dch v cn ngho nn. - H Ni v Thnh ph H Ch Minh l hai trung tm dch v ln nht v a dng nht nc ta. y l hai u mi giao thng vn ti, vin thng ln nht c nc. hai thnh ph ny tp trung

17

nhiu trng i hc ln, cc vin nghin cu, cc bnh vin chuyn khoa hng u. y cng l hai trung thng mi, ti chnh, ngn hng ln nht nc ta. Cc dch v khc nh qung co, bo him, t vn, vn ho, ngh thut, n ung u pht trin mnh. BUI 11 A L GIAO THNG VN TI. 1. Vai tr. - Giao thng vn ti l ngnh c vai tr quan trng trong kt cu h tng kinh t x hi. l ngnh sn xut c bit va mang tnh cht sn xut vt cht va mang tnh cht dch v v c tc ng rt ln n s pht trin kinh t hi ca t nc. C. S pht trin. - Giao thng vn ti nc ta pht trin y cc loi hnh. a. ng b: ( Chim 67,68 % khi lng hng ho vn chuyn nm 2002). Hin nay c nc c gn 205.000 km ng b, trong c hn 15 nghn km ng quc l. Vn ti ng b chuyn ch c nhiu hng ho v hnh khch nht, ng thi cng c u t nhiu nht. Cc tuyn ng quan trng ang c m rng v nng cp, tiu biu l quc l 1A chy t Lng Sn n C Mau, quc l 5, quc l 18, quc l 51, quc l 22, ng H Ch Minh. Nhiu ph ln thay th bng cu, nh giao thng c thng sut. Tuy nhin cn nhiu ng hp v xu. b. ng st: ( Chim 2,92 % khi lng hng ho vn chuyn nm 2002). Tng chiu di ng st l 2632 km. ng st Thng nht H Ni- Thnh ph H Ch Minh cng vi quc l 1A lm thnh trc xng sng ca giao thng vn ti nc ta. Cc tuyn ng st cn li u nm min Bc. ng st lun c ci tin k thut.( K tn cc tuyn ng st chnh trong t lt). c. ng sng: ( Chim 21,7 % khi lng hng ho vn chuyn nm 2002). Mng li ng sng nc ta mi c khai thc mc thp, tp trung lu vc vn ti sng Cu Long l 4500 km v lu vc vn ti sng Hng l 2500 km. d. ng bin: ( Chim 7,67 % khi lng hng ho vn chuyn nm 2002). Bao gm vn ti ven bin v vn ti bin quc t. Hot ng vn ti bin quc t c y mnh do m rng cc quan h kinh t i ngoi. Ba cng bin ln nht l Hi Phng, Nng v Si Gn. e. ng hng khng: ( Chim 7,67 % khi lng hng ho vn chuyn nm 2002 nhng c t trng tng nhanh nht trong tt c cc loi hnh ng ). Hng khng Vit Nam v ang pht trin i my bay theo hng hin i ho. n nm 2004, hng khng Vit Nam s hu nhng my bay hin i nh Boeing 777, boeing 767, Mng ni a c 24 ng bay n 19 sn bay a phng vi ba u mi chnh l H Ni ( Ni Bi), Nng v Thnh ph H Ch Minh ( Tn Sn Nht). Mng quc t ngy cng c m rng, trc tip ni Vit Nam v nhiu nc chu , chu u, Bc M v x- try-li-a. g. ng ng: Vn ti ng ng ngy cng pht trin, gn vi s pht trin ca ngnh du kh. Vn chuyn bng ng ng l cch vn ti hu hiu nht chuyn ch du m v kh. BI TP RN K NNG Cho bng s liu sau. Loi hnh vn ti Khi lng hng ho vn chuyn 1990 2002 Tng s 100 100 ng st 4.30 2.92 ng b 58.94 67.68 ng sng 30.23 21.70 ng bin 6.52 7.67 ng hng khng 0.01 0.03 Hy v biu thch hp th hin c cu hng ho vn chuyn phn theo cc loi hnh vn ti (%) nm 1990 v 2002.. Qua bng s liu rt ra nhn xt.

18

Gi tr li. V biu hnh trn ( 2 biu bn knh bng nhau. V trn cng dng ngang d so snh.

1990

ng s t ng b ng sng ng bi n ng hng khng

Nhn xt: - Khi lng hng ho vn chuyn ca cc loi hnh vn ti c bin ng, tng, gim khng u nhau. Loi hnh vn ti ng hng khng tng nhanh nht tng 3 ln, sau l loi hnh vn ti ng b, ng bin ( Ly s liu dn chng) - Loi hnh vn ti ng sng gim nhanh nht sau n ng st ( Ly s liu chng minh) - Khi lng hng ho vn chuyn ca cc loi hnh vn ti khng bng nhau. Chim t trng cao nht l loi hnh vn ti ng b thp nht l loi hnh vn ti ng hng khng. BUI 12 BU CHNH VIN THNG A. S pht trin. * Bu chnh: c nhng bc pht trin mnh m. Mng bu cc khng ngng c m rng v nng cp. Nhiu dch v mi vi cht lng cao ra i nh chuyn pht nhanh, chuyn tin nhanh, in hoa, tit kim qua bu in. Trong tng lai, nhiu dich v mi s ra i nh bn hng qua bu chnh , khai thc d liu qua bu chnh. * Vin thng: - Mt in thoi mt ch tiu tiu c trng cho s pht trin vin thng tng ln rt nhanh, tc ln hn mc tng trng kinh t ni chung. - Vit Nam hin l nc c tc pht trin in thoi ng th hai trn th gii. Nm 2002 trung bnh c 7,1 in thoi c nh trn 100 dn. Ton mng li in thoi c t ng ho, ti tt c cc huyn v ti hn 90% s x trong c nc. n gia nm 2002 c nc c hn 5 triu thu bao in thoi c nh, gn 1 triu thu bao in thoi di ng.

