Blm 3

Kirletici Kaynaklar ve
Emisyon Faktrleri
3.1 Genel Kirletici Kaynaklar
Doal Kaynaklar
Antropojenik Kaynaklar
3.2 Yanma Kimyas
3.3 Emisyon Faktrleri
3.1. Genel Kirletici Kaynaklar
Doal Kaynaklar
Volkan Patlamalar
Orman Yangnlar
Toz Frtnalar
Okyanuslar
Bitkiler ve Aalar
Anthropojenik Kaynakalr
Haraketli Kaynaklar
Sabit Kaynaklar
Doal Kaynaklar
Volkan Patlamalar
Kirleticiler:
Partikller (kl, duman vs.), SO
2
, H
2
S ve CH
4
Etkiler:
Uzun vadeli troposferik (hatta stratosferik) kirlilik
Nokta kaynak olmasna ramen, blgesel-kresel tanm
oluabilmekte
Volkanik Patlamalarn tarihesi
Volcano
Year Cubic Miles Cubic Kilometers
"Large" Eruptions
Kilauea, Hawaii 1983 0.02 0.1
Mauna Loa, Hawaii 1976 0.09 0.375
Mauna Loa, Hawaii 1984 0.05 0.22
Mt. Pelee, Martinique 1902 0.1 0.5
Mount St. Helens 1980 0.2 0.7
Askja, Iceland 1875 0.5 2
Vesuvius, Italy 79 0.7 3
"Major" Eruptions
Pinatubo, Philippines 1991 2.4 10
Krakatoa, Indonesia 1883 4.3 18
Ilopango, El Salvador 300 10 40
Santorini, Greece 1450BC 14 60
Mazama, Oregon 4000BC 18 75
Tambora, Indonesia 1815 36 150
"Great" Eruptions
Valles, New Mexico 1.4 Million BC 72 300
Long Valley, Calif. 740,000BC 120 500
Yellowstone, Wyoming:
Lava Creek Ash 600,000BC 240 1000
Mesa Falls 1.2 Million BC 67 280
Huckleberry 2.0 Million BC 600 2500
Columbia, Washington 15 Million BC 24,000 100,000
Byk Volkanik Patlamalarn Yaylm
Boyutlar
Doal Kaynaklar
Orman Yangnlar
Kirleticiler:
Duman, yanmam HClar, CO, NOxlar ve kl
Etkiler:
Yerel-blgesel dispersiyon ve tanm
Doal Kaynaklar
Toz Frtnalar
Kirleticiler:
Parak maddeler (kum)
Etkiler:
Yerel-blgesel dispersiyon ve tanm
Doal Kaynaklar
Okyanuslar
Kirleticiler:
Tuz partiklleri eklinde aerosoller
(NaCl, MgCl
2
, MgSO
4
)
Etkiler:
Blgesel-kresel dispersiyon ve
tanm
Srekli emisyonlar
Emisyon miktarnda mevsimsel deiimler
Doal Kaynaklar
Bitkiler ve Aalar
Kirleticiler:
HClar, CO
2
(kirletici mi?)
Etkiler:
Yerel-blgesel dispersiyon ve tanm
Antropojenik Kaynaklar
Hareketli Kaynaklar
Motorlu tatlar (Diesel, benzin, LPG)
Uaklar (jet yakt)
Trenler (diesel)
Gemiler (diesel)
Kirleticiler:
Tm fosil yakt kullanmakta
Yanma gazlar (NOxlar, SOxlar, CO, CO
2
, yanmam HClar)
ve partikller
Etkiler:
Yerel-blgesel tanm, baz durumlarda ktasal
etkiler
Antropojenik Kaynaklar
Sabit Kaynaklar
Fosil yaktlarn yanmas (kmr, fuel oil, doal gaz, odun)
Atklarn yaklmas (tehlikeli atklar, tbbi atklar,evsel atklar)
Endstriyel prosesler (kimyasal, plastik, boya, asit, deterjan, gbre, metal, orman
rnleri, petro rafinerileri, toprak rnleri vs)
Kirleticiler:
Fosil yakt kullanm: Yanma gazlar (NOxlar, SOxlar, CO, yanmam HClar)
ve partikller
Uucu Orgabik Bileikler (VOCler. zellikle dioxin/furanlar, PCBler)
Tehlikeli-zehirli maddeler, Ar metaller
Etkiler:
Yerel-blgesel tanm, baz durumlarda ktasal-kresel tanm
Kaynaklar Baznda Snflandrma
Nokta Kaynaklar
Yksek emisyon gcne sahip endstriye tesis bacalar
Mesela: Termik santrasller, imento fabrikalar, demir-elik
fabdikalar
Alan Kaynaklar
Dk emisyon yklerine sahip birok kaynan bir grup olarak
oluumu
Mesela: Yerleim alanlar, sanayi blgeleri vs.
Hat (veya izgi) Kaynaklar
Emisyon grnts bakmnda bir izgi klini alan kaynaklar
Mesela: karayollar, tren yollar, uaklar vs.
.
Etki Bakmndan Kyaslama:
Doal - Antropojenik
Emisyon ykleri:
Antropojenik emisyonlar < Doal emisyonlar
Fakat
Etki Sresi:
