Shabdankit Pratibha Diwali Issue

www.shabdankitpratibha.
in
Meyoebefkele eefleYee
efoJeeUer 2011
efoJeeUer 2011
www.shabdankitpratibha.in
efoJeeUer 2011
Meg
Ye
oer
Hee
Je
ueer
Devegece
mebHeeokeere
Yetoeve-veJeefvecee&Ce-mebHetCe& eebleer les peveueeskeHeeue
Deeboesueves Ske meceke efJeeej
`mesJee' : Yeejleere erkeesve
mecejmeleeceeie&mLe `HegvelLeeve'Jeleer efiejerMe eYegCes
meeHeefjefmLeleerle `GpeJes'
vesn, Heg.ue. DeeefCe cejeer ceeCetme
keefJelee
[e@. ue.vee. iees[yeesues .............................. 6

DeCe kejcejkej ................................. 54
eefleYee mebkeHeeU ................................. 58
MewuesMe jepeHetle .................................... 71
DejefJebo efJeue kegUkeCeer& ...................... 74
`JewYeJeMeeueer Yeejle : Hegjeleve les efejbleve'
keLee
[s[ SC[
- efJepee Keeef[uekej
Gueie[eree iegblee
- oerHeke pesJeCes
............................................................ 5
62
77
69-70
efoJeeUer Debke 2011
mebHeeoke
eefleYee mebkeHeeU
keee&keejer mebHeeoke
MewuesMe jepeHetle
cegKeHe=, De#ejpegUCeer Je ues-DeeT
eefleYee efeSMevme
ieesjsieeJe (HetJe&), cegbyeF&.
DeeHeueer HegCeYetceer DeeefCe efleee JewYeJeMeeueer Fefleneme

- mJeeceer efJeJeskeevebo .............................................. 15
eeeerve Yeejleere %eeve DeeefCe DeeOegefveke Jew%eeefveke efJekeeme
- [e@. S.Heer.pes. Deyogue keueece ................................... 25
Yeejle-Yetle DeeefCe Jele&ceeve
- megjsMe meesveer ..................................................... 30
Yeejleere leJe%eeve : Goe DeeefCe efJekeeme
- MeefMekeeble keJeerej ............................................. 42
Yeejleere efMe#eCeeeer cetU leJes DeeefCe leele Peeuesues HeefjJele&ve
- Fbotceleer keeOejs ................................................ 49
efJelejke
Meyoebefkele eefleYee efJelejCe
- F&cesue shabdankitpratibha@in.com
mebHeke&
6, eebiet peerJeve eeU, veewHee[e,
peeekeeMe veiej, ieesjsieeJe (Het),
cegbyeF& - 400 063.
- JesyemeeF& www.shabdankitpratibha.in
- cetue . 40/-
ne efoJeeUer Debke cegke, ekeeMeke Je ceeueke eefleYee meblejece mebkeHeeU eebveer ieesjsieeJe (HetJe&), cegbyeF& esLes eHetve IesTve 6, eebiet peerJeve eeU,
veewHee[e, peeekeeMe veiej, ieesjsieeJe (Het), cegbyeF& - 400 063. esLetve ekeeefMele kesuee.
Debkeeleerue meJe& celes ner uesKekeeeer Jeweefkeleke celes Deensle. lee celeebMeer mebHeeoke mencele Demeleeruee Demes veener.
efoJeeUer 2011
mebHeeokeere
efoJeeUer Debke ne DeeHeuee mebmke=leeree Ske DeefJeYeepe Ieke Peeuee Deens. efoJeeUer
Debkeees cegKeHe= ns Deeuneooeeke emeVe kejCeejb Demeleb. meeOeejCeHeCes SKeeob emeVe efe$e,
emeVe esnje, uee#eefCeke meeQoe& DeMee DeeMeeeeb cegKeHe=jevee kesueer peeles. cee$e `Meyoebefkele
eefleYee'ee cegKeHe=eJej Feflenemeeleerue oesve Uke Ievee Je DeCCee npeejs eebeer cege
DeeefJe<keejueer Deens. {DeLee&ves ns efoJeeUer Debkeeeb cegKeHe= cnCetve emeVe kejCeejb vemesuener,
Hej peeieb kejCeejb Deens. keejCe ner JesU Hekele DeeYeemeer emeVeleseer DeHes#ee kejCeejer vemetve
YeeeCe JeemleJeeuee meeceesjer peeCeeeer Deens.
ceneieeF& Je Yeeeejeves pevelee keekegUleeruee Deeueer Deens. efoJeeUer meepejer kejeeeer Deens,
HeCe efoJeele lesue IeeueCeeeer eleske Iejeeer #ecelee veener. HejeU kejeeeee, HeCe meeeKej,
letHe, DeVeOeeve meejb ceneie Peeueb Deens. efceeF& Jeeeeeer Deens, Keeeeer Deens. efveke= meeefnle
JeeHejeJes ueeieueecegUs efceeF&letve nesCeeNee efJe<eyeeOesee Ieveebeer mebKee Jee{le Deens. Skeerke[s
yesjespeieejer Jee{lese, lej ogmejerke[s GeYetbee GvceeHeCee Jee{leese. Skeerke[s Peieceiee
jesMeveeF& DeeefCe ogmejerke[s efce keeUesKe. veiejmesJekeeHeemetve HebleeOeeveeHeele keesCeerner mJe
eeflecesee efomele veenere. cnCetve ns JeemleJe oeKeJeCeemeeer, efJeveesyee, pes.Heer. Je DeCCee ns leerve
ueeskevesles oeKeJeuesues Deensle. ueeskeceve DeesUKetve leeuee eeflemeeo osCeejs ns leerve ueeskevesles
Deensle. KeNee DeLee&ves ns efnjes Deensle. osMeees veeeke Deensle. $e<eerlegue mebveemeer Deensle.
`Meyoebefkele eefleYee' efoJeeUer Debkeeee ceOeJeleea efJe<ee `JewYeJeMeeueer Yeejle-Hegjeleve les
efejbleve' Demee sJeuee Deens. eemen Deve meeefnle HejeUeeer cespeJeeveermege Deense.
ogmejer Deeveboeeer yeeleceer cnCepes `Meyoebefkele eefleYee' Deelee kesJeU Jeeef<e&ke Heele esCeej
vemetve eslee Je<e&eefleHeosHeemetve ceeefmeke Heele esCeej Deens. opexoej meeefnleeeer cespeJeeveer
DeeHeueeuee eleske ceefnveeuee `Meyoebefkele'ee mebkeslemLeUeJej Jeeeeeuee efceUsue.
`Meyoebefkele eefleYee' mepe&veMeeruelesuee, me=peveelceke, jeveelceke keee& (Creativity) ee
efJe<eeeuee Jeeefnuesues cejeerleerue yengoe Heefnues Je SkecesJe ceeefmeke Demesue. les Jesye ceeefmeke
Heele ekeeefMele nesF&ue. osMeeleerue Je osMeeyeensj jenCeejs meJe& cejeer Jeeeke eees mJeeiele
kejleerue, eeeer Deecneuee Kee$eer Deens.
meJe& Jeeeke, efnleefebleke, meneeke, peeefnjeleoejebvee efoJeeUeree neefo&ke MegYese!
mebHeeoke
efoJeeUer 2011
Yetoeve-veJeefvecee&Ce-mebHetCe& eebleer
les
peveueeskeHeeue
Deeboesueves Ske meceke efJeeej
- [e@. ue.vee. iees[yeesues
mJeeleb$eesej
ee meeNee Deeboesueveebes
cetU esjCeemLeeve
cenelcee ieebOeer Je leebee
Deefnbmee ne
ueeskeeUJeUeree ceeie&
ns nesles. ner Deeboesueves
yeJnbMeer Deefnbmeke nesleer.
eeleuee kegueener
Deeboesueveeves yebogkeeree
ieesUerletve meee mebHeeove
ne ceeDeesJeeoer
cnCeJeCeeNee ueeskeebee
ceeie& eesKeeUuesuee
veener. ee
DeeboesueveebceOes cenelcee
ieebOeeRveer JeeHejuesuee
GHees<eCeeee DeJeuebye
Ske Mem$e cnCetve kesuee
iesuee. Heej ceesee
mebKesves leCe ceb[Uer
eele meeceerue Peeueer.
keeUele 1954
meeuees Yetoeve Deeboesueve, 1974 meeuees
veJeefvecee&Ce Deeboesueve, 1975 meeuees
mebHetCe& eebleer Deeboesueve Je 2011 meeuees
peveueeskeHeeue efJeOesekeemeeer vegkelese
Peeuesues Deeboesueve Jee mebIe<e& ee meJe&
Yeejleere pevelesee peerJeveeuee mHeMe&
kejCeeNee eUJeUer cnCepes Yeejleeeer iesuee
64 Je<eeleueer ueeskeMeener cnCetve keceeF&
Deens. ee meJe& eUJeUerle JejJej Heenleevee
yejere meecemLeUs vepejsle esleele. les Kejslej
ueeskeMeener ee peeieefleke mebkeuHevesuee
Heguesues Yeejleere Oegceejs Deensle. ee meeNee
Deeboesueveebes cetU esjCeemLeeve cenelcee ieebOeer
Je leebee Deefnbmee ne ueeskeeUJeUeree ceeie&
ns nesles. ner Deeboesueves yeJnbMeer Deefnbmeke
nesleer. eeleuee kegueener Deeboesueveeves
yebogkeeree ieesUerletve meee mebHeeove ne
ceeDeesJeeoer cnCeJeCeeNee ueeskeebee ceeie&
eesKeeUuesuee veener. ee DeeboesueveebceOes
cenelcee ieebOeeRveer JeeHejuesuee GHees<eCeeee
DeJeuebye Ske Mem$e cnCetve kesuee iesuee. Heej
ceesee mebKesves leCe ceb[Uer eele meeceerue
Peeueer. megJeeleeree keeUeleueer cenelcee
ieebOeeReer meJe& Deeboesueves ner Deefnbmekee nesleer.
leer HeefjefmLeleer 1942 ee eues-peeJe
Deeboesueveele jeefnuesueer veJnleer. Heejleb$eeves
DemJemLe Demeuesuee Menjer leCeebveer
leeJesUer efnbmee Jepe& ceeveueer veener.
6
peeieefleke keeueeJeeneee jseele meejs

keener KeHetve iesues. efMeJeee lesJneee
eeflemHeOeea ne Hejkeere neslee. 1947 ee
meeeblejeveblej Peeuesuee ee Yeejleere
eUJeUer peemle keerCe Je mJekeereebee
efJejesOeele neslee.
1954 meeueer meg Peeuesueer Yetoeveeeer
eUJeU ner meeeblejeveblejeer mJekeereebee
Debleie&le mebyebOeeleerue Je ueeskeebee DeeefLe&ke
peerJeveeMeer mebyebefOele DeMeer eUJeU nesleer.
efleeelener lee keeUele Deveske
GeefJeeeefJeYetef<ele leCeebveer Yeeie Iesleuee Je
lees leebee mJele:ee Jeweefkeleke peerJeveeee
DebleeHeele efkeJeuee. Deeeee& efJeveesyeebveer
YetceerJejeer Keepeieer ceeuekeer efkebJee
mJeeefcelJee cegUele Jepe& ceeveues. `meyew Yetceer
ieesHeuekeer' ner leebeer mJe Yetefcekee nesleer.
HeCe meceepeees efJeYeepeve `Deens js' Je `veener
js' Demes kejeees, leemeeer Jeie&eg nee
ceeie& Je efnbmesee JeeHej kejeeeer leebeer
leeejer veJnleer. cetU Dewleer oeMe&efveke
YetefcekescegUs leemeeer efJeeejemeej Je
oeHeefjJele&ve ne ceeie& leebveer mJeerkeejuee Je
efnbmesee JeeHej kejeeee veener, ns leJe leebveer
HeeUues. vegkeleee Peeuesuee peveueeskeHeeue
Deeboesueveelener DeCCee npeejs eebveer Deefnbmeses
ns Jele leebee YetefceHeg$elJeeletve efceUeuesuee
peeCeerJesletve
Debefiekeejues.
Yeejleere
peveceevemeele efnbmesefJe<eeer cegUelee eflekeeje
efoJeeUer 2011
Yetoeve eUJeUeree JesUer efmejmee esLes mJele: neleele {esue IesTve Deeboesueveees vesle=lJe kejleevee efJeveesyee
Demelees.
peefceveereer ceeuekeer cetYej ueeskeebee
neleer Je yengmebKe ueeske kesJeU Deieefleke
cnCetve Meslecepetj ner osMeeee ueeskeebeer
DeeefLe&ke Demeceeveleseer efmLeleer ueeskeMeenerle
efkeCeejer veJnleer efkebJee ueeskeMeeneruee
efkeeT yeveJeCeejer veJnleer. eleskeeuee
keenerlejer meesleuee, ceeuekeerleuee efnmmee
nJeee Demelees. Yeejleere HejbHejsMeer veeU
pees[tve leees Gej MeesOeCes iejpeses nesles.
efJeveesyeebveer mejkeejer keeeos Jneees lesJne
nesleerue HeCe ee osMeeleuee ueeskeebee cetU
peerJeveHeleerMeer megmebJeeoer Demee oeveeee
efJeeejeee emeej mJele: meyebOe osMeYej Heeeer
efHeve, ueeskeebMeer ueeskeebee Yee<esle yeesuetve
oeHeefjJele&veeee ceeiee&ves kesuee. Skeener
HewMeeee ceesyeouee ve oslee 45 ueeKe Skej
peceerve leebee Deefnbmeke ceeiee&ves efceUJeueer
Je eflees Hegve:JeeHe Ie[Jeues. peieeee
Feflenemeele
Demee
Meslepeefceveeree
ceeuekeeree Hegve:JeeHeeee ne leebee eeesie
DeYetleHetJe& Demee neslee Je Deens. nere iees
Ie[JeCeemeeer jefMeee Je eerveceOes npeejes
peceerveceeuekeebvee eeCe ieceeJeeJes ueeieues
nesles. Yeejleele mebHetCe& Deefnbmeke ceeiee&ves ns
Ie[Jelee Deeues. Yetoeveeves ns kemes Mekee Peeues
ns Depetvener Yeejleeleuee DeLe&Meem$e%eebvee
keUuesues veener. He#eere jepekeejCeeves
efJejesOeke Je jepekelex eebeeleerue wleeJej
DeeOeejuesuee ceeiee&ves ns Ie[ues vemeles.
Deepekeeue pees lees `FvkeueetefmeJe' Meyoeee
JeeHej keve wleeJej DeeOeejuesuee ceeiee&ves
jepekeere Je meeceeefpeke eMve mees[JeCeees
eelve kejlees. les eMemJeer nesle veenerle.
keejCe ner meieUer yeesueeeere ke{er
yeesueeeee Yeele Demee meeje efveJe[Cegkeeree
ceeiee&ves meee efceUJeCeeee [eJe Demelees.
cenelcee ieebOeeRveer megJeeleeree keeUele
7
efyeefMeebveer
DeeCeuesuee
`S@[Jeme&jer
keuej'ee veeeHeleerueee efJejesOe kesuee
neslee. keese&Jej yeefn<keej ner leeleueer
Heefnueer Heeejer nesleer. Jeefkeueer kejCeeNee
leebee yengmebKe Devegeeeebvee ns DeLee&lee
HejJe[Ceejs veJnles. lesJne lees efJe<eee ceeies
He[uee. peJeenjueeue vesnbveer ogmeNee
eskeeuee peeTve keeeeeee Deeflejskeeves
meeceeefpeke efJeYeepeveeee Jeie&Me$eglJeeee
wleOeeefjle efJeeej Heg{s jsuee. meceepeJeeoeee
yeef[Jeej ceepeJeuee, keesCelesner GlHeeoke
keece kejCeejs ueeske ns Jeie&Me$et jJeues.
megowJeeves leebvee Mesleer JeJemeeeees
jeêreerkejCe kejlee Deeues veener, keuesefkeJe
Heeefceieee jefMeeve eeesie FLes Peeuee veener
cnCetve osMeeleues yengmebKe ueeske Deepe
efveoeve ogHeejee JesUsuee pesJeCeeuee ceesleeo
Peeuesues veenerle. osMeeleues efJeKegjuesues ess
Meslekejer ne ee efJekeWerkejCeeee Heeee
Deens. meeceeefpeke meueesKeeee lees Heeee
Deens.
`S@[Jeme&jer keuej' SsJepeer eerveceOes Je
peHeeveceOes
veeeeHes#ee
meeceeefpeke
meecebpemeeJej Yej efouee peelees. (Social
Harmoney is more important than
ee kee@vHeetefMeeve veeeleJeeJej
Yej efouee peelees. Yeejleelener ns efJekeWerkejCe
meceepeJeJemLesle nesles. cenejeêes ie=nceb$eer
Deeyee Heeerue eebveer jeyeJetve eMemJeer
kesuesueer `lebecegkele eece eespevee' ne
DeHeJeeo JeieUlee osMeYej keeeeeee
DeeOeejeJej ueeskeefnlekeejer (Welfare
State) jepeefveefce&leeres eelve Peeues, HeCe les
Jeefkeueebeer Heewpe, keese&leues legbyeuesues lebs Je
DeveglHeeoke
ueeskeebeer
Yejleer
kejCeeHeueerke[s keenerner Ie[Jet Mekeues
veenerle. peHeeveceOes Jeefkeueer ne HesMee keceer
opee&eee ceeveuee peelees. eeGue
Decesefjkesle Jeefkeueebeer eueleer Demeles.
Justice)
efoJeeUer 2011
Yeejleele leees DevegkejCe eeuet Deens. lees

Decesefjkesee efyeefMe veeeHeleereer Jeejmee
Deens.
Yetoeveeveblej Yeejleeleerue jepeebveer
peceerveceeuekeeree meerefuebiees keeeosner kesues
lejerner leeletve efceUJeuesueer SketCe peceerve ee
Yetoeveeejs efceUeuesuee #es$eeHes#ee keceer
Deens. meerefuebieee keeeeele ceesyeouee
osCeeeer JeJemLee Deens. efJeveesyeebee
meerefuebieee keeeeeuee efJejesOe veJnlee, HeCe
keeeoe nesF&Heele Leebyeeeuee leebeer leeejer
veJnleer. ieebOeeReer cenee Hejkeere meesee
efJejesOeele Demenkeejees Deefnbmeke Dem$e
JeeHejCeele nesles. leentve keerCe keece
efJeveesyeebveer kesues. Skeee jeêleerue
veeieefjkeebceOes efJeeej-emeejeves mJeeefcelJeeeer
YeeJevee ef{ueer kejCeees eeb[ keece leebveer
Ie[Jeues. `Deens js' Je `veener js'ceOeuee
efJeJeeo efJeeej-emeejeves Je oeHeefjJele&veeves
mees[Jelee eslees, ns leebveer Yetoeve eUJeUerves
efme kesues. leebee meeceeefpeke
DewleYeeJeeee peeCekeejercegUs Je efvescegUs
leebvee ns peceues.
Deepe ueeskeesHeeesieer ekeuHeemeeer Hewmes
osTvener peceerve efceUJeCeele Deveble De[eCeer
esle Deensle. Yetoeve eUJeU Peeueer HeCe
ueeskeebee ceveeletve mJeeefcelJeefJemepe&veeeer
YeeJevee ve Peeuesueer veener. eecegUs
Yetoeveeee Heg{ee eeceoeve Deeboesueveeee
HHee cnCepes ieeJeeleueer meJe& peceerve ieeJeeee
ceeuekeereer Je meJee&vegceleerves efleee JeeHejeee
efJeeej kejeeee ns Meg ueeskeMeeneres jesHe
Heejmes cetU Oe Mekeues veener.
peceerveceeuekeeree eMve lej Heeje peerue
Deens. leeefMeJeee Hejkeee jepeJeerefJe
JeeHejuesues Demenkeejees Deeboesueve eeHes#ee
efJeveesyeebveer Ie[Jeuesueer efJeeejeebleer ee
osMeeee cetU megmebJeeoer efJeeejOeejsJej
DeeOeeve Ie[Jeueer. leees ese DeLee&le
leebvee Ieeeese veJnles. leebveer lees F&ejer

emeeo ceeveuee. meskeeguej meceepeJeeeebvee
HesHejs DeeCeCeejer ner iees nesleer. wleeOeeefjle
kecegefvemebeer Jeie&mebIe<ee&eer Je Jeie&Me$etlJeeeer
Yetefcekee Yeejleele ceeve Peeueer veener.
Yetoeveemeeer efJeveesyeebveer GHees<eCeeee ceeie&
DeJeuebyeuee
veener.
ueeskeMeenerle
efJeeejemeejeves yeoue Ie[Jeeeee Demelees.
efveJe[Cegkeebletve jepekelex yeoueeees
Demeleele. leemeeer yebogkeeree ieesUerves veJns,
ueeskessee oyeeJe DeeCeeeee Demelees efkebJee
celeHeserletve MeefkeleeoMe&ve Ie[Jeeees Demeles.
GHees<eCeees Mem$e ueeskeMeenerle efJemebiele
Deens. DeCCee npeejWee Deeboesueveele lee
ieeseReer DeeJeCe leebee efJejesOekeebveer
leebvee leebeeyeue JeeCeeNee leglesee
YeeJevesletve keve efoueer nesleer. DeKesj
mejkeejuee veceles IesCeeeer megyeger Peeueer.
efJeveesyeebveer Hekele oesveoe ieesnleeyeboeree
Yeejleere Ievesleuee ceeie&oMe&ke leJeeee
DebceueyepeeJeCeeree Deeenemeeer GHees<eCeeee
Oeeke oeKeJeuee. oesve Jesieee HebleeOeeveebveer
leebvee Deeeemevesner efoueer, HeCe leebeer
ceeieCeer ele#eele Debceueele DeeCeueer veener.
efJeveesyeebee ieesnleeyeboeree Deeeneee cege
MeslekeNeeee neleeleues Mesleer kemeCeees
SkecesJe meeOeve pes yewue cnCepese
HegvelHeeve#ece ^@kejeer meese. cnCetve
leeee JeeHej efkebJee MeslekeNeeee neleeleueer
Jemlet HewMeeee peesjeJej efnjeJetve IesT
osCeeee efJeeej Demee DeeefLe&kee neslee.
Yeejleeleuee Fbepeerletve efJeeej kejCeeNee
ueeskeebvee lees efnboglJeeee cege Jeeuee Je
leeee DeeefLe&ke Deeeece efkebJee DeLe& leebvee
mecepeueee veener. peefceveeree ceeuekeeree
eMve ne efpelekee DeeefLe&ke neslee Je Deens,
eflelekeee iejerye MeslekeNeees HejbHejeiele
MesleermebyebefOele iejpeses meeOeve OeveueesYeeves
yeepeejHessee Devegveeeletve efnjeJetve ve
8
IesCeeeer iees cnCepes ieesJebMe nleeyeboer ner

DeeefLe&ke yeeye cenJeeeer Deens. leecegUse leer
yeeye Ievesee ceeie&oMe&ke leJeele veeWouesueer
Deens HeCe yeNeee ueeskeebvee ns JeeieCes
meskeeguej Jeele veener. leer ceeieCeer
efnboglJeJeeoer Jeeles. DeCCee npeejWee
nuueeree YeeeejefJejesOeer Deeboesueveelener
Jebos ceelejce cnCeCeeuee efnboglJeJeeoeee Jeeme
keener meskeeguej ueeskeebvee Deeueee neslee.
keener ceewueJeeRveer leeuee lemee eke efJejesOener
kesuee. Keg erceDeCCee cnCetve peebvee cnues
peeles leebeelener Demes meskeeguejer meeLeer
Deenslee.
veJeefvecee&Ce Je mebHetCe& eebleer ee HetCe&leee
jepekeere mJeHeeee eUJeUer neslee.
jepe keesCeer kejeees eemeeer leer Yeeb[Ces
nesleer. DeHesef#ele HeefjJele&ve JekeleeRceOeues
nesles, Heleerleues veJnles. 1975 meeueer
Fbefoje ieebOeeRveer osMeebleie&le DeeCeeryeeCeeree
veeJeeJej ueeskeMeenereee ieUe IeesCeeee
eelve kesuee neslee. leees meJe& lelkeeueerve
meuueeieej Yeejleere eMveebee Fbepeerletve
efJeeej kejCeeNee Jeiee&leues nesles. Deepeee
Yeejleere jepekeleeeer peelekegUer leere
Deens. yeeyee jeceosJeebee Deeboesueveeves
DeCCeebvee keee ke vees ns oeKeJetve efoues.
yeeyee jeceosJeebeer mebIeefle Mekeleer DeCCeebHes#ee
KetHe ceeser nesleer Je Deens. DeeefLe&ke leekeoner
leebveer yeNeeHewkeer efvecee&Ce kesuesueer Deens. HeCe
leebeer jepekeere mecepe keceer He[ueer.
leebeeMeer eee& kejeeuee eej-eej ceb$eer
efJeceeveleUeJej iesues. lee ceb$eer ueeskeebvee
meeOee efnboer Yee<esleuee cepeketj JeeeCeeeer
#ecelee veJnleer. Yeejle ne peieeee
HeeerJejee Skee osMe Demesue keer efpeLeuee
ueeskeefveegkele ceb$eebvee leebee osMeeeer
jepeYee<ee Jeeelee esle veener DeeefCe les ueeske
cenJeeee eexuee peeleevee DeeJeMeke leer
keeUpeer IesTve peeCekeejebeer ceolener Iesle
efoJeeUer 2011
veenerle. eeletve Ske iees mHe Deens keer

jepekeleevee Deece Deeoceeree esceeee
Iees<eCee kejlee esleele, HeCe leebes Deece
DeeoceerJej KejsKegjs esce veener. DeeHeCe jepes
Deenesle nere YeeJevee leebee ceveele ece
Deens. leebvee Deece Deeoceereer Yee<ee yeesuelee
esle veener efkebJee leeyeue ueepe Jeele
veener. ee Deeboesueveele DeCCee pes cnCeeues keer
1947 meeueer ieesjs meensye iesues Je keeUs
De[eCeer meensye Deeues ns efme kejCeejer ner
iees Deens. eeGue DeCCeebmeejKee eeCee#e
ceeCetme Deeboesueveeee megJeeleerHeemetve
keeeosMeem$eeleues lep%e (legalese) Yee<ee
peeCeCeejs ueeske DeeHeuee yejesyej jeKelees Je
eeflemHe#e& jepekeejCeebvee eerle kejlees.
meeOee Meslekejermege ner Jeefkeueeeer meese
kevee keese&le peele Demelees. HetCe&
yesHeJee&Fsves Hekele [e@. ceveceesnveefmebie Je leebes
menkeejere peeT Mekeleele. ns ueeske Hejje^
mebyebOeele, efpeLes JeeeIeeer kejCeeNee oesvner

He#eele Yee<eeYeso ne cege cenJeeee Demelees
efleLes keee efoJes ueeJele Demeleerue, eeeer
keuHevee DeeHeCe ke Mekelees. ns Deieoer
ess HeCe DeLe&HetCe& GoenjCe Deepeee
Deeceee jepekeejCeebeer Jeweeefjke HeeleUer
Je leeejer oeKeJeeeuee Hegjsmes Deens.
Fbefoje ieebOeeReer Jeweefkeleke meeeueeuemee
cnCepes ueeskeMeener ve kejCeeee leebee
[eJe 1977 ee efveJe[CegkeercegUs Heej
Hemeuee. eecegUs mebHetCe& eebleeres eMe
jepekeejCeeleuee Ske kebHet peeTve ogmeje
ieeoerJej Deeuee SJe{se meerefcele Peeues. meyebOe
Gej Yeejleeletve keeBesme ne meeJe&osefMeke He#e
Heej GKe[uee iesuee. Deepener efvecee&Ce
Peeuesueer leer jepekeere HeeskeUer DeefmlelJeele
Deens.
mebHetCe& eebleeree Deeboesueveele Heg{s
Deeuesuee leCe peeleerJeeoer eeoJeebveer Heg{eer
oesve oMekes efvejefvejeee ceeieeveer meee

Yeesieueer Je Yeeeejee Je iegb[Meeneree
ueeskeMeenerleuee JeeHejeuee megJeele kesueer.
Deepe peeleerHeespeeleeRes jepekeejCe keve
iewjceeiee&ves efceUJeuesuee HewMeeee peesjeJej
keMeerner jepekeere meee efceUJelee esles, ns
1975 veblej ee eeoJeebveer efme kesues
Deens.
Yetoeve les peveueeskeHeeue ee eUJeUeRes
DeOJeet& Heeefnues lejer leebee leewueefveke
eMemJeerlesleuee Hejke mHe nesF&ue. efJeveesyee
YeeJes, peeekeeMe veejeeCe Je DeCCee npeejs
ns ee leerve Deeboesueveebes DeOJeet& nesles. ee
leerve JeefkeleceJeebee efJeeej kesuee lej ee
meJeees veeles cenelcee ieebOeeRMeer pees[uesues
Deens.
ns
efleIesner
meJe&meeceeve
ceeCemeebmeejKese peieCeejs, JeeieCeejs Je
meeefJeke Je=eeres Je { jepekeere
eewkeeryeensjee efJeeej Je Deeeej ke
efoJeeUer 2011
veJeefvecee&Ce Deeboesueveele pevemeYesuee mebyeesefOele kejleevee pes.Heer. veejeeCe
MekeCeejs ueeske nesles Je Deensle.

ueeskeMeeneree DeLe& cnCepes kesJeU efveJe[tve
esCeeeer #ecelee ee efveke<eeJej efveJe[tve
Deeuesues ueeskeeefleefveOeer SJe{e ceee&efole DeLe&
ee leervener eUJeUeRveer veekeejuesuee Deens.
leeHeueerke[s eebeeleuee meceeve ogJee
Heeneeee lej lees efvejeeee ieeserle Deens.
leer cnCepes meesee ceeiee&vese ueeskepeerJeveeJej
HeefjCeecekeejke yeoue kejlee eslees, eeJej
ee efleIeebeener Heejmee YejJemee veJnlee Je
veener. Jeweefkeleke met%eHeCeeee efJeeej kesuee
lej leeble yeejerke Hejke efometve esF&ue.
leebes mecekeeueerve jepekeejCeeleues pes
ueeske Deensle leebeelener KetHe Hejke Deens.
mebHeke&meeOeveele lej Deecetueee yeoue Peeuesuee
Deens. meeOee Heesm kee[e&Heemetve
efdJejHeele ne leebef$eke eieleeree Yeeie
Peeuesuee Deens. leentve peemle cenJeeee
Hejke ueeskeebee ceveeJej efkeeT
mJeHeeee yeoue Mees<etve IesCeeee #ecelesee

Deens. peeieefleke jepekeejCeele Deepekeeue
GLeUHeCeeee Heej ieueyeuee Deens. Deepe ner
efdJej efHe{er ueeskeMeener ie=nerle Oejles. meeOee
celeoeve kejCeeee HebeJeeef<e&ke efjJeepener
mJele: HeeUle veenerle. ueeskeMeeneryeue
leebeer efvee JejJejeer Deens. lemes vemeles lej
Yeejleere
ueeskeMeeneruee
ueie[uesues
IejeCesMeeneres Yeejleere keuece leebveer
efvecetHeCes mJeerkeejues vemeles. leees
DeefmlelJener leebveer Flej Yeejleere
DeeeejefJeeejebeceeCes mJeerkeejuesues Deens.
peJeenjueeue vesn, Fbefoje ieebOeer Je
meesefveee ieebOeer ee lesJneee leerve mecekeeueerve
jepekeere vesleebee efJeeej kesuee lej Skeee
jepeIejeCeeleuee pevceeefMeJeee ee
efleIeeleuee meceeve ogJee cnCepes leebes vesle=lJe
ns Jeejmee nkekeeves leebvee efceUeuesues nesles Je
Deens. mJekele=&lJeeee Yeeie leele keceer neslee
10
Je Deens. lee lee mLeeveeJej DeeueeJej

leebvee Deveske iegCe efekeJeues iesues ns Kejs.
ne Keje lej leebee meesee mLeeveeee
ef[bkeeee eYeeJe Deens. ee Gue ee
eUJeUeRes DeOJeet& ns meeceevele: eefleketue
HeefjefmLeleerletve Jej Deeuesues leeieer ueeske
Deensle. leebeer kele=&lJeeeer Feee mJeecesJe
ce=ieWlee ee peerleereer Deens. leeie ns Yeejleere
efJeeejOeejCesleerue cenJeees cetue Deens. les
leebveer DeeejCeeletve efme kesuesues Deens. ne
DeeejCeeyeueee Deeen ne Keeme Yeejleere
JesieUsHeCeeee Yeeie Deens.
ee meJe& kelee&le DeeieCe DeLee&le
Deeeee& efJeveesyee YeeJes ns nesles. DeefleMee
Ge opee&eer yeewefke Hee$elee. DeYeemetHeCee
Je Hejekeeseres ke menve kejCeeeer leeejer
Je leekeo, keekeHeCee Je mJeeJeuebyeve ns
cenJeees Deens Demes ceeveCeejs les HetCe&
Yeejleere Demes DeeieCe efJeeejJeble nesles.
efoJeeUer 2011
Yeejleere meceepeeefJe<eeer leebeer peeCe peemle

cetueieeceer Je cnCetve HetCe&le: mJeleb$e DeMeer
nesleer. leeee efJeeejebJej Fbepeeres peesKe[
pejener veJnles. jepekeejCe Je meee ee ieeser
#eCeYebiegj Demeleele, eeJej ece efJeeeme
Demeuesues Je lees lemee mHeHeCes peenerj
kesuesues efJeveesyee ns $e<eer nesles.
peeekeeMe veejeeCe ns leeveblejee
efHe{erleues, efMe#eCeemeeer HejosMeer iesuesues Je
efleLes eefleketue HeefjefmLeleerle efJeeemebHeeove
kesuesues, ceekeme&Jeeoeves YeejeJetve iesuesues ie=nmLe
nesles. lemese les ieebOeerJeeoeleuee Deefnbmesee
eYeeJeeKeeueer efnbmeke ceeiee&es JeweLe& Heuesues
Je celeHeefjJele&ve Peeuesues Je veblej Yetoeveeves
eYeeefJele
Peeuesues
mJeebeefleYeeJeeve
jepekeejCeer nesles.
DeCCee npeejs ns Meslekejer keggbyeeleues,
og<keeUer ieeJeeletve Deeuesues, mewveoueeletve
osMeeee
meerceej#eCeemeeer
ele#e
keMceerjele ue{uesues Je He#eere
jepekeejCeeee Jej peeTve Heg{es Heent
MekeCeejs jepekeejCeer Deensle. leebee pevcee
1947 meeueee meeeblejeveblejee Deens.
Deepeee Iekesee efJeeej kesuee lej Deveske
ueeskeebvee DeCCee npeejs ns eefle-ieebOeere
Jeeleele. les mLeeve leebveer mJeke=&lJeeves
efceUJeuesues Deens. DeCCee mJele:uee lee
HeeleUeree veslee ceevele veenerle, ner leebleueer
eebieueer ieess Deens.
Heej Kegpee ueeskeebee jepekeejCeeleuee
JeeJej Deleesveele Jee{ueeves ueeskeebvee DeCCee
KetHe ceneve JeeCes mJeeYeeefJeke Deens. Keg
DeCCeebee erceceOeues meblees<e nsie[s, Yet<eCe
efHelee-Heg$e, kespejerJeeue Je efkejCe yesoer
eebeeke[s Heeefnues lejer DeeHeueeuee ne
Hejke mecepelees. eeHewkeer keesCeerner
GHees<eCeeuee yemeuesuee veJnlee Je yemetvener
leeee keenerner F HeefjCeece Peeuee vemelee ns
mHee Deens. lee ceb[Ueree [eskeeele
Fbepeerle De[keuesues kesJeU meesletve

ueeskekeueeCeees Je Oece&efJejesOeer ee DeLee&ves
meskeegue@efjPecees KetU Deense. leecegUs les
ueeskeebMeer KeNee DeLee&ves ueeskeebMeer mebJeeo
ke Mekele veenerle. leebee ceveele DeCee
jee efkebJee Deve meskeeguejebeceeCes ve@Meveue
S@[Jeeepejer keeTbefmeueJejes keece efceUJeCes
cnCepes
peyeeyeoejerefMeJeee
meee
HekeJeCeeeer ueeuemee Deens. ns keeGbefmeue
HetCe&le: Deepeee Ievesee eewkeeryeensjes
Deens. cegUele meesefveee ieebOeeres mLeevener
peyeeyeoejerefMeJeee meee DeMeeekeejes Deens.
leebes ns kelee&es mLeeve nerner Keeme efnbot
DeefJeYekele keggbyeleueer meJe&ceeve efmLeleer
DemeueecegUs kegCeeueee peeele veener. efjcees
kebêsue ns leees Fbepeer Yee<eeblej Deens.
Deieoer meesefveee ieebOeeRee cepeeaeceeCes Jele&ve
kejCeejs HebleeOeeve nermege leMeer
Ievesyeensjeer iees Deens. efMeJeee ns
HebleeOeevener meejer keeces Je cenJeees efveCe&e
keefceeebJej meesHeJeleele. leecegUs kegueener
efveCe&e ne kegCee Skee Jekeleerves Iesleuee Demes
keesCeerner efme ke Mekele veener. DeMeer
yespeyeeyeoejereer Heleer DeeHeCe Heeue&ceWjer
ueeskeMeenerJej keuece kesueer Deens.
meeOee DeCCee npeejs eebvee Deke
kejCeeee efveCe&e kegCee lejer Heesueerme
DeefOekeeNeeves Iesleuesuee neslee Demes
efyeveefokekele meebefieleues peeles. MeeUkejer
cegueebeemege ee DemeleeJej efJeeeme yemeuee
veener ner iees JesieUer! ceb$eer ueeskeebvee keener
ceenerlee vemeCeeFlekeer yespeyeeyeoej eb$eCee
DeeHeCe efvecee&Ce kesueer Deens. DeMee
Heee&YetceerJej ueeskeebveer Keemeoejebvee IesjeJe
Ieeueeeuee megJeele kesueer keer eebeer HeeeeJej
OeejCee yemeles. ee meJe& HeleercegUs
kegueener ceb$eeuee efMe#ee nesCeeeer cegUele
Mekeeleee veener. ns meieUs pevelesee HewMeeves
eeueuesues Hekele KesU Deensle.
11
lejerner DeeCCee npeejs eebveer Yeeeej ee

osMeJeeHeer eMveeuee nele Ieeuetve emLeeefHele
jepekeejCeebvee DemJemLe kesues Deens.
peeleHeele, eeble-Yeso, Yee<ee-Yeso, HebLe-Yeso
eeeeHeg{s peeTve DeCCeebveer Yeejleeleuee
Debieee Skeelcelesee DevegYeJe ueeskeebvee
DeeCetve efouee ns Heej ceess keece DeCCeebveer
kesues Deens. meieee mebHeeokeebvee,
efJeeveebvee, Jeelee&njebvee Je mlebYeuesKekeebvee
DeCCeebveer leebee vewmeefie&ke MeneCeHeCeeves
eerle kesues Deens. lee ueeskeebveer leebeer
ie=nerlekes leHeemetve IesCeeeer iejpe efvecee&Ce
Peeueer Deens. efeuuej jepekeejCeebvee lej
leebveer veeieJes kesues Deens. ceveer<e efleJeejer,
megjsMe pewveebHeemetve efoefiJepee efmebieHeeleee
esee jepekeejCeer ueeskeebvee leebveer Skee
Hekeeele ieejo kesues Deens. DeCCeebeer ner
leekeo ner leebee peefceveerle cegUs Ie
DemeCeeletve Deeuesueer Deens. ns leebes
peefceveerletve GieJeuesues MeneCeHeCe Deens.
eeHetJeeaee keeUele nesTve iesuesuee
Deveske jepekeejCeebes MeneCeHeCe ns yejsemes
Hegmlekeer, keeeeeeer HeesHeHebeer kejCeeHegjles
jepekeejCe nesles. Deepees yejsemes
jepekeejCeer ns leee meeeeleues HeCe
efveue&ppe Demes ueeske Deensle. leebvee
keMeeeere HeJee& veener. eleskeeuee efJekele
Ieslee esles eeJej leebeer ece ee Deens.
meJee&le cenJeees cnCepes leeleuee yengleebMe
ueeskeebvee jepekeejCe ne Hewmes keceeJeCeeee
efyeveYeeb[Jeueer Oeboe Jeelees. ueeske cetKe&
Deensle Demee leebee Hekekee efJeeeme Demelees.
ueeskemesJesee ieeser ee ueeskeebvee
HemeJeCeemeeer meebefieleuee peeleele.
DeCCeebveer DeeHeuee ve efMekeJeuesuee yegerves
leebvee OejeMeeeer kesues Deens.
peeekeeMe veejeeCe eebveer Hegjmke=le
kesuesues veJeefvecee&Ce Deeboesueve pevelee He#eeuee
jepeeJej DeeCet Mekeues. DeeJeerme ceefnves
efoJeeUer 2011
meJe& osMeees jepe ke Mekeues, HeCe Fbefoje

ieebOeeRmeejKee cegjyyeer jepekeejCeeuee Hegjsmes
leeW[ osT Mekeues veener. DeCCeebee
Deeboesueveeeer
leguevee
veJe-efvecee&CeDeeboesueveeMeer kejlee esCeej veener. keejCe
Deepeee Iekesuee DeCCee npeejWes
Deeboesueve ns Skee DeLee&ves meeJe&osefMeke Je
He#eere jepekeejCeeee Jejee ieesermeeer
cnCepes jepekeere veener. les meJe& peeleerYeso,
He#eYeso, HebLeYeso, Yee<eeYeso, eebleYeso,
jepeYeso eebeeJejes Deens. Fbefoje
ieebOeerefJejesOe ee Skee cegeeJej Ske$e
Deeuesues ueeske Demes leees ceee&efole
jepekeere mJeHe veener. Yeeeejeee
yeepetves keesCeere meceLe&ve ke MekeCeej
veener. meeNee ueeskeebvee eemeCeeje les efJe<ee
Deens.
DeeHeuee ee Deeboesueveeeer leguevee
peveueeskeHeeue Deeboesuekeebveer Yetoeve
eUJeUerMeer ke vees. Deieoer
cegUelee eMvee efJeeejeeee lej
Deeceee ieeJeele Deecees mejkeej
ee efJeeejees Iee. Gejsle
meeceeve peveele yecetue
Demeuesuee peeleHebeeeleer efkebJee
KeHe ee Heleerves legcner Jele&ve
kejCeej kee ne eMve Heg{s
esF&ue.
Yeelemee
Heefjmejeleuee ieeJeeleueer
peceerve pej HeeCeeKeeueer
iesueer vemeleer lej Deepe
cegbyeF&le ceuee Heeeuee
HeeCeer efceUeues vemeles.
lesJne OejCe cnCepes
veoeres cejCe Demes
Deecner cnCeCeej kee
ne eMve Deens.
keesCeer
cesOee
Heekej Gtve pej
meieee efJemLeeefHeleebee yeepetves GYeer

jeefnueer lej DeMeer OejCes Deecner yeebOeCeej keer
veener ne eMve Deens.
cegUele ne keeeoe nJee lees keeeoe nJee
Demes cnCetve keeeeeves Deecner megjepe
efvecee&Ce kejCeej Deenesle kee? cenelcee
ieebOeeRveer cegUelee veekeejuesueer ner efyeefMeebveer
ee osMeele DeeCeuesueer `S@[Jnme&jer keuej'
ner veeeHeleer DeefOekeeefOeke keeeos keve
DeeHeCe Jee{Jeerle lej veener vee eeee efJeeej
Jneeuee nJee. Keg DeCCeebee
jesUsieCeefmeerle DeCCeebveer oeyeboer,
pebieuelees[yeboer Ie[Jeueer leer meJeevee
Yeeb[eeuee efMekeJeCeeNee S@[Jeme&jer keuejves
meeOeueer Demeleer kee eeee efJeeej Jneeuee
nJee. ee ieeser ie=nerle Oeve DeeHeCe Heg{s

peeT MekeCeej veener. ee meeNee ieeseRmeeer
ueeskeebleueer Oece&yeger ie=nerle Oeve eeueCeej
veener. DeCCee npeejsmege ceb$eebvee Je
meebmeoebvee IesjeJe IeeueCeeNeebveer jeceOetve
cnCeeJeer Demes meebieleele. erJeerJeve ns
IejeIejele Heesneseles. ne meeje meeceeefpeke
yeefn<keejeee efJe<ee meeceeve ueeskeebvee menpe
mecepelees. celeebmeeer ueeskeebHeg{s peebvee
peeees Deens leebvee keese&Hes#ee ee ieeseree
Oeeke peemle Jeelees. Fbepeerletve peebes
efJeeej eeueleele leebvee ns HejJe[Ceejs veener,
cnCetve lej otjoMe&veJejee jeceeeCe,
ceneYeejleeeer ee ueeskeebvee Oeemleer Jeeles.
leebeer leeuee mee@He efnboglJe cnCeCeeeer Je
yeoveece kejCeeeer meskeeguejer Hele Deens.
keeeos keve Yeeb[le jeneCeeNee
keppesoueeueer ueeskeeble HemejJetve DeeHeCe
Jeefkeueebeer Oeve lej kejle veener vee eeee
efJeeej Jneeuee nJee. Deeyee Heeerue eebveer
ieebOeeRee keese&Jejerue yeefn<keej lebecegkele
ieeJe eespevesletve Heg{s vesuee Deens. leeuee
Heeefbyee osCeej keer, leees cetU kegslejer
Ske$e efnbot keggbye HejbHejsle Jee
Oece&esle Deens eeJej De[tve yemeCeej
ne eMve Deens. meejebMe Deepeee ee
efmLeleerle DeeHeCe meejs keeUs Fbepe
efkebJee Decesefjkeve yeveCeej Jee
jenCeej keer ee osMeeleuee cetU
cetueefJeeej Heg{s Jee{JeCeej Je
Heefnuee eceebkeees ueeskeMeener
je^ yeveCeej keer veener eeJej
meejs DeJeuebyetve Deens.
S-41, megKeoe
menefveJeeme, cemegjeece ceeie&,
Heeb[gjbieJee[er, ieesjsieeJe (HetJe&),
cegbyeF& - 400 063.
12
efoJeeUer 2011
13
efoJeeUer 2011
JewYeJeMeeueer
Yeejle
Hegjeleve
les
efejbleve...
`JewYeJeMeeueer Yeejle : Hegjeleve les efejbleve...' ne ee Je<eeaee efoJeeUer

Debkeeee ceOeJeleea efJe<ee IesCeele Deeuee Deens. Yeejleeeer eieleer,
efJekeeme cnCepes vescekes keee DemeeJes, eeyeue Ske jesue cee@[sue cnCetve
ee mekeejelceke efJe<eeeJej ekeeMe ekeCeeee Deecner eelve kesuee Deens.
Yeejle eeeerve keeUer DeeHeuee JewYeJeMeeueer Heele neslee. lese JewYeJe Hegvne
eeHle kejCes, ne Deepeee Yeejleeee efJekeemeeee Heefnuee HHee nesT
Mekelees.
leer GVele ieleDeJemLee eeHle kesueer lejer DeeHeCe yejse efceUJeuesues
Demesue DeeefCe ceie ns je^ eieleereer Heg{eer HeeTues vekekeere ekesue
cnCetve kesJeU JewYeJeMeeueer Yeejleees mcejCe kejCes, Flekeee ne efJe<ee
ceee&efole vemetve Yeejleees ns JewYeJe Hegjeleve les efejbleve cnues Deens.
eeletve esjCee IesTve Ske pejer egJeke efJeosMeele peeTve DeeHeuee
Jeweefkeleke eieleeres Fceues yeebOeCeees efJeeej yeepetuee sTve ceele=Yetee
mesJesmeeer Leebyeuee lejer vescekes eMe efceUeues Demes Deecner mecepet!
14
efoJeeUer 2011
DeeHeueer HegCeYetceer DeeefCe efleee

JewYeJeMeeueer Fefleneme
- mJeeceer efJeJeskeevebo
ee JebMeele megJeeleeruee Ske
MeesOekeHeCee neslee. Heg{s leees
Heeblej efveefYe&[ efJeMues<eCeele
Peeues. ee efebleveees eejbYeeres
mJeHe veJeKee efMeuHekeejeves
LejLejlee neleebveer Deekeej
eeJee Demes Demeues lejer
ueJekeje leees Heeblej
HeefjHetCe& Meem$eele, peesjkeme
eelveeble DeeefCe efJemceekeejke
efve<ke<ee&le Peeues.
Skee osJelegue JebMeeeer efJeje kece&Meeruelee, leeeer yengefJeOe
keeex, leeleues GmeUles ewleve, efJeefJeOe MekeleeRee efeee DeeefCe

eefleefeee DeeefCe ee meJeentve cenJeees cnCepes leeeer eiee{
efebleveMeeruelee eebveer efnbogmLeeveee eeeerve Fefleneme Yejuesuee Deens.
mecee DeeefCe cenejepes eebee JewYeJeebeer JeCe&ves; leebee eesOe,
#eglee F. ogJee&meveebveer JeejbJeej Heer[uesuee meceepeeeer efe$es DeeefCe
leebee eebieuee efkebJee JeeF& mJeYeeJeebceOetve pevceeuee Deeuesuee
leebee ke=leer Je leeee leeJesUee meceepeeJej Peeuesuee HeefjCeece
SJe{ere pej Fefleneme ee Meyoeeer JeeKee Demesue lej lemee Fefleneme
efnbogmLeeveeuee veener, Hejbleg efnbogmLeeveee Oeeefce&ke Jee*dceeeleerue,
leeee keeJemecegeleerue, leeee oMe&veebceOeerue Je leeee efJeefJeOe
Meem$eere ebLejeveebleerue DeesUer-DeesUeRletve DeeHeueeuee pes oMe&ve nesles,
15
efoJeeUer 2011
les Ske efJeje ceeveJemecetn mebmke=leereer Hene

nesCeeeener HetJeea peer eieleer kejle neslee
leees. Yetke DeeefCe leneve, ueeuemee DeeefCe
le=<Cee eebee eYeeJeeKeeueer JeeJejCeeje;
meeQoee&ke[s Deekeef<e&le nesCeeje, es DeeefCe
Deiece ceeveJeMekeleeres osCes ueeYeuesuee,
efJeefJeOe Glke YeeJeveebveer peebee ke=leer
esefjle Peeuesuee Demele Demee ne
ceeveJemeceepe. leeves eieleeres eleske HeeTue
kemes ekeues eeee peCet DeeuesKee leeble
Jeeeeeuee efceUlees.
efvemeiee&Meer Peeuesuee Deveske egebceOes
leebveer efceUJeuesuee efJepeeeee MeleeJeOeer
OJepee Deueerke[s eefleketue HeefjefmLeleeree
PebPeeJeeleele Heetve-legtve iesuee Demeuee
DeeefCe keeUeee DeesIeele peerCe&-MeerCe&
Peeuesuee Demeuee lejer eeeerve efnbogmLeeveeeer
efJepeeieeLee lee Deepener meebiele Deensle.
Deee& JebMe
ceOe DeeefMeeeletve Gej egjesHeeletve
efkebJee OegJeeosMeeletve ne JebMe meeJekeeMe
mLeueeblej kejerle efnbogmLeeveele Deeuee DeeefCe
DeeHeuee efmLej JeemleJeeves leeves ner Yetceer
Hegveerle kesueer; keer efnbogmLeeveeer ner HeefJe$e
Yetceere Deee&JebMeees cetU JemeeflemLeeve nesleer
eeefJe<eeer efveefele keener meebieCeejer eesie
eceeCes GHeueyOe veenerle efkebJee efnbogmLeeveele
Jee yeensj Ske efJeje JebMe neslee.
efvemeie&efveeceebvee Oeve lees DeeHeues cetUes Iej
mees[tve egjesHe DeeefCe Flej efkeeCeer Jemleer
kejCeemeeer iesuee keee; DeeefCe ee JebMeees
ueeske cegUele ieesjs nesles keer keeUs, efveee
[eseebes keer keeee [eseebe, meesvesjer
kesmeebes keer keeee kesmeebes ee meJe&
yeeyeleerle DeeOeejYetle Mekeleerue Demes
HegjeJes veenerle. cee$e mebmke=le Yee<ee DeeefCe
kesmeebes keener egjesHeere Yee<ee eebeele
meeOece& Deens SJe{s Kejs.
lemese DeeOegefveke efnbogmLeeveeleerue ueeske
ns Meg Deee&JebMeere jkeleees Deensle efkebJee

keee efkebJee leebee JeenCeeNee jkeleele
Deee&JebMeeee DebMe efkeleer, leebeeleerue
Deve JebMeereebceOesner Deee&JebMeees jkele
efkeleer eebHewkeer keesCeleee yeeyeleerle Debeflece
efve<ke<ee&uee esCes meesHes veener, Hejbleg ee
DeefveefelelescegUs DeeHeues Heejmes vegkemeeve nesle
veener.
Ske JemlegefmLeleer cee$e DeeHeCe Oeeveele
sJeueer Heeefnpes. efpeLes mebmke=leeree
G<e:keeueeeer eYee eLece Heekeueer, efpeLes
iee{ leJeMeeruelesves DeeHeues He eLece eke
kesues, lee eeeerve Yeejleere JebMeeee
efJeeejOeveeee DeeefCe YeeJeveekees<eeee Jeejmee
meebieCeejs DeeHeCe Meske[es-menm$eeW mebleeve
Deepener efnbogmLeeveele Deenesle.
Gebgie HeJe&leesCeer, efJeMeeue meefjlee DeeefCe
DeLeebie meeiej eebvee Deesueeb[le, efokekeeueeeer
16
yebOeves yeepetuee meejerle Yeejleere e%esee eJeen

peieeleerue Deve osMeebceOes Heesneseuee, lesLeerue
ueeskepeerJeveele mHeHeCes efkebJee met#ce Heele
lee eJeeneeer mHeboves peeCeJet ueeieueer.
SketCe peeieefleke efJeeejOeveeee cnCetve keener
Jeejmee Demesue lej leeee Heej ceese DebMe
ne DeeHeuee Yeejleere efJeeejeee Deens.
efJee#eCe eefleYee
veemele: meled peeeles - pes veener leeletve
pes Deens leeee pevce mebYeJele veener.
DeveefmlelJe ns DeefmlelJeees keejCe nesT
Mekele veener. Metveeletve keenerlejer
DeefmlelJeele esT Mekele veener,
keee&keejCeefmeeble ne mJeebeYeJe Deens.
mLeue DeeefCe keeue eebee lees Heueerke[s Deens
DeMeer ceeb[Ceer Deee& peeleeree eeeerve keJeer$e<eeRveer kesueer Deens. leJe%eebveer ceeb[ueer
Deens. ne efmeeble ner Deepeeener efnbotbee
mebHetCe& peerJeveeeer keesveefMeuee Deens.
ee JebMeele megJeeleeruee Ske MeesOekeHeCee
neslee. Heg{s leees Heeblej efveefYe&[
efJeMues<eCeele Peeues. ee efebleveees eejbYeeres
mJeHe veJeKee efMeuHekeejeves LejLejlee
neleebveer Deekeej eeJee Demes Demeues lejer
ueJekeje leees Heeblej HeefjHetCe& Meem$eele,
peesjkeme eelveeble DeeefCe efJemceekeejke
efve<ke<ee&le Peeues.
ee JebMeeee efJeeejeble peer efveYe&elee
Deens, leeHeeser lee JebMeeves e%eJesoereer
eleske Jeer keMeer jeeJeer eeee efJeeej
kesuee; HeefJe$e ebLeebceOeuee eleske Meyo
Ieemetve-Hegmetve Iesleuee; leeeer met#ce
efeefkelmee kesueer; eleske mebmkeejeeer,
efJeOeereer jevee DeeefCe Hegvej&evee kesueer;
leeJej Dee#esHe Iesleues, les HeseUues efkebJee
leebes mHeerkejCe kesues.
ee efveYe&elescegUse leebveer DeeHeueer owJeles
Gueermegueer
keve
leHeemeueer.
meJe&Mekeleerceeve, meJe&%eeveer, meJe&mee#eer Demee
efoJeeUer 2011
pees efJeeeee efvecee&lee, meveeleve, DeekeeMemLe

efHelee lees cegUer DeveeJeMekee Deens Demes
leebveer Ieesef<ele kesues DeeefCe DeMee Skee
efJeeOecee&eer mLeeHevee kesueer keer, Deepener lee
Oecee&es Devegeeeer peieele Deve keesCeleener
Oecee&ee leguevesves DeefOeke Deensle.
e%eJesoeRee efJeebeer jevee kejlee
kejlee ee Deoce eefleYesuee Yetefceleereer eceses
mHegjueer. Spee DeeefCe DeengleeRes cegntle&
efveefele kejCeemeeer ve#e$eebee DeYeeme
kejlee kejlee peieeuee eefkele kejleerue Demes
ve#e$e%eeveees MeesOe leebveer ueeJeues. leebee
Jewekeeleerue Oeelegmebegieebee GHeeesie, leebveer
yemeJeuesueer mJejmeHlekes, leebveer ueeJeuesuee
leblegJeeeebee MeesOe ns meJe& ceesse GHekeejke
Peeues Deens.
leebee keuHekelesletve yeeueceveeuee
Ie[Jeleerue DeMee DeodYetle keLee pevceeuee
Deeuee. peieeleerue eleske megmebmke=le osMeele
ee keLee efMeMegcebefojebceOetve meebefieleuee
peeleele. leeletve cegueebeer ceves mebmkeej-mebHeVe
nesleele.
keefJeeefleYee
efnbogbee yegeree eKej Mem$eeuee
ceKeceueeree DeeJejCeeeceeCes Jes{tve
Demeuesueer leebeer Ske ceve:Mekeleer cnCepes
keefJeeefleYee. efnbotbee Oece&, leJe%eeve,
Fefleneme, veerefleMeem$e, jepeMeem$e ns meJe&
keefJeeefleYesee Heg<HeemeveeJej MeesYele Deens.
pee Yee<esle ns meJe& efvecee&Ce Peeues lee Yee<eses
veeJe `mebmke=le' cnCepes `HeefjHetCe&' Demes
Deens.
ee efJeefJeOe efJe<eeebeer eefleceeme=er
mebmke=leceOes pesJe{er Gece jerleerves Jekele
Peeueer Deens, lesJe{er Deve Yee<eebceOes nesT
Mekeueer vemeleer. Deieoer ieefCeleemeejKee #e
efJe<eeeueener megmJej mebKeeHeeeves eer eeHle
keve efoueer Deens.
ner efJee#eCe ceve:Mekeleer DeeefCe ee
eefleYeseer Yejejer ner efnbot ceveeee

pe[CeIe[Ceereer oesve ecegKe JewefMees Deensle.
ner oesve efceUtve efnbot jeêre eeefj$eeee
eeCemJej efvecee&Ce Peeuee Deens. yeger DeeefCe
eefleYeses ns Demes jmeeevee SKeeee JebMeeuee
Fbefe%eeveeee Heueerke[s PesHeeJeCeeeer
Mekeleer osles. ueesn soerue DeMeer Oeejoej
DeeefCe lejerner ueJeefJeueer lej ceb[ueekeej
nesF&ue Flekeer ueJeefeke DeMeer ner e%eee
efJeejnmeeee JesOe Iesles.
leebveer meesvee-Heeee De#ejeble keeJe
efueefnues, jlveebee mJejieereflekee jeuee,
mebiecemJejeletve meeQoee&es ecelkeej Ie[Jeues,
jbieebeer ceeee GYeer kesueer DeeefCe
mJeHveme=erlee Dee{Usue. Demes leuece Heesle
DeeHeuee HeeefLe&Je neleebveer efJeCeues. ee
meJeeee ceeies meneeJeOeer Je<eeee ne
yegefeefleYesee ogHeojer efnbot eeCemJej neslee.
keuee DeeefCe Meem$e eebeecegUs Deieoer
Iejiegleer
peerJeveeleerue
ieeseRJejmege
keeJekeuHeveebeer DeeYee PeUeUt ueeieueer.
FbefemHeMe&e DeleeRefe Peeues DeeefCe #e
JeJenejner mJeHveme=eree mJeefHveue jbieebveer
MeesYet ueeieuee!
ee JebMeebefJe<eeer GHeueyOe Demeuesuee
eeeerveeleerue eeeerve meeefnlener ee
eeCemJejees DeefmlelJe DevegYeJeeuee esles.
yeger DeeefCe eefleYee ee oesve meeOeveebeere ee
JebMeeee efJekeeme Peeuee Deens. JesoebceOes peer
mebmke=leer Dee{Ules leer efJekeemeeee Skee
ceesee HHeeJejeer mebmke=leer Deens. lee
DeeOeer ee Oecee&eer DeeefCe mebmke=leereer eceMe:
efJekemeCeejer Deveske Hes keeueewIeele efJeueerve
Peeuesueer Demeueer Heeefnpesle.
megIeefle GHeemeveemLeeve, keeUpeerHetJe&ke
jeuesues mebmkeej, efJeefJeOe JeJemeeeebcegUs
Peeuesueer meceepeeeer peeleervegHe efJeYeeieCeer,
DeeJeMeke lee meJe& meeseer DeeefCe efJeHegue
megKemeeOeves Demes DeeHeueeuee efnbogbee ee
17
eeeerve mebmke=leeres oMe&ve Ie[les.