2002

19

- Nng lc mng vin thng quc t v lin tnh c nng ln vt bc. Cc dch v nhn tin, in thoi di ng, in thoi dng th, th in t, truyn s liu khng ch dng cc thnh ph ln nh trc m v ang pht trin n hu ht cc tnh. Hn 10 nm qua ngnh vin thng thnh cng trong vic i thng vo hin i. Vit Nam c 6 trm thng tin v tinh, 3 tuyn cp quang bin quc t ni trc tip Vit Nam vi hn 30 nc, qua chu , Trung Cn ng, n Ty u. Tuyn cp quang Bc Nam ni tt c cc tnh thnh. - Nc ta ho mng Internet vo cui nm 1997. Mng Internet quc gia l kt cu h tng ti quan trng pht trin v hi nhp. Trn c s pht trin Internet v hng lot cc dch v khc c pht trin nh pht hnh bo in t, cc trang WEB ca ca cc c quan, cc t chc kinh t, cc trng hc ang hnh thnh mng gio dc v c th tin hnh dy hc trn mng, giao dch bun bn trn mng. THNG MI V DU LCH. A. Thng mi. 1. Ni thng. - Nh vo nhng thnh tu to ln ca cng cuc i mi m cc hot ng ni thng thay i cn bn. C nc l mt th trng thng nht. Hng ho di do, a dng v t do lu thng. H thng cc ch hot ng tp np c thnh th v nng thn. - Cc thnh phn kinh t c bit l kinh t t nhn gip cho ni thng pht trin mnh m.Tng mc bn l v doanh thu dch v nm sau cao hn nm trc. ( c trong at lat) - Quy m dn s, sc mua ca nhn dn tng ln v s pht trin ca cc hot ng kinh t khc to nn mc tp trung khc nhau ca cc hot ng thng mi gia cc vng trong nc. Hot ng ni thng tp trung nhiu nht ng Nam B, ng bng sng Cu Long, ng bng sng Hng, t nht Ty Nguyn. - H Ni v Thnh ph H Ch Minh l hai trung tm thng mi, dch v ln v a dng nht nc ta. y c cc ch ln v cc trung tm thng mi ln, cc siu th, c bit cc dch v t vn, ti chnh, cc dch v sn xut v u t ni chung lm ni bt hn na vai tr v v tr ca hai trung tm ny. 2. Ngoi thng. Ngoi thng l vic mua bn hng ho v dch v qua bin gii quc gia. A. iu kin pht trin ngnh ngoi thng. * V tr a l v iu kin t nhin. - V tr a l: Rt thun li cho s giao lu kinh t quc t v nm gn trung tm NA vng kinh t pht trin nng ng li nm ni trung chuyn ca ng hng khng v hng hi quc t. - t, nc, kh hu, a hnh rt thun li cho sn xut nng sn nhit i hng ra xut khu. - Khong sn giu v phong ph c bit l than, du kh, .. c gi tr xut khu. * iu kin kinh t x hi. - Dn c ng, lao ng di do gi r, th trng rng thu ht u t nc ngoi v c kh nng xut khu lao ng thu ngoi t. Lao ng c kinh nghim trong sn xut nhiu mt hng th cng ch bin cc sn phm xut khu. - Chnh sch: C nhiu chnh snh thu ht vn u t nc ngoi, c chnh sch i ngoi bnh thng ho quan h vi M, sn sng lm bn vi cc nc trong khu vc v trn th gii. To hnh lang php l thng thong cho u t. - Th trng: Ngy cng m rng ra cc nc Ty u v Bc M. c. Tnh hnh xut nhp khu. Nc ta xut khu cc mt hng nh: hng cng nghip nng v khong sn; hng cng nghip nh v tiu th cng nghip; hng nng lm thu sn. Nhp khu nhiu my mc thit b, nguyn liu, nhin liu. Phn nhp khu lng thc, thc phm v hng tiu dng chim t trng nh.