Antropojenik emisyonlar > Doal emisyonlar
Ve
Temizleme Mekanizmalar:
Antropojenik kaynankl kirlilik emisyonlarnn giderilmesi iin uzun sre gerekmektedir.
BU SEBEPLE:
Hava Kirlilii problemleri baskn olarak
antropojenik kaynaklardan olumaktadr.
Emisyonun Tanm
Emisyon:
Belirli bir kirleticinin belirli bir kaynaktan
atmosfere atlan ktlesel miktarnn birim
zaman/alan/kaynak baznda ifadesidir.
Birim olarak tanm:
ktle kirletici / zaman
ktle kirletici / zaman*alan
ktle kirletici / zaman*kaynak
Mesela: kg SO
2
/saat
Mton CO/yl
gr PM/sn
gr CO/ara.saat
kg PM/km
2
.gn
Emisyon Envanteri
Belirli bir blge (lke, kta veya global) iin oluturulan
kirletici tr, kaynak ve miktarlarn ifade eden bir
veritaban
Neden ihtiya duyulur?:
- Hava kalitesinin karakteristiini (ne tr kirlilik
?)ortaya koyabilmek iin,
- Hava kalitesindeki deiimleri izleyebilmek iin
- Daha iyi hava kalitesi iin gelecekte alnabilecek
tedbirleri/dzenlemeleri ortaya koyabilmek iin
Emisyon Envanteri rnekleri
ABDde Endstriyel Proseslerden Kaynaklanan
Partikl Emisyonlar (1968)
Endstri Emisyon, ton/yl
Demir-elik 1 910 000
Demir dkm 170 000
Demir-d metaller 90 000
imento 870 000
Fosfat Kayas 205 000
Kire 450 000
Asfalt 540 000
Petrol Rafinerileri 100 000
Dier Kimya Sanayi 90 000
Kat Sanayi 720 000
Un ve Yem fabrikalar 320 000
stanbul'da 1990 ylndaki kirletici emisyonlarnn
dalm
Kirletici Toplam
Emisyon (%)
Sabit
Kaynaklar (%)
Tatlar
(%)
PM 48.1 47.5 0.65
SO2 29.4 29.1 0.26
CO 16.3 9.9 6.64
NOx 3.1 1.6 1.44
HC 3.0 1.6 1.40
TOPLAM 100 90 ~ 10
3.2. Yanma Kimyas
Yanma Reaksiyonu
YAKIT ile OKSDANT arasnda olan ve ISI
aa karan bir kimyasal oksidasyon
reaksiyonu
Yakt + Oksidant (O
2
) Yanma gazlar
+ partikller
+ ISI
3.2. Yanma
Yanma Reaksiyonlar
-termik santrallerde
- evsel snma sistemlerinde
- motorlu tatlarda
- tehlikeli atk yakma tesislerinde
- evsel atk yakma tesislerinde.
- ve fosil yaktlarn yakld dier sistemlerde
gereklemektedir
3.2. Yanma
Yanma reaksiyonlarnn balayabilmesi
iin nemli faktrn bir araya gelmesi
gerekmektedir:
- scaklk (gerekli s enerjisi)
- sre
- karm
3T kural:Temperature - Time - Turbulence
Ekzotermik reaksiyonlarda genel
enerji seviyesi deiim trendi
Yanma reaksiyonlarnda enerji
seviyesi deiim trendi
Yanma mekanizmas
A + B r nl er
r eak si yonunun mek ani zmas:
A + B ak t i ve edi l mi k ompl ek s
ak t i ve edi l mi k ompl ek s r nl er
3.2. Yanma
Yanma mekanizmas ve sre yakt trne
baldr:
Gaz yaktlar:
Nispeten basit ve hzl yanma
gerekleir
Sv yaktlar:
Sv yaktn sv fazdan gaz fazna gei
sreci ve yanma reaksiyonlar
3.2. Yanma
Kat Yaktlar:
Yanma reaksiyonlarndan nce bir dizi
fiziksel ve kimyasal deiim oluur
3.2. Yanma
Yanma Reaksiyonlarnn Temel Bileenleri
Yakt: Yksek enerji ihtiva eden C-C ve H-C balarnn
bulunduu btn yaktlar.
Oxidant: C-C ve H-C balarn krmak iin gereken oksijen.
Seyreltici: Oksidant ve sy tayan/seyrelten azot gaz.
Ayn zamanda istenmeyen NOx oluumnuna sbep
olmaktadr.
Fazla Hava: Yaktn oksidantla daha iyi karmn salar.
3.2. Combustion
Yanma rnleri
CO
2
ve H
2
O : C-C ve H-C balarnn
krlmasyla oluur.
CO: Tam olmayan yanma rn.
HC: Yanmam hidrokarbonlar.
Safszlk reaksiyonlar:
SO
x
, HCl, Dioxin/Furanlar, PCBler,
NOxlar: termal artlarn msait olmas ile
oluurlar
3.2. Yanma
deal Yanma Reaksiyonlar
Saf oksijen ile
ayn reaksiyonun elemental formlar
Atmosferik hava ile
2 2 2 2 2 4
21
79
2 2
21
79
2 N O H CO N O CH
|
.
|