DeOeelceeee ceneeesle
Deve keesCeleener osMeeDeeOeer ee eeeerve
Yetceerle %eeveeee efveJeeme Peeuee.
meeiejeeceeCese efJeMeeue Hee$eeee meefjlee,
efncecebef[le efMeKejjeMeeRveer MeesYeCeeje, peCet
DeJekeeMeeleerue ienvelece jnmeebee JesOe
IesCeeje eeeervelece efnceeeue ner lee
DeelceesjCeseere HeeefLe&ke Hes nesle.
DeJeveerleueeJejerue eslece $eef<eJejebee
HeoOegueerves HeeJeve Peeuesueer nere leer efnbogYetceer.
ceveg<ecee$eeves melemJeHe keesCeles ee
efJe<eeeres ienve efebleve eLece esLese Gceieues.
Deble:me=eree MeesOe meg Peeuee. Deelceees
Dece=leJe, meJe&mee#eer Hejcesejees DeefmlelJe,
ceveg<ecee$eele DeeefCe efvemeiee&le Yeve
jeefnuesueer F&ejer meee eeefJe<eeeres leJe%eeve
esLese efvecee&Ce Peeues. Oece&, leJe%eeve eebleerue
efebleveeves esLese HeefjHekeJeleses efMeKej eeHle
Peeues. DeOeelce DeeefCe leJe%eeve eebee
ewleveuenjer esLetve Hegve:Hegvne GmeUle
efveIeeuee DeeefCe leele mebHetCe& peie Hegve:Hegvne
megeele Peeues.
efoJelJeeeer meeOevee
keMeer ner efJeue#eCe Yetceer! esLes kegCeerner
esTve GYee jenes - ceie lees Hejkee Demesue
efkebJee ee Yetceeree Het$e Demesue - leees oe
pej HeMetes vemesue lej leeuee peeCeJesue keer,
He=LJeeree Meglece, eslece, Feflenemeeueener
MelekeevegMelekes pee keeUeee KegCee efHelee
Deeuee veenerle, DeMee keeUeHeemetve
ceeCemeeuee HeMeglJeeke[tve osJelJeeke[s
vesCeeeer meeOevee pes kejerle Deensle DeMee
mebleeveebee DeelceMekeleeres mHebo esLes
mHegjleensle.
leJe%eeve, veerleer DeeefCe DeOeelce ee
Meem$eebeer ner HegCeYetceer Deens. HeMeglJeeke[tve
osJelJeeke[s eeueuesuee mebIe<e&cee eJeemeele,
HeeefLe&Jeees DeesPes Pegieeve osle pevce DeeefCe
efoJeeUer 2011
ce=letee
Heueerke[ee
efeoevebomJeHe
DeMee
DeelceOeeceeee ceeiee&Jejeer ner
efJemeeJeCeeeer mLeUs Deensle.
ee efnbogYetceerle megKeeee
keueMe keeeskee Yejuesuee
neslee; JeLesee lej leentvener HetCe&
neslee. HeCe leeCeeee yenj
Hegueuesuee Demeleevee, mece=eree
MespesJej Heng[uesues Demeleevee,
JewYeJeeee DeeefCe meeceLee&ee
efMeKejeJej GYes Demeleeveee
esLeerue ceeveJeebvee MeesOe ueeieuee
keer, ns meJe& JeLe& Deens. leer
megboj, jbieerle mJeHves lee
meleoMe&veele efJeleUtve iesueer!
ceeveJeebee ee efJeje
mecetnele megKe DeeefCe og:Ke
meeceLe& DeeefCe oewye&ue, mece=er DeeefCe
oeefje, n<e& DeeefCe Meeske, efmcele DeeefCe
Deet, peerJeve DeeefCe ce=let eebee eyeue
eJeenebee cebLeveeletve Meeele Meebleeree
efJejIeUJetve ekeCeeNee iebYeerj ueeveeoeletve
mebveemeOecee&eer { DeemeveYetceer efme Peeueer.
peerJeveeeer DeHejbHeej Dees{, ce=let
eUCeemeeer kesues peeCeejs Jes[s eeeme,
leebee DemeHeuelesletve esCeeNee efvejeMeses
efve:eeme ns meejs Yeejleere e%esves Heeefnues.
peerJeve-ce=letee ee jnmeebee leebveer MeesOe
Iesleuee. leebvee DeepeJej keesCeeueener ieJemeues
veJnles Demes Gej ieJemeues. les Gej Demes
keer, peerJeve nere cegUer ceeee Deens. peerJeve
cnCepes Debeflece meleeeer kesJeU eee Deens.
kesJeU eee efnbogYetceerle Oece& ne
DeeejCeere, JeemleJe neslee DeeefCe Flej
osMeeble peerJeveeeer megKes YeesieCeekeefjlee
emebieer DeeHeueentve ogye&ueebeer efHeUJeCetke
kejerlener m$eer-Heg<e peeeceeCes DebOeHeCes
mJele:uee Peesketve osleele, leMeee yesYeeveHeCes
ee Yetceerle m$eer-Heg<e DeelceMeesOeeLe& mJele:uee

Peesketve osleele.
esLes DeeefCe kesJeU esLese ceeveJeer oe
Flekes efJeMeeue, Deveble Peeues keer, leele
kesJeU ceveg<epeelee veJns lej HeMeg-He#eer,
Flekese veJns lej Skee cekeCeemen eslece
DeeefCe keefvelece meeNeebveee mLeeve
efceUeues. esLese ceeveJeer Deelceeuee Gceieues
keer, meejs efJee Ske-DeKeb[ Deens. leeee
mJele:ee eeCemHebo ne efJeeeee eeCemHebo
Peeuee.
meewceeke=leer efnbot
peieeJej DeeHeuee ceele=Yetceerves ceesse
$eCe keve sJeues Deens. keesCeleener
osMeeMeer
leguevee
kesueer
lejer
`meewceeke=leer'ee efnbotves peieees pesJe{s Yeues
kesues Deens, lesJe{s Deve keesCeerner kesuesues
veener. `meewceeke=leer efnbot' ne Meyo keener
JesUsuee GHenemeeves JeeHejuee peelees. HeCe lee
GHenemeeceeiesmege Ske Deeee&keejke mele
ueHeuesues Deens. `meewceeke=leer efnbot' ns
18
Hejcesejees efee mebleeve Deens.

eeeerve keeUele DeeefCe
DeeOegefveke keeUelener ceneve
meeceLe&Meeueer JebMe es keuHevee
eme=le kejle Deeues Deensle. eeeerve
keeUer DeeefCe DeeOegefveke keeUerner
Skee JebMeeke[tve ogmeNee
JebMeeke[s efJeeejJebleebes Deeoeveeoeve Peeues Deens. jeêre
peerJeveeee
GmeUlee
ueeebmeceJesle es meee DeeefCe
meeceLe& eebeer yeerpes eme=le kesueer
iesueer Deensle. HeCe ceePee efce$eebvees!
mcejCeele sJee keer, ns meejs Ie[ues
les jCeogbogYeeRee efveveeoele DeeefCe
Mem$emeppe
mewefvekeebee
mebeueveeee leeueeJej. eleske
veJee keuHevesJej jkeleeee efeKeue
leg[Jeerle Heg{s peeJes ueeieues. Skee
meeceLe&Meeueer Iees<eCesceeies ue#eeJeOeer yeebOeJeebes
efJeJnue mJej, DeveeLeebeer Deeeboves DeeefCe
efJeOeJeebeer DeemeJes Deensle. Deve osMeebveer pej
keener efMekeJeues Demesue lej ns!
pesJne eerme DeefmlelJeele veJnlee, lesJne
jesceeer keuHeveener kegCeer kesueer veJnleer,
Deepeee DeeOegefveke egjesHeereebes HetJe&pe pesJne
jeveer DeJemLesle pebieueele jenele nesles DeeefCe
mJele:eer Mejerjs jbieJeerle nesles, lesJne ee
efnbotYetceerle Ske `mebmke=leer' veebole nesleer.
Feflenemeeke[s peeeer veeWo veebner, HejbHeje
pee ienve DebOeejele [eskeeJetmege Oepele
veenerle DeMee keeUeHeemetve ner ceele=Yetceer
Skeeceeietve Ske MegYe efJeeejebes es<eCe kejerle
Deens. Geejuesuee eleske Meyoeceeies
DeeMeerJee&o, Meebleer eebes efmveiOe meeceLe&
Deens. peieeleues Flej JebMe ns pesleebes JebMe
nesle, DeeHeCe pesleebes JebMe veJnlees, DeeHeuee
Yeeieele ns KejesKeje ceess Jejoeve Deens.
Dece=leYetceer
efoJeeUer 2011
Skes keeUer eerke eesodOeebee

meeceLe&Jeeve HeoeIeeleeKeeueer meejs peie
LejLejle nesles. HeCe lees eerkeebee eeeerve osMe
ee YetefceleueeJeve Heej Hegmeuee iesuee Dens.
Deelee lee efJe<eeer meebieCeemeejKee
keLeemege Gjuesuee veenerle. Skes keeUer
leer#Ce erves jesceve ie[, peieele pes pes
Jeebveere Deens leeJej vepej sJele nesles.
leeJej efIejee Ieeueerle nesles.
ceveg<epeeleeree GjeJej jesceve meee mJeej
Peeueer nesleer. jesceee veeJeevesner DeJeIes
Yetceb[U LejkeeHele nesles. HeCe pesLetve meerPej
jepe eeueJeerle Demes, lee ke@efHee@ue ee
ske[erJej Deelee kesJeU kesefJeueJeeCes
DeJeMes<e DeeefCe keesefUkes Deensle.
DeMeere DeeCeKeerner keener JewYeJeMeeueer
je^s Goeeuee Deeueer DeeefCe Demleeuee iesueer.
keener keeU leebveer Deceee&o meee GHeYeesieueer
DeeefCe veblej HeeCeeJejee yeg[yeg[eebmeejKeer
leer efJeve iesueer. ceveg<epeeleeree

FeflenemeeJej leebveer mee GceJeuee lees
Flekeee.
HeCe DeeHeCe Depetve ewleveMeerue Deenesle.
cevet pej Deeceee keeUele Hejletve Deeuee lej
lees efyeueketue ieeWOeUtve peeCeej veener. DeeHeCe
kegueelejer Hejkeee eosMeele Deeuees Deenesle
Demes leeuee JeeCeej veener. meneeW-meneeW
Je<ex efJeeej keve, MelekeevegMelekeebee
mebefele DevegYeJeeletve o={cetue Peeuesues pes
veerefleefveece esLes yemeJeuesues Deensle, les
meeceeefpeke efveece keMeevesner yeouele veenerle.
DeeIeeleeceeietve DeeIeele nesleele. leebee
HeefjCeece SJe{ee neslees keer, ns efveece DeeefCe
eeueerjerleer DeefOekee yeueJeej nesleele.
DeefOekee efmLej nesleele.
nse ee meJe& ieeseRes keW, peeletve
jkeleeJeen MejerjYej OeeJelees les oe!
je<êre peerJeveeee cetueeesle pej kegs
19
Demesue lej lees FLes Dens. peieeee DevegYeJe

Iesleueeveblej ceer ns meebiele Deens.
MelekeevegMelekes Hejkeere DeeeceCeebes
DeeIeele menve kesuesueer nere leer YejleYetceer.
ogo&ce DeeefCe DeefJeveeMeer peerJeve eebmen
SKeeee efMeUsntvener {lesves peieele GYeer
Demeuesueer nere leer Yetceer. efnes peerJeve efnee
DeelceemeejKese Deveeefo-Deveble, Dece=le Deens
DeeefCe DeMee ee Yetceeres DeeHeCe meejs mebleeve
Deenesle.
efnbogmLeevees Deepees efe$e
ienve DeeefCe efJeMeeue meefjleeHee$es, leeletve
ogLe[er Yeve DeJeKeUHeCes JeenCeejs HeeCeer,
veboveJeveeuee ueepeJeleerue DeMeer veeebee
keeeJejeer megjce Geeves, lee GeeveebceOeues
megboj mebiecejJejer eemeeo, leebeeJej
keesjuesuee Deleble osKeCee keueeke=leer; ner
efnbogmLeeveee efe$eeeer Ske yeepet DeeefCe
leee eemeeoebee ceeies, Heg{s, Deepetyeepetuee,
efoJeeUer 2011
meYeesJeleer KeesHeebeer ieoea. leebee ceeleeree

efYebleer cees[keUerme Deeuesuee, He[Pe[
Peeuesuee, leeJej Heekeer les keMeeryeMeer
meeJeve Oejuesueer. pee yeebyetbee DeeOeejeJej
leer KeesHes GYeer les KeesHeebes peCet meebiee[se
GIe[s Peeuesues. YeesJeleer JeeJejCeejer Heekeee
efebOeebceOeueer ueneve-ceeser ceeCemes; leebee
cegebJej Mele-Melekeebee og:Ke-oeefjeebes
Keesue Gceuesues ejs; ieeeer-cnMeer, iegjs
eebee [eseeblener leese Goeme, keCe YeeJe,
leebeerner ne[s efveIeeuesueer- ner efnbogmLeeveee
efe$eeeer ogmejer yeepet.
eemeeoebee Mespeejere oefjer PeesHe[ee,
cebefojebeeYeesJeleer
keeNeees
{erie,
YeHekesyeepe HeesMeeKe keve peeCeeNeebee
Mespeevee eeueCeejs uebieesee ueeJeuesues
mebveemeer, megKeJemlet ueeskeebke[s efvepeeaJe HeCe
nHeeHeuesuee vepejsves HeenCeejs DeeMeeUYetleDemee Deens DeeHeuee efnbogmLeeve.
efJeosMeereebvee efomeCeej Yeejle
Huesie DeeefCe kee@ueNeeee meeLeerves
nesCeeje mebnej; osMeeeer peerJeveMekeleer
kegjle[Ceeje ceuesefjee, Yegkes-kebieeueHeCee,
GHeemeceej lej vesnceereere; peerJeIesCee
og<keeUees Lewceeve; Deveejesie DeeefCe og:Ke
eebes peCet keg#es$e; efpeeeJej DeeMee,
ewleve, Deevebo DeeefCe Oewe& eebes ce=le
DeJeMes<e Hemejuesues Deensle DeMeer Ske efJeje
mceMeeveYetceer DeeefCe ee mebnejele Deleble
MeebleHeCes DeemevemLe Peeuesuee, DeelcemebJeeoele
Deleble ueerve Peeuesuee-peeuee cees#eeefMeJeee
peerJeveele ogmejs eeHleJee veener Demee
mebveemeer efnbogmLeeveele esCeeNee egjesHeere
eJeeMeeuee efnbogmLeeve efomelees lees Demee.
ceveg<eosn veeJeeHegjleee OeejCe kesuesuee,
leerme keeser efve:meJe peveebee, mJeosMeer
yeebOeJeebke[tve DeeefCe efJeosMeebke[tve Heeeer
leg[Jeuee iesuesuee ne meceepe. mJele:ee
Oecee&ke[tve DeeefCe Deve Oece&HebLeebke[tve
o[Heuee iesuesuee iegueece. meJe& ekeejee

Glmeeneee DeYeeJe Demeuesuee; YetlekeeU
veener, YeefJe<ekeeU veener, DeeMesee DebOegkemee
efkejCener veener; eeuet Demeuesues Deeeg<e
kemesyemes Heg{s jseJes SJe{ere Deekeeb#ee
Demeuesuee ne meceepe. iegueeceeueee MeesYesue
DeMee #eg Je=eeree, mebkegefele ceveeee,
DeeHeueee yeebOeJeebvee eercebleer ueeYeueer lej
celmejeves peUCeeje meJe& ekeejee esee
DeYeeJe Demeuesuee, peeee meJe& DeeMee ce=le
Peeuesuee Deensle, Demee ne meceepe.
leeeepeJeU Deelcej#eCeees Skee Mem$e
Deens les cnCepes #eg [eJeHese. efJeeemeIeele,
keesueemeejKee Oetle&HeCee, mJeeLeeaHeCee, pes
meceLe& Demeleerue leebes Heee eeCeeeer Je=eer
Je pes ogye&ue Demeleer leebee vej[eeJej
yemeCeeeer etjlee, Yeeeveke DebOeeebes
kegHe ieees[s Demeuesuee ne meceepe. peeuee
YeefJe<eeeer DeeMee veener, pees ogye&ue Deens lee
meceepeeeer nere iele Jneeeer. leeee
Heeeruee veweflekelesee keCee veener. kegpeuesuee
ceebmeeJej JeUJeUCeeNee leerme keeser
peerJepebletbmeejKee Yeejleeee YetceerJej
JeeJejCeeje
ne
meceepe.
Fbepe
DeefOekeeNeebee erves efnbogmLeeve Demee
Deens.
Yeejleere efkeesveeletve HeeMeee
veJeeves neleer Deeuesuee meeseer ceefoje
efHeTve ceeleuesuee, eesie keee DeeefCe
Deeesie keee eeee efJeJeske vemeuesuee,
pebieueer HeMeteceeCes Yeeeveke, ueeuemeer Demee
ne Heeeele meceepe. ne meowJe oele
yeg[euesuee. Meglee DeeefCe HeefJe$elee keMeeMeer
Keeleele eeeer eeuee keuHevee veener. eeee
meJeeer DeeefCe JeeieCeeee Heleer IeeCesj[ee
Deensle. eeee efJeeeme kesJeU Yeewefleke
ieeserbJej. ee pe[Jeeoer meceepe; leecegUs
Flej osMeebeer mebHeeer yeUeves, [eJeHeseeves
DeeefCe eneves uegyee[tve mJele:eer Denbcevelee
20
HeesmeCeeje. ee He=LJeerJejerue peerJeveeveblej

keener Demeles eeJej efJeeeme vemeCeeje. Mejerj
peeee Deelcee, FbefemegKe nse peees
peerJeve Demee ne Heeeele meceepe - DeMee
jerleerves Yeejleere ceveeuee Heeeele meceepe ne
SKeeee DemegjemeejKee Jeele Demelees.
JejJej HeenCeeNeeuee keee efomeles?
pes ueeske ee oesvner meceepeebes yeensve
efvejer#eCe kejleele, leebes efkeesvemege
meKeesue vemelees. les JejJejee ceeefnleerJej
DeeOeejuesues Demeleele. leele efJeJeskeeee
DeYeeJe DeeefCe oesvner meceepeebefJe<eeeres De%eeve
Demeles. efJeosMeere, egjesHeere ueeske
efnbogmLeeveele esleele, Deleble mJe DeeefCe
DeejesieHetCe& DeMee Menjer Yeeieele
eemeeolegue JeemletbceOes jenleele DeeefCe
DeeHeuee osMeeleuee veskeee, megjefele
MenjebMeer ee `vesefJn' Yeeieebeer leguevee
kejleele. pee YeejleereebMeer leebee mebHeke&
eslees les leebee neleeKeeueee veeskejerle
Demeleele. les cnCeleele, èfnbogmLeeveemeejKes
og:Ke DeeefCe oeefje keesse veener.
efnbogmLeevemeejKeer IeeCe DeeefCe ieefueHeCee
keesse veener.' DeMeer IeeCe, DeMeer iegueeceer
DeeefCe DeMeer DeJeveleer eebeeceOes keener
eebieues Demet Mekesue, DeMeer keuHeveener
egjesHeere ceveeuee kejJele veener.
GueHe#eer DeeHeCe cnCele Demelees, `ns
egjesHeere keee efceUsue les Keeleele, leebvee
mJelee cnCepes keee ns keUlee veener.
peeleerHeeleeRes JeCe&ve les ceevelee veenerle.
efm$eeebceOes KegMeeue efcemeUleele, oe
efHeleele, Heg<e DeeefCe efm$eee KegMeeue ieeeble
ieUs Ieeuetve efveue&ppeHeCes veeeleele.' DeeHeCe
Lekeke nesTve mJele:uee efJeeejlees keer,
eebeele eebieues les keee DemeCeej? Hejbleg ns
oesvner erkeesve JejJejes Deensle. peje Deele
[eskeeJetve Heeefnues, leUeuee JesOe Iesleuee lej
keener JesieUse efomesue. DeeHeCe efJeosMeereebvee
efoJeeUer 2011
cueW cnCelees DeeefCe DeeHeuee meceepeele

efcemeUt osle veener. lesner DeeHeueeuee èfveiej'
iegueece cnCetve efnCeJeleele DeeefCe DeeHeuee
eflejmkeej kejleele. ee oesvner efkeesveeble
keener meleebMe Demeuee Heeefnpes, HeCe lejerner
Kejs mele cee$e keessner otj jeefnues Deens.
eleske ewleveHetCe& je^-eeCeYetle
leJeeee DeeefJe<keej
eleske JekeleerceOes peCet eeCeleJe
Demeles. yeeele: efomeCeeje ceeCetme ne lee
leJeeeer Ske DeefYeJekeleer Demelees. peCet
leeee Heeves, leeee Yee<esletve les Decetle&
leJe Jekele nesT Heenele Demeles. lemese
eleske jeêueemege Ske eeCeYetle je<êre
leJe Demeles. pee efoJeMeer lee eeCeYetle
leJeeeer peieeuee Demeuesueer DeeJeMekelee
mebHesue leeeJesUer lee jeêes DeefmlelJener
mebHesue. Debleyee&e og:Ke, oeefje, Deleeeej
eebveer Heer[uesues Demetvener efnbogmLeeve Depetve
peerJeble Deens, ewleveHetCe& Deens eees keejCee
ns keer, leeee eeCeYetle leJeeeer peieeuee
DeeeHe DeeJeMekelee Deens.
peeieefleke mebmke=leeruee efnbogmLeevees
DeeeHe keener eesieoeve kejeees yeekeer Deens,
cnCetvee efnbogmLeeve peerJeble Deens. ewleveHetCe&
Deens ns DeeHeCe mecepetve Iee.
eLece DeeHeCe ns mecetpeve Iesleues Heeefnpes
keer, Decegke Ske meodiegCe ner keesCee Skee
jeêeer cekelesoejer nesT Mekele veener. lejerner
JekeleeRyeeyele pemes Demeles lemes
jeêbeeneryeeyele Demeles. cnCepes keener
jeêbceOes, keener efJeefMe iegCeebee efJeMes<e
HeefjHees<e Peeuesuee DeeHeueeuee Dee{Utve
eslees.
Oece& DeeefCe cees#e
efnbotbes meJe&eLece Oese Deens cegkeleer.
HeeMeeleebes meJe&eLece Oese Deens Oece&.
DeeHeCe cegkeleereer keeb#ee Oejlees; les Oecee&eer
keeb#ee Oejleele. ceerceebmeke pee DeLee&ves ne
Meyo JeeHejleele lee DeLee&ves ceer lees JeeHejle

Deens. peecegUs Fn efkebJee Hejueeskeeble ceeCetme
megKeeeer Fe yeeUielees lees Oece&. Oece& ne
kecee&Jej DeeOeeefjle Deens. Oece& ne ceeCemeeuee
megKeeee Heeerceeies OeeJeeeuee ueeJele
Demelees DeeefCe DeeveboeeHleermeeer keece
kejeeuee ueeJele Demelees.
cegkeleer cnCepes keee? Ssefnke peieeleuee
Deevebo DeeefCe Heejueewefkeke peieeleuee Deevebo
ee oesvneReener ceeies OeeJeCes ner iegueeceere
Deens. keejCe ee oesvner peieeleueer megKes ner
efvemeie&-efveeceebMeer yeebOeuesueer Deensle.
21
ueesKeb[eee yes[erle DeeefCe meesveeee yes[erle

pesJe{e Hejke Deens, lesJe{ee Hejke Ssefnke
DeeefCe Heejueewefkeke megKeebee iegueeceerle
Deens. megKe keesCeleener peieeleues Demees : les
kesJnelejer mebHelese. les keener Meeele megKe
veener. cnCetve ceveg<eeves cegkele nesCeeeer
Deekeeb#ee Oejueer Heeefnpes, Mejerjeeer iegueeceer
Pegieeve efoueer Heeefnpes. ne cees#eceeie&
legcneuee Hekele efnbogmLeeveele meeHe[sue,
Deve$e meeHe[Ceej veener.
efnbogmLeeveele Ske keeU Demee neslee keer,
Oece& DeeefCe cees#e ner HejmHejebvee Hetjke nesleer.
efoJeeUer 2011
egefOeefj, Depeg&ve, ogeexOeve, Yeer<ce DeeefCe

keCe& ns Oecee&es GHeemeke pemes esLes nesles, lemes
Jeeme, Mege DeeefCe peveke ns cegkeleeres
GHeemekener nesles. yeew Oecee&ee Goeeveblej
Oecee&eer mebHetCe& GHes#ee Peeueer DeeefCe
cees#eeueee eeOeeve efceUeues.
efnbot ebLe DeeefCe yeew ebLe
yeewebveer Ieesef<ele kesues keer, `cees#eeFlekes
Jeebveere peerJeveele keenere veener. legcner
keesCeerner Demee, meJe&ee meJe& ee DeeefCe
cegkeleer efceUJee.' ceer efJeeejlees, Demes nesCes
kesJnelejer Mekee Deens kee? efnbot ebLe
cnCeleele, `let ie=nmLe Deensme, leguee ee
ieeseRMeer keener kele&Je veener. let legPes mJeOece&
Deeej.' nse eesie peeuee Ske HeeTueYej
G[er ceejlee esle veener lees keee Skee G[erle
uebkesHeele meceg Deesueeb[tve PesHe IesF&ue? les
lekee&uee Oeve nesF&ue kee? legcneuee meeOes
legceee keggbyeees Hees<eCe kejlee esle veener,
legceee oesve yeebOeJeebvee pesJet Ieeuelee esle
veener, FlejebMeer pegUJetve IesTve ueeskeefnleees
SKeeos meeOes keecemege kejlee esle veener,
DeeefCe OeeJeleensle DeeHeues cegkeleeree Heeer.
efnbot ebLe cnCeleele, `cees#e ne Oecee&Hes#ee es
lej Kejee, HeCe Oece&kele&Je ns DeeOeer HetCe&
kesues Heeefnpes.' yeew eeflejesOe ke vees ns
Ske ceneve mele Deens HeCe efnbot Meem$es
cnCeleele, `let ie=nmLe Deensme. kegCeerlejer
legPee Leesyee[erle sJetve efoueer DeeefCe leeee
let eeflekeej kesuee veenerme, pesJe{eeme lesJe{e
yeouee Iesleuee veenerme lej let KejesKej HeeCeer
ceeCetme Deensme.' cevegmce=leerle cnues Deens :
iegb Jee yeeueJe=ew Jee yeeeCeb Jee yengegleced~
Deeleleeefeveeceeeevleb nveeosJeefJeeejeved~~
(8.350)
pesJne kegCeerlejer legceeer nlee kejeeuee
esles, lesJne lees yeeeCe Demeuee lejer leeeer
nlee kejeJeer. ns Heej cenJeees, keOeere
efJeme vees Demes mele Deens.
mJeOece& : meleebes mele

JeerjHeg<ee He=LJeerleueeJejeer megKes
Yeesieleele. legcees Heew<e oeKeJee; meece, oece,
ob[ DeeefCe Yeso, lemese Kegues eg ee meJeeee
GHeeesie keve legceee efJejesOekeebJej ceele
keje, efJepeeer Jne DeeefCe peieeleerue megKeebee
DeemJeeo Iee, leje legcner Oeeefce&ke Deenele.
DeHeceeve cegkeeeeves efieUtve, ueeskeebee
ueeLee Keele peieCes ns Mejceses peerCes nese. lees
mee#eele vejke nese Demes Meem$eebes cnCeCes
Deens. mJeOece& ns leebes mele Deens. ceePee
Oece&yeebOeJeebvees, ceePes legcneuee nse meebieCes
Deens. Deveee ke vekee. keesCeeuee
DekeejCe ogKeJet vekee. Flejebes pesJe{s Yeues
kejlee esF&ue lesJe{s keje. HeCe ogmejs keesCeer
Deleeeej kejle Demeleerue, lej les
cegkeeeeves menve kejCes ns ie=nmLeOecee&ee
erves ceess HeeHe nese. keeMeer efleLeuee
efleLes cenekee Peeues Heeefnpes. ie=nmLeeeceer
ueeskeebveer KetHe eelve keve Glmeeneves
mebHeeer efceUJeueer Heeefnpes. DeeHeuee keggbyeees
DeeefCe Flejebes Gece Hees<eCe kesues Heeefnpes.
leebee megKemeeseeRke[s ue#e efoues Heeefnpes.
Mekeelees ueeskeefnleeeer keeces kesueer Heeefnpesle.
SJe{sner legcner ke Mekeuee veenerle lej ceie
mJele:uee ceeCetme kemeues cnCeJelee? legcner
meeOes ie=nmLeOeceeamege veener; ceie cees#eeee
HeeskeU ieeser keMeemeeer?
efYeVe eke=leeree JekeleeRmeeer efYeVe
GHeemeveeJeie&
peeeer meeOevee kejeJeer Demes les
efejJeebefle keee Deens? pees cees#eeeer Fe
Oejlees, leees mJeefnle JesieUs Deens. pees
Oecee&eer Fe kejlees, leees mJeefnle JesieUs
Deens. YeieJeeve eerke=<Ceebveer YeieJeodieerlesceOes
ns mele Gueie[tve oeKeJeuesues Deens. JeCee&ece
JeJemLee DeeefCe mJeOecee&es leJe%eeve ee efnbot
Oecee&leerue cenJeeee ieeser leebveer ieerlesle
DeMee ceeb[uee Deensle :
22
Dese meJe&Yetleeveeb cew$e: keCe SJe e~

efvece&cees efvejnbkeej: meceog:KemegKe:#eceer~~
(12.13)
`leeuee Me$et veener. leeee ceveele
meJeeefJe<eeer mvesn DeeefCe keCee Deens. ceer
DeeefCe ceePes ee YeeJeveebHeemetve lees meJe&LewJe
cegkele Deens. og:Ke DeeefCe megKe eele leees
ceve meceleesue jenles. lees #eceeMeerue Demelees.'
peeuee cees#eeeer meeOevee kejeeeer Deens
leeeemeeer ner meJe& efJeMes<eCes Deensle.
keuewyeb cee mce iece: HeeLe& vewleJeegHeHeeles~
#egb oeoewye&ueb lekelJeesefe HejbleHe~~
(2.3)
`HeeLee&, ne efYe$esHeCee mees[tve os. lees leguee
MeesYele veener. ceveees ns #eg oewye&ue Hesketve
os DeeefCe egeuee GYee jne.'
lemceeled lJecegefe eMeesueYemJe
efpelJeeMe$etvYeg*d#Je jepeb mece=ced~
ceewJewles efvenlee: HetJe&cesJe efveefceecee$eb YeJe
meJemeeefeved~~
(11.33)
`cnCetve let T, eMe:eeHleer keve Ies.
Me$etee HejeYeJe keve efve<kebke meesee
GHeYeesie Ies. Dejs, ee meJeevee ceer DeeOeere
ceejuesues Deens. ns meJemeeefeved, let kesJeU
efveefcee nes.'
Meebleer DeeefCe Deeueme
Deelee Demes meebiee keer, yeensve
HeenCeeNeeuee legcner meeefJeke efmLeleerle
Deenele keer, leeceefmeke efmLeleerle Deenele ns
kemes mecepeeJes? megKe DeeefCe og:Ke keee&
DeeefCe ieleer eebee Heueerke[ee meeefJeke
Meebleerle legcner ueerve Deenele; keer efveef<ee,
efvepeeaJe, ce=leJeled, keenerner ve kejCeeNee,
keener kejCeeeer Mekeleere vemeuesuee DeMee
DeJemLesle legcner efKeleHele Henuee Deenele
DeeefCe legceee nUtnUt Nneme neslees Deens? ceer
Deleble iebYeerjHeCes ne eMve legcneuee
efJeeejerle Deens. Gejeee DeHes#esves
efoJeeUer 2011
efJeeejerle Deens. mJele:ueee ne eMve

efJeeeve Heene cnCepes Gej legcees
legcneueee mHe nesF&ue.
meeefJeke Meebleer : ceneve MekeleeRes
efveOeeve
HeCe Gejeeer Jee Heeneeeer lejer pej
keee? Pee[eeer peele HeUeJeve
DeesUKelee esles. meeefJeke efmLeleerle ceveg<e
Meeble Demelees, keener kejleevee efomele veener ns
Kejs. HeCe les vew<kece& ns ceneve MekeleeRee
keWerkejCeeee HeefjCeece Demeles. leer Meebleer
eeb[ Mekeleereer pevceoe$eer Demeles. meeefJeke
Jekeleeruee DeeHeueemeejKeer nelee-Heeeebveer
keeces kejeJeer ueeielee veenerle. kesJeU
leebee mebkeuHeeves leebeer meJe& keeex
efmeerme peeleele.
DeMee jerleerves meJeeee peeeele
HeefjHees<e Peeuee Deens lees yeeeCe. leeeer
meJe&$e Hetpee nesles. leeuee keee oejesoej
`ceePeer Hetpee keje' Demes meebiele efHejeJes

ueeieles? meJe&Meefkeleceeer peievceelee efleee
mJele:ee neleeves leeee cemlekeeJej
megJeCee&#ejebveer efueefnles, èe ceePee megHeg$eeeer,
ee ceneve Deelceeeer Hetpee keje' DeeefCe meejs
peie les Jeeeles, Sskeles DeeefCe lee
cenelceeHeg{s ueerveHeCes velecemleke nesles. ne
cenelcee kemee Demelees?
Dese meJe&Yetleeveeb cew$e: keCe SJe e~
efvece&cees efvejnbkeej: meceog:KemegKe:#eceer~~
(12.13)
leeuee Me$et veener, leeee ceveele
meJeeefJe<eeer mvesn DeeefCe keCee Deens. ceer
DeeefCe ceePes ee YeeJeveebHeemetve lees meJe&LewJe
cegkele Deens. og:Ke DeeefCe megKe eeble leees
ceve meceleesue jenles. lees #eceeMeerue Demelees.
leeceefmeke efveef<eelee ns ce=letese
ue#eCe
ue#eele sJee, yeeekeer DeeJeepeele, Yeerle-
23
Yeerle, Devegveeefmeke mJejele, peCet meele efoJeme

Heesele DeVe veener DeMee ceboHeCeeves
legceeeMeer keesCeer yeesuele Demesue; DeesueeefYepeuee, Heekeee ieesOe[ermeejKee leeee
DeJeleej Demesue DeeefCe kegCeer ueeLe efoueer lej
`kee js?' cnCeeeeermege efnbcele veener Demes
kegCeer legcneuee Yesues lej leer Jekeleer
leceesiegCeer Deens Demes KegMeeue mecepeuee. ner
meJeeeer, GVeleereer ue#eCes veJnsle; lej
leceeeer, DeOe:Heeleeeer, ce=leteer ue#eCes
Deensle.
Depeg&veeuee DeMeer leceesiegCeeeer yeeOee nesle
nesleer cnCetve YeieJebleebveer KetHe efJemleejHetJe&ke
ee meeNee ieeser leeuee ieerlesle mecepeeJetve
meebefieleuee Deensle, nese vee? YeieJebleeee
leeW[es Heefnues Meyo Sskee :
keuewyeb cee mce iecee: HeeLe& ve Sleod
lJeegHeHeeles~
ns HeeLee&, Heew<enerve nesT vekees, les leguee
efoJeeUer 2011
MeesYeCeej veener DeeefCe veblej

lemceeJecegefe eMeesueYemJe~
cnCetve T DeeefCe eMe, keerleea
mebHeeove kej.
iesueer mene Je<ex ne osMe ke=<Ce
YeieJeeveebee eeLe&veebveer ogceogcele
Deens. HeCe YeieJeble eeLe&vee Sskeeeuee
leeeje veenerle. kee SskeeJes leebveer
legcees? cetKee&es ieeNneCes pej
ceeCetmemege Sskele veener, lej ceie
Hejcesejeves lejer les kee SskeeJes?
Deelee Skee ceeie& Deens : YeieJebleees
ieerlesleerue Meyo Oeeveer IesCes.
keuewyeb cee mce iece: HeeLe& ve Sleod
lJeegHeHeeles~
HeeLee&, oewyeue& eketve os.
lemceeJecegefle eMeesueYemJe~
cnCetve T DeeefCe eMe, keerleea mebHeeove
kej.
kesJe{e owJeogefJe&ueeme!
kesJe{e owJeogefJe&ueeme Heene, esMet
efemleeeer efMekeJeCe DeMeer keer kegCeeMeer
Me$eglJe ke vekees. pes legceeeMeer Me$eglJe
kejleele leebesner MegYe efebleeJes. legceee
GpeJee ieeueeJej keesCeer LeHHe[ ceejueer lej
[eJee ieeue Heg{s kejeJee. meJe& keeex LeebyeJetve
Hejueeskeeeer Jee HeeneJeer, keejCe peieeee
MesJe Deelee peJeU Deeuee Deens DeeefCe
ieerlesle eerke=<Ceebveer meebefieleues Deens keer, KetHe
Glmeeneves keece keje. legceee Me$etee
efve:Heele keje DeeefCe YetceerleueeJejerue mebHeoe
megKeeves Yeesiee.
HeCe MesJeer Ie[ues keee? efemleeuee pes
DeefYeesle nesles leeee efve ke=<Ceeuee pes
DeefYeesle nesles leeee vescekes Gues Ie[ues.
egjesefHeeebveer efemleeee GHeosMeeke[s
keOeer ieebYeeree&ves Heeefnues veener. les jepeme
Je=eerves PeHeeues iesues. eeb[ Glmeeneves
ceessceess Geesie keve leebveer peieeleerue
efYeVe efYeVe osMeebJej mJeeefceJe efceUJeues.

efleLeueer meJe& megKes ceve Yeve GHeYeesieueer.
DeeefCe DeeHeCe? DeeHeCe DeeHeues ieees[s
iegb[eUtve Skee keesHeNeele yemetve jeefnuees.
ce=letes efebleve kejerle HegHegle jeefnuees :
veefueveeroueielepeueceeflelejueb
leled peerJeveceefleMeeeHeueced~
keceUeee HeeveeJejes HeeCeer pemes
Deeflelejue, DeesIeUtve peeCeejs Demeles lemes
peerJeve #eCeYebiegj Deens.
leecegUs keee Peeues? Deecees jkelee
ieestve iesues. eceeee Yeerleerves Deecner keeHele
jeefnuees DeeefCe ecener peemee Deeceeee
nekesuee Dees osTve Huesie DeeefCe meJe& ekeejes
jesie IesTve Deeceeee osMeele eCe osTve
yemeuee.
ieerlesee mebosMeevegmeej DeeejCe keesCe
kejerle Deensle? egjesHeere ueeske DeeefCe
efemleeee efMekeJeCegkeeres DeeejCe keesCe
kejerle Deensle? eerke=<Ceees DeeHeCe JebMepe les
veer mecepetve Iesleues Heeefnpes.
yeg DeeefCe efemle eebeer efMekeJeCe
yeew Oece& DeeefCe Jewefoke Oece& eebes Oese
24
Skee Deens. HeCe

leemeeer yeew Oecee&ves
mJeerkeejuesuee ceeie& eesie
veener. lej yeewceleerves
Ieeuetve efouesuee ceeie&
Keje neslee lej DeeHeCe
Flekes HejeYetle DeeefCe
efJeHeVe kee Peeuees?
keeUeee DeesIeele Demes
Ie[Ceeje cnCetve owJeeuee
oes<e osle yemeCes eesie
nesCeej veener. keee&keejCe
eebee efveeceebvee mees[tve
`keeUe'cegUs
Demes
keenerner nesle vemeles.
egjesHeves efemleeuee
Pegieeve efoues
kesJeU Jewefoke Oecee&vese eej Heg<eeLee&eer
ceeb[Ceer kesueer. Oece&, DeLe&, keece DeeefCe cees#e
ee Heg<eeLeeee DeeOeejs meeceeefpeke
veerefleefveeceebeer jevee kesueer. yeg DeeHeuee
efJeveeMeeuee keejCeerYetle Peeuee DeeefCe efemle
eerme lemese jesceee efJeveeMeeuee keejCeerYetle
Peeuee. veblej eLeeJekeeMe megowJeeves egjesHeere
ns eessmb yeveues. HeesHeee ceeOeceeves
leebeeJej ueeoueer iesuesueer efemleebeer
efMekeJeCetke leebveer Pegieeve efoueer DeeefCe
megkesee efve:eeme mees[uee.
efnbogmLeeveele kegceejerueYeebveer Hegvne
kece&ceeiee&ee emeej kesuee. Mebkejeeee&
DeeefCe jeceevegpeeeee& eebveer Jewefoke Oecee&eer
Hegvne {HeCes eefleeHevee kesueer. Oece&, DeLe&,
keece DeeefCe cees#e ee eej Heg<eeLee&eer
meceleesue jevee leebveer meceepeele efvecee&Ce
kesueer. DeMee jerleerves jeêuee veJeewleveeee
ceeiee&Jej DeeCetve sJeues. HeCe leerme keeseRes ns
je^ peeies Jneeuee JesUe ueeieCeej. leerme
keeseRes HegvelLeeve ner keee Skee efoJemeele
nesCeejer iees Deens?
efoJeeUer 2011
$eiJesoele eiele
mebmke=leeree GuuesKe
Dee{Ulees, peer
cegKelJeskeve veeiejer
DeeefCe yebojebee
efJekeemeeJej DeeOeeefjle
nesleer. eeceOes Deveske
ekeejeer penepes, nes[ee
DeeefCe 75 efJeefJeOe
ekeejee Iejebee
GuuesKe Dee{Ulees.
Jewefoke meeefnleeletve ns
efme nesles keer, eeeerve
Yeejleere ns ieefCele
DeeefCe KeieesueMeem$eele
KetHee efJeeve nesles.
eeeerve Yeejleere %eeve DeeefCe

DeeOegefveke Jew%eeefveke efJekeeme
- [e@. S.Heer.pes. Deyogue keueece
èeeerve Yeejleere %eeve DeeefCe DeeOegefveke Jew%eeefveke efJekeeme,'
ceie lees keesCeleener #es$eele Demees; pemes, Mesleer, Tpee& GlHeeove,

Jeweke, Mem$ee$es DeeefCe OeelegMeem$e eebee cesU IeeueCeeee legceee
ee eelveebveer ceer Deevebefole Peeuees Deens. ceuee Kee$eer Deens keer
DeMeeekeejee DeYeemeeves DeeHeCe DeeOegefveke Meem$eere HeleeRee
JeeHej DeeHeuee HetJe&peebeceeCese vewmeefie&ke mJeemLe DeeyeeefOele sJetve
ke Meket. legceee meceesj Deepe ceer FLes ``GppJeue
YeefJeleJeemeeer Yetle Je Jele&ceeveeee efceueeHe'' ee efJe<eeeJej ceePes
efJeeej ceeb[Ceej Deens.
efce$enes, pesJne legcner cegKelJeskeve jeceeeCe ee cenekeeJeeeer
Jew%eeefveke keeueieCevee kejCeej Deenele, lesJne ceer legceeemeesyele
25
efoJeeUer 2011
ceePee Jeweefkeleke DevegYeJe meebiet Feflees. ceer

efyeefMe keeueKeb[ele jecesejce FLes pevceeuee
Deeuees DeeefCe ceePee Deeeg<eeeer meesUe Je<ex
ceer efleLes kee{ueer. ceePes peerJeve ns HetCe&HeCes
mecegeMeer efveie[erle nesles. mecegeee megboj
ueeebveer ceuee efvemeiee&ee megboj veeo,
mJeeleb$eees megboj ieerle DeeefCe eieleereer megboj
DeesUKe efoueer. ceer ueneveHeCeer IejesIejer
Je=eHe$es HeesneJeCeees keece kejle Demeueeves
mebHetCe& jecesejce yes ns ceePee Heefjeeees
nesles. ceePee efkeesveeletve iebOeceeve
HeJe&leeJevee eYet jeceebebveer eLece eeruebkee
Heeefnueer DemeeJeer. ceer jecesejceceOeerue
jeceleerLe&, ue#ceCeleerLe&, peeetleerLe& DeeefCe
DeefiveleerLe& Heeefnuesues Deens. jeceemJeeceer
cebefojeee
ceOeYeeieer
Demeuesuee
efMeJeefuebieeeer jeceeves Hetpee kesueer nesleer DeMeer
DeKeeefekee Deens. Deepe Deeefo ceefnveeleerue
HetCe& eboMe&veeee efoJeme Deens. mebHetCe&
osMeeletve peJeUpeJeU 3 ueeKe ueeske Deepe
jecesejce FLes peceues Demeleerue. Deepeee
efoJeMeere uebkeeefJepeeeveblej Mejerjeleerue meJe&
oes<e ve kejCeemeeer jeceeves jecesejceee
mecegele DeebIeesU kesueer nesleer, DeMeer ceevelee
Deens. jece, ue#ceCe, nvegceeve, megeerJe DeeefCe
Jeevejmesvesves uebkeske[s kete kejCeeHetJeea
jecesejce FLes kesuesuee leeejeree pej
Jew%eeefveke Hewuet mecepeJelee Deeuee lej ceuee
DeefleMee Deevebo nesF&ue. KejesKeje
jeceeeCeeee Jew%eeefveke keeueKeb[ jJeCeele
ceueener DeefYeeer Deens.
Jewefoke DeeefCe Jewefokeesej meeefnleele
ceeveJelesuee GHeegkele DeMee ekeejes
Jew%eeefveke %eeve efJeHegue eceeCeele Dee{Ules.
DeMee meeefnleebJej efJeeeme yemeefJeCeemeeer,
Yeejleere HegjeCeeleerue Jeso DeeefCe GHeefve<eoebee
Jew%eeefveke keeueKeb[ jJeCes iejpeses Deens.
eecegUse ns meeefnle kesJeU HeewjeefCeke ve
jenlee leeuee Ssefleneefmeke meboYe& esF&ue.
DeeefCe ceuee ee ieeseRee DeefleMee Deevebo

Deens keer FLes GHeefmLele efJe%eeveeee efJeefJeOe
#es$eeleerue lep%eebee leese eelve eeueuee
Deens.
pej DeeHeCe jeceeeCe ee cenekeeJeeeer
Ssefleneefmeke keeueieCevee jJeeeeer cnueer
lej DeeHeCe ee Hewuetee eke<ee&ves efJeeej
kejeeuee nJee keer JeeefucekeeRveer kesJeU ns
cenekeeJe efueefnues veener, lej leeeer melelee
He[leeUCeemeeer Deveske oeKeuesner efouesues
Deensle. lee keeueKeb[ele Demeuesuee enleeNeebee Yeewefleke efmLeleeres Gece JeCe&ve
leebveer kesuesues Deens. cenekeeJeele
JeefCe&uesuee mLeUebee Yetieesue, $eletceeve
DeeefCe efJeefJeOe JebMeeJeUer ee meJe& ieeseRee
meboYe& ueeJetve jeceeeCeeleerue Ieveebee
keeueKeb[ jJeuee peeT Mekelees.
JebMeeJeUeRee meboYe& DeeefCe GlKeveveeletve
meeHe[uesues HegjeJes eeJeve jeceeeCeeee
keeueKeb[eee Deboepe yeebOelee esT Mekelees.
uesKeke yeer.Deej n@jve eebee celes peieeleuee
keesCeleener osMeele, keesCeleener Oecee&le
DeMeeekeejs Keje Fefleneme efueefKele
mJeHeele sJeuesuee veener keer pees Deveske
HegjeJeeefveMeer efme kesuee Deens. mebiece
Jee*dcee ns leeefceU jepeebee keejefkeoeaes
JeCe&ve kejCeejs efueefKele HegjeJes Deensle, lej
jeceeeCe DeeefCe ceneYeejle ner cenekeeJes jece
DeeefCe ke=<Ce eebee keejefkeoeaes efueefKele
HegjeJes Deensle.
Jee*dcee DeeefCe GlKeveve ee oesve
ekeejebveer SKeeee keeueKeb[eee Deboepe
yeebOelee esT Mekelees, HeCe jeceeeCeeeer
Deetke
keeueieCevee
kee{Ceemeeer
KeieesueMeem$eeee GHeeesie nesT Mekelees.
Deveske KeieesueMeem$e%e DeeefCe DeCegMeem$e%e ns
Yeejleeee Deefleeeeerve Feflenemeeee Deetke
keeueKeb[ jJeCeemeeer Ske$e Deeues
Deensle.
26
KeieesueMeem$eeee DeeOeejs keeueieCevee

keMeer jJeueer peeT Mekeles? eefme
Feflenemelep%e [e@. Heer.Jeer. Jele&ke eebee celes
$e<eer Jeeefucekeer eebveer jeceeeCeeleerue eleske
Ieveseer leejerKe Deieoer meefJemlejHeCes
efueefnueer Deens. efkebyengvee lee JesUee en
DeeefCe leeNeebee ke#eebes meefJemlej JeCe&ve
kesues Deens. FLes Ske veceto kesues Heeefnpes keer,
eeeerve Yeejleereebke[s JesUsee Deetke
ceespeceeHeeeer keuegHleer DeJeiele nesleer. leebveer
ve#e$eebJej DeeOeeefjle ebeee mLeeveevegmeej
efleLeer, ceefnves, $elet, keeueKeb[ FleeoeReer
ieCevee kesueer. DeekeeMeeleerue efJeefJeOe
ve#e$eebee efJeefMe ceeb[Ceeres leebveer Deetke
JeCe&ve kesues Deens, keer pee Ievee npeejes
Je<eeletve Skeoee Ie[leele. eeJeve Skee
efJeefMe ieesereer leejerKe jJelee esles.
[e@. Jele&ke eebveer ee cenekeeJeebletve
Deveske efJeOeeves DeMeer MeesOetve kee{ueer Deensle
keer peecegUs jeceeeCeeee jeefJeke
keeueKeb[ meebielee esT Mekelees. JeeefucekeeRveer
veceto kesueeeceeCes jeceeee pevce ew$e Meg
veJeceeruee HegveJe&met ve#e$eele DeeefCe Heee
enebee Ge jeMeerle Demeleevee Peeuesuee
Deens. pemes mete& ces<e jeMeerle 10 DebMe Jej,
cebieU Je=efeke jeMeerle 28 DebMe, ieg keke&
jeMeerle 5 DebMe, efJnveme Pisces jeMeerle
27 DebMe DeeefCe Meefve leguee jeMeerle 20
DebMe cnCepese ef[meWyej 4, FmeJeer meve HetJe&
7323 Je<ex ee efoJeMeer jeceeee pevce
Peeuee. cnCepese jeceeeCeeee keeueKeb[
9300 Je<eeHetJeeaee DemeeJee.
GoenjCeeLe&, $eiJesoele eiele mebmke=leeree
GuuesKe Dee{Ulees, peer cegKelJeskeve
veeiejer DeeefCe yebojebee efJekeemeeJej
DeeOeeefjle nesleer. eeceOes Deveske ekeejeer
penepes, nes[ee DeeefCe 75 efJeefJeOe
ekeejee Iejebee GuuesKe Dee{Ulees.
Jewefoke meeefnleeletve ns efme nesles keer,
efoJeeUer 2011
eeeerve Yeejleere ns ieefCele DeeefCe