20

Th trng: Nc ta bun bn nhiu nht vi th trng chu - Thi Bnh Dng nh: Nht Bn, cc nc ASEAN, Trung Quc, Hn Quc, -xtry-li-a v vng lnh th nh i Loan. Th trng chu u v Bc M ngy cng tiu th nhiu hng ho ca Vit Nam. B. DU LCH. 1. Vai tr Du lch ny cng khng nh v tr ca mnh trong c cu knh t c nc, gp phn lm tng sn phm trong nc em li ngun thu nhp ln. - Gp phn m rng giao lu gia nc ta vi cc nc trn th gii. - Gip con ngi nm vng hn lch s vn ho dn tc mnh c dn tc khc. Qua gio dc lng yu qu hng t nc, gi gn bn sc dn tc. - Tng cng sc kho nng cao i sng vn ho tinh thn cho nhn dn. - To cng n vic lm nng cao i sng nhn dn. 2 iu kin pht trin. - Ti nguyn du lch t nhin: Phong cnh, bi tm p, kh hu tt, c nhiu vn quc gia vi cc ng thc vt qu him( c trong t lt cc a danh trn) - Ti nguyn du lch nhn vn: cc cng trnh kin trc, di tch lch s, l hi truyn thng, cc lng ngh truyn thng, vn ho dn gian.. (c trong t lt cc a danh trn). 3. S pht trin. Nm 2002 c nc n hn 2,6 triu lt khch du lch quc t v hn 10 triu lt khch du lch trong nc. Hin nay ngnh du lch c doanh thu khong 25 nghn t ng. Hin nay khch quc t chim t tng cao nht l Nht Bn v Hoa K. So vi cc nc ng Nam Vit Nam ng th 6 v khch du lch quc t. Bi tp rn luyn k nng. Bi 1: Cho bng s liu sau; Cc vng kinh t Gi tr ( Nghn t ng) ng bng sng Hng 53.2 Trung du v min ni Bc B 20.1 Bc Trung B 17.8 Duyn hi Nam Trung B 26.5 Ty Nguyn 9.2 ng Nam B 89.4 ng bng sng Cu Long. 53.8 a. Hy v biu v tng mc bn l hng ho v doanh thu dch v tiu dng phn theo vng nm 2002. b. Cho nhn xt v tng mc bn l hng ho v doanh thu dch v tiu dng phn theo vng nm 2002. Bi 2. Cho bng s liu v c cu GDP ca nc ta thi k 1991- 2002. 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2002 Tng s 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 Nng, lm, ng nghip 40.5 29.9 27.2 25.8 25.4 23.3 23.0 Cng nghip- xy dng 23.8 28.9 28.8 32.1 34.5 38.1 38.5 Dch v 35.7 41.2 44.0 42.1 40.1 38.6 38.5 a. Hy v biu min th hin c cu GDP thi k 1991- 2002 b. Hy nhn xt v s thay i c cu kinh t nc ta thi k 1991-2002. Gi tr li. Bi 1: a. V biu ct n.

21

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 ng b ng sng Hng Trung du v m n ni B i c B B Trung B c Duyn h i Na Trung m B T Nguyn y ng Na B m ng bng sng Cu Lo ng.

Biu v tng mc bn l hng ho v doanh thu dch v tiu dng phn theo vng nm 2002. - Nhn xt: Tng mc bn l hng ho v doanh thu dch v tiu dng phn theo vng nm 2002 c s chnh lch r rt ( Khc nhau). - Tng mc bn l hng ho v doanh thu dch v tiu dng cao nht ng Nam B l 8,4 nghn t ng; tip l ng bng sng Cu Long vi 53,8 nghn t ng. thp nht l Ty Nguyn c 9,2 nghn t ng. - Tng mc bn l hng ho v doanh thu dch v tiu dng ng Nam B gp gn 9 ln Ty Nguyn. Nguyn nhn. - Do dn c cc vng c tng mc bn l hng ho v doanh thu dch v tiu dng cao hn cc vng c doanh thu thp. - Trnh pht trin kinh t v c s h tng cc vng c tng mc bn l hng ho v doanh thu dch v tiu dng cao hn cc vng c tng mc doanh thu thp. Bi tp 2. a. V biu min ( Hnh ch nht )
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2002 D v ch Cng nghi x dng p- y Nng, l , ng nghi m p

Biu th hin c cu GDP thi k 1991- 2002. b. Nhn xt: Da vo bi s chuyn dch c cu kinh t.

22

CHUYN III: S PHN HO LNH TH. TRUNG DU V MIN NI BC B. A IU KIN PHT TRIN i. V tr a l. - L vng lnh th pha bc vi din tch 100.965 km 2 chim 30,7 % din tch v 14,4 % dn s c nc (2002). - Tip gip ( c t lt) - im cc c 2 im cc trng vi im cc ca t quc. Bc: x Lng C, huyn ng Vn, H Giang Ty: Sn Thu, Mng Nh, in Bin. - Vi ng b bin ko di t Mng Ci n Qung Yn thuc a bn tnh Qung Ninh, vng Trung du v min ni bc b khng ch phn t lin rng ln m cn c c vng bin giu tim nng pha ng Nam. ii. iu kin t nhin v ti nguyn thin nhin. a. a hnh. Vng Trung du v min ni bc b c c im chung l chu s chi phi su sc ca cao a hnh. Vng c hai tiu vng. + Tiu vng ng Bc. Phn ln l a hnh trung bnh v ni thp. C cc dy ni hng cnh cung nh: Sng Gm, Ngn Sn, Bc Sn, ng Triu. + Tiu vng Ty Bc: a hnh ni cao him tr chia ct su. Vng cn c di t chuyn tip gia trung du min ni v chu th sng Hng c tn l trung du v c c trng bng a hnh i bt p xen k cc cnh ng thung lng bng phng. y l a bn thun li cho vic pht trin cc vng chuyn canh cy cng nghip, xy dng cc khu cng nghip v th. b. Ti nguyn kh hu. - C kh hu nhit i m gi ma c mt ma ng lnh v ko di nht nc ta. ng Bc l min ni thp nhng l vng b nh hng mnh m nht ca gi ma ng bc v c cc dy ni hnh cnh cung xo ra nh nhng chic nan qut n gi ma ng bc. - Tiu vng Ty Bc nh hng ca gi ma ng bc t hn v c dy Hong Lin Sn che chn nhng v a hnh cao nn vn rt lnh. - Vng c th mnh c bit trong vic trng cy cng nghip v cy n qu c ngun gc nhit i, cn nhit, rau qu n i v cc cy c sn: trng, ng quy, hi, tam tht, tho qu. c. Ti nguyn t.

