Analiz

S E TA | S i y a s e t , E k o n o m i v e To p l u m A r a t r m a l a r Va k f | w w w. s e t a v. o r g | A r a l k 2 0 1 2

seta .

2012DE EITIM
BEKR S. GR, MURAT ZOLU, PEK COKUN, MBERRA GRMEZ

S E TA A N A L I Z

Analiz
S ay: 5 8 | Ara l k 2 0 1 2

seta .

2012DE EITIM
BEKR S. GR, MURAT ZOLU, PEK COKUN, MBERRA GRMEZ

NDEKLER
YNETC ZET | 3 1. MLL ETM | 6 1.1 4+4+4 | 6 1.2 RETMEN YETTRME STRATEJS VE ATAMALAR | 10 1.3 DERSHANELERN KALDIRILMASI | 11 1.4 DERS KTAPLARININ DEERLENDRLMES | 12 1.5 OKULLARDA KILIK KIYAFET YNETMEL | 12 2. YKSEKRETM | 15 2.1 YKSEKRETMDE HARLARIN KALDIRILMASI | 15 2.2 YKSEKRETMN YENDEN YAPILANDIRILMASI | 15 2.3 AOBPNN KALDIRILMASI | 16 2.4 YKSEKRETMDE ARZ VE TALEP DURUMU | 17 SONU | 18 KAYNAKLAR | 20

2 0 1 2 Ya y n h a k l a r m a h f u z d u r

2012DE EITIM

YNETC ZET
Genel olarak bakldnda, 2012nin tam manasyla bir eitim yl olduu ifade edilebilir. Zira bu yl ierisinde eitim sistemimizi uzun vadede ilgilendirecek ok nemli gelimeler yaanmtr. phesiz bu gelimeler arasnda kamuoyunda 4+4+4 olarak bilinen dzenleme gndeme damgasn vurmutur. 4+4+4 lk defa 2010 ylnda 18. Milli Eitim uras ile gndeme tanan ve Trkiye eitim sisteminin 4+4+4 eklinde kademelendirilmesini ngren teklif, 20 ubat 2012 tarihinde AK Partili Grup Bakanvekilleri ve baz milletvekilleri tarafndan Trkiye Byk Millet Meclisi (TBMM) Bakanlna sunulmutur. Yasa teklifi, iddetli tartmalara sahne olan TBMM Milli Eitim, Kltr, Genlik ve Spor Komisyonunda 11 Mart 2012de kabul edilmitir. 29 Mart 2012de ise TBMM Genel Kurulunda kabul edilmi ve 11 Nisan 2012de Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir. Dzenlemenin hzl bir ekilde Meclis gndemine gelmesi ve hemen bu yl uygulamaya geirilmesi, pek ok ideolojik ve teknik eletiriyi beraberinde getirmi olsa da, bu yl okullarn almasna mteakip yaplan incelemelerde ok byk teknik sorunlarn ortaya kmad grlmtr. Okula Balama Ya 4+4+4 dzenlemesine ilikin olarak kamuoyunu en ok megul eden konu okula balama ya olmutur. lgili kanuna gre, 60 ayn tamamlayan ocuklarn zorunlu olarak ilkokula balamas gerekmektedir. Okula erken balama konusunda ciddi bir toplumsal talep olmad iin yeni dzenlemenin anlalmas g olmu, yaanan tartmalarn ardndan Milli Eitim Bakan mer Diner, bu hususta bir dzenlemeye gitmitir. Diner, 9 Mays 2012 tarihinde 12 Yllk Zorunlu Eitime Ynelik Uygulamalar isimli bir genelge yaynlam ve zorunlu okula balama yan Eyll ay itibariyle 66 ayn tamamlayan ocuklar olarak belirlemitir. Talim ve Terbiye Kurulu da okula balama yann erkene alnmas dzenlemesine paralel bir adm atarak, 1. snf mfredatnda bir revizyona gitmitir. Zorunlu Eitim Sresinin Artrlmas Zorunlu eitimin 12 yla karlmas karar, genel olarak olumlu karlanmtr. Bu kararn, Trkiyenin ekonomik bymesine ve demokratik iyilemesine bir katk yapmas beklenmektedir. Semeli Dersler 4+4+4 ile birlikte gelen ve eitim sisteminin demokratiklemesine dnk en nemli adm, getirilen semeli dersler olmutur. Hem Kuran- Kerim ve Hz. Muhammedin Hayatnn semeli
3

S E TA A N A L I Z

ders olmas hem de ardndan Krtenin semeli ders havuzuna eklenmesi, eitim sisteminin tektipi yapdan kurtulmas ve toplumsal taleplere cevap retebilmesi adna olduka mhimdir. Ders Saatlerinin Yeniden Dzenlenmesi Eitim sisteminde nitelii artrmay hedefleyen Milli Eitim Bakanl bu yl ders saatlerini artrmtr. Trkiyedeki ders saatlerinin uluslararas ortalamann altnda olmasndan hareketle, MEB tarafndan 5. ve 6. snflarda haftalk ders saati says 30dan 36ya, 7. ve 8. snflarda ise 30dan 37ye karlmtr. Dzenlemenin okullarn fiziksel kapasitesini zorlad dnlmektedir. SBSnin Gelecei 2010 ylnda tm genel liselerin Anadolu liselerine evrilmesi ve 2013te ortaretime gei snavlarnn (SBS) kaldrlmas planlarna paralel ekilde Milli Eitim Bakan mer Diner ve ilgili Bakanlk brokratlar, SBSnin gelecei konusunda aklamalar yapmlardr. Snavn kaldrlabilecei veya farkl bir modelde uygulanaca ynndeki ifadeler basna yansmtr. SBSnin kaldrlmas durumunda yerine ne tr mekanizmalarn kurulacana ilikin net bir aklama henz yaplmamtr. Konuya ilikin muhtemel alternatiflerin kamuoyuyla paylalmas ve tartmaya almas, muhtemel yeni dzenlemenin olgunlamas ve toplum tarafndan sahiplenilmesi asndan gereklidir. Dershanelerin Kapatlmas Gei snavlarnn nemli bir yer tuttuu Trkiye eitim sisteminde, dershanelerin durumu teden beri tartma konusudur. Yl iinde Babakan Recep Tayyip Erdoann bu kurumlarn 2013-2014te kapatlaca ynndeki aklamas, tartmalar yeniden balatmtr. Dershanelere ilikin ne tr bir yol izleneceine ilikin ayrntlar henz netlemi deildir. Klk ve Kyafet Ynetmelii 2012nin son aylarnda, MEBe bal okullarda rencilerin klk ve kyafetlerine dair yaynlanan yeni ynetmelik, basnda daha ok nlklerin ya da okul niformalarnn kaldrlmas ve ocuklarn okullara serbest kyafetlerle gidebilmesi eklinde yer almtr. Kararn eitim sistemine esneklik salamas doru olmakla birlikte, Bakanln niforma kart bir tutum izlemesi tartmaya aktr. Ynetmeliin Kuran- Kerim derslerinde ve mam Hatip Okullarnda bartsne serbestiyet tanmas olumlu olmakla birlikte, dier ders ve okul trlerinde bu serbestliin tannmamas, temel hak ve hrriyetlere ilikin bir kstlamadr.
4

2012DE EITIM

AOBP 2012 ylnda temel eitimde yaanan gelimelere paralel yksekretimde de gecikmi pek ok dzenleme hayata geirilmitir. Bu erevede niversiteye girite Arlkl Ortaretim Baar Puan (AOBP)nn kaldrlmas, eitimde frsat eitliini salamaya ynelik nemli bir admdr. Harlarn Kaldrlmas Devlet niversitelerindeki rencilere uygulanan har (katk pay) demelerinin, 29 Austos 2012 tarihinde Resmi Gazetede yaynlanan bir kararla tamamen kaldrlm olmas, hkmetin son yllarda eitime verdii nemin devam olarak atlan olumlu bir admdr. Btn dnyada yksekretime devlet destekleri azaltlrken, Trkiyede hkmetin mali olarak yksekretime ayrd pay artrmas, frsat eitliini salama asndan takdir edilmesi gereken bir dzenlemedir. Yksekretimin Yeniden Yaplandrlmas teden beri, yksekretimde yeniden yaplanma ihtiyac konusunda geni bir mutabakat vardr. Bununla birlikte, u ana kadar yksekretimin yeniden dzenlenmesine ilikin atlan admlar, sonu vermemitir. Nihayet bu yl yksekretimin yeniden yaplandrlmas almalarna dnk YK tarafndan yeni bir yksekretim yasa tasla nerisi kamuoyu ile paylalmtr. YKn bu srete tm paydalarla masaya oturmas ve taslak zerinde bu dorultuda dzenlemelere gitmesi olduka nemlidir. Ne var ki, yeni bir yksekretim yasasnn nasl olmas gerektiine ilikin ok farkl sylem ve talepler, herkesin zerinde uzlat yeni bir yksekretim yasas yapmay olduka gletirmektedir. Genel Deerlendirme Bu yl eitimde iyilemeyi hedefleyen pek ok admn cesurca atld grlmektedir. Bu dzenlemelerin eitim sisteminde yaanan btn sorunlar zmesi beklenmemelidir. Bununla birlikte, eitim sistemi gittike tektipilikten uzaklamakta ve daha fazla toplumsal taleplere duyarl hale gelmektedir. Eitim sisteminin sorunlarn zmeye ynelik atlan admlar, katlmc ve istikrarl bir ekilde ynetildii takdirde Trkiye eitiminde bir bahar yaanacandan phe yoktur.

