CC NHN T NH HNG N I NGHO CC H GIA NH VNG BIN GII TY NAM

1. Vn nghin cu ng bng sng Cu Long l va la ca c nc. Hng nm, BSCL sn xut mt lng lng thc ln khng nhng tiu dng cho c nc m cn mang i xut khu. Tuy c thin nhin u i vi t ai mu m v l ni c mnh danh l va la ca Vit Nam nhng n nm 2004, ton vng c n 19,5% dn s sng mc ngho theo chun ca chnh ph Vit Nam. i ngho lun l mt trong nhng nguyn nhn chnh gy ra s bt n v mi mt. Ti vng ng bng sng Cu Long, ngi ngho thng tp trung sng cc huyn dc bin gii (Nicholas Minot, Bob Baulch v Michael Epprecht, 2003). V vy, khi cm n cha no, o mc cha m th ngi dn d b li ko vo cc hot ng phm php nh bun lu, tng tr hng lu v lin quan nhiu vn chnh tr, x hi khc.v.v. Nhn thc c vn ny, hng nm cc cp chnh quyn t trung ng n a phng trin khai hng lot cc chng trnh trng im ca quc gia u t vo cc huyn gip bin gii nhm thc y tng trng kinh t, y nhanh tc xa i, gim ngho. cho vic xa i gim ngho t c kt qu nh mong i th vic xc nh nguyn nhn ca ngho i c ngha v cng quan trng. Lun vn ny l n lc ca tc gi trong vic i tm nhng nguyn nhn i ngho vng bin gii Ty Nam. Hy vng, kt qu ca nghin cu s l c s khoa hc tin cy cho cc cp chnh quyn hoch nh v la chn chnh sch y nhanh tc xa i gim ngho vng nghin cu. 2. Mc tiu nghin cu
2.1 Mc tiu chung

Tm hiu cc nguyn nhn nh hng n i ngho ca cc h dn vng bin gii Ty Nam.

2.2 Mc tiu c th

- Phn tch thc trng ngho i ca cc h gia nh vng bin gii Ty Nam. - Xc nh cc nhn t chnh nh hng n thu nhp v ngho i. T gip cho chnh quyn c gii php ph hp xa i, gim ngho vng nghin cu. 3. Cu hi nghin cu - S khc bit ln nht gia nhng h ngho v khng ngho vng bin gii Ty Nam l g ? - Cc nhn t no nh hng n vic tng chi tiu ca cc h gia nh? - Cc yu t no c nh hng n i ngho ca cc h gia nh ? 4. Gi thuyt nghin cu - Trnh hc vn ch h, gia nh c nhiu ngi ph thuc, thiu t sn xut, thuc nhm dn tc t ngi l s khc bit ln nht gia nhng h ngho v khng ngho vng bin gii Ty Nam. - Trnh hc vn ch h, gia nh c nhiu ngi ph thuc, thiu t sn xut, thuc nhm dn tc t ngi, khng tip cn c ngun vn vay chnh thc l cc nhn t chnh nh hng n vic tng thu nhp v s i ngho ca cc h dn khu vc ny. 5. Phm vi nghin cu - Chn cc h gia nh trong khu vc nng thn ca 04 tnh, 23 huyn, th x gn vi vin gii Ty Nam bao gm:
Bng 1. Cc huyn th trong vng nghin cu

Tnh An Giang ng Thp Long An

Huyn/Th x Tri Tn, Tnh Bin, Chu Ph, An Ph, Tn Chu, Ph Tn, TX Chu c Hng Ng, Tn Hng, Tam Nng, Thanh Bnh Tn Hng, Vnh Hng, Mc Ha, Tn Thnh, Thnh Ha, c Hu, c Ha, Th Tha, Bn Lc

Kin Giang Kin Lng, Hn t, Th X H Tin

- Thi gian nghin cu da trn b d liu iu tra mc sng dn c nm 2006 do Tng cc thng k thc hin.