\
|
+ +
(

+ +
O H O H
2 2 2
2 2 +
2 2
CO O C +
O H CO O CH
2 2 2 4
2 2 + +
3.2. Yanma
Genel Hidrokarbonlar (CxHy) iin deal
Yanma Reaksiyonu
2 2 2
2 2
4 21
79
2
4 21
79
4
N
y
x O H
y
CO x
N
y
x O
y
x H C
y x
|
.
|

\
|
+ +
|
.
|

\
|
+

|
.
|

\
|
+ +
|
.
|

\
|
+ +
3.2. Yanma
Hava Fazlas ile Yakma
Tam yanmay salamak iik fazla hava verilir
) 100 ( (%)
TeorikHava
FazlaHava
HavaFazlas =
3.2. Yakma
Hava Fazlas ile Yakma rnei:
Stoikiometrik yakma:
% 15 hava fazlas ile yakma
2 2 2 2
2 2 4
21
79
) 15 . 1 ( 2 ) 15 . 0 ( 2 2
21
79
) 15 . 1 ( 2
N O O H CO
N O CH
|
.
|

\
|
+ + +

+ +
2 2 2 2 2 4
21
79
2 2
21
79
2 N O H CO N O CH
|
.
|

\
|
+ +
(

+ +
3.2. Yakma
Temel Yanma Reaksiyonlar
(Termal artlara bal)
2 2
CO O C +
) ( 2 2
2 2 2
g O H O H +
) ( ) (
2 2
g O H s O H
2 2
SO O S +
2 2
N N
NO O N 2
2 2
+
3.2. Yanma
3.2. Yanma
3.2. Yanma
Ama: Baca gazlarndaki kirletici trlerini ve miktarlarn
(konsantrasyonlarn), ve ktlesel emisyon debilerini hesaplamak
Nasl?
Yanma reaksiyonlar hesaplarile
veya
Emisyon faktrleri hesaplar ile
veya
Bacada lmler ile (en gvenilir yol)
Gereken bilgiler:
- Yakt analizi:
gaz yaktlarn bileen analizi
Sz ve kat yaktlarn elemental analizi
- Yakma sistemindeki yakt tketim miktar
- Emisyon faktrleri
- Baca gaz hz ve baca fiziksel zellikleri
- Scaklk, nem, basn
3.2. Yanma
Baca gazlarndaki kirletici miktarlar
nasl ifade edilir?
Hacimsel konsantrasyon birimleri
%, ppm, ppb, ppt
Bu birimler Sadece gaz kirleticiler iindir
3.2. Yanma
Ktlesel konsantrasyon birimleri
(ktle kirletici / Hacim Gaz)
g/m
3
mg/m
3
g/Nm
3
mg/Nm
3
DNM
.
P: kirletici gaz basnc (atm)
M: kirletici gaz mol arl (gr/gmol)
R: ideal gaz sabiti (0.082 latm/gmolK, veya 0.082 m
3
atm/kmolK)
T: gaz scakl (K)
Bu birimler her iki grup (gaz ve partikl) kirleticiler iin
kullanlabilir
T R
M P
ppm
m
g
3
3
10 ) ( =
|
.
|

\
|

T R
M P
ppm
m
mg
) (
3
=
|
.
|

\
|
3.2. Yanma
rnek 1:
400 MW kapasiteli bir termik santral yakt olarak pulverize linyit kmr
kullanmaktadr. Yakma sisteminin termal verimi %60 olup %30 hava fazlas
kullanmaktadr. Kmrn kalorifik deeri 8500 kcal/kg olup, elemental
analizi aadaki gibidir. Buna gre oluan baca gaz debisini ve kirletici
emisyonlarn hesaplaynz
Kmrn elemental analizi:
Element Arlk yzdesi
Karbon (C) 42.0
Hidrojen (H) 2.8
Kkrt (S) 0.7
Oksijen (O) 12.4
Azot (N) 0.7
Kl ------ 6.9
Su (H
2
O) 34.8
3.2. Yanma
zm:
Balama noktas:
100 birim yakt alnr.