23

- Ch yu l t fe-ra lit hnh thnh trn phin, granit c tng mng v chua thun li cho trng cy cng nghip di ngy. C mt s cao nguyn t c phong ho t vi thun li cho trng cy cng nghip v chn nui gia sc. - Vng cn c mt s cnh ng ph sa dc thung lng sng nh: Ngha L, Than Uyn, Trng Khnh, . Thun li cho trng cy lng thc v cy ngn ngy. d. Ti nguyn nc. - Tiu vng Ty Bc c cc sng hng Ty bc- ng nam c tim nng thu in ln v sng nhiu thc ghnh. H thng sng Hng c tr nng l 11 triu kw chim 1/3 tr nng ca c nc. - Tiu vng ng Bc c mt s sng hng vng cung v c mt s sng chy hng ty bcng nam tr nng thu in nh. Sng c tc dng ti tiu nc, du lch nhng km v gi tr giao thng. - Nc khong: Quang Hanh, Kim Bi. e. Ti nguyn sinh vt. - Thc vt: Rng cn li khng nhiu, din tch t trng i trc v hoang ho cha s dng c ti 6,5 triu ha. Rng c nhiu loi g qu : Lim, lt, g, nghin, v nhiu loi lm sn khc nh tre, na, song, my, nm hng, mc nh. - ng vt: C nhiu ng vt qu nh: H, bo, vn. Vng ven bin Qung Ninh c nhiu: C, tm, cua, - Rng khng ch c ngha kinh t n cn c ngha trong vic bo v mi trng sinh thi ng bng, ven bin, gi t, gi nc, chng xi mn, ra tri, l qut. f. Ti nguyn khong sn. Phong ph, a dng ( c t lt) g. Ti nguyn du lch Nhiu danh lam thng cnh p: Sa Pa, h Ba B, Vnh H Long. Kh khn: - a hnh b chia ct mnh, thi tit din bin tht thng, gy tr ngi cho hot ng giao thng vn ti cng nh t chc sn xut v i sng, nht l vng cao v bin gii. - Khong sn tuy nhiu chng loi phn b kh tp trung song tr lng nh, iu kin khai thc phc tp. - Vic cht ph rng ba bi dn n xi mn, st l, l qut, lm cho cht lng mi trng b gim st nghim trng. iii. Cc nhn t kinh t x hi. 1. Dn c: Nm 2002 c 11,5 triu ngi. y l a bn c tr ca nhiu dn tc t ngi: Thi, Mng, Dao, Mng ,. Ty Bc, Ty, Nng, Dao, Mng ng Bc. Ngi kinh c tr hu ht cc a phng. ng bo cc dn tc c nhiu kinh nghim canh tc trn t dc, kt hp sn xut nng nghip vi lm nghip, chn nui gia sc ln, trng cy cng nghip, cy dc liu, rau qu n i v cn nhit. 2. Kinh t x hi - Tuy nhin gia ng Bc v Ty Bc c s chnh lch ng k v mt s ch tiu pht trin dn c- x hi. Trnh dn c x hi ca tiu vng ng Bc cao hn ca Ty Bc. Nhng trnh ca c vng u thp hn so vi mc trung bnh trung ca c nc. - Nh thnh tu ca cng cuc i mi, i sng ca ng bo cc dn tc c ci thin. Pht trin c s h tng nc sch nng thn, y mnh xo i, gim ngho l nhng vn ang c quan tm hng u trong nhiu d n pht trin kinh t min ni Bc B. Cu hi pht trin v rn luyn k nng. 1. Hy so snh th mnh v t nhin v kinh t gia tiu vng ng Bc v Ty Bc? 2. Ti sao trung du Bc B l a bn ng dn v pht trin kinh t x hi cao hn min ni Bc B? Gi tr li.