S E TA A N A L I Z

2012DE EITIM

2012, eitim alannda 2000li yllarn en hareketli zaman dilimi olmutur. Bata 4+4+4 olarak bilinen ve 11 Nisan 2012de 28261 sayl Resm Gazetede yaymlanarak yrrle giren 6287 sayl kanun olmak zere, eitime ilikin tartmalar zaman zaman lkenin siyasal ve toplumsal gndeminin merkezini uzun sre igal etmitir. Buna ek olarak, Yksekretim Kurulu (YK) tarafndan hazrlanan yksekretim yasa tasla da, birka aydr tartlmaktadr. Hem milli eitim hem de yksekretim asndan baklnca, Trkiyede eitime ilikin ilk defa bu kadar kapsaml tartmalarn yapld sylenebilir. Bunun temel nedeni, eitimin vesayeti anlaytan gittike karlmas ve lkedeki genel normalleme sonucu, toplumun ve sivil temsilcilerinin eitim konusunda daha cesur admlar atmaya balamasdr. 2012de eitime ilikin ne kan gelimelerin deerlendirilmesi, milli eitim ve yksekretim olmak zere iki ana balk altnda sunulmutur.

1.

MLL ETM

11 Nisan 2012 tarih ve 28261 sayl Resm Gazetede yaymlanan 6287 sayl kanunla birlikte, eitim sistemi 4+4+4 eklinde yeniden kademelendirilmi, zorunlu eitim 8 yldan 12 yla karlm, okula balama ya erkene alnm ve semeli derslerin alternatifleri artrlarak ortaokuldan itibaren alnabilmesine olanak salanmtr. 2012 ylnda gndemde geni yer bulan dier eitim konular ise unlar olmutur: retmen yetitirme stratejisi ve retmen atamalar, SBS ve dershanelerin kaldrlmas tartmalar, ders kitaplarnn deerlendirmesine ilikin ynetmelik deiiklii ve okullarda klk kyafet ynetmelii deiiklii. Aada milli eitimde yaanan bu gelimeler ele alnmtr.

1.1
6

4+4+4

18. Milli Eitim uras ile gndeme tanan Trkiye eitim sisteminin 4+4+4 eklinde kademelendirilmesi ve zorunlu eitimin 8 yldan 12 yla karlmasn ngren yasa teklifi, 20 ubat 2012 tarihinde AK Partili Grup Bakanvekilleri ve baz milletvekilleri

2012DE EITIM

tarafndan Trkiye Byk Millet Meclisi (TBMM) Bakanlna sunulmutur. Yasa teklifi, iddetli tartmalara sahne olan TBMM Milli Eitim, Kltr, Genlik ve Spor Komisyonunda 11 Mart 2012de kabul edilmitir. 29 Mart 2012de ise TBMM Genel Kurulunda kabul edilmi ve 11 Nisan 2012de Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir. Kabul edilen yasayla, eitim sistemi 4+4+4 eklinde kademelendirilmi ve zorunlu eitim 12 yla karlmtr. Ayrca, baz MHP ve BDPli milletvekillerinin de desteiyle, semeli Kuran- Kerim ve Peygamberimizin Hayat dersleri kabul edilmi, mam Hatip ortaokullar alm ve dier semeli derslere izin verilmitir. Ana muhalefet partisi yasay, iptal edilmesi ve yrrlnn durdurulmas istemiyle 19 Nisan 2012de Anayasa Mahkemesine gtrm, ancak Anayasa Mahkemesi 24 Mays 2011 tarihinde iptal istemini reddetmitir. Trkiye eitim tarihi asndan bakldnda, 4+4+4 yasas ve tartmalar, birok adan olduka nemlidir. ncelikle, tartmalarn ve yaplan eletirilerin ekseninin eitimle ilikili olduunu sylemek gtr. Eitimsel kayglardan ziyade daha ok ideolojik tabanl sylemler tartmalarn merkezinde yer almtr. Esasnda Trkiye yakn tarihine bakldnda eitimle ilgili hemen hemen tm tartmalarda ideolojik kamplamalarn yaand grlmtr. Bununla birlikte, eitim sisteminde bir takm yeni dzenlemelere ihtiya olduu konusunda yaygn bir kanaat vardr. Zaten pek ok lke, eitim sistemlerini daha fazla rekabet edebilir klmak iin bir takm deiikliklere gitmektedir. Eitim tartmalar ve sorunlar elbette sadece Trkiyeye has deildir ve esasnda bu tartmalarn zgrce yaplabilmesi, btn ideolojik bagajlarna ramen, salkl bir demokrasiye iaret etmektedir (Cokun, 2012). Yaplan dzenlemenin hzl bir ekilde uygulamaya konmu olmas ve yeterli pilot uygulamalarn yaplmam olmas, kimi teknik sorunlar beraberinde getirmitir. Bununla birlikte, sekiz yllk ilkretimin kademelendirilmesi, ada eitim sistemleriyle son derece uyumludur. Ayrca, 4+4+4 ile birlikte, eitim sistemi siviller tarafndan bu kadar kapsaml bir dzenlemeye ilk defa tabi tutulmutur. Trkiyede daha nce eitimi dzenleyen ana aktrler, siviller deil, askerler ve yarglar olmutur. Bundan dolay, eitim sistemi toplumsal taleplere cevap retememitir. Eitim sistemini dzenleyen ana aktrler toplumun setikleri olduka, eitim dzenlemelerinin topluma kar hesap vermeyi iermesi ve zaman iinde toplumun taleplerini daha ok karlamas mmkndr (Gr, 2012a). Aada 4+4+4n ana unsurlar ksaca ele alnmtr.

Trkiyede daha nce eitimi dzenleyen ana aktrler, seilmi siviller deil, askerler ve yarglar olmutur. Bundan dolay, eitim sistemi toplumsal taleplere cevap retememitir.

1.1.1

Okula balama ya

4+4+4n en ok tartlan hususlarndan birisi, okula balama ya olmutur. lgili kanuna gre 60 ayn tamamlayan ocuklarn zorunlu olarak ilkokula balamas gereklidir. Gerek konunun muhalefet tarafndan siyasi bir kampanyaya dntrlmesi gerekse de okula balama yann daha erkene alnmas ynnde ciddi bir toplumsal talebin olmamas, konunun kamuoyu tarafndan anlalmasn zorlatrmtr. Yllarca okula ge baland ve dolaysyla ocuklarn daha erken yalarda okula alnmas ynnde aba gsteren baz STKlar da, okul ncesi eitime darbe vuracak endiesiyle dzenlemeye kar kmlardr. MEB, birok Avrupa lkesinde ocuklarn okula erken baladn ifade ederek yeni dzenlemeyi savunmutur. Gelen tepkiler pek ok eliki barndrmasna ramen, toplumsal talepleri dikkate alan Milli Eitim Bakan mer Diner, 9 Mays 2012 tarihinde 12 Yllk Zorunlu Eitime Ynelik Uygulamalar konulu bir genelge yaynlayarak 30 Eyll 2012 tarihi itibaryla 66 ayn tamamlayan tm o-

S E TA A N A L I Z

cuklarn okul kayt ilemlerinin e-okul sistemi zerinden merkezi olarak yaplacan, geliim ynnden hazr olduu anlalan 60-66 ay arasndaki ocuklarn ise velisinin yazl istei ile ilkokula balayabileceklerini ifade etmitir. Bir baka ifadeyle, nceki yllarda Eyll ay itibariyle 69 ayn dolduran ocuklarn balad zorunlu eitim, 4+4+4 kanunu ve ilgili genelge sonras ay erkene ekilmitir. Bakanlk, okula balama yanda yaplan revizyon sonrasnda, ilkokul birinci snf mfredatnda da bir revizyona giderek daha kk ocuklarn okula uyumunu kolaylatrmay amalamtr. Bakanln okula balama yan 60 ay yerine 66 ay olarak belirlemesi ve ilkokul birinci snf mfredatn revizyon etmesi, okula balama yana ilikin tartmalarn azalmasna neden olmutur. Bu tartmalarn ardndan kamuoyunu en ok megul eden husus, ilkokul birinci snf mevcutlarnn ok kalabalk olaca ynndeki haberlerdir. Okullarn balamasn mteakip yaplan ilk gzlemler, zellikle ok g alan ve zaten derslik saysnn yeterli gelmedii iller hari, snf mevcutlarnda okula balama yann ay erkene ekilmesinden kaynakl bir kalabalkln sz konusu olmadn ortaya koymutur. Bunun temel nedeni, ilkokullarda norm fazlas durumuna den retmenlerin madur edilmemesi adna yeni ubeler almas ve bylece ortalama snf mevcutlarnn dmesidir (Gr, 2012c). MEB tarafndan okula balama ya ile ilgili yaynlanan genelge, bir veli tarafndan Dantaya gtrlmtr. Dantay 8. Dairesi, Milli Eitim Bakanlnn 9 Mays 2012 tarihli 12 Yllk Zorunlu Eitime Ynelik Uygulamalar konulu genelgesinin 66 aylklarn ilkokula balamasn ngren blmnn yrtlmesinin durdurulmas istemini oy birliiyle reddetmitir. Sonu olarak, zorunlu eitime balama ya Eyll ay itibariyle fiilen 69 aydan 66 aya ekilmitir. Bu hususa ilikin 13 Austos 2012 tarihinde Salk Bakanlnn ald kararla, ilkokul iin bedeni veya zihni geliiminin yeterli olmad dnlen 66 ay ve zeri ocuklara verilecek tbbi tanl raporun, ocuk sal ve hastalklar uzmanlar tarafndan dzenlenmesi uygun grlm, velilere bu ynde bir esneklik tannmtr. Kasm 2012 verilerine bakldnda, 66-72 aylk ocuklarn yaklak %10unun rapor ald grlmtr (Serterin raporuna, 2012).