Birim miktar:
gaz yaktlar iin mol veya hacim
100 mol (veya kmol) veya litre(veya m
3
)
sv ve kat yaktlar iin ktle
100 kg
Yanma reaksiyonlarndaki bileenlerin mol
miktarlar hesaplanr
Eleman
Arlk
yzdesi
Mol arl.
(kg/kmol)
Mol miktar (kmol)
karbon 42.0 12 3.53 C olarak
hidrojen 2.8 2 1.40 H
2
olarak
kkrt 0.7 32 0.022 S olarak
oksijen 12.4 32 0.39 O
2
olarak
azot 0.7 28 0.025 N
2
olarak
su 34.8 18 1.93 H
2
O olarak
kl 6.2 - - -
3.2. Yanma
100 kg kmr baz alnrsa:
Yanma reaksiyonlar
Yanma reaksiyonu Reactantlar rnler
3.53 kmol C
3.53 kmol O
2
3.53 kmol CO
2
1.4 kmol H
2
0.7 kmol O
2
1.4 kmol H
2
O
+
1.93 kmol H
2
O
1.93 kmol
H
2
O
+
0.022 kmol S
0.022 kmol O
2
0.022 kmol SO
2
0.025 kmol N
2
0.025 kmol N
2
*
+
: Havadan gelen nem haritir.
*: sadece yakttaki azotu ifade etmektedir
2 2
CO O C +
) ( 2 2
2 2 2
g O H O H +
) ( ) (
2 2
g O H s O H
2 2
SO O S +
2 2
N N
3.2. Yanma
Yanma reaksiyonlarnda gerekli toplam stokiyometrik
oksijen:
3.53 + 0.7 + 0.022 = 4.25 kmol (100 kg iin)
Yakt bileiminde mevcut olan oksijen 0.39kmol. Bu miktar
da kullanlabilir.
Bu gerekli oksijen::
4.25 0.39 = 3.86 kmol (100 kg iin)
Yanma sistemi %30 hava fazlas ile almaktadr:
O halde :
3.86 1.30 = 5.02 kmol oksijen (100 kg iin)
3.2. Yanma
Oksijenle beraber gelen azot:
5.02 (79/21) = 18.88 kmol
Yanma sistemine beslenen toplam hava:
18.88 + 5.02 = 23.90 kmol for (100kg yakt iin)
Yanmadan kan fazla oksijen:
5.02 - 3.86 = 1.16 kmol
Havann %1.1 nem (mol H
2
O/100 mol kuru hava) ihtiva ettii kabul
edilirse
23.9 kmol kuru hava (1.1 mol H
2
O/100 mol kuru hava)
= 0.26 kmol H
2
O.
3.2. Yanma
Baca gaz bileeni Miktar (kmol) Kayna
CO
2
3.53 Yanma reaksiyondan
SO
2
0.022 Yanma reaksiyondan
N
2
0.025 yakttan
N
2
18.88 havadan
H
2
O 1.4 Yanma reaksiyondan
H
2
O 1.93 yakttan
H
2
O 0.26 havadan
O
2
1.16 havadan (fazla oksijen)
Kuru bazda toplam 23.62 kmol baca gaz /100 kg yakt
Ya bazda toplam 27.21 kmol baca gaz /100 kg yakt
3.2. Yanma
Ynetmelikteki konsantrasyon tanm
Standart artlarda KURU HAVA
Standart artlar: 0C ve 1 atm
Standart artlardaki havann hacmi:
Normal hacim: Nm
3
Standart artlarda:
(1 mol gaz 22.4 litre)
1 kmol gaz 22.4 Nm
3
hacme sahiptir
3.2. Yanma
Standart artlarda baca gaz hacmi
Kuru bazda:
23.62 kmol (22.4 m
3
/1 kmol) = 529.1 Nm
3
/ 100 kg yakt
Ya bazda
27.21 kmol (22.4 m
3
/1 kmol) = 609.5 Nm
3
/ 100 kg yakt
Baca gaznda kirletici konsantrasyon hesaplar