24

Cu 1: Da vo bng 17.1 SGK. Ging nhau: u ch yu l a hnh i ni c mt kiu kh hu nhit i gi ma cn ch tuyn c mt ma ng lnh nht nc ta. u c ngun ti nguyn thin nhin phong ph, giu c nh: Khong sn, trng rng Khc bit ( Bng 17.1). Cu 2: V trung du a hnh t chia ct hn giao thng thun tin hn, d canh tc hn. B, TNH HNH PHT TRIN KINH T. 1. Cng nghip. Vng pht trin mnh cng nghip nng lng, khai thc khong sn. * Cng nghip nng lng. Ngun than phong ph: ( c t lt) pht trin nhit in nh nhit in Ung B ( 135 Mw). C ngun thu nng di do ln nht l h thng sng Hng, , Chy. Vng pht trin c nhiu nh my thu in: Ho Bnh ( 1920 Mw trn sng ) Thc B ( 108 Mw trn sng Chy). ang xy dng nh my thu in Sn La ( 2400 Mw trn sng ) v nh my thu in Tuyn Quang (342 Mw trn sng Gm). Cc nh my ny cung cp in nng cho vng v c nc. - Vic xy dng cc nh my thu in c bit l nh my thu in Ho Bnh c nhiu ngha: + Cung cp in nng. + iu tit l v cung cp nc ti cho ma ma t ng bng sng Hng + Nui trng thu sn + Khai thc du lch. + iu ho tiu kh hu a phng. * Cng nghip khai thc ch bin khong sn. - C nhiu ti nguyn khong sn: Kim loi en ( c at lat), kim loi mu ( c at lat), phi kim loi ( c at lt). - Cc c s ch bin khong sn: Thi Nguyn. Khai thc than: Qung Ninh, Thi Nguyn. - Cc tnh xy dung cc x nhip cng nghip nh; ch bin lng thc, thc phm; sn xut xi mng; th cng m ngh trn c s s dng ngun nguyn liu di do ti ch. 2. Nng nghip. a. Trng trt Cy lng thc thc phm. - iu kin pht trin: t, nc, kh hu thun li cho pht trin . - La v ng l cc loi cy lng thc chnh. Cy la ch yu c trng mt s cnh ng gia ni nh: Mng Thanh ( in Bin), Bnh L ( Lai Chu), Vn Chn (Yn Bi), Ho An (Cao Bng), i T ( Thi Nguyn). Ng c trng nhiu trn cc nng ry. - Cy cng nghip, cy n qu, trng rng. Nh iu kin sinh thi phong ph vi s da dng v kh hu, a hnh v c t Fe- ra- lit vi din tch ln nn sn xut nng nghip c tnh a dng v c cu sn phm (nhit i, cn nhit, n i) v tng i tp trung v quy m. Mt s sn phm c gi tr trn th trng nh: Ch, hi, hoa qu, ( Vi thiu, mn m, l, o) - Thng hiu ch Mc Chu ( Sn La), ch San ( H Giang), ch Tn Cng ( Thi Nguyn) c nhiu nc a chung. - Vng c din tch v sn lng ch chim t trng ln so vi c nc v c: din tch t Fe- ralit ln, c kh hu cn nhit thch hp vi iu kin sinh thi ca cy ch, th trng tiu th rng v ung i vo truyn thng nhn dn ta v c nhiu nc a chung. + Nh vic giao t, giao rng lu di cho h nng dn m ngh rng pht trin mnh theo hng nng lm kt hp.

25

- n tru trung du min ni Bc B chim t trng ln nht trong c nc ( 53,7 %) . Chn nui ln cng pht trin c bit l cc tnh trung du, chim khong 22% n ln ca c nc ( nm 2002). - Ngh nui c, tm ao h, m v vng nc mn, nc l ven bin tnh Qung Ninh bt u em li hiu qu kinh t r rt. - Tuy nhin sn xut nng nghip cn gp nhiu kh khn do thiu quy hoch v cha ch ng c th trng. 3. Dch v. a. Thng mi. - Ni thng: Gia Trung du, min ni Bc B v ng bng sng Hng hnh thnh mi giao lu thng mi lu i. Vng nhp lng thc, thc phm, hng tiu dng t cc vng BSH v xut khong sn, lm sn xung BSH. - Ngoi thng: Cc tnh bin gii ca vng c quan h trao i hng ho truyn thng vi cc tnh Vn Nam ( ca khu Lo Cai), tnh Qung Ty (Ca khu Hu Ngh, Mng Ci) ca Trung Quc. Vi Lo qua ca khu Ty Trang. Mt s khu kinh t m c xy dng ti cc ca khu bin gii Vit Trung s thc y hng ho v pht trin dch v. b. Giao thng vn ti. - H thng ng st, ng t, cng bin ( Qung Ninh) ni lin hu ht cc th x trung du v min ni Bc B vi cc tnh ng bng cng Hng v cc vng khc nht l th H Ni. Cc tuyn ng quan trng t H Ni n cc vng ( c at lat) c. Du lch. - Vng c nhiu ti nguyn du lch t nhin v nhn vn pht trin du lch nh: Vnh H Long c UNESCO cng nhn l di sn thin nhin th gii. n Hng, Tn Tro, Pc B, l nhng im du lch hng v ci ngun. H Ba B, Sa Pa, Tam o l nhng a im du lch sinh thi, ngh dng hp dn. - Hot ng du lch tr thnh th mnh ca vng , ng thi gp phn cng c v pht trin hu ngh ga cc dn tc hai bn ng bin gii. b. Cc trung tm kinh t. c At lt tn cc trung tm v cc ngnh cng nghip ca mi trung tm. Bi tp rn luyn k nng. Cho bng s liu v gi tr sn xut cng nghip trung du min ni Bc B ( t ng). Nm 1995 1995 2002 Tiu vng Ty Bc 320,5 541,1 696,2 ng Bc 6179,2 10657,7 14301,3 V biu ct v nhn xt v gi tr sn xut cng nghip hai tiu vng ng Bc v Ty Bc. Gi tr li. V biu ct gp nhm theo tng nm. Nhn xt. VNG NG BNG SNG HNG I. V tr a l v gii hn lnh th. Vng ng bng sng Hng bao gm ng bng chu th mu m, di t ra trung du vi mt s ti nguyn khong sn, ti nguyn du lch v vnh Bc B giu tim nng vi cc o Ct B, Bch Long V . ( Xc nh v tr tip gip c trong at lat) ngha. - Giao lu vi cc vng trong nc nh Bc Trung B, Trung Du min ni Bc B. - Giao lu quc t qua ng bin cng Hi Phng. - Pht trin kinh t bin- t lin. II. iu kin t nhin v ti nguyn thin nhin. a. Kh hu:

