ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Προσοχή στις καταλήξεις κατά την κλίση των ουσιαστικών :

αρσενικά ονόματα σε -ης :
π.χ. ο μαθητής , οι μαθητές, των μαθητών
αρσενικά ονόματα σε ος :
π.χ. ο άνθρωπος, οι άνθρωποι, των ανθρώπων
αρσενικά αρχαιόκλιτα σε -έας !πληθυντικός σε -εις"
π.χ. ο #ραμματέας, του #ραμματέα, οι #ραμματείς, των #ραμματέων
θηλυκά σε ος :
π.χ. η έξο$ος, της εξό$ου, οι έξο$οι , των εξό$ων , τις εξό$ους
θηλυκά ονόματα σε η !πληθυντικός σε - ες":
π.χ. η %ωνή, οι %ωνές, των %ωνών
θηλυκά ονόματα σε η !&πληθυντικός σε εις"
π.χ. η πόλη, οι πόλεις, των πόλεων
ου$έτερα σε -ι !εξαίρ : 'ρά$υ, $άκρυ, $όρυ, $ίχτυ, οξ(, στάχυ", -ο, - μα :
π,χ. το παι$ί, τα παι$ιά, των παι$ιών, το μήλο, των μήλων, τα μάθημα , του
μαθήματος, των μαθημάτων
ου$έτερα ονόματα σε ος :
π.χ. το $άσος, του $άσους, τα $άση, των $ασών
ου$έτερα ονόματα σε ον :
π.χ. το καθήκον, του καθήκοντος, τα καθήκοντα, των καθηκόντων
προσοχή στα ονόματα : το κρέας , του κρέατος, τα κρέατα, των κρεάτων και το %ως,
του %ωτός, τα %ώτα, των %ώτων
)*+),*-./- 0-1-234567 :
-ισμός : π.χ. πολιτισμός, αθλητισμός, υλισμός !εξαίρ : $ανεισμός, κνησμός,σεισμός,
κατακλυσμός, χρησμός, εμπρησμός, ε#κλεισμός κ.λ.π.""
-ιστής : π.χ. πολεμιστής, πο$οσ%αιριστής, σκακιστής !εξαιρ.: ληστής, $ανειστής"
-ητής : π.χ. αθλητής, ποιητής, ομιλητής !εξαιρ: ι$ρυτής, κριτής μηνυτής"
-ίτης : π,χ, μεσίτης, τραπε8ίτης, πολίτης !εξαίρ : $ια'ήτης, αλήτης, ι$ιοκτήτης,
κομήτης, κυ'ερνήτης, μα#νήτης, προ%ήτης, πλανήτης, θ(της, $(της, πλοικτήτης,
-λ(της, Πηλιορείτης, -#ιορείτης, -ι#ινήτης και άλλα εθνικά"
-ώνας : π.χ. χειμώνας, πα#ετώνας, ελαιώνας !εξαιρ : αλα8όνας, η#εμόνας, κανόνας,
κη$εμόνας, 9ακε$όνας, :τρυμόνας"
-ονας : π.χ. #είτονας, επιστήμονας, πνε(μονας !εξαιρ: άμ'ωνας, είρωνας, κα(σωνας,
μεσαίωνας, θερμοσί%ωνας"
-οσ(νη π.χ. $ικαιοσ(νη, καλοσ(νη
-ότητα π.χ. ανθρωπότητα, κοινότητα
-(τητα π.χ. ταχ(τητα, 'αρ(τητα
-είο !όταν τονί8εται το ει" π.χ. σχολείο, νοσοκομείο, #ρα%είο !#ια ονόματα που
$είχνουν τόπο -εξαίρ: τοπίο, πε$ίο"
-ίο: π.χ. 'ι'λίο, θρανίο, κρανίο !όταν $ε $ηλώνουν τόπο"
-ιο: π.χ. ερ#οστάσιο, ημερολό#ιο, !εξαιρ: από#ειο, ισό#ειο, υπό#ειο, λ(κειο"
-τήριο : π.χ. $ικαστήριο, ερ#αστήριο !εξαίρ: μαρτ(ριο, κτίριο"
-ημα !ου$έτερα" : π.χ. μάθημα, ποίημα, $ιάστημα !αλλά: μήνυμα, έλλειμμα".
!Προσοχή στα θηλυκά : ρίμα, λίμα"
-ωμα :π.χ. χρώμα, στρώμα, πάτωμα !εξαιρ: όνομα, κόμμα, στόμα, επί$ομα"
-τήρι : π.χ. ποτιστήρι, ξυπνητήρι !εξαιρ: χατίρι όσα έχουν ως ';συνθετικό τη λέξη τυρί
π.χ. κε%αλοτ(ρι"
-ίκι : π.χ. ποντίκι, %υστίκι !εξαιρ: σκουλήκι"
-ιά : π.χ. #ια#ιά, μηλιά, α#καλιά !εξαίρ. $ουλειά, #ιατρειά, παντρειά, σο$ειά", παι$ιά
!όλα τα ου$έτερα σε -ι στον πληθυντικό"
-εία : π.χ. μα#εία, #οητεία, $ουλεία !όλα τα παρά#ω#α ρημάτων σε -ε(ω π.χ. μα#ε(ω
και επιθέτων σε -(ς π.χ. πλατ(ς, πλατεία"
-ία: ησυχία, α%ετηρία, 9αρία
-ια : π.χ. αρρώστια, κάμπια, #(μνια !εξαίρ : ά$εια, αλήθεια, αμέλεια, 'οήθεια,
συ##ένεια, ευλά'εια, συνήθεια, προσπάθεια κ.λ.π."
-ί$ι : π.χ.στολί$ι, ταξί$ι, παιχνί$ι, <αλί$ι !εξαίρ : καρ($ι, κρεμμ($ι, μ($ι, %ρ($ι,
στρεί$ι, !αντι"κλεί$ι"
-ί$α : π. χ. νυχτερί$α, #αρί$α, ε%ημερί$α
-ήθρα : π.χ. $αχτυλήθρα, κολυμπήθρα, τσουλήθρα
- ισσα : π.χ. μά#ισσα, 'ασίλισσα, μέλισσα
-αία :π.χ. κεραία, σημαία !εξαίρ. θέα, ι$έα, νέα, παρέα"
- πώλης : π.χ. 'ι'λιοπώλης. ανθοπώλης !σ(νθετες λέξεις με ';συνθετικό το ρ. πωλώ =
πουλώ". 1ο ί$ιο και τα ουσιαστικά σε -πωλείο : 'ι'λιοπωλείο
-ποιός : π.χ. αρτοποιός, ηθοποιός !σ(νθετα με ';συνθετικό το ρήμα ποιώ=κάνω ". 1ο
ί$ιο και τα ουσιαστικά σε -ποιείο : αρτοποιείο
3 λέξη γη ως ';συνθετικό #ρά%εται με -ει: π.χ. υπό#ειο, ισό#ειο, υ$ρό#ειος,
προσ#είωση κ.λ.π.
3 λέξη όνομα ως ';συνθετικό #ρά%εται με -ω- και -υ-: π.χ. επώνυμο, ανώνυμος,
συνώνυμο, αντωνυμία.
)ι λέξεις οδύνη, όλεθρος, ομαλός, όροφος, ορύσσω, όφελος, όνομα όταν είναι
';συνθετικά #ρά%ονται με -ω-: π.χ. ανώ$υνος, πανωλεθρία, $ιώρο%ος, $ιώρυ#α,
ανώ%ελος, μεταλλωρ(χος.
)ι λέξεις λατρεία και πορεία, όταν είναι ';συνθετικά #ρά%ονται με - ι : π.χ.
ει$ωλολατρία, προσωπολατρία, %υσιολατρία, αεροπορία, πε8οπορία, πρωτοπορία
κ.λ.π. !οι λέξεις αυτές είναι παρασ(νθετα και #ίνονται από τα σ(νθετα: ει$ωλολάτρης,
προσωπολάτρης, %υσιολάτρης, αεροπόρος, πε8οπόρος, πρωτοπόρος".
Προσοχή στο συν$ετικό %ωνήεν -ο- κατά τη σ(νθεση λέξεων. ,ρά%εται πάντοτε με
όμικρον π.χ. τραπε8ομάντηλο, μαχαιροπίρουνα .
ΕΠΙΘΕΤΑ :
Προσοχή στο επίθετο πολ(ς πολλή -πολ(. 1ο θηλυκό και όλος ο πληθυντικός !και
στα τρία #ένη "#ρά%εται με $(ο λλ. π.χ. )ι πολλοί, οι πολλές, τα πολλά κ.λ.π.
Προσοχή στα επίθετα σε (ς π.χ. 'αθ(ς, 'αθιά, 'αθ( και στα επίθετα που $ηλώνουν
χρώμα και #ρά%ονται με ης : π.χ. θαλασσής, θαλασσιά, θαλασσί.
Προσοχή στα αρχαιόκλιτα επίθετα σε -ης, -ης, -ες π.χ. ο επιμελής, η επιμελής, το
επιμελές !#ενική ενικο( : του > της> του επιμελο(ς, πληθυντικός : οι επιμελείς, οι
επιμελείς, τα επιμελή".
Προσοχή στα επίθετα που προέρχονται από την αρχαιοελληνική μετοχή σε -ων, ουσα,
-ον : π.χ. ο εν$ια%έρων , η εν$ια%έρουσα, το εν$ια%έρον !#ενική ενικο(: του
εν$ια%έροντος, της εν$ια%έρουσας, του εν$ια%έροντος, ονομαστική πληθυντικο(: οι
εν$ια%έροντες, οι εν$ια%έρουσες, τα εν$ια%έροντα"
)*+),*-./- 0-1-234567:
-ικος : π.χ.ευ#ενικός !εξαίρ. $ανεικός, θηλυκός"
-ινος : π.χ. μακρινός, μάλλινος, κόκκινος !εξαίρ. σκοτεινός, %ωτεινός, υ#ιεινός,
ορεινός ταπεινός, %τηνός, υπε(θυνος, ανε(θυνος, επικίν$υνος"
-ιμος : π.χ. πόσιμος, $όκιμος !εξαίρ. έτοιμος, έρημος και τα σ(νθετα : ομώνυμος,
περί%ημος, από$ημος, $ιάσημος, άσχημος, ε(θυμος. $ί$υμος"
-αίος : π.χ. τελευταίος, ωραίος !εξαίρ: νέος, ανί$εος, στερεός"
-ωτός : π.χ. καμαρωτός, %ουσκωτός
-ιος: π.χ. ά#ριος !'όρειος, τέλειος, όμοιος, ισό#ειος, υπό#ειος, ά$ειος"
-είος : π.χ. αστείος !εξαίρ. #ελοίος, κρ(ος"
-ητός : π.χ. τη#ανητός, <ητός, τρυπητός !εξαίρ : λυτός, χυτός,$ιττός"
-ώ$ης: π.χ. στοιχειώ$ης, υποτυπώ$ης
στο συ#κριτικό 'αθμό:
-ότερος: π.χ. <ηλότερος, στερεότερος !αλλά: ανώτερος, κατώτερος, απώτερος,
νεώτερος και νεότερος"
-(τερος: π.χ. πλατ(τερος, με#αλ(τερος
ΡΗΜΑΤΑ :
)*+),*-./- 0-1-234567 :
-ί8ω : π.χ. ποτί8ω !αόριστος σε ισα π.χ. πότισα" !εξαίρ. $ακρ(8ω, $ανεί8ω, αθροί8ω,
ανα'λ!ρ"(8ω, συ#χ(8ω, πή8ω, σ%(8ω, κατακλ(8ω"
Προσοχή: όταν ο αόριστος $εν προέρχεται από ρήμα σε -ί8ω, #ρά%εται με -η- π.χ.
α#άπησα, μίλησα.
-ώνω : π.χ. τελειώνω, απλώνω, μαλώνω
-αίνω : π.χ. μαθαίνω , μικραίνω !εξαίρ. μένω, περιμένω, πλένω, $ένω"
-ε(ω : π.χ. <αρε(ω, χορε(ω !εξαίρ : κλέ'ω, σέ'ομαι"
-ίνω : π.χ. $ίνω !αόριστος : έ$ωσα", κρίνω
-ήνω : π.χ. α%ήνω, σ'ήνω, στήνω, <ήνω
-(νω : π.χ. λ(νω, ντ(νω, μολ(νω, χ(νω, ξ(νω, #$(νω
-είνω : π.χ. κλείνω, τείνω
-ποιώ : π.χ. χρησιμοποιώ, αξιοποιώ
Προσοχή στην ορθο#ρα%ία των καταλήξεων των ρημάτων στην παθητική %ωνή:
5νεστώτας : -ομαι, -εσαι, -εται, - όμαστε -εστε, -ονται .
-όριστος : -ηκα π.χ. πλ(θηκα, χτενίστηκα, #ρά%τηκα !-ήθηκα, -(θηκα, -ίστηκα"
-παρέμ%ατο : -ει π.χ. κοιμηθεί , χτενιστεί !α#απήσει, $ια'άσει κ.λ.π. στην ενερ#ητική
%ωνή"
9ετοχή παρακειμένου: -ημένος !αλλά : ντυμένος, πλυμένος, λυμένος κ.λ.π. όταν
υπάρχει -υ- στο θέμα", -ισμένος !#ια τα ρήματα σε -ί8ω", -ωμένος !#ια τα ρήματα σε
-ώνω, αλλά και όλους τους παροξ(τονους τ(πους π.χ. ειπωμένος, %α#ωμένος",
-όμενος π.χ. ερ#α8όμενος !εκτός από κάποιους λό#ιους τ(πους π.χ. τιμώμενος,
προσ$οκώμενος", -μμένος !#ια τα ρήματα σε -%ω,- 'ω, -πτω π.χ. #ρά%ω: #ραμμένος,
ανά'ω : αναμμένος".
Προσοχή στη μετοχή ενερ#ητικο( ενεστώτα: -ώντας π.χ. #ελώντας !όταν τονί8εται
στο ω = παροξ(τονη, αλλά -οντας π.χ. τρέχοντας !όταν $εν τονί8εται στο ο=
προπαροξ(τονη".
ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ :
Προσοχή στην ορθο#ρα%ία των αντωνυμιών:
ε#ώ, εσ(, αυτός
ποιος, ποια, ποιο !Προσοχή : το πιο είναι συ#κριτική λέξη π.χ. πιο με#άλος"
$ικός μου
εαυτός μου
οποίος, οποία, οποίο
όποιος, όποια, όποιο
οποιοσ$ήποτε
ό,τι
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ :
Προσοχή στην ορθο#ρα%ία των παρακάτω ε(χρηστων επιρρημάτων:
πάνω
κάτω
πίσω
έξω
#(ρω
ε$ώ
εκεί
'έ'αια
έπειτα
νωρίς
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΕΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ :
Προσοχή στην ορθο#ρα%ία των παρακάτω ε(χρηστων συν$έσμων και συν$ετών:
επει$ή
ακόμη
επίσης
εξάλλου
συνεπώς
επιπλέον
όμως
αλλά
ωστόσο
$ηλα$ή
επομένως
#ιατί
$ιότι
μόλις
λοιπόν
Προσοχή στα προθήματα υπό-, υπέρ- και συν-που ήταν αρχαίες προθέσεις και
#ρά%ονται με υ : π.χ. υπό#ειο, υπε(θυνος, υπερα#ορά, υπέροχος, συνάλλα#μα,
σ(ντρο%ος, συμμαθητής, συρροή.
Προσοχή στο συ#κριτικό μόριο ?πιο? που #ρά%εται με ι και $εν πρέπει να συ#χέεται με
την ερωτηματική αντωνυμία ?ποιος, ποια, ποιο? που #ρά%εται με οι.
Προσοχή στην ορθο#ρα%ία του ει$ικο( συν$έσμου ότι και της ανα%ορικής
αντωνυμίας ό,τι.
Προσοχή στην ορθο#ρα%ία των σ(νθετων λέξεων με α? συνθετικό τα δι(σ)- και δυσ-.
,ρά%ονται με δι(σ)- οι λέξεις που $ηλώνουν ότι το '? συνθετικό τους υπάρχει $(ο
%ορές π.χ. δίκλινο, δίστηλο, δισέγγονο και με δυσ- οι λέξεις που $ηλώνουν $υσκολία,
κακό αποτέλεσμα ή #ενικά μια αρνητική έννοια π.χ. δυσκίνητος, δυσάρεστος,
δυστυχς, δυσμορφία.