Okula balama yann erkene ekilmesiyle birlikte snf mevcutlarnda sanlann aksine ciddi bir art olmamtr.

1.1.2

Ortaretimin yeniden yaplandrlmas ve SBSnin kaldrlmas

Gerek 2010 ylnda dnemin Milli Eitim Bakan Nimet ubuku (Ba) tarafndan yl ierisinde snavla renci alan liselere gei iin kullanlan SBSnin kaldrlacana ilikin balatlan almalar gerekse de zorunlu eitim sresinin 4+4+4 ile birlikte 8 yldan 12 yla karlmas, sistemdeki mevcut snavlarn sorgulanmasna neden olmutur. ubukunun hedefi, btn dz liseleri Anadolu liselerine dntrme, ardndan liselere geite snavlarn kaldrlmas ve rencilerin adrese dayal olarak ortaretime devam etmesiydi (4 yl sonra Anadolu liselerine, 2010). Bu adma temel gereke olarak, eitimde frsat eitliini salamak gsterilmitir. 61. Hkmette Milli Eitim Bakanlna gelen mer Diner, selefi ubuku tarafndan balatlan almay srdrm ve nmzdeki yldan itibaren SBSnin kaldrlacan ifade etmitir. Eitim politikalarnda istikrar adna sz konusu admlarn devam ettirilmesi anlaml olmakta birlikte, batan beri srdrlen politikalarn ne derece isabetli olduu ayrca tartlmas gerekmektedir (elik ve Gr, 2010). Ortaretime gei snav kaldrlmadan baz illerde tm liselerin Anadolu lisesine dntrlm olmas snavda gerekli puan alamayan rencileri alternatifsiz bir ekilde meslek liselerine gitmeye mecbur brakmtr. Bakan ve Bakanlk brokratlar 2014te ortaretime gei snavnn tamamen

2012DE EITIM

kaldrlacan aka ifade etmi, bu sre zarfnda tm dz liselerin Anadolu lisesine evrilecei belirtilerek okullarn birbirine eit hale getirilecei ve rencilere eit eitim sunulacann zerinde durulmutur. Ancak mevcut Anadolu liselerine hl snavla retmen alnyor olmas projenin hayata geirilme srecindeki eitlik vurgusuna ters olan bir uygulamadr. Bu uygulama, okullar devlet eliyle eitsiz hale getirmektedir. Srecin bir dier belirsiz konusu ise fen ve sosyal bilimler liselerinin geleceidir. Bu okullar ile ilgili Bakanln nasl bir yol izleyecei bilinmemektedir. Ortaretimin yeniden yaplandrlmasna ilikin istikrarl ve cesur admlarn atlmas olumludur. Ancak, SBSnin kaldrlmas durumunda ne tr bir dzenlemenin getirilecei ve bu yeni dzenlemenin ne tr potansiyel ve riskleri tad ayrntl olarak analiz edilmelidir. Bakanlk bu konudaki almalarn kamuoyuyla paylamadndan, u an iin bu konuya ilikin kapsaml deerlendirmeler yapmak mmkn deildir. Bununla birlikte, herkesin kendi mahallesinde okula gitmesi tercih edilirse ayet, nispeten zengin bir muhitteki okula o muhitteki ailelerin ocuklar, nispeten fakir bir muhitteki okula ise bu fakir muhitteki ailelerin ocuklar gidecektir. Ayrca, imkn olan ailelerin ocuklarn istedikleri zel okula gndermesi mmkn olduundan, devlet okullar ile zel okullar arasndaki eitsizliin nasl giderilecei de belirsizdir. Frsat eitlii salamak adna atlan admlarn, eitsizlii daha da artrabilecek ynlerinin ortadan kaldrlmas gereklidir. Potansiyel eitsizlie sebep olabilecek bu uygulamann getirecei risklerin, Bakanlk tarafndan ne tr tedbirlerle bertaraf edilecei belirsizdir. Halen uygulanan ve yzbinlerce renciyi snavla seen mevcut sistem yerine, az sayda okula yeni bir merkezi snavla renci almann faydalar tartlmaldr. Bakanlk, SBS yerine getirilecek sistem konusunda karar vermeden nce alternatifleri kamuoyuyla paylamal ve katlmc bir yntemle nihai karar vermelidir.

Frsat eitlii salamak amacyla kaldrlmas planlanan SBSnin alternatifleri katlmc bir yntemle tartlmaldr.

1.1.3

Semeli dersler ve ders saatleri

Milli eitim sistemi, teden beri tektipi birey yetiirmesiyle eletirilmitir. Bu erevede sunulan semeli dersler de, toplumsal talepleri yeterince karlayamamtr. 4+4+4 eitim dzenlemesiyle birlikte atlan en demokratik admlardan biri, Kuran- Kerim ve Hz. Muhammedin Hayatnn semeli ders olmasdr. Nitekim din eitimi ynnde ciddi bir toplumsal talep var olagelmitir. Ayrca Babakan Recep Tayyip Erdoann Krtenin semeli ders olarak okutulaca aklamas ve ardndan bu konuda somut admlarn atlarak Krtenin semeli ders havuzuna eklenmesi, yine bir toplumsal talebin karlk bulmas adna olduka nemli bir gelime olmutur (Gr, 2012b). Srete yaan bir dier nemli gelime ise, eitim sisteminin niteliini artrmaya ynelik bir adm olan ders saatlerinin artrlmasdr. Milli Eitim Bakan mer Diner, aralarnda AB lkeleri, Kuzey Amerika lkeleri ve OECD lkelerinden oluan 43 lke ile kyaslama yaptklarn ve eitimde baarl olan btn lkelerin yaplarn incelediklerini aklamtr. 8 yllk eitim iinde, 43 lkenin ortalamasna gre, Trkiyede yaklak olarak 674 saat daha eksik ders verildiinin ortaya ktn dile getiren Bakan Diner, kresel dzeyde ocuklarn ihtiya duyduu eitimi verebilmek iin 8 yllk sre iinde ders saatlerinin artrlmas gerektiini ifade etmitir (MEB, 2012). Ardndan yaplan dzenlemeye gre, 5. ve 6. snflarda haftalk ders saati says 30dan 36ya, 7. ve 8. snflarda ise 30dan 37ye ykselmitir. Baz okullar fiziksel kapasite asndan ciddi anlamda zorlayan bu yeni dzenlemelerin temel gerekesi, yukarda iaret edildii zere, Trkiyenin ders saatleri toplamnn uluslararas ortalamalarn ok altnda olmasdr. Ortao-

S E TA A N A L I Z

kul dzeyince haftalk sekizinci ders saati semeli ders olarak tanmlanmtr. Din eitimi derslerinin yannda matematik, fen, sosyal ve sanat gibi alanlardan semeli dersler sunulmutur. Buna ilaveten ilk snfn haftalk akademik ders yk hafifletilmi, fiziksel etkinliklere daha fazla yer verilmitir (Gr, 2012c). Genel olarak, 4+4+4n getirdii yeniliklerin ne derece amacna ulatna dair almalar yaplmas ve varsa sorunlarn ve muhtemel nerilerin raporlanmas olduka nemlidir.

1.2

retmen Yetitirme Stratejisi ve Atamalar

Atanmay bekleyen retmenler sorununun zmne ilikin baz giriimler olmasna ramen sorun tamamen zlememitir.