26

C kh hu nhit i m gi ma cn ch tuyn c mt ng lnh t thng 10 nm trc n thng t nm sau. Tng nhit hot ng t 8500 n 95000 c. Thun li cho a dng ho c cu ma v v cy trng. Bn cnh cc cy nhit i cn c cc cy cn nhit v h cy trng v ng: Xu ho, bp ci, c chua, khoai ty. b. t ai. L ti nguyn quan trng nht ca ng bng sng Hng. Vng ng bng sng Hng C 5 loi t: t fe-ra lit; ly tht; ph sa; t mn, phn; t xm trn ph sa c nhng quan trng nht vn l t ph sa. d. Thu vn ( sng ngi) C h thng sng ngi y c gm hai h thng sng chnh l sng Hng v sng Thi Bnh thun li cho ti nc vo ma ng ( kh), tiu nc ma l phc v nng nghip; Cung cp nc cho cng nghip v sinh hot. Ngun nc ngm di do: phc v nc trong ma ng ( kh) . Ti nguyn khong sn Tng i t c gi tr ng k l cc m ( Hi Phng, H Nam, Ninh Bnh), st cao lanh ( Hi Dng), than nu ( Hng Yn), kh t nhin ( Thi Bnh). e. Ti nguyn sinh vt. Rng c rt t ch c Cc Phng ( Ninh Bnh), Ba V ( H Ty) trn mt s vng ra trung du v ni vi, rng ngp mn ven bin Hi Phng, Thi Bnh f. Ti nguyn Bin. ang c khai thc c hiu qu nh pht trin nui trng, nh bt thu sn, du lch II. c im dn c- x hi. a. Dn c: - ng bng sng Hng l vng c dn s ng c nht c nc. Mt dn s trung bnh 1179 ngi/ km2 ( nm 2002). - Mt dn s ca ng bng sng Hng cao gp gn 5 ln trung bnh c nc gp 12 ln Ty Nguyn v gn 10 ln Trung du min ni Bc B. - Trong vng ni ln mt s a phng c M DS qu cao nh H Ni, Hi Phng trn 2000 ngi /km2 - Mc d t l gia tng t nhin ca dn s trong vng gim mnh cn 1,1 % nhng mt dn s vn cao. - Mt dn s ca BSH cao c nhng thun v kh khn nht nh cho pht trin kinh t x hi ca vng. - Tnh hnh pht trin dn c x hi ca vng cao hn mt s vng trong c nc. Tuy nhin do dn s ng m mt s ch tiu v t l tht nghip th, thu nhp bnh qun u ngi mt thng, t l dn thnh th thp hn so vi mc trung bnh trung ca c nc. - BSH l vng c kt h tng nng thn hon thin nht nc. Vi chiu di tng cng hn 3000 km, h thng iu c xy dng v bo v t i ny qua i khc, khng ch l b phn quan trng trong kt cu h tng m cn l nt c o ca nn vn ho sng Hng, vn ho Vit Nam. - BSH c mt s th hnh thnh t lu i. Kinh thnh Thng Long, nay l th H Ni c thnh lp t nm 1010. Thnh ph Hi Phng l ca ng quan trng hng ra vnh Bc B. Tuy nhin i sng dn c ng bng sng Hng cng cn nhiu kh khn do c cu kinh t chuyn dch chm, dn s cn qu ng. Bi tp rn luyn k nng. Cho bng s liu v din thc t nng nghip, dn s ca c nc v BSH, nm 2002. t nng nghip ( nghn ha) Dn s ( triu ngi) C nc 9406.8 79.7 BSH 855.2 17.5

27

V biu ct th hin bnh qun t nng nghip theo u ngi BSH v c nc (ha/ ngi). Nhn xt. Gi tr li. Tnh bnh qun t nng nghip theo u ngi Cng thc ly din tch t nng nghp chia cho dn s. V biu ct dn. Nhn xt IV TNH HNH PHT TRIN KINH T BSH. 1. Cng nghip. - Cng nghip BSH hnh thnh sm nht Vit Nam v pht trin mnh trong thi k t nc thc hin cng nghip ho, hin i ho. - Gi tr sn xut cng nghip BSH tng mnh t 18,3 nghn t ng ( nm 1995) ln 55,2 nghn t ng, chim 21% GDP cng nghip ca c nc ( nm 2002). Phn ln gi tr sn xut cng nghip tp trung thnh ph: H Ni, Hi Phng. - Cc ngnh cng nghip trng im ca BSH l: cng nghip ch bin lng thc thc phm, sn xut hng tiu dng, sn xut vt liu xy dng, v cng nghip c kh. - Sn phm cng nghip quan trng ca vng l my cng c, ng c in, phng tin giao thng, thit b in t, hng tiu dng nh: vi, s dn dng, qun o, hng dt kim, giy vit, thuc cha bnh. - Phn b cc ngnh cng nghip trng im ( At lat) 2. Nng nghip * iu kin pht trin. ( chn lc phn iu kin t nhin v ti nguyn thin nhin nh hng n nng nghip gm c t, nc, kh hu, a hnh) * Hin trng pht trin. a. Trng trt. - V din tch v tng sn lng lng thc, BSH ch ng sau BSCL, nhng l vng c trnh thm canh cao. - Nng sut la ca BSH nm 2002 l 56,4 t/ha cao nht trong c nc ( BSCL l 46,2 t/ha.) - Hu ht cc tnh BSH u pht trin mt s cy a lnh em li hiu qu kinh t ln nh cc cy: ng ng, khoai ty, su ho, bp ci, c chua v trng hoa xen canh. V ng ang tr thnh v sn xut chnh mt s a phng. a v ng ln thnh v sn xut chnh c cc li ch b. Chn nui. n ln BSH chim t trng ln nht c nc ( 27,2 %, nm 2002). Chn nui b (c bit l chn nui b sa) ang pht trin. Chn nui gia cm v nui trng thu sn c ch pht trin. 3. Dch v. Chim t trng cao nht trong c cu kinh t BSH: 43,9% nm 2002 - Giao thng vn ti. Nh kinh t pht trin m hot ng vn ti tr ln si ng. y pht trin cc loi hnh giao thng ( c trong at lat cc tuyn ng b, st, hng khng chnh).Vn ti trong nc v quc t qua cng Hi Phng v sn bay quc t Ni Bi ngy cng quan trng. - Bu chnh vin thng. L ngnh pht trin mnh BSH. H Ni l trung tm thng tin, t vn v chuyn giao cng ngh, ng thi l mt trong hai trung tm ti chnh ngn hng ln nht ca nc ta. - Du lch. H Ni v Hi Phng l hai trung tm du lch ln pha bc t nc. BSH c nhiu a danh du lch hp dn, ni ting l Cha Hng, Tam Cc- Bch ng, Cn Sn, Cc Phng, Sn, Ct B V. Cc trung tm kinh t ln ( c trong at lt) - Cc thnh ph H Ni, Hi Phng, H Long ( Qung Ninh) to thnh tam gic kinh t mnh cho vng kinh t trng im Bc B.