3.2. Yanma
Baca gaznda SO
2
konsantrasyonu:
Hacimsel % olarak SO
2
:
(0.022 kmol SO
2
/ 23.62 kmol kuru baca gaz) 100
= % 0.0931 SO
2
Hatrlatma: molar oran = hacim oran
ppm olarak SO
2
konsantrasyonu:
ppm SO
2
veya
= % SO
2
10 000 = 0.0931 10 000 = 931 ppm SO
2
931
62 . 23
10 022 . 0
6
2
=

gaz baca kuru kmol

SO kmol
3.2. Yanma
mg/Nm
3
olarak SO
2
konsantrasyonu:
= 2660 mg/Nm
3
T R
M P
ppm) (
) 273 ( K) atm/kmol m 082 . 0 (
) / 64 ( ) 1 (
) 931 (
3
K
kmol kg atm
ppm

3.2. Yanma
Referans oksijen seviyesine gre
dzeltme:
Baca gazndaki oksijen yzdesi:
= (1.16 / 23.62) 100 = % 4.9 O
2
%3 referans oksijen seviyesine gre (Ynetmelik)
dzeltilmi SO
2
konsantrasyonu
= 2975 mg/Nm
3
| |
| |
| |
| |
l
l
ref
ref
SO
O
O
SO
2
2
2
2
21
21