MEBi son birka yldr youn olarak megul eden konularn banda retmen atamalar gelmektedir. 2012 ylnda ve zellikle 4+4+4 dzenlemesi sonrasnda atanamayan retmenler konusu gndemi yeniden belirlemitir. MEB, 4+4+4 sonras oluan ihtiyac karlamaya dnk olarak Eyll aynda 40 bin retmen atamas yapmtr. Hkmetin retmenlere 40 bin gibi ciddi bir kadro ayrmas genel olarak olumlu karlanm olmakla birlikte, eitim sendikalar ve atanamayan retmen adaylar bu saynn yetersiz olduunu ve ubat 2013te yeniden bir atama yaplmasn talep etmilerdir. retmen yetitirmede arz-talep dengesinin yllarca gzetilmemesi Trkiyede eitimin en nemli sorunlarndan birisi olmutur. 2000li yllarn ncesinde yeterli sayda retmen yetitirilmedii iin birok alanda retmen ihtiyac sorunu ile karlalmtr. Son yllarda ise bu durum tam tersine dnm ve ihtiya fazlas retmen yetitirildii iin birok alanda saylar on binleri bulan retmen atanmay bekler duruma gelmitir. Bugn atanmay bekleyen retmenlerin says 300 bine yaklamtr. Bu sorunun zmne ilikin baz giriimler olmasna ramen 2012 ylna kadar somut admlar atlamamtr. Hatrlanacak olursa, 2011 yl ubat aynda dnemin Milli Eitim Bakan Nimet ubuku, YK Genel Kurulu toplantsna katlmtr. Bu toplantda atanamayan retmenlerin ve eitim fakltelerinin durumu, zellikle de eitim fakltelerinin artan kontenjanlarn tartld basna yansmtr (YKte fakltelere, 2011). Ancak bu toplantya ramen, 2011 ylnda eitim fakltelerinin kontenjanlar yine artrlmtr. YK Genel Kurulu, yaklak bir yl sonra 9 ubat 2012 tarihinde bu kez Milli Eitim Bakan mer Diner bakanlnda yine ayn konuyu grmek zere toplanmtr. Toplant sonrasnda Bakan Diner Milli Eitim Bakanlnn ihtiya duyduu retmenlerin yetitirilmesi fikri zerinden hareketle konuyu tarttk eklinde aklamada bulunmutur. 2011 ylndan farkl olarak, 2012 ylnda yaplan bu toplantnn eitim faklteleri kontenjanlar zerinde etkisi olmutur. YK bu toplantdan yaklak 2 ay sonra 5 Nisan 2012 tarihli Genel Kurul toplantsnda, uzaktan eitim fakltelerinin retmenlik blmleri ile retmen ihtiyac olan okul ncesi retmenlii, rehberlik ve psikolojik danmanlk, zel eitim blm retmenlikleri, ilkretim din kltr ve ahlak bilgisi retmenlii ikinci retim programlar hari eitim fakltelerinin dier ikinci retim programlarn 2012-2013 ylndan itibaren kapatma karar almtr. Ayrca, ayn toplantda yeni pedagojik formasyon sertifika programlar almamasna ve daha nce almasna izin verilen programlarn da mevcut rencilerin ilemleri bittikten sonra kapatlmasna karar verilmitir. Diner, greve geldikten sonra hem atanamayan retmen adaylar sorununa kalc bir zm bulmak hem de retmen niteliini artrmak zere almalara balam ve 2011 ylnda Ulusal retmen Stratejisi altay dzenlemitir. Ardndan yaynlanan Ulusal retmen Strateji Belgesinde belirtilen ilk stratejik ama, her snfa en nitelikli retmenin ulamasn salamaktr (MEB, 2011). 2012 ylnda da MEB, konuyla ilgili

10

2012DE EITIM

almalarn yrtm ve zerinde alt retmen stratejisine ilikin belgeyi tamamlayarak Bakanlar Kuruluna sunmutur. Basna yansd kadaryla, yeni retmen stratejisine gre, meslee ayn basamaktan balayacak retmenler basamak atlamak iin snava girecekler. Ayrca, retmenlere denecek cretler, sorumluluk ve statleri aldklar puana gre artacaktr. Ancak Bakanlar Kuruluna nasl bir strateji belgesi sunulduu ve haberlerin belgenin ieriini ne derece yanstt kamuoyu tarafndan bilinmemektedir. MEB tarafndan yrtlen retmen stratejisi almalarnn en byk eksiklii, konuyla ilgili paydalarn ve kamuoyunun almalardan haberdar edilmemesi ve konuya ilikin nasl admlar atlacann kamuoyu tarafndan bilinmemesidir. retmen yetitirmeye ilikin nemli bir deiiklik de, retmen almnda, bundan sonra KPSS genel kltr ve eitim bilimleri snavlarna ek olarak 15 branta alan snavnn yaplacak olmasdr. retmenlerin niteliini artrma potansiyeli olan bu adm, retmen adaylarnn kendi alanlarnda daha donanml bir ekilde greve balamalarna yol amas asndan olduka olumludur (zolu, 2010).

1.3

Dershanelerin Kaldrlmas

zel dershanelerle ilgili tartmalar 1970li yllarn sonlarndan itibaren balam ve zaman zaman alevlenerek tekrar gndeme gelmitir. Babakan Recep Tayyip Erdoann 24 Mart 2012 tarihinde Gney Koreye yapt seyahat esnasnda gazetecilere zel dershaneler ve zel okullardan hizmet almna ilikin yapt aklamalarla birlikte zel dershanelerle ilgili tartmalar tekrar gndeme gelmitir. Tartmalar srerken Babakan Erdoan, dershanelerin kaldrlaca ynndeki aklamasn, bu kez tarih vererek ve kararllk vurgusu yaparak yenilemitir. Ardndan Milli Eitim Bakan mer Diner, 14 Kasm 2012 tarihinde basna verdii demete, dershanelerin kaldrlmasyla ilgili almalarn ylbanda tamamlanacan ifade etmitir (Dershaneler, 2012). zel dershanelerin kapatlmas ile ilgili bu kararl tutum karsnda, zel dershane sahipleri ciddi manada tedirgin olmu ve birlikte hareket etmek suretiyle kamuoyunda dershanelerin olumlu yanlarn anlatan aklamalarda bulunmulardr. MEB zel dershanelerin kapatlmas ile ilgili nasl bir yol izleneceine henz bir aklk getirmemitir. lgili brokratlar tarafndan imdiye kadar ortaya konan neriler, ortaretim ve yksekretime gei sistemlerinde deiiklik yaplmasn ve zel dershanelerin bir takm teviklerle kendilerinden hizmet alnan zel okullara dntrlmesini kapsamaktadr. MEB ortaretime geite SBSnin 2012-1013 ylnda son kez uygulanacan ve nmzdeki yldan itibaren de kaldrlacan aklamtr (SBS, 2012). Bu deiiklik hem renci ve veliler zerindeki snav basksn hem de zel dershanelere ynelimi azaltabilir. Ancak, yukarda da deinildii zere, SBS kaldrldktan sonra adrese dayal kayt yntemi benimsenecek olursa bunun beraberinde getirecei bir takm riskler mevcuttur. zel dershanelerin zel okula dntrlmesi, ilk olarak Dokuzuncu Kalknma Plannda, sonrasnda ise Milli Eitim Bakanl Stratejik Plannda birer hedef olarak ortaya konmutur. lgili belgelerde, bu dnmn hem zel okullardan hizmet alm hem de zel okulculuu tevik eden farkl tevik mekanizmalar ile gerekletirilecei belirtilmektedir. Ancak, zel dershane sahiplerinin de belirttii gibi, zel dershaneler ile zel okullar farkl hedef kitleleri olan ve farkl ama ve ilevlere hizmet eden farkl kurumlardr. zel okullara giden rencilerin birounun beraberinde zel dershaneye de gitmesi bu durumu ok ak bir ekilde ortaya koymaktadr. Dolaysyla, dershanelere ynelik talebi azaltacak tedbirler alnmadan bu dnmn gerekletirilmesi istenen sonucu vermeyebilir (zolu, 2012).

Dershanelere ynelik talebi azaltacak tedbirler alnmadan bu kurumlar dorudan kapatmaya ynelik admlar istenen sonucu vermeyebilir.

11

S E TA A N A L I Z

1.4

Ders Kitaplarnn Deerlendirilmesi

Zorunlu niforma uygulamasnn terk edilmesi genel olarak olumludur, ancak sonrasnda yaplan resmi aklamalar ile ynetmeliin bartsne ilikin hkmleri tartmay hak etmektedir.

12.9.2012 tarihinde yaynlanan Mill Eitim Bakanl Ders Kitaplar ve Eitim Aralar Ynetmelii (MEB, 2012b), tm okullarda okutulan ders kitaplarnn inceleme ve deerlendirme ynteminde radikal bir deiiklik gerekletirmitir. Bu ynetmelik ncesinde Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn bir birimi olan retim Materyallerini Gelitirme nceleme Merkezi ve Akam Sanat Okulu Mdrl daimi personeli veya grevlendirilmi retmenler tarafndan gerekletirilen inceleme ve deerlendirmenin, ynetmelik ile birlikte panel sistemi ile gerekletirilmesi ngrlmtr. ncesinde tm kitaplarn belirli sayda sabit kii tarafndan incelenmesinin yapld bir sistemden, tm Trkiye apnda 10 yldan fazla retmenlik yapan ya da doktora derecesine sahip retmenler ile retim yelerinin inceleme yapt bir sisteme geilmitir. Akran deerlendirmesi anlayna dayal bu yeni sistemde, ders kitaplarnn incelenmesi panelistlerin bulunduu yerde gerekletirilecek ve ardndan tm panelistlerin katlm ile ortak bir rapor hazrlanacaktr. Yeni yaklam, hem uzmanlarn birikimlerinden faydalanma hem de retmenlerin tecrbelerini ders kitaplarna yanstma potansiyeli asndan olduka nemli bir admdr.