28

Vng kinh t trng im Bc B to c hi cho s chuyn dch c cu kinh t theo hng cng nghip ho, hin i ho, s dng hp l ti nguyn thin nhin, ngun lao ng ca c hai vng BSH, TDMNBB. Vng kinh t trng im Bc B gm cc tnh: H Ni, Hng Yn, Hi Dng, Hi Phng, Qung Ninh, H Ty ( nay thuc H Ni), Bc Ninh, Vnh Phc. Din tch: 15,3 nghn km2. Dn s: 13 triu ngi ( nm 2002). Bi tp rn luyn k nng. Cho kim tra 60 pht, Cu 1. Nu tm quan trng ca sn xut lng thc BSH cng nhng iu kin thun li v kh khn sn xut lng thc ca vng? Cu 2: Cho bng s liu v tc tng dn s, sn lng lng thc v binhdf qun lng thc theo u ngi BSH ( %) Nm 1995 1998 2000 2002 Tiu ch Dn s 100.0 103.5 105.6 108.2 Sn lng lng thc 100.0 117.7 128.6 131.1 Bnh qun lng thc ti u ngi 100.0 113.8 121.8 121.2 a. V biu ng th hin tc tng dn s, sn lng lng thc v bnh qun lng thc theo u ngi BSH. b. Cho nhn xt v nu nh hng ca vic gim t l gia tng dn s ti m bo lng thc ca vng. VNG BC TRUNG B. I. V tr a l v gii hn lnh th. - BTB l mt di t hp ngang, ko di t dy Tam ip pha Bc ti dy Bch M pha nam. - Tip gip ( xc nh trong at lat) - ngha ca v tr a l. + L ca ng ra bin ca cc nc tiu vng sng M Kng ra bin v ngc li t cc nc trong cng ng quc t vo cc nc tiu vng M Kng. + L cu ni giao lu gia Bc B v pha nam. + Pht trin kinh t bin. II. iu kin t nhin v ti nguyn thin nhin a. a hnh. - T ty sang ng, cc tnh trong vng u c ni, g i, ng bng, bin v hi o. - a hnh b chia ct phc tp, hp ngang li ko di . i b phn lnh th l i ni, sn pha ng hng ra bin c dc ln, ng bng nh hp b chia ct => gy kh khn cho pht trin kinh t v khai thc lnh th. b. Kh hu. - C kh hu nhit i m gi ma c mt ma dng kh lnh nhng khng su sc nh min Bc. Ma h t thng 4- thng 8 hng nm gi Ty Nam - Gi Phn gy nh hng xu n sc kho con ngi, vt nui cy trng, cn kt hp vi hn hn t chy cy ci, ma mng. - Vng hng nm chu nh hng ca nhiu t hot ng ca kh p ty Thi bnh Dng ( p thp nhit i) nn thng xuyn gy ra bo lt thit hi ln. c. t ai. C ba loi chnh. - t vng. phn trung du min ni pha ty thch hp cho vic trng cy cng nghip di ngy, lm nghip , cy n qu. - t ph sa bi t ven sng v ng bng ven bin thc hp vi cy lng thc, hoa mu, cy cng nghip ngn ngy.