KeieesueMeem$eele KetHee efJeeve nesles.
le#eMeeruee efJeeeHeereeer mLeeHevee ner FmeJeer
meve HetJe& 700 ceOes Peeueer DeeefCe ee
efJeeeHeerele peieeleerue efJeefJeOe Yeeieebletve
Deeuesues 10 npeejHes#ee peemle efJeeeLeea
60 Hes#ee peemle efJe<eeebes Skeee JesUer
DeOeeve kejle Demele. leeeeceeCes veeueboe
efJeeeHeereee GuuesKener FmeJeer meve HetJe& 3
ee meeefnleele Dee{Ulees. veeueboe
efJeeeHeerele 10 ueeKeebHes#ee peemle Hegmlekes
nesleer Demes cnues peeles. cen<eea Dees$e ns
Jeweke Meem$eees Heefnues ieg ceeveues peeleele.
lej OevJeblejer ns Meueefeefkelmeses peveke
ceeveues peeleele.
Megeglemebefnlee ee ebLeele 40 Hes#ee
peemle Meueefeefkelmesee DeJepeejebee
GuuesKe Dee{Ulees. KeieesueMeem$eere
ieCevesvegmeej ns efme nesles keer, Jeeefucekeer
jeceeeCe ns 7 npeej Je<eeHetJeea efueefnuesues

DemeeJes. jecemeslet ne mecegele leee efkeeCeer
Dee{Uuesuee Deens, pee efkeeCeer Jeeefucekeer
jeceeeCeele leeee GuuesKe Deens. lej
Yeejleere HegjeleJe Keeleeee meeiejer
MeeKesves ejkee veiejereener MeesOe ueeJeuee
Deens.
peeieefleke nJeeceeve yeoueeee DeYeeme
kejCeeNee Deeblejje<êre ecetves neosKeerue
Deboepe Jele&Jeuee Deens keer, ceeieerue 7 npeej
Je<eele mecegeeer HeeleUer ner 2.8 ceerj
cnCepese Deboepes 9.3 Hetebveer Jee{ueer
Deens. jecemesletosKeerue mecegele 9 les 10
Het KeesueJej peuemeceeOeermle Peeuesuee
Dee{Ulees. eeJeve ns efme nesles keer ee
Hegueeee JeeHej 7 npeej Je<eeHetJeea esCeepeeCeemeeer kesuee iesuee DemeeJee. Deepeee
Ie[eruee DeeHeuee meJe& mebMeesOekeebveer Ske$e
esTve Yetieesue, peerJeMeem$e, mecegMeem$e,
27
KeieesueMeem$e, Heee&JejCeMeem$e ee meJe&

ieeseRee Ske$e cesU Ieeuetve ee yeeyeleerle
mebMeesOeve kesues Heeefnpes.
ceePee celes efkeceeve MebYej mebMeesOekeebveer
Ske$e esTve efJeefJeOe Meem$eMeeKeebee cesU
Ieeuetve DeeHeuee ee cenekeeJeeleerue
Ieveebeer keeueieCevee keve veJeerve Fefleneme
peieeHeg{s DeeCeuee Heeefnpes. efJe%eeve vesnceer
mJele:uee efme kejCeemeeer Deveske
ekeejee ceeefnleeree meeOeveebeer JeJemLee
kejles keer peeejs Skee jeefJeke
efveke<eebHeele Heesnelee esles.
DeeHeuee cenekeeJeebeer Jew%eeefveke
keeueieCevee kejCeeee legceee ee
eespevesmeeer ceer keener ieeser meteJet Feflees.
1) efkeceeve MebYej HeerSe[er
HeoJeerOeejkeebveer Ske$e esTve ee efJe<eeeJej
mebMeesOeve kejeJes. eeceOes Fefleneme, peerJe
efJe%eeve, Heee&JejCeMeem$e, KeieesueMeem$e
efoJeeUer 2011
FleeoeRee lep%eebee meceeJesMe

DemeeJee.
2) DeeHeuee cenekeeJeebee
Jew%eeefveke keeueieCevesle, ceeveJeer
peerJeeMceeletve eeHle Peeuesuee ceeveJeer
iegCemet$eebeer mebjevee DeeefCe leeleerue
yeoue ee ieeseRee DeYeeme kesuee
peeJee.
Deelee ceer legceeemeesyele
eeOeeHeke Tobias eebee ceeveJeer
GleebleerJejerue mebMeesOeveemebyebOeer eee&
kejlees.
Prof. Tobias eebes PalcoDeeefCe
anthropolosy
HegjeleJeMeem$e ee efJe<eeeJejerue
mebMeesOeveeee ceer DeYeeme kesuee Deens.
leevegmeej ceeveJeer Gleebleeryeue ceer
keener celes leeej kesueer Deensle.
DeeHeueeke[s ceeveJeer Gleebleeres oesve
JesieJesieUs DeeefCe HejmHej efYeVe Demes mecepe
Deensle. leeHewkeer Ske DeeHeueeuee
HegjeleJeMeem$eebee GlKeveveeletve meeHe[lees.
DeeHeCe Yeejleere Feflenemeeee Oe[e ne
ceesnbpeeso[es DeeefCe n[HHee esLeerue ceeveJeer
peerJeveeHeemetve Iesleuee Deens. peieele
DeMeeekeejse Deveske mebmke=leeRee Fefleneme
ne eeeerve mebHeVe ceeveJeer veeiejer peerJeveeHeemetve
JeefCe&uee efkebyengvee DeYeemeuee iesuee Deens.
eeOeeHeke Tobias eebveer ee efJe<eeeJej
YejHetj eYeeJe ekeuee Deens. ogmeje mecepe
efkebJee DeYeeme ne ceeveJeer Mejerjeleerue
iegCemet$eebee DeYeemeeJej DeeOeejerle Deens.
DeeHeuee meJeeveee ceeefnleer Deens keer ceeveJe
DeeefCe Gboerj eebee Mejerjeleerue yengleske
iegCemet$es efkebJee leebeer jevee ner meejKeere
Demeles, HeCe keener iegCemet$eebleerue Deieoer
esee yeoueebcegUs ceeveJe DeeefCe Gbefoj
eebeele ceese Hejke efometve eslees.
ceuee ee ieeseree Deevebo Deens keer
jepee jJeer Jeceeveer jsKeeuesues jeceeeCeeleerue <e
iegCemet$eebee DeYeemeeejs ns efveefele Peeues

Deens keer eeeerve n[HHee DeeefCe ceesnbpeeso[es
veiejeleerue ceeCemes ner keener ecelkeejerke,
keeuHeefveke efkebJee owJeer ceeCemes veJnleer efkebJee
leer DeefleMee eiele DeMee Heefece egjesHeeletve
mLeueeblejerlener Peeueer veJnleer. lej leebeer
ngMeejer efkebJee leebveer JemeJeuesuee eiele
veeiejer peerJeveeee Heeee ne n[HHee
mebmke=leeree DeeOeerHeemetvee DeeHeuee
GHeceneerHeeee JeeeJesuee jenle Demeuesuee
ceeveJeeee Gleebleerleeruee Ske Yeeie neslee.
keoeefele eeeerve cesmeesHeesesefceee mebmke=leer
DeeefCe eeeerve efmebOet mebmke=leer ner Deveske
Je<eeee JeeHeejeletve leeej Peeuesuee
iegCemet$eebee osJeeCeIesJeeCeeee HeefjCeece Demet
Mekelees. leecegUse Yeejleeee HetJe&-Heefece
ueeskeebceOes oef#eCeesej ueeskeebHes#ee peemle
meece Dee{Ules. keejCe Heej HetJeeaHeemetve
Yeejleeee JeeHeej ne HetJe&-Heefece efoMeebveee
peemle neslee. HeCe mLeueeblejeeer mebkeuHevee
28
DeMeeekeejee meJe& HeleeRes

mHeerkejCe osT Mekele veener.
iegCemet$eebee mebjevesee DeYeeme
keve ceeveJeer Gleebleeree Fefleneme
leeej kejCes ns Jew%eeefvekeebmeeer
KetHee Deeke<e&ke keece Deens.
DeMeeekeejs DeeHeuee cenekeeJeebee
keeueKeb[ jJeleevee DeeHeCe eeeerve
peerJeeMceeletve
meeHe[uesuee
iegCemet$eebee DeeOeej IesT Mekelees.
eeOeeHeke Tobias ns iegCemet$e
mebjevesee DeYeemeees Deee
eJele&ke
Deensle.
leebee
DevegYeJeeletve DeeefCe iegCemet$emebjevee
DeeefCe Palco-antroopolosy
eebee mebMeesOeveeletve leebveer peieeuee
Hesue DeMee Meyoeble megceejs 6 keeser
Je<eeHeemetve nesle Deeuesuee ceeveJeer
Gleebleereer mebkeuHevee ceeb[ueer Deens.
leebee peerue DeYeemeeletve efve<HeVe
Peeuesuee Theories ee meeOesHeCeeves
Deveske Jew%eeefvekeebveer ceeveJeer Gleebleerleerue
Deveske mecemeebeer Gkeue Deieoer meesHeer kesueer
Deens.
ee. Tobias eebee ceeveJeer
Gleebleerleerue DeYeeme ne DeeHeuee
cenekeeJeebeer keeueieCevee kejCeeme
DeeHeuee meeneeke Mekelees. MesJeer
meJe& Yeejleere cenekeeJes ner ceeveJeer Fefleneme,
veeiejerkejCe DeeefCe ceeveJeer mebIe<e& eeJeje
DeeOeeefjle Deensle.
peerJeme=eree Giece
leyyeue 6 keeser Je<eeHetJeea veJeerve
peerJeme=eree Giece Peeuee DemeeJee. leyyeue
2 keeser Je<eeHetJeea Keb[erce efJeYeepeve nesTve
Heee Keb[ebee Giece Peeuee DemeeJee. mammals ee Giece 1 keeser 40 ueeKe
Je<eeHetJeea lej ceeveJemeMe ceeke[ebeer GlHeeer
ner 26 ueeKe Je<eeHetJeea Peeueer DemeeJeer. HeCe
efoJeeUer 2011
efJekeefmele DeeOegefveke ceeveJeeeer Gleebleer ner

Hekele 2 ueeKe Je<ex pegveer Deens. leelener
megceejs 50 npeej Je<eeHetJeea ceeveJeer
mLeueeblej DeeefCe ceeveJeer Jemeenleer Je
meeceeefpeke peerJeveeeer megJeele Peeueer
DemeeJeer. yeesueerYee<eebee Giece ne 10 npeej
Je<eeHetJeea lej efueefKele Yee<esee, efueHeeRee
Giece ne 5 les 10 npeej Je<eeHetJeea Peeuee
DemeeJee. ner meJe& ceeveJeer eieleer ner Deieoer
eseeMee 200 les 400 ceeveJeer
efHe{eebee Gleebleerletve Peeueer DemeeJeer.
efueHeeree Giece DeeefCe jecepevce megceejs 7
npeej Je<eeHetJeea eebee cesU Ieeleueeme
Jeeefucekeer jeceeeCeeee Giece jJeuee peeT
Mekelees.
veJeerve DNA leb$e%eeveeejs DeeHeCe
eeeerve ceeCemeeeer Gleebleereer Gkeue ke
Mekelees. ceeveJeeeer ngMeejer, eHeUHeCee,
efeefkelmee Heleer DeeefCe JeeieCetke ee
meieee mecemee ee ceeveJeer iegCemet$eebee
iegbleeiegleerletvee leeej nesleele. jesiepebletbee
iegCemet$eebeer mebjevee mecepetve IesCes efkebJee
yeoueCes ee yeeyeleerle veJeerve leb$e%eeve
peueolesves efJekeefmele nesle Deens. eecegUse
efvemeie&mebJeOe&ve mebkeuHevee peesj Oejles Deens.
DeeHeueeuee
DeeHeuee
ceeieerue
efHe{eebHeemetvee iegCemet$eebeer eeHleer nesles.
ceeveJeer Gleebleerle efvemeie& ne vesnceere cegKe
Yetefcekee yepeeJele Demelees. Hekele Devegketue
mebOeere ceeveJeeuee Ie[Jele Demeleele. pesJne
veJeerve cetue pevceeuee esles, lesJne pevcele:e
eleske cetue ns meceeve yegerceee OeejCe kejles
DeeefCe Heg{erue Deeeg<eeleerue leeee yegeree
efJekeemeele leeeer Meeefjjerke mebjevee
meeneeke jles.
Yeejleere GHeKeb[ere mebmke=leeree Giece
ceuee ee ieeseree DeefleMee Deevebo Deens
keer, DeeOegefveke leb$e%eeveeves HeejbHeefjke
Yeejleere mebmke=leeree Gieceeee HetJe&en ne
HetCe&HeCes yeoueuesuee Deens. eecegUs ns efme

Peeuesues Deens keer eleske Yeejleere ne
Skemeceeve HetJe&peebHeemetvee efJekeefmele Peeuee
Deens efkebJee DeeHeuee meieeebee HetJe&peebee
Giece ne Skee Deens. leecegUse ee osMeele
vesnceere Ske mebmke=leer efJekeefmele Peeueer
peecegUs DeeHeCe Skeef$eleHeCes efJekeemeeee
ceeiee&Jej Deesmej Peeuees Deenesle.
eeeerve Yeejleere ke=<eerMeem$e
Jewefoke Mesleer Heleerle MesleebceOes kesJeU
pewefJeke Keleebeee JeeHej Dee{Ulees. Jewefoke
keeUeleerue eeeerve Yeejleereebvee 12
JesieJesieee ekeejee ce=oebes DeeefCe lee
lee ce=oeekeejevegmeej GHeegkele DeMee
pewefJeke Keleebes %eeve nesle. eeeerve Yeejleere
efHekeeJej
keesCeleener
ekeejee
keerkeveeMekeebeer efkebJee keesCeleener efJe<eejer
Jeebeer HeJeejCeer kejle vemele. HeefjCeecele:
lee keeUer Heee&JejCeees eot<eCe Heej keceer
nesles DeeefCe KeeeHeoeLeeeer iegCeJeee Gece
nesleer. DeeHeCe DeMee ekeejee DeYeemeeletve
yejse keener efMeket Mekelees. Deepe
SkeefJemeeJee Melekeele nefjleeebleermeeer
keceerle keceer jmeeeefveke Keles,
keerkeveeMekes, eebee JeeHej kejCeejer pewJe
epeeleer DeeefCe leb$e%eeve DeeHeCe efJekeefmele
ke Mekelees. eemeeer eeeerve veeiejer
efJekeeme DeeefCe DeeOegefveke leb$e%eeve eebee cesU
Ieeleuee iesuee Heeefnpes. veeefJeveHetCe& DeeOegefveke
leb$e%eeve ns DeeHeuee HetJe&peebee
veeieefjkejCeeee DeYeeme kevee efJekeefmele
kesues peeJes.
legceee
ee
cenekeeJeebee
keeueieCevesee keeceemeeer ceer keener metevee
ke Feflees :
3) ee. Tobias eebee ceeveJeer
Gleebleerleerue DeYeeme ne cegKelJeskeve
Yeejleere cenekeeJeebee GieceeMeer efveie[erle
Deens. MesJeer eleske Yeejleere cenekeeJe ns
29
ceeveJeer Fefleneme, ceeveJeer mebIe<e& DeeefCe ceeveJeer

veeiejerkejCe eebeeMeere efveie[erle Deens.
4) Prof. Tobias eebee celes
efueHeeree Giece peJeUHeeme 10 npeej
Je<eeHetJeea Peeuee DemeeJee. jecepevceeeer
meebie[ Ieeuelee DeeHeCe efueHeeree Giece DeeefCe
Jeeefucekeer jeceeeCeeee Giece eebeer meebie[
Ieeuet Mekelees.
eeeerve Ieveebee keeueKeb[ jJeueeves
keee Heeeos nesT Mekeleele eeyeeyele keener
ieeser ceer FLes veceto kesuee Deensle. ceuee
Kee$eer Deens keer FLes GHeefmLele Meem$e%e DeeefCe
leb$e%e DeeCeKeer keener ieeser veceto ke
Mekeleerue keer peecegUs keeueieCevee DeefOeke
HeeeosMeerj Mekesue. DeMeeekeejs
keeueieCevee kesueeves pees ceeefnleeree Keefpevee
eeHle nesF&ue lees HemejJeCeemeeer Deveske
ekeejee omleeSsJepeebeer DeeefCe ee eleske
ceeefnleeree GHeegkeleleseer iejpe Yeemesue.
ceer Demes ner meteJesve keer FLes peceuesuee
ecetves leCeebvee ee keeceele meeceeJetve
IesCeemeeer eelve kejeJesle. eeejs
DeHeeuee DeYeemeeceele DeMeeekeejee
efJe%eeve MeeKesee meceeJesMe kejCes Heeeeees
jsue. ee Jeefleefjkele DeMee ekeejee
mesefceveejceOetve DeefOekeeefOeke ueeskeebvee ee
IeveebMeer pees[Ceeee eelve kesuee peeJee.
efJeefJeOe lep%e pemes [e@kej, Jew%eeefveke,
leb$e%e, HetjeleJeMeem$e%e, pewefJekeMeem$e%e,
Heee&JejCeJeeoer DeMee ueeskeebes DevegYeJe KetHe
HeeeosMeerj Mekeleerue. Jew%eeefveke
keeueieCeveses mebMeesOeve ns Deveske ekeejee
Meem$eMeeKeebee cesU Ieeuetvee kejlee esT
Mekeles.
DevegJeeo : Deefcele veeeCes
(efo. 30 peguew 2011 jespeer veJeer efouueer esLes

èeeerve Yeejleere efJe%eeve' ee efJe<eeeJejerue
HeefjmebJeeoeee GodIeeveemebieer kesuesuee Yee<eCeeee
DevegJeeo)
efoJeeUer 2011
Yeejleeee YeeJeer
efHe{eebceOes DeeHeueer
HejbHeje, mebmke=leer
DeeefCe Fefleneme
eeefJe<eeer ieewjJeeeer
YeeJevee efMeuueke jent
vees ee nsletves,
1835 ceOes uee@[&
Lee@ceme yee@efyebive
ceskee@ues eeves Fbepeer
efMe#eCeHeleer ueeiet
kesueer. nUtnUt mebmke=le
HeeMeeUe yebo keve
Fbepeer MeeUe
DeefveJeee& kesuee
iesuee. ee MeeUebmeeer
yeveefJeuesuee
DeYeemeeceebceOes Je
HegmlekeebceOes
keesCeleener efJe<eeele,
efJeMes<ele: efJe%eeve
efJe<eeele, Yeejleees
keener eesieoeve
Demeueees meboYe&
nslegle: eUues iesues.
Yeejle :
Yetle DeeefCe Jele&ceeve
- megjsMe meesveer
efJeeeee
jbieecebeeJej Deveske osMe

Deensle. Feflenemeele KeesueJej [eskeeJetve
Heeefnues lej pes Me DeeHeuee [eseebmeceesj
eke nesles, les cnCepes Yeejle osMe Deveske
MelekeebHeemetve efJeeele ceeveJepeeleermeeer Ske
esjCeekeW cnCetve DeefmlelJeele Deens.
DeeHeuee HetJe&peebveer, `ke=CJevlees efJeeced
Deee&ced' cnCepese mebHetCe& efJeeeuee es
keve DeeefCe `JemegOewJe keggcyekeced' cnCepes
mebHetCe& osMe Ske keggbye Deens leeeeceeCes
`mJeosMees YegJeve$eeced' cnCepes eflevner ueeske
Deecees osMe Deensle, ee Goee YeeJeveebveer
30
mebHetCe& efJeeele mebeej kesuee DeeefCe efJeeeee

megKeemeeer Je mece=ermeeer keueekeewMeues Je
oMe&ves eoeve kesueer. eee keejCeecegUs Yeejle
Deieoer eeeerve keeUeHeemetve peieodieg cnCetve
Heefjefele Deens. Ske Heeeele efJeeejJeble
ceeke& sve eebee Keeueerue Goieejebletve ns
Jekele nesles.
``Yeejle ner GHeemeveeHebLeebeer Yetceer,
ceeveJepeeleeree HeeUCee, Yee<eebeer pevceYetceer,
Feflenemeeeer ceelee, HegjeCeebeer Deepeer DeeefCe
HejbHejebeer HeCepeer Deens. ceeveJeer Feflenemeele
peer keener cetueJeeve Je me=peveMeerue meeceeer
efoJeeUer 2011
Deens, leees Yeeb[ej Hekele Yeejleelee Deens.

ner Ske DeMeer Yetceer Deens, efpeee
oMe&veemeeer meJe&peCe DeefYeuee<ee yeeUieleele
DeeefCe Skeoe kee eflees DeuHemes kee nesF&vee
oMe&ve Ie[ues keer DeJeIee efJeeoMe&veeee
yeoueelemege leeee leeie kejCeeme les
leeej nesCeej veenerle.''
Ssefleneefmeke Yeejle Hekele Oece&, oMe&ve,
leJe%eeve DeeefCe es peerJevecetueebee
ervese veener lej JeeHeej, JeJemeee Je
keueekeewMeueebceOesner DeeCeer neslee.
Ske megeefme uesKeke yepeesjve ueB[mêsce
eebveer eeeerve FefpeHle osMeeHeemetve
Decesefjkesee MeesOeeHeeleee 3 npeej
Je<eeee meenmeer eJeemeebee DeeefCe ceneve
mebMeesOekeebee veeWoeRee DeYeeme kesuee.
leebveer DeeHeuee `Yeejleeee MeesOe' ee
Hegmlekeele efueefnues Deens keer, `(Yeejleeee
MeesOeees) ceeie& DeeefCe meeOeves DeveskeefJeOe
nesleer, Hejbleg YeejleYetceerJej HeeseCeeee GsMe
cee$e Skee neslee. lees cnCepes lee osMeele
meesves, eeboer, ceewueJeeve ceeCekes DeeefCe jlves,
ceesnke KeeeHeoeLe&, cemeeues, keHe[s eebeer
jsueesue nesleer. (lese Ske ceess Deeke<e&Ce
nesles.)
nsiesue, ie@ueefJevees, ceekeex Heesuees DeMee
efJeeejJebleebes Je Flej Deveske mebMeesOekeebesner
pes DevegYeJe nesles les yepeesjve ueB[mece&ee
DevegYeJeebMeer efceUlespegUles nesles. eeecegUs
Yeejleeuee MelekeevegMelekes `meesveeeer KeeCe'
(meesves keer efeef[ee) Demes mebyeesOeues peeF&.
npeejes Je<eeHeele pees osMe `peieodieg
DeeefCe meesveeeer KeeCe' cnCetve DeesUKeuee
peeF& leeJej iesuee oer[ npeej Je<eele
Peeuesueer Deceeveg<e DeeeceCes, DeeHeues keener
lelkeeueerve oes<e, leeeeceeCes cegmeueceeveebeer
Oeeefce&ke DeeeceCes, uet DeeefCe Fbepeebee
190
Je<eeee
MeemevekeeUele
DeeefLe&keee osMeees Peeuesues Mees<eCe
eecegUs `meesveeeer KeeCe' efjleer Peeueer Je

esLeerue Mesleer, Geesie DeeefCe JeeHeej eebee
efJeveeMe Peeuee. eecegUs Deepe Yeejleees
peieeleerue Deve osMeebceOes keesCeles mLeeve
Deens ns Heenleevee Demes Dee{Utve esles keer
Yeejle Deepe 124 Jee eceebkeeJej Deens.
Yeewefleke GVeleer DeeJeMeke
Deepeee efHe{ermeceesj Yeejleeuee Hegve:
Skeoe peieeee ieg DeeefCe meesveeeer KeeCe
yeveefJeCeees DeeJneve GYes ekeues Deens.
mJeeleb$emebeeceeleerue Deveske mewefvekeebveer
DeeefCe efJeeejJebleebveer Yeejleees pes mJeHve
Heeefnues nesles, les meekeej kejCeees DeeJneve
Deepeee efHe{ermeceesj GYes Deens.
Jej GuuesefKeuesues mJeHve meekeej
kejeees Demesue lej osMeeleerue
keueekeewMeues, JeeHeej, JeeefCepe, ke=<eer
DeMee meJe& #es$eebceOes Hegve: eieleer nesCes
DeeJeMeke Deens. meweefvleke ee Oece& Je
oMe&ve ee #es$eebceOeerue osMeees eslJe
peieeuee Deepener ceeve Deens. Hejbleg pee
JesUer Yeewefleke mece=eree eMve GYee jenlees
efkebJee
leJe%eeveevegmeej
meeceeefpeke
peerJeveJeJenejeee eMve GYee jenlees, lesJne
Gej osCes DeJeIe[ nesles. cnCetve meJeeieerCe
GVeleereer keuHevee DeeefCe leemeeeres GHeee
eemebyebOeer efJeeej kejCes DeeJeMeke jles.
npeejes Je<eeHetJeea cen<eea keCeeo eebveer
meJeeieerCe GVeleereer JeeKee kejleevee cnues
nesles keer, èleesYegoeefve:esemeefme: me
Oece&:' pee ceeOeceeee meeneeeves,
DeYegoe cnCepes Yeeweflekeee DeeefCe
efve:eseme cnCepes DeeOeeeflcekeee, meJe&
ekeejeer GVeleer eeHle nesles, leeuee Oece&
cnCeleele.
ceeieerue Deveske Je<ex Deeceee osMeele
Oece&, oMe&ve Je leJe%eeve eeejs DeeOeeeflceke
erves GVeleeres eelve nesle jeefnues Hejbleg
ogozJeeves mecee GVeleeree JeeHleeree erves
31
meceepeele Yeewefleke GVeleereer GHes#eee Peeueer.

Kejs cnCepes, meJeeieerCe GVeleermeeer Yeewefleke
GVeleer kesJeU DeeJeMeke Deens Demese veener
lej leer DeefveJeee&e Deens.
meceepeele pesJne Yeewefleke GVeleeree eMve
GodYeJelees DeeefCe leemeeeree ceeOeceebee Je
meeOeveebee efJeeej kesuee peelees, lesJne ue#eele
esles keer keeueeJeenevegmeej ee ceeOeceebceOes
DeeefCe meeOeveebceOes yeoue nesle jenleele.
GoenjCeeLe&, Skes keeUer DeeHeuee osMeeee
Yeewefleke mece=eres ceeOece nesles Mesleer DeeefCe
ke=ef<eDeeOeeefjle ieesJebMe Je JeeHeej. npeejes
Je<eeHeele meceepepeerJeveele mece=ereer nere
ceeOeces jeefnueer. mebHetCe& peieele Yeejleere
ke=<eer DeeefCe mece= JeJemeeeeme ceevelee
nesleer.
meJe&
efJeeele
Yeejleeee
JeeJemeeefekeee emeej Peeuee neslee.
Deieoer pejer Heej eeeerve keeUeleerue
JeCe&ves ogue&ef#ele kesueer lejerner Deieoer
Deueerke[s, cnCepes meve 1750 Heele,
DeefKeue efJeeele GlHeeoveebee yeeyeleerle
Yeejleeeer keee efmLeleer nesleer eeee pej
DeeHeCe efJeeej kesuee, lej me@cegDeue nsefbive
eebveer efueefnuesuee èfo keue@Me Dee@He
efmeefJnefuepesMevme' ee Hegmlekeele efouesuee
legueveelceke lekeleeJeve Ske iees mHe
nesles, leer cnCepes 1750 ceOes Yeejleees
GlHeeove mebHetCe& egjesHe DeeefCe meesefJeele mebIe
(efJeIeve nesCeeHetJeeaee meesefJnele mebIe DeeefCe
Jee@jmee@ kejejebleie&lees meJe& osMe) eebee
GlHeeoveebHes#eener peemle nesles. Yeejleees
leeJesUes GlHeVe 24.5 kekes nesles lej
egjesHees 18.2 kekes DeeefCe meesefJnele
mebIeees 5 kekes nesles.
efJe%eeveees cenJe
keeU yeouelees Deens. Skes keeUer Mesleer
DeeefCe JeeHeej ner mece=ereer ue#eCes ceeveueer
peele, Hejbleg Deepe efJe%eeve-efJekeemeeyejesyeje
GlHeeoveebee meeOeveebceOesner HeefjJele&ve Ie[ues
efoJeeUer 2011
Deens. Deepe efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve ee

#es$eebceOeerue veJeveJeerve MeesOee GlHeeove
DeeefCe efJelejCeemeeereer ceeOeces yeveueer
Deensle. Deepe pee osMeele efJe%eeveeeer
efpelekeer eieleer nesF&ue DeeefCe peeeeke[s
pesJe{s eiele, leeeeceeCes DeleeOegefveke
leb$e%eeve GHeueyOe Demesue lee eceeCeele lees
osMe peieeee jbiecebeeJej peueo ieleerves
eieleer ke Mekesue.
ee Heee&YetceerJej DeeHeuee osMe Hegvne
mece=eree efMeKejeJej peeJee DeeefCe
efJeeeuee DeeHeCe keener eoeve ke
MekeeJes, ee erves osMeele Skee yeepetves
Jew%eeefveke DeeefCe leb$e%eeveeee efJekeemeeuee
ieleer osCeees iejpe Deens, leeeyejesyej
ogmeNee yeepetves ne efJekeeme DeeHeuee
mebmke=leer, eke=leer DeeefCe DeeJeMekeleebee
efJe vemeuee Heeefnpes, Fke[sner ue#e efoues
iesues Heeefnpes. ns oesvner GsMe meeOe
nesCeemeeer DeeHeueeuee keener eMveebee
efJeeej kejeJee ueeiesue.
1) efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve ner kesJeU
Heeeeleebeere osCeieer Deens keer Yeejleelener
leeuee keener HejbHeje nesleer?
2) Yeejleele keesCekeesCelee #es$eele Jew%eeefveke
efJekeeme Peeuee neslee?
3) efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeveeeer Debeflece Gefs
ue#eele Ieslee Yeejleele Jew%eeefveke er
DeefmlelJeele nesleer kee? Deiej Demesue lej
Deepeee Jew%eeefveke o=eree leguevesle
leeceOes keener JesieUer JewefMees Dee{Uleele
kee?
4) peieemeceesj efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve
eebee efJekeemeeyeeyele GodYeJeCeeNee
Deepeee eMveebvee Yeejleere efJe%eeveerletve
keener meceHe&ke Gejs meeHe[leele kee?
Deepees JeemleJe
Yeejleere Jew%eeefveke Fefleneme peeCetve
IesCeemeeer Jejerue Heefnuee eMveeee
Yeemkejeeee&
cnCepese efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve ner kesJeU

Heeeeleebeere osCeieer Deens keer Yeejleelener
leeuee keener HejbHeje nesleer? eeee efJeeej
kesuee lej Deepeee keener JeemleJe ieeser
[eseebmeceesj esleele lee Heg{erue oesve-leerve
IekeebJeve mecepeleerue.
1) osMeeceOes mebmke=le Yee<esee eeej
DeeefCe emeej Je leer ueeskeYee<ee JneJeer ee
erves `mebmke=le Yeejleer' veeJeeeer Ske
mebIevee iesueer keener Je<ex keee& kejerle Deens.
ee mebmLesves mebmke=le ner kesJeU Òece&oMe&veeee Heefjee osCeejer Yee<ee vemetve efJe%eeve
DeeefCe leb$e%eeveeeerner Yee<ee Deens' ns ueeskeebvee
meebieCeeee eelve meg kesuee Deens.
leemeeer
ieefCele,
YeeweflekeMeem$e,
jmeeeveMeem$e, ve#e$eefJe%eeve Jeiewjsmeeer pes
meboYe& eeeerve mebmke=le ebLeebceOes Dee{Uleele
leebes DeeOegefveke Jew%eeefveke MeesOeebMeer
Demeuesues meeOece& oeKeefJeCeejer efYeeerefe$es
leeej kesueer Deensle.
leebee eeej Je emeej JneJee ee erves
mebmke=le Yeejleeres jeêre mebIeveceb$eer e.cet.
ke=<CeMee$eer DeeHeuee Heee menkeeNeebmen
Yeejle mejkeejee èfJe%eeve Je Geesie'
32
ceb$eeueeees ecegKe meefeJe [e@. jececetleea

DeeefCe Deve DeefOekeejer eebeeMeer eee&
kejCeemeeer (HesyegJeejer 2001) Heeener
efYeefeefe$es IesTve iesues nesles. eexee JesUer
leebveer leer efYeefeefe$es DeefOekeeNeebmeceesj
sJeueer. ieefCeleemebyebOeeree efe$eele
eejbYeere, keener MelekeebHetJeea Deee&Yeeves
kesuesuee `Heee' ee meb%esee 3.1416
cetueebkeveeee GuuesKe [e@. jececetleea eebveer
Heeefnuee DeeefCe Deeee&oMe&ke Godieej
kee{ues, ``Dee! Heeees cetueebkeve
DeeHeuee HetJe&peebveer Flekeee Je<eeHetJeeae
kesues nesles lej!'' Yeejleere efJe%eeveeee
efJekeemeeeer efoMee efveefele kejCeeme
peyeeyeoej Demeuesueer Jekeleermege Yeejleere
efJe%eeveeee HejbHejsyeeyele efkeleer DeveefYe%e
Demet Mekeles eeeer ner Ievee efveoMe&ke Deens.
2) Hegjeree ogmeje Ske emebie Deens.
Hegjeres HetJeeaes Mebkejeeee& Yeejleer ke=<CeleerLe&
eebveer DeeHeuee meeOevesejs Meguyemet$es DeeefCe
Jeso eebee Heee&Yetceeree GHeeesie keve
ieefCeleeleerue keener DeodYegle DeMeer met$es DeeefCe
GHemet$es leeej kesueer. ee meesUe ecegKe DeeefCe
lesje GHemet$eebee DeeOeejs meJe& ekeejee
ieefCeleere ieCevee DeeefCe eMveebeer Gkeue
Deieoer meesHee Heleerves DeeefCe lJejsves kejlee
esles. ee met$eebee DeeOeejs leebveer `Jewefoke
ieefCele' (Jesefoke ce@Lescesefkeme) veeJeees
Hegmleke efueefnues. ee Hegmlekeees cenJe
peeCetve keener ueeske cegbyeF&ee èe
Fefvmet Dee@He Heb[eceWue efjmee&' ee,
cetueYetle mebMeesOeveemeeer eebveer mLeeHeve
kesuesuee, mebmLesle iesues DeeefCe lesLeerue ecegKe
HeoeefOekeeNeebvee leebveer efJevebleer kesueer keer,
ieefCele #es$eele ceewefueke eesieoeve DemeCeejs ns
Hegmleke ebLeeueeele sJeeJes DeeefCe leees
Hejer#eCener kejeJes. cee$e lee mebmLesves ner
efJevebleer veekeejueer DeeefCe meebefieleues keer
Deeceee eeJej efJeeeme veener.
efoJeeUer 2011
eee Hegmlekeeleerue efJeeejebvee Heg{s

eeuevee efceUeueer. Fbiueb[es ieefCele%e
efvekeesueme cegbyeF&uee Deeues nesles. leeJesUer
leebveer Hegmlekeeleerue keener met$eebee
GHeeesieees eeleef#eke lesLeerue keener
ieefCele%eebcemeceesj keve `ner lej Ske peeote
Deens' Demes Godieej kee{ues. ee Ievesee
eeej-emeej èFcme Dee@He Fbef[ee'ves
kesuee. eeJeve Ske iees mHe nesles leer
cnCepes Skee HejosMeer Jekeleerves ee efJe<eeees
cenJe meebefieleues vemeles lej DeeHeueer
ceeveefmekelee yeoueueer vemeleer.
3) eflemejer Ske Ievee. Yeejleees ceepeer
ceeveJe meeOevemeeceeer DeeefCe efJe%eeve
eeeesefiekeer ceb$eer [e@. cegjueerceveesnj peesMeer ns
1962 ceOes Gej eosMeees Heeeece
meefceleeres meome Peeues. leeJesUer leebee
DeYeemeeletve Ske iees ue#eele Deeueer, leer
cnCepes pee HeeeLeeieesjme eceseeyeue
ieefCeleees efJeeeLeea OeemleeJeuesues Demeleele, les

ecese HeeeLeeieesjmeee HetJeeae Yeejleeleerue
yeesOeeeve eeves mees[efJeues nesles.
HeeeLeeieesjmeeer efJeMues<eCe Heleer Deleble
oerIe&, efkeue DeeefCe kebeUJeeCeer nesleer, Hejbleg
yeesOeeeveeeer Hele KetHe mebef#eHle DeeefCe
mejUmeesHeer nesleer. cnCetve [e@. peesMeeRveer
Heeeece meefceleeree meomeebvee ns JeemleJe
oeKeJetve DeeenHetJe&ke meebefieleues keer
DeeHeuee Hegmlekeele ee eceseeee `yeesOeeeve
ecese' Demee GuuesKe DemeeJee. leecegUs
efJeeeLeevee Ske lej mejUmeesHeer
GkeueHeleer eeHle nesF&ue DeeefCe
leeeyejesyej DeeHeuee osMeees ns eesieoeve
leebee DeelceefJeeeme Jee{Jeeeuee ceole
kejerue.
Hejbleg Heeeece meefceleeree meomeebveer
eeuee ceevelee efoueer veener. ueeskeebe menceleer
efceUefJeCeemeeer les eelveMeerue jeefnues.
33
eee JesUer Ske iees leebee ue#eele Deeueer.

peeieefleke keerleeaes YeeweflekeMeem$e%e, peebveer
nee[êspeve Je HejceeCeg yeeByeefveefce&leerceOes ceess
eesieoeve efoues DeeefCe peebvee veesyesue
Heeefjleesef<ekeeves mevceeefvele kesues iesues, leebveer
èfmebefHueefmeer DeB[ meeevme' veeJeees Hegmleke
efueefnues Deens.' leele leebveer efueefnues Deens
keer, efJe%eeveefMe#eCe ogyeexOe, iebgleeiegbleeres DeeefCe
kebeUJeeCes neslee keecee vees. les mejU,
megiece DeeefCe Deevebooeeer Jneeuee Heeefnpes.
ee erves ieefCeleeleerue eMve efkeleerlejer
menpeielee mees[efJelee esT Mekeleerue,
eemeeer leebveer yeesOeeeve eceseeese GoenjCe
efoues. [e@. peesMeeRveer peeJesUer S[Je[& suej
eebes ns GoenjCe Heeeece meefceleeruee
oeKeefJeues lesJne leebveer meebefieleues keer,
`DeeHeCe Flekee Deeen kejerle Deenele lej
Deecner eees veecekejCe `HeeeLeeieesjme
yeesOeeeve ecese' Demes kejlees.
efoJeeUer 2011
FbepeebefJe ue{leevee efHet megueleeveee mewveeves

JeeHejuesues DeefiveyeeCe
Jejerue leerve IeveebJeve mHe nesles keer

meJe&meeOeejCe meceepeeee, Yeejleeuee keener
efJe%eeveHejbHeje nesleer ee ieeserJej efJeeeme
yemele veener. ogmejer Ske JemlegefmLeleerner
Oeeveele esles, leer cnCepes osMeeleerue eeLeefceke
MeeUsleerue efJeeeLeeHeemetve HeoJeerHejer#ee
efkebJee HeoJegej efMe#eCe IesCeeNee Je
mebMeesOeve kejCeeNee meJe& efJeeeLeevee pej
efJeeejues keer, jepeveerefleMeem$e efkebJee
DeLe&Meem$e efkebJee efJe%eeve ee efJe<eeebee
DeYeeme kejleevee, YeejleJe<ee&es lelmebyebOeeres
efebleve efkebJee eesieoeve eemebyebOeer legcner keener
efMekeueele kee? lej meeOeejCeHeCes Gej
vekeejelcekee efceUles. eeekeejs meeceeve
efJeeeLee&Heemetve osMeeee ecegKe JekeleeRHeele
DeeHeuee osMeeeer Jew%eeefveke HejbHeje DeeefCe
eflees efvecee&les eeyeuees De%eeve eke nesles.
efJemce=leeres keejCe
Yeejleeee YeeJeer efHe{eebceOes DeeHeueer
HejbHeje, mebmke=leer DeeefCe Fefleneme eeefJe<eeer
ieewjJeeeer YeeJevee efMeuueke jent vees ee
nsletves, 1835 ceOes uee@[& Lee@ceme yee@efyebive
ceskee@ues eeves Fbepeer efMe#eCeHeleer ueeiet
kesueer. nUtnUt mebmke=le HeeMeeUe yebo
keve Fbepeer MeeUe DeefveJeee& kesuee
iesuee. ee MeeUebmeeer yeveefJeuesuee

DeYeemeeceebceOes Je HegmlekeebceOes
keesCeleener efJe<eeele, efJeMes<ele: efJe%eeve
efJe<eeele, Yeejleees keener eesieoeve
Demeueees meboYe& nslegle: eUues iesues.
HeefjCeecele: keener keeUeveblej ee MeeUebletve
efMeketve yeensj He[uesues HeoJeerOej Yeejleeee
eesieoeveeee ceeefnleerHeemetve Jebefele jeefnues.
Fbepeebee GsMe meeceepeJeeoer neslee, cnCetve
leebveer DeepeJej efouee peeCeeNee efMe#eCeeeer
Yeejleere cegUs keeHetve ekeCeeee eelve
kesuee. mJeeleb$e efceUeueeJej DeMeer DeeMee
Jeele nesleer keer, osMeeceOes DeelceefJeeemeeeer
YeeJevee peeieJeCeemeeer efMe#eCeeeer Je
Yeejleere HejbHejeiele eesieoeveeeer meebie[
Ieeleueer peeF&ue. cee$e ogozJeeves mJeeleb$e
efceUeueeveblejner
egjesHeere
osMeebes
eesieoeveoMe&ke
Demes
DeYeemeece
Debefiekeejues iesues.
HeefjCeecele: eeeerve keeUer Yeejleele
Peeuesuee efJeefJeOe efJe<eeebleerue DeYeeme,
eeesie DeeefCe leebes efve<ke<e& ns iesueer 170
Je<ex eeuet jeefnuesuee efMe#eCeeceees Debie
yevet Mekeues veenerle. YeejleerelJeeMeer mebyebOe
vemeuesuee ee Heeeeceebvegmeej DeYeeme
34
kejleevee meceepeeee ceeveefmekelesJej

Ske efJeHejerle HeefjCeece Peeuee. meJe&
peieele efJekeemeemeeer GHeeesieer He[Ceejs
meejs keener egjesHevese efoues DeMeer
meceepeeeer Kee$eer Peeueer DeeefCe leeceOes
Deeceesner keener eesieoeve nesles efkebJee
keener Demet Mekesue DeMee peeefCeJesSsJepeer
leebes DevegkejCe kejCeeeer iegueeceer
ceveesJe=eere meJe& efkeeCeer eleeeuee
Deeueer.
efJemce=leeres HeefjCeece
meceepeeleerue
DeelceefJeeemeeee
DeYeeJeeeer efmLeleer peeCeCeemeeer Deepees
je^Heleer, megefJeKeele Meem$e%e [e@.
Deyogue keueece, eebes oesve DevegYeJe GHeegkele
jleerue. [e@. keueece eebee ermeceesj
Skee meceLe& DeeefCe efJekeefmele Yeejleees mJeHve
Deens. les leebveer DeeHeuee `Fbef[ee 2020
: De efJnpeve Hee@j vet efceuesefveece' ee
Hegmlekeele Jekele kesues Deens. ee Hegmlekeele
efJekeefmele Yeejleeee efveefce&leeree ceeiee&es
JeCe&ve
kejCeeyejesyeje
leeceOeerue
meieeele ceeser De[eCe keesCeleer Deens nsner
DeeHeuee oesve DevegYeJeebejs leebveer mHe
kesues Deens.
Heefnuee DevegYeJeeyeue les efueefnleele
keer, `ceePee Keesueeree efYebleerJej Ske
yengjbieer ke@ueW[j ebieues Deens. ns megboj
ke@ueW[j pece&veerle eHeues iesues Deens.
leeceOes DeekeeMeeleerue GHeenebejs egjesHe
DeeefCe Deeefekee Keb[eeer efe$es oeKeefJeueer
Deensle. ner efe$es HeenCeejer keesCeerner Jekeleer
leebves eYeeefJele nesles, Hejbleg pesJne leeuee
meebefieleues peeles keer eele eHeuesueer efe$es
Yeejleeee otjmebJesoer GHeeneves efHeuesueer
Deensle, lesJne leeee esnNeeJej
DeefJeeemeees YeeJe ekeleele. cee$e lee
ke@ueW[jee Keeueer leer efe$es Yeejleere
otjmebJesoer GHeenebejs eeHle Peeueeee
efoJeeUer 2011
ke=le%eleeHetJe&ke GuuesKe Jeeeueeveblej leebee

efJeeeme yemelees DeeefCe meceeOeeve nesles.
leebveer DeeCeKeer Ske DevegYeJe Hegmlekeele
efueefnuee Deens, lees Demee. `Skeoe ceuee
je$eeree Skee mvesnYeespeveees efveceb$eCe
efceUeues nesles. efleLes Yeejleeleerue keener DeeefCe
HejosMeeleerue Deveske Jew%eeefvekeebveener efvecebef$ele
kesues nesles. lesLeerue eexee DeesIeele
DeefiveyeeCeeee leb$e%eeveeyeuener yeesueCes
efveIeeues. keesCeer lejer meebefieleues keer,
megbieeee oeee MeesOe leerve npeej Je<eeHetJeea
efeveer ueeskeebveer ueeJeuee. veblej yeejeJee
Melekeele ee megbieeee oeee meeneeeves
egele DeefiveyeeCeebee JeeHej meg Peeuee. lee
eexle Yeeie Iesleevee ceerner ceePee Ske DevegYeJe
meebefieleuee.
keener efoJemeebHetJeea ceer Fbiueb[uee iesuees
neslees. efleLes ueb[veee peJeUerue Jegueere ee
efkeeCeer jesb[e veeJeees Ske mebeneuee
Deens. lee mebeneueeele efHetee
eerjbieHeCece esLes FbepeebMeer Peeuesuee
egele, efHet megueleeveee mewveeves JeeHejuesues
DeefiveyeeCe ne les JeeHejCeeee Heefnueee
eeesie neslee. ceePes ns cnCeCes Sskeleee ueiese
Yeejleeleerue Skee ecegKe Jekeleerves efHHeCeer
kesueer keer efHetuee les leb$e%eeve eWeebveer efoues
nesles. ceie ceer veceleeHetJe&ke meebefieleues keer
DeeHeues efJeOeeve yejesyej veener. eeee Ske
HegjeJee ceer DeeHeueeuee oslees. ceer meebefieleues
keer, eKeele efyeefMe Meem$e%e mej yevee&[
uee@Jesue eebveer ò Deesefjefpeve DeB[
Fbjve@Meveue Fkee@vee@efcekeme Dee@He mHesme
SkemHeueesjsMeve' ee DeeHeuee Hegmlekeele
efueefnues Deens keer, efJeuece kee@veesJnves
efHetee mesvesves JeeHejuesuee DeefiveyeeCeebee
DeYeeme kesuee DeeefCe leeceOes keener
megOeejCee keve F.me. 1805 ceOes
lelkeeueerve efyeefMe HebleeOeeve efJeuece efHe
DeeefCe egmeefeJe esmej ueerLe eebvee lee
meeoj kesuee. lee Heentve les eYeeefJele Peeues

DeeefCe leebveer les DeefiveyeeCe mewveele oeKeue
kejeeuee Devegceleer efoueer. leeeeceeCes
1806 ceOes `yegueeBie neye&j' vepeerke
vesHeesefueeveMeer Peeuesuee egele DeeefCe
1805
ceOes
keesHevensieveJejerue
nuueeceOes leebee GHeeesie kesuee. lee
Hegmlekeeleerue ne DeOeesjsefKele Yeeie
keeUpeerHetJe&ke Jeeetve les Hegmleke ceuee Hejle
osleevee leer ceneve Yeejleere Jekeleer cnCeeueer
keer, ner Ievee KetHee ceveesjbpeke Deens. Hejbleg
leebvee leer Hekele ceveesjbpekee Jeeueer,
leeceOes keener ieewjJeMeeueer Debie Deens Demes
ee Yeejleere MeesOeeyeue leebvee Jeeues veener.
ogozJeeves Deecner eslece DeMee
mepe&veMeerue Yeejleere Heg<eebvee efJemeve iesuees
Deenesle. kee@veesJnee yeeyeleerle efyeefMe
ueeskeebvee meJe& ceeefnleer Demeles, Hejbleg efHetee
mewveemeeer DeefiveyeeCe yeveefJeCeeNee lee
ceneve DeefYeebleebyeue cee$e Deecneuee
keenere ceenerle vemeles. eees Ske keejCe
cnCepes Hejkeereebee eYeeJeecegUs mJele:ee
yeeyeleerleerue Ske ekeejee vetveieb[eves
Deeceee yegefcebleebeer ceeveefmekelee HetCe&HeCes
emle Peeueer Deens. nere ceeveefmekelee osMeeuee
yeeOeke jles.'
Jej GuuesKe kesuesuee HejeYetle
ceveesJe=eercegUse Deecneuee Deeceeer DeMeer
Jew%eeefveke HejbHeje Deens DeeefCe leb$e%eeve
efJekeemeeeerner HejbHeje Deens, Demee
DeelceefJeeemee DeeHeuee ceveele efvecee&Ce nesT
Mekeuee veener. DeeHeuee eefleYesejs veJes MeesOe
ueeJetve DeeHeuee osMeeee efJekeeme DeeHeCe
meeOet Meket DeeefCe efJeeeleerue efJekeefmele
osMeebee jebiesle DeeHeues mLeeve efvecee&Ce ke
Meket, SJe{se veener lej DeeHeCee efJeeeueener
keener eoeve ke Meket. kesJeU Heeeele Oeve
DeeefCe leb$e%eeveeee DeeOeejse DeeHeuee
osMeeee efJekeeme nesF&ue, ee ceesnpeeueele
35
De[keuesuee DeeefCe kepee&le yeg[euesuee