=
) 2660 (
9 . 4 21
3 21

3.2. Yanma
Baca Gaz Hacimsel Debisinin Hesab :
Yakt tketim miktarnn bilinmesi gereklidir
Isl g: (400 MW)
= 95 520 kcal/sec
Teorik yakt tketimi =
= 11.24 kg kmr/sn
MW
kcal
1
sec / 8 . 238
kg kcal
kcal
/ 500 8
sec / 520 95
3.2. Yanma
Gerek yakt tketimi
= 11.24 / 0.60 = 18.73 kg kmr/san
= 67.43 ton kmr /saat
Baca gaz hacimsel debisi:
67.43 ton/saat yakt iin
(67.43529.1 Nm
3
/ 100 kg yakt) / 100
= 356 750 Nm
3
/saat kuru baca gaz
3.2. Yanma
Kirleticilerin ktlesel emisyon debileri:
SO
2
ktlesel emisyon debisi:
= (2660 mg/Nm
3
) (356 750 Nm
3
/sa)
= 949 kg SO
2
/sa.
3.2. Yanma
rnek 2:
300 MW sl gce sahip bir termik santral, yakt
olarak sl deeri 10 000 kcal/kg olan doal gaz
(tamamen metan) kullanmaktadr. Yakma
sistemi % 20 hava fazlas ile almakta olup
termal verim %70tir.
Oluan baca gazlar toplam debisini ve kirletici
konsantrasyonlarn hesaplaynz.
zm:
100 m
3
yakt baz olarak alnr.
Doalgazn tamamnn metan olduu kabul edilirse:
Yanma reaksiyonu:
100 m
3
CH
4
+200 m
3
O
2
100 m
3
CO
2
+ 200 m
3
H
2
O
Toplam stoikiyometrik baca gaz miktar:
300 m
3
(100 m
3
CO
2
+ 200 m
3
H
2
O)
Fazla oksijen miktar: 200 m
3
O
2
0.20 = 40 m
3
O
2
Azot miktar: (200 m
3
O
2
1.20) (79/21) = 902.8 m
3
N
2
Beslenen toplam hava miktar: 240 + 902.8 = 1142.8 m
3
(KURU)
Havann %1 mutlak nem (0.01 mol H
2
O/mol kuru hava) ihtiva ettii
kabul edilirse
Havadan gelen su buhar= 0.01 1142.8 = 11.4 m
3
H
2
O
O H CO O CH
2 2 2 4
2 2 + +
Baca gaz bileenleri = 100 m
3
CO
2
Yanma reaksiyonundan
+ 200 m
3
H
2
O Yanma reaksiyonundan
+ 11.4 m
3
H
2
O Havann nemi
+ 40 m
3
O
2
Fazla oksijen
+ 902.8 m
3
N
2
Havadan gelen toplam
azot
TOPLAM Hacim = 1254.2 m
3
: ya bazda
= 1042.8 m
3
: kuru bazda
100m
3
yakt iin
) 7 . 0 ( 65 . 0 10000
sec /
8 . 238 ) 300 (
3