29

- t ct hoc t ct pha ven bin cht lng km ch trng c mt s cy mu trng rng phi lao, bch n chng gi v ct bay ven bin. d. Ti nguyn nc. Vng c nhiu sng nhng phn ln u l sng nh, ngn v dc, dn gy ra l qut khi ma ma n v kh dng khi ma ng ( kh hn ) E . Ti nguyn sinh vt. Ti nguyn rng C gn 1.7 triu ha chim 18.6 % t t nhin ca vng nhng c s khc bit gia bc Hong Sn v nam Honh Sn. T l t nng nghip c rng bc Honh Sn l 61 %, nam Honh Sn l 39 %. e. Ti nguyn sinh vt bin. Rt phong ph qua iu tra c ti 30- 40 loi c, 30 loi tm, c nhiu m ph v cc vng nc l ven bin, ca sng thun li cho nui trng hi sn. g. Ti nguyn khong sn. - Phong ph a dng nhng bc Hong Sn phong phong ph hn nam Honh Sn ( c cc loi khong sn v a bn phn b trong at lat) - Thun li cho pht trin cng nghip khai khong v cng nghip ni chung. III. c im dn c x hi. 1. Dn c: - 10,3 triu nm 2002. M DS 195 ngi/km2 y l vng tha dn hn mt trung bnh ca c nc. T l gia tng dn s cao hn mc trung bnh ca c nc 1,5 %. i sng dn c, c bit l vng cao, bin gii v hi o cn nhiu kh khn. iu ny nh hng ln n trnh d pht trin chung ca vng. - Bc Trung B l a bn c tr ca 25 dn tc. Trong phn b dn c v hot ng kinh t c s khc bit theo hng t ng sang ty. Ngi kinh sinh sng ch yu ng bng ven bin; cn vng min ni, g i pha ty l a bn c tr ch yu ca cc dn tc t ngi. Trong c tr v hot ng kinh t Bc Trung B c s khc bit. Hot ng kinh t Sane xut lng thc, cy cng nghip hng nm, nh bt v nui trng thu sn. Sn xut cng nghp, thng mi v du lch. Min ni, g i Ch yu l cc dn tc: Ngh rng, trng cy cng nghip lu nm, pha ty Thi, Mng, Ty, Mng, canh tc trn nng ry, chn nui tru b Bru- Vn Kiu. n. 2. X hi. Nhiu ch tiu v pht trin dn c, x hi Bc Trung B u thp hn mc trung bnh trung ca c nc, nhng ch tiu v t l ngi ln bit ch cao hn mc trung bnh trung ca c nc => truyn thng hiu hc, trnh hc vn cao. - Ngi dn Bc Trung B cn c truyn thng lao ng cn c, dng cm, giu ngh lc trong u tranh vi thin tai v chng ngoi xm. Vng c nhiu di tch lch s, vn ho. C Hu l di sn vn ho th gii c UNECO cng nhn. III. Tnh hnh pht trin kinh t. 1. Nng nghip. - Nhn chung Bc Trung B gp nhiu kh khn trong sn xut nng nghip. ( t xu, a hnh nhiu i ni b chia ct phc tp, nhiu thin tai nh gi Lo, l bo). Nng sut cng nh bnh qun lng thc c ht ( la, ng) theo u ngi ang mc thp so vi c nc. Nm 2002 bnh qun lng thc c ht trn ngi l 333,7 kg/ngi. - Nh vic y mnh thm canh, tng nng sut nn di ng bng ven bin cc tnh Thanh Ho, Ngh An, H Tnh tr thnh nhng ni sn xut la ch yu Bc Trung B. Mt s cy cng nghip hng nm nh: lc, vng. c trng vi din tch kh ln trn cc vng t ct pha Cc dn tc ng bng ven Ch yu l ngi Kinh bin pha ng

30

duyn hi. Vng g i pha ty trng nhiu cy n qu, cy cng nghip lu nm, chn nui tru b n, trong khi vng ven bin pha ng pht trin rng ri ngh nui trng, nh bt thu sn. - Chng trnh trng rng, xy dng h thng h cha ang c trin khai ti cc vng nng lm kt hp nhm pht trin nng nghip, gim nh thin tai v bo v mi trng. - Vic trng rng Bc Trung B c nhng vai tr rt to ln. 2. Cng nghip. - Gi tr sn xut cng nghip thi k 1995- 2002 ca Bc Trung B tng lin tc. Nm 2002 t 9883,2 nghn t ng ( gi so snh nm 1994). - Nh c ngun khong sn c bit l vi, Bc Trung B pht trin cng nghip khai khong v sn xut vt liu xy dng. y l nhng ngnh cng nghip quan trng hng u ca vng. ( Xc nh v tr cc c s khai thc khong sn: Thic, crm, ti tan, vi trong at lat) - Cc ngnh cng nghip ch bin g, c kh, dt kim, may mc, ch bin thc phm vi quy m va v nh ang pht trin hu khp cc a phng. C s h tng k thut v cng ngh cng nh vic cung ng nhin liu, nng lng ca vng c ci thin. 3. Dch v. - Giao thng vn ti. Nh v tr cu ni gia Bc B vi cc tnh pha nam nn Bc Trung B l a bn trung chuyn mt khi lng hng ho v hnh khch gia hai min Nam Bc t nc qua tuyn quc l 1A, ng H Ch Minh, ng st thng nht; t Trung Lo, ng Bc Thi Lan ra bin ng qua cc tuyn ng quc l 7,8,9. - Du lch. - Bc Trung B c nhiu a im du lch hp dn du khch ( c tn cc bi tm, cc vn quc gia cc im du lch nhn vn trong at lat). Trong xu th kinh t m, du lch cng bt u pht trin. S lng khch du lch ti Bc Trung B ngy cng tng nhanh. IV. Cc trung tm kinh t. Thanh Ho, Vinh, Hu l cc trung tm kinh t quan trng ca vng Bc Trung B ( xc nh cc ngnh cng nghip ch yu ca cc trung tm ny trong at lat). Thnh ph Thanh Ho l trung tm cng nghip ln pha bc ca Bc Trung B. Thnh ph Vinh l ht nhn hnh thnh trung tm cng nghip v dch v ca c vng Bc Trung B. Thnh ph Hu l trung tm du lch ln min Trung v c nc.

31