DeeHeuee osMe Deens, Demes DeeHeues Deepees
efe$e Deens. ns efe$e pej yeoueeees Demesue
lej DeeHeueeuee vetveieb[eHeemetve cegkele
Jneeuee Heeefnpes.
ogmeNeeee DeeOeejs keesCeerner ceese yevet
Mekele veener. 1949 ceOes efJeKeele
Meem$e%e mej meer.Jner. jeceve eebveer eeeieee
Skee efJe%eeve ceneefJeeeueeele oer#eevle
Yee<eCeele efJeeeLeevee mebyeesefOele kejleevee pes
cnues nesles leeJej Deepe eleske Yeejleereeves
efJeeej kejCeeeer iejpe Deens. les cnCeeues
nesleer, "Boys, when we import, we
not only pay for our ignorance, but
we also pay for our incompetence."
efJeeeLeea efce$eebvees, DeeHeCe kegtve lejer

keener ieeseReer Deeeele kejlees lesJne DeeHeCe
kesJeU DeeHeuee De%eeveeeere efkebcele
ceespelees Demes veener, lej DeeHeuee
Dekeee&#eceleses ceesuener egkeles kejlees.''
DeMeee ekeejs 1918 ceOes eKeele
Jew%eeefveke Deeeee& eHeguueeb js eebveer
ceeme esLes osMeeefYeceeve peeie=le kejCeemeeer
kesuesues Yee<eCener efebleveere Deens, leele
leebveer DeeHeuee osMeeves efouesuee
eesieoeveeyeue ieewjJe Jeeuee Heeefnpes, Demes
DeeJeenve kesues nesles. leebese Meyo GodOe=le
kejeees lej,
"We are not ashamed of our
ancient contribution to the science
of Chemistry. I am equally proud
of and not ashamed for, all the
branches of science that grew in
ancient India."
jmeeeveMeem$eeleerue Deeceee eeeerve

eesieoeveeyeue
Deecneuee
ueepe
JeeCeemeejKeb keener veener. eeeerve Yeejleele
efJekeefmele
Peeuesuee
meJe&e
efoJeeUer 2011
efJe%eeveMeeKeebyeeyele ceePes Deble:kejCe

ueppeeefvJele lej nesle veenere, Hejbleg
ceuee les DeefYeceeveemHeo Jeeles.''
Deepe DeeHeuee osMeeleerue
DeeHeueer HejbHeje DeeefCe osMeeee
#ecelesyeeyele Demeuesueer ceeveefmekelee
yeoueCeemeeer keener cetueYetle
efJeeej kejeJee ueeiesue. cegKele: [e@. meer.Jner. jceCe
[e@. eHeguueeb js
DeeHeuee osMeele DeMeer Ske OeejCee
efvecee&Ce Peeueer Deens keer, Heeeele Jekeleer JesieJesieUer mebKee meebiele nesles. HeefjCeecele:
yegefJeeoer, leke&Meerue DeeefCe eeesieMeerue les Skee efveCe&eeuee esle veJnles. peJeUe
Demeles DeeefCe Yeejleere Jekeleer Hekele ebLe- Ske egJeke ner eee& Glmegkelesves Sskele
eeceeCeJeeoer, DebOee Je eeesieebHeemetve otj neslee. lesJe{eele Ske efJeeve ie=nmLe cnCeeues
HeUCeejer Demeles. Hejbleg Kejer JemlegefmLeleer keer, Ìees[eeuee efkeleer oele Demeleele
keee Deens? eemeeer DeeHeCe Heeeele DeeefCe eeefJe<eeer De@efjme@ueves keee meebefieleues
Yeejleere FeflenemeeJej Ske vepej ekeueer Deens les Heeneeuee Heeefnpes.' cnCetve Ske
efJeeve ie=nmLe De@efjme@ueee Hegmlekeeee
Heeefnpes.
MeesOeele peJeUee Skee ebLeeueeele iesues.
leke& DeeefCe eeesie eeefJe<eeeree
ojceeve leer eee& Sskele Demeuesuee egJeke
Heeeeleebee efkeesve
eeeesefieke
efJe%eeveeee
Heeeele peeiesJeve Gtve meYeeie=neyeensj iesuee. lees
osMeebceOeerue eejbYe ie@efueefueDeesHeemetve, cnCepes yeensj peeleevee leeeeke[s keesCeeesner ue#e
450 Je<eeHetJeeaee Deens, Demes ceeveues peeles. iesues veener.
keener JesUeves lees meYeeie=nele Hejle Deeuee
leeHetJeea mete& efmLej Deens DeeefCe He=LJeer
leeYeesJeleer YeceCe kejles ne Jew%eeefveke lesJne cee$e meJe&peCe leeeeke[s Heenelee
efmeevle keesHeefve&keme eeves emLeeefHele kesuee jeefnues, keejCe Hejle esleevee leeeeyejesyej
neslee. Hejbleg leekeeUer pevemeeceeveebeer Ske peerJeble Iees[e neslee. lee Iees[eemeceesj
ceveesOeejCee DeeefCe ceeveefmekelee keMeer nesleer, GYes jentve leeves efJeeveebvee efJeeejues keer,
eees efJeMues<eCe kejleevee ue#eele esles keer `Gieere De@efjme@ueuee kee $eeme oslee? FLes
leeJesUer peerJeveeee keesCeleener eMveees Ske Iees[e GYee Deens, leees oele ele#e
Gej MeesOeCeemeeer De@efjme@uee ceespetvee DeeHeuee eMveees Gej MeesOee.
ie@efueefueDeesHetJeea meeNee egjesHeele Demee
eceeCeYetle ceeveuee peeF&. kegueener eMve
DeLeJee mecemee GodYeJeueer keer leeyeeyele mecepe eeefuele neslee keer, pe[ Jemlet
De@efjme@ueves keee cnues Deens eeee MeesOe nuekeee JemletHes#ee DeefOeke Jesieeves Keeueer
IesCeeeer meeceeve eJe=eer nesleer. eeyeeyele He[les. keejCe De@efjme@uevese cnues nesles
keer Ske HeeQ[ DeeefCe one HeeQ[ Jepeveees
Ske ceveesjbpeke keLee eeefuele Deens.
Skeoe ueb[veee Skee meYeeie=nele keener oie[ Jej Heskeues lej one HeeQ[ebee oie[
efJeeve HejmHejebceOes eexle ceive nesles. oneHe Jesieeves Keeueer He[sue. ie@efueefueDeesves
eexee efJe<ee neslee, Ìees[eeee leeW[ele ee efJeOeeveeuee DeeJneve efoues DeeefCe cnues
efkeleer oele Demeleele?' JesieJesieUs efJeeve keer, Jemlet Ske HeeQ[eeer Demees keer one
36
HeeQ[eeer, JeeNeeee eeflejesOe vemeueeme

oesvner Jemlet Skeee JesUer peefceveerJej
He[leerue. ie@efueefueDeesves Demes efJeOeeve
kejleee meJe& MenjJeemeer leeeeJej legtve
He[ues DeeefCe leebveer leeuee efJeeejues keer,
`let mJele:uee De@efjme@ueHes#ee MeneCee
mecepeleesme kee?' eeJej ie@efueefueDeesves
Gej efoues keer, ceer pes meebefieleues Deens les
keve oeKeJelees. ns Ssketve meJe& ueeske
Deeee&eefkele Peeues DeeefCe leebeer Glmegkelee
efMeiesuee Heesneseueer.
pee efoJeMeer lees DeeHeues efJeOeeve
eeesieeejs efme keve oeKeJeCeej neslee lee
efoJeMeer efHemeeee ceveesNeepeJeU meJe&
veiejJeemeereebveer ieoea kesueer. ie@efueefueDees
ceveesNeeJej e{uee. meJe&peCe eeme jesKetve
leeeeke[s Heenle nesles. leee JesUer
ie@efueefueDeesves Ske 10 HeeQ[eee Je Ske 1
HeeQ[ Jepeveeee Demes oesvner oie[ Skeee
JesUer ceveesNeeJeve Keeueer mees[ues. oesvner
oie[ Skeocee peefceveerJej He[ueees Heentve
ueeske Deeee&eefkele Peeues. cee$e lees eeesie
Heentve ueeskeebeer eefleefeee JesieUere nesleer.
ìe@efueefueDeesuee `keeUer peeot' DeJeiele
Demeueer Heeefnpes, veenerlej De@efjme@ue keOeer
egkesue kee?' Demes leebes cele nesles. 450
Je<eeHetJeea egjesHeeleerue peveleseer ceeveefmekelee
keMeer nesleer eeeer ee IevesJeve eefeleer
esles.
Fbepe ueeske mJele:uee KetHe yegefceeve
mecepeleele, Hejbleg les pesJne efnbogmLeeveele Deeues
lesJne leebveer keeHetme keOeere Heeefnuesuee
veJnlee. keeHemeees Pee[, leees yeeW[ DeeefCe
leeHeemetve kee{uesuee Oeeiee Je leees keeHe[
ee meJe&e ieeser leebvee Deieoer veJee neslee.
leebvee SJe{se ceenerle nesles keer ueeskej
ceW{erHeemetve efceUles DeeefCe leees Jem$e
efJeCeleele. cnCetve les cnCele keer, ns
efnbogmLeeveer ueeske KetHe ngMeej Deensle. peer
efoJeeUer 2011
ueeskej ceW{erJej Demeeeuee Heeefnpes, leer les

Pee[eHeemetve leeej kejleele DeeefCe leees
Jem$e efJeCeleele. eeJeve egjesHeereve
ceeveefmekelee DeeefCe eeesieMeeruelesyeueee
leebee efkeesve mHe neslees.
ns Kejs Deens keer, ceeieerue 150
Je<eeceOes egjesHeele efJe%eeve DeeefCe leb$e%eeve
#es$eele efJeue#eCe eieleer Peeueer. HeCe
leeHetJeeaee meceepe kemee neslee? meceepeele
DebOeeses eeyeue nesles keer leke&Meg
efJeeejebes? yeeeyeue efkebJee ee&ee efJe
keesCeer keener efJeOeeve kesues efkebJee keener
JeJenej kesuee lej leeuee keMeer JeeieCetke
efoueer peeF&. eeke[s pej Ske ef#esHe
ekeuee lej egjesHeere ceeveefmekelee keMeer
nesleer ns mecepesue.
1)
ie@efueefueDeesee
pevceeHetJeea
peJeUpeJeU oer[ npeej Je<ex egjesHeeJej
De@efjme@ueee
efJeeejebee
DeeefCe
ceveesOeejCeebee eYeeJe neslee. F.me. 139
ceOes
`keueesef[eue
e@uesceer'ves,
De@efjme@ueeceeCes He=LJeerkeWer efJeeeee
jeveseer mebkeuHevee emLeeefHele kesueer.
leevegmeej `He=LJeer keWmLeeveer Demetve
leeYeesJeleer mete& eoef#eCee Ieeuelees,' Demes
efJeOeeve kesues. ee mebkeuHevesuee ee&es
mebj#eCe efceUtve ne mecepe mecee Heeeele
osMeeble efkeleske MelekeebHeele eeefuele
jeefnuee. Hejbleg 1543 meeueer pevceuesuee
keesHeefve&kemeves e@uesceeree ee efmeevleeee
efJe Demes efJeOeeve kesues keer, mete&
keWmLeeveer Demetve He=LJeer leeYeesJeleer YeceCe
kejles. leees eefleHeeove Heeeele efJe%eeveeee
Feflenemeeee eejbYeefyebot juee. ee&ee
efJejesOeeleerue ee efJeOeeveeee pee Hegmlekeele
GuuesKe neslee, les ekeeefMele nesCeeHetJeeaee
keesHeefve&kemees efveOeve Peeues, Hejbleg veblej
pesJne ns Hegmleke eefme Peeues lesJne leeJej
yeboer IeeueCeele Deeueer.
2) ie@efueefueDeesves ogefye&Ceeree MeesOe

ueeJeuee. ogefye&Ceeree meeneeeves DeekeeMeees
efvejer#eCe kesues lesJne leeuee mecepeues keer,
mete& keWmLeeveer Demeueeee keesHeefve&kemeee
efmeevle Keje Deens. eeJej e@uesceeruee
ceeveCeeNee ueeskeebveer ogefye&Ceeree GHeeesie
Oece&efJejesOeer ke=le Deens DeMeer Deesj[ kesueer.
keesHeefve&kemeee efmeevle Keje ceeveCes ns HeefJe$e
Meem$eefJe Deens Demes cnCetve Oece&iegbveer
ie@efueefueDeesuee #ecee ceeieeeuee ueeJeueer
DeeefCe eeHeg{s Demes Oece&efJejesOeer ke=le ve
kejCeees DeefYeJeeve leeeeke[tve Iesleues.
leeuee IejeceOese vepejkewosle sJeues.
vepejkewosle Demeleeveee leeves Yeewefleke
efJe%eeveeJej Ske ebLe efueefnuee. Hejbleg lees
eefme nesCeeHetJeeae leeuee DebOelJe Deeues
DeeefCe vepejkewosle Demeleeveee leeuee
1642 ceOes, Jeeeee 78 Jee Je<eea
ce=let Deeuee.
3) 1546 ceOes [svceeke&ceOes
pevceuesuee KeieesueMeem$e%e eekees yetvees eeves
keesHeefve&kemeee `mete&keW' efmeevleees
meceLe&ve kesues. ieefCele DeeefCe OeelegMeem$eele
efve<Ceele Demeuesuee yetveesves 750 leeNeebeer
DeesUKe HeJetve efoueer. leeves ogefye&Ce ve
JeeHejleee ns DeJeueeskeve kesues. efJeeele
He=LJeermeejKes Deveske en Deensle ee leeee
efJeOeeveebveer HeesHe DeeefCe Heeer eg Peeues Je
leebveer leeuee Dee Je<ex kewosle sJeues.
DeeHeuee efmeevleele ogmleer ve kejCeeyeue
DeeefCe #ecee ve ceeefieleueecegUs F.me.
1600 ceOes leeuee peerJeble peeUtve
ekeues.
4) yetveesee menkeejer Demeuesuee mJeleb$e
eefleYesee pee@ve kesHuejee pevce F.me.
1500 ceOes pece&veerle Peeuee. leeves
KeieesueMeem$eeee meKeesue DeYeeme kesuee
DeeefCe enebeer efmLeleer Je ieleer ee mebyebOeeres
efveece MeesOetve kee{ues. leebee
37
YeceCeke#eebes vekeeMes leeej kesues. leees ns

MeesOe Oece&Meem$eefJejesOeer ceevetve ke@Leefueke
HebLeereebveer leeeeJej nuuee e{efJeuee.
leecegUs leeves lesLetve HeU kee{uee. ueerme
veiejer mees[tve peeleeve oeefje Je
DeepeejHeCeecegUs Skee Oece&MeeUsle F.me.
1630 meeueer leeee og:Keo Deble Peeuee.
DeeHeues cele efkebJee emLeeefHele efmeebleeefJe
yeesueCeeNeebvee peerJeble peeUCes, kewo kejCes
efkebJee efPepetve cejeeuee ueeJeCes DeMee ee
GoenjCeebJeve
eejMes
Je<eeHetJeea
eeeiesMeeruelesyeue Heeeele efkeesve kemee
neslee ns mecepesue.
leke& DeeefCe eeesie ee efJe<eeeree
Yeejleeee efkeesve
npeejes Je<eeHeemetve efJeesee #es$eele
Yeejleele HetCe& mJeeleb$e nesles. DeeHeuee
mJele:ee efJeefMe efJeeejeoMe&veemeeer esLes
kegCeeueener kewosle ekeues iesues veener efkebJee
peerJeble peeUCeele Deeues veener. Ske
GoenjCe Heene. Yeejleele %eeveYeeb[ej
Demeuesues Jeso DeeefCe s $e<eer eebeeyeue
vesnceer HeefJe$e YeeJevee yeeUieueer peeles. lee
JesoebefJe<eeer DeeefCe Jesoefvecee&leebefJe<eeer
YeeweflekeJeeoer eeJee&keeves efJeOeeve kesues keer,
`$eees Jesome kelee&j: YeC[Oetle&efveMeeeje:'
cnCepes eflevner Jesoebes kelex ns HeeKeb[er, Oetle&
DeeefCe efveMeeej (je#eme) Deensle. Demes
efJeke=le efJeOeeve kesueeJejner eeJee&keeyejesyej
keesCeleener JeeF& JeJenej Peeuee veener, Gue
leeueener Ske òMe&vekeej' (leJe%e) cnCetve
mLeeve efoues iesues.
ogmejs GoenjCe Heene. cegC[keesHeefve<eoele
Ske JeCe&ve Deens keer, Skee ceesee
iegkegueees DeefOeelee Meewveke$e<eer ns cen<eea
Debefiejme eebeeke[s iesues DeeefCe leebveer
leebvee efJeeejues keer, `keesCeles leJe peeCetve
IesCeees mebHetCe& %eeve eeHle nesles?'
GejeoeKeue cen<eea Debieerjme cnCeeues keer,
efoJeeUer 2011
`peecegUs %eeveeeHleer nesles DeMee oesve efJeee

DeefmlelJeele Deensle. Ske Deensj `Heje
efJeee', efpeeecegUs HejceleJeees %eeve nesles.
ogmejer cnCepes `DeHeje efJeee' efpeeecegUs
ueewefkeke Je Heejueewefkeke megKeeeer eeHleer
nesles. Hejbleg legueveelcekeee DeHeje
efJeesHes#ee Heje efJeee es Deens. DeHeje
efJeeseer JeeKee kejleevee Debefiejme $e<eeRveer
meebefieleues keer Jeso DeeefCe Jesoebies ner
`DeHejeefJeee' Deens. Jesoebee yeeyeleerle
leebveer ceeb[uesuee ee celeeveblejner
meceepeeee ceveele leebeeefJe<eeeree
DeeojYeeJe keeece Deens.
npeejes Je<eeHeemetve Yeejleele DebOeee
efkebJee ebLeeeceeCeeuee Debeflece mLeeve
efceUeuesues veener. leeSsJepeer leke&Meglee
DeeefCe ele#e DevegYetleer eebveee ceevelee
efceUle Deeueer Deens. cnCetvee Deeoer
Mebkejeeeeeveer DeeHeuee ieerleeYee<eele
cnues Deens keer, `Meske[es egefleebLeebveer
(GHeefve<eoebee egleer ee ele#e DevegYeJeebJej
DeeOeeefjle Demeueeves Delekee& ceeveuee
peeleele ns meJe&%eele Deens) pejer meebefieleues
keer, Deiveer Meerleue Deens DeeefCe ekeeMeoeeer
veener lejer les eceeCeYetle ceeveues peeT
MekeCeej veener. keejCe les ele#e
DevegYetleerHes#ee JesieUs Deens. (ieerlee De. 18,
Mueeske 66-MeebkejYee<e).
Yeejleele eeesieebke[s HeenCeeee
efkeesve kemee neslee ns mecepeCeemeeer
Yeejleeee
mebmeosee
megJeCe&peebleer
DeefOeJesMeveele [e@. cegjueerceveesnj peesMeer eebveer
kesuesuee Yee<eCeeleerue keener Yeeie
HeenCeemeejKee Deens. lees keener Yeeie
Heg{erueeceeCes :
1) Deepe Deecneuee meebefieleues peeles
keer, eleske Jew%eeefveke MeesOeeee JesOe
IesCeemeeer Heeeele osMeebke[s Heeefnues
Heeefnpes. Decesefjkesle DeeefCe pece&veerceOes keee
Ie[les Deens? eevme DeeefCe peHeeveceOes keee

nesle Deens? HeCe 200-250 Je<eeHetJeea
HeefjefmLeleer Deieoer Gue nesleer. 10001200-1500 Je<eeHetJeeaeer efmLeleer lej
leentvener JesieUer nesleer. Yeejleeee eeeerve
Jew%eeefveke HejbHejebee GuuesKe kejCeeHetJeea ceer
legcneuee ogmejs keener meebiet Feflees. Deepe
DeeHeueeuee meebefieleues peeles keer, leebveere
DeJeIee efJeeeuee eeesie kejeeuee
efMekeefJeues. leeHetJeea eeeesefieke efJe%eeve
DeefmlelJeelee veJnles DeeefCe Yeejleele SKeeoe
Jew%eeefveke Peeuee Demeueee, lej lees yegnleske
efmeevleJeeoere neslee. leeves Heej lej
Metveeee efkebJee DevebleleJeeee MeesOe ueeJeuee
Demesue. Yeemkejeeeeeveer ieefCeleeeer keener
met$es leeej kesueer. SJe{s mees[ueeme yeekeer
meJe& efJe%eeve Heeeeleebke[tvee Yeejleele
Deeues, ne efveJJeU Yece Deens. Yeejleees
eKeele Jew%eeefveke Deeeee& Heer.meer. js
efueefnleele keer, peeJesUer `je@eue meesmeeeer'
ee efJe%eeve #es$eeleerue cenJeeee mebmLeseer
1662 ceOes mLeeHeve Peeueer lesJne lee
mebmLeses mebmLeeHeke yee@Fuentke, efemesHej
FleeoeRee `SkemeHesefjceWsefjeve' Demee
GuuesKe keve ne@yme, uee@ke Fleeoer
oeMe&efveke leebeer efbieue kejerle Demele.
je@eue meesmeeeerceOes leeJesUer oerIe&keeU
eexee efJe<ee Demeeeee keer, cesuesuee
ceeMeees Jepeve DeefOeke Yejles keer peerJeble
ceeMeees.
leeeJesUer Yeejleele keee HeefjefmLeleer
nesleer eeyeue Deeeee& js Ske GoenjCe
osleele. efnbot jmeeeveMeem$eeeer oesve Hegmlekes
GHeueyOe Deensle. Ske cnCepes `jmesv
efebleeceCeer' DeeefCe ogmejs `jmeekeeMe
megOeekej'. ner oesve Hegmlekes 13-14 Jee
Melekeeleerue JeglHeVe jmeeeveMeem$e%e,
jeceeb DeeefCe eMeesOej eebveer efueefnueer
Deensle. ee Hegmlekeele jeceeb cnCeleele,
38
`ceer pes keener efJeeveebke[tve Sskeues Deens

DeeefCe Meem$eeee ebLeebletve Jeeeues Deens,
Hejbleg pes ceer ele#e eeesie keve efme
kesuesues veener les ceePee emlegle Hegmlekeele
efueefnues veener. eeGue ceer DeOeeHekeebee
ceeie&oMe&veevegmeej mJele:ee neleebveer eeesie
keve pes efme kesues lese lesJe{s efueefnues
Deens.''
jeceeb Heg{s efueefnleele keer,
efMekeefJeuesuee efJe<ee eeesieeejs pees efme
keve oeKeefJelees, lees Keje efMe#eke nese
DeeefCe Keje efJeeeLeea lees Deens pees efJe<ee
Hegvne eeesieeejs leHeemetve Heenlees. pes
eeeceeCes ke=leer kejleele lese Kejs efMe#eke
DeeefCe efJeeeLeea nesle. yeekeer meJe&peCe kesJeU
veekeeleerue Hee$ese nesle.
lesjeJee Melekeele nesTve iesuesuee
eMeesOej eebveerner DeeHeuee `jmeekeeMe
megOeekej' ee ebLeele Demes efJeeej Jekele
kesues Deensle keer,
mJenmlesve ke=leb meceked peejCeb ve egleb ceee~
mJenmlesve YeJe eesiesve ke=leb meceked eglesve
efn~~
OeelegyevOmle=leereesmeew mJenmlesve ke=lees ceee~
eleeeesieeseb keefLeleesefmle vee$e
mebMee:~~
- jmeekeeMe megOeekej
cnCepese, peejCe (causing decay,
condiment, a digester oxydizing of
eeefJe<eeer ceer kesJeU Sskeues Deens

Demese veener lej ceePee neleebveer lee ke=leer
ele#e kesuee Deensle. HetJeea Sskeuesuee
%eeveeee DeeOeejeJej pe[ HeoeLeeee
ceoleerves ceePee neleebveer ele#e eeesie kesues
Deensle. leeveblej lee eflemeNee ekeejee
Oeeletjevee ceer ceePeee neleeves efme kesuee
Deensle.
2) DeeHeueeke[erue mebieerleeeer meJe&
Jeees ner eeeesefieke efJe%eeveees vecegvese
metals)
efoJeeUer 2011
Deensle. leebes mJeHe ns kesJeU

leeefJeke efmeevleees vemetve, ele#e
efvejer#eCe, Hejer#eCe DeeefCe eeesieevleer
efme Peeuesueer meeOeves Demes nesles.
mebieerleJeees cnCepes OJeveereer GlHeeer,
OJeveeres ekeej, HeefjCeece FleeoeRes
efJeMues<eCe DeeefCe leoveg<ebefieke eeesie
eebeere ieeLee, Demes cnCeeJes ueeiesue.
keesCelee ekeejee eeesieMeeruelesletve
leebeer efveefce&leer Peeueer eees Gece
GoenjCe cnCepes Yejlecegveerjefele
veeeMeem$e nese. YejlecegveeRee ee
ebLeeleerue 33 Jee DeOeeeele ce=obie
DeeefCe Flej Jeeeebeer efveefce&leer keMeer
Peeueer eees JeCe&ve Deeues Deens.
eeeerve keeUer Skee iegkegueeceOes
mJeeleer veeJeees cegveer jenle nesles. Skes efoJeMeer
iegkegueele efMe#eCeeuee meger nesleer. leeJesUer
iegkegueele HeeCeer veJnles. cnCetve mJeeleer cegveer
mJele: HeeCeer DeeCeCeemeeer yeensj He[ues.
peelee peelee les Skee peueeMeeepeJeU
Heesneues. peueeMeeele keceUs Hegueuesueer
nesleer. leebeer Heeves leueeJeeee He=YeeieeJej
Hemejueer nesleer. Deeeveke DeeYeeUele {ie
peceues, JeeoUer Jeeje meguee DeeefCe HeeTme
keesmeUt ueeieuee. peueOeeje peefceveerJej
entke[s He[t ueeieuee. HeeveebJej He[CeeNee
peueOeejebcegUs Ske ceOegj veeo efvecee&Ce Peeuee.
mJeeleer cegveer Deeee&eefkele nesTve Heenle
jeefnues DeeefCe les HeeveebJej He[CeeNee HeeCeeves
efvecee&Ce nesle Demeuesuee ceOegj OJeefveveeo
ceb$ecegiOe nesTve Ssket ueeieues.
leebveer efvejer#eCe kesueeJej leebee
Oeeveele Deeues keer, leer Heeves efJeefJeOe
ekeejeer Deensle. keener ceeser keener ceOece
lej keener ueneve Deensle. Heeveebee
JesieJesieee DeekeejebcegUs leebeeJej
He[CeeNee HeeJemeeee LeWyeebveer GlHeVe nesCeeje
veeoner efYeVe-efYeVe ekeejee neslee. ceesee
Dee@efjme@ue
HeeveebcegUs iebYeerj veeoefveefce&leer nesle nesleer.

ceOece HeeveebcegUs ceOegj OJeveer lej esee
HeeveebcegUs e OJeveer GlHeVe nesle neslee. les
Me DeeefCe OJeveer eeceOes SkeHe
Peeuesuee cegveeRveer lee OJeveeRee DeeHeuee
oeeHeemetve DeemJeeo Iesle leer eser, ceOece
DeeefCe ceesee Deekeejeeer Heeves neleele ieesUe
kesueer. leer IesTve les Deeeceele Hejleues DeeefCe
leeJej ke=ef$ece OJeveerefveefce&leer kejCeemeeer
leebveer eeesie meg kesues. leemeeer HeeveebJej
HeeCeeeer Oeej OejCes Je OJeveer efvecee&Ce kejCes,
leeveblej Flej meeOeves JeeHeve OJeefveefveefce&leer
keve leebves efvejer#eCe kejCes eeletve Heg{s
ce=obie, [He (HeCeJe) DeeefCe ogo&j, cegjpe
Deeoer Jeeeebeer efveefce&leer Peeueer.
ee GoenjCeebJeve eleerle nesles keer,
DebOeee eUtve leeefke&ke Heleeruee eeOeeve
efoues iesues. efJeeejmJeeleb$e DeeefCe eeesie
kejCeeeer HejbHeje lee keeUeHeemetvee
DeefmlelJeele nesleer. lee keeUeleerue Heeeele
peieele eeeer mJeHveelener keuHevee kejCes
DemebYeJe nesles. cnCetvee DeeHeuee osMeeee
Jew%eeefveke HejbHejebee Deepeee efHe{eruee
39
Heefjee keve osTve leeeesies

Hejkeereebes DevegkejCe eUCes DeeefCe
vetveieb[eee YeeJevesletve osMeeuee cegkele
keve, mJeeJeuebyeve DeeefCe mJeeefYeceeve
eebeer eefeleer DeeCetve oslee esF&ue.
efJe%eeve : Heeeele DeeefCe Yeejleere
OeejCee
Heeeele
DeeefCe
Yeejleere
efkeesveeletve Heg{erue leerve eMveebeer
meb#esHeeves efJeeej ke ee. efJe%eeve cnCepes
keee? efJe%eeveeee ke#ee kegJej
Heesneseleele? efJe%eeveeeer DeefYeJekeleer
keesCelee mJeHeele nesles?
Heeeee efkeesve
keeue& efHeDeme&ve DeeHeuee Grammar of Science
ee Hegmlekeele
efJe%eeveeeer JeeKee kejleevee efueefnleele keer,
``meleees efJeMues<eCe kejCes, leeeer
eceJeejer ueeJeCes DeeefCe leewueefveke cenJe
peeCeCes ns efJe%eeveees keee& Deens. eeletve
eeHle nesCeeNee ceeefnleeree meeneeeves Hejbleg
DeeHeuee
Jeefkeleiele
ceee&efole
HetJee&vegYetleerHeemetve efvejHes#e jentve efve<ke<e&
kee{Ces nse Jew%eeefveke Heleerves efJeeej
kejCeees ue#eCe cnCelee esF&ue.'' DeMee
ekeejs DeeHeCe Demes cnCet Mekelees keer,
efpe%eemee, eeesie, efvejer#eCe, keejCe-ceerceebmee
DeeefCe efve<ke<e& ee Heee ogJeebee
meeKeUerejs efJe%eeve ieefleceeve nesles.''
`SvmeeekeueesHeeref[ee efyeeefvekee' ee
HegmlekeeceOes efJe%eeveeee keLeebee meboYee&le
Heg{erue GuuesKe Deens. `ùe@efve Yee<esle
meeeefvMeee (scientia) ee Meyoeee DeLe&
neslees %eeve. DeeOegefveke keeUele ee Meyoeee
GHeeesie Deleble JeeHeke DeMee %eeveeee
yeeyeleerle neslees. lee %eeveeee Deieoer Lees[ee
DebMe meeceeve Jekeleer mecepet Mekeles.
meeevmeefJe<eeke %eeve efJeefJeOe ekeejes
Demeles. les DeCegefJe%eeveeHeemetve ceeveefmeke
efoJeeUer 2011
efeee-eefeeebHeele Hemejuesues Deens. les

ve#e$eebee pevce-ce=letHeemetve He#eebee
mLeueeblejeHeele, met#ce peerJeebHeemetve eeb[
DeekeeMeiebiesHeele (ie@uesefkeke vesyeguee),
met#ce keCeebee TOJe& Je DeOe:HeleveeHeemetve
DeCeg DeeefCe yeeeb[eee efveefce&leer Je
efJeIeveeHeele Hemejuesues Deens. leeceOes
eeCeebee
keee&Heleeree
Je
efJeeejHeleeree efveeceebee DeeefCe leeleerue
De[Leeebee %eeveeeener meceeJesMe neslees.
Yeejleere efkeesveeletve
Yeejleees Heefnues HejceeCeg efJe%eevecen<eea
`keCeeo' ns DeeHeuee `JewMesef<eke oMe&ve' ee
ebLeeee oneJee DeOeeeele cnCeleele keer,
èveeb
eeespeveeveeb
YeeJes
eeesieesYegoeee' cnCepese ele#e
Heeefnuesuee efkebJee ogmeNeebvee oeKeefJeCeeee
nsletves efkebJee mJele:e DeefOeke meKeesue %eeve
eeHle keve IesCeeee GsMeeves kesuesuee
eeesieebejs, DeYegoeceeie& megkej neslees.
DeMeeekeejs meeceeve keCeeHeemetve lenle
yeeeb[eHeelees %eeve keve IesCeemeeer Je
leebes eeespeve ceenerle keve IesCeemeeer,
cen<eea ieewlece veeeoMe&veeceOes meesUe HHes
Demeuesueer Ske eefeee meebieleele. ècees'
cnCepes pes peeCetve Ieeees les èceeCe'
cnCepes peeee meeneeeves les ceenerle keve
Ieeeee eelve kesuee peelees les, `Mebkee'
cnCepes peemeeer efeefkelmee Je leHeemeCeer
kesueer peeles leer, eeletve efceUCeeNee Gejebeer
efJeefJeOeebieebveer mJeleb$eHeCes ceeefnleer keve IesCes
eebvee `DeJeeJe' cnCeleele. eeveblej èefle%ee'
(cnCepes neeHee@Lesefmeme) emlegle kesueer peeles
DeeefCe eeveblej `nslet', `GoenjCes' JeiewjWee
meeneeeves meleeHeele HeesneseCeeee eelve
kesuee peelees. DeMee ekeejeer ner SketCe
eefeee meebefieleueer iesueer Deens.
%eeveepe&veeee ke#eebes Yeejleere JeCe&ve
DeefOeke mHe Deens. Meceeve efkebJee
efeeeMeerue efJee DeeefCe leeDebleie&le

Demeuesuee meJe& efeeeeefeee (JeJenej) Je
efJeeeee keee&keejCeYeeJe ee oesvner yeepet
mecepeeJetve Iesleuee Heeefnpesle. Deepe Heeeele
ueeske efJeeees efvejer#eCe kejerle Deensle, Hejbleg
ele#e efvejer#ekeeee yeeyeleerle cee$e les KetHe
DeveefYe%e Deensle.
ieerlesee meeleJee DeOeeeele YeieJeeve
eerke=<Ce cnCeleele keer, ``mecee yeeHe
peeCetve IesCeemeeer %eeve Je efJe%eeve ee
oesvneres meceked %eeve nesCes DeeJeMeke Deens,
keejCe leeveblej peeCetve IesCeepeesies keenere
Gjle veener.' Heg{s les cnCeleele keer, `He=LJeer
cnCepes Ieve, peue cnCepes Je, Jeeeg (Gas)
Deiveer cnCepes Tpee&, DeekeeMe, ceve, yeger
DeeefCe Denbkeej DeeefCe ns meJe& peeee Yeeie
Deens, les Hejce ewleveleJe, ns meejs
mecepeeJetve Iesleues Heeefnpes.''
DeMeeekeejs cen<eea keCeeo cnCeleele keer,
``He=LJeer, peue, lespe, Jeeet, DeekeeMe, efoked,
keeue, ceve DeeefCe Deelcee ee meJeeeer ceeefnleer
keve Iesleueer Heeefnpes. ee ke#eebceOes meJe&
pe[ Je esleve me=eree DeeefCe peerJeme=eree
DebleYee&Je neslees.''
%eeve-efJe%eeveeee Debeflece nslet efJeeeee
40
Debeflece keejCeeee MeesOe IesCes ne nese. ee

erves Deveske meboYeeee GuuesKe Jeso,
GHeefve<eos DeeefCe oMe&veebLeebceOes eslees.
leeceOes me=ereer GlHeeer, efmLeleer DeeefCe uee
ee eefeee Je me=eree mebeeueveees efveece
eebee GuuesKe Deens. leeeyejesyej
JeeJeneefjke efJe%eeveeee efkeesveeletve
YeeweflekeMeem$e,
jmeeeveMeem$e,
JevemHeefleMeem$e, ke=<eer, ieefCele, ve#e$eefJe%eeve,
peerJeMeem$e, DeeegJexo, OeelegefJe%eeve DeeefCe
efJeefYeVe keueekeewMeues ner meejer DeYeemeebeer
DeeefCe eeesieeeer #es$es nesleer. eeyeueee
meboYe&, eboesieHeefve<eoeee meeleJee
DeOeeeeee Heefnuee Yeeieeleerue veejocegveer
DeeefCe mevelekegceej eebeeleerue mebJeeoele
Dee{Ulees.
Skeoe veejo mevelekegceejebke[s iesues
DeeefCe leebveer eeLe&vee kesueer keer, `ns YeieJeved,
ceuee %eeveoeve keje.' lesJne mevelekegceejebveer
leebvee efJeeejues keer, ``let keee efMekeuee
Deensme? leguee keee keee ceenerle Deens?''
GejeoeKeue veejo cnCeeues keer, YeieJeved, ceer
$eiJeso, epegJexo, meeceJeso, DeLeJe&Jeso,
Fefleneme, HegjeCeHe HeeeJee Jeso, JeekejCe,
eekeuHe, ieefCele, peesefle<e, veeeMeem$e,
efoJeeUer 2011
leke&Meem$e,
veerefleMeem$e,
osJeefJeee,
yeeefJeee, YetleefJeee, #ee$eefJeee, ve#e$eefJeee,
iee[ceb$e, osJepeveefJeee, ve=le, mebieerle Je
efMeuHe ee meJeeee DeYeeme kesuee Deens. ceer
ceb$eJesee Deens, Hejbleg DeelceJesee veener.
DeelceJesee og:Kemeeiej Heej ke Mekelees.
cnCetve ceuee les %eeve eeJes.''
pesJne DeeHeCe Jeso, GHeefve<eos, yeeeCe,
DeejCeke, HegjeCe, ceneYeejle, jeceeeCe,
Fleeoer eeeerve Yeejleere meeefnle Jeeelees
lesJne, leeceOes JeCe&ve kesuesuee keener
IeveebJeve DeeHeueeuee lelkeeueerve
Jew%eeefveke efJekeemeeeer keuHevee esles.
GoenjCeeLe&, GHeefve<eoele Deeuesuee
GHecevetee DebOelJe esCeeee IevesceOes
Deefeveerkegceej leeuee Hegve: efoeve osleele
eeee GuuesKe Deeuee Deens. MeeefC[ueeree
Heleeree ce=let PeeueeJej Devemetee leeuee
Hegve: peerJeble kejles, eJeve $e<eeRes JeeOe&kee
Deefeveerkegceej otj kejleele, jeJeCeees
efJeefYeVe YeeweflekeMekeleeRJej Demeuesues efveeb$eCe,
ef$eHegjemegjeee leerve veiejer peceerve, DeekeeMe
DeeefCe peue eeJej ieefleceeve nesCes, Heewuegceer ee
DeekeeMem$e veiejJeemeer DemegjebMeer Peeuesues
Depeg&veees eg, efJeefYeVe osJeleebeer
Debleefj#eeleerue Jeenves, efoJeem$eebeer JeCe&ves,
Fsvegmeej eeueCeejs jeceeeCeeleerue Heg<Heke
efJeceeve, eeefJe<eeer Jeeeueeveblej Skee
lelkeeueerve efJekeefmele mebmke=leeres efe$e
DeeHeuee [eseebmeceesj GYes jenles.
Hejbleg lejerner Ske eMve efvecee&Ce neslees
keer, ee meJe& keeuHeefveke keLee efkebJee
keefJekeuHevee Deensle kee? keejCe les Kejs
Demesue lej leeceeiees leb$e%eeve keee nesles?
les leb$e%eeve meebieCeejs keener ebLe GHeueyOe
Deensle kee? les ceenerle keve IesCeeee
eelveebleerue meJee&le ceeser De[eCe cnCepes
peer ceeefnleer GHeueyOe Deens leer meJe& mebmke=le
Yee<esle Deens DeeefCe Deepener npeejes, ueeKees
nmleefueefKeles meJe&$e efJeKegjuesuee DeJemLesle

Deensle. lejerner eeeesefieke efJe%eeveeee keener
#es$eebceOes Peeuesuee ele#e eieleeres HegjeJes
DeeefCe pes keener ebLe GHeueyOe Deensle,
leebee meeneeeves DeeHeCe ner ceeefnleer
efceUJet Mekelees.
Jew%eeefveke HejbHeje
Jew%eeefvekeee DeOeeve DeeefCe
mebMeesOeveeeer HejbHeje eeeerve keeUeHeemetve
eeuele Deeueer Deens. Deveske $e<eeRveer
leemeeer DeeHeues Deeeg<e Keeea Ieeleues
Deens. Ye=ieg, Jeefme, Yeejepe, Deef$e, ieie&,
Meewveke, Mege, veejo, eeeeeCe, Oegb[erveeLe,
veboerMe, keeMeHe, Deiemle, HejMegjece, esCe,
oerIe&leceme Fleeoer $e<eeRveer efJeceeveefJeee,
ve#e$eefJe%eeve, jmeeeveMeem$e, Dem$e-Mem$e
jevee, veewkeeefvecee&Ce DeeefCe peerJeveeee
meJe&e #es$eebceOes keee& kesues Deens.
GoenjCeeLe&, Ye=ietbveer efMeuHeMeem$eebleie&le
efMeuHeeeer HeefjYee<ee kejleevee pes efueefnues
Deens, leeJeve %eeveeee ke#ee efkeleer
JeeHeke neslee eeeer keuHevee esles.
veeveeefJeOeeveeb Jemletveeb eb$eeCeeb, keuHemebHeoeb
Oeeletveeb
meeOeveeveeb
e
Jeemletveeb
efMeuHemebef%eleced~
ke=ef<epe&ueb Keefveesefle OeelegKeC[b ef$eOee efceleced~
veewkee-jLeeefiveeeveeveeb, ke=efle: meeOevecegeles~
JesMce, eekeej, veiejjevee Jeemleg mebef%eleced~~
(Ye=iegmebefnlee3-1)
Ye=ieg one Meem$eebee GuuesKe kejleele.
1) ke=ef<eMeem$e 2) peueMeem$e 3)
KeeCeMeem$e 4) veewkeeMeem$e 5) jLeefJeee
6) DeefiveeeveMeem$e 7) ie=nMeem$e 8)
leyeboerMeem$e 9) veiejjeveeMeem$e 10)
eb$eMeem$e. eeefMeJeee 32 efJeee DeeefCe
64 keuee eebeener GuuesKe eslees. leeceOes
OeelegefJe%eeve, Jem$eefJe%eeve, mJeemLe, ke=<eer,
HeekeMeem$e, yeeuemebieesHeve, jepemebeeueve,
ceveesjbpeve Fleeoer meJe& efJe<ee esleele ee
41
efJe<eeebeer meteer Heentve Demes Jeeles keer,

leebeer JeeHleer mebHetCe& peerJeveeuee ieJemeCeer
IeeueCeejer nesleer. ee efJeeemebyebOeeres Deveske
ebLe nesles. leeHewkeer efkelejleer ve Peeues
Deensle. keener efJeee peeCekeejebyejesyeje ve
Peeuee. keejCe DeeHeueeke[s Ske mecepetle
eeefuele nesleer, leer cnCepes keesCeleerner efJeee
DeveefOekeejer Jekeleer efkebJee Deeesie
JekeleeRee neleer ueeiet vees.
yejsemes %eeve uegHle Peeues Deens ns pejer
Kejs Demeues lejer Deepemege ueeKees
nmleefueefKeles Flemlele: Hemejueer Deensle.
leebes DeOeeve, efJeMues<eCe DeeefCe GHeeesie
kejCeeeer DeeJeMekelee Deens. ee
eefeescegUs keoeefele %eeveeeer Deveske keJee[s
GIe[ueer peeleerue.
(Yeejleere efJeeej meeOevee, HegCes eebveer ekeeefMele
kesuesuee `Yeejleeeer GppJeue efJe%eeve HejbHeje' ee
Hegmlekeeletve meeYeej)
oerHeeJeueeree neefo&ke MegYese!
kesMeJeme=er esLes leeej nesCeejer

`Geve Jeveew<eOeer' Je ìeesmesJee
Heefj<eos'ee
GlHeeoveebes
ieesjsieeJeeleerue SkecesJe efJeeer keW
meew. Deefvelee De. efoIes

mebHeke& : MejCeced, meyeveermeJee[er, Deejs
ceeie&, ieesjsieeJe (Het.),
cegbyeF& - 400 063
otjOJeveer : 29275192 /
969175261
efoJeeUer 2011
eMveebeer Gejs MeesOeCeeee

eelveebletve leJe%eeve ee
Meem$eeee Goe Peeuee. eeeerve
Yeejleeves ee efJe<eeer meKeesue
DeYeeme kesuee. npeejes $eef<ecegveeRveer DeeHeues meJe& peerJeve
eemeeer meceefHe&le kesues Je leebvee
Deeuesues DevegYeJe Je efceUeuesues
%eeve leebveer efuentve sJeues. nse
Jej GuuesKeuesues Jewefoke
Jee*dcee nese. eleskeeuee
Deeuesuee DevegYeJeele Hejke
Demeuee lejer Debeflece mele Skee
Demeueeves meJe&meeOeejCe,
meJe&ceeve Demes leeTve megueeKetve
efveIeeuesues leJe%eeve leeej
Peeues.
Yeejleere leJe%eeve :
Goe DeeefCe efJekeeme
- MeefMekeeble keJeerej
Yeejleere lelJe%eeveeFlekes ueJeefeke, Hejcemeefn<Ceg, Skeelce Je
meJe&meceeJesMeke Demes ogmejs leJe%eeve peieele veener. eeee kegCeer Ske

kelee& veener. ns kegueener Skeee Oece&ebLeeJej DeeOeejerle veener. ns
DeveskeeefJeOe efYeVe celeebee Deeoj kejles Je DeeHeuee efJeMeeuelesle
meJeevee meeceeJetve Iesles.
Jewefoke Jee*dcee
Yeejleere leJe%eeveeeer GYeejCeer JesoebJej DeeOeeefjle Deens. dee
$e<eeRvee meceeOeer DeJemLesle Jeso mHegjues, cnCetve JesoebLe DeHeew<ese
Deensle. Jesoebes eej Yeeie Deensle.
1) mebefnlee : eele cegKele: osJeleebee eeLe&vee Je mlegleer kesueer
Deens. 2) yeeeCe : eele mebefnlesceOeerue ceb$eebes DeLe& Je efJeOeer
42
efoJeeUer 2011
meebefieleues Deensle. ns iee ebLe Demetve e%e

efJeOeer Je leebeer HeUs eeyeue esLes meefJemlej
JeCe&ve kesues Deens. 3) DeejCekes : keener
DeejCekes mJeleb$e Demeueer lejer yengleske
DeejCekes yeeeCe ebLeebee Yeeie Deensle.
keener efJeeejJeble peveebHeemetve otj DejCeele
peeTve leJeefebleve kejerle. leebes efJeeej
DeejCekeele Deensle. 4) GHeefve<eos :
Jejerue leervener ekeejee ebLeebceOetve
efJeKegjuesues Deelceefebleve GHeefve<eoebceOes
Deens. SketCe GHeefve<eos MebYejentve peemle
Demeueer, lejer cenJeeeer GHeefve<eos Lees[ere
Deensle. leer DeMeer :
1) $eiJesoere : Sslejse Je keew<eerlekeer
2) meeceJesoere : kesve Je eboesie
3) ke=<Ce epegJexoere : ke, esleeelej,
ceneveejeeCe, cew$eeeCeer
4) MegkeueepegJexoere : F&MeeJeeme Je
ye=noejCeke
5) DeLeJe&Jesoere : eMve, cebg[ke, ceeb[gkee
Je peeyeeue.
meJe& DeOeelce ebLeebee cegiegceCeer cnCepes
YeieJeeve eerke=<Ceebveer Depeg&veeuee meebefieleuesueer
YeieJeodieerlee. ieerlesyeue Demes cnues Deens
keer, ``JesoesHeefve<eoes ieeJees oesiOee ieesHeeue
vebovee~ HeeLeex Jelme: megOeerYeexkelee ogiOeb
ieerleebce=leb cenled~''
meJe& GHeefve<eoebes Glke= meej efkebJee
leelHee& cnCepes ieerlee Demes ceeveues peeles.
leees Deuebkeeefjke JeCe&ve ee Mueeskeele kesues
Deens. GHeefve<eos ee peCet ieeF&, Depeg&ve ne
peCet Heevne DeeCeCeejs ieeF&es Jeeme, eerke=<Ce
peCet Oeej kee{Ceeje ieJeUer DeeefCe ieerlee ns
peCet efveIeeuesues otOe. DeMeer keuHevee kesueer
Deens. ele#eele GHeefve<eoeleerue leJe%eeveele
eerke=<Ceeves ceesueeeer Yej Ieeleueer Deens.
efJekeemeeeer Heg{erue Heeejer cnCepes
Hejceelce leJeees Meg Deelce%eeve meebieCeejer
<e[doMe&ves.
1. veee : cen<eea ieewlece eebes Devegceeve,

leke& Je eceeCe eeJej DeeOeeefjle oMe&ve.
2. JewMesef<eke : cen<eea keCeeo eebes
HejceeCetJeeoeJej DeeOeejerle oMe&ve.
3. meebKe : keefHeuecegveeRes eke=leereer 25
leJes meebieCeejs, ef$eefJeOe og:Keebes efJeJejCe
kejCeejs oMe&ve.
4. eesie : cenef<e& Helebpeueer eebes
eesiemeeOeveses meefJemlej JeCe&ve kejCeejs
oMe&ve.
5. HetJe&ceerceebmee : Deeeee& cenef<e& Yeejepe
eebee meeOeejCe kece&ceerceebmee Je Deeeee&
cenef<e& pewefceveer eebee efJeMes<e kece&ceerceebmee ns
oesve ebLe e%eeeieeefo kece&keeb[ebes efJeJejCe
kejleele.
6. Gejceerceebmee : Deeeee& cen<eea Jeemeebes
ns Dewle oMe&ve, yeemet$es, Jesoeblemet$es, Meebkej
JesoevleoMe&ve F. Deveske veeJeebveer eefme
Deens.
leeKesjerpe ceOeceerceebmee veeJeees meeleJes
oMe&vener Deens. <e[doMe&ves ner meJe& Yeejleere
mebeoeeebee cetueeOeej Deensle. veee Je
JewMesef<eke ner mLetueefJe%eeve meebieleele. meebKe
Je eesie ner met#ceefJe%eeve efJe<eo kejleele, lej
HetJe&ceerceebmee,
ceOeceerceebmee
DeeefCe
Gejceerceebmee Deelce%eeveeeer meJeexe
DeJemLee oeKeJeleele.
Gejceerceebmee, YeieJeodieerlee, Je F&Me,
kesve, ke, eMve, cegb[ke, ceeb[gkee, Sslejse,
lewefejere, eboesie DeeefCe ye=noejCeke ner
one GHeefve<eos efceUtve Dewleeeer emLeeve$eeer
nesles. F&ejeke[s peeCeeeer efkebJee F&ejeuee
peeCeCeeeer ner leerve meJe&es meeOeves
ceeveleele.
JesoebceOeerue leJe%eeve meeceeve ueeskeebvee
mecepeCeemeeer cen<eea Jeemeebveer Deje
HegjeCes efueefnueer. HegjeCes ieeserHeele efueefnueer
Deensle. HegjeCeebeer veeJes : celme, ceeke[se,
YeefJe<e, YeeieJele, yeeeC[, ie[, efuebie,
43
Hee, Jeeceve, Deiveer, ketce&, mkebo, veejo,

Jejen, yecnJewJele&ke, Jeeet, yeeeCe DeeefCe
Jeeefuceke. meJe& eeeerve ebLe mebmke=le Yee<esle
Deensle.
Yeejleere leJe%eeveeeer JewefMees
veJeveJeerve ieeser mecepeeJetve IesCeeeer
efpe%eemee, ns ceeveJeees JewefMee Deens.
leecegUs DeeHeues Yeewefleke peerJeve KetHe
megOeejues Deens. yeee peieeee DeYeemeeves ns
meeOeues. keener peCeebvee mJele:ee ceveeyeue
Deblejbieeyeue efpe%eemee GlHeVe Peeueer. ceer
keesCe Deens?, keestve Deeuees?, ce=letveblej
keess peeCeej?, ceer peieele kee Deeuees?,
keesCelee nsletves Deeuees?, peieele meJe& ieeser
ceePee ceveeeceeCes Ie[le veenerle, ceie
kegCeeee ceveeeceeCes Ie[leele?, ee peieeee
kegCeer Meemeke Deens kee?, ceePee pevcece=letee JesUe, peeiee, ekeej F. keesCe
jJeles? ceePes DeeF&Jeef[ue, YeeJeb[ F. keesCe
jJeles? peie kemes keMeeHeemetve, kegCeeee
Fsves, keesCelee nsletves keOeer efvecee&Ce Peeues?
ceePee Je peieeee keee mebyebOe Deens? Demes
Deveble eMve MeesOeCeeee eelveeletve
leJe%eeve ee Meem$eeee Goe Peeuee.
eeeerve Yeejleeves ee efJe<eeer meKeesue
DeYeeme kesuee. npeejes $eef<e-cegveeRveer DeeHeues
meJe& peerJeve eemeeer meceefHe&le kesues Je leebvee
Deeuesues DevegYeJe Je efceUeuesues %eeve leebveer
efuentve sJeues. nse Jej GuuesKeuesues Jewefoke
Jee*dcee nese. eleskeeuee Deeuesuee
DevegYeJeele Hejke Demeuee lejer Debeflece mele
Skee Demeueeves meJe&meeOeejCe, meJe&ceeve
Demes leeTve-megueeKetve efveIeeuesues leJe%eeve
leeej Peeues. leees efJeefJeOe Hewuet Demes
Deensle:
yee mebkeuHevee
Jeso cnCeleele keer yee DeefveJe&eveere
Deens, cnCepes Meyoele JeCe&ve kejCeepeesies
veener. les DeekeeMeemeejKes Debvele DeeefCe
efoJeeUer 2011
DeieeOe Deens. leees cetueJe DeCegntvener

KetHe KetHe ueneve Deens, lej leeee efJemleej
DeekeeMeeHes#ee
DeefOeke
Deens.
(DeCeesjefCeeeved,
cenlees
cenereeved)
DeekeeMeemeefnle meJe& peie leeeeletve efvecee&Ce
Peeues Deens, leeves JeeHeues Deens DeeefCe
leelee efJeueerve nesle Deens. yeger Je ceveeves
leees Deekeueve nesT Mekele veener. HeCe
eeCe, ceve DeeefCe yeger eebeeleerue ewleve
yecneletvee Deeues Deens.
ieerlesle cnues Deens, `Mejerjentve Fbefes
es, FbefeebHes#ee ceve, ceveeHes#ee yeger DeeefCe
yegerHes#eener les es Deens.' (De.3/42)
yee Deveble ewleveeee cenemeeiej,
ceneDeekeeMe Deens. DeCeg, Jeerpe, egbyekelJe,
ieglJeeke<e&Ce Deeoer efJeeeleerue meJe& MekeleeRee
cetuemlees$e yee Deens. Meg yee efveef<ee,
efveeue Deens. HeCe Deleble Jesieeves efHejCeeje
YeesJeje efveeue efomelees lemes les Deens, keejCe
meJe& ejeejees les GiecemLeeve Deens. lee
erves les Deleble efeeeMeerueHeCe Deens. yee
meled Deens. keejCe leele keOeerner
kee[ercee$ener yeoue nesle veener. les efeled Deens,
keejCe efJeeeleerue meJe& ewleveees les
GiecemLeeve Deens. ewleve ns vesnceer DeeveboHe
Demeles. cnCetve yee les meled-efeled-Deevebo He
Deens. yeeeueee Hejyee, Hejceelcee Demesner
cnCeleele.
eke=leer, ceeee efkebJee meiegCe yee
mebkeuHevee : pemes Goyeeeres peUles eske
Jesieeves efHejJeueeme JesieJesieUs Deekeej
efomeleele, HeCe ele#eele ekeeMeCeeje Skee
efyebot Demelees, lemes peieeleerue eeeeJele
HeoeLe& DeeYeemecee Demetve Skeee yeeeeer
efceLee Kejer YeemeCeejer HeCe Kejs DeefmlelJe
vemeuesueer Hes Deensle. Meg yeeeuee `ceer'
Deens ner peeCeerJe Peeueer keer les meiegCe yee
nesles. cnCepes melJe, jpe, lece ee leerve
iegCeebveer les egkele nesles. leeuee F&ej cnues
Deens.
ieerlee leeueee cenod-yee cnCeles.
keenerpeCe Meg yecneuee Heg<e cnCeleele, lej
meiegCe yeeeuee eke=leer efkebJee ceeee
cnCeleele. oesIeebes mJeleb$e Je efvele DeefmlelJe
ceeveleele. cetU eke=leerle melJe, jpe, lece ee
leerve iegCeebeer meeceeJemLee Demeles. Heg<eeke=leer mebeesieeves iegCeebee #eesYe neslees. iegCe
efJe<ece nesleele Je KeUyeU efkebJee ieleer
efvecee&Ce nesles. leeletvee GlHeeer-efmLeleer-uee
ne efJeeeee KesU meg neslees. ner keeex
kejCeeNee MekeleeRvee Devegeces yeee, efJe<Cet Je
censMe Demes cnCeleele. ner eflevner F&ejeeere
Hes Deensle. (GOD : G = Generator,
O= Operator, D= Destroyer) eke=efle
efkebJee ceeee nerHeCe DeefveJe&eveere Deens. ceeee
ner Deleble DeodYegle Deens. pes Jemlegle: veener
lesner Kejs YeemeJeles. peerJeeuee yee%eeve Peeues
keer ceeesee Deble neslees. cnCetve efleuee Deveble
cnCelee esle veener. ceeesyeue cnueb Deens
keer, Depeeb Skeeb ueesefnle Megkeue ke=<Ceeb ner
pevcejefnle ceeee jpe-melJe-lece DeMeer
ef$eiegCeer Deens.
peieees mJeHe
F&ej Deveble keeser yeeeb[s GlHeVe kejlees,
leebee Heele melele yeoue keve leebee
veeMener kejlees. ns ee Deveeoer DeeefCe Deveble
Deens. Mebkejeeee& cnCeleele, MueeskeeOexve
eJe#eeefce eogkeleb ebLe keesefefYe:~
yee meleb peieefvceLee peerJees yecnwJe veeHej:~
keeseeJeOeer ebLeebletve pes meebefieleues Deens
les ceer DeOee& Mueeskeele meebielees : yee nse
mele-cnCepes ve yeoueCeejs Deens. peie ns
efceLee cnCepes yeoueCeejs Deens. peerJe ogmejseflemejs keesCeer vemetve yeee Deens. pemes JeeHe,
HeeCeer DeeefCe yeHe& DeMee leerve Heele Skee
HeoeLe& Demelees, lemes yeee Deveble Hes OeejCe
kejles. keesUer mJele:Heemetve peeUs leeej
kejlees, lemes yee mJele:letvee peie efvecee&Ce
44
kejles. oie[, Pee[, keerke, peueej eeCeer,

He#eer, HeMet, meeceeve ceeCetme Je Demeeceeve
Jekeleer Mebkejeeee&, %eevesej F. meejKee
ee meJeeceOes Skee yee Deens, HeCe eleske
efkeeCeer nesCeeNee leeee DeeefJe<keejees
eceeCe efYeVe Deens. Skeee efJepeseer Mekeleer
keceer-peemle ekeeMe osles, G<Celee Jee ieejJee
efvecee&Ce kejles, ceesceeser eb$es eeueJeles
DeeefCe egbyekelJener efvecee&Ce kejles. lemese ns
Deens.
yeeebeer eej mJeHes meebielee esleerue:
1. efveieg&Ce, efvejekeej Meg yee
2. meiegCe, efvejekeej F&ej (ceeesmen yee)
3. meiegCe meekeej yee (HetCe& peeie=le jeceke=<Ceeoer efoJe DeJeleej)
4. meiegCe meekeej eeke=le yee. eele Hegvne
eej DeJemLee Deensle. De) Deeie ewleve
yee : HeeCeer, ceeleer, oie[ F. efvepeeaJe HeoeLe&,
eele Hekele DeVecee kees<e Demelees. ye)
DeOe&eie ewleve yee : JevemHeleer. eele
DeVecee DeeefCe eeCecee kees<e Demeleele. ke)
DeOe& efJekeefmele ewleve yee : HeMet He#eer.
eele DeVecee, eeCecee DeeefCe ceveescee kees<e
Demelees. [) HetCe& efJekeefmele ewleve yee :
ceeveJe. eele DeVecee, eeCecee, efJe%eevecee
DeeefCe Deevebocee Demes Heee kees<e Demeleele.
kees<e cnCepes DeeJejCe. GMeeruee DeYee
Demelees leeeceeCes.
meebKeebee celes eke=leer DeeefCe Heg<e
(Matter And Energy) ns Deveeoer, Je
DeefJeveeMeer Demetve eke=leerle efJekeej GlHeVe
nesleele. leecegUs peieees mJeHe melele
yeouele Demeles. (ieerlee De.13/19) He,
Deekeej, veece ns melele yeoueles. cnCetve peie
meled veener. efveefJe&keej veener. peieeee
cetUeMeer èke=leer' veeJeees SkecesJe cetueleJe
Deens. les met#celece DeeefCe DeJekele Deens.
leeletve Skeentve Ske pe[ DeMeer leJes
efvecee&Ce Peeueer. meebKe leJe%eeveer DeMeer 25
efoJeeUer 2011
leJes ceeveleele. leer DeMeer : 1) eke=leer (eOeeve efkebJee DeJekele..

me=efyeerpe 2) cenled-leJe- (Jewefeke
yeger). 3) Denbkeej 4) Meyo 5)
mHeMe& 6) He 7) jme 8) iebOe ee
Heee levcee$ee 9) keeve 10) lJeee
11) [esUs 12) peerYe DeeefCe
13) veeke ner Heee %eevesefves. 14)
leeW[ 15) nele 16) Heee 17) iego
18) peveve ner Heee keceXefes 19)
DeekeeMe 20) Jeeet 21) lespe 22)
DeeHe 23) He=LJeer ner HebeceneYetles 24)
ceve 25) Heg<e.
leeHewkeer Heefnuee Dee leJeebHeemetve
met#ce me=er efvecee&Ce Peeueer. efleuee DeOee
eke=leer cnCeleele. Heg{erue meesUe leJes
eke=leeres efJekeej Deensle. Heg<e leJe ef$eiegCeer
eke=leereeHeueerke[s Deens. les iegCeeleerle Deens.
Heee levcee$eebeer efveefce&leer leceesiegCeeHeemetve,
Heee ceneYetles, Heee %eeveWefes Je Heee
keceXefes jpeesiegCeeHeemetve, lej ceveeeer
efveefce&leer melJeiegCeeHeemetve Peeueer. DeekeeMe,
Jeee, lespe, DeeHe, He=LJeer ner cetueJesner
Skeentve Ske pe[ Demetve DeekeeMeeHeemetvee
Flej cetueJeebeer efveefce&leer Peeueer Deens.
Me efkebJee pe[ peieeeer efveefce&leer DeeHeuee
peeefCeJesee Heueerke[s Demeuesuee met#ce
peieeletve Peeueer. ns Deieesej - met#ce peiener
met#celej, met#celece, DeMee meele HeeleeebJej
efJeYeeieues Deens. Me Je DeMe peieeleerue
meJe& ieeser melele yeouele Demeleele, cnCetve
leebvee efceLee cnCeleele. eke=leer DeeefCe Heg<e
eebee Ske$e esCeecegUs `GlHeeer-efmLeleeruee' DeMee mJeHeees peie leeej Peeues.
YeieJeodieerlesle meJe& Heg<eebHes#ee es Demee
Heg<eesece ceeveuee Deens.
peerJeees mJeHe
peerJe ner peieeeere eser DeeJe=eer Deens.
peieeuee yeeeb[ lej peerJeeuee efHeb[ cnCeleele.
YeieJeeve eerke=<Ce Depeg&veeuee keg#es$eeJej YeieJeodieerlee meebieleevee
Deelcee ne Hejceelceeese mJeHe ceeveleele.