|
.
|

\
|

|
|
.
|

\
|
|
.
|

\
|

m
kg
kg
kcal
MW
kcal
MW
Gerek yakt tketimi = = 15.75 m
3
/sn
= 56 682 m
3
/saat
NG m
stackgas m
3
3
100
8 . 1042
Baca gaz
gerek debisi =
(56 682 m
3
/hr)
= 591 082 m
3
/saat
Bu zm tamam m?
O zaman
Baca gaznda hangi kirleticiler var ve ne
miktarda?
Bilinen yanma reaksiyonlar ile bu sorunun
cevab bulunamaz.
O halde ..
Baca gazndaki kirleticiler nasl hesaplanr?
3.3 Emisyon Faktrleri
Belirli bir prosesten atmosfere atlan belirli
bir kirleticinin miktarn, prosesin spesifik
bir zelliine bal olarak ifade
katsaylardr.
Genellikle yakt ihtiva eden ya da emisyon
oluturan her proses iin tanmlanabilirler
rnek:
Kirletici ktlesi / yaklan yakt ktlesi
Kirletici ktlesi / katedilen mesafe (km)
Yakt Cinsi / Yakma tr PM SO
x
CO HC NO
x
KMR
Linyit
Pulverize
Siklon
Spreader Stoker
Bitml Kmr
Pulverize
- Genel
- Islak
-Kuru Taban
Siklon
Spreader Stoker
Elle Besleme
kg/ton
3.2 A
2.7 A
3.2 A
8 A
6.5 A
8.5 A
1.0 A
6.5 A
10
kg/ton
13.6 S
13.6 S
13.6 S
19 S
19 S
19 S
19 S
19 S
19 S
kg/ton
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
0.5
1
45
kg/ton
<0.45
<0.45
<0.45
0.15
0.15
0.15
0.15
0.5
10
kg/ton
6.4
7.7
2.7
9
15
9
27.5
7.5
1.5
FUEL-OIL
Termik Santral
Sanayi Tesisi
Ar Fuel-oil
Hafif Fuel-oil
Ev ve Ticari letmeler
kg/ton
1.26
2.9
1.9
0.1
kg/ton
20.5 S
20.1 S
20.1 S
20.1 S
kg/ton
0.005
0.25
0.25
0.25
kg/ton
0.50
0.50
0.50
0.63
kg/ton
13.02
8.96
8.96
1.46
DOALGAZ
Termik Santral
Sanayi Tesisi
Ev ve Ticari letmeler
g/m
3
0.24
0.24
0.24
g/m
3
0.01
0.01
0.01
g/m
3
0.272
0.272
0.272
g/m
3
0.016
0.048
0.128
g/m
3
11.1
3.6
1.9
BENZN (kg/m
3
) 1.4 1.1 275 24 14
DIESEL (kg/m
3
) 13.2 4.8 7.2 16.3 26.6
S: Yakttaki Kkrt yzdesi A: Kmrdeki kl yzdesi
Yanma reaksiyonlar ile emisyon faktrleri
arasndaki iliki
S + O
2
SO
2
32 kg 32 kg 64 kg
SO
2
/ S = 64 / 32 = 2
1 kg S ten 2 kg SO
2
oluur (ideal yanma)
Eer yakt % 1 S ihtiva ederse (yani 1 kg S / 100 kg yakt)
Bu da 10 kg S / 1 ton yakt demektir
Bu miktardan da 20 kg SO
2
oluur
O halde
Kmr iin SO
2
emisyon faktr: 20 S kg/ 1 ton yakt
S :kmrdeki kkrt yzdesi
Kmrdeki SO
x
iin Emisyon Faktr (EF):
20 S kg / 1 ton kmr
EF bu deerden dk ise
mesela. 13,6 S veya 19 S
Yanma kimyas bilgilerimizle
aklayabiliriz
YANdeal olmayan yanma artlar
sebebiyle btn S reaksiyona
giremeyebilir
FAKAT
EF >20 nasl aklanabilir?
mesela 20.1 S veya 20.5 S
BUNU SZ AIKLAYINIZ!!!
SO
2
ktlesel debisi =
= 566.8 g SO
2
/saat
SO
2
kons (kuru bazda) 0.959 mg SO
2
/ m
3
rnek 3:
rnek 2de zlen problemin devam olarak kkrt dioksit emisyon debisini ve baca
gaz iindeki konsantrasyonunu emisyon faktrlerini kullanarak hesaplaynz..
rnek 2deki verileri kullanarak SO
2
konsantrasyonu %3 oksijen referansna gre
dzeltiniz
zm:
Kkrt dioksit iin emisyon faktrn Tablodan bakarsak; doalgazn termik santralde
kullanm sonucu oluan emisyon deeri 0.01g/m
3
olduu grlmektedir. Yani 1 m
3
doalgaz yakldnda 0.01g SO
2
olumakta ve tesiste herhangi bir kontrol nitesi
yoksa atmosfere atlmaktadr.
|
.
|

\
|

|
|
.
|

\
|
NG m
SO g
hr
NG m
3
2
3
01 . 0 682 56
= =
hr m
hr SO g
/ 082 591
/ 8 . 566
3
2
rnek 2deki veriler kullanlarak SO
2
konsantrasyonunun %3 oksijen
referansna gre dzeltilmesi:
Baca gazndaki oksijen yzdesi =
= % 3.8 O2
%3 O
2
e gre SO
2
konsantrasyonu
1.003 mg SO
2
/ m
3
100
8 . 1042
40
2

gaz baca kuru kmol

O kmol
=

= ) / 959 . 0 (
8 . 3 21
3 21
3
m mg