1.5

Okullarda Klk Kyafet Ynetmelii

27 Kasm 2012 tarihinde MEBe bal okullarda rencilerin klk ve kyafetlerine dair yeni ynetmelik Bakanlar Kurulu karar ile Resmi Gazetede yaymlanmtr. Ynetmelik deiiklii, basnda daha ok nlklerin ya da okul niformalarnn kaldrlmas ve ocuklarn okullara serbest kyafetlerle gidebilmesi eklinde yer almtr. Eitim-retim dneminin ortasnda byle bir karar verilmesi, srecin etkin ynetimini zorlatrmtr. Her ne kadar ilgili ynetmelikte Geici 1. Maddenin 1. Fkrasnda 2012-2013 eitim-retim yl sonuna kadar, eski ynetmeliin uygulanmasna devam edilecei ifade edilse de, Milli Eitim Bakan mer Diner, rencilerin imdiden serbest kyafetlerle okullara gidebileceini aklam ve baz renciler serbest kyafetle okullarna gitmeye balamtr. Toplumun bir ksmnn zorunlu niformaya kar olduu ve serbestlik talep ettii bilinmektedir. Bundan dolay, zorunlu niforma uygulamasnn terk edilmesi genel olarak olumludur nihayetinde isteyenlerin niforma giymeyi srdrmesi mmkndr. Ne var ki, kararn alnma biimi ve sonrasnda yaplan resmi aklamalar ile ynetmeliin bartsne ilikin hkmleri tartmay hak etmektedir. Ynetmelik sonras yaplan tartmalar, daha ziyade, niformann rencilerin sosyoekonomik durumlarn rtt ve bylece eitliki bir ilev grd zerinden ilerlemitir. rencilerin klk kyafet farklarnn niformann kaldrlmasyla birlikte daha fazla grnr olaca dorudur. Ne var ki, niformalarn renciler arasndaki gelir farklarn kapatt tezi zayftr nk renciler ayakkab, silgi, defter ve anta gibi birok hususta zaten ayrmaktadr. Tartmalarda, niforma zorunluluunun kaldrlmasn destekleyenler, yeni uygulamann, tektipi birey yetitirilmesinin nne gemede bir adm olduunu ifade etmilerdir. Resmi aklamalar da bunu destekler mahiyettedir. Yeni ynetmelik hakknda konuan Diner, serbest kyafetle birlikte rencilerin zgveninin artacan ve ocuklarn artk otoriter bir yapda ezilmeyeceini savunmutur. Dinerin aklamasnn ardndan konuan Babakan Recep Tayyip Erdoan, niformann gelir farkn kapatt tezinin geerli olmadn vurgulamtr. Erdoan, serbest kyafete kar kanlarn daha nce ikna odalarnda rencilerin kyafetlerine mdahale ettiini belirterek yaplan eletirilerin ideolojik olduunu belirtmitir.

12

2012DE EITIM

niformalara ilikin yukarda iaret edilen tartmalar bir kenara koyularak, dnyadaki uygulamalara bakldnda, baz eitimcilerin niformann rencilerin disiplini, grup kimlii ve okuldaki dayanma asndan olumlu bir ilev grdn dndkleri ve bundan dolay niformay savunduklar grlmektedir. Dnyada gl eitim gelenei olan saygn okullar genellikle niforma uygulamaktadr. ngiltere gibi lkelerde niforma halen yaygn olarak uygulanmaktadr ve bakanlk okullara niformay srarla tavsiye etmektedir (UK Department of Education, 2012). ABDde devlet okullarnn ounda serbest kyafet uygulanrken, New Orleans (%95), Cliveland (%85), Chicago (%80), Boston (%65) ve Miami (%60) gibi baz ehirlerde devlet okullarnn byk ounluunda renciler niforma giymek zorundadrlar. Grld zere, baz okullar niforma kullanmay tercih etmektedirler. Bunun arkasnda yatan temel neden, okullardaki disiplini salamaktr. ABDde 1999-2000 eitim ylnda okul mdrlerinin %12si okullarnda niforma talep ederken, 2009-2010 eitim ylnda bu talepte bulunan okul mdrlerinin oran %19a kmtr (Robers, Zhang ve Truman, 2012). Okullarda serbest kyafet uygulamasna geilmesinde yaanabilecek sorunlardan biri, velilerin her sabah ocuklar iin ayr bir kyafet belirlemesi ve ocuklara kyafet beendirmesidir ki bu durum ocuklar ve veliler arasnda atma konusu olabilir. retmenler ve okul ynetimi iin de uygulamada sorunlarla karlalmas muhtemeldir zira mevcut niforma uygulamasnda bile zaman zaman renciler kendilerinden beklenen ekilde giyinmeyi reddetmektedirler. Bununla birlikte, toplumun bir ksmnn serbest kyafet talep ettii dikkate alndnda, zorunlu niformaya kar klmas olumlu bir admdr. Ne var ki, serbest kyafet savunusunun, zaman zaman niforma kart aklamalara dnmesi sorunludur. Zorunluluun kaldrlmas ile niforma kartln birbirinden ayrt etmek gereklidir. Bakanln, zorunluluu kaldrmasna paralel olarak, niformann olumlu taraflarna da vurgu yapmas ve niformay srdrmek isteyenlerin de tercihine sayg duyduunu ifade etmesi, hem niformay destekleyenlerin hem de niformaya kar kanlarn taleplerinin dikkate alnmas anlamnda daha olumlu bir ilev grebilir. Nihayetinde veliler ve eitimciler, niformann zorunluluu hakknda bir uzlaya sahip deillerdir. Bundan sonra, Bakanln bu konuda bir taraf olmas ve niforma kart bir tutum izlemesi yerine, hem niformay destekleyen hem de niformaya kar kanlarn taleplerinin karlanabildii bir dzenlemeye vurgu yapmas daha anlamldr. Genel bir deerlendirme yapacak olursak, nceki ynetmelikle karlatrldnda, yeni ynetmeliin ierik itibari ile daha az detayl ve esnek olduu ifade edilebilir. Ancak ayn ynetmelikte ilkretim ve ortaretim kurumlarnda barts yasan srdren bir ifadenin yer almas, zgrlkleri nceleyen ve rencilere zgven alamay amalad ifade edilen bu ynetmeliin en byk elikisidir. Kz ocuklarnn zellikle ortaretim dzeyinde okullama oranlarnn arzu edilen dzeyde olmad Trkiyede, kendi tercihiyle ban rten bir renciye sadece mam Hatip Okullarnn kapsnn ak olmas, insan haklar balamnda deerlendirilip yeniden gzden geirilmesi gereken bir konudur. Zaten ynetmelik sonras yaplan tartmalarda ne kan en nemli hususlardan biri, barts serbestliinin btn okullara getirilmemi olmasdr. Toplumun taleplerinin eitim sistemine yanstlabilmesi ve bylece eitim sisteminin demokratiklemesi ve normallemesi iin, bu konuda yeni bir dzenleme ihtiyac bulunmaktadr.

niforma uygulamasna ilikin zorunluluun kaldrlmas ile niforma kartln birbirinden ayrt etmek gereklidir.

13

S E TA A N A L I Z

KRONOLOJ 12 Ocak 2012 24 Ocak 2012 Milli Eitim Bakanl Orta retim Genel Mdrl, 81 ilin milli eitim mdrlklerine gnderdii yaz ile 19 Mays Atatrk Anma, Genlik ve Spor Bayram trenlerinde farkl etkinliklere yer verilmemesi, kutlamalarn sadece okullarda yaplmas talebinde bulundu. 2011-2012 eitim retim ylnn ikinci dneminde baz pilot illerde uygulamaya balanacak FATH Projesinin tantm, Milli Eitim Bakan mer Diner ile Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakan Binali Yldrmn katld basn toplantsyla gerekletirildi. AK Parti Grup Bakanvekili Nurettin Canikli ve baz milletvekillerinin, milli eitimin 4+4+4 eklinde yeniden kademelendirilmesini ve zorunlu eitimin 12 yla karlmasn ieren yasa teklifi TBMM Bakanlna sunuldu. 4+4+4 yasas TBMM Milli Eitim Komisyonunda kabul edildi.