Goe. : Deiveer Je efCeiee peeeceeCes
Hejceelceeuee ceeesves Peekeues keer F&ej neslees
leeeceeCes Deelceeuee DeefJeesves Peekeues keer
peerJe neslees. DeefJeescegUs peerJe, Deefvele
ieeseRvee efvele ceevelees. DeHeefJe$e ieeseRvee
HeefJe$e ceevelees. meJe& Yeesie efJe<ee Debeflecele:
og:Keoeeke Demetvener leele metKe ceevelees.
DeefJeescegUse `ceer' - ceePes, `let' -legPes Demee
wle YeeJe efvecee&Ce neslees. leecegUs peerJe
kece&yebOeveele Je pevce-ce=let HesNeele
De[kelees. pe[ Mejerjeuee JeeHeCeejs met#ce
Mejerj Deens. lesner met#celej, met#celece, DeMee
HeeleeebJej Hemejues Deens. osneuee efkebJee
Mejerjeuee DeVecee kees<e cnCeleele. keejCe
lees DeVeeHeemetve leeej neslees. mJele:uee `ceer'
mebyeesOeCeeje peerJe ne Kej lej Deelcee Deens.
HeCe MejerjeMeer SkeHe Peeueeves osneueee
lees `ceer' mecepelees. leecegUs leCe-cneleeje,
DeMekele-meMekele, jesieer-efvejesieer ns osnOece&
lees mJele:ese ceevet ueeielees. ne peerJe-YeeJe
nse De%eeve Deens. DeVecee kees<eeveblej
eeCecee, ceveescee, efJe%eevecee DeeefCe
45
Deevebocee Demes Skeentve Ske met#ce Demes

eej kees<e Deensle. kees<e cnCepes PeekeCe
efkebJee Deeeove. ns eej kees<e met#ce
Deensle. meJe&meeceeve peerJe ce=letveblej
DeVecee kees<eeee leeie keve ee eej
kees<eebmen met#ce peieele peelees. keener
keeUeveblej lees peerJe Hejle Me peieele pevce
Ieslees.
DeMeeekeejs eleske peerJe pevce-cejCe
eeele meeHe[uee Deens. eeCecee kees<e Heee
keceXefeebveer egkele Deens. Yetke Je leneve ns
eeCeees iegCeOece& Deensle. ceveescee kees<e ceve
DeeefCe %eeveWefeebveer egkele Deens. ceveelee
peerJe yeebOeuee peelees. cevee DeefJeee Deens.
``ceve SJe ceveg<eeCeeb keejCeb yebOe cees#eees.''
ceveecegUse ceeCetme yebOeele He[lees DeeefCe
ceveecegUse cegkeleefn neslees. efJe%eeveecee
kees<eele `ceuee mecepeles, ceer %eeveer, ceer kelee&'
ne YeeJe Deens. Deevebocee kees<eele `Denbkeej'
Deens. ee kees<eebveer Deelceeuee Peekeues Deens.
cees#e
efJeJeskeer ceeCemeeuee peerJeve ns og:Kecee
Deens ns Heles. megKecee JeeCeejer ieesner
efoJeeUer 2011
Debeflecele: og:Kee osles. leecegUs peerJevecejCeeee ee eeele DeeHeCe kemes meeHe[uees

ns peeCeCeeee lees eelve kejlees. ee
eeeletve yeensj He[Ces cnCepese cees#e efkebJee
cegkeleer. Mebkejeeee& cnCeleele, `yees efn
kees?' (yeebOeuesuee keesCe Deens?) Gej : ees
efJe<eeevegjeieer (peeuee efJe<eeele Deemekeleer
Deens) kee Jee efJecegefkele:? (cegkeleer cnCepes
keee?) èfJe<ees efJejefkele' (efJe<eeebyeue
Goemeervelee) meJe& efJe<ee ceveele Demeleele.
meJe& kees<e Deelceeuee yeebOeleele. `ceer' Keje
Deelceee Deens. cnCetve mJele:uee cnCepes
Deelceeuee- meJe& kees<eebHeemetve efJeYekele kejCes
cnCepes cegefkele. Heelebpeueer eesieMeem$eele ee
efJe<eeeJej meefJemlej ceeie&oMe&ve kesues Deens.
Heelebpeueer eesie oMe&veeee meejebMe Demee
Deens : 1. Meg Deelcee Heee kees<eebcegUs
mJele:es cetU He efJemejuee Deens. osneueee
lees `ceer' mecepet ueeieuee. ns Heee keesMe
cnCepese eke=leer. Deelcee DeeefCe eke=leer eebes
Ske$eerkejCe (eesie) ner DeefJeee. ns meJe&
og:Keebes keejCe Deens. DeefJeesletve Deefmcelee,
Deemekeleer, s<e Je Denbkeej efvecee&Ce nesleele.
ee Heee keues<eeletve Je=eeRee Giece neslees. ee
Je=eeRvee De[JeCes cnCepes eesie.
2. eesieemeeer ceve efmLej kejeJes.
leemeeer GHeYeesie ieeseRefJe<eeer efJejkeleer
DemeeJeer DeeefCe meJe&mJe F&ejeuee meceHe&Ce
kejeJes. keej ns F&ejees He Deens. `lees
ceere Deens' DeMeer YeeJevee keve keejeee
peHe kejeJee.
3. Deebie eesieevesner ceve efmLej nesles.
leeeer Heee yeeeebies Je leerve met#ce Deblejbies
Deensle. ece (Deefnbmee, mele, eesjer ve
kejCes, yeeee& Je meJe&mJeeee leeie),
efveece (Mejerj Je ceveeeer Meger, meblees<e, leHe
melele DeYeeme DeeefCe meJe&mJe F&ejeuee
meceHe&Ce kejCes), Deemeve (Mejerj efmLej
keve DeeefCe ceve DevebleeMeer SkeHe
kejCes), eeCeeeece (eeme DeeefCe

GdJeemeeJej leeyee DeeCeCes) DeeefCe eleenej
(Heee Fbefeebvee leebee YeesieJemletbHeemetve otj
kejCes) ner Heee yeeeebies Deensle. OeejCee
(efee Skee efkeeCeer yeebOetve sJeCes), Oeeve
(OeejCesee DeKeb[HeCee efkeJeCes) DeeefCe
meceeOeer. Oese JemletMeer Skeeelee Je
mJele:ee mebHetCe& efJemej) ner Deblejbies Deensle.
OeejCee-Oeeve-meceeOeer eebee mebeesieeuee
`mebece' cnCeleele.
4. `mebece' kesueeves Deveske Demeeceeve
Mekeleer eeHle nesleele. leebvee efmeer Demes
cnCeleele. leebeeke[s ogue&#e keve
DeYeeme eeuet sJeueeme Je efJejkele
jeefnueeme efJeJeske peeiee jenlees. meJe& keuesMe
Je DeelceeJejerue kees<e ve nesleele. Deveble
%eeve efceUles. leerve iegCeebmen eke=leer
DeelceeHeemetve JesieUer nesles. Deelcee mJemJeHeele mLeeveeHeVe neslees. peerJeYeeJe ve
neslees. nse kewJeue cnCepes cegkeleer nese.
ceOeegieerve Je DeJee&eerve keeUeleerue
mebeoee Je HebLe
ee leJe%eeveeJej DeeOeeefjle DemebKe
mebeoee Je HebLe efvecee&Ce Peeues. Deveske
leJe%eebveer, Deeeeeeveer Je meeOet-mebleebveer
mJele: cegkeleer efceUJetve meJe&meeceeveebvee
DeeHeDeeHeuee cegkeleer-ceeiee&es efJeJejCe keLeve
kesues. (mebKee leJe%eeveer peerJe DeeefCe
Deelcee ns JesieUs ceeveleele, cnCepes wle
ceeveleele. Hejbleg yengmebKe meeOegmebleebveer Dewle
leJe%eeveeeee eeej kesuee Deens.) meJe&
cetU ebLe mebmke=le Yee<esle Deensle.
efJeeejJebleebveer Je mebleebveer ueeskekeueeCeeLe& les
%eeve ueeskeYee<eebceOes DeeCeues. cejeer
Yee<esleerue DeMee ekeejee Heefnuee ebLe
cnCepes `YeeJeeLe& oerefHekee' (%eevesejer) ne
nese. %eevesejer ner YeieJeodieerlesJejerue erkee
Deens. ne ebLe peieeefme Peeuee Deens.
meeceeve peveebee keueeCeemeeer, meiegCe
46
Hetpee, veecepeHe FleeoeRJej DeeOeeefjle Deveske

mebeoee efJeeejJeble JekeleeRveer meg kesues.
Hetpeveere owJeleeJeve MewJe, Jew<CeJe, oe,
ieeCeHele, jece, jeceoemeer F. lemese efveieg&Ceer
veeieHebLe Je keyeerj HebLener ueeskeefee Peeues.
eke=leeres cnCepes efMeJeMekeleeres Hetpee
kejCeeje Meekele HebLeHeCe Hemejuee. Jewefoke Je
DeJewefoke leJeebes efceeCe Demeuesues yeew,
pewve Je MeerKe HebLe efvecee&Ce Peeues. keener
eefme mebeoee Je HebLe Demes Deensle.
1. MewJe - efMeJeHetpeke, meJe& YeejleYej
HeCe efJeMes<ele: oef#eCeske[s, Hemejuesuee
mebeoee. Meem$e, keuee, eesie Je yeeje
peesefleefueies eebvee cenJe osCeeje mebeoee.
2. veeLeHebLe - efMeJeeueee DeeefoveeLe
ceeveCeeje, veJeveeLeebee efveie&gCeer HebLe. ieguee
cenJe osCeeje Je neesie, cege ee meeOevee
kejCeeje HebLe, celmeWveeLe, peeuebOejveeLe,
ieesjKeveeLe, keeefveHeveeLe, ieefnveeRveeLe,
efveJe=eerveeLe, meesHeeve, %eeveosJe, cegkeleeyeeF&,
eebieosJe, peveeo&ve mJeeceer, SkeveeLe ns meJe&
cetUes veeLeHebLeere. meesnb meeOevee meebieCeejs
Deueerke[erue meble mJeeceer ceeOeJeveeLe nsner
veeLeHebLeeree. keyeerj Je veeveke mebeoeeebes
cetU veeLeHebLeelee Deens. keener keeU
Jeeceeeejer leebef$eke efeee ee HebLeele
efMejuee, HeCe ieesj#eveeLeeves MegefkejCe
keve cetU mJeHe eeHle keve efoues.
3. keefyejebee efveieg&Ceer HebLe ns
cegefmueceebee cetefle& Yebpeveeuee Gej nesles.
keefyejeee jece efveieg&Ceer neslee. ee, esce,
Yekeleer Je %eeve eeJej DeeOeejuesuee ee
HebLeeee Heg{s Deveske MeeKee Peeuee. `meiegCe
keer mesJee kejes, efveieg&Cekee kejes %eeve' Demes
keyeerj cnCeleele.
4. Jew<CeJe mebeoee YekeleereOeeve
Demetve efJe<Ceg efkebJee eerke=<CeHetpeke Deens.
` vecees YeieJeles JeemegosJeee' ne ceb$e,
YeieJeodieerlee Je YeeieJele ns ebLe DeeefCe
efoJeeUer 2011
ieeskegU, ejkee, yeefveeLe, ef<ekesMe ner

leerLe&#es$es ceeveCeeje, `Jesoebleer-Jew<CeJemebeoee' emLeeve$eeerJej DeeOeeefjle Je Yekeleer
Flekese %eeveeuee cenJe osCeeje ne HebLe Deens.
5. Jeejkejer mebeoee cegKele:
cenejeêle ueeskeefee Deens. efMeJe DeeefCe
efJe<Ceg eebes Sskee Demeuesuee Heb{jHetjee
efJeesyee ns eebes DeejeOe owJele Deens.
%eevesejer, nefjHee, SkeveeLeer YeeieJele,
legkeejece ieeLee, veeceosJe ieeLee F. eebes
eceeCeebLe Deensle. legUMeereer ceeU, Deyeerj
yegkekee, ieesHeereboeee efUe, Heb{jereer Jeejer
ner eebeer JewefMees Deensle. yengmebKe
cenejeêre meble Jeejkejer Deensle.
6. Meekele HebLe - efMeJeeee Meefkeleeer
Hetpee kejCeeje, cenemejmJeleer, ceneue#ceer Je
cenekeeueer F. meJe& MekeleeRvee ceelesee
mJeHeele HetpeCeeje ne HebLe Deens. eesieceeieea
F&[e, efHebieuee, meg<egcvee vee[deebvee ef$eHegje
osJeeree Heele Heenleele. keeceeKee,
ceefn<eemegjceefo&veer, eesieceeee, jsCegkee,
ueefuelee, YeJeeveer, pejerDeeF&, cejerDeeF&. F.
MeefkeleosJelee ueeskeefee Deensle. eebeele
veJeje$e Hetpee Deens. Deiemleer $e<eer, jeceke=<Ce
Hejcenbme, Mebkejeeee& ns osJeerHetpeke nesles.
Jeeceeeejer leebef$eke efeee ee HebLeele
efMejueeves ee HebLeeeer DeJeveleer Peeueer.
leeJej meble legkeejeceebveer me[ketve erkee
kesueer Deens.
7. oe mebeoee efveieg&Ceer Demetve
DeJeOetleebmeeer keesj GHeemevee meebielees.
eeHebefekeebvee iegeefj$e HeejeeCe Je ieee$eer
ceb$eeeer meeOevee meebefieleueer Deens. SketCe 24
DeJeleejebHewkeer oe ne efJe<Cetee meneJee
DeJeleej ceeveuee Deens. oeeyeesOe Je
oecenelce ns eceeCeebLe Deensle. eesieeleerue
<e[dees, veeef[efJe%eeve, kegb[efueveer, ebLeerYeso,
leerve F&<eCeebee leeie FleeoeRee DebleYee&Je ee
mebeoeeele Deens. eerHeeo JeuueYe, eer ve=efmebn
mejmJeleer, Dekekeuekeeses eermJeeceer meceLe&,

JeemegosJeevebo mejmJeleer, ceeefCeke eYet, oeevebo
mejmJeleer, iegUJeCeer cenejepe, iepeeveve
cenejepe, Mebkej cenejepe, lejeCeskej
cenejepe, yeer[kej, jeceevebo F. meJe&peCe oe
GHeemeke Deensle.
8. jece mebeoee Je jeceoeer mebeoee:
jece eefj$eeeer iees[er DeJeer Deens. Jeeefucekeer
jeceeeCe, DeOeelce jeceeeCe, keeefueoemeeee
jIegJebMe,
leguemeerjeceeeCe,
ie.efo.
cee[ietUkejebes ieerlejeceeeCe F. ebLe
ueeskeefee Deensle. FLes jeceveece DeeefCe
meodieg eebvee Heej cenJe Deens. meceLe&
jeceoeme,
eerOejmJeeceer,
mJeeceer
jeceeveboeeee&, eer. ieeWoJeueskej cenejepe ns
meble ceess jeceYekele nesles. yeveejmeeroemeebee
DevegYeJeHebLe, jepemLeeveeleerue jeceejCe eebee
jecemvesner HebLe, Gej Yeejleeleerue jeceeveboebee
jeceeJele mebeoee DeeefCe Deeoemeeee ceeOege&
YekeleerJej DeeOeeefjle jefmeke mebeoee ns
jeceYekeleebese Deensle. meceLe& jeceoemeebveer
jeceoemeer-mebeoee meg kesuee. leebveer
47
jeceeuee DeejeOe owJele ceevetve

ceeleerGHeemevesJej Yej efouee. cegmueerce
Deleeeejebveer ieebpeuesuee meceepe efoMeenerve
DeeefCe melJenerve Peeuee neslee. Mejerj DeeefCe
ceveeuee GYeejer DeeCeCeejer yeueesHeemevee
meceLeeveer meg kesueer. Deveske ce mLeeHeve
kesues. Kebyeerj, Metj DeeefCe efJejkele Demes
cenble leeej kesues. nefjkeLee efveHeCe,
jepekeejCe, meeJeOeHeCee DeeefCe eelve eeJej
meceLeeee Yej neslee.
ceeleer, HebeJeer, DeeesOee, efkeef<kebOee,
jecesej, ekeUer, eeHeU, peebye,
efMeJeLejIeU, meppeveie[ F. leerLe&mLeeves
ceeveueer peeleele. DekekeeyeeF&, Devebleoeme
jeceoemeer, GJemJeeceer, keueeCemJeeceer ns
meceLeees Gece efMe<e nesles. ieeWoJeueskej
cenejepe, eeQ[s cenejepe, oeme ieCet, eerOej
mJeeceer, veevee Oecee&efOekeejer, cemegjkej
cenejepe, JesCCeeyeeF& eebveer jece DeeefCe
jeceveece peveceevemeele peJeues.
9. ieeCeHele mebeoee : ieCeHeleer
efkebJee yecnCemHeleer cnCepes meiegCe keej
Hejceelcee. kegueener mebeoee Demees. meJe&
ieeseRee megJeeleeruee ieCesMe Hetpee Demelese.
%eevesejer, YeeJeeLe& jeceeeCe, SkeveeLeer
YeeieJele, oemeyeesOe F. meJe& ebLe
ieCesMemleJeveevese meg nesleele. ieCesMeHegjeCe,
cegodieue HegjeCe FleeoeRceOetve ieCesMeeeer
ceeefnleer efoueer Deens. ieCesMeees Dee
DeJeleej, keejesHeemevee, 21 eoef#eCee,
12 veeJes, ef$eMetue, HejMet, HeeMe, oele ner
Mem$es, ogJee&, mJeefmleke, ceesoke, cet<eke DeMee
Deveske JewefMeeebveer ner osJelee Deleble
ueeskeefee Peeueer Deens. ieCeke, ie=odmeceo,
Ye=Megb[er, cegodieue ee $e<eeRveer ieCesMeeeer
Deveske mlees$es jeueer Deensle. HesMeJeebes ns
owJele nesles. ueeskeceeve efUkeebveer
meeJe&peefveke ieCesMeeslmeJe meg kesues.
eeKesjerpe Meske[es HebLe DeeefCe GHeHebLe
efoJeeUer 2011
YeejleYej Hemejues Deensle. MeerKe, yeew,

DeeefCe pewve HebLeebceOeerue Deveske ieeser Jewefoke
leJe%eeveeletvee Iesleuee Deensle. meJe&
mebeoeeebveer Jesoebleeeer efMekeJeCe meJeemeeer
meesHeer kesueer, `veecemcejCe' ns megueYe meeOeve
efoues, meiegCe-efveieg&Ceeee mecevJee meeOeuee,
cetefle&Hetpee, Yekeleer, mebieerle, meoeeej,
ceeveJelee, veweflekelee, iegceefncee F. meeOeveebveer
meceepeeuee GVele kesues. jepeIejeCeeleerue
ceerjeyeeF&Heemetve
keevnesHee$esmeejKee
ieefCekesHeele m$eer-mebleebee Goe ner ee
mebeoeeebeer ceeser osieCeer Deens. yeoueCeeNee
jepekeere DeeefCe meeceeefpeke efmLeleercegUs
veJeefJeeejebeer yeerpes Hesjueer iesueer. leecegUs
iesuee 150-200 Je<eele Deveske veJeerve
HebLe Goeeuee Deeues. leeHewkeer keener Demes
Deensle :
efMe[eaes meeF&yeeyee Deepener ueeskeefee
Deensle. Goer ns efJeJeskeees, lej oef#eCee ns
Jewjeieees eefleke efvecee&Ce keve leebveer
ueeskekeueeCe kesues. leebee ecelkeejebee
Deveske keLee meebefieleuee peeleele.
melemeeF&yeeyeebee DeebOe eosMeele HeHetleea
esLes eMeebleer efveueece Deeece Deens. lesLes meJe&
efMe#eCeeeer meese Demeuesues eeb[ efJeeeHeer,
ceesHele Deew<eOeesHeeejemeeer Deew<eOeeuee,
veejeeCemesJeseje DeVeoeve, Yepeve-keerle&veeoer
GHeemevee ns keee& eeueles.
HeeB[sejer esLeerue DejefJevoeeceele eesieer
DejefJeboebee HetCe&eesieebes eefleHeeove kesues
peeles. megJeeleeruee eKej je^Yekele DeeefCe
eebeflekeejke Demeuesues DejefJevo Heg{s Heej
ceess eesieer Je YeieJeodYekele Peeues. Yeejleeee
mJeeleb$eefove 15 Dee@iem ne leebee
pevceefoJeme.
F&mkee@ve ner YeefkeleJesoeble eYetHeo
mJeeceeReer Jewefoke mebmLee. leebveer
iegDee%esJeve HejosMeele Jesoebleeee eeej
kesuee. HejosMeele `vet Je=boeJeve' veeJeeee
Jewefoke mebIe mLeeHeuee. Jewefoke Jee*dceeees

Fbepeerle Yee<eeblej kesues. `njs jece, njs
ke=<Ce' ee ceb$eeee eeej kesuee.
pes ke=<CecetleeAes efJeeej meebieCeejs
ke=<Cecetleea eefleeve Deveske MeeKeebceOetve
peieYej Hemejues Deens. Oece&, HebLe, ieg,
mebmkeej eebeecegUs ceve mebmkeejeOeerve nesles.
DeMeg nesles Je leecegUs ceveeee efJekeeme
Kegblees Conditioned Mind ceveeke[s
mee#eerYeeJeeves Heene. Jele&ceeve #eCe
Heke[Ceemeeer keece-eesOeeoer efJekeej
efvecee&Ce kejCeeje YetlekeeU ve kejeJee.
psychological time leeletve efejbleve
esceeee Je Meebleeree DevegYeJe efceUlees, Demes les
cnCeleele.
mJeeceer efevceeevebo eebes èfevcee
efceMeve',
`DeefOekeeefOeke
ueeskeebvee,
DeefOekeeefOeke keeUemeeer DeefOekeeefOeke
Deevebo osCes' ee leJeees Heeueve kejles.
efnceeueeeleerue efmeyeejer Je cegbyeF&leerue HeJeF&
esLes iegkegue Heleerves Jewefoke leJe%eeve
efMekeJeues peeles.
jefJebveeLe eketj eebee efJeeYeejleer
mebmLeses Meebefleefvekesleve ns iegkegue Deens. lesLes
efvemeie& DeeefCe efMe#eCe eebeer meebie[
IeeueCeele Deeueer Deens. cegues efvemeiee&ee
meeefveOeele Pee[eKeeueer efMekeleele.
jeceke=<Ce mebIeeee ce efJeJeskeeveboebveer
yesuegj esLes mLeeHeve kesuee. Je jeceke=<Ce
efceMeve meg kesues. esLetve meJe& meceeJesMeke
efnbot Oecee&ee emeej neslees.
epeeefHelee yeeekegceejer F&ejere
efJeeeueeeeer mLeeHevee oeoe uesKejepe eebveer
kesueer. eebes cegKeeuee Deyetuee Deens. eeuee
Deeblejjeêre ceevelee Deens. Dee yeefnCeeReer
eyebOe meefceleer meJe& JeJemLee Heenles. leeie,
leHemee, mesJee, Meekeenej, yecnee&,
eesieeYeeme, jepeeesie, F&ejer menpe%eeve ee
efJe<eeebvee cenJe efoues peeles.
48
Heeb[gjbieMeem$eer DeeJeues eebee

mJeeOeee HeefjJeejees ueeKees meYeemeo
Deensle. HejosMeelener efJemleej Deens.
YeieJeodieerleses leJe%eeve Je ke=<CeYekeleer
eebee DeeOeejs Oeeefce&ke efMekeJeCe efoueer
peeles.
JeecevejeJe Hew eebee `peerJeveefJeee
efceMeve'ee veecemcejCe meeOevesJej Yej Deens.
osnYeeJeeletve peerJeYeeJe Je peerJeYeeJeeletve
F&MeYeeJe meeOeeJee DeeefCe DeeHeues peerJeve
mece= kejeJes Demes les meebieleele.
efvebyejieer cenejepeebveer kevee&keele
efvebyejieer mebeoee meg kesuee. leebee
Fvesefiejer MeeKesleerue iegosJe jeve[s eebveer
Fbepeerle GHeefve<eoeJej efueefnuesuee ebLe peieele
veeJeepeuee iesuee.
ieCesMeHegjeruee iegosJe efmeHeer esLes
efveleevebo mJeeceeReer meceeOeer Deens. HegjeCe
keeUeHeemetve ee mLeeveer Deveskeebveer kesuesuee
meeOevescegUs ns mLeeve HeefJe$e Peeues Deens. eeee
efMe<eJeie& Decesefjkeslener Deens.
mJeeceer veejeeCe HebLeeeer mLeeHevee mJeerceer
menpeeveboebveer kesueer. cegKele: iegpejeleceOes
Je Flej$ener mJeeceer veejeeCeeeer KetHe cebefojs
GYeejCeele Deeueer Deensle.
eeefMeJeeener Deveske HebLe, mebeoee,
mebmLee DeeefCe Jekeleer meceepeesVeleermeeer Pele
Deensle. ee eseeMee uesKeele meJeeee
GuuesKe kejCes DeMekee Deens. Yeejleere
mebleebeer ceeveefmekelee oMe&JeCeeNee %eevesej
cenejepeebee `Hemeeeoeveeleerue' Skee
DeesJeerves ee uesKeeeer Hetle&lee kejlees.
ogefjleebes efleefcej peeJees~
efJee mJeOece& metex Heenes~
pees pes Jeebefue lees les ueenes~
eeefCepeele~~
efoJeeUer 2011
Yeejleele Skee efHe{eres %eeve

ogmeNee efHe{eruee osTve
%eeveHejbHeje DeeefCe
mebmke=leerHejbHeje efkeJeCeees
keece nesle nesles. eleske
efHe{er DeeHeuee HetJe&
efHe{erHeemetve %eeve enCe
keve, leeeceeCes mJele:ee
JeJenej eeueJetve, lee
%eeveele mJele:ke[tve keener
Yej Ieeuetve leele egieevegketue
yeoue keve, leeuee
Heefj<ke=le keve DeeHeuee
Heg{ee efHe{erHeele HeeseJetve
ke=leke=lelee ceevele nesleer.
leeuee $e<eer$eCe Hes[Ces
cnues peele nesles.
Yeejleeeer efMe#eCeHejbHeje peieele meJee&efOeke eeeerve DeeefCe es Deens. ner iees Deelee
meJe&ceeve nesT ueeieueer Deens. pemes efMe#eCe leMeer Jekeleer, pemes efMe#eCe lemee meceepe,
pemes efMe#eCe lemes je^ ns meceerkejCe ie=nerle Oejues, lej Yeejleeuee ueeYeuesueer efejbpeerefJelee
Yeejleeee efMe#eCeeCeeueercegUs DeeefCe leer eCeeueer efpeeeJej DeeOeejuesueer Deens, lee
peerJeveercegUs Deens Demese cnCeeJes ueeiesue.
Hejbleg Deepe Yeejleeee peerJeveele mece=er, mLewe&, megmebmke=leHeCee, ieewjJe ns meJe& keceer
Peeuesues efomeleele. DeeeejefJeeejebeer Yeleener yejere Dee{Ules. leees keejCener Deepeeer
efMe#eCeHeleere Deens, Demese cnCeeJes ueeiesue. Yeejleeee YetlekeeU DeeefCe Jele&ceevekeeU
ns meebmke=eflekeo=ee JesieUs JeeCeees keejCe Yeejleeee efMe#eCeHeleerle Peeuesues HeefjJele&ve
Deens Demes ner cnCelee esF&ue.
Yeejleere efMe#eCeeeer
cetU leJes DeeefCe leele Peeuesues
HeefjJele&ve
- Fbotceleer keeOejs
49
efoJeeUer 2011
cnCetve Yeejleere efMe#eCeeeer cetU leJes

keesCeleer DeeefCe Deepe leele keesCeles HeefjJele&ve
Peeues Deens, ns peeCetve IesTve Deelee leeyeue
keee kejeeuee nJes eeee efJeeej kejCes
iejpeses Deens.
meeOeejCeHeCes mebHetCe& efMe#eCeJeJemLesee
leerve Hewuetbveer efJeeej kejCes eesie jsue.
leele eLece efMe#eCeeeer efJe<eeJemlet,
DeYeemeece, HeeveHeleer, cetueebkeveHeleer
Jeiewjs. ne Peeuee efMe#eCeeee %eeveHe#e. ogmejs
efMe#eCe osCee-IesCeemeeeree Yeewefleke DeeefCe
Meemekeere
eMeemekeere
JeJemLee,
efMe#eCeJeJemLeses SketCe meceepejevesleerue
mLeeve DeeefCe eflemejs efMe#eCeeeer
DeLe&JeJemLee.
efMe#eCeeee %eeveHe#e
kegueener osMeele efMe#eCeeee %eeveHe#e
lee osMeeee peerJeveefJe<eeke efJeeejebJej
DeeOeejuesueee Demelees. Yeejleere efMe#eCeeeer
%eeveOeeje ner Yeejleere peerveJeOeejsJej
DeeOeeefjle DeeefCe Yeejleere peerJeveOeejsuee Heg
kejCeejer nesleer. ee %eeveOeejseer efkebJee
peerJeveOeejseer JewefMees eeeceeCes Deensle.
1. HetCe& me=er DeelceleJeeee efJemleej Deens
DeeefCe efleeele ewleve Devegmetle Deens.
2. pe[esleve meJeeceOes Skee DeelceleJe
Devegmetle Deens, cnCetve me=eree meJe&
HeoeLeeee mebyebOeees met$e Skeelcelee Deens.
3. esce, mesJee, leeie, DeeHeuesHeCee ner
peerJeveJeJenejeeer DeeOeejYetle ceeie&oMe&ke,
esjke, efveeb$eke leJes Deensle.
4. mebHetCe& me=eree JeJenej eeerelee DeeefCe
HejmHej Hetjkelee ee oesve efmeebleebvee Oeve
eeuelees.
5. mebHetCe& peerJevejevee kece&, kece&Heue,
Hegvepe&vce, pevcepevceeblej ee efmeebleebJej
DeeOeejuesueer Deens.
6. DeelceleJe Decej Deens DeeefCe eleske
Jekeleeree peerJeveees Debeflece ue#e cees#e ns
Deens.
7. %eeve HeefJe$e Deens, es Deens DeeefCe
cegkeleerke[s IesTve peeCeejs Deens.
Yeejleeee meJe& Meem$eebeer meceepeMeem$e,
DeLe&Meem$e, jepeMeem$e, Oece&Meem$e Jeiewjs meJe&
meeceeefpeke meebmke=efleke Meem$eebeer jevee ee
peerJeveeruee Oeve Peeueer. meJe& eeke=efleke
efJe%eeves efkebJee Meem$es- eeCeerMeem$e,
JevemHeefleMeem$e, peerJeMeem$e, jmeeeveefJe%eeve,
Keieesue, Yetieesue Deeoer DeOeelce efJe%eeveeJej
DeeOeeefjle DeMeer jeueer iesueer. meJe&
jeveeMeem$es-JeemletMeem$e,
efMeuHeMeem$e,
eb$eefJeee, Mem$eefJeee Deeoer Skeelcelesee
efmeebleeuee Oeve jeueer iesueer. meeefnle,
mebieerle, keuee, keejeriejer Deeoer
meJeeceOesmege Yeejleere DeOeelceere
Devegmetle Peeueer.
nere Meem$es Deieoer efMeMegefMe#eCe les
GeefMe#eCeeHeele meJe&$e efMekeefJeueer peele
nesleer. meJe& efJe<eeees efmeeble DeeefCe cetU
efJeeej ee leJeebvee Oeve nesles. meJe&
efJe<eeJemlet, HeeeHegmlekeebceOeues Hee ee
leJeebese efJeJejCe kejCeejs nesles. cegueebee
ieeser, ieeCeer, ieHHee, GoenjCes, efe$es,
ceeseebes efveyebOe, keeJes, veekes, eyebOe nere
leJes efJeMeo keve meebieCeejs nesles.
efMe#eCeeee ceeOeceeves Yeejleere
peerJeveeruee yeUke keve Skee
efHe{erHeemetve ogmeNee efHe{eruee osTve
%eeveHejbHeje
DeeefCe
mebmke=leerHejbHeje
efkeJeCeees keece nesle nesles. eleske efHe{er
DeeHeuee HetJe& efHe{erHeemetve %eeve enCe keve,
leeeceeCes mJele:ee JeJenej eeueJetve, lee
%eeveele mJele:ke[tve keener Yej Ieeuetve leele
egieevegketue yeoue keve, leeuee Heefj<ke=le
keve DeeHeuee Heg{ee efHe{erHeele HeeseJetve
ke=leke=lelee ceevele nesleer. leeuee $eef<e$eCe
Hes[Ces cnues peele nesles.
DeOeeve-DeOeeHeve Heleer, efMe#eCeees
50
JesUeHe$eke, leemeHeleer, Hejer#ee, efJe<eeebeer

mebieleermeejKee efMe#eCeeee leebef$eke
He#eebJejmege YeejleereHeCeees JewefMee
oeKeJeCeeje mee neslee. GoenjCeeLe& :
- ieg DeeefCe efMe<e oesIes efceUtve DeOeevee
kejerle nesles. oesIesner efJeeeLeeae nesles.
- DeOeeHeve-DeOeeveeHes#ee JesieUs vemetve
DeOeeveeeer HetCe&lee cnCepese DeOeeHeve Demes
ceeveues peele nesles.
- DeOeeveees Meem$e lej jeues iesues nesles,
Hejbleg DeOeeHeveees Demes mJeleb$e Meem$e veJnles.
- DeOeeve DeOeeHeve ee oesvneRmeeer Skee
Meyo èJeeve' Demee neslee.
- ieg DeeefCe efMe<eeee mebyebOe DeeefLe&ke efkebJee
JeeJemeeefeke vemetve Deeeflceke neslee. Demee
Deeeflceke mebyebOe DeOeeve-DeOeeHeveees
eeCeleJe nesles.
- Mew#eefCeke meeOeve meeceeeres cenJe
DeefleMee keceer nesles. %eeveepe&ve
kejCeemeeeree DebieYetle iegCeebJej DeeefCe
keewMeueebJeje Keje Yej efouee peele neslee.
DeLee&le, Hegmlekes, Jeee, MeeeJe meeceeer,
JeiewjWHes#ee mce=efleMekeleer, DeekeueveMekeleer,
OeejCeeMekeleer, efJeveeMeeruelee, ee, mebece
Deeoer ieeseRes cenJe DeefOeke nesles.
- Heg<keU efJe<ee Lees[s Lees[s efMeketve peemle
ieeser ceeefnleer keve IesCeeHes#ee Ske-oesve
efJe<ee eebieues efMeketve, les efMekelee efMekelee
veJeerve efJe<ee mJele:ntve efMekeCeeeer #ecelee
efJekeefmele kejCes DeefOeke eesie ceeveues peele
nesles cnCetve DeOeeve DeOeeHeveeeer JeJemLee
leeeceeCes kesueer peele nesleer.
- Hejer#ee DeLee&lee iegCe, HeoJeer,
veeskejerue#eer vemetve peerJeveue#eer nesleer.
ee efJe<eeeeer yejere eee& kejlee
esCeemeejKeer Deens. lemee ne efJe<ee Deepeee
meboYee&lener yejee mecepetve IesCeeeer iejpe
Deens. lejer uesKeceee&osvegmeej keener met$es
ceeb[Cese Mekee Deens.
efoJeeUer 2011
efMe#eCeeee JeJemLeeHe#e
Yeejleere efMe#eCeeyeue Deepe nesCeeNee
eee& DeefOekeebMeHeCes %eeveHe#eeee nesle
Demeleele. JeJemLeeHe#eeke[s leeceeveeves keceer
ue#e peeles. Hejbleg efJeeej kesuee lej leesner
DeefleMee efJeeejCeere DeeefCe keoeefele peemle
efebleeesjke Deens, Demes JeeueeefMeJeee
jenCeej veener. cnCetve DeeHeCe keener Uke
cegeebeee efJeeej ke.
1. Yeejleele mebHetCe& meceepejevesle meceepe ne
keWYetle cenJeeee Ieke neslee. meceepeleb$e
meJeexHejer nesles. Deve meJe& leb$es, jepeleb$emege
meceepeleb$eeuee Devegmejle nesles, meceepeleb$eeee
DeOeerve nesles. DeLe&leb$e, Geesieleb$e Jeiewjs
jepeleb$eeuee DeOeerve vemetve meceepeleb$eeueee
DeOeerve nesles. Hejbleg efMe#eCe jepeleb$e DeeefCe
meceepeleb$e oesIeebes ceeie&oMe&ve, esjke,
efveeb$eke DeMee Oece&leb$eeuee DeOeerve nesles DeeefCe
meceepeJeJemLesceOes efMe#eCeees mLeeve
Oece&leb$eees eefleefveOeer cnCetve nesles.
2. eeuee Oevee iegee, cnCepese
efMe#ekeeee Deeoj DeeefCe ieewjJe neslee.
jepeemege iegee Deeoj kejeeee.
3.
leeeyejesyej
efMe#ekeeeener
peyeeyeoeNee neslee. meceepeeeer, Oecee&eer,
mebmke=leereer Ie[er ve efyeIe[t osCeeeer
peyeeyeoejer efMe#ekeeeer nesleer. leemeeer
leeuee leHe: mJeeOeee HetCe& peerJeve peieCes
mJeeYeeefJeke nesles.
4. Deeeee&eer iees Jeesue DeMeer JeJemLee
cnCepes jepeeee efkebJee Meemeveeee,
efMe#eCeees efveeb$eCe kejCeeje Demee efMe#eCe
efJeYeeiee veJnlee efkebJee keesCeer
efMe#eCeeefOekeejere veJnlee. efMe#eCeleb$eeee
DeefOeelee efMe#ekee neslee DeeefCe leeeer
efvee Oecee&eleer nesleer. eeueee jepeefve
veJns, Hejbleg Oece&efve efMe#eCe cnCeleele.
5. iegkegue, Deeece, efJeeeHeer DeMeer
JesieJesieUer OeeCeer Demeuesueer efJeeekeWs
peerJeveefMe#eCeeeer DeeefCe GeefMe#eCeeeer keWs

nesleer. Hejbleg eeLeefceke efMe#eCe, veerefleefMe#eCe,
JeJemeeeefMe#eCe, mebmkeej ns meJe&
meceepeJeeHeer nesles. Iej ns mebmkeejefMe#eCeees
keW, meceepepeerJeve JeeJeneefjke veerleer DeeefCe
eeefj$eeee efMe#eCeees keWs, JeJemeee keWs
ner JeJemeeeefMe#eCeeeer keWs, osJeeuees ner
Oece&efMe#eCeeeer keWs nesleer. Deieoer Deueerke[s
cnCepes meesUeJee les DejeJee Melekeele
DeefleMee JeeHeke DeMeer eeLeefceke
DeewHeeeefjke efMe#eCeeeer keWs nesleer.
veerefleceee, JeJenej kegMeuelee,
DeLee&pe&ve#ecelee,
GlHeeovekegMeuelee,
meodiegCemebHeVelee, Oece&eJeCelee Jeiewjsmeeer
efJeeekeWebeer iejpe veJnleer. les meJe&
meceepeJeeHeer nesles. efJeeekeWs leHe, mJeeOeee
eOeeve Meem$eefMe#eCeeeer keWs nesleer. DeMee
JeJemLeses efveeb$eCe Meemeveeke[s lej cegUere
veJnles. efveeb$eCemege efJekeWefle nesles DeeefCe
leees met$emebeeueve Oece&iegbee neleer nesles.
(Òece&' ee mebkeuHeveseer DeepeeemeejKeer
efJeunsJee ueeJeueer iesueer veJnleer, ns JesieUs
meebieeeuee vekees.)
6. efMe#eCe ne mJese DeeefCe mJeleb$elesee
efJe<ee neslee. efMekeeeeer mekeleer veJnleer.
peeuee efMekeeees Demesue leeves efMekeeJes
DeeefCe efpeLes efMe#eCe efceUsue efleLes peeJes.
%eeveefHeHeemee Demesue, Meem$eere DeOeeveeeer
iees[er Demesue, Je<ee&vegJe<ex %eevemeeOevee
kejeeeer leeejer Demesue, efJeveeMeeruelee,
ee, iegyeue HetpeYeeJe Demesue leeves
efMekeeJes, $eef<e$eCeeeer GlejeF& kejCeeeer
#ecelee Demesue DeeefCe lelHejlee Demesue leeves
mJele: efMeketve ogmeNeebvee Deetke efMekeJeeJes.
Flejebveer lee Yeeveie[erle He[t vees.
pemes efMe#eCeleb$eeuee jepeleb$e efkebJee
meceepeleb$eeuee DeOeerve kesuesues veJnles lemese
%eeveeuee meee DeeefCe HewMeeee DeOeerve kesuesues
veJnles. leecegUse efMe#eCe meceepeeuee DeeefCe
51
eeeerve Yeejleere iegkegue Heleer
jepeeuee ceeie&oMe&ve ke Mekeues DeeefCe

meceepe efejkeeueeHeele mece=, megmebmke=le,
efmLej DeeefCe %eeveJeeve jent Mekeuee. keuee,
keejeriejer, meeefnle DeeoeRee efJekeeme nesT
Mekeuee.
efMe#eCeeee DeeefLe&ke He#e
efMe#eCe DeLee&pe&veemeeer veJnles,
%eeveepe&veemeeer nesles. HeoJeer, eceeCeHe$e,
veeskejer, HejJeeves, Heieej JeiewjWee eewkeerle
efMe#eCe De[keuesues veJnles. leecegUs efMe#eCe
ceneie DemeCes, OeveJeeveebee cegueebveee
efJeefMe efMe#eCe GHeueyOe DemeCes,
JeeJemeeefeke DeYeemeeceebes efveeb$eCe
Meemeveeves
kejCes,
mJeefJeeHeesef<ele
efMe#eCeJeJemLee Geespekeebke[s DemeCes Demes
leb$e veJnles. efMe#eCe efve:Meguke DemeCes ner
Heefnueer De nesleer.
iegoef#eCee, efYe#ee, iegkeguemesJee Deeoer
JeJemLeebee efJeeekeWeee DeLe&JeJemLesle
cenJeeee Jeee neslee. Deepe DeeHeCe ee
JeJemLeebee veermee Heefjeener keve Iesleuee
veener DeeefCe leeeer efJeMues<eCeelceke
ceeefnleermege keve Iesleuesueer veener. HeCe
efMe#eCeees leb$e MelekeevegMelekes Gece ekeejs
eeueefJeCeele eebee Jeee ceese neslee ns ceeve
kejeJes ueeiesue.
meceepeeves DeeefCe jepeeves efMe#eCekeWebes
oeve osTve Hees<eCe kejeJes, ner meJe&mJeerke=le
efoJeeUer 2011
JeJemLee nesleer. Hejbleg ns oeve ke=le%eleeyegerves

efoues peele nesles, GHekeejyegerves veener.
DeLee&pe&ve kejCeemeeer DeOeeHeve nener
efJe<ee DeefmleJeele veJnlee. èfJeee DeLe&keejer
efJeee DeLe&eeHleer keve osles' Demes Jeeve
mele Demeues lejer DeLe&keejer DemeueecegUs
efMe#eCe IesCes ne ekeej veJnlee. eeee DeLe&
Demeener veener keer DeLee&pe&veees DeeCeKeer JesieUs
keener meeOeve efkebJee eesle Demesue leese
efMe#eke nesle neslee. DeOeeHeve HetCe&JesU eJe=eer
Demetvemege DeLee&pe&veeHes#ee %eeveoeveees cenJe
peemle nesles. lee DeLee&ves efMe#eCe DeOeeve
DeeefCe DeOeeHeve-DeLe&efvejHes#e nesles.
meceepeele %eeveesHeemevee DeKebef[le JneJeer,
meg{HeCes eeueeJeer, leemeeer jepee leeee
mebj#eCeeeer DeeefCe Hees<eCeeeer JeJemLee kejerle
lesmege ke=le%elesHeesere. %eeveesHeemevee
kejCeeNeebes ieewjJe DeeefCe mevceeve keceer
kesuee peele vemes. keener efJeefMe DeOeeve
ekeuHeebmeeer efMe#ekener jepeeke[s,
eseRke[s DeeefLe&ke JeJemLee ceeieCeemeeer
peeees HeCe mJeeefYeceeve, ieewjJe, %eeveefvee
DeeoeRee yeUer osTve, JeJemLee osCeeNeeee
leNnsleNnsee Deer ceeve keve JeJemLee
efkebJee meenee mJeerkeejle vemes. %eeveees
DeeefCe Heee&eeves ieges, efMe#ekeees ieewjJe
meebYeeUCes ne oesvner He#eebee kee#e Demes.
efMe#eCe ne JeJemeee cegUelee vemeueecegUs
DeeefLe&ke osJeeCeIesJeeCe ne efJe<eee veJnlee.
DeMee DeLe&efvejHes#e efMe#eCeJeJemLescegUs
Oece&, mebmke=leer, peerJevecetues peHeueer iesueer
DeeefCe peer keener mece=er Deeueer efleuee Oecee&es
DeefOeeve jeefnues.
Deepe Peeuesues HeefjJele&ve
Kejs lej Jej kesuesues meJe& efJeJeseve
Deepeeer efmLeleer yeIetve efleee meeHes#e pes
peeCeJeles lemese Deens cnCetve Deepeee
HeefjJele&veeyeue DeefleMee Lees[keeelee keener
Uke ieeser ue#eele IeeJee ueeieleerue.
Deepe efMe#eCe ne Ske JeJemeee Deens,