Hnh 1. Bn vng ng bng sng Cu Long v vng nghin cu

6. C s l thuyt v ngho i 6.1 Cc nh ngha v ngho i Ti hi ngh Thng nh th gii v pht trin x hi t chc ti Copenhagen, an Mch nm 1995 nh ngha: Ngi ngho l tt c nhng ai m thu nhp thp hn di 1 la (USD) mt ngy cho mi ngi, s tin c coi nh mua nhng sn phm thit yu tn ti (N.T.Hoai, 2005). NHTG nh ngha ngho i bao gm tnh trng thiu thn cc sn phm v dch v thit yu nh gio dc, y t, dinh dng. n nm 2000 v 2001, NHTG thm vo khi nim tnh trng b gt ra bn l x hi hay tnh trng d b tn thng. Xt v mt phc li, ngho c ngha l khn cng. Ngho c ngha l i, khng c nh ca, qun o, m au v khng c ai chm sc, m ch v khng c n trng. Nhng

Vng nghin cu 3

i vi ngi ngho, sng trong cnh bn hn cn mang nhiu ngha hn th. Ngi ngho c bit d b tn thng trc nhng s kin bt thng nm ngoi kh nng kim sot ca h (NHTG, 1990). Nh vy, c th thy, khi nim v ngho i hay nhn dng v ngho i ca tng quc gia, vng hay tng cng ng dn c nhn chung khng c s phn bit ng k. Hu ht cc tiu ch xc nh ngho i u dng mc thu nhp hay chi tiu p ng nhng nhu cu c bn nht ca con ngi nh: n, , mc, y t, gio dc, vn ha, i li v giao tip x hi. S khc nhau thng l ch mc tha mn cao hay thp ph thuc vo trnh pht trin kinh t - x hi cng nh phong tc tp qun ca tng vng, tng quc gia v cc tiu ch xc nh ngho i cng bin i theo thi gian. Ti Vit Nam chnh ph tha nhn nh ngha chung v i ngho do Hi ngh chng i ngho khu vc Chu - Thi Bnh Dng do ESCAP t chc ti Bng Cc, Thi Lan thng 9/1993, theo : Ngho l tnh trng mt b phn dn c khng c hng v tha mn cc nhu cu c bn ca con ngi m nhng nhu cu ny c x hi tha nhn tu theo trnh pht trin kinh t - x hi v phong tc tp qun ca a phng(N.T.Hoi, 2005) Nh vy, tt c nhng nh ngha v ngho i nu trn u phn nh ba kha cnh ch yu ca ngi ngho: C mc sng thp hn mc sng trung bnh ca cng ng dn c; Khng c th hng nhng nhu cu c bn mc ti thiu dnh cho con Thiu c hi la chn tham gia vo qu trnh pht trin ca cng ng.

ngi trong cng ng ; 6.1.1 Ngho tuyt i Khi nim ngho tuyt i c hiu l mt ngi hoc mt h gia nh khi c mc thu nhp ca h thp hn tiu chun ti thiu (mc thu nhp ti thiu) c quy nh bi mt quc gia hoc t chc quc t trong khong thi gian nht nh. (a) Phng php xc nh chun i ngho quc t Phng php xc nh ng i ngho theo chun quc t do Tng cc Thng k, Ngn hng th gii xc nh v c thc hin trong cc cuc kho st mc sng dn c Vit Nam (nm 1992-1993 v nm 1997-1998). ng i ngho mc thp

gi l ng i ngho v lng thc, thc phm. ng i ngho th hai mc cao hn gi l ng i ngho chung (bao gm c mt hng lng thc, thc phm v phi lng thc, thc phm). ng i ngho v lng thc, thc phm c xc nh theo chun m hu ht cc nc ang pht trin cng nh T chc Y t Th gii v cc c quan khc xy dng mc Kcal ti thiu cn thit cho mi th trng con ngi, l chun v nhu cu 2.100 Kcal/ngi/ngy. Nhng ngi c mc chi tiu di mc chi cn thit t c lng Kcal ny gi l ngho v lng thc, thc phm. ng i ngho chung tnh thm cc chi ph cho cc mt hng phi lng thc, thc phm. Tnh c chi ph ny vi ng i ngho v lng thc, thc phm ta c ng i ngho chung. (b) Phng php xc nh chun i ngho ca Chng trnh xa i gim ngho quc gia T nm 1993 n nay, Vit Nam 4 ln nng mc chun ngho. Chun ngho giai on 2006-2010 c xy dng trn 3 yu cu: (i) xa i gim ngho ton din hn, (ii) cng bng hn v (iii) hi nhp theo chun ngho quc t. Theo , nhng h gia nh nng thn c mc thu nhp bnh qun di 200.000 ng/ngi/thng (2,4 triu ng/ngi/nm) c coi l h ngho. khu vc thnh th, nhng h c mc thu nhp bnh qun di 260.000 ng/ngi/thng (di 3,12 triu ng/ngi/nm) c coi l h ngho (y cng l phng php xc nh h ngho c B LTBXH p dng). (c) Ngho tng i Theo .P.H (2006), Ngho i tng i l tnh trng m mt ngi hoc mt h gia nh thuc v nhm ngi c thu nhp thp nht trong x hi xt theo khng gian v thi gian nht nh. Nh vy, ngho i tng i c xc nh trong mi tng quan x hi v tnh trng thu nhp vi nhm ngi. bt k x hi no, lun lun tn ti nhm ngi c thu nhp thp nht trong x hi, do cng theo khi nhim ny th ngi ngho i tng i s lun hin din bt k trnh pht trin kinh t no. H gia nh l ngho c nh ngha l nu mc chi tiu bnh qun u ngi nm trong 20% thp nht ca chi tiu hoc 20% dn s c mc chi tiu thp

nht. Li th chnh ca phng php ny l n cho php ngi ta xc nh c r hn cc nhn t lm tch bit cc h giu vi cc h c thu nhp gn bng hoc thp hn gi tr trung v. 6.2 Cc thc o ch s ngho i v bt bnh ng 6.2.1 Ch s m u (P0) T l h (ngi) ngho Thc o c dng rng ri nht l ch s m u, ch s ny n gin l o t l ngi c tnh l ngho, thng k hiu l P0 vi cng thc sau:

N 1 N P0 = I ( yi z ) = p N i=1 N
Trong : -

N l tng s h hay tng dn s v I(yi z) l hm ch th c gi tr bng 1 khi biu thc trong ngoc l ng v ngc li khng ng l 0. V vy nu chi tiu (yi) nh hn chun ngho (z), th I(yi z) bng 1 v h gia nh c tnh l ngho.

Np l tng s ngi ngho.

Ch s m u ngi l cng thc n gin, d tnh ton v d hiu, y l nhng c trng quan trng. Tuy nhin, ch s khng ch ra mc trm trng ca i ngho, khng phn nh c mc i ngho, hay s chnh lch gia chi tiu so vi ng chun ngho. 6.2.2 Ch s khong cch ngho Mt thc o ngho ph bin l ch s khong cch ngho (P 1), ch s xc nh mc thiu ht chung v thu nhp/chi tiu ca h ngho (ngi ngho) so vi chun ngho v c tnh bng phn trm thiu ht bnh qun so vi chun ngho.
P= 1 1 N
N

Z
i =1

Gi

Trong : Gi (khong cch ngho) l phn chnh lch gia chun ngho (z) v thu nhp (chi tiu) thc t (yi) ca ngi ngho, khong cch c coi l bng khng i vi bt k ai khc khng ngho. Gi = (z yi)*I(yi z) Thc o ny l t l khong cch ngho bnh qun trong dn c (trong ngi khng ngho c khong cch bng khng). y cng c th coi l chi ph gim ngho i (tng i so vi chun ngho), bi v n cho bit cn phi chuyn bao nhiu cho
6

ngi ngho mang li cho ngi ngho c thu nhp (chi tiu) vt ln chun ngho. Chi ph ti thiu gim ngho i dng chuyn tin ng mc tiu n gin l tng ton b khong cch ngho trong dn c. Mi khong cch ngho c lp y n chun ngho. Ch s ny c th cho ta thy chi ph gim ngho i ti a. T cng thc ca ch s, c th xem xt t l chi ph gim ngho i ti thiu ng mc tiu vi chi ph ti a khng ng mc tiu (tc l chun ngho z, lin quan n vic cung cp cho mi ngi tin rng h khng nm di chun ngho). Do thc o ny l mt ch tiu tit kim tim nng theo mc tiu ca ngn sch gim ngho. u im ca thc o khong cch ngho l ch ra c su v quy m ca ngho i, phn nh thu nhp/chi tiu ca ngi ngho cch xa chun ngho bao nhiu. Nhng hn ch ca thc o ny l cha phn nh phn phi thu nhp gia nhng ngi ngho. S chuyn i t h ngho ny sang h ngho khc (bin i gia cc nhm trong h ngho i) v thu nhp/chi tiu ca nhng ngi ngho khng lm P1 thay i. 6.2.3 Ch s khong cch ngho i bnh phng thy r thnh phn ca nhng h ngho, ngi ta dng ch s khong cch ngho i bnh phng
1 N G P = i 1 N i =1 Z
2

6.2.4 ng cong Lorenz v h s Gini Dng nghin cu v phn tch vn v bt bnh ng. Gi tr ca h s Gini nm trong khong t 0 n 1. H s Gini c tnh trn c s ca ng cong Lorenz, mt ng cong cng dn cc tn sut so snh phn phi ca mt bin (th d bin chi tiu) vi phn phi n v th hin s bnh ng. xy dng h s Gini v thit lp ng cong Lorenz, trc ht phi sp xp th t h gia nh (ngi) c thu nhp/chi tiu t thp ti cao ( y gi s chi tiu), tip n tnh t trng s h gia nh, v t trng chi tiu cng dn ca nhng ngi ny trong tng chi tiu ca cng ng.

6.3 Cc kt qu nghin cu c lin quan n ngho i Theo Bo co pht trin Vit Nam (2004) Cc h gia nh ln, c bit l cc h c nhiu tr em v ngi gi hoc khng chng dng nh c mc chi tiu theo u ngi thp hn. Ngho cng lin quan cht ch ti nhm dn tc. Ngay c khi tt c mi c im khc l ging nhau, chi tiu ca mt ngi thuc h dn tc thiu s thp hn chi tiu ca mt ngi thuc h ngi Kinh hoc ngi Hoa l 13%. Trnh gio dc cng to s khc bit ng k. Mt h gia nh c ch h c trnh trung cp c mc chi tiu cao hn mc trung bnh gn 19% v nu ch h c trnh i hc th mc cao hn l 31%. Con s ny l 29% nu v/chng c trnh trung cp v 48% nu v/chng c trnh i hc. S chnh lch gia cc vng thm ch cn r nt hn. So vi cc h gia nh ng bng sng Hng, cc h gia nh ng bng sng Cu Long c mc chi tiu cao hn gn 26% ngay c khi tt c cc c im khc ging nhau. Khong cch ny ln ti 31% i vi cc h vng ng Nam B. Nhng khong cch ln nht l gia cc vng thnh th v nng thn. Vi cc c im khc ging nhau, mt h gia nh thnh th chi tiu nhiu hn mt h gia nh tng ng nng thn gn 78%. Tc ng ny ln t tt c nhng tc ng khc k c cc c im lin quan ti trnh hc vn cao hn. Cc c im ca cng ng cng c c nh hng. Vic c ng nng thn hoc c trng hc tng 5% mc chi tiu trung bnh ca tt c cc h trong x. K tha nghin cu ny, chng ta c th xem xt li cc nhn t trn i vi vng nghin cu ca ti. Do c im nghin cu tri di dc bin gii Ty Nam nn khc phc s khc bit gia cc vng nghin cu, s liu iu tra s c tnh ton c trng s loi b yu t vng, ng thi ch chn cc h sng khu vc nng thn nghin cu. Theo kt qu nghin cu ca Nhm hnh ng chng i ngho (2004) vng ng bng sng Cu Long, ngi ngho vng nng thn chim 96% s ngi ngho trong c vng. S tng trng trong cc ngnh sn xut v dch v nhanh hn so vi ngnh nng lm ng nghip v kt qu l tc xo i gim ngho tng nhanh hn khu vc thnh th. Ngi ngho c nhng c trng nh sau:

Sng bng nng nghip l ch yu Hn 77% s h ngho lm vic trong cc ngnh nh nng nghip, lm nghip v ng nghip, 9% lm vic trong ngnh cng nghip v 13% lm vic trong ngnh dch v. PPA cng khng nh rng i ngho c mi lin h cht ch vi nng nghip vi lu rng phn ln cc h gia nh ngho sng vng nng thn v ch trng la. Trong cc h nng dn, nhng h ngho thng l nhng h thiu hoc khng c t, do vy, ph thuc rt nhiu vo thu nhp lm thu. Trnh hc vn thp lm h c rt t c hi tm vic ngoi cng vic nh nng vn l cng vic khng n nh v cho thu nhp thp. Trong mt s nm gn y cng c t c hi vic lm phi nng nghip y. C th vic nhng ngi c trnh v k nng nht nh di c n cc thnh ph ln v trung tm cng nghip (nh TP.HCM, Bnh Dng) v tng lao ng nng nghip ma v cng l nguyn nhn ca vic tng mc chi tiu tng th trong vng. Trnh hc vn thp T l i ngho c tng quan n trnh hc vn. T l i ngho ca nhng ngi cha hon thnh tiu hc vng ng bng sng Cu Long l 30% (thp hn so vi t l 40% ca c nc) trong khi hu nh khng c tnh trng i ngho trong s nhng ngi c trnh hc vn cao hn hoc hc ngh. Nu khng c trnh hc vn nht nh, cng nhn s gp nhiu kh khn hn trong vic hc hi nhng k nng v k thut mi nng cao nng sut. Cc bc cha m c trnh hc vn thp thng khng nhn thc c tm quan trng v li ch ca gio dc, t khng c gng to iu kin cho con em n trng, khuyn khch con em hc tt v hc cao hn. C mi tng quan cht gia gio dc v cc c im khc ca ngi ngho. Trnh hc vn nng thn thp hn thnh th, c bit l trnh hc vn ca cc dn tc thiu s thp hn ng k so vi ngi Kinh v Hoa. t ti sn v t Vic khng c t l mt trong nhng tr ngi chnh trong xo i gim ngho vng BSCL. So snh nm 2002 gia cc vng cho thy BSCL ng th hai v t l nng dn khng c t nng thn, ch sau vng ng Nam B. Hn na, ch vng

BSCL mi c tnh trng l khng c t t l thun vi i ngho, tri ngc vi cc vng cn li. Vic s hu cc ti sn lu bn, c bit l in thoi, t lnh, xe p v xe my l rt khc bit gia cc h gia nh. Vng BSCL c t l nh tm cao nht so vi cc vng khc v ngi ngho hu ht sng trong cc nh tm. Ngho i vi dn tc thiu s Cc dn tc thiu s chim kh nhiu trong din ngho BSCL. Dn tc Khmer ng nht trong s cc dn tc thiu s y. Cc tnh c t l ngho cao nht cng l cc tnh c s ngi Khmer c tr nhiu nht. cc tnh c ngi Khmer sinh sng t l ngi Khmer ngho lun hn hn cc dn tc thiu s khc. Theo kt qu nghin cu ca AusAid (2004): Kt qu phn tch c im ca ngi ngho BSCL gm c bn nhm bt li chnh nh sau: Nhm khng c t v t t canh tc S dn khng c t hoc hu nh khng c t canh tc trong vng BSCL l ng k v ngy cng tng. Kt qu nghin cu cho thy hu ht cc gia nh khng c t l v bn t vi cc nguyn nhn: mt ma v do nhng bin ng kinh t t ngt gy ra bi bnh tt hay thin tai. Phi bn t ly tin, thng l tr n. Bn t v vy l hu qu, hn l nguyn nhn gc ca ngho. Tuy nhin, bn t c th dn n nguy c cao hn l ngi ngho khng c t canh tc phi sng l thuc vo cng vic lm thu thu nhp thp khng n nh. Nhm nng dn khng c t canh tc c t l ngho cao hn cc nhm khc trong vng. Nhm dn tc thiu s - Ngi Khmer Trong s 3 nhm dn tc thiu s sng trong vng BSCL (Khmer, Hoa v ngi Chm), ngi Khmer chim t l cao nht v l nhm b bt li nht v mt kinh t x hi. Ngi ngho Khmer ging nh nhng ngi ngho khc trong vng, vi chiu hng c t hoc khng c t v t c c hi tm c mt cng vic n nh. Cng vic h c th kim c hu ht l lao ng chn tay vi thu nhp thp. y l nhm c bit d b nh hng bi cc bin ng v kinh t v h c t ti sn. Ngi ngho Khmer cng c chiu hng sng tch bit vi cc t chc ca i phng, h t tip xc vi cn b x v t c c hi tham gia vo qu trnh ra quyt nh trong a phng mnh.

10

Nhm lm thu Trn na s ngi ngho mt s tnh trong vng BSCL ang lm thu trong lnh vc nng nghip v y l ngun thu nhp chnh ca h. Cng vic nh vy mang tnh thi v cao v thng thu nhp khng sng. S lng lao ng d tha trong vng dn n mc tin cng thp. S lng doanh nghip mi thnh lp BSCL khng nhiu, lm hn ch c hi vic lm phi nng nghip. Trnh thp ca ngi ngho cng hn ch c hi tm vic lm tt hn v tng thu nhp cao hn. Ph n Tin cng ca ph n trong lnh vc nng nghip t hn hai phn ba so vi mc ca nam gii. Ph n c bit bt li do chiu hng ti mt s tnh BSCL chuyn lm la sang nui tm, v vic nui tm c xem l cng vic ca n ng. Ph n phi lm cng vic nng nhc c trong nh ln ngoi x hi, dn n suy kit sc khe, lm hn ch kh nng tip cn vi gio dc. c bit d b nh hng l ph n Khmer. Theo Nguyn Trng Hoi (2005) tnh trng i ngho ng Nam B chu nh hng nhiu nht t cc yu t: tnh trng vic lm, tnh trng s hu t ai, kh nng tip cn ngun vn chnh thc, vn dn tc thiu s, qui m h v gii tnh ca ch h. Cng trnh c nghin cu vng gn vng nghin cu v c nhiu im tng ng vi vng bin gii Ty Nam, ta c th p dng phng php nghin cu v cc nhn t nh hng ca m hnh cho nghin cu vng bin gii Ty Nam. Theo Dominique Haughton (2001) tnh trng i ngho Vit Nam b nh hng bi cc nhn t sau y. Ph n l ch h c xu hng ri vo c hai nhm cc ca dy phn b chi tiu, vi mt t l tng i ln tr thnh h giu hoc ri vo h ngho; nh hng ca yu t n gii n ngho i khng c ngha thng k. Hc vn, dn tc, t l ph thuc v vng a l sinh sng c nh hng n ngho i. Cng trnh ny l kt qu nghin cu ca nhiu tc gi da trn b s liu ca cuc iu tra mc sng dn c Vit Nam ln th nht (VLSS93) v ln hai (VLSS98). Chng ta c th p dng phng php nghin cu ny p dng cho ti nghin cu. Theo Lilongwe v Zomba (2001), tnh trng i ngho Malawi b nh hng bi: Tui ngi ng u gia nh, t l ngi ph thuc, Qui m h gia nh, gio

11

dc, ngh nghip, vic lm nng nghip, kh nng tip cn vi cc dch v, vng min. Trong : Tui ngi ng u gia nh t l thun vi i ngho nng thn, khng c ngha vi thnh th, t l ngi ph thuc c bit l tr em nh hng rt ln n mc sng ca h gia nh. i vi cc h khu vc thnh th, khi tng mt tr di 9 tui th mc chi tiu ca h gim n 30%, i vi khu vc nng thn, mc chi tiu gim xp x 20%. Cng trnh c nghin cu mt nc km pht trin vi cc iu kin kinh t x hi gn ging Vit Nam. Chng ta c th tham kho phng php nghin cu ca cc tc gi ny p dng cho Vit Nam. Theo D n din n min ni Ford (2004), sng khu vc nng thn, ngi dn tc, qui m h gia nh, t l ph thuc, gio dc, kh nng tip cn ng t, giao thng ch khch, in, khuyn nng, ch l nhng nhn t nh hng n i ngho cc tnh min ni pha Bc Vit Nam. Da trn b d liu iu tra mc sng dn c nm 1998 v 2002 cc tc gi phn nh c bc tranh tng quan v i ngho ca vng min ni pha Bc. Phng php phn tch c th c p dng cho vng bin gii pha Nam. Theo V Tt Thng (2004) tnh trng i ngho Ninh Thun chu nh hng nhiu nht t 6 yu t, l tnh trng vic lm, tnh trng s hu t ai, kh nng tip cn ngun vn chnh thc, vn dn tc thiu s, quy m h v gii tnh ca ch h. y l nghin cu u tin c s dng m hnh kinh t lng nh gi ngho Ninh Thun, im mi ca nghin cu ny l tc gi a vo bin tip cn ngun vn chnh thc m loi b bin vay nng t bn ngoi. Trong khi cng trnh nghin cu ca Hoff v Stiglitz (1993) cho thy cc nh ch ti chnh khng chnh thc cng gp phn lm tng thu nhp cho ngi dn. Do , k tha khung phn tch ca m hnh ny ta c th thm vo bin vay ngoi ngn hng phn tch cho vng bin gii Ty Nam b. Theo Bi Quang Minh (2007) quy m t ca h v quy m h l hai yu t chnh nh hng n tnh trng i ngho Bnh Phc. Cng trnh nghin cu ca tc gi ny phn nh c thc trng ngho i ca tnh Bnh Phc c bit l tp trung vo nghin cu nhm ngho nht trong cc h ngho. Cc bin phn tch ca tc gi cng gn ging cc bin ca cc tc gi khc khi phn tch v ngho i. T

12

cng trnh nghin cu ny chng ta c th s dng li khung phn tch m tc gi p dng Bnh Phc phn tch cho vng bin gii Ty Nam b. Theo Trng Thanh V (2007) khi nghin cu v ngho i vng ven bin BSCL, cho thy cc nhn t: trnh hc vn ca ngi lao ng, s ngi khng c hot ng to thu nhp trong h, loi cng vic chnh, gii tnh ca ch h, din tch t sn xut ca h v ng t n c thn/p ca h tc ng c ngha thng k n xc sut ri vo ngho i ca h. y l cng trnh nghin cu da trn b s liu VHLSS2004 p dng cho vng ven bin ca BSCL. Chng ta c th s dng li cc nhn t nh hng n ngho i ca m hnh ny phn tch, nh gi v so snh cho nghin cu ca ti. 7. Phng php nghin cu 7.1 S dng chi tiu bnh qun lm tiu ch phn tch ngho Trong phn tch, chng ti chn chi tiu bnh qun u ngi lm tiu ch phn tch ngho. Nhng l do m s liu chi tiu chnh xc hn thu nhp: Do tm l, ngi dn thng c xu hng khai thp thu nhp ca mnh. Thu nhp cng cao cng khai thp. Hn na, ngun thu ca nng h thng kh xc nh mt cch y . Do cng vic ca ngi dn khng n nh, nay lm vic ny, mai lm vic kia nn khng nh tt c cc khon thu ca mnh. Mc khc, thu nhp t cc loi cy lu nm l rt kh tnh c vo k phng vn d c chi ph chm sc. Thu nhp t cc loi gia sc khng th tnh c hng nm, v c th nhiu nm h gia nh mi bn. Lm n, bun bn, nui trng lun bin ng, li l tht thng. Tuy nhin, trong mt nm, mt h c th c thu nhp m nhng khng th cho rng y l h ngho c. Ngc li, chi tiu thng da vo ti sn hin c trong gia nh hoc da vo k vng ngun thu nhp sp ti ca h. Nu l h ngho th chi tiu s hn ch do tm l, ngoi ra vic i vay chi tiu l rt kh khn v ch n khng cho vay, hn na nhng khon ny thng l nh. Nhng loi chi tiu tng cao bt thng cng c khi xy ra, chng hn nh chi tiu cho vic cha bnh, mua cc vt dng t tin, sa cha hay xy nh nhng nhng loi chi tiu ny ch thng c nhng h khng ngho. Trong trng hp chi

13

cho khm v cha bnh h ngho th c bo him y t, nu khng th h cng khng i n c s y t v chi ph cao m h li khng c tin1. Chi tiu khng nhng t b khai thp hn thu nhp m n cn n nh hn t nm ny qua nm khc, ng thi k tha cc nghin cu trc, chng ti dng cc thc o chi tiu nhm phn nh mc sng trong nghin cu ny. 7.2 C s xc nh ngho Vi mc ch ca nghin cu l xc nh r cc nhn t lm tch bit cc h ngho v khng ngho, chng ti s dng phng php chn h ngho tng i. Phng php ny c s dng phn tch cc iu tra Mc sng dn c Vit Nam 1993-1998. H gia nh l ngho c nh ngha l h nm trong 1/5 nhm h c mc chi tiu bnh qun u ngi thp nht; h khng ngho c hiu l h nm trong 80% dn s cn li. 7.3 Ngun s liu S dng b s liu iu tra mc sng h gia nh nm 2006 do Tng Cc thng k tin hnh iu tra trong c nc. Mu iu tra thu nhp v chi tiu gm 9.189 h sng trong 3.100 x/phng vi y 8 ni dung iu tra v phn m rng v gio dc v y t, i din cho c nc, thnh th nng thn v 8 vng sinh thi. Ni dung iu tra ca VHLSS bao gm: c im nhn khu hc, gio dc, y t v chm sc sc kho, thu nhp, chi tiu, ti sn v dng ca h, nh v phng tin v sinh, tham gia chng trnh xo i gim ngho v tn dng. Ngoi ra cn bng cu hi x, trng v trm y t. Tnh u vit ca b s liu ny l vi s lng ln cu hi trong cc mc khc nhau to ra nhiu cch kim tra li tnh nht qun ca n. Do , VHLSS 2006 tr nn quan trng cho cc nghin cu v ngho i v nhng vn kinh t - x hi khc. Trong phm vi nghin cu, chng ti lc ly d liu ca cc h gia nh sng trong vng bin gii Ty Nam, c th l cc huyn ven bin gii ca BSCL v nhng huyn c im gn nht ca ranh gii huyn so vi ng bin gii l 20km2. Mu kho st c 231 h dn c vng nng thn sinh sng trong 77 x thuc 24 huyn
1 2

V Tt Thng (2004), Thc trng v nhng yu t tc ng n ngho tnh Ninh Thun

Do ngi dn c quyn i li qua khi ranh gii huyn t do. Ngi dn cc huyn ln cn bin gii cng c iu kin d dng i li v lm n trong khu vc bin gii.

14

ca 4 tnh gip bin gii trong vng BSCL. Sau khi loi b cc mu b khuyt, khng ph hp chng ti s dng 225 mu phn tch. i vi s mu ca vng BSCL chng ti ly tt c 1.245 h sng trong khu vc nng thn.
Bng 2. 1: S mu trong vng nghin cu Huyn cch bin Huyn c bin S gii trong vng gii mu 20km An Ph 15 Chu Ph Tn Chu 12 Ph Tn Tnh Bin 6 Tri Tn 9 Ph Tn 3 Hng Ng 27 Tam Nng Tn Hng 6 Thanh Bnh Kin Lng 6 Hn t Th X H Tin 3 c Hu 6 c Ho Mc Ho 6 Tn Thnh Thnh Ho 6 Bn Lc Vnh Hng 6 Th Tha Tn Hng 3 23 huyn 114 S mu 18 15

Tnh

An Giang ng Thp Kin Giang Long An Tng

9 15 15 12 6 12 9 111

7.4 Phng php trch d liu Chi tiu: Chi tiu dng so snh vi ngng ngho gm chi tiu bng tin cho gio dc, y t, tiu dng, mua sm dng lu bn, nh , in nc, rc thi sinh hot. Sau khi tnh ton chi tiu, cn iu chnh chi tiu v gi