20 ubat 2012 11 Mart 2012 24 Mart 2012

Babakan Recep Tayyip Erdoan, Gney Koreye yapt seyahat esnasnda, gazetecilere zel dershanelerin kapatlacana ilikin aklama yapt. 30 Mart 2012 Zorunlu eitimi kademelendirerek 12 yla karan ve kamuoyunda 4+4+4 olarak bilinen yasa teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi. 11 Nisan 2012 4+4+4 olarak bilinen 6287 sayl kanun, 28261 sayl Resm Gazetede yaymlanarak yrrle girdi. 19 Nisan 2012 CHP, kamuoyunda 4+4+4 olarak bilinen ve zorunlu eitimi 12 yla karan yasay, iptal edilmesi ve yrrlnn durdurulmas istemiyle Anayasa Mahkemesine bavurdu. 9 Mays 2012 Milli Eitim Bakan mer Diner, 12 Yllk Zorunlu Eitime Ynelik Uygulamalar konulu genelge yaymlad. Buna gre, 30 Eyll itibaryla 66 ayn tamamlayan tm ocuklarn okul kayt ilemlerinin yaplmas; 60-66 ay arasndaki ocuklarn ise velisinin yazl istei ile ilkokula devamlarnn salanmas kararlatrld. 24 Mays 2011 Anayasa Mahkemesi, CHPnin 4+4+4n ekil bakmndan iptali ve yrrlnn durdurulmas talebini reddetti. 12, 19 ve 26 Mays YK Bakan Prof. Dr. Gkhan etinsaya, TBTAK Gebze yerlekesinde rektrler, 2012 akademisyenler ve sivil toplum kurulularyla bir araya geldi. etinsaya, Yksekretim Kanununun yenileneceini aklad. 8 Haziran 2012 CHP, 4+4+4n ierik ynnden iptali ve yrrlnn durdurulmas istemiyle tekrar Anayasa Mahkemesine bavurdu. 13 Haziran 2012 YK, eitim fakltelerinin ikinci retimleri ile uzaktan eitim fakltelerinin retmenlik blmlerini bu seneden itibaren kapatma karar ald. 20 Haziran 2012 SYM Bakan Ali Demir, retmenlik alan snavlarnn 2013te yaplacan aklad. 25 Haziran 2012 Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn tarihli ve 69 sayl Kurul Karar ile 1 ve 5 inci snflardan balamak zere lkokul ve ortaokullarda uygulanacak olan Haftalk Ders izelgesi belirlendi. Ortaokullarda haftalk ders saati says ve semeli derslerin says artrld. Kuran- Kerim, Hz. Peygamberin Hayat ve Temel Dini Bilgiler, semeli dersler listesine eklendi. Eitim ile ilgili baz deiiklikler ieren 6353 sayl torba kanun, TBMM Genel Kurulunda kabul edildi. Kanuna gre, AOBPnin 2012 ylnda da uygulanmas hkm altna alnmtr. Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 98 sayl Kurul Karar ile mam Hatip Ortaokulu Haftalk Ders izelgesi belirlendi. Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 124 sayl Kurul Karar ile ortaretim kurumlarnda uygulanacak olan Haftalk Ders izelgesi belirlendi. Semeli derslerin says artrld. Kuran- Kerim, Hz. Peygamberin Hayat ve Temel Dini Bilgiler, liselerin ikinci grup semeli dersler listesine eklendi. Babakan Recep Tayyip Erdoan, Bilim ve Teknoloji Yksek Kurulunda dershanelerin kapatlmasna ilikin almann bir an nce tamamlanmas talimatn verdi. Yksekretim rencilerinden alnan renci katk payn dzenleyen 2012/3584 sayl Bakanlar Kurulu Karar Resmi Gazetede yaymland. Akretim ve birinci retimde harlar kaldrld. MEB, zerinde alt retmen stratejisini tamamlayarak Bakanlar Kuruluna sunuldu. Babakan Recep Tayyip Erdoan, yapt konumada dershanelerin kapatlacan tekrarlad. MEB, 40 bin retmen kadrosu iin atama yapt. Milli Eitim Bakanlnn ders kitaplar ile eitim aralarnn belirlenmesini dzenleyen ynetmelik yenilendi. Bylece, daimi personel tarafndan yaplan incelemelere son verilmi ve panel deerlendirmesi sistemi getirilmitir. Yeni eitim sisteminde yaplan deiiklikler nedeniyle yeniden dzenlenen Mesleki ve Teknik Eitim Ynetmeliinde yaplan deiiklik, Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girdi. YK tarafndan hazrlanan Yksekretim Kanun Tasla kamuoyu ile paylald. MEBe bal okul rencilerinin klk ve kyafetlerine dair ynetmeliin yrrle konulmasna ilikin Bakanlar Kurulu karar, Resmi Gazetede yaymland. Ortaokul 6. ve 7. snf rencileri semeli hukuk ve adalet dersi almalarna ynelik Milli Eitim Bakanl ve Adalet Bakanl arasnda ibirlii protokol imzaland.

4 Temmuz 2012 10 Temmuz 2012 14 Austos 2012

17 Austos 2012 29 Austos 2012 29 Austos 2012 9 Eyll 2012 10-13 Eyll 2012 12 Eyll 2012 4 Ekim 2012 5 Kasm 2012 27 Kasm 2012

14

4 Aralk 2012

2012DE EITIM

2.

YKSEKRETM

2012, milli eitimde olduu gibi yksekretimde de son derece hareketli bir yl olmutur. 2012 ylnda yaanan nemli gelimeler arasnda yksekretimde harlarn kaldrlmas, niversite giri snavnda baarl okullardan mezun olan rencilere avantaj salayan Arlkl Ortaretim Baar Puan (AOBP)nn kaldrlmas, son birka yldr devam eden yksekretimin yeniden yaplandrlmas almalarnn neticesinde yeni bir yasa tasla nerisinin kamuoyu ile paylalmas ve tartmaya almas, eitim fakltelerinin ikinci retim programlar ile uzaktan eitim fakltelerinin retmenlik blmlerinin kapatlmas ve yksekretim kontenjanlarnda yaanan bymenin devam etmesi gibi konular yer almaktadr. Aada yksekretimde yaanan bu gelimelere ilikin deerlendirmeler yer almtr.

2.1

Yksekretimde Harlarn Kaldrlmas

2012 ylnda yksekretim ile ilgili en nemli gelimelerden birisi, 29 Austos 2012 tarihinde Resmi Gazetede yaymlanan ve yksekretim rencilerinden alnan renci katk payn dzenleyen 2012/3584 sayl Bakanlar Kurulu kararnamesi olmutur. Bu kararname ile 2012-2013 eitim-retim ylnda renimine devam eden veya yeni kayt yaptracak birinci retim ve ak retim rencileri renci katk payndan muaf tutulmutur. Dier taraftan, ikinci retime veya niversitelerin uzaktan retim programlarna devam eden veya yeni kayt yaptracak rencilerden ve kendi imknlar ile Trkiyede yksekrenim grmeye gelen yabanc rencilerden renim creti ad altnda renci katk pay alnmaya devam edilmitir. Ayrca, hazrlk snf veya yabanc dil gelitirme program hari olmak zere, n lisans, lisans ve lisansst dzeydeki yksekretim programlarndan program sreleri sonunda mezun olamayan rencilerden de katk pay alnmaya devam edilmitir. Harlarn kaldrlmas ile ilgili bu karar yksekrenim gren renciler tarafndan byk bir sevinle karlanmtr. Btn dnyada yksekretime kamu destekleri azalrken ve niversitelerde finansal kriz yaanrken, Babakan Recep Tayyip Erdoann alm olduu harlarn kaldrlmas karar, yeni niversitelerin kurulmas ve kontenjan artlar sayesinde elit bir hizmet olmaktan karlan ve kitlesel bir hl alan yksekretimin evrensellemesine bir katk salayacaktr. niversite harlarn kaldran Trkiye artk Finlandiya, sve, Norve ve Danimarka gibi har almayan ok az sayda lkenin arasnda anlacaktr. Harlarn kaldrlmasna ilikin karar sonras baz uzman ve yazarlar arasnda en ok tartlan husus, alnan kararn frsat eitliini bozup bozmayacana ilikin olsa da, renciler karar byk bir memnuniyetle karlam ancak II. retim rencileri kendilerinin kapsam dnda tutulmasn eletirmitir. Devletin II. retim rencilerinden hi har almamas, esasnda rencilerden salanan cretlerle yryen bir hizmetin srdrlemeyecei anlamna gelir. Bununla birlikte, nmzdeki yllardan itibaren II. retim rencilerine de, I. retim har creti kadar indirim yaplmas nerisi tartlmaldr.

Btn dnyada yksekretime kamu destekleri azalrken ve niversitelerde finansal kriz yaanrken, Trkiyenin harlar kaldrma karar, yksekretimin evrensellemesine bir katk salayacaktr.

2.2

Yksekretimin yeniden yaplandrlmas

15

2011 yl Aralk aynda YK Bakanl grevini Prof. Dr. Yusuf Ziya zcandan devralan Prof. Dr. Gkhan etinsaya ynetimindeki YK, zcan dneminde balatlan yksekretimin yeniden yaplandrlmas almalarna hz vererek devam etmitir. al-

S E TA A N A L I Z

Yksekretimin st ynetiminden sorumlu TYK yelerinin, yrtme ve yasama organlar tarafndan belirlenmesi dnya rnekleriyle uyumludur; fakat Rektrler Kurulunun bu st yapya ye semesi hesap verebilirlik ilkesiyle eliebilir.

malar, nceki yl olduu gibi katlmc bir yaklamla srdrlmtr. Bu balamda farkl toplant ve altaylarla ilgili paydalarn grne bavurulmutur. 2012 ylnn ilk yarsnda farkl zamanlarda sekiz ayr ilde blge toplantlar yaplm ve 165 niversite rektrnden ve renci temsilcilerinden gr alnmtr. Yine Mays ay iinde YKn paydalaryla farkl altay gerekletirilmi ve paydalardan yksekretim sisteminin sorunlar ve bu sorunlar zerine olas zm nerileri ile ilgili gr alnmtr. altaylardan ilki, 12 Mays 2012 tarihinde devlet ve vakf niversitelerinde grev yapan rektrlerin katlmyla; ikincisi, 19 Mays 2012de niversite idari personeli, akademisyenler ve renci temsilcilerinin katlmlaryla; ncs ise 26 Mays 2012 tarihinde medya, ilgili sivil toplum kurulular ve kamu kurum kurulularnn katlmlaryla gerekletirilmitir (YK, 2012). Bu almalarn neticesinde, YK tarafndan yeni bir yasa tasla nerisi hazrlanm ve 5 Kasm 2012 tarihinde tartlmak zere kamuoyu ile paylalmtr. Taslak aklandktan sonra, taslak ile ilgili grleri almak zere, YK bnyesinde aratrma grevlileri, yardmc doentler, doentler, profesrler, niversite idari personeli, kamu kurum ve kurulular, sivil toplum kurulular, renci temsilcileri ile ayr ayr toplantlar gerekletirilmitir. Ayrca, herkesin grn ifade edebilecei bir web sitesi kurulmu ve gelen btn grler sitede ilan edilmitir. Bu katlmc ve effaf tutum, toplumu kucaklayan bir yksekretim sistemi ina etme adna anlaml bir giriim olmutur. Bununla birlikte, taslak kamuoyunda youn olarak tartlmakta ve taslaa ilikin birbiriyle uzlatrlmas g neri ve talepler gelmektedir. Taslak, yksekretimin st ynetiminden sorumlu kurulu olarak Trkiye Yksekretim Kurulu (TYK)nu tanmlam ve yelerinin Cumhurbakan, Bakanlar Kurulu, Rektrler Kurulu ve Trkiye Byk Millet Meclisi tarafndan belirlenmesini ngrmtr. Ayrca, baz niversiteler iin konseyli bir ynetim yaps ngrmtr. Yksekretimin st ynetiminden sorumlu TYK yelerinin, yrtme ve yasama organlar tarafndan belirlenmesi dnya rnekleriyle uyumludur; fakat Rektrler Kurulunun bu st yapya ye semesi hesap verebilirlik ilkesiyle elien bir yap dourma riski tamaktadr (SETA, 2012). Ayrca, niversite ynetimini belirleyecek konseyin ye yapsnn arlkl olarak o niversitedeki retim yelerinden olmas da benzer bir risk tamaktadr. Yeni yksekretim yasa tasarnn gelen neri ve eletiriler sonras yeniden ele alnmas ve ayrca yasalamas iin gnderilecei TBMM tarafndan da nemli lde deiiklikler yaplmas beklenmektedir.