Geesie Deens, efJeee DeLee&pe&veemeeere Deens, ns
Ske meJe&mJeerke=le leLe Deens. leeuee Oevee
efMe#ekeeee opee& ne kece&eeNeeee opee&
Peeuee Deens. leele DemJeeYeeefJeke Demes keener
veener. efJeeeLeea ne ueeYeeLeea, cnCepese eenke
DemeCes nsner eflelekese meenefpeke Deens.
efMe#eCe Meemeveeb$eCesee DeOeerve Peeuesues
Deens. Meemevee ceeie&oMe&ke DeeefCe efveeb$eke
Deens. Deepe lej meceepeleb$emege Meemeveeee
DeOeerve Peeuesues Deens. Meemeveeeer
meceepeeOeervelee kesJeU efveJe[CegkeebceOes celes
efceUJeCeeHegjleer Deens.
efMe#ekeeves mJele:ee ieewjJe HetCe&HeCes
ieceeJeues Deens. meJee&le keUme cnCepes
JesieJesieUs efJe<ee, lee efJe<eeebes
DeYeemeece, Hegmlekes Jeiewjsletve DeYeejleere
peerJeveeres eefleHeeove meg Peeues Deens.
iesuee oesveMes Je<ee&le nse keece eecegKeeves
nesle DemeueecegUs mebHetCe& meceepejeveee
yeouele eeueueer Deens. efJeeej DeeefCe
JeJenejeeer Hele yeoueueer Deens. DeeHeues
ceeHeob[e yeouetve iesues Deensle. %eeve, ieewjJe,
efMe#eke, peerJevecetues, efJekeeme, Oece& Deeoer
peerJeveeee DeeOeejYetle mebkeuHeveebeer
JeeKeee yeoueueer Deens. leeee HeefjCeecener
DeeHeCe Yeesielee Deenesle. veer ueeieuesuee
JeJemLeebeer Ie[er efyeIe[Ces, meeJe&ef$eke
DeefmLejlee DeeefCe Demegj#ee, veerefleceesee
Nneme, DeLe&efJe<ecelee, ceeCemeeee ieewjJeeeer
DeeefCe mJeleb$eleseer neveer, Mees<eCe, Deleeeej
DeeefCe efnbmesle Jeeo, Heee&JejCeees eot<eCe
Deeoer mLeeefveke les Jewefeke mebkes eecegUse
Dees{eJeueer Deensle.
ns meJe& oesveMes Je<ee&HetJeea Fbepeebveer kesues
cnCetve DeeefCe mJeeleb$eeeHleerveblej DeeHeCe
eeueJeues DeeefCe DeefOeke JeeHeke DeeefCe
yeUke kesues cnCetve Peeues. lesJne Fbepeebvee
oes<e osle yemeCeeSsJepeer DeeHeCee DeeHeueer
52
peyeeyeoejer DeesUKetve ns leb$e veer kejCeeeer

megJeele kesueer Heeefnpes.
kejCeere keee&
1. osMeele efkeefkeeCeer MeemeveefvejHes#e
Demes DeOeeve ie efvecee&Ce nesTve Yeejleere
%eeveOeejs DeOeeveeeer megJeele Peeueer
Heeefnpes.
2. vegmelese Meem$eere DeOeeve keve
eeueCeej veener, lej Yeejleere %eeveOeejsuee
Deepeee keeUeuee DevegHe JeJenee&
mJeHe kemes eeees eeee efJeeej efJeceMe&
keve veJeerve mce=leeReer jevee kejCes iejpeses
Deens.
3. efMe#ekeebveer Heefnueer peyeeyeoejer
mJeerkeeve DeeHeues DeeefCe %eeveees ieewjJe
Jee{Jeues Heeefnpes.
4. DeMee keener mebmLee, mebIevee jevee
efvecee&Ce Peeuee Heeefnpesle, pee
MeemeveefvejHes#e, meceepeeOeeefjle, meceepeHeesef<ele
jentve keece kejleerue DeeefCe meceepeees DeeefCe
Meemeveees eyeesOeve, efMe#eCe DeeefCe ceeie&oMe&ve
kejleerue.
5. DeMee efoMesves eyeesOeve kesues peeCes
iejpeses Deens keer DeMeer keener
JeJemeeejevee Demesue efpeeele Meemeveceeve
eceeCeHe$eebeer iejpe jenCeej veener.
6. Lees[keeele cnCeeees Peeues lej
KeNee DeLee&ves Oece&iegbveer DeeefCe KeNee
DeLee&ves efMe#ekeebveer mJele: Heg{ekeej IesTve,
mJele:eer peyeeyeoejer DeesUKetve, neueDeHese
meesmeCeeeer leeejer sJetve, leHe, mJeeOeee
DeeefCe Heefjece, keve pevemeceepe eyeesOeve
keve efMe#eCeeeer Ie[er veer yemeJeCeeeer
iejpe Deens. Skeoe efMe#eCeeeer Ie[er veer
yemeueer lej Deve JeJemLee veer nesle
peeleerue.
Deepeee keeUeeer ner Jewefeke
HeeleUerJejeer efveke[ereer iejpe Deens eele
keener Mebkee veener.
efoJeeUer 2011
53
efoJeeUer 2011
pemepemes cetue ceess nesle peeles

lemelemes leees DevegYeJeefJeener
boeJele peeles. keggbefyee,
DeeHlemJekeere, Mespeejer,
efce$ecewef$eCeer, menkeejer Demee Skeske
HHee Deesueeb[le Heefjeeees Jeleg&U
DeKeb[ ceb[ueemeejKes efJemleejle
peeles. ee Jeeeeueerle
DeJeleerYeJeleeres JeeleeJejCe
megmebmkeejcee, mJemLe jeefnues lej
mesJeeYeeJener efJemle=le nesle peelees.
ieefjyeerle, De[eCeerle Demeuesueeuee
eLeeMekeleer ceole kesueer Heeefnpes,
Demes Jeet ueeieles. Yegkesuesueeuee
DeVe, De%eeveer Jekeleeruee %eeve,
Deepeejer ceeCemeeuee megeg<ee,
DeeHeeeremleeuee efoueemee,
He[uesueeuee GCeemeeer sket F.
osCeeeer ceeveefmekelee DebefiekeejCes
ne mesJesee DeLe& yevelees.
efJekeemeeefJe<eeeree
eexuee meOee
GOeeCe Deeueb Deens. meJe&meeceeve ceeCemeeeb
owvebefove peerJeve efkeleer megKeeJen Peeueb Deens,
eeHes#ee peer[erHeer, eesLe js, mesvmeskeme; ee
leguevesves Deveekeueveere Deeke[sJeejerves
efJekeeme ceespeCeele Oevelee ceeveueer peeT
ueeieueer Deens. efvemeiee&eer meeLe DeeefCe
MeslekeNeeeer cesnvele eecegUs OeeveeslHeoeveeves
efJeeceer HeeleUer ieeueeeer men<e& Iees<eCee
ceb$eerieCe kejlees, HeCe yeUerjepeeuee cee$e ee
keesb[erletve megCeemeeer Deelcenlesee ceeie&
HelkejeJee ueeielees. JeJemLee ner DeMeer
kece&oefjer keer HegjsMee ieesoebceebee DeYeeJeer
Oeeveeee jeMeer GIe[eeJej me[tve, kegpetve
peeleele. DeVe, Jem$e, efveJeeje, efMe#eCe Je
Deejesie ee meJe&ee meJe& cetueYetle iejpeebee
efkebceleer ieieve Yesotve Heueerke[s iesuee Deensle.
Deve He[ee& Fbepeerle Hee[ Hee[ efJeMues<eCe
`mesJee' : Yeejleere erkeesve
- DeCe kejcejkej
54
kejCeejs kees-metOeejer lep%e `meefJn&me

meskej' efkeleer efJemleejueb Deens, eeyeeyele
meceeOeeve Jekele kejCeele ceive! meefJn&me
meskej - `mesJee #es$e'. Fbepeer `meefJn&me' ee
Meyoees cejeer Yee<eeblej `mesJee' Demes kejCes
ns erke Deens, HeCe `mesJee' ee Meyoeee pees
YeeJeeLe& Deens, lees `meefJn&me' ee Meyoeletve
Jekele neslees keee? Deepeejer DeeF&Jeef[ueebeer cegueeves Jee cegueerves kesuesueer
meefJn&me Demeles keee? veeskejer ee DeLee&vesner
meefJn&me ee Meyoeee JeeHej kesuee peelees.
Heej lej meese, megefJeOee eemeeerner meefJn&mesme
Meyo JeeHejlee esF&ue. HeCe mesJee?
mesJee ee Meyoeee Yeejleere HejbHejsle pees
DeLe& Deens, lees Jekele kejCeemeeer
meefJn&mesme ne Meyo Deieoere leeske[e Deens.
meefJn&me t meesmeeeer, t vesMeve, t ce@vekeeF[
Demeb keener vee keener Fbpeerve pees[ueeefMeJeee
les leeske[sHeCe Yeve kee{lee esCes DeMekee
Deens. Yeejleere Yee<eebceOes cee$e mesJee ee
Skeee Meyoeletve ns meejs YeeJe menpe Jekele
nesleele. veeskejerletve efveJe=e Peeuesueeueener
mesJeeefveJe=e cnCelee esles, lej ceeveJelesee
Yetefcekesletve kesuesuee efve:mJeeLe& ke=leerueener
mesJee eee Geejeletve DeefYeJekele kejlee
esles. DeeHeuee HejbHejsle mesJeeYeeJeeuee
peerJevecetueees mLeeve Deens. leecegUs DeMeer
Deveske GoenjCes efomeleele keer veeskejerletve
èfveJe=e' Peeueeveblej DeefOeke peesceeves
efJeefJeOe ekeejee mesJeekeeee&le JesU, yeger,
Mekeleer DeeefCe ieeerMeer yeebOeuesuee Hewmeener
`keejCeer' ueeJeCeeeer Oe[He[ meg Peeueer.
DeMee Jekeleerbvee `mesJeeefveJe=e' cnCeCes cnCepes
Leee veJns keee? meejebMe, mesJee ee
Meyoeuee (efveoeve Yeejleere meboYee&le)
Demeuesuee DeLe& Deleble JeeHeke, Goee
DeeefCe efJeMeeue Deens. `meefJn&me
meskej'efJe<eeke eexee ieoejesUele leer
efJeMeeuelee efJemejueer peelee keecee vees.
efoJeeUer 2011
Skeoe kee ee erves `mesJee'

mebkeuHevesee ceeieesJee IesT ueeieuees keer
Gueie[le peeCeeNee Deveske yeeyeer Deleble
GodyeesOeke Deensle ns ue#eele esles DeeefCe ne
Gueie[e ee Yetceerle eeeerve keeUeHeemetve
kesuee iesuesuee efebleveele DeefleMee ceveesjce
Heleerves Jekele kesuee Deens, Demesner efometve
esles.
mesJeeYeeJe ceveele Gceuetve esCeeNee
eefeesuee Deieoer ueneve DepeeCelee
Jeeeee DeJemLeslee keggbye JeJenejeletve
megJeele nesles. DeeF&-Je[erue leebee Je=
ceelee-efHeleebeer mesJee kejleevee efomeleele,
Iejeleerue DeHebie, Deepeejer Jee ueneve cegueebeer
mesJee kejleevee efomeleele DeeefCe ceie DeMeer
mesJee kejCes ns DeeHeues meJeees cetueYetle
keecee Deens, Demee kele&JeyeesOe ceveele pet
ueeielees. Deepe ner eefeee `menpe' Jeele
Demeueer lejer leer efHe{eevedefHe{eebHeemetve
keHetJe&ke peesHeemeuesuee mebmkeejebceOetve
eJeeefnle nesle DeeHeueeHeele Heesneseueer
Deens. pemepemes cetue ceess nesle peeles,
lemelemes leees DevegYeJeefJeener boeJele peeles.
keggbefyee,
DeeHlemJekeere,
Mespeejer,
efce$ecewef$eCeer, menkeejer Demee Skeske HHee
Deesueeb[le Heefjeeees Jeleg&U DeKeb[
ceb[ueemeejKes efJemleejle peeles. ee
Jeeeeueerle DeJeleerYeJeleeres JeeleeJejCe
megmebmkeejcee, mJemLe jeefnues lej
mesJeeYeeJener efJemle=le nesle peelees.
ieefjyeerle, De[eCeerle Demeuesueeee
eLeeMekeleer ceole kesueer Heeefnpes Demes Jeet
ueeieles. Yegkesuesueeuee DeVe, De%eeveer
Jekeleeruee %eeve, Deepeejer ceeCemeeuee megeg<ee,
DeeHeeeremleeuee efoueemee, He[uesueeuee
GCeemeeer sket F. osCeeeer ceeveefmekelee
DebefiekeejCes ne mesJesee DeLe& yevelees. kegs
YetkebHe, ceneHetj, og<keeU eemeejKeer DeeHeeer
Dees{Jeueer lej `lee' `DeveesUKeer'
mebkeemleebmeeerner eLeeMekeleer osCeieer

osCeemeeer Heg{s JneJesmes Jeeles. DeMeer Fe
ceveele efvecee&Ce nesCes ne ceeCemeeee efvemeie&oe
Je=eer-eJe=eeRee menpe HeefjCeece Deens. cee$e
eemeesyelee DeMee mesJesee keener vee keener
ceesyeouee efceUCeeeer Fe nener ceeveJeer
mJeYeeJeeee Ske meeceeve iegCeOece& Deens. ne
ceesyeouee kesJeU DeeefLe&ke mJeHeelee veJns
lej, eseeee ceeve-ceevelesee efkebJee
eeflee-Hegjmkeejeee Heele efceUeJee DeMeer
(megHle kee nesF&vee) Fe yengleebMe mesJeekeceea
Jekeleer Jee mebmLeebee ceveele Demeles. ner
Fe DemJeeYeeefJeke veener ns Kejse; cee$e
Yeejleere leJe%eeve DeeefCe HejbHejsves eeHes#eener
Goee HeeleUerJejerue mesJeeYeeJeees eefleHeeove
kesuesues Dee{Utve esles.
ve lJenb keecees jepeb, ve mJeie&ce
veeHegveYe&Jeced~
keecees og:Keleeeveeb, eeefCeveeb
Deeefe&veeMeveced~~
ns jepee jefleosJeees JesoJeeve eefme
Deens. og:efKeleebeer Jesovee mebHegele eeJeer,
eeHejles Deve keenerner vekees. (jepe, mJeie&
Jee HegJe&pevce ee keesCeleee ceesyeoueeeer
Deekeeb#ee veener) DeMeer Deleble es
HeeleUerJejerue YeeJevee ee Jeeveeletve Jekeleer
Peeueer Deens.
DeeHeuee meceepeele nesTve iesuesuee
Meske[es-npeejes
meble-cenelceebee
Jee*dceeeee ceeieesJee Iesleuee lej leener
meJeeveer eee esCeereer mesJeeYeeJevee eefleHeeefole
kesuesueer DeeefCe Debefiekeejuesueer efometve esles.
Deved eee mesJeeYeeJeeuee DeeHeuee HejbHejsle
meJe&es mLeeve efouesues Deens. eerceod
YeieJeodieerlesves kesuesues ceeie&oMe&ve, mJeeceer
efJeJeskeevebo, cenelcee ieebOeer Deeoer
ceneHeg<eebveer kesuesues efoioMe&ve eee metjeeer
DeeUJeCeer kejCeejs Deens. jeêre
mJeebmesJeke mebIeeee esjCesves osMeele peer
55
npeejes mesJeekeeex eeueleele leebee ceeiesner

nere YeeJevee eke<ee&ves efometve esles.
Deelcevemleg keeceee, meJe efeeb YeJeefle...
ns ye=noejCeke GHeefve<eoeleerue Jeeve `mesJee'
YeeJeele KeesueJej o[uesuee DeLe& Gueie[tve
meebieles. `mesJee keueecegUs DeeHeuee Deblejelcee
megKeeJelees. peeeer DeeHeCe mesJee kejlees,
leeuee Heeeoe efceUle Demeueees JejJej
efomele Demeues lejer Jemlegle: DeeHeCe leer
mJele:ee meceeOeeveemeeere kejle Demelees,
efkebyengvee mesJee kejCeeNeeueee efleee Keje
ueeYe neslees...!' meejebMe, mJeeLe& vemeleevee
efveJJeU keueeCeemeeer kesuesueer mesJee nere
Kejer mesJee.
ceuee F&ejeves meJe& #ecelee eoeve kesuee
Deensle, ceer ceePee Mekeleeree, yegeree,
meesee, meeceLee&ee DeeefCe Flej meJe&
ieesseRee HegjsHegj GHeeesie DeelceesVeleermeeer
kesuee Heeefnpes. `lee'uee peieeeb HeefjJele&ve
kejeeeb Deens. leemeeer meeOeve cnCetve
leeves ceuee efveJe[ueb Deens, DeMeer DeeHeueer
Yetefcekee Demeueer Heeefnpes. iCeeueeeleerue
Heefjeeefjkee Deelceerelesves, HeCe lemLeHeCes
iCemesJee kejles. keeceeeer JesU mebHeleee
kemeueerner Deemekeleer ve yeeUielee Heg{eb keece
ogmeNee Heefjeeefjkeske[s meesHeJeles. SKeeoe
iCe yeje nesTve Iejer iesuee lejer efleuee
egkeuee-egkeueemeejKeb Jeele veener. Jeet
vees. leer Heg{ee iCeeeer eflelekeeee
Deelceerelesves mesJee kejles. iCeeeer efmLeleer
iebYeerj Demeueer lejer leer nJeeueoerue nesle veener
efkebJee lees ce=let HeeJeuee lejer leer Meeskeele
iegbletve jenle veener. eeee DeLe& leer iCeeyeeyele
Goemeerve Demeles Demee nesle veener.
mJeeLee&Heueerke[s peeTve kesueer iesuesueer mesJee
DeeefCe `mJe'ee DeLe& peeCetve yeeUieuesuee
mesJeeYeeJe eeceOes cenJeeee Hejke Deens.
`ceer kelee& Ssmes cnCeefle, lesCes let keer
nesmeer,
efoJeeUer 2011
jece kepee& cnCelee HeeJemeer, eMe, efkeleea,

eleeHe...
ee Meyoele meceLeeveer mesJeekeeee&ceeieerue
erkeesveees megboj JeCe&ve kesues Deens.
cnCepese mesJee HejesHekeejemeeer,
eseemeeer, ceesyeoueemeeer veJns; lemese pees
efJekeueebie Deens leeuee meJe& keener Deeeles
GHeueyOe keve osCes nermege mesJee veJns.
DeeHeuee GVeleeryejesyeje Flejebeerner GVeleer
Ie[tve esF&ue, leer Ie[JeCeeeer Deekeeb#ee
leeee ceveele efvecee&Ce nesF&ue DeMeer,
DeelceefveYe&jlesee YeeJe peeieefJeCeejer mesJee ner
es mesJee nese. je.mJe. mebIeeves DeeHeuee
mesJeekeeee&ceOetve nee YeeJe peeieefJeCeeee
mebIeefle eelve eeueJeuee Deens. jepekeere
ueeYeneveeree efJeeej keve efkebJee ceee&efole
HeefjIeeHegjleee efJeeej keve mebIeeJej nesle
Demeuesueer erkee yeepetuee sJetve lemLelesves
mebIekeeee&es efvejer#eCe, Hejer#eCe kesues lej
leees cece& ue#eele esF&ue. `mJeebmesJeke' ee
Meyoele JeeHeke mebkeuHeveses He eoeve
kejCeele mebIeees eesieoeve ceesueees Deens.
mJeebmHetleeaves mesJesmeeer efme Demeuesuee,
ese-eefmeer eebeer efleUcee$e efeblee ve kejlee
kele&Jeyegerves meceepemesJee kejCeeje,
leJe%eeve DeeefCe Jekeleeriele JeJenej
eebeele SkeHelee yeeUieCeeeer Hejekeee
kejCeeje DeeefCe meceepeeJej, jeêJej,
ceele=Jeled esce kejCeeje - lees mJeebmesJeke.
cnCetvee keesCelesner mebke GodYeJeues keer
Devegceleer-DeeosMe eebeer Jee ve Heenlee
ceolekeeee&le mejmeeJeCes ne leeee
mLeeeerYeeJe yevelees. peeleer, HebLe, Yee<ee, eeble
DeMee meeNee YesoYeeJeveevee otj meeve
efvejuemeHeCes
DeeefCe
Skeeeflcekelesves
mesJeekeeee&le
meefee
nesCeeNee
mJeebmesJekeebeer DemebKe GoenjCes Deensle.
nefjeeCeeleerue ejKeer oeojer esLes keener
Je<eeHetJeea Skee efJeceeveeee ceese DeHeIeele
Peeuee. Deieoer esee Kes[eeueiele efJeceeve

keesmeUues Deved DeveskepeCe ce=legcegKeer He[ues.
eesieeeesie Demee keer ce=leebceOes Deved
peKeceeRceOes yengleebMe cegmueerceyeebOeJe nesles.
cee$e eecegUs #eCeYejner efJeeueerle ve neslee
mJeebmesJekeebveer peKeceeRvee meJe& ekeejeer
ceole efoueer. SJe{se veJns lej otjJejee
Yeeieeletve Skee ceewueJeeruee DeeCetve leeee
nmlese ce=le yeebOeJeebJej Fmueeceee
Heleervegmeej oHevemebmkeej kejCeemeeerner
DeeJeMeke leer meJe& Oe[He[ kesueer.
mebkeefveJeejCe keeee&le peMeer lelHejlee
mJeebmesJeke
oeKeJeleele
eflelekeee
JewefMeeHetCe& efkeesve leebveer eeueJeuesuee
DemebKe ekeuHe-GHeeceeblener efometve eslees.
efMe#eCe-Deejesie-iCemeenee, ke=<eer,
Geesie, iejeryeerefvecet&ueve, Heee&JejCej#eCe,
DeHebie HegveJe&meve, ceefnuee me#eceerkejCe...
meceepepeerJeveeee meJe& #es$eele Deepe
mJeebmesJekeebveer eeueJeuesuee npeejes mesJee
GHeeceebes peeUs osMeeee meJe& Yeeieele
efJeCeues iesues Deens. ue#eeJeOeer mJeebmesJeke ee
GHeeceebes mebeeueve mebHetCe& mJeebmesJeer
HeeleUerJej kejerle Deensle DeeefCe leeceeieee
efkeesvener Deens lees meceepeeuee mJeebHetCe&
mJeeJeuebyeer yeveJeCeeee. pees leUeMeer Deens
leeee ceveele Gtve GYes jenCeeeer
Deekeeb#ee efvecee&Ce JneJeer DeeefCe efleee
Hetle&lesmeeer DeeJeMeke lesJe{e eeLeefceke
meeneeeee nele leeuee eeJee ner
mesJeekeeee&ceeieeer mJeebmesJekeebeer Yetefcekee
Deens. cnCetvee eceefMeefyejebes JeCe&ve
èceoeve' ee veJns lej èceevegYeJe' efkebJee
ècemebmkeej' efMeefyej DeMee Meyoele kesues
peeles. oeleeeer Jee oevekelee&eer YeeJevee
ceveele ve sJelee, DeeHeCe keener GHekeej
kejlees Deenesle Demee DeeefJeYee&Je ve yeeUielee
mesJee kejCeeme Gegkele nesCes ner meesHeer iees
veener. mebIeeves DeMeer esjCee ue#eeJeOeer
56
meeceeve mJeebmesJekeebee Deblejbieele

GceJeueer Deens. DeLee&le Demes efvejueme,
efve:eseme Je=eerves mesJeekeee& kejCeejer je.mJe.
mebIe ner SkecesJe mebmLee Deens Demes cnCeCes
eesie jCeej veener.
èseeee cepe vekees uesMener, efvecee&ueele
efJejeJes...' efkebJee `ceewve leHemJeer meeOeke
yevekej efnceefiejer mes egHeeeHe ieues...' DeMee
ceve:efmLeleerletve meeceeefpeke efnleemeeer keece
kejerle jenCeeeer HejbHeje DeeHeuee osMeeee
Yetceerle eeeerve keeUeHeemetve peueer Deens.
cnCetvee DeeEpee, JesU Jee lelmece
efMeuHeebee efvecee&leebeer veeJes kegs keesjuesueer
Dee{Ule veenerle efkebJee JeeesJe= keggbefyeeebee
meebYeeU kejCes, ne mejkeejer OeesjCeeee
(Heeeele osMeebmeejKee) efkebJee Hegjmkeejeee,
ieewjJeeee efJe<ee yevele veener.
`meefJn&me meskej' ee GoesGoes kejCeeNee
Deepeee
`peeieefleke'
egieele
mesJeeHejeeCelesee meebmke=efleke sJee Oetmej
nesT vees, ner Deepeeer efveke[ Deens.
efkebyengvee yeepejHesere JeeleeJejCeeeee
efveke<eeJej meeNee ieeser leesueCeeee veeoele
efJe<eceleseer ojer Yeeeveke mJeHe OeejCe ke
ueeieueere. efMe#eCe, DeejesieemeejKee
eeLeefceke megefJeOeemege meJe&meeceeve
Jekeleeree Mekeleeryeensj iesuee Deensle.
DeMee Jebefele Jeiee&es eceeCe (mejkeejereespevee Deeeesieeeer-Deeke[sJeejer keenerner
cnCees) SketCe pevemebKesee efvecceentve
DeefOeke Deens. lee meJeeHeele cetueYetle
megefJeOeebee `meefJn&mesme' megueYelesves HeeseJeCes
ns mesJee#es$eemeceesjes Deepees DeeJneve Deens.
`mesJee' ee Meyoeee cetU DeLe& HegjsHegj
Oeeveele IesTvee lee DeeJneveeuee meeceesjs
peeCes eelee `mJeebmesJeer' mebmLeebee Heg<eeLe&
meeceeJeuesuee Deens.
sahavedana@gmail.com
efoJeeUer 2011
With Best Compliments from
PRA
TIBHA CREA
TIONS
PRATIBHA
CREATIONS
Graphic Designing Web Designing DTP
Media PR Printing Publishing
Address : 6, Changu Jeevan Chawl, Naupada, Aarey Road,

Goregaon (East), Mumbai - 400 063. Contact : 9773301292 / 9773175147
Email : pratibhacreations2010@gmail.com Website : www.pratibhacreations.com
57
efoJeeUer 2011
mecejmeleeceeie&mLe
`HegvelLeeve'Jeleer
efiejerMe eYegCes
- eefleYee mebkeHeeU
1978-79 ee keeU.
eeJesUer ceer èeceeeCe' ee
mJeebmesJeer mebIevesle peeT
ueeieuees. leeHetJeer&eer keener
Je<ex ner ceePee
Deeeg<eeleerue megkeeCet
vemeuesueer Je<ex nesleer. Deveske
ekeejeer keeces, eeesie ceer
kejle neslees, Hejbleg efoMee
veJnleer. eeceeeCeelemege
Deveske ekeejes
eeesieelceke keece eeuet
nesleb. leeJesUer eleske
ke=leeree ceeies Ske
leke&Meg mecepeyeger
Demeeeuee nJeer ee DeeefCe
DeMee Deveske mebmkeejebveer ceer
Ie[t ueeieuees. efvemeie&, Heeveb,
Hegueb, me=efleerue keCe Deved
keCe DeeHeueeuee Ie[Jele
Demeleb, efMekeJele Demeleb,
eee elee Iesle neslees.
kegueener MeeUsle ve
iesuesueer, me=eree
meeefVeOeele DevegYeJeeves
efMekeuesueer ceeCemeb leebee
ke=leerletve yejbe keener
efMekeJele nesleer.
efoJeeUer Debkeemeeer Deecneuee DeKeb[ meceepekeeee&le mJele:uee Jeentve Iesleuesuee
Skee DeJeefueeeee peerJeveeJeeme Jeeekeebmeeer eeJee DeMeer KetHe Fe nesleer. Hejbleg

Deecneuee leelener veeJeerve nJeb nesleb. meceepekeeex DeveskepeCe kejleele, Hejbleg leelener
mJele:es JesieUsHeCe peHeCeejs efJejUse. Deveskeebveer Skee Jekeleeree keeee&efJe<eeer legcner
mJele: peeCetve Iee, cnCepes leer Jekeleer keee Deens ns keUsue Demes cnCetve èfiejerMe eYegCes'
ns veeJe meteJeues.
èfiejerMe eYegCes' veeJe lemes Heefjeeees nesles, Hejbleg ele#e YesCeb keOeer Peeueb veJnleb
leecegUs leebee `HegvelLeeve mecejmelee iegkegueced' ekeuHeeuee Yes osTve leebeeMeer
ieHHee kejCeemeeer efebeJe[uee iesues. `HegvelLeeve mecejmelee iegkegueced' veeJeelee
kegletnue nesleb. leecegUs les keee& keee Demesue? kemeb Demesue? keMeeekeejs Demesue?
58
efoJeeUer 2011
ele#e èfiejerMe eYegCes' ns JeefkeleceJe

kemeb Demesue? DeMee Deveske eMveebee
Yegbiee [eskeeele IesTve ceer efebeJe[uee
Heesneues.
efebeJe[meejKee iepeyepeuesuee
Menjele eeHeskej veiejele Demeuesuee ne
ekeuHe ceer MeesOele nesles. mekeeUer 10
Jeepeleeee Gvneee PeUe peeCeJele
neslee. Lees[er efJeeejHetme kesueeJej
ceuee ceePeb Fefle efkeeCe meeHe[ueb.
ele#e pesJne ceer `mecejmelee
iegkegueced'ee oejeMeer Heesneseues,
lesJnee ceuee veeJeeleueb JesieUsHeCe
ue#eele Deeueb. ns veeJee ee keeee&ee
JesieUsHeCeeefJe<eeerner YejHetj keener meebietve
peeleb nesleb.
DeeHeueeke[s HetJeeaee keeUer
Demeuesueer iegkegue, leeleerue kegerj,
Jeie&, efJeeeLeea, efMe#eke eebeer JesieJesieUer
JewefMee nesleer. FLes Heesneseleee ceuee
leer DevegYeJelee Deeueer. iegkegueele eJesMe
kesuee DeeefCe meceesj efomeuee esee esee
keger. ueeke[er Iegceekeej keger Heentve
DeeleeHeele Hegmlekeb, efmevescee, ceeefuekeebceOetve
Heeefnuesuee DeMee peieele Deeueeee Yeeme
Peeuee. eleske kegerle Ske Ske Jeie& meg
neslee. kegletnue Depetve eeUJele nesles.
DeMeelee Skee kegermeceesj Deecner Leebyeuees.
ceer peebvee YesCeemeeer Deeues nesles les
èfiejerMe eYegCes' keener menkeeeemen lee
efoJeMeeree MeeUsee keeceele Jemle nesles.
leebveer nmelecetKeHeCes Deecees mJeeiele
kesues. ceer mJele:ee Heefjee leebvee keve
efouee. leebvee eLecee Yesle nesles. ieesjs, Gbe,
ueebye oe{er Demeuesues, Debieele meoje Ieeuetve
peefceveerJej eF&Jej yemeuesueer leer Jekeleer.
keeceele Jelee vekees Demee efJeeej keve
ceer leebvee cnCeeues keer, ``DeeHeueb
DeeesHesHeele Deeece efHeve IesT kee?
legceeb PeeueeJej yeesuet!'' leeJej les

cnCeeues, ``Denes leeF&, ns Deeceeb eeuete
jenCeej, Skee JesUer Deveske keeceb kejCeb
nere lej keeceeeer Kejer iebcele Deens.'' nere
leer Heefnueer ceuee Peeuesueer leebeer DeesUKe
DeeefCe leeJesUer ceuee meJe&meeceeve DeeefCe
DeJeefueee eeleuee Hejke ieJemeuee.
ceuee DeeeceMeeUe oeKeJeCeemeeer
leebveer meesyele ceOegkej ceeuekejer ee
keee&keleeuee HeeJeueb. ceOegkejves ceuee
mebHetCe& DeeeceMeeUe efHeve leeeer ceeefnleer
efoueer. efleLeueer efMe#eCeHeleer, efMe#eCe
IesCeejer efJeeeLeea cegueb, keee&kelex ee
eleskeeMeer ceePeer peJeUtve DeesUKe nesle
nesleer.
ueneveHeCeer MeeUsuee meger keOeer efceUles
eeeer Deecner Jee Heeneeees. jespe oHlej,
DeYeeme, Jeee-Hegmlekeb eebeb peCet ieees[be
Deeceee HeeerJej ueeouesueb Demeeeeb. eej
59
efYebleerle keeW[tve sJeuesuee Deecneuee

DeeYeeUeKeeueer
ceeskeee
JeeleeJejCeele, mJe nJesle eeme
IesCeeeer Dees{ Demeeeeer. lee
MeeUsle Deeceee keoeefele
keeW[ceeje Jneeee. HeCe oHlej
vemeuesueer, pesJeCeeee megerveblej
cegkele ceeskeee JeeleeJejCeele
efMekeeeuee osCeejer ner MeeUe Heentve
KetHe Deevebo Peeuee. eeesieMeerue
MeeUebes ekeuHe Deelee nUtnUt
Hegvne cetU Oe ueeieues Deensle.
efvemeie&meeefVeOeele efMe#eCe, nesce
mketefuebie, Devemketefuebie Deveske
ekeej, HeCe lejerner ner `MeeUe'
JesieUer Deens. keejCe FLeuee
efJeeeLeea ne Deepener Deeceee
meceepeeves Jebefele sJeuesuee
meceepeeleerue Deens.
DeOee& leeme efHeve PeeueeJej
ceer Hegvne efiejerMekeekeebee lee kegerle Hejle
Deeues. efiejerMe eYegCeWvee meJe&peCe `keekee'
cnCetve neke ceejleele. cnCetve ceueener keekee
cnCeCebe DeeJe[ueb. keekeebveer meJe&eLece ceuee
keee nJebe eeefJe<eeer efJeeeve Iesleueb DeeefCe
ceie OeevemLe yemeueemeejKes yeesueeeuee
megJeele kesueer.
1978-79 ee keeU. eeJesUer ceer
èeceeeCe' ee mJeebmesJeer mebIevesle peeT
ueeieuees. leeHetJeeaeer keener Je<ex ner ceePee
Deeeg<eeleerue megkeeCet vemeuesueer Je<ex nesleer.
Deveske ekeejeer keeceb, eeesie ceer kejle
neslees, Hejbleg eesie efoMee veJnleer.
eeceeeCeelemege vewmeefie&ke Mesleer, HeeCeuees
efJekeeme, Jeveew<eOeer, ieeb[tU Keleeee JeeHej,
kegjCeefJekeeme DeMee Deveske ekeejeer
eeesieelceke keece eeuet nesleer. leeJesUer
eleske ke=leerceeies Ske leke&Meg mecepeyeger
Demeeeuee nJeer ee DeeefCe DeMee Deveske
efoJeeUer 2011
mebmkeejebveer ceer Ie[t ueeieuees. efvemeie&, Heeveb,

Hegueb, me=erleerue keCe Deved keCe DeeHeueeuee
Ie[Jele Demelees, efMekeJele Demelees. eee
elee Iesle neslees. kegueener MeeUsle ve
iesuesueer, me=eree meeefveOeele DevegYeJeeves
efMekeuesueer ceeCemeb leebee ke=leerletve yejbe
keener efMekeJele nesleer.
[e@. Deebyes[kejebveer `Jeleve mees[e' cnCepes
iegueeceefiejer mees[e Demee mebosMe efouee. lemese
ieebOeerpeeRveer ìeeJeeke[s euee!' DeMeer neke
efoueer, HeCe DeeHeCe cee$e leeee egkeeree DeLe&
ueeJetve Menjeke[s eeeCe kesueb. DeveskepeCe
Mesleermees[tve Menjeke[s JeUues. ceer ele#e
Menjele DeMee Jemleeble peeTve jeefnuees.
leebeemeesyele leebeb peerJeve peieuees. efleLes
ceuee 24 leemeele ceeCemeeee mJeYeeJeeeer
Deveske He efomeeeeer. eeb[ Jemeve,
ceejeceejer, meleleeer Yeeb[Ceb eecegUs KetHe
mecemee neslee. Hejbleg ee ceeCemeebvee Hegvne
megOeejCeemeeer keee kejeJeb eeee DeYeeme
kesuee.
yeeyeemeensyeebee Heeses eewkeele ueeJetve
leeeemeceesj yemetve Jeeeve, Jebovee,
ueeskekeuee ee ceeOeceeejs eyeesOeve
kejeeuee megJeele kesueer. megJeeleeruee
ueeskeebveer DeJensuevee kesueer, ee GHeeceeke[s
Hee efHejJeueer, Hejbleg ceie mJele:e nUtnUt
Ske$e pecet ueeieues. SKeeee eebieuee
keeceemeeer iejpe Demeles leer eebieuee
JeeleeJejCeeeer. ceer leer leeej kejeeee
eelve kesuee DeeefCe ceuee eebieuee yeoue
efomeuee. lee ueeskeebee menJeemeele
leebeeleerue Deveske ekeejes eebieues ietCe,
leebeer yegerceee efveoMe&veeme Deeueer DeeefCe
leeletvee ceie ceer one peCeebee meeneeeves
ieeJeeke[s esTve `Pee[s ueeJee! Pee[s peieJee'
ne GHeece kesuee. 50 npeej Pee[s
peieJeCeeee ecelkeej ee ueeskeebke[tve
DeLeke Heefjeceebveer Ie[Jetve DeeCeuee.
keekeebee yeesueCeeletve ceuee cee$e

leebeeleerue veJeveJee iegCeebMeer Heefjee nesle
neslee. melele keee&Meerue, keesj Heefjece,
efekeeer, efJeeeme, ee DeMee Deveske
ieeseReer DeeHeuee jespeee peerJeveeuee
megKekej kejCeemeeer efkeleer DeeJeMekelee
Deens, ns leebee yeesueCeeletve les ceuee peCet
efMekeJele nesles.
ueeskeebvee ieeJeeke[s DeeCetve Skee
eebieuee peerJeveeMeer leebveer Hegvne Skeoe
leebee Heefjee keve efouee. Hejbleg ogmeNee
efHe{eruee MeeUsle Ieeleues DeeefCe Hegvne leebeer
Heg{eer efHe{er ner Menjeke[s JeUt ueeieueer
DeeefCe ceer cee$e peceerveerJej Deeuees.
ceePeemeeer ne KetHe ceese Oekekee neslee.
DeLeke Heefjeceebveer Deecner pes Ie[Jeues les
JeeNeeJej mees[tve Hegvne Heg{eer efHe{er
Menjeke[s efveIeeueer nesleer. DeMeeJesUer eMve
neslee Demes kee nesles? Gej meeHe[ues! ner
Menjeke[s peeT FefCeejer efHe{er MeeUe
efMekeuesueer nesleer. lee #eCeer ceuee DeeHeuee
MeeUsleerue kegekeeceerHeCeeee Hegve:elee
Deeuee.
`GVeleer DeeefCe efJekeeme' ee oesve efYeVe
ieeser Deensle. efJekeeme Peeuee cnCepes
ceeCemeeee Glke<e& Peeuee Demes nesle veener.
meceepe ne JekeleeRee yeveuesuee Demelees DeeefCe
DeeHeuee meceepe ne keggbyeJeJemLesletve Ie[le
Demelees. meJeeefieCe efJekeeme Peeuesueer
JeefkeleceJe
Deepe
DeeHeuee
efMe#eCeJeJemLesuee Ie[Jelee esle veenerle.
DeVe, Jem$e, efveJeeje cnCepes meJeeefieCe
efJekeeme veener. leecegUs Deepe iejpe Deens leer
DeeHeueer efMe#eCeHeleer megOeejCeeeer, eeJej
ceer ece Peeuees. DeeHeCeeke[s `ce@keesueereer
efMe#eCeeCeeueer DeefmlelJeele Deens. Hejbleg leer
meMekele meceepe Ie[JeCeemeeer Hees<eke Deens
kee? eeletve megefMe#eerle Jeie& leeej nesleese,
HeCe meJeeefieCe efJekeemeeeb keee? DeeHeCe
60
DeeHeuee Yeejleere HejbHeje Demeuesueer

mebmke=leer, efMe#eCe eebeer veeU lees[ueer
lesJneHeemetve DeeHeuee He[Pe[eruee megJeele
Peeueer.
keekeebbee eleske Jeekeeeletve leebee
eiee{ DeYeemeeee elee esle neslee.
le#eMeeruee, veeueboe DeMeer efJeeefJeeeuee
ee Yeejleele nesleer. efJeefJeOe keuee, keewMeue,
keejeefiejer, Yee<ee, yeesueer, Jeemletkeuee,
DeeetJexo, ke=<eer Deveske ekeejes Jew%eeefveke
DeeOeej Demeuesues peerJeve peieCeeeb keewMeue
ee YetceerJej efoueb peeleb nesleb. efHe{eeved efHe{ee
peHeueb peele nesleb. iesuee 2 npeej Je<eeleerue
Hejkeere DeeeceCeeee keeUele kesJeU
Jeemletbeer He[Pe[ Peeueer veener, lej leemeesyele
Deveske keuee-keewMeuener keeUeee
He[eeDee[ iesueer. Heg{s DeeHeCee
DeeHeueeke[s efMe#eCeHeleerle kesuesuee
yeoueeves peerJeveeJeMeke %eeveeee MeeKee
mecetU ve kesuee. cnCetvee DeeHeuee
meceepeeleuee
ueesnej,
Deesleejer,
efmekeuekejer, Jewot, jepeieeW[e, Je[ej,
yesueoej, yesj[, jeceesMeer, efYeuue, HeejOeer,
keesuneer, veboerJeeues, ueceeCe-yebpeeje,
[eWyeejer DeMee Deveske peceeleer DeeHeuee vescetve
efouesuee keeceebveer meceepeeee iee{e meebYeeUle
neslee, Deepe lee Jebefeleebee eeoerle
Deensle. leebvee eJeenele meeceeJetve IesCeemeeer
DeeHeueeke[ee `Hees<eeKeer' efMe#eCeeSsJepeer
`Hees<eke pe[CeIe[Ceer'eer DeeJeMekelee
Deens. Demee keekeebee Deeen Deens. Yekeee
DeeefCe Jebefele meceepeeeb Kejb Heenlee
mJeeleb$eesej keeUeceOes ns eLeceJemevee
Deens. DeeHeuee MeemeveeCeeueerleerue Deveske
$egeRcegUs Je jepekeere vewjeMescegUs ee
JebefeleebJej DeeHeueeke[tve Deveske ekeejs
Deveee Peeues Deensle.
keekeebee ee eleske GoenjCeebee
DeeefCe efJeeejebee Deepeee eMveebee
efoJeeUer 2011
cegUeMeer efkeleer KeesueJej HeefjCeece Deens ns

peeCeJele nesles. keesCeleener ekeejeb keee&
Demees les kejleevee mecemesee cetUeMeer
Heesnesetve pej DeeHeCe GHeee kejeeee
jJeuee leje leeJej HeefjCeecekeejke
GHeeej nesT Mekesue. cnCetvee keekeebveer
`Jebefeleebes efMe#eCe' ee ieeserJej Yej efouee
Deens. Deepe eeLeefceke DeeefCe JeeJeneefjke
efMe#eCeeee Heeee cepeyetle kejCeemeeer
eewkeeryeensj esCeb iejpeseb Deens. DeeHeueee
meceepeeee Yeeie Demeuesuee ee Jebefeleebvee
ceeeseer, esceeeer Tye osTve cegKe eJeenele
DeeCeCeemeeer leebee keueeves, mecepetve
IesTve keee& kejCeb DeeJeMeke Deens.
keekeebee keeceeee efMe#eCeeeceeCese
cegKe ieeYee Deens mecejmelee. HegvelLeeve ns
mecejmelesMeer mebyebOeerle Deens. efJe<ecelee,
peeefleYesoefJejefnle, mecelesee DeeOeejeJej
eeeerve JewYeJe [eseebmeceesj sTvee
HegvelLeeve nesT Mekeleb DeeefCe HegvelLeeve ns
mecejmelesefMeJeee Mekee veener. eleske
peeleereer mJele:eer keewMeue Deensle. leeletve
eleskeeeer lee lee ekeejeer keueekeewMeue peHetve Ske mecejmelee iegketue
emLeeefHele kejCeeee eeesie Deepe
efiejerMekeekee kejle Deensle.
meceepeele Ske KetHe ceeser ojer efvecee&Ce
Peeueere. leer keceer kejCeemeeer DeeefCe
peeleerJeJemLesuee Gej cnCetve `HegvelLeeve
mecejmelee iegkegueced'meejKee eeesieeuee
veJee Deeeece efceUleese.
meeceeefpeke mecejmelee cebe, YekesefJecegkele efJekeeme Heefj<eo, eewHesj uesKeve,
1997 les 1999 eekeeUele ceneje^
Meemeveeveb vesceuesuee efJecegkele peeleer Je
Yekeee peceeleer DeYeeme Je mebMeesOeve
meefceleeres meome DeMeer efJeefJeOeebieer,
meceepeesVeleer [eseemeceesj sJetve Jeeeeue
kejCeejb Ske JeefkeleceJe Deepe
ceePeemeceesj nesleb. 2006 meeueeHeemetve

Jebefeleebee Jeerme cegueebHeemetve meg Peeuesueb
Deepeeb `HegvelLeeve mecejmelee iegkegueced'
Deepe 220 cegueebee keueebvee peHelebe.
pegvee-veJee efMe#eCeeeer meebie[ Ieeuetve Ske
vetleve DeeefCe cegueebvee eslevee osTve meJeeefieCe
efJekeeme kejCeeje efMe#eCeece FLeb Goeeuee
esleese. FLeuee cegueebveer mJele:e mJele:ee
Ske Jeie& yeebOeueee. Mesleer kejleele.
DeeegJexo, DeefYeeebef$ekeer lemese jespeee
leepee Ie[ecees[er peeCetve IesCeemeeer mJele:e
veJeveJeerve eeesieelceke DeYeemeece leeej
kejleele. FLeuee keee&kele& Jeie& leebvee melele
eeslmeenve osTve leebee meJeeefieCe efJekeeme
JneJee eeerves menkeee& kejleese. ceuee pes
DeeJe[sue les efMe#eCeece ceer esLes efveJe[Ceej!
eleske ieeserle Deveske ekeejee De[eCeer
DeeefCe ceee&oe Demeleele leMeee esLesmege
DemeCeej, Hejbleg eelve DeeefCe eeesie kejle
jenCes DeeHeuee neleer Deens.
jeêre
mJeebmesJeke
mebIeeMeer
ueneveHeCeeHeemetve mebyebOe Demeuesuee efiejerMe
eYegCeWvee leebee meeceeefpeke keeee&meeer
Deeiejkej Hegjmkeej, meeJe&peefveke keekee
Hegjmkeej, Debleesoe Hegjmkeej, Oece&Jeerj
61
mebYeepeer Hegjmkeej, veerje-ieesHeeue Hegjmkeej

DeMee efJeefJeOe Hegjmkeejebveer ieewjJeCeele Deeueb
Deens.
meeceeefpeke keece Skeeeves nesCeb keerCe
Deens. meesyele ceeCemeb pees[eJeer ueeieleele.
leebvee keee&kelex cnCetve Ie[JeeJeb ueeieleb.
eele leeeb vesle=lJeiegCe efme nesleb Demeleb.
keekeebee JeefkeleceJeele ceuee les vesle=lJe
efomeueb.
eMve DeeefCe mecemee eebee cetUeMeer
DemeCeeNee Ieveeeceebee DeYeeme keve
lee mecetU ve kejCeemeeer DeeJeMeke
eleske eelve kemes kejeJesle DeeefCe efvejblej
keee&jle kemes jeneJeb, ns keekeebvee
YesueeJeje keUleb. efJeeejebeer eieuYelee,
Meeble, OeerjiebYeerj, nmelecegKe, efekeeer,
DeYeemetHeCee, meceepe DeeefCe osMeesce,
keee&ceive DeMee DeveskeefJeOe iegCeebee Jeeme
Demeuesuee ne PebPeeJeele ceuee Yesuee DeeefCe
leebee keeee&ves peerJeveeee Ske JesieUe
efkeesve vekeUleHeCes efouee. leee
efJeeejeeele ceePee Hegvne Hejleeree eJeeme
meg Peeuee Skee veJee efJeeejebee
peceeHetbpeerves!
pratibhasankpal@rediffmail.com
efoJeeUer 2011
eMve keeBHesvmesMeveee veJnleee.

Heme&veue Fieesee neslee efkebJee
keoeefele leeuee keceer
uesKeCeeeener Demesue.
kemeueere le[pees[ ve kejlee
keefjDejmeeer mebmeej cees[Ceb
efleuee cebpetj nesleb. efMeJeee
melele efpebkeCeeeer F&<ee& Dee[Jeer
Deeueer DemeeJeer yengleske. leMeer
leer nuekeee keeveebveer ueeskeebeb
SskeCeejer veJnleer, HeCe
DeveguuesKeeves leeeb e@e&j meg
sJeCeb nee efleee SkecesJe
GsMe DemeeJee efkebJee bo. Demeb
leeuee Jeele jeefnueb.
keeecee.
DemeesMeerves peieCeeeer leeeer
Tefce&e ceie mebHetve iesueer..
- efJepee Keeef[uekej
cee@ueee
cesveiesceOetve efmekeetefjer
eske PeeueeJej jepeveves Deele HeeTue
ekeueb efve meceesj ue#e iesueb. peervme DeeefCe
{ieU keglee& Ieeleuesueer efve yee@ye kesuesues kesme
ceevesJej mees[uesueer ceerje Heeceesjer efomeueer.
peje yeejerke Peeuesueer Jeeueer. esnje
efomeuee veener, lejer leyesle peje Glejuesueer
Jeeueer.
HeCe HetJeeameejKeere SmkesuesjJej Heee
sJeleevee yeeekeCeejer. [eJee neleeleuee
mesueHeesve yebo keve yeepetuee yeIele ceie
Deieoer nUtJeejHeCes Heg{s Peeueer. #eCeYeje
62
pegveer DeeJeCe Peeueer. Kejb lej Hegmetve

ekeuesueer.
Heefnueb HeeTue sJetve mejkelee
efpeveeee ke[eeuee Oejleevee HetJeea leer
DeMeere yeeekeeeeer efve peeieere GYeb
Demetvener keoeefele oeKeJeCeeHegjleee Demesue
HeCe Gieee leeee DeeOeej Ieeeeer. leeee
ob[euee Oeve, HeCe nsner Heej keJeefeleed
Ie[eeeb. SjJner leer otje sJelese Demeb
leeuee Jeeeeeb. mesueHeesveeb efveefcee
neslebe. lees melele eeuete Demeeeee.
veener cnCeeeuee nefvecetveee eJesMe
efoJeeUer 2011
JeJeefmLele Heej He[uee. lesJnebee cevemJeerHeCee

leeuee veblej keJeefelee DevegYeJeeeuee
efceUeuee. kesJeU GHeeej kesueemeejKee.
veblej cee$e leer Hejle DeeHeuee keeceele
Jee...
meesmeeeeree iesJej mekeeUee JesUer
Ske efkebefele yee[er vepej Demeuesueer
IeeiejsJeeueer iepejs IesTve yemeeeeer. leeuee
kesJne kesJne Jeeeeeb SKeeoe iepeje
IeeJeemeb.. HeCe ceerje He[ueer peervee@HeJej
pe@kes IeeueCeejer ceekexefbie SkePeerkeetefJn.
efleuee les efkeleHele DeeJe[sue Mebkee
Jeeeeeer. efMeJeee mekeeUee IeeF&le les
Mekee vemeeeeb. HeCe egketve Skeoe Ske$e
yeensj He[eeeer JesU Deeueer lesJne lees Jej
yeIetve yesyeeruee ee kejleese leesJej ner lee
iepejsJeeueerpeJeU iepeje Iesle nesleer.
efJeeejueb lej cnCeeueer keer,
``ceuee ceesiejeree Jeeme DeeJe[lees cnCetve
Iesles efve syeueeJej sJeles.''
``ceie HejHeegce DeeCet kee lemeb?''
``leeeer De@uepeea nesles. ceuee efve
yesyeerueener.''
leeuee Deeee& Jeeueb. mebOeekeeUer
menpe DeeF&peJeU yeesueuee lej leer cnCeeueer,
`Ìesles leer iepeje DeOevebceOeveb. ceer efJeeejueb,
ceie ceeUle kee veenerme lej cnCes lee yeeF&uee
Heee Hees efceUeJesle cnCetve Iesles efve veblej
Dee@efHemeceOes keesCeeuee lejer osTve ekeles.''
leeuee veJeue Jeeueb. SjJner legme[sHeCee
oeKeJeCeejer yeeF& SJe{er cevemJeer Demet Mekeles
eeJej efJeeeme kemee sJeeeee. Heg{s leer
SJe{er #e keMeer Peeueer ns kees[b
Gueie[eeeb veener.
leeuee Jeeueb lejer Ske$e neleele nele
Ieeuetve yeensj He[Ceeeer keeJeceelee
HeejMeer leeee Jeeeeuee Deeueer veener.
neslee lees Hekele DeefueHleHeCee pees Heg{s
#eHeCee Peeuee. efJeMes<ele: esivevmeerceOes efve
veblej yesyeeree pevceeveblejner. megJeeleerue

Deeeg<e veJeevese meg Peeueb lesJne yeje
eeflemeeo osle Demes, HeCe ceie ne #eHeCee
kemee Deeuee Demee eMve He[eeee.
keJeefelee leeeeyejesyej yeensj
peeeeer. lesJne kee@ueveeryeensj DeeueeJej
eewjmleeJejee ^@efHeke Deeeueb[Jej
megjkegleuee keemeseer Yeeke[ ieee IesTve
yemeuesuee yeeF&ueener leer Demese Hewmes osleevee
efomeueer. cee$e eeje Ieeueeeuee Leebyeueer veener.
efleee Demeuee ieeserJej efJeeeme DemeCeeeer
Mekeeleee veJnleer. efJeeejueb lej cnCeeueer,
``ceer lee yeeF&uee veener, ieeF&eer DeJemLee
yeIetve Hewmes osles. leer yeeF& ieeF&eer keeUpeer Iesles
cnCetve veenerlej leer ieee SJnevee muee@j
neTmeceOes iesueer Demeleer.''
``HeCe ceie leer ogmejer efYekeejerCener efleLese
Demeles efleuee kee veener osle?''
``leer eebieueer Oe[Oeeke Deens. yejs
keHe[s Ieeueles. neleele HeeCeeeer yeeueer
IesTve kegtveMeer esles efve keeceOeboe ve kejlee
efoJeme efoJeme vegmeleer yemetve JesU kee{les.
DeMee Hegkeee ueeskeebeer eer[ esles ceuee.''
SJe{b meueie Demeb leer keJeefelee
yeesueeeeer. HeCe efleee cege yejesyej neslee.
SjJner vesnceer ceespekee yeesueeeeer.
Goemeerve DemeueemeejKeer. esivevemeerlener.
lejerner Ske cee$e nesleb, ee@me kejleevee efkebJee
mejkelee efpeveeJej efleuee leeee DeeOeej
ueeieeeeee. yejesyej Demesue lesJne. efleee
lee leMee pegvee meJeeercegUse leeeb ue#e
iesueb. Deeee DeeOeej eeeuee lees veJnlee.
DeHes#esves Heeefnueb HeCe yejesyej Flejner
keesCeer veJnleb ns leeee ue#eele Deeueb.
DeHes#eeYebie PeeueemeejKeb Jeeueb lejer Deeletve
kegslejer yejner Jeeueb.
iesueer oesve-leerve Je<e& leer mJele:e
mJele:uee DeeOeej osle nesleer yengleske. cnCepes
lemeb lees Ssketve neslee. ele#e mebyebOe mebHeuee
63
lejerner. [eeJnesme&eer kesme MesJeee

HHeele nesleer. keewefvmeefuebieee GHeeesie Peeuee
veJnleee. keejCe HejosMeer iesueecegUs
keewefvmeefuebiemeeer leer npeje vemeeeeer.
[eeJnesme& ner Hekele Ske Hee@ce&efueer nesleer.
ueerieue mesHejsMeve... yemme.
ns Hekele efleee keefjDejee DeJeemleJe
nemeeer Demeb leeuee Jeeeeeb. keOeer keOeer
leeuee Mebkee eeeeer efnuee Kejbe [eeJnesme&
nJeee keer lesner Ske veekee. keefjDej
eeuet sJeCemeeer ceeskeUerke efceUeJeer
cnCetve kesuesueb. jJetve kesuesueb ueive
Demetvener HeueeAie veener keer kegs DeHesDejner
veener. ceie Demeb kee Demee eMve He[eeee.
ceekexefbieuee nesleer. ceekex meJnx efve ceie
ef[efm^yetme&yejesyej ceerefbipe. kesJnelejer
efjsue DeeTues efJnefpe kejeeeer. meeje
JesU yeensje. cegece otj jenCeemeeer
Demesue Demeb Jeeeeeb. Flekee DeefueHleHeCee.
yeensjee ieeser MesDej kejCeb otje. efveoeve
Dee@efHeme ce@j lejer efleves yejesyejeree veeleeves
ef[mkeme kejeJeer Demeb leeuee Jees. HeCe
efleee eeflemeeo Leb[.
keOeer keOeer leeuee Jeeeeeb keer
DeeHeueeuee cegece keceer uesKeCeemeeer Demeb
Jeeielese. cegoe&[HeCes. lees sefkevekeue ceeCetme.
Dee@esceeyeeF&ue FbefpeefveDej. lesner He@kejeruee.
leeeeMeer ceekexefbieyeue keee yeesueeebe
Demee SketCe DeeefJeYee&Je...
``Deepe ceuee Lees[e GMeerje nesF&ue.
legcner pesJetve Iee.''
yes[uee yej ueeJeleevee [eeefvebie
syeueJej meemetee meceesje yemeuesueer ceerje
Lees[b leeuee HeCe meemetke[s yeIele cnCeeeeer.
``leeve veJeerve keee.''
``Deens. veJeerve Deens. efyePevesme vetpe
yeIele veenerme kee? veJeerve ee@[ke ueeBe
kejleese Deecner.''
``kevPegcej [egjsyeumeceOes Meske[eebveer
efoJeeUer 2011
veJeerve ee@[kemed jespe esle Demeleele..''

``veJeerve Hegue jWpe Dee@He efkeeve
DeHueeevmesme! vee@ De peeske.''
``leebveer kebHeveeree ve& DeesJnj efkeleermee
Jee{Ceej? lesner ee kee@efcHeefMeveceOes.''
``FvmeWefJn efouee efke Jeesuetce
Jee{suee.. o@ t efJeLe nee ceeefpe&ve.''
``HeCe cegUelee legceeer eeF&pejWpe
efkeleerMeer Deens.. Deeceee kebHeveeree veJee
cee@[sumeeer...''
``ner keee kecHe@efjPeve Peeueer?''
pesJne kesJne Lees[bHeej yeesueeeeer lesJne
ns Demebe. lesner Heej keceer JesUe. efleuee
leeeer ner Deeieg&ceW DeeJe[eeeer veenerle.
vet ee@[kemed ueeBeeRie efve efleee
ceekexefbie efHeu[ceOeueer FveesJnsMevme DeeefCe
lee mebYee<eCeeee MesJe cnCepes ``peeT os.
leguee veener keUCeej'' DeMee mJeHeeee!
mesume ceer Jeiewjsmeeer DeeT[esDejuee
peeCeeHetJeea kesJeU FvHee@cexMeveee esveceOes
Sskeeeuee
efceUeeeb.
yeNeeeoe
cegueeryeueee
metevee.
leeleuee
DeOee&DeefOeke yeeF&uee efve Lees[ee DeeF&meeer.

leeeemeeer yes[ceceOes kesJeU...
`let Iejer esMeerue lesJne ceer vemesve' efkebJee
Demeuebe keenerlejer.
`let kesJne esCeejsme?' Jeiewjs efJeeejuebe
lej `keUJeerve HeesveJej.' SJe{be $eeske
Gej. Meejerefjke peJeUerkeeree leeee
efJeeej ceie mebHetvee peeeee. Demee SKeeoe
m^Wpe uetke eeeeer keer leeuee JeeeJebb
DeeHeCe yeeJeUemeejKeb keenerlejere
efJeeejueb.. leeee Glmeene ceie mebHetve
peeeee.
leeves cegece veener HeCe menpe Skeoesveoe
Heesve kesuee. efleves Iesleuee veener. ceie
Dee@efHemeceOes kesuee lej leer yeensj iesueeeb
mecepeueb. mebOeekeeUer Deeueer lesJne ceuetue
efomeueer.
menpe cnCeeuee...
``ceer leguee Heesve kesuee lesJne..''
``yeensj iesues nesles. keeceemeeer. yeesuelee
Deeueb vemeleb DeeefCe Dee@efHemeceOes vekees kejle
peeT Heesve. ceePee Yejesmee vemelees. HeMejmeb
64
keener yeesueleener esCeej veener.''

``DeeefCe yesyeermeeer iejpe He[ueer lej?''
``DeeF& leguee kejleeruee vee. legPee
mesueJej.''
eelve kevener efleuee mecepetve IesCeb
DeJeIe[e Peeueb nesleb. Flekee DeefueHleHeCee!
efleves GIe[ yeesuetve oeKeJeueb veener lejer
efleee erves yengleske leeeer efce[ue keueeme
uesJnue nesleer! DemeCeeje. leer efouueerJeeueer
nesleer vee. DeeHeCee kemes YeeUuees
efleeeJej...
Iej mees[CeeHetJeea efleeb ns vesnceerebe
Peeueb nesleb. HeCe mJeeYeeefJekeHeCes nesCeejs
JeeoefJeJeeo cee$e Heejmes Peeues veenerle. lejer
ogjeJee mege Peeuee. keJeefele nesCeeje
oesIeebceOeuee mebJeeo Kejb lej Hekele
Jeeoebmeeere. HeCe SkeleHeea. efleeer
eefleefeee Skeoce Leb[. Ske cee$e nesleb keer
Jeeo PeeueeJej keener keeU lejer leer
DemJemLe Demes efve Skeebleele yemes!
Iej efkebJee IejemebyebOeer keener Mee@efHebie
Jeiewjs eeeb veeJe veener. esivevmeerceOes Deieoer
efoJeeUer 2011
veeF&ueepeeves erve eskeDeHeuee peeeeer

lesJe{be. lees Glmegkelesveer efve leer cee$e kesJeU
veeF&ueepe cnCetve. efveoeve lemeb oeKeJeeeeer.
ef[esMeveceOes DemeueemeejKeer. efmePesefjDeve
keve Peeuesuee cegueeree pevceeveblej efleuee
veeskejer mees[tve Iejer jeneJeb ueeieCeb cnCepes
efleee erves keefjDejJej HeeCeer mees[Cebe.
efveoeve lemeb leeuee lejer peeCeJeueb efve veblej les
kevHece&e Peeueb. efleves Iej mees[ueb lesJne.
Ske etke cee$e leeeener vekeUle
leeeeke[tve
Ie[ueer.
efleee
efmePeefjDeveee JesUer lees vescekee veJnlee!
eej efoJemeebmeeer mesefceveejuee cnCetve iesuee
efve DeeJe[eYej jeefnuee. keuekeleeuee kee
kegs. kee@Heexjs Dee@efHemeceOes. lesJe{eele peer
keee kee@efcHuekesMevme Peeueer leer efleves
Skeerves Hesme kesueer. leeee DeeF&ee
GHeeesie Hekele efleeeyejesyej peeCeeesCeeHegjleee neslee. leecegUs vekekeer keee
Ie[ueb ns keUueb veener, HeCe lesJneHeemetve leer
peje veejepee efomeeeuee ueeieueer. yesyeer
nsuoer nesleer. cnCetve leeuee Jeeueb keer
DeeHeuee iewjnpesjercegUs leer veejepe DemeCeb
mJeeYeeefJeke nesleb.
efmePesefjDeve Peeueb SJe{be leeuee
keUueb. lees sefkevekeue ceeCetme. Keesueele
efMeve eewkeMeer kejCeeje veJns. efMeJeee
yesyeeree pevceevee Deevebo nesleee.
Kekeuesueer Skee iees. leerner DeeF&ke[tve
keUuesueer. yesyeeruee leer DebieeJej Heepele vemes.
HeCe Demeb efmePesefjDeveee kesmesmeceOes neslebe
kesJne kesJne. nsner DeeF&e yeesueueer. ceie lees
efJe<ee eflelekeee jeefnuee...
Heg{s ceie keefjDejee efveefceeeves efleves
Ieje mees[ueb! kebHeveeree Hee@efjve
[sefueiesMeveyejesyej peeCeemeeer. kevPegcej
[egjsyeumeeb ceekex @He keve SkemeHees&
Jee{Jeeeee neslee cnCes. ns meJe& leeves
efJeeejueb cnCetve keUueb lejer.
vegkelese Meyo Geejeeuee ueeieuesuee

DeJeIee oer[ Je<eeee cegueeruee ceeies sJetve
peeleevee efleuee `DeeF&' DeMeer neke
Sskeeeeermege Fe Peeueer veener. efveoeve
lemeb peeCeJeueb lejer veener. leeeer DeeF& nesleer
cnCetve Lees[s efoJeme efveYeeJetve Iesleueb. Jeeueb
cegueeree Dees{erves esF&ue Hejle. HeCe lemeb
Peeueb veener.
efHeefpekeue veer[dmeeer efleuee vemeueer lejer
leeuee iejpe nesleere. kegs esv[efMeHe efkebJee
efjuesMeveefMeHe cnCeeJeer DeMeer veJnleere.
oesIeebeerner. leMeer leerner Heue& veJnleere. ceie
kee eUle nesleer keesCe peeCes. keefjDejuee
DekeejCe peemle cenJe efoueeves efleee
iejpee Heeje ceee&efole neslee kee? efveoeve
ee yeeyeleerle lejer. Deelee leeuee cee$e iejpe
peeCeJeeeuee ueeieueer. kemeb meesme kejCeej
mJele:uee DeeefCe efkeleer JesUe? efkeleerner
mejUceeieea Demeuee lejer oesIeebceOeuee ogjeJee
leeuee DeeHeuee Heew<eeee DeHeceeve
Jeeeeee.
èfHeefpe[ Jetceve. Meer Fv[ ceee
ueeF&He' lees jeieeves mJele:Meer cnCeeeee.
ceekex meJnxmeeer cnCetve efmebieeHetj kee
kegs iesueer. efleLes ye@ve DeesHeve kejeeeer
kebHeveerves jJeueb efve efleuee efkeueDej
DemeeFvecesv efceUeueer. oesve Je<eemeeer. ns
Demebe Ssketve keUueb. pesJeCeeee
syeueeJej. ele#eele lees efleuee [ê@He
kejeeueener iesuee veJnlee. Flekee ogjeJee
efvecee&Ce Peeuesuee. peeleevee DeeF&uee Jeeketve
vecemkeej kejeeuee cee$e efJemejueer veener!
DeeHeueer efyeueeBefiebie cnCepes keHe[s,
FvJnsmcesv HesHej efve yeBke Heemeyegke SJe{be
IesTve iesueer. pJesuejer Jeiewjs efleee mJeleb$e
uee@kejceOes. efleves meebefieleueeefMeJeee keener
efJeeejeeeb veener Demeb leeves jJetvee
ekeueb nesleb. leeee cesue F&iees Dee[Jee
Deeuee.
65
megJeeleeruee cegueerMeer yeesueCeeHegjles

Ske-oesve Heesvekee@ue mees[lee mebHeke&
veJnleee. ceie mebHeke& peJeUpeJeU
mebHeueee. nUtnUt HeCe efveefeleHeCes. Deeuee
lees Hekele [eeJnesme& HesHej HeeJeCeeHegjlee.
veJeer cegbyeF&ee HeleeJeve eflevese veesefme
HeeJeueer cnCetve keUueb keer leer ceOesceOes
esTve peele DemeeJeer. leevesner efjmHee@vme
veenere efouee. leer HejosMeele DemeueecegUs
DeeueeJej kee@v@ke kejsue Demeb Jeeueb HeCe
veenere Peeueb...
eMve keeBHesvmesMeveee veJnleee. Heme&veue
Fieesee neslee efkebJee keoeefele leeuee keceer
uesKeCeeeener Demesue. kemeueere le[pees[ ve
kejlee keefjDejmeeer mebmeej cees[Ceb efleuee
cebpetj nesleb. efMeJeee melele efpebkeCeeeer F&<ee&
Dee[Jeer Deeueer DemeeJeer yengleske. leMeer leer
nuekeee keeveebveer ueeskeebeb SskeCeejer veJnleer.
HeCe DeveguuesKeeves leeeb e@e&j meg sJeCeb
nee efleee SkecesJe GsMe DemeeJee efkebJee
bo. Demeb leeuee Jeele jeefnueb keeecee.
DemeesMeerves peieCeeeer leeeer Tceer&e ceie
mebHetve iesueer..
kegueener HeefjefmLeleerle cegueeree leeyee
efleuee eeeee veener ns leeves ceveeMeer Hekeke
kesuesueb nesleb. efleueener cegueereer HeejMeer Dees{
Demeueeeb peeCeJeueb veener. keejCe cegueereb
meieUb leeeer DeeF&e kejle nesleer. Deelee Hues
etHeceOes peeeuee ueeieueeJejmege. cegueeruee
YesCeeeer Dees{ner efleuee Hejle DeeCet Mekeueer
veener. Deueerke[se kesJnelejer Skeoe yengleske
egketve leeee DeeF&uee Yesueer nesleer.
peJeUeee iee[&veceOes. DeeF& cegueeruee
efHejeeuee IesTve iesueer nesleer lesJne. Kejb lej
leer iee[&veceOes peeCeeSJe{er mesefvmeefJn
veJnleere. HeCe keMeer keesCe peeCes efleLetve Heeme
nesleevee [eskeeJeueer Demesue. kegletnue cnCetve
DeeF&uee efJeeejueb lej cnCeeueer keer,
``yejesyej keesCeere veJnleb. HeCe leyesle
efoJeeUer 2011
cee$e Glejuesueer Jeeueer. les {ieU keHe[s efve

kesmeebebner keee efJeefe$e kesueb nesleb keesCe
peeCes.''
efleee mJeYeeJe ceeefnle DemeueecegUs
Demesue HeCe DeeF&vesner iejpesHegjleere
efJeeejHetme kesueer.
`legPeer cecee.' Demeb DeeF&ves eseruee
meebefieleueb lesJne Hekele Skeoe efleee
[eskeeeJej nele efHejJetve efpeJeCeer leeCeueer
DeeefCe Heme&meejKee ye@iesleveb yesyeereb DeeJe[leb
Ske FbHeesx[ ee@keues kee{tve efleee neleele
efoueb. yemme. DeLee&lee yesyeer Ket<e Peeueer.
`ùeskeeruee Geuetvener veener Iesleueb. HeCe
HejosMeeleueer veeskejer mees[ueeeb cee$e
meebefieleueb.''
``veeskejer mees[tve Deeueer efve ceie ns
FbHeesx[ ee@keues kemeb..''
leeves mJele:Meere ceeve nueJeueer. efleee
efJeeej Peketve ekeCeemeeer.
leeJesUer DeeF&uee efouesuee $eeske
ceeefnleervegmeej ceerje veJeer cegbyeF&le jsvs[
Heue@ceOes jnele nesleer. YeeT efouueeruee efve
DeeF& YeeJeepeJeUe. YeeJeeuee efleeb ueive
Hemeble vemeueecegUs keOeer peee-eeeeer
JesUe Deeueer veener. leecegUs efleuee keesCeer
mecepeeJeerue efve leer Sskesue ner Mekeeleee
veJnleer..
keener #eCeele ns meieUb DeeJetve leeee
mebleeHe Peeuee efve ceie.. lees lemeee ceeies
efHejuee efve yesmecesvee Heeefkeie uee@dceOes
iesuee. lees DeeHeuee iee[erpeJeU peeCeej lees
leeuee kewueeme leeee pegvee [êeJnj
efomeuee. iee[eree Heg{ee keeesJej mes
ceejle neslee. OetU meeHe kejCeemeeer.
jepeve mJele:Meere nmeuee.
``ceerjeee ceveeJejner DeMeer meseer iejpe
nesleer. DeLee&le leeee GHeeesie Peeuee
vemeleee. efkeleske Je<ee&eer Denbkeejeeer OetU
DeMeer menpe meeHe vemeleere Peeueer cnCee.''
kewueemeves DeesUKe oeKeJele nmetve

meueece kesuee. leMeer jepeveuee LeebyeeJebe
ueeieueb. HeCe ee veeskejceeCemeebMeer keee efve
kemeb yeesueeJeb eeyeue leeee ceveele
efkebefele mebkeese neslee. efJeMes<ele: peeuee
DeeHeueer meieUer ceeefnleer Deens leeeeMeer
kemeb yeesueeJeb ns ve mecepeueecegUs efve lees
efleuee Gieee keenerlejer meebiesue ee keuHevesves
lees efkebefele ieeWOeUuee.
ìeeJeentve kesJne Deeueeme' keeelejer
efJeeejeeeb cnCetve lees cnCeeuee. DeeefCe
Demeleesme kegs nuueer?
`èfleke[b
meeveHee[eeuee
ieeJeJeeueeke[b. ce@[ceveer yeesueJetve Iesleueb
ceie Deeuees. keJee keJee yeesueJeleele kegb
peeeeeb Deemeueb lej.''
lees ieeJeeuee iesueeeb Sskeueb nesleb HeCe
Deelee Hejleuee efve Skeoce ce@[ceeb veeJe
Iesleese cnCepes efleuee pee@ye efceUeuee efke
keee? keejCe Hee@efjve DemeeF&vecesvveblej
efleves lees pee@ye mees[ueeeb leer DeeF&peJeU
yeesueueer nesleer. lesJne leeuee Jeeueb efke
neej He@kespemeeer mees[ueb Demesue.
``keguee Dee@efHemeceOes?''
``veee. pee@ye veee Yesuee. HeCe ce@[ce
keeelejer keeceemeeveb keggbkegb peeleele leJee
yeesueJetve Iesleele. JeeMeerHeemveb Heej oeoj
HejU Heesej. leevuee keee [êeefJnbie veee
pecele yeesueleele. OeeHe ueeieleer Demebyeer
yeesueuee Ske[eJe...''
``leyesle yejer veener kee?''
``keee peeveb. leWeer Deeeyeer esTve
Nneeueeueer ceeieuee eeceeuee. mebieeleere
peeeee ne@efmHeueceboer.''
``ne@efmHeue?''
``neb. cnbpeer ceer Feejueb leb yeesueuee kee
cewef$eCeeruee Yeseee peeeeeb. Heve cewef$eCeermeeer
Deee keMeeHeeF& peeF&ue. ceuee keee
Gcepevee.''
66
``keguee ne@efmHeueuee peeeee?''

``DeeOeer HejUuee veb ceie efleke[b keee
efnbogpee kee keeemeb nee efleke[b. ueF&
LekeueeJeeCeer efomeeeee..''
``Deeee lej eebieueer nesleer.''
``Deemeue. leWee keee efJeueepe Peeuee
Deemeue.''
ne@efmHeue efve Fueepe Jeiewjs peje efJeefe$e
Jeeueb. mJele:Meere ceeve nueJetve lees
DeeHeuee iee[erke[s JeUuee. ueskeeruee
ee@efceme kesuesueb efieHe Ieeeeb jentvee iesueb.
`èfleuee keee meebieeeeb? ceebpej Dee[Jeb
iesueeeb? efpeLesefleLes ner yeee ke[ce[les.
ceeies Skeoe cegueeruee yeLe&[s efJeMe kejeeuee
Heesve keve meieUe cet[ mHee@F&ue kesuee
neslee. efleee lee yeeuemegueYe eMveebvee Gejb
osleeveb eflejefHe nesles. HeCe efleuee kesJnelejer
keUeeueee nJeb.''
Skee eebieueb nesleb efke leer ueskeeruee
keener efJeefe$e yeesueueer veJnleer. keOeere...
[êF&Jn kejlee kejlee DeeJeueb efke HetJeea
kesJnelejer leer mJeleb$eHeCes keece kejeeeb
cnCeeueer nesleer. kevmeuvmeereb. keoeefeled
efleee efHeu[Meer mebyebefOele Demeb.
uee@efpeefmkeme keesDee@ef[&vesj. kee@HeexjsJeeues
nuueer pee@ye DeeTmeesme& kejleele cnCes.
leele efleuee mkeesHe neslee. lemese Demesue
keoeefele.. leeeemeejKee sefkevekeue
ceeCemeeuee leele Heejmee Fbjsm veJnlee. leer
HetJeea Skeoe cnCeeueer nesleer,
``vees Jeve ke@ve neej ceer. Deee Jee@v t
yeer Fbef[HeW[b. ceePeer Deee[Wefer egJn
kejeeeere.''
nsner yengleske leeuee efKepeJeCeemeeere.
lejerner lees efleuee meeJeOe kejCeemeeer
cnCeeeee, `DeeefCe pee@ye efmekeegefjereb
keee?' leer Hekele Keebos G[Jetve efveIetve
peeeeer.
``leguee keee mecepelebe leeleueb.''
efoJeeUer 2011
DeMee DeLee&ves ceeve JesUeJeerle.

``ceepe Deens ne. DeeHeuee efMe#eCeeee.
keefjDej Jetceve keee vemeleele peieele.''
GIe[ yeesuetve Jeeo vekees cnCetve lees ceveeMeere
cnCeeeee. Heg{s Heg{s ceie lees ogue&#e kejeeuee
ueeieuee.
Deelee ns ne@efmHeueeb keee DeeefCe veener
cnueb lejer efkebefele DemJemLe Jeeuebe.
[êF&Jn kejleevee vekees les efJeeej cnCetve
leeves ceeve Pekeueer efve lees efleee Iej
mees[Ceeee Ieveeece DeeJele jeeuee.
msMevejes[Jeve
kee@ueveeryeensjee
eewkeele Deeuee. ueskeermeeer ueeskeue
Mee@HeceOes keenerlejer mJeer IeeJeb cnCetve.
iee[er iespeJeU sJetve Mee@Heke[s peeleevee
leeuee Deeevekee DeeF&ves meebefieleuesueer
Ievee DeeJeueer. ceerjeves yesyeeruee iee[&veceOes
efouesueb FbHeesx[ ee@keues. DeeHeCener lemeuebe
keener efceUleb kee HeneJeb..
FbHeesx[ veener lejer efceUeueb les ceneie[b
ee@keues IesTve ceeies JeUuee. HeeeNee
Glejleevee meceesjveb esCeeNee cegueeree yee@ye
yeIetve leeuee ceerjeeer nsDejmeF&ue
DeeJeueer. vegkeleere efleuee Heeceesjer
Heeefnuesueer. leecegUs keUueb veener lejer DeeF&ves
meebefieleuesueb DeeJeueb. efleves kesmeebe cnCes
keeelejer efJeefe$e kesueb nesleb. cnCepes?...
ceerje DeeefCe ne@efmHeue.. Deepeejer lej
vemesue efve kesmeebeb keeelejer kesueb cnCepes..
``Dees ceee iee@[...''
yeeHejs! leeuee meskeboYej Pekeee
yemeuee.. lees Heeejer egkeCeeje neslee.
``Kejbe Demeueb keeelejer Demesue?''
leeves mJele:ueee eMve kesuee.
DemJemLeleslee Hejle efHejuee.
iespeJeU iee[eruee eeJeer ueeJeleeveee
yeepetuee yemeuesuee iepejsJeeueerves Hegkeejueb.
``meeye Yeesle efove ngDee. iepeje vener
efueee. ce@[ce efkeoj Hejosme ieF& keee?''
efleuee keee meebieCeej? leeves Hekele

ceeve nueJeueer efve iee[er iesele Iesleueer.
``keee ceeuetce ce@[ce Hejosme ieF& efke
Hejueeske peeveskeer leweejerces nw..'' ns Hekele
ceveeMeere. lejerner #eCeYej leeuee mJele:eere
ueepe Jeeueer.
``DeeHeCe Skeoce kevekeuetpeve kemeb
kee{ueb?'' leeves ceeve nueJeueer. efJeeej
PekeCeemeeer. kemeeyeemee Iejer Deeuee.
yesyeeruee ee@keuess osTve ne@ueceOes efJner
ueeJetve efouee efve DeeF&uee Deele yeesueeJeueb.
leeves DeeF&uee meieee Ieveeeceeeer
ceeefnleer efoueer efve DeeHeuee mebMee yeesuetve
oeKeJeuee. lee#eCeer lees meieee pegvee
Ievee efJemeve iesuee neslee. leeeemeeer
Deeeelejer ceerje yesyeereer cecee nesleer. cnCepes
ceie ns ogKeCeb Kejb Demesue kee?''
Depetve efnb[lesefHejlese. ceie kesmeebeb
keeelejer cnCepes? DeeHeCe efleuee meceesve
Heneeuee nJeb nesleb! otj Peeueer. Skeer meejb
meesmele jeefnueer ceie les keefjDejeb efve Iej
mees[Ceeeb meejb veekee nesleb kee? DeeHeuee
keCeKejHeCee
oeKeJeCeemeeer
kee
yesyeermeeer? kee DeeHeueemeeer mege?
jmleeJejee ueeskeebeener efJeeej
kejCeejer SJe{er mesefvmeefJn yeeF& Kejbe
keCeKej yevet Mekeles? DeeHeCe cee$e efleuee
DeelcekeWefle efve legme[er jJetve ceeskeUs
Peeuees. keejCe efleves [eeJnesme&eer veesefmener
HeeJetve efoueer!
lees Heej ieeWOeUtve iesuee. DeeHeCe Deepe
efleuee Yesuees Demelees lej keenerlejer Gueie[e
Peeuee Demelee. Deelee efleee vebyej leesner
veJeerve kemee efceUJeCeej? Heee lee
kewueemeke[tve efceUJeuesuee. efleeer veesefme
efceUCeeHetJeeae. yemme. Je<e& ueesueer leeuee
mees[tve. lesJne lej leeeeke[s ceesyeeF&uener
veJnlee.
ieeJeentve
DeeueeHeemveb
ieeJeJeeueeke[s jnelees cnCepes ue@v[ueeF&ve ner
67
keUCeej veener. Heee MeesOele mejU peeTve

Oe[keeJeb kee? efleuee DeeJe[Ceej veener. HeCe
ogmeje Heee&e veJnlee. keee kejeJeb megele
veJnleb. megeueb les SJe{be efke efleuee
leeye[leesye kee@v@ke kejeeuee nJeb.
keoeefele efleuee DeeHeuee ceoleereer iejpe
Demesue. HeCe leer IesF&ue?...
ogmeje efoJeme Gpee[uee efve leeuee
veJeeves megeueb lemee leeves efleee pegvee
kebHeveeree Dee@efHemeceOetve efleee kee@v@ke
vebyej efceUJeuee. HeCe ue@v[ueeF&veee. lees
êe kesuee lej [s[! oesveske efoJeme yejere
MeesOeeMeesOe keve kewueemeee ue@v[ueeF&veee
vebyej efceUJeuee HeCe leesner `ceewpeto vener'
DeMeeleueee efveIeeuee. keeueHeele efleuee
JeeF& jJeCeejs DeeHeCe ns SJe{ee leele[erves
kee kejleese Demeb leeuee Jeele jeefnueb. HeCe
yesyeermeeer lejer ns kejeeueee nJeb nesleb.
efleuee Skeoelejer efleeer cecee efomeeeuee nJeer
nesleer. DeeefCe ceceeuee efleeer yesyeer.. kegCeeme
eTke keoeefele yejerner Peeuesueer Demesue lej
DeeHeCe efleuee.. Kejbe efleuee Hejle DeeCet
Meket? keenerner Demees. DeeOeer Yes lej nesT
os.
ceie ekeke Ske efoJeme Jeke&Mee@Heuee
oeb[er ceeve lees mejU JeeMeeruee Heesneseuee.
jsuJesves peeTve ceie Heg{s Dee@es keve lees
meskej MeesOetve kee{uee. Jeeueb `ns SJe{b
meesHeb Demeleevee DeeHeCe oesve efoJeme Gieee
Hegke kee IeeueJeues.' HeCe les lesJe{b meesHeb
veJnleb. efmekeegefjerke[tve ceerje leyesle yejer
vemeueecegUs efleLetve efMeHe Peeueeeb keUueb.
meeceevee keeieexves keeuee iesueb cnCes. DeeefCe
lee oesIeerpeCeer Deepee mekeeUer iesuee,
yengleske ne@sueJej. ceie SDejHees&Jej
peeCeej. efouueeruee peeCeemeeer. yejesyej
keesCeerlejer nesleb cnCes..
leeves keHeeUeJej nele ceejuee. Jeeueb
Deelee efouueeree Heesve MeesOeCeeeb efoJe
efoJeeUer 2011
kejeJeb ueeieCeej. keejCe ueiveeveblej lees

mJele: efouueeruee Heej keJeefelee iesuee
neslee. leeee cesJnCeeuee ueive Hemeble
vemeueecegUs Heejmee kee@v@ke veJnleee.
efMeJeee ueerieue mesHejsMeveee keeUele
ogjeJeee efvecee&Ce Peeuesuee.
HeCe leeuee Heejmeb keener kejeJeb ueeieueb
veenere. Dee@efHemeceOes leeee veeJeeee Ske
efueHeeHee neslee. kegefjDejmeeer. kegefjDejves
vesuee veJnlee cnCetve efmekeegefjeruee DeeHeueb
[êeefJnbie ueeemeve oeKeJetve leeves lees
leeyeele Iesleuee.
Glmegkelesves GIe[uee. les He$e nesleb.
leeeeemeeer. ceesb nesleb. Iejer esTvee
JeeeeJeb ueeieueb. DeeF& yesyeeruee MeeUsletve
DeeCeeeuee iesuesueer. leeves yes[ceceOes
peeTve Jeeeeeuee megJeele kesueer.. vesnceeree
ceeevee mees[tve Heg{s efueefnueb nesleb les cenJeeeb
nesleb.
``ceuee yeIetve let cee@ueceOetve Hejle
efHejueeme les ceer SmkesuesjJej HeeTue
sJeleeveee meceesjee keeesle Heeefnueb. Kejb
lej ceuee ceveeletve yejb Jeeueb nesleb. keejCe
ceueener vescekeer lesJnee legPeer DeeJeCe Deeueer
nesleer. HeCe ceePee DeeOeej DeeOeere meguee
neslee.. j@oj ceere lees mees[uee neslee.
leeleuee lee Skee meceeOeeve. let ceuee
meceesjveb Heeefnueb veJnlebme! ceueener les vekees
nesleb.''
kewueemepeJeU let ceePeer HeejMeer eewkeMeer
kesueer vemeueerme lejer leguee DeeJeMeke leer
ceeefnleer keUueer nesleere. lesJnee Jeeueb let
Skeoe lejer esMeerue. cnCepes let eeJeeme
Demebe Jeele nesleb. HeCe lemee eesie vemeeJee.
Deelee kegefjDejves He$e efceUsuee. leesJej ceer
otj iesuesueer Demesve. keeeceeer. let ceePee
ueerieue veesefmeuee Gej efoueb veJnlebe. les
yejbe Peeueb. keejCe ceuee efcemesme `jepeve'
cnCetvee peieeee efvejesHe Ieeeeee.
cee@ueceOes Deew<eOeebee me@ke Ieeeuee

iesues nesles. HeCe veener efceUeuee. nJeb lesJne nJeb
les efceUlebe Demeb veenervee. legPeb esce kegs
efceUeueb? melele legPee vepejsle eflejmkeeje
efomeuee. DeLee&le lees ceere efvecee&Ce kesuesuee.
peeCeerJeHetJe&ke. cnCepes otj nesleevee legPeele
iegbleeeuee vekees. peeCeeHetJeer& peceueb lej
yesyeeruee Heentve peeF&ve! lesJne DeeF&eer Yes
nesF&uee. kewueeme Deecneuee SDejHees&Jej
mees[tve iee[er ie@jspeuee HeesneseJeerue. pegveer
Peeuese. pegvee keueeebuee osTve ekeueer.
efleke[s HeeJeueer lej leguee meieee pegvee
DeeJeCeer esle jenleerue.. vekeese les.
efJemeve peeTee meieUb.
Demees. Depetvener leguee Jeele Demesue lej
IeceW[Keesj mecepe. HeCe efouueeruee eeeeer
lemeoer IesT vekeesme. ceer cee@ceyejesyej
Yeweeee Heece&neTmeJej peeCeej Deeens. ces
yeer efOeme Fpe `[s[ Sv[' Hee@j Deme. lesJne
ieg[ueke g et De@v[ yesyeer. ieg[yeee Hee@j
SJnj...
``veeT me&veueer vee@ egDeme&.. efcemesme
ceerje jepeve...''
Hekeve leeee [eseeleuee LeWye
He$eeJej He[uee! `[s[ Sv[' keesCeer
jJeuee? ceerjevese efke DeeHeCener? `[s[
Sv[' Meyo ceie leeee [eskeeele yejee
JesU IeesUle jeefnuee!
mJele:uee oes<e osle DemJemLe nesTve
esjPeeNee Ieeueleeveee yesue Jeepeueer..
oej GIe[leee Deele Deeuesuee yesyeerves
Glmeeneves yeesye[ee megjele meebefieleues,
``[@[e.. Deee ces ceee cecee...''
Deelee eefkele Jneeeer leeeer HeeUer
nesleer. leeves DeeF&ke[s Henele eMveeLe&ke
YegJeee GbeeJeuee.
eflees [esUs efkebefele ueeue efomeues,
vegkelebe j[ueemeejKes.
``Dejs, ceerje Yestve iesueer efleuee..
68
efouueeruee eeueueere DeeF&ke[s. Hejle esCeej

veener cnCeeueer.'' meesHeeele yemeleevee
megmkeejle DeeF& cnCeeueer.
``HeCe kegs Yesueer leer legcneuee?'' lees
efo*dcet{ PeeueemeejKee GYeee.
``FLese. iespeJeU iee[er LeebyeJetve iepeje
Iesle nesleer. lee yeeF&Meer yeesuele GYeer
jeefnuesueer Deeceeer Jee yeIele. kewueemee
neslee yejesyej efve efleeer DeeF&ner nesleer yengleske.
leer Keeueer veener Glejueer. HeCe ceerje
Deecneuee yeIetve Heg{s Deeueer. nesle veJnleb lejer
ceuee Keeueer Jeeketve vecemkeej kesuee.
yesyeeruee Geuetve Ieeeuee yeIele nesleer HeCe
veener peceueb. SJe{b efvejKetve veener Heeefnueb
HeCe efleeb Dee@HejsMeve Peeueb DemeeJeb yengleske.
eleereb. Heeje DeMekeleHeCee Deeueee
efleuee.''
DeeF&ee metjele Lees[e efJe<eeo efve Lees[e
Glmeen peeCeJeuee.
``ceere ceie yesyeeruee Geuetve efleuee
YesJeueer. efleves yesyeereer HeeHeer Iesleueer lesJne
[esUs Yeve Deeues eflees. ceueener jenJeueb
veener ceie. ceeeueskeeReer keoeefele
MesJeeere Yes. Heg{s leeeleg. keeeceeer!''
DeeF&eb eeuete nesleb efve leeeb cee$e ue#e
veJnleb. keejCe ``Deelee Lees[ee JesUeHetJeeae
DeeHeCe efleLetve Deeuees. lesJne kewueeme
veJnlee.''
leeuee oesve-leerve efoJemeebHetJeeaee
iepejsJeeueeree eMve DeeJeuee efve leeJejeer
DeeHeueer eefleefeeener.
Kejbe ceerjeee Hejleeree eJeeme meg
Peeuee efve DeeHeCe cee$e De[KeUuees lee [s[
Sv[HeeMeere...
eflevese JeeHejuesues Meyo. `[s[ Sv[..'
1403, ceePeieebJe e@Jeme&, cneleejHeeKee[er,
ceePeieebJe, cegbyeF& - 400 010
vijay_khadilkar@rediffmail.com
efoJeeUer 2011
keefJelee
mJeHve
mJeHveb...
ceveeee #eereflepeeJej
nUtJeejHeCes GceCeejb
Deetbee LeWyeeletve
ieeueeJeve DeesIeUCeejb...
mJeHveb...
je$eeree DeekeeMeeleerue,
eeboCeeletve efPejHeCeejb
Henesee efvesletve,
oeketve peeies kejCeejb...
mJeHveb...
mecegeee ueeebmeesyele,
efkeveeNeeJej Le[keCeejb
keuHevesee Heueerke[s
Deueieo IesTve peeCeejb...
megefveue KeJejs
ee SkeefJemeeJee Melekeele....
SkeefJemeeJes Meleke KejesKej ueF& Yeejer

meeNee pegvee Melekeebeer peUces Deelee iesueer meejer
veJee egieees, veJee cevetes meieUs Heeeose Heeeos
ceeCetme efJemeve iesuee lesJe{e veerleerceeses Jeeeos
ee SkeefJemeeJee Melekeele ceese peuuees<e kesuee
JeefkelemJeeleb$eeee FLes efleLes kesJe{e Iees<e Peeuee
efJemeeJee Melekeeletve Jee kee{tve ceeveJepeele eeueueer Heg{s
HeCe HeeneJes lej lese ceeCemeebes leeb[s efve leebes `peerJeble' ce{s
eleske iees FLes Deepe èfJekeeT' Peeueer
Demeueer kemeueer `mebmke=leer' ee osMeele Deeueer?
Deecneuee pej Jneees Deens cenemeee
mees[tve kemes yejs eeuesue Deecneuee veerefleceee
ee SkeefJemeeJee Melekeele megJeele lej Peeskeele Peeueer
Dee@efuecHeerkeee ìeesu[ve' efyeveves lej keceeuee kesueer
megMeerue efJejsvebmeefnle meeeveeeer keerleea PeUkeueer
ee meJeeJej uee[keee meefeveves Jejke[er kesueer...
mee@HeJesDejJeeueebveer Oeceeuee kesueer...
HeCe jepekeejCeeeer Ie[er cee$e efJemkele eeueueer...
[eseeHeg{s GYee jeefnuee lees efMeJeepeeree Fefleneme
DeeefCe Deepeee vesleebee Jeeeeuee Deeuesuee ne GHeneme...
- Deefveuekegceej DeesPejkej
69
efoJeeUer 2011
keefJelee
cegkeeHeCes Yee[s oslees....
iesuee DeeJe[e efj#eebveer ieepeJeuee

MejojeJeebee oeoeefiejerves eJeeMeer veeieJeuee
efcej Heem, Yee[eeuee vekeej, eJeeMeebvee ceejneCe
DeMee ìejerye' efj#eeJeeueebes Heesueermener leejCenej
DeejerDees, egefveeve, jeJeebeer ieer
mJeeLee&meeer meieeebveere kesueer eJeeMeebee megKeeMeer keer
celeoej eJeeMeebHes#ee jepekeejCeebvee efj#eeJeeueee yeje Jeelees
ceeb[Jeueermeeer keejCe leese meesF&ee Jeelees
DeeHeCe cetke efyeeejs
Deelee efdJej, HesmeyegkeJej leeJeeleeJeeves efueefnlees
ogmeNee efoJeMeer cegkeeHeCes
Jee{erJe Yee[s oslees
- cekejbo cegUs
eWpe
peerJeveele yeoue kegslejer

Jeelees nesleese veJee
ceveeee Deejmee kegCeeueelejer
Jeeleese oeKeJeeeuee nJee
peerJeveeee ceeie& Heentve
nUte JeUleese leguee
kee Peeues? kemes Peeues?
Deetke keUsvee ceuee!
peerJeveeleerue eleske #eCe
ueeieueee DeeHeesDeeHe peHeeeuee
esceees keglegntue ceveele

nUtJeej ueeieuese ueHeeeuee
peerJeveeleerue esceeee #eCe
Jeeleese peHetve sJeeJee
esceeee IeeJe Jeeleese
oeeJej nUte PesueeJee
peerJeveeleerue Ske Ske
jbie meHlejbieer nesTve
ueeieueee Keguetve GOeUeeuee
peerJeveeleerue uegkeuegkelee leeje
veJeeves ueeieueee GpeUeeuee
- Meejoe meeJeble
70
Jewj
Jewj nesF& HeefjefeleeMeer

nesF& les DeveesUKeer Jee,
met#ceMeer efebieejer leseer
Deeie JeCeJee nesF& yee ~~1~~
DeveesUKeerMeer Jewj JneJes
veJeue vemeles lee efleLes
DeeHle-efce$e Jewjer nesleer
leemece vee og:Ke ceess ~~2~~
keOeer pesJeuees Ske Heeveer
ieUeYes vee mebHeleer,
cee$e Deepe efejCee keb
GHemet Mem$e neleer ~~3~~
eefleMeesOe IesCee yeger
veemes kegerue jepekeejCeer,
efJe<e efYeveles Debleje les
obMeCee veeieeHejer ~~4~~
cejCeeble meejs Jewj #eceles
Fefleneme eeeer mee#e meebies,
cnCegveer kee Jewj kejCee
ner keg[er efoOeueer Demes? ~~5~~
- oerHeke ceeskej
efoJeeUer 2011
meJe&meeceeve ceeCemeeuee
Jekele nesCeemeeer
ceeOece efceUeues.
DeCCeebee ee
Deeboesueveele, efpeLes mebHetCe&
osMe DeCCeebee Heeer
SkeJetve GYee Deens Demes
efe$e efomele Demeleevee
peeves kesJeU oesve oMekes
DeeOeer eerjecepevceYetceer
Deeboesueveeee efveefceeeves
osMeees vesle=lJe kesues nesles
leer GpeJeer DeeIee[er, GpeJes
vesle=Je ee Deeboesueveele
mebYeceeJemLesle efometve
Deeues. DeYeeefJeHeves ègLe
Deiesvm kejHMeve' ns
DeCCeebvee meneeke HeCe
meceeblej Deeboesueve
eeueJeues nesles. leelener
mebIe Je Deve mebIeveebee
cnCeeJee lemee menYeeie
efometve esle veJnlee.
meeHeefjefmLeleerle `GpeJes'
- MewuesMe jepeHetle
[eJes
DeeefCe GpeJes ee cetuele:

Heeefeceele jepekeere mebkeuHevee Deensle.
DeeHeueeke[s jefMeeeeefCele ceekeme&Jeeo Jee
eerveeefCele ceeDeesJeeo, ve#eueJeeo DeeoeRvee
[eJes; jeêre mJeebmesJeke mebIe, mJee.
meeJejkej, Heb. ceoveceesnve ceeueJeere
DeeoeRee efJeeejebveer eeueCeeNeebvee GpeJes
lej ieebOeer Je vesnbee Jeejmee meebieCeeNee
keeBesmeuee ceOececeeieea cnues peeles.
mJeeleb$eeveblejee keeUele keeBesme Je
ceOececeeieea
efJeeejebee
He#eebveee
meeemebHeeove kejlee Deeueer. efJejesOeke cnCetve
[eJeebveener Oeej nesleer. Menjer Yeeieele
keeceieej mebIeveebJej [eJeebes Jee&mJe nesles.
lee DeLee&vess GpeJee efJeeejmejCeeruee
meesee Heej peJeU keOeere peelee Deeues
veener. meeJejkejebeer èfnbot cenemeYee' lej
71
efve<eYe jueer, cee$e `Yeejleere pevemebIee'eer

mebIeveelceke Jee{ nesle nesleer.
mJeleb$e Yeejleeee jepekeere Feflenemeele
Deepe efe$e yejsemes Heeueues Deens. 1998
meeueer Yeejleere pevelee Heeeaes Deueefyenejer
JeepeHeseer HebleeOeeve Peeues. 1998 les
2004 meueie meele Je<ex keeBesmeuee efJejesOeer
yeekeele yemeeJes ueeieues. efMeJemesvee, Dekeeueer
oue, Deemeece ieCe Heefj<eo Demes GpeJes
cnCelee esleerue Demes DeeCeKeer keener He#eebveer
YeepeHeuee meeLe efoueer. meele Je<ex jepe
kevemege leeee osMeeuee keee Heeeoe
Peeuee ns 2004 ee meeJe&ef$eke
efveJe[Cegkeeble YeepeHe DeeIee[eruee osMeemeceesj
ceeb[lee Deeueb veener. keeBesmeves,
YeepeHeefJejesOekeebeer cees yeebOetve YeepeHeuee
efJejesOeer yeekeeJej yemeJeueb. eemeeer leebvee
efoJeeUer 2011
leebes HeejbHeefjke Me$et Demeuesuee [eJeebvee

efceer ceejleevee yee ueeieuee veener, keejCe les
ceOececeeieea nesles. `meskeeguej', `meskeeguej'
DeMeer DeejesUer eskele 20 kekes Deefnbot,
HeCe mebIeefle Demeuesuee celeoejebme
Deekeef<e&le kesues.
keeBesmeuee Heefnueeboe efJejesOeer yeekeeJej
yemeJeCeeee eMemJeer eeesie Peeuee lees
1977 meeueer. 1977 ee
efveJe[CetkeebJej DeeCeeryeeCeereer keeUer eee
nesleer DeeefCe Fbefoje ieebOeeRveer osMeeJej
DeeCeeryeeCeer ueeotve ngketceMeeneres eeleef#eke
oeKeJeues. pes.Heer. veejeeCeebmeejKee
$eef<elegue veslee FbefojeyeeFee efJejesOeele
efjbieCeele Glejuee. mebIeeves DeeHeueer Mekeleer
pes.HeeR.ee ceeies GYeer kesueer. [eJeebveer
DeefueHlelee mJeerkeejueer, HeCe osMeele
Heefnueeboe mebHetCe& `GpeJeer' Mekeleer SkeJetve
pes.HeeR.meesyele GYeer jeefnueer. ieebOeer IejeCes ns
ee osMeees jepeIejeCes Deens, Demee pees mecepe
lee DeeOeer neslee; lees 1977 ee
efveJe[Cegkeeble Heesue juee. pevelee He#eees
mejkeej Deeues. mee@He [eJes Demeuesues
meceepeJeeoer ee JesUer GpeJeebmeesyele nesles.
meceepeJeeoer DeeefCe GpeJes eebee
mebmeej Heej keeU efket
Mekeuee veener.
ueJekeje
leebeer
kee[ercees[ Peeueer DeeefCe Hegvne ceOececeeieea

meesJej Deeues.
Heg{ee oMekeele Yeejleere pevelee
He#eeceOes ueeueke=<Ce De[JeeCeer DeeefCe [e@.
cegjueerceveesnj peesMeer ee eerves Ske JesieUee
efJe<ee osMeeee jepekeere HeueeJej meceesj
DeeCeuee. eerjecepevceYetceer Deeboesueve. ee
Deeboesueveele mebIe, YeepeHe DeeefCe meJe&
mebIeefJeeejer mebIevee jeceveece IesTve IejesIejer
iesuee. mebHetCe& osMe GpeJee DeeIee[eree
yeepetves GYee jeefnuee. eerjecepevceYetceer
Deeboesueveeleerue ceeieCee ee jepekeere
veJnlee, HeCe ee Deeboesueveeves yeNeee DebMeer
jepekeere GueLeeHeeueLe kesueer. DeeHeCe
vesle=lJe kejle Demeuesuee Deeboesueveeuee
DeYetleHetJe& eMe efceUCeeee GpeJee
DeeIee[eree ne Heefnuee DevegYeJe neslee.
1998 meeueer YeepeHeeefCele mejkeej
meesJej esCeb eeee eerjecepevce DeeboesueveeMeer
mebyebOe pees[Ces cnCepes jepekeere
DeHeefjHekeJelee Deens. HeCe Ske iees
cenJeeeer Deens keer ee
Deeboesueveele
72
mebHetCe& osMeele YeepeHee Je efJee efnbot Heefj<eoseer

mebIeveelceke yeebOeCeer Peeueer. osMeYejeletve
YeepeHeuee leCe vesle=lJe, keee&kelee&yeU
efceUeues. efJee efnbot Heefj<eo, yepejbie oue Je
jeêre mJeebmesJeke mebIe efJeeejebee Deve
mebIeveebceOes DeeboesueveebJeefleefjkele Flejner
keeceebes Deeeece Deensle. leecegUs ee
Deeboesueveeveblej
ee
mebIeveebceOeerue
keee&keleeeer Mekeleer Flej efJeOeeeke
keeceebceOes ueeieueer, HeCe YeepeHe ne
jepekeere He#e DemeueecegUs leeee meJe&
keee&Heleeree ceOeJeleea efJe<ee ne meee
mebHeeove ne jeefnuee.
meeefmLeleer, cnCepes meve 2011 ee
efJeeej kejlee keeU yejee yeoueuee Deens.
Ske veJeer efHe{er DeMeer efvecee&Ce Peeueer Deens
keer efpeves eerjecepevceYetceer Deeboesueve Je
leeHetJeeaee keeU HeeefnueeosKeerue veener.
Yeejleere e%eeJebleebveer Je efJeeejJebleebveer ee
Deeboesueveeke[s Skee jeefJeke erkeesveeletve,
vekeejelceke
Yetefcekesletve,
vetveieb[eletvee Heeefnues Deens.
leecegUs peMeer mJeeleb$eue{e,
efJeveesyeebeer Yetoeve eUJeU, pes.HeeR.es
veJeefvecee&Ce Deeboesueve Je Deve ueneveceesee
Deeboesueveebke[s mHetleeaoeeke cnCetve Heeefnues
peeles lemes ee Deeboesueveeke[s Heeefnues iesues
veener. eEkeyentvee Yeejleeee mJeeleb$eesej
Feflenemeele eerjecepevceYetceer Deeboesueveeee
Jeeeeuee nsUmeeb[e Deeueer Deens.
vegkelese DeCCee npeejs Je erce
DeCCeebee vesle=lJeeKeeueer mebHetCe&
osMeele
YeeeejefJejesOeer
Deeboesueve GYes jeefnues
nesles. efleMeeree
Deeleuee
efoJeeUer 2011
efHe{erves DeeCCeebee ee Deeboesueveeuee eebieuee

eeflemeeo efouee. Hesmeyetke, efdJej ner
mebHeke&ceeOeces Peeueer. YeeeejeJej GHeee
cnCetve mebmeosle `peveueeskeHeeue' veeceke
keeeoe mebcele JneJee, leevegmeej ùeeskeHeeue'
Je ùeeskeeegkele' veeceke JeJemLee
DeefmlelJeele eeJeer, DeMeer ee Deeboesueveeeer
cegKe ceeieCeer nesleer. `jbie os yemebleer'
efe$eHeele oeKeefJeueeeceeCes ke@C[ue ceee&
kee{Ces, [eskeeeJej `ceer DeCCee npeejs'
efueefnuesuee ieebOeeresHee IeeueCes Demes yejse
GHeece ee Deeboesueveele Peeues.
DeCCeebee Heeves Ske ceglmeer vesle=lJe
ee Deeboesueveele Heeneeuee efceUeues. DejefJebo
kespejerJeeue lej egLe Deeekee@ve Peeues.
Deeboesueve o[Hetve DeeCCeebeb ieees[b
yeebOeCeeee keW mejkeejves HegjsHetj eelve
kesuesuee, HeCe DeCCee mebHetCe& meesefveee erceuee
Hegve Gjues. DeKesj HebleeOeeveebvee mebmeosle
veceles IeeJes ueeieues. DeCCeebee ceeieCee
jemle Demeueees keyetue keve ueeskeMeener
Heleervegmeej ueJekeje lee HetCe& kejCeele
esleerue Demes Jeeve eeJes ueeieues. DeCCee
efpebkeues. Deeboesueveeee #eCeerke efJepee
Peeuee. HeCe ee meJe& HeefjefmLeleerle Yeejleere
ueeskeMeeneree yegpeeuee megbie ueeieuee.
veJeleCe efHe{er JesUemebieer meeJe&Yeewce
mecepeuee peeCeeNee ueeskeMeeneree
efJejesOeelener GYeer eket Mekeles eees eleblej
Deeues.
DeCCeebee Deeboesueveees efve<He#e
efJeMues<eCe kejeees Peeues lej ceneieeF&efJe
Demeuesuee peve#eesYe DeCCeebee Deeboesueveele
yeensj Deeuee. meJe&meeceeve ceeCemeeuee Jekele
nesCeemeeer ceeOece efceUeues. DeCCeebee ee
Deeboesueveele, efpeLes mebHetCe& osMe DeCCeebee
Heeer SkeJetve GYee Deens Demes efe$e efomele
Demeleevee peeves kesJeU oesve oMekes DeeOeer
eerjecepevceYetceer Deeboesueveeee efveefceeeves
osMeees vesle=lJe kesues nesles leer GpeJeer

DeeIee[er, GpeJes vesle=Je ee Deeboesueveele
mebYeceeJemLesle efometve Deeues. DeefKeue
Yeejleere efJeeeLeea Heefj<eosves ègLe Deiesvm
kejHMeve' ns DeCCeebvee meeneeke HeCe
meceeblej Deeboesueve eeueJeues nesles. leelener
mebIe Je Deve mebIeveebee cnCeeJee lemee
menYeeie efometve esle veJnlee. YeepeHeJeeues lej
DeCCeebee DeeboesueveeceOes kegskegs menYeeieer
nesleevee efomele nesles. ueeueke=<Ce De[JeeCeer,
eMeJeble efmevne, meg<ecee mJejepe, DeCe
pesueer ee vesleebveer ueeskemeYesle peve#eesYe
eYeeJeerHeCes emlegle kesuee. meeeOeeNeebee
[eseele Debpeve Deesleues, HeCe He#e-mebIevee
cnCetve YeepeHe ke=efleMeerue efomeuee veener.
GpeJeebes ceewve neveerkeejke
DeCCeebee Deeboesueveeee nslet mJe
Deens. HeCe DeCCeebee Deeboesueveeves Deveske
eMve GHeefmLele kesues Deensle. ee DeeOeeree
Deeboesueveebee DeYeeme kesuee lej leele
menYeeieer Peeuesues leCe ns Deeboesueveeuee,
efJeeejebvee meceefHe&le nesles. leebee
Deeboesueveeleerue menYeeie efve:mJeeLe& yegeree
neslee. DeCCeebee Deeboesueveeleerue leCeebceOes
GLeUHeCeee peemle efometve esle neslee.
1990 meeueer DeeeesOesle keesejer yebOet ns
73
oesve keejmesJeke OeejeleerLe& He[ues. leebee

newleelceeves meeje osMe ieefnJejuee neslee.
leeletve esjCee IesTve ieeJeeieeJeeletve ueeskeebveer
1992 meeueer DeJeOeHetjerke[s eeeCe kesues.
leneve-Yetke-HeeeHeer keMeeeerner HejJee ve
kejlee Deeboesueveele menYeeieer nesCeeNee
keejmesJekeebke[s HeeefnueeJej ue#eele esle
nesles keer ner vegmeleer Pebg[ereer ceeefvemekelee
veJnleer. leebeer esjCee DeblemLe nesleer.
mJele:ee Jej Gtve efJeeej ke ueeieuesuee
ne ke=leerMeerue jeêre meceepe neslee DeeefCe
eeHetJeea peeyeue efJeMues<eCe kesues lee
GpeJee efJeeejmejCeerves jeêre efnleebvee
[eseebmeceesj sJetve keve oeKeefJeuesuee ne
keefj<cee neslee.
efvepeMekeleer efJemejuesuee nvegceeveemeejKeer
Deepe GpeJeebeer efmLeleer Peeueer Deens.
Yeejleeuee Deepe keesCelee jepekeere
efJeeejmejCeereer iejpe Deens lej leer
Jeweefkeleke mJeeLe& yeepetuee sJetve jeêre
efJeeejebveer meceepeees efoMeeoMe&ve ke
MekeCeeNeebeer. cnCetve meeHeefjefmLeleerle
GpeJeebes ceewve ns osMeemeeer neveerkeejke
jCeejs Deens.
rajputshailesh@yahoo.com
efoJeeUer 2011
vesn, Heg.ue. DeeefCe cejeer ceeCetme
- DejefJebo efJeue kegUkeCeea
eerveves
ieesKeueebes DeeefCe Jeeekeebes keener lejer veeles Deens

DeeefCe eeb[ meeceLee&efveMeer megefveeespeveHetJe&ke efJeHeCeve
veerleer jeyeJetve Deefnbmesves mJeeleb$e efceUefJeues ee cegece {
kesuesuee mecepeeuee so osle ieesKeues mJeeleb$e
efceUJeeees DeeefCe efkeJeeees Demesue lej leemeeer
egMeem$eeee DeYeeme osMeeves Jepe& ceevelee keecee vees
DeeefCe leCeebeer ceeveefmekelee lej egesvcegKe Demeueer
Heeefnpes, ns ieUer GlejJeCeemeeer owefvekeeee Debke kee{tve
veblej ne mlebYe GYeeve leeletve vejefmebnemeejKes DeJeleerCe&
nesle Demele.
74
YeejleeJej DeeeceCe keve

HejeYetle kesues leeuee HejJeeee 20
Dee@keesyejuee 49 Je<ex HetCe& Peeueer. lee
efveefceeeves vesnbeer, Heefnues ceneje^Yet<eCe
Heg.ue. osMeHeeb[s eebeer DeeefCe Skeboj cejeer
ceeCemeeeer DeeJeCe nesCes eceeeHle nesles.
Yeejleeee SkemebOelesmeeer MesJeHeele ue{le
jenCes, mJeeleb$e ee mebkeuHevesee efJe<eeele
keOeerner le[pees[ ve kejCes DeeefCe yegJeeyeepeer
ve kejlee efkebJee DeJe[byej ve ceepeJelee
mJeerkeejuesuee leJeebvegmeej kejeJee ueeiesue
lees leeie kejerle Deeveboeves Deeeg<eees DeesPes
KeebeeJej IesCes, ns iegCeefJeMes<e Flej
Yeejleereebletve JesieUs kee{lee esCeejer,
cenejeêeer DevevemeeOeejCe JewefMees
ceeveueer peele nesleer. ieebOeerJeeoeee eYeeJeeves
efoJeeUer 2011
leeee PeUPeUerleHeCee keceer nesle Deens ns

DeeHeuee ue#eele Deeuesues efomele veener. ee
keeceele ceesceesee ueeskeebee Deieoer
cenejeêes
ùee[kes
JeefkeleceJe'
Demeuesuee Heg.ue. osMeHeeb[s eebeener neleYej
ueeieuee Deens ns DeeHeCe ue#eele Iesleues
Heeefnpes.
GoenjCeeLe& eerveves DeeeceCe kesues lesJne
ceneje^ eF&cme pevceeuee esTve keener
efoJeme ueesues nesles. efo.efJe. leLee yeb[esHeble
ieesKeues lesLes Je=emebHeeoke cnCetve keece kejerle
nesles DeeefCe yeeleceer leesueCeeee,
mepeJeCeeee DeeefCe esjke kejCeeee
leebee kele=&lJeeee oyeoyee neslee. les
meeJejkejJeeoer nesles DeeefCe meenefpekee
leebee egMeem$eeee Flej Deveske
mecekeeueerve He$ekeejebee ceeveeves DeYeeme
eebieuee neslee. cnCetve leebveer eg eeuet
DemesHeele eleske efoJeMeer Heefnuee HeeveeJej
peeHejepeeele Heeblejerle nesCeeNee oesvner
yeepetbke[erue [eJeHeseebceeieerue cece& GodyeesOeke
meboYe& osle mecepeeJetve meebieCeejer
uesKeceeefuekee efueefnueer. leer ieepeueer DeeefCe
meJe& Lejele eflees eebieues mJeeiele Peeues.
cejeer Jeeekeeuee ne DevegYeJe veJee DeeefCe
Lejejke neslee.
Heefnuee
ceneegeee
JesUsuee
ueeskeceeve efUke Oe[e[erves jepekeejCe
DeeefCe He$ekeeefjlee kejerle nesles DeeefCe leebee
meebieCeevegmeej ke=<Ceepeer ekeeMe Keeef[uekej
eebveer kesmejerle uesKeceeefuekee efueefnueer nesleer
Demes DeeJeles. Heg{s ogmeNee ceneegeee
meceeeme De.pe. kejboerkejner mee#esHeeves
ceeefnleerHetCe& efueefnle Demele. ogmeNee
ceneegele kemeyeskej veeJeeee cejeer
Jeelee&nj Heer.er.Deee. Je=emebmLesmeeer
egeee yeelecee jCeYetceerJeve osle Demes.
Hejbleg
ieesKeueebee
uesKeceeuesves
YeueeYeueebes ue#e Kesetve Iesleues, keejCe
leele efJeue#eCe leepesHeCee neslee. Keb[es

yeuueeUeeer osMeYekeleer DeeefCe veevee
He[Ceermeebeer yeger nesleer. les peCet ùeeF&Jn
keJnjspe' osle nesles. HeCe les lemLelesves
kesuesues veJnles. ieesKeueebes DeeefCe Jeeekeebes
keener lejer veeles Deens DeeefCe eeb[
meeceLee&efveMeer megefveeespeveHetJe&ke efJeHeCeveveerleer
jeyeJetve Deefnbmesves mJeeleb$e efceUefJeues ee
cegece { kesuesuee mecepeeuee so osle
ieesKeues mJeeleb$e efceUJeeees DeeefCe
efkeJeeees Demesue lej leemeeer
egMeem$eeee DeYeeme osMeeves Jepe& ceevelee
keecee vees DeeefCe leCeebeer ceeveefmekelee lej
egesvcegKe Demeueer Heeefnpes ns ieUer
GlejefJeCeemeeer owefvekeeee Debke kee{tve
veblej ne mlebYe GYeeve leeletve
vejefmebnemeejKes DeJeleerCe& nesle Demele.
peeblejeJe meeUieeJekejebveer ns Hegmleke
eefme kesues. les DeefOekeeefOeke ueeskeebveer
JeeeeJes cnCetve leees cetue kesJeU Dee
DeeCes sJeues DeeefCe leeJesUer les Jeerme
meneentve DeefOeke KeHeues. Heg{s ieesKeueebveer
leele Heg<keU Yej Ieeleueer DeeefCe
ce@pesefmkeves les [ewueele eefme kesues.
meeUieeJekejebee Hegmlekeeuee emleeJevee
Heg.ue. osMeHeeb[s eebeer Deens. ceewpe
ekeeMeveeves Heguebee Deveske emleeJevee
mebeefnle kesuesues èej Meyo' veeJeees Ske
Hegmleke kee{ues Deens. leele ieesKeueebee
`ceeDeeses ue<kejer DeeJneve' ee Hegmlekeeeer
emleeJevee Deens. Jele&ceeveHe$eeleues uesKe
Flekeee Glmegkelesves DeeHeCe leeHetJeea keOeer
Jeeeues veJnles Demes cnCetve Heg.ueb.veer
èfmebneee efHee[eJej eeyetke G[JeCeees
Oewe& Demeuesuee uesKeke' Demes ieesKeueebes
JeCe&ve kesues Deens. Heg.ueb.es Ske veJes He
leele HeeneJeeeuee efceUles. veeJe ve Ieslee
leebveer ieebOeer DeeefCe vesnbJej KejHetme efkee
kesueer Deens. Yeejleeee mebj#eCe DeeefCe
75
Hejje^veerleeres JeeYee[s leebveer kee{ues

Deensle. Yeejleere vesle=Je efJeMes<ele: ieebOeer
DeeefCe vesn FeflenemeeHeemetve keenerner efMekele
veenerle, leebvee JeJenejees Yeeve vemeles,
leebes Jeweefkeleke Denbkeej jeêHes#ee ceess
Demeleele, leebeepeJeU Me$egefce$e efJeJeske
vemelees, HeefjCeeceer jeêeer DeHeefjefcele neveer
nesles, ueeskeebee lespeesYebie neslees, efHe{eree
efHe{er veeceMes<e nesles. Demes yejse keener
efueefnueees DeeJeles.
leeveblej `megiebOe'ee 1969 ee
efoJeeUer Debkeele `mecepee kegCeer legceee
cegmkeele ceejueer lej' ee efMe<e&keeee uesKe
eefme Peeuee DeeefCe `ceewpe' ves 1999
ceOes kee{uesuee `Gjuebmegjueb' ee efJeveesoer
uesKeebee mebenele lees meceeefJe kesuee iesuee
Deens. eerveer DeeeceCeeves Heg.ueb.ee ceveele
pees osMeYekeleeree Hetj Deeuee neslee lees HetCe&HeCes
Deesmejueees ee uesKeele erme He[les DeeefCe
Deeee& Jeeles. lee uesKeeee meejebMe Demee
meebielee esF&ue keer Yeejleeuee Kejs cnCepes
keesCeer Me$et vemetve Me$et Demeueeeer
keeuHeefveke Yetles DeeHeues keener vesles
mJele:ee leJe%eeveeHeeser GJeerle Demeleele
DeeefCe meeceeve ueeskeebvee efJeveekeejCe
Mekeleermebeeeee ceeies ueeJetve leebvee
peerJeveeleuee DeefveJe&eveere meeQoee&uee
DeeeJeleele. meeceLe&mebHeeoveeeer Heg.ueb.veer ee
uesKeele efKeuueer G[Jeueer Deens.
uesKe Jeeeleevee Heg.ueb. vesnceer kejleele
lemes YejHetj ceveesjbpeve nesles DeeefCe ceeCetme
nmele Demelees. HeCe uesKe Jeeetve mebHeueeJej
nUtnUt leeuee DeeHeCe keenerlejer egkeeres
Jeeeues Demeueees ue#eele esles. eerve DeeefCe
Heeefkemleeve ns oesvner Mespeejer melele
DeeHeueeuee LeHe[e ceejle Demeleevee Heg.ue.
meebieleele keer keesCeerner DeeHeuee cegmkeele
ceejCeej vemelees nere JemlegefmLeleer Demetve
efoJeeUer 2011
leecegUs Mekeleermebeeele JesU Hegke

IeeueJeCeeHes#ee lees peerJeveeleuee efJeefJeOe
megKeebvee meeceesjs peeCeele Kee& kejCes
esemkej mecepeeJes.
DeeQOees jepes yeeUemeensye HebleeefleefveOeer
eebvee meeebie vecemkeejees Jes[ nesles. les ee
Jeeeece ekeejees Glke= eeejke nesles
DeeefCe leebveer DeeHeuee epeepeveebvee DeeefCe
Skeboj cejeer pevelesuee ee DeeKet[ efMebieer
yengogOeer Jeeeeceees Delegueveere cenJe
JeJeefmLele mecepeeJetve efoues. leecegUs meeebie
vecemkeejeeer Ske GpJeue HejbHeje efvecee&Ce
Peeueer. DeeQOees ns cenejepe Dejefmeke veJnles.
les mJele: Glke= efe$ekeej nesles DeeefCe
efe$ekeuesee Je=ermeeer leebveer KetHe Oeve
Jeseues. [e@kej yeeUke=<Ce efMeJejece cegbpes
eebveer ele#e egees DevegYeJe Ieslee eeJesle
cnCetve cegbyeF& veiejHeeefuekesleerue YejHetj Jesleve
osCeejer Jewekeereer eekejer mees[tve leeJesUer
FbepeebMeer eeuet Demeuesuee egele leebee
yeepetves Yeeie Iesleuee neslee. eee cegbpeebveer Heg{s
veeefMekeuee Yeesmeuee efceefuejer mketue kee{tve
#ee$eOecee&ee OJepe He[kele sJeuee.
mJeeleb$eHetJe&
keeUele
peebvee
egMeem$eeefJe<eeer efpe%eemee DeeefCe DeYeeme
neslee Demes oesvee vesles DeefKeue Yeejleere
mlejeJej nesTve iesues DeeefCe les cnCepes cegbpes
DeeefCe mJeeleb$eJeerj meeJejkej. meeJejkejebveer
lej `je<êes efnbogkejCe DeeefCe efnbogbes

mewefvekeerkejCe' ner Iees<eCee efoueer DeeefCe
efyeefMeebee mewveeleerue efnbot-cegmeueceeveebes
eceeCe DeejHeej yeouetve efnbotbeer Heee&eeves
osMeeeer megjef#elelee yeUke kesueer. mewefvekeer
mLeeHeleMeem$e ee efJe<eeeee leebee DeYeeme
neslee DeeefCe lee yeUeJej FbepeebMeer yeesueCes
ke MekeCeejs les SkecesJe vesles nesles.
ceneje^ ne Yeejleeee Ke[dienmle Deens ner
meeJejkejebeer Iees<eCee DeeJeueer keer DebieeJej
jesceebe GYes jenleele. cejeeebee
YeerceLe[ereer les pesLes peeTve Heeseueer leeuee
ueeietve Yeejleeee Deeblejjeêre meercee
efveOee&efjle kejCeele Deeuee Deensle. eeee
DeLe& Demee neslees keer Yeejleees YeefJeleJe
cejeeebee Heg<eeLee&Jej yejsemes DeJeuebyetve
Deens.
DeMee JesUer Heg.ueb.veer Meefkelemebeeeeer
Lee kejeJeer eeeemeejKeer ogozJeeeer iees
veener. cenejeêle efnbogJeefveebes cnCepes
efMeJemesvee DeeefCe YeepeHees mebegkele mejkeej
Deeues DeeefCe leebveer cenejeêee
pe[CeIe[Ceeruee peebee ceesueeee neleYeej
ueeieuee Deens DeMeebvee ceneje^Yet<eCe HeoJeerves
ieewjJeeees jJeues. DeeHetpesee ceeve Heg.ue.
osMeHeeb[s eebvee osCeele Deeuee. Heg.ue. ns
ceePes DeeJe[les uesKeke Deensle. leebeer
efvejer#eCeMekeleer DeHee nesleer. les keueemekele
nesles. meeefnleeee eesKeboU DeYeeme neslee.

leebeeke[s DeHewuetlJe nesles. HeCe leebveere
cnueeeceeCes JeUeeuee Heeefnpesle lesJne
leebee ceger JeUuee veenerle. HegCeele
ieeCee-yepeeJeCeele jbieueecegUs leebvee
HeeUCeeree JesUer efnbot efm$eeebveer Hees[uesuee
efkebkeeee Ssket Deeuee veenerle. Me$etves
DeeeceCe kesues keer oesveeej efoJeme Deecner
osMeYekele neslees. yeeee mejmeeJelees. Yetceer
ueetve Me$et Hejleuee keer leer Yetceer Hejle keMeer
efceUJeeeeer eeee efJeeej ve kejlee
Mekeleermebee cnCepes HeeHe Demes cnCele Deecner
Hegvne ieeCes yepeeJeCes kejCeemeeer cee[er e{t
ueeielees.
DeMeeves ceneje^ Deepe pemee efouueerle
ueIegjepe cnCetve ueeeejerves efoJeme kee{les
Deens lemeee Heg{s Ieeme efieUerle jeefnuee lej
oes<e keesCeeuee osCeej? cnCetve eLece
mebj#eCeefmelee DeeefCe ceie ieeCesyepeeJeCes
Demee pees ece Heg{ejuesuee osMeele Demelees.
lees DeeHeCe GueeHeeuee ke vees. cejeer
ceeCemeeves Heg.ueb.Jej DeJeMe esce kejeJes,
leebee meeefnleeee YejHetj DeemJeeo IeeJee
HeCe les meebieleele cnCetve Heg<eeLee&eer efbieue
ke vees. les ieebOeer ieerlesmeejKes Jeeele
Demeues lejer DeeHeCe DeeHeues leejlece
Kegberuee ebiet vees...
peieYejeleerue cejeer Jeeekeebvee
`Meyoebefkele eefleYee'
efoJeeUer Debke
`F&-yegke'
Heele JeeeCeemeeer GHeueyOe
efkeueke keje : www.shabdankitpratibha.in

76
efoJeeUer 2011
`èfJeeeme! yeeHet efJeeeme.

Dejs, Deepekeeue kegCeeeener
kegCeeJej Heejmee efJeeeme
Gjuee veener. HewMeemeeer
YeeT YeeJeeee, cegues
DeeF&-yeeHeeee peerJeeJej
Gleele. ns keener veJeb veener.
pej keesCeer SKeeee
efvejeOeej Jekeleeruee
DeeHeuee Iejele Deemeje
efouee DeeefCe lee Jekeleerves
nUtnUt Heee Hemeve
DeeHeuee Deeeeoeleeueee
yesIej kesues lej...''
Deepe megeree efoJeme. meesceveeLeeke[s
peeTve neceexefveDece SskeCeeeer Fe Peeueer

nesleer. yeeekeesves cemle cetie[eUereer Yepeer
DeeefCe meesyele Hegefoveeeer eCeer nesleer kesueer.
meesceveeLeuee ner Yepeer efJeMes<e DeeJe[leele.
lesJne iejceeiejce Yepeer [yeele Yeve ceer
leeeeke[s efveIeeuees. Deepe lees ceeskeUee
Demesue DeMeer ceuee Kee$eer nesleer.
ceer meesceveeLeee Iejeee ojJeepee lemeee

{keueuee. lees GIe[ee neslee, cnCetve ceer
lemeee Deele efMejuees. HeCe ceuee Lees[b
Deeee& Jeeueb. meceesjee keeseele Ske
DeMeerue yemeues nesles. ceuee Heentve lees ie=nmLe
Lees[e ecekeuee. HeCe meesceveeLe cee$e
vesnceeree mJejele cnCeeuee, `ès. let esMeerue
Demeb Jeeueb cnCetvepe ojJeepee GIe[e sJeuee
- oerHeke pesJeCes
77
efoJeeUer 2011
neslee.''
ceer Lees[e ieeWOeUuees neslees. keejCe
DeMeerueemeceesj meesceveeLe KeeCes-efHeCes kejerle
vemes. Yepeer eebieueere ieejsieej nesleerue, Demeb
ceuee Jeet ueeieueb. lees efJeeej kejlee ceer
ogmeNee keeseele yemeuees.
meesceveeLee cnCeeuee, ``lees Yepeeree [yee
GIe[!'' ceer efvecetHeCes leeeer Dee%ee
HeeUueer. meesceveeLeves eCeerle yeg[Jetve Yepeer
leeW[ele ekeueer DeeefCe `Jee' Demee DeeJeepe
kee{tve leer meceesjee DeMeerueeHeg{s meejueer.
lemee ceer ecekeueese!
``Dejs ceePee Jeie&efce$e Deens ne.
efveefMekeeble
Fveeceoej!''
ceePee
esnNeeJejerue DemJemLelee Heentve meesceveeLe
cnCeeuee.
efveefMekeeble Fveeceoej.. De@e@efueke
Heefve&ej #es$eeleerue leer veeceJeble Demeeceer
nesleer. meHeso ceueceueeree meoje Je Jej
peekeer. [eskeeeJejes kesme ebosjer Je
keeUsYeesj kegjUs. JeCe& ieesjeHeeve. efveUmej
Peebke Demeuesues HeeCeeroej [esUs. veeke
ie[eee eeseermeejKes.. Deieoer mejbpeeceer
Lee efomele neslee.
``ceePeer kesme mJeerkeejueerme leje veeMlee
kejlees..'' veejepe megjele Fveeceoej yeesueues.
``lemeb veJns js.. DeMee kesmesme ceuee
HeejMee DeeJe[le veenerle. efMeJeee DeMee
kesmesmeee MesJe megKeo vemelees. Heesueerme
leHeeme kejleeruee vee. Yeesmeues Deens vee
kesmeJej. ceie keMeeuee efeblee kejleesme.
DevegYeJeer ceeCetme Deens.''
``Dejs, let ceePee efce$e Deensme vee? ceie
efce$ekele&Je keener Deens keer veener? yejb,
ceeieMeerue leer Heer osF&ve ceer. ceie De[eCe
keee?''
``HeCe meesceveeLe Heermeeer kesme
mJeerkeejle veener. ns DeeHeueeuee ceenerle veener
kee?''
ceePeeke[s leeves veejepeeree kee#e

ekeuee. HeCe meesceveeLe efveefJe&keejHeCes meceesj
Heenle neslee.
``ns yeIe meesceveeLe Dejs, ceePee DeeF&ee
neleeer Yepeer Keeuueer Deensme let. Denes,
legcner meebiee vee. meesceveeLeee eelege&keLee
legcnere efuentve eefme kejlee vee? ner
kesmemege eefme kejeeuee ceePeer vee
veener.'' leebveer oesIeebke[s DeeUerHeeUerves
Heenle ner Jeekeeb Geejueer. veejepeerJeve
leebee mJej Depeerpeerke[s Deeuesuee neslee.
Deepee ceePeer etye Hekeve Hesueer. Kejb
lej ee kesmesmeyeeyele Deeceeb cnCepes
meesceveeLeeb Je ceePeb yeesueCeb Deieesoje Peeueb
nesleb.
``nesHeuesme!'' ne meesceveeLeee Mesje ceuee
DeeJeuee.
meesceveeLeke[s meOee keener efJeMes<e keece
veJnleb. lees keener Jeeeve kejle neslee. Kejb
Heenlee, DeMee kesmesme meesceveeLe Iesle veener ns
ceuee ceenerle Demetvener ceePee Deblece&veele
KeUyeU ceepeueecegUs ceer leer yeeleceer
leeeemeceesj sJeueer nesleer.
leer yeeleceer DeMeer nesleer,
DebOesjerceOes Je=seer nlee
Je=, Skeekeer ceefnueebes nleeme$e kemes
jesKelee esF&ue eeJej Deeegkeleebyejesyej Jeefj
Heesueerme DeefOekeeNeebeer yewke meg
Demeleeveee DebOesjerceOes keceuee Fveeceoej
(69) ee Je=seer nuuesKeesjebveer Oeejoej
Mem$eebveer nlee kesueer Deens.
Fveeceoej ee DebOesjer Heefeceske[erue
HeeseKeeveeJeeuee uesveee peerJevekeuee
iCeeueeemeceesjerue Mecee& mebkegueele
DeeHeuee Heleermeesyele jenle neslee. leebee
cegueiee De@e@efueke Heefve&ej #es$eeleerue
veeceJeble GeesieHeleer efveefMekeeble Fveeceoej Je
metve meceesjeee Heue@ceOes jenleele. keener
keeceeefveefcee yeensj iesuesues keceuee eebes Heleer
78
je$eer veT Jeepelee Hejleues. leeJesUer ne

ekeej GIe[keerme Deeuee.
Fveeceoej eebee Iejeleerue meeceeve
DemleeJemle nesleb. leecegUs eesjermeeer
keceuee eebeer nlee Peeueeee eeLeefceke
Deboepe Heesefuemeebveer yeebOeuee Deens. keener
efoJemeebHeemetve Mecee& mebkegueceOeerue FceejleeRes
vetleveerkejCe meg nesleb. efoJemeYej DemebKe
keeceieej Fceejleeree DeeJeejele Demele.
Heesefuemeebveer meJe& yeebOekeece cepegjebeer eewkeMeer
meg kesueer Deens.
``ner yeeleceer ceer Jeeeueer Deens,''
meesceveeLe cnCeeuee, ``Heesefuemeebveer vesnceereceeCes
egkeeree efoMesves leHeeme meg kesuee Deens.
lee keeceieejebeer eewkeMeer keve neleer
keenere ueeieCeej veener.''
``ceuee Mecee& mebkegue ceenerle Deens.
kesJe{b lejer ceesb Deens les. mebkegueeuee oesve
efmekeegefjer iee[& cesve iesJej Demeleele DeeefCe
eleske Fceejleeruee Skeske iee[& Demelees.
eleske ceeCemeeeer iesJej veeWo kevee
leeuee Deele mees[ueb peeleb. keesCeer
DeHeefjefele ceeCetme esTve HetJe&HeenCeer keve
ne iegvne ke Mekele veener. lesJne peebvee
vesnceer mebkegueele eJesMe megueYe Demelees
leebveee ne iegvne kejCes Mekee nesleb.'' ceer
cnCeeuees.
``Deelee Lees[e peJeU esle Deensme
cegeeee!'' meesceveeLe cnCeeuee.
``cegeeee? ceer lej Heesefuemeebee
leHeemeCeeree yeepetves yeesuele neslees.'' ceer
ieeWOeUtve cnCeeuees.
``Peeueb. DeeHeuee oesIeebee [eskeeele
Skee efJeeej Deens. HeCe JesJnueWLe JesieUer
Deens. Meem$eMeg efJeeejmejCeer vemeueeeee
ne HeefjCeece Deens.'' meesceveeLe cnCeeuee Je
leeves efvejeMesves ceeve nueefJeueer.
ceer ieeWOeUtve leeeeke[se Heenle
jeefnuees. Ske oerIe& eeme eketve lees ceuee
efoJeeUer 2011
cnCeeuee, ``Dejs, let mebkegueeleerue megueYe

eJesMeeyeeyele meebielees Deensme. HeCe Fceejleerle
megueYe eJesMe DeeefCe ele#e iegvne Ie[uesuee
peeiesle megueYe eJesMe eeyeeyele eLece efJeeej
kee kejerle veenerme?''
``meesceveeLe, let lej Demeb meebielees Deensme
keer peCet keceueeyeeFee DeesUKeeree
ceeCemeevese leebeer nlee kesueer Deens.
keceueeyeeFveere leeuee Iejele Iesleueb.
eneHeeCeer kesueb DeeefCe Deeeveke leevese
yeeFeer nlee kesueer DeeefCe ceie Iejele uet
keve Heesyeeje kesuee.'' ceer Lees[smeb
efnCeJelee cnCeeuees.
``let Lees[smeb efe$e yejesyej jsKeeueb
Deensme. HeCe eemeeer ele#e efkeeCeer
peeTve efvejer#eCe kejCeb DeeJeMeke Deens.
DeeHeuee lekee&uee yeUkeer esCeemeeer.''
``Deesn, kecee@ve meesceveeLe! Skeekeer
Je=ebee pee Skee HeeesHee nlee eeuet
Deensle lee meJe& leebee Heefjefele
ceb[UeRveere kesuee Deensle, Demeb cnCeCeb
Deens kee legPeb?''
``ns yeIe. ceer kesJeU keceueeyeeF&
kesmeyeeyele cnCeeuees. Skeekeer Je=ebee nlee
Ie[uee Demeuee lejer eleske kesme JesieUer
Deens DeeefCe leer JesieUer mecepetvee efleee
efJeeej kesuee Heeefnpes. ee Ieveebmeeer Skee
meJe&meeOeejCe efveece yeveJelee esCeej veener.''
meesceveeLe Lees[e ke[ke HeCe ece DeeJeepeele
cnCeeuee.
``ceie erke Deens. HeCe meesceveeLe, ne
eMve ceese iebYeerj Deens. ceePee
keeee&ueeeleerue Ske menkeejer meebiele neslee
keer leeee efce$eeee meesmeeeerle kesJeU
leebese Ske kegtbye Deens DeeefCe yeekeer meJe&
19 Heue@ceOes Skeekeer pess veeieefjke
jenleele.''
``keee meebieleesme? ns kemeb Mekee
Deens.''
``keee yeNeee pes veeieefjkeebeer

ceguebyeeUb veeskejer, JeJemeeeeefveefcee Deve
efkeeCeer lej keeneReer Yeejleeyeensj mLeeefeke
Peeueer Deensle. ner ceb[Uer veeskejer-Oebeeletve
efveJe=e Deensle. leebvee Keee&uee cegueb Hewmes
HeeJeleele.''
``ns keee kele&Je Peeueb? ceveg<e
cegueeyeeUebvee pevce kee oslees. keggbyeJeJemLee
kee leeej Peeueer Deens nse ceeCetme efJemejle
eeueuee Deens kee? Demes Jeeleb.''
``meesceveeLe, let yeesuelees Deensme ns meJe&.
let lej ueivener kesueb veenerme. DeLee&le ceePee
ceeefnleervegmeej...'' ceer Pekeve yeesueuees
DeeefCe peerYee eeJeueer.
``cnCetve ceuee kegtbyemebmLesJej Yee<e
kejCeeee DeefOekeej veener kee? ceer me[e
Demeuees cnCetve keee Peeueb? ceermege Skee
mebegkele keggbyeeletve Deeuesuees Deens...''
#eCeYej ceuee Jeeueb keer meesceveeLe
YetlekeeUele efMejlees keer keee? HeCe leeves
mJele:uee Hekeve meeJejueb DeeefCe lees ceuee
cnCeeuee, ``HeCe keee js? keggbyemebmLee Je
mebmkeej eebes iees[Jes lete ieele yemeleesme
vee?''
``nes. HeCe Deelee efJeYekele keggbyeHeleere
eeefuele Peeuesueer Deens. `nce oes nceejs oes'
ee Iees<eCesJeve ueeske DeMee HeefjefmLeleerle
Deeuesueer Deensle keer Deveske keggbyeele Skee
cetue Demeleb. ceie eeleerue pes veeieefjke
Skeekeer He[ues lej keener veJeue veener. ceuee
ee ieesere veJeue Jeeleb keer DeeHeuee osMeele
Deveske ueeske efvejeOeej Deensle. peebvee
DeeHeueb cnCeCeejb keesCeer veener Je GHesef#ele
peerJeve peiele Deensle. DeMeebvee Skeekeer
jenCeejs pes veeieefjke kee yejb peJeU
kejerle veenerle.''
`èfJeeeme! yeeHet efJeeeme. Dejs,
Deepekeeue kegCeeeener kegCeeJej Heejmee
efJeeeme Gjuee veener. HewMeemeeer YeeT
79
YeeJeeee, cegues DeeF&-yeeHeeee peerJeeJej

Gleele. ns keener veJeb veener. pej keesCeer
SKeeee efvejeOeej Jekeleeruee DeeHeuee Iejele
Deemeje efouee DeeefCe lee Jekeleerves nUtnUt
Heee Hemeve DeeHeuee Deeeeoeleeueee
yesIej kesues lej...''
``meesceveeLe, let kegeJe=eereee efJeeej
DeeOeer kejleesme. Depetvener ceeCetmekeer
efMeuueke Deens.'' ceer cnCeeuees.
``HuesceOes Skener Yepeer efMeuueke veener
Deelee...''
meesceveeLe DeeJe[erves {skej osle
cnCeeuee... DeeefCe ceer YeeveeJej Deeuees.
``ns yeIe. ceuee keenere Heer vekees.
kesJeU legPee DeeeneHeeser ceer ner kesme
mJeerkeejle Deens. HeCe ceuee Skeekeer pes
veeieefjkeebyeueee DenJeeue leele[erves
ceb$eercenesoeebvee eeeee Deens. lesJne let
yeeHetuee legPeemeesyele IesTve pee. lees HeenCeer
keve ceuee meJe& esTve meebiesue... veblej ceer
DeeHeuee Heleerves kesmeee efvekeeue ueeJesve.''
meesceveeLe cnCeeuee.
EEE
Fveeceoejebee Ieve Hejleeeuee ceuee
GMeerje Peeuee neslee, HeCe DeeOeer meesceveeLeuee
Yestve meJe& meebietvee Iejer peeJeb Demeb ceuee
Jeeueb. DeHes#eseceeCes meesceveeLe Iejere neslee.
leeee esnNeeke[s Heentve ceveeleues efJeeej
peeCetve IesCeb DeMekeee nesleb. HeCe lejerner ceer
DebOeejele yeeCe ceejuee.
``Fveeceoejebee ceePeer leeej kejCeeje
Heesve leguee Deeuee Demesuee vee! keejCe
leebvee DeefYeesle Demeuesueer eewkeMeer
kejeeeer mees[tve ceer leebee keewgbefyeke
eewkeMeerueee DeejbYe kesueecegUs ceuee
HeeJetve let ceeser etke kesueer Demes leebvee
Jeeueb Demesuee.''
``yeeHet, eMvener lete efJeeejueeme DeeefCe
Gejner lete efouesme. HeCe legPee leke& MebYej
efoJeeUer 2011
kekes yejesyej Deens DeeefCe lees Heesve Deeuee Iesleues.

leer yeeleceer DeMeer nesleer...
eeee DeLe& eeJesUer let Deetke eMve
veelete Peeuee Deepeeree Jewjer
efJeeeve JeJeefmLele eewkeMeer kesueerme, Demeb
DebOesjerleerue Je= ceefnuesee nleseer
mecepeeeuee njkele veener.'' meesceveeLe
emeVeHeCes nmele Heg{s cnCeeuee, ``Kejb cnCepes Heesefuemeebveer kesueer Gkeue.
ceePeeJejeb mebke ceer legPeeJej {keueueb.
Iejele Skeee Demeuesuee Je=
DeMeer eewkeMeer kejCeb ceePeemeeer keerCee ceefnueseer efleee veeleJeevese efce$eeee
nesleb. eeuee keejCe Deecees peJeUerkeeres meneeeves ieUe efeve nlee kesueeeer
mebyebOe! HeCe leguee ner meJe& eewkeMeer kejCeb KeUyeUpeveke yeeye GIe[ Peeueer Deens.
meesHeb peeCeej nesleb. cnCetvee ceer leguee eele Helveeree nlescegUs eeb[ Oekekeeele
iegbleJeueb.''
Demeuesuee efleee JeeesJe= Heleer ee
``meesceveeLe, ceuee iegbleJetve let Iejyemeuee nleekeeb[ele
veeleJeeee
menYeeie
keener kesmesme mees[efJeuee Deensme. HeCe DemeueecegUs Hegjlee neojuee Deens.
Depetvener lee keLee efuentve ekeeefMele
efoJemee{Jeee Mecee& mebkegueeleerue
kejCeemeeer ceuee HejJeeveieer osle veenerme. ns keceueeyeeFeer nlee Peeueeves eeb[
yejb veJns!'' ceer Keesee jeieeves cnCeeuees. KeUyeU ceepeueer nesleer. leeDeeOeer pegnt,
`èue, ner kesme ekeeefMele keve ceegbiee DeeefCe efJeeesUer esLes pes
eke.'' lees efoueKegueemeHeCes cnCeeuee.
veeieefjkeebeer nlee Peeueeves Heesueerme
jeeyee lesJe{eele iejce kee@Heer IesTve Jej ouener neojues nesles. Heesueerme
Deeuee Je leeves efKe[keerJejee He[oe otj Deeegkeleebveer GHeeegkeleebeer leele[erves yewke
kesuee. HeeJemeeeer megJeele Peeueer nesleer. IesTve GHeee kejCeees DeeosMe efoues
yeensj HeeJemeeee cebo leeMee Jeepele Demeuesuee nesles. Jeefj efvejer#eke jeceefmebn Yeesmeues
Ssket esle neslee. ceuee ns Hepe&vemebieerle eebveer DeeHeuee menkeeNeebyejesyej meueie
Sskeeeuee DeeJe[leb ns jeeyeeuee ceenerle leHeeme keve keceueeyeeFee vegkeleee
nesleb. ns mebieerle Sskele ceer kee@Heeres Iegkes ceneefJeeeueeele iesuesuee 16 Je<eeee
Iesleues Je meesceveeLeuee Lees[keeele Je=eefveJesove veeleJeeuee leeee efce$eemen Deke
keve Iejer Yeespeve kejCeemeeer efveIeeuees. kesueer. ee oesIeebveer nleseer keyegueer efoueer
EEE
Demetve leebeeke[tve HeeJeCesmene ueeKeeee
ceer cegueeruee mketueyemeceOes e{Jeueb SsJepe nmleiele kejCeele Deeuee Deens.
DeeefCe HesHejJeeuee keeketee me@uepeJeU
ogHeejer eejee megceejeme keceueeyeeF&
GYee jentve meesceveeLeuee Yeseeuee peeJeb kee Iejele Skeee Demeleevee Mespeejer jenle
Demee efJeeej ke ueeieuees. keejCe ceePes Demeuesuee leebee veelet efce$eemen Deeuee.
oesve efoJeme ceesee ie[ye[erle iesues nesles leecegUse leebveer ojJeepee GIe[uee.
DeeefCe ee DeJeOeerle meesceveeLeee Heesvener Hejbleg veeleJeeves Deepeeruee Keeueer Hee[ues
Deeuesuee veJnlee. Fveeceoejebee kesmeeb lej efce$eeves Deepeeruee Ie Heke[tve
keee Peeueb, eeeer Glmegkelee ceveele nesleere. sJeues. veeleJeeves oesjeree meeneeeves
eee efJeeejele Demeleevee ceePeer vepej Deepeeree ieUe oeyeuee. oeefieves Je jesKe
meceesjee Je=eHe$eebJej He[ueer DeeefCe Uke jkekece IesTve Heesyeeje kejCeeHetJeea Deepeer
ceLeeeleerue yeeleceerves ceePes ue#e JesOetve yesMeg Demeuesueer Heentve ceie efkeeveceOetve
80
eeket DeeCetve veeleJeeves efleee ieeeJej

Jeej kesues. leer ce=le Peeueeeer Kee$eer
HeueeJej oesIes HeUtve iesues.
veelet DeeefCe leeee efce$eeuee jsmej
ceesejmeeekeueeer eeb[ DeeJe[ nesleer.
cee$e les DeuHeJeeerve DemeueecegUs leebvee
Iejeletve HejJeeveieer efceUle veJnleer. meceesj
jenCeeNee
Deepeerke[s
yejee
Hewmee
Demeueeeer veeleJeeuee keuHevee nesleer.

leecegUs
leeves
ner
eesjer
kejCeees
jJeues. Deepeeruee ej ceejues veener lej

DeeHeCe Heke[ues peeT, ee Yeerleerves leeves
Deepeeruee ej ceejues. Deepeereer nlee
Peeueer
lesJne
DeeHeCe
ceneefJeeeueeele
iesuees Demes meebieCeeje veelet lee efoJeMeer

ceneefJeeeueeele
iesueee
vemeueeves
leeeeJej mebMee yeUeJeueees Yeesmeues

eebveer mHe kesues. lees DeeefCe leeee efce$e
ns oesIesner DeuHeJeeerve Demeueeves leebvee
yeeueiegvnsieej veeeeueeele npej keve
leebeer
jJeeveieer
yeeuemegOeejie=nele
kejCeele Deeueer Deens.
ceer lee[lee[ efpevee e{le meesceveeLeee

Iejele efMejuees.
meesceveeLe kee@Heeres Iegkes Iesle keeseele
yemeuee neslee. meer[er HuesDejJej cebo
DeeJeepeele YeercemesvepeeRee ojyeejer keeve[e
eeueuee neslee. HeCe ceer cee$e lees SskeCeeee
ceve:efmLeleerle cegUere veJnlees. ceuee Mebkeje
jeie ieeCeeee ceesn DeveeJej Peeuee neslee.
keejCe
Deecees
kesUkejyegJee
efnjCekeefMeHetuee ceejCeemeeer Keebyeeletve
eke nesCeeNee vejefmebneeer `ke[keef[uee
mlebYe ie[ieef[ues ieieve, He=LJeer nesle Deens
kebHeeeceeve' ner Deejleer Mebkeje ee jeieele
cnCele. Deelee Jeeekeebvee ceePeer ceveefmLeleer
keUueer Demesuee.
ceer keeketbke[tve Iesleuesues Je=eHe$e meceesj
DeeHeues Je lJes<eeves cnCeeuees, `èeee DeLe&
efoJeeUer 2011
keee?''
`let Demee eMve efJeeejCeej ns ceuee
DeHesef#elee nesleb.'' meesceveeLe kee@Heeree keHe
Keeueer sJele cnCeeuee.
``nes. HeCe let Demee JeeieMeerue eeeer
ceuee DeHes#ee veJnleer. ese efouesme let
Yeesmeuesuee DeeefCe Jej ceuee ner keLee
ekeeefMele kejCeeeer Goejnmles Devegceleer
efoueerme. ns legPes JeeieCes Deveekeueveere
Deens.''
`èele keee Deveekeueveere Deens? lee
efoJeMeer leer yeeleceer lete ceuee oeKeJeueerme.
lesJne legPee ceveeleerue DemJemLelee ceer
DeesUKeueer. ceer Demee ueJekej DemJemLe nesle
veener. HeCe legPee ceveele Deeuesues efJeeej
ceePee ceveelener Deeues nesles. keejCe ceer ee
keggbyeeMeer eebieueee Heefjefele neslees Je ceePes
leebeeMeer peJeUerkeeres mebyebOe nesles. legPee
ceveeleerue efJeeej ceer peeCeues Je leecegUs lee
efJeeejebeer DeefYeJekeleer keLesee ceeOeceeletve
Peeuesueer eebieueer Demeb ceuee Jeeueb.''
``keee efJeeej Deeues nesles ceePee
ceveele?'' ceePee jeieeee Yej Depetvener
Deesmejuee veJnlee.
meesceveeLe meebiet ueeieuee, ``lee efoJeMeer
jeeyeeves kesuesueer kee@Heer efHele efHele let Je=eHe$e
Jeeele nesleeme. legPeer vepej lee keceuee
Fveeceoejebee Kegveeee yeeleceerJej He[ueer.
let lees ceLeUe Hejle Hejle Gieeee Jeeeueeme.
ceie kee@Heeree keHeeJej vepej keWefle
kesueerme. leeleerue kee@Heer let Skee Iegkeeele
mebHeJeueerme DeeefCe lees keHe Keeueer sJetve
efoueeme. ceie lee efjkeecee keHeke[s Heenle
legPeb efJeeejcebLeve meg Peeueb. #eCees#eCeer
legPee esnNeeJejes YeeJe yeouele nesles.
legPee esnNeeJej Heefnuee YeeJe Deeuee lees
efJe<eeoeee. veblej let efJe<eeoHetCe& Godieej
kee{tve efvejeMesves ceeve nueefJeueerme. ceie
legPee DeeseJej KesoHetCe& efmcele ekeueb. ceie
let Ske oerIe& megmkeeje mees[ueeme.

leeveblej legPes ue#e Hejle lee yeeleceerke[s
iesueb. let Je=eHe$e neleele IesTve leer yeeleceer
Hegvne Hegvne Jeeeueerme. veblej Je=eHe$e
neleeletve eketve efouesme. keeseeJej ceeies
jsueueeme Je oesvner nele [eskeeeee Jej
Iesleuesme. legPeer cege Heeje efJeeejceive
Peeueer nesleer. let PejPej Deveske ecese
ceeb[le nesleeme Je leebeer Gejb mJele:e osle
nesleeme. ceie let Skee eceseeJej efmLej
Peeueeme Je lese Gej ece Deens Demeb leguee
Jeeueb. Deelee leguee meskeb[ DeesefHeveereve
IeeJeemee Jeeuee. cnCepes ceePeb keee cnCeCeb
Deens ns peeCetve IeeJebmeb Jeeueb DeeefCe let leer
yeeleceer ceuee oeKeJeueerme...'
meesceveeLe ieHHe Peeuee.
``meesceveeLe, Dejs let Je=eHe$e Jeeele
nesleeme keer HetCe&JesU ceuee veeneUle yemeuee
nesleeme. let ceePeemeceesj ceePee lee
efoJemeeee ceve:efmLeleereb lebleesleble efe$eCe
kesuebme. mee@jer ceve:efmLeleer veener YeeJeefmLeleer,
keejCe ceePee ceveeleues efJeeej kegs
meebefieleues Deensme let.''
``yeeHet, Dejs lee efoJeMeer DeeHeueb pes
yeesueCeb Peeueb les legPee ceve:efmLeleeruee
Devegmevee nesleb DeeefCe Fveeceoejebeer Yes
PeeueeJej ner kesme legPeeke[s meesHeJeCeeeb ns
ogmejs HeCe cenJeeeb keejCe nesleb.''
``cnCepes? ceer veener mecepeuees?'' ceer
ieeWOeUtve cnCeeuees.
``Dejs, keceuee Fveeceoej eebeer nlee
Heefjefele Jekeleervese kesueer DemeeJeer Je lees
lee keggbyeeleeruee meome DemeeJee.
keceueeyeeFee peJeUee efkebyengvee efveeefcele
YesCeeje Jekeleer DemeeJee. Demee ece leke&
let kesuee nesleeme DeeefCe keewgbefyeke mebyebOe Je
keggbyemebmLeseer IemejCe leguee efJeue#eCe
DemJemLe kejCeejer jueer. ceie let ceePeeMeer
mebJeeo kejCeeeb jJeuebme.''
81
meesceveeLeuee keesCeleer lejer DeodYegle

Mekeleer JeMe DemeeJeer, Demeb ceuee Hegvne Jeet
ueeieueb. ceePee ceveeleerue ne efJeeejmege
meesceveeLeves Hekeve peeCeuee DemeeJee, keejCe
lees nmelee cnCeeuee, ``Dejs, ns efve<ke<e&
kee{Ceemeeer DeodYegle Mekeleereer veJns lej
eebieuee efvejer#eCeMekeleereer iejpe Demeles.
DeeHeuee esnje cnCepes Deejmee Demelees.
ceveeleerue meJe& efJeeej leeJej menpee
Gcele Demeleele. HeCe les efJeeej Jeeelee
eeeuee nJesle. lees DeYeeme peceuee keer
Peeueb.''
``HeCe ceie YeesmeueWvee erHe osTve leebvee
ee kesmeee Gueie[e kejCeejs veeeke
yeveJeCeeceeieeb keejCe keee?'' ceePeer
veejepeer yeensj He[ueer.
``ns yeIe keener kesmesme DeMee Demeleele
keer leele megJeeleeruee ceese iegblee Demelees
DeeefCe DeeHeCe leeee Gueie[e kejle
Demelees. HeCe ee kesmeceOes kesmeee Gueie[e
Peeueeveblej ceese iegblee efvecee&Ce nesCeej neslee.
YeeJeefveke iegblee! Dejs, efveefMekeeble,
keslekeerJeefnveer Je oewuelejeJe Fveeceoej eebvee
ceer kemes mecepeJet Mekeuees DeeefCe kemes
meeJe Mekeuees Demelees ee YeeJeefveke
mebkeeletve. leeHes#ee ceer ee meJe& ieeseRHeemetve
DeefueHle jenCeees jJeueb. ceie leguee ee
kesmeceOes iegbleJeCeeeb keejCee Gjueb veener.
let ceuee meJe& ceeefnleer osTve legPeer Yetefcekee
yepeeJeueer nesleere. leecegUs ceer YeesmeueWvee Heg{s
kesueb DeeefCe Heg{eb meJe& keece leebvee ke
efoJeeUer 2011
efoueb. Heej lej keee? DeeHeCe ner kesme

Gueie[t Mekeuees veener DeMeer efveefMekeebleeer
YeeJevee nesF&ue. HeCe pes keener Ie[ues Deens
leecegUs lees ee YeeJeveseener Heueerke[s iesuee
Deens ns efveefele! eeuee kegCeees keceveMeerye
cnCeeJes lese keUle veener.''
``Fveeceoej keggbye keceveMeeryeer Kejse,
HeCe ceie ee keLesletve ceer keee mebosMe osCeej
Jeeekeebvee?'' ceer efJeeej kejerle cnCeeuees.
``Yeues Meeyeeme! DeeHeuee keLee
ueeskeebvee mebosMe osCeeNeener Demeleele kee?
ceuee lej Jeele keer, lee let
ceveesjbpeveemeeere efueefnleesme peCet.''
meesceveeLe ceuee efe[Jele cnCeeuee.
ceer leeeb yeesueCeb ceveeJej Iesleues veener.
meesceveeLe Lees[e iebYeerj nesle cnCeeuee,
``Fveeceoej keggbyeeMeer ceePes peJeUerkeeres
mebyebOe kemes nesles, eeee oesve Ievee leguee
meebielees. let leeeeletve mebosMe MeesOetve Ies.''
Demes cnCetve leeves ceuee lee oesve Ievee
meebefieleuee. lee Ievee SskeueeJej ceuee
Demes Jeeues keer JesieUe mebosMe veceto
kejCeeeer keenere iejpe veener. megpeeCe
Jeeeke lees mebosMe DeJeMe peeCetve Iesleeruee.
Hekele meceejesHeeeer oesve Jeekee efueefnueer keer
Peeueb! keejCe ner keLee Deens, uesKe veJns.
cnCetve ceer meesceveeLeves meebefieleuesuee Ievee
leeeee Meyoele Heg{s osle Deens..
efveefMekeebleves ceuee ceesee Deeeneves
cegueeee yeejMeeuee yeesueJeueb nesleb. keejCe
yeNeee keeueeJeOeerveblej leeuee Heg$e Peeuee
neslee. lee Deeveboele ceer menYeeieer JneJeb Demeb
leeuee Jeele nesleb. lees mebleevemegKeemeeer
efkeleer Deemegmeuesuee neslee ns ceuee ceenerle
nesles. cnCetve ceer lee yeejMeeee
keee&eceeuee DeeJetpe&ve iesuees neslees. yeejmeb
kemeueb leeee Iejeuee peCet ueieerveIejeeb
mJeHe Deeueb nesleb. Deieoer leMeere ueieyeie
DeeefCe DeeveboeslmeJe eeuet neslee.
KeeCeeefHeCeeeer Deieoer jsueesue nesleer.

EEE
keceueeyeeFee esnNeeJej Deevebo
ceeJele veJnlee. efkeleer eefle#esveblej veelet
Deeuee neslee. leeee keesCe Deevebo.
veeleJeeuee IesTve ceePeeke[s DeeueeJe
cnCeeuee, ``meesceveeLe, ceePee Deveske
efoJemeebeer DeeMee Deepe megHeU Peeueer. ceuee
keenere keece Gjues veJnles. HeCe veeleJeeee
DeeieceveecegUs ceer efyePeer Peeues yeIe!''
``Deekekee, Denes leeeer DeeF& Deens vee
leeeeke[s ue#e osCeemeeer DeeefCe legcner
oesve-oesve oeee sJet Mekeeue leeuee
meebYeeUCeemeeer.''
``leguee keener mecepelee veener yeIe!
Dejs, efveefMeeb ueive Peeueeveblej ceer pee
pee osJemLeeveeuee iesues Je pesLes pesLes veJeme
yeesueues les meJe& veJeme ceuee Hes[eeuee nJesle
vee! Deieoer Heb{jHetjHeemetve Jew<CeesoeJeerHeele
ceuee veeleJeeuee meesyele IesTve ee$ee kejeJeer
ueeieCeej Deens yeIe. osJeeves ceePeer PeesUer
Deeveboeves Yeve ekeueer. eeletve GlejeF&
JneJes ueeieCeej Deens vee!''
veblej keceueeyeeFveer yengleske meJe&
efkeeCeer ee$ee keve veJeme Hes[ues
DemeeJesle.
ogmejer DeeJeCe DeMeer. oeojuee
Yejuesuee Skee eenke pe$esuee ceer iesuees
neslees. lesLes Fveeceoejebee me@ue ueeieuee
neslee. Fveeceoej ceuee Deeeneves efJemeeJee
ne@sueele ene Heeeuee IesTve iesuee neslee.
HeCe ceuee Jeeles keer, ceuee ene
HeepeCeeHes#ee ceuee keenerlejer leeuee
meebieeees nesles DeeefCe leemeeer leeves JesU
kee{uee neslee.
veweflekeuee eebieues JeUCe ueeiele veener,
eeyeeyele Fveeceoej og:Ke eke kejle neslee.
Kejse Deens, veeJe vewefleke sJetve pej ueeske
veerefleceeve Peeues Demeles lej yeNeee peCeebveer
82
DeeHeuee cegueees veeJe vewefleke sJeues Demeles.

Demees. keceueeyeeF& leeee JeejsceeHe uee[
kejleele DeeefCe lees leecegUs ner Je e[
yevele eeueuesuee Deens. DeeF&Jeef[ueebes
cegUere Sskele veener. SKeeee iees<eruee veener
cnues lej lees Deepeerke[tve leer iees nketve
HetCe& keve Ieslees. keslekeeruee, Fveeceoejebeer
Helveer, ner iees cegUere DeeJe[le veener.
Iejee Meeble JeeleeJejCeele meemet DeeefCe metve
eebes Kekes G[eeuee ueeieues Deensle.
leecegUs Fveeceoej DemJemLe Peeuee neslee.
DeLee&le leeves eeJej GHeee MeesOeuee neslee.
leeeee FceejleerceOeerue leeee
Heue@meceesjeee Heue@ efjkeecee nesle neslee.
keejCe meceesjes keggbye Decesefjkesuee mLeeefeke
Peeuesuee cegueeke[s jeneeuee peeCeej nesles.
lees Heue@ IesTve DeeHeuee DeeF&Jeef[ueebeer
lesLes meese keve eeJeer Demes leeuee Jeele
nesles. cnCepes DeeF&Je[erue Deieoer peJeUner
jenleerue DeeefCe JesieUer Iejs PeeueecegU<e
meemetmegvesleerue efJemebJeeo keceer nesF&ue Je
JeejbJeej Kekes G[Ceej veenerle. Iejele
Meeblelee jenerue, Demes leeuee Jeele nesles.
ceePee meuuee lees efJeeejle neslee. ceer
eeyeeyele keee meuuee osCeej?
ceveg<e mJeYeeJe ne ceese Jeeefcee
Demelees. Iejele efvecee&Ce Peeuesuee efJemebJeeo
mebJeeoeee ceeOeceeletve mecepegleerves mees[JeeJee
Demes ceePes cele Demeueees ceer Fveeceoejuee
meebefieleues nesles. ns meebieCes DeefleMee meesHes
Demeues lejer kejCes ceess DeJeIe[ Deens eeeer
ceueener keuHevee nesleer. Fveeceoejeves veblej
oesve efyeNne[s kesueer ns efveefelee!
ee meJe& ekejCeele cegueees mebieesHeve,
leeJej eebieues mebmkeej Ie[JeCes, Ske
eebieuee ceveg<e cnCetve leeeer pe[CeIe[Ce
kejCes ns cenJeees cegs ogue&ef#ele Peeues
DemeeJesle kee? vekekeer meebielee esle veener.
Jeeekeebveere les jJeeJes Demes ceuee Jeeles.
efoJeeUer 2011
83
efoJeeUer 2011
84
efoJeeUer 2011

Shabdankit Pratibha Diwali Issue

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Shabdankit Pratibha Diwali Issue

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.shabdankitpratibha.

[e@. ue.vee. iees[yeesues .............................. 6

`JewYeJeMeeueer Yeejle : Hegjeleve les efejbleve'

DeeHeueer HegCeYetceer DeeefCe efleee JewYeJeMeeueer Fefleneme

Deeboesueves Ske meceke efJeeej

- [e@. ue.vee. iees[yeesues

peeieefleke keeueeJeeneee jseele meejs

Yeejleele leees DevegkejCe eeuet Deens. lees

leebvee Ieeeese veJnles. leebveer lees F&ejer

IesCeeeer iees cnCepes ieesJebMe nleeyeboer ner

veenerle. eeletve Ske iees mHe Deens keer

mebyebOeele, efpeLes JeeeIeeer kejCeeNee oesvner

oesve oMekes efvejefvejeee ceeieeveer meee

veJeefvecee&Ce Deeboesueveele pevemeYesuee mebyeesefOele kejleevee pes.Heer. veejeeCe

MekeCeejs ueeske nesles Je Deensle.

mJeHeeee yeoue Mees<etve IesCeeee #ecelesee

Je Deens. lee lee mLeeveeJej DeeueeJej

Yeejleere meceepeeefJe<eeer leebeer peeCe peemle

Fbepeerle De[keuesues kesJeU meesletve

lejerner DeeCCee npeejs eebveer Yeeeej ee

meJe& osMeees jepe ke Mekeues, HeCe Fbefoje

meieee efJemLeeefHeleebee yeepetves GYeer

nJee. ee ieeser ie=nerle Oeve DeeHeCe Heg{s

`JewYeJeMeeueer Yeejle : Hegjeleve les efejbleve...' ne ee Je<eeaee efoJeeUer

DeeHeueer HegCeYetceer DeeefCe efleee

Skee osJelegue JebMeeeer efJeje kece&Meeruelee, leeeer yengefJeOe

keeex, leeleues GmeUles ewleve, efJeefJeOe MekeleeRee efeee DeeefCe

les Ske efJeje ceeveJemecetn mebmke=leereer Hene

ns Meg Deee&JebMeere jkeleees Deensle efkebJee

yebOeves yeepetuee meejerle Yeejleere e%esee eJeen

pees efJeeeee efvecee&lee, meveeleve, DeekeeMemLe

eefleYeseer Yejejer ner efnbot ceveeee

eeeerve mebmke=leeres oMe&ve Ie[les.

ee Yetceerle m$eer-Heg<e DeelceMeesOeeLe& mJele:uee

Hejcesejees efee mebleeve Deens.

Skes keeUer eerke eesodOeebee

leer efJeve iesueer. ceveg<epeeleeree

Demesue lej lees FLes Dens. peieeee DevegYeJe

meYeesJeleer KeesHeebeer ieoea. leebee ceeleeree

o[Heuee iesuesuee iegueece. meJe& ekeejee

HeesmeCeeje. ee He=LJeerJejerue peerJeveeveblej

cueW cnCelees DeeefCe DeeHeuee meceepeele

Meyo JeeHejleele lee DeLee&ves ceer lees JeeHejle

ueesKeb[eee yes[erle DeeefCe meesveeee yes[erle

egefOeefj, Depeg&ve, ogeexOeve, Yeer<ce DeeefCe

mJeOece& : meleebes mele

Dese meJe&Yetleeveeb cew$e: keCe SJe e~

efJeeejerle Deens. mJele:ueee ne eMve

`ceePeer Hetpee keje' Demes meebiele efHejeJes

Yeerle, Devegveeefmeke mJejele, peCet meele efoJeme

MeesYeCeej veener DeeefCe veblej

efYeVe efYeVe osMeebJej mJeeefceJe efceUJeues.

Skee Deens. HeCe

eeeerve Yeejleere %eeve DeeefCe

`eeeerve Yeejleere %eeve DeeefCe DeeOegefveke Jew%eeefveke efJekeeme,'

ceie lees keesCeleener #es$eele Demees; pemes, Mesleer, Tpee& GlHeeove,

ceePee Jeweefkeleke DevegYeJe meebiet Feflees. ceer

DeeefCe ceuee ee ieeseRee DeefleMee Deevebo

KeieesueMeem$eeee DeeOeejs keeueieCevee

eeeerve Yeejleere ns ieefCele DeeefCe

jeceeeCe ns 7 npeej Je<eeHetJeea efueefnuesues

KeieesueMeem$e, Heee&JejCeMeem$e ee meJe&

FleeoeRee lep%eebee meceeJesMe

jepee jJeer Jeceeveer jsKeeuesues jeceeeCeeleerue <e