2.3

AOBPnin Kaldrlmas

16

SETA tarafndan daha nce yaymlanan birok rapor ve analizde, Arlkl Ortaretim Baar Puan (AOBP)nn niversite giri snavnda baarl olan okullardan mezun olan rencileri dllendirdii, baarsz okullardan mezun olanlar ise cezalandrd gerekesi ile eitsizlie sebep olduu ve bu uygulamaya son verilmesi gerektii vurgulanmtr (Gr ve elik, 2009; avuolu, 2011). 2012 ylndaki en nemli gelimelerden bir tanesi de AOBPnin kaldrlmas olmutur. Eitim sistemini 4+4+4 eklinde yeniden yaplandran, 11 Nisan 2012 tarih ve 28261 sayl Resm Gazetede yaymlanarak yrrle giren 6287 sayl kanunla AOBP uygulamasna son verilmitir. Ancak hem bu kararn kendisi hem de 2012 yl niversite giri snavnda uygulanp uygulanmayacana ilikin belirsizlikler tartmalar beraberinde getirmitir. lme, Seme ve Yerletirme Merkezi (SYM), 2012-SYS Klavuzunu 6287 Sayl Kanuna gre yeniden

2012DE EITIM

dzenlemi ve 29 Mays 2012 tarihinde web sitesinde yaymlamtr. Klavuzda AOBPnin bu yl uygulanmayaca belirtilirmitir. Klavuzun, 6287 sayl kanun yaymlandktan yaklak bir buuk ay sonra, LYS snavndan 2 hafta nce yaymlanmas, zellikle Fen ve Anadolu Liseleri gibi baarl okullarda okuyan renciler ve ailelerince tepkiyle karlanmtr. LYS ncesinde balayan tartmalar snav sonrasnda da devam etmitir. Bu tartmalar sonlandrmak zere, 4 Temmuz 2012 tarihinde yaymlanan 6353 sayl torba kanununa, AOBPnin nmzdeki yldan itibaren uygulanmasn ngren geici madde eklemitir. Ancak, 12 Temmuz 2012 gn toplanan YK Genel Kurulu, AOBPnin bu yl da dhil olmak zere kaldrlacan duyurmutur. Bu karardan birka gn sonra Dantay, LYS klavuzundaki ilgili hkmn iptali iin kendisine bavuran bir adayn bavurusunu OBP, zaten bu ylki snav sonularnda etkili olmayacak diyerek reddetmitir. Dantayn ilgili kararnda, 6287 Sayl Kanunun ilgili hkmlerine dikkat ekilerek, OBPnin bundan sonra yaplacak niversite giri snavlar iin geerli olduu, bu ylki hesaplamada, YK Genel Kurulunun 1 Aralk 2011deki kararnda belirtildii gibi AOBPnin esas alnaca kaydedilmitir. niversite yerletirme puanlarnn aklanmas beklenirken, Dantayn bu karar ile YK Genel Kurulu 18 Temmuz 2012 tarihinde tekrar toplanm ve 2012 ylna mnhasr AOBPnin uygulanaca ynnde yeni bir karar alm ve bylece SYM snav sonularn AOBPyi esas alarak hesaplamtr. Dolaysyla, AOBP 2012 ylnda son kez uygulanmtr. Son olarak, 17 Aralk 2012 tarihinde SYM Bakan Ali Demir tarafndan yaplan aklamayla, kanunda ngrlen Ortaretim Baar Puan (OBP)nn 2013 yl iin adayn diploma notunun be ile arpm sonucu elde edilecei belirtilmitir (Uzun ve Akta, 2012). Genel olarak bakldnda, olduka teknik ve karmak olan AOBP hesaplamasnn sonlandrm olmas ve bunun yerine diploma notlarndan ibaret basit bir hesaplama ynteminin benimsenmesi, hem eitlik hem de rehberlik asndan olumlu bir adm olmutur. Bununla birlikte, retmen notlarnda keyfiliin nne gemek iin birtakm yeni mekanizmalarn (r. akran deerlendirmesi, ortak snavlar, etik kurul) kurulmas faydal olacaktr (Kurt ve Gr, 2012). Ayrca, rencilerin motivasyonunu olumsuz ynde etkilememesi asndan snav takvimine dikkat edilmesi ve alnan kararlarn ilgili paydalara nceden duyurulmas faydal olacaktr.

Hesaplamas olduka teknik ve karmak olan AOBP uygulamasnn sonlandrlm olmas ve bunun yerine diploma notlarndan ibaret basit bir hesaplama ynteminin benimsenmesi, eitlik ve rehberlik asndan olumlu bir adm olmutur.

2.4

Yksekretimde Arz ve Talep Durumu

Yksekretim arznda son yllarda yakalanan byme ivmesi, 2012 ylnda da devam etmitir. Her ne kadar 2012 ylnda sadece yeni vakf niversitesi kurulmu olsa da, daha nceki yllarda alan ancak henz faaliyete gememi birok niversitenin, 2012-2013 akademik ylnda renci kabul etmeye balamasyla birlikte kapasite genilemesi devam etmitir. 2012 ylnda niversitelerin yz-yze eitim veren yksekretim programlarnda toplam 721 bin 925 kontenjan yer almtr. 2011 yl kontenjanlar ile kyaslandnda, 2012 ylnda lisans ve n lisans programlarnn toplam kontenjannda yaklak % 10luk bir art yaanmtr. 2012 ylnda eitim fakltelerinin toplam kontenjanlar 10 binin zerinde olan ikinci retim programlarnn kapatld gz nnde bulundurulunca, bu artn olduka nemli olduu anlalmaktadr. te yandan, 2011 yl ile kyaslandnda, 2012 ylnda bo kalan kontenjan says da artmtr. 2011 ylnda ilk yerletirme sonrasnda 58 bin 433, ek yerletirme sonrasnda ise 66 bin 859 kontenjan bo kalrken, 2012 ylnda bu saylar srasyla 80 bin 228 ve 89 bin

17

S E TA A N A L I Z

397 olmutur. Bo kalan kontenjanlar devlet ve vakf niversitesi ayrm gzetilerek incelendiinde, ilk yerletirme sonularna gre, vakf niversitelerinin kontenjanlarnn % 18,9unun, devlet niversitelerinin kontenjanlarnn ise % 8,4nn bo kald grlmektedir. Bir baka adan deerlendirildiinde, ilk yerletirmede, (akretim hari) toplam 721.925 kontenjann 641.697si dolmutur. Bylece, kontenjanlarn %89u dolmutur; yerleenlerin ise yine %89u kayt yaptrm, %11i kayt yaptrmamtr. Yani, kayt hakk kazanan adaylarn 72.501i kayt yaptrmamtr. Bu veriler toplu olarak deerlendirildiinde, adaylarn tercihleri ile mevcut programlarn eletirilmesi asndan ciddi uyumsuzluklar olduu grlmektedir. Kazanan adaylarn onda birinin kayt bile yaptrmamas adaylarn tercihlerinin de yeterince bilinli olmadn ortaya koymaktadr. Ek yerletirme verilerine gre, (akretim hari) toplam 171.165 kontenjann neredeyse yars olan 81.768 kontenjan dolmutur. Bir baka ifadeyle, ek kontenjanlarn %48i dolmutur. Bu erevede mevcut seme ve yerletirme sisteminin iyiletirilmesi ile arz ve talebin dengelenmesi adna, tercih edilmeyen programlar ile aday tercihlerini ve kayt davranlarn dikkate alan bir almann YK tarafndan yaplmasna ihtiya vardr.

YKn mevcut seme ve yerletirme sisteminin iyiletirilmesi ile arz ve talebin dengelenmesi adna, tercih edilmeyen programlar ile aday tercihlerini ve kayt davranlarn dikkate alan bir alma yapmas gerekmektedir.

TABLO 1. RENC SEME VE YERLETRME SSTEM BAVURU SAYILARI (2010-2012).

2012-YGS Snava Bavuran Aday Says Snava Girmeyen Aday Says Snav Geerli Aday Says
Kaynak: SYM, 2012.

2011-YGS 1.692.144 43.509 1.648.240

2010-YGS 1.512.519 24.893 1.487.493

1.895.479 57.742 1.837.344

2012 ylnda yksekretim arznda olduu gibi talepteki byme de devam etmitir. 2012 ylnda niversite snavna bavuran renci says 2011 ylna gre yaklak % 11 art gstermitir (Tablo 1). 4+4+4 ile birlikte zorunlu eitim sresinin 12 yla karlmasyla, nmzdeki yllarda talebin artarak devam etmesi beklenmektedir. nk bu yl snava giren yaklak 780 bin lise son snf renci says, zorunlu eitimin tam olarak uygulanmaya konmas durumunda 2016 sonras kademeli olarak yaklak 1 milyon 200 bine ulaacaktr. Dolaysyla yksekretimdeki arzn nitelikli bir ekilde bytlmesine devam edilmelidir.

18

2012DE EITIM

SONU
Trkiyede eitim sistemi geleneksel olarak, olduka tektipi bir yap arz etmi ve toplumsal talepleri grmezden gelmitir. 2012 yl, eitim sisteminde ciddi bir paradigma deiiminin balangcn iaret etmektedir. Bu yl eitimde iyilemeyi hedefleyen pek ok admn cesurca atld grlmektedir. Bu dzenlemelerin eitim sisteminde yaanan btn sorunlar zmesi beklenmemelidir. Bununla birlikte, eitim sistemi gittike tektipilikten uzaklamakta ve daha fazla toplumsal taleplere duyarl hale gelmektedir. Eitim sisteminin sorunlarn zmeye ynelik admlar, katlmc ve istikrarl bir ekilde ynetildii takdirde Trkiye eitiminde bir bahar yaanacandan phe yoktur. 2012 yl, Trkiyede eitim tartmalarnn daha gereki ve rasyonel bir zeminde yrtlmesi anlamnda da bir milat tekil etmektedir. Bu sre sonrasnda eitim zerine yaplan tartmalar ve dzenlemeler, rejim ya da ideoloji ekseninden karak, eitim sisteminin Yeni Trkiye toplumunun talepleri ve dnya ile uyumluluu balamnda ele alnacaktr. 2012 yl, eitimde eitlie ve nitelie hizmet edecek pek ok reformun yaand bir yl olmutur. Eitim sisteminde frsat eitliinin salanmas ve niteliin artrlmas, nmzdeki yllarda da nemli gndem maddeleri olmaya devam edecektir. Neredeyse btn lkelerin eitim sistemlerini reform ettikleri ve Trkiyede hl eitim sistemine ilikin ok temel sorunlarn bulunduu dikkate alndnda, Trkiyede nmzdeki yllarda da ciddi eitim tartmalarnn yaplaca ve yeni dzenlemelere gidilecei anlalmaktadr. Ancak bu reform ve yeni dzenlemelerin baarl olmas, mevcut sorunlarn iyi analiz edilmesi ile deiim srecinin eitime ilikin beeri ve fiziksel altyap, kaynak, toplumsal talep ve alg gibi temel unsurlar dikkate alarak iyi ynetilmesine baldr.

19

S E TA A N A L I Z

KAYNAKLAR
4 yl sonra Anadolu liselerine snavsz renci alnacak. (2010, 9 Aralk). Zaman. http://www.zaman. com.tr/newsDetail_getNewsById.action?haberno=1062791&keyfield=65C49F6974696D Dershaneler iin son zil ocakta alacak. (2012, 14 Kasm). Radikal. http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=1107748&CategoryID=86 SBS son kez yaplacak. (2012, 3 Eyll). NTVMSNBC. http://www.ntvmsnbc.com/id/25378951/ Serterin raporuna Bakanlktan aklama. (2012, 26 Kasm). Hrriyet Eitim. http://www.hurriyetegitim.com/haberler/26.11.2012/serterin-raporuna-bakanliktan-aciklama.aspx YKte fakltelere yeni kontenjan konuuluyor. (2012, 11 ubat). Haber7.com. http://www.haber7. com/haber/20110217/YOKte-fakultelere-yeni-kontejan-konusuluyor.php Cokun, . (2012, 8 Eyll). 4+4+4, dindar nesil yetitirme projesi mi? SABAH Perspektif. avuolu, A. (2011). Yksekretime geite katsay uygulamas. (Perspektif No. 3). Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Aratrmalar Vakf. elik Z. ve Gr, B.S. (2010). Ortaretime geiin yeniden dzenlenmesi. Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Aratrmalar Vakf. http://www.setav.org/tr/ortaogretime-gecisin-yeniden-duzenlenmesi/yorum/690 Gr, B. S. (2012a, 10 Mart). Eitimde messes nizam yklyor. SABAH Perspektif. Gr, B. S. (2012b, 16 Haziran). Eitimde tektipilik yerine ortak kltr. SABAH Perspektif. Gr, B. S. (2012c, 16 Eyll). 4+4+4 zerine erken bir bilano denemesi. STAR Ak Gr. Gr, B.S. ve elik, Z. (2009). Trkiyede mill eitim sistemi: Yapsal sorunlar ve neriler (Rapor No. 1). Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Aratrmalar Vakf. Kurt, T. ve Gr, B.S. (2012). Eitimde eitsizliin algoritmas: AOBP. (Rapor No. 52). Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Aratrmalar Vakf. MEB. (2011). Ulusal retmen strateji belgesi. http://egitim.erzincan.edu.tr/userfiles/ulusalogr.doc MEB. (2012a). 03.09.2012 tarihinde Milli Eitim Bakan mer Dinerin CNN TRK televizyonunda katld programn deifresi. http://www.meb.gov.tr/haberler/2012/CNNTURK_EgrisiDogrusuDesifresi_03092012.pdf MEB. (2012b, 12 Eyll). Mill Eitim Bakanl Ders Kitaplar ve Eitim Aralar Ynetmelii. Resmi Gazete, say: 28409. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/09/20120912-2.htm SYM. (2012). 2012 YGS sonular. OSYS/2012YGSSonuclari.pdf http://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2012 /

zolu, M. (2010). Trkiyede retmen yetitirme sisteminin sorunlar. (Analiz, No. 17). Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Aratrmalar Vakf. zolu, M. (2012, 16 Eyll). Snavsz ve dershanesiz bir rencilik mmkn. Star Akgr. http://haber.stargazete.com/acikgorus/sinavsiz-ve-dershanesiz--bir-ogrencilik-mumkun/haber-689224 Robers, S., Zhang, J., and Truman, J. (2012). Indicators of school crime and safety: 2011 (NCES 2012002/NCJ 236021). Washington, DC: National Center for Education Statistics, U.S. Department of Education, and Bureau of Justice Statistics, Office of Justice Programs, U.S. Department of Justice. http://nces.ed.gov/pubs2012/2012002.pdf SETA. (2012). YK tarafndan hazrlanan yksekretim kanunu tasla zerine. (Perspektif No 11). Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Aratrmalar Vakf. UK Department for Education. (2012). School uniform guidance. http://education.gov.uk/schools/ leadership/schoolethos/b0014144/schooluniform Uzun, M. ve Akta, Y. (2012). niversite snavnda din dersinden soru. http://www.aa.com.tr/tr/ egitim/112190--universite-sinavinda-din-dersinden-soru 20 YK. (2012). Yeni yksekretim yasasna doru. http://yeniyasa.yok.gov.tr/

2012 yl, eitim sisteminde ciddi bir paradigma deiiminin balangcn iaret etmektedir. Bu yl eitimde iyilemeyi hedefleyen pek ok admn cesurca atld grlmektedir. Bu dzenlemelerin eitim sisteminde yaanan btn sorunlar zmesi beklenmemelidir. Bununla birlikte, eitim sistemi gittike tektipilikten uzaklamakta ve daha fazla toplumsal taleplere duyarl hale gelmektedir. Eitim sisteminin sorunlarn zmeye ynelik admlar, katlmc ve istikrarl bir ekilde ynetildii takdirde Trkiye eitiminde bir bahar yaanacanda phe yoktur. Neredeyse btn lkelerin eitim sistemlerinin reform ettikleri ve Trkiyede eitim sistemine ilikin hl ok temel sorunlar bulunduu dikkate alndnda, Trkiyede nmzdeki yllarda da ciddi eitim tartmalarnn yaplaca ve yeni dzenlemelere gidilecei anlalmaktadr.

BEKR S. GR, Direktr, SETA Ekonomi ve Toplum Aratrmalar MURAT ZOLU, retim yesi, Yldrm Beyazt niversitesi PEK COKUN, Aratrma Asistan, SETA Ekonomi ve Toplum Aratrmalar MBERRA GRMEZ, Aratrma Asistan, SETA Ekonomi ve Toplum Aratrmalar

S E TA | S YA S E T, E K O N O M V E T O P L U M A R A T I R M A L A R I VA K F I Nenehatun Caddesi No: 66 GOP ankaya 06700 Ankara TRKYE Te l : + 9 0 3 1 2 . 5 5 1 2 1 0 0 | Fa k s : + 9 0 3 1 2 . 5 5 1 2 1 9 0 www.setav.org | info@setav.org S E TA | Wa s h i n g t o n D. C . O f f i c e 1025 Connec ticut Avenue, N.W., Suite 1106 Washington, D.C., 20036 Te l : 2 0 2 - 2 2 3 - 9 8 8 5 | Fa k s : 2 0 2 - 2 2 3 - 6 0 9 9 www.setadc.org | info@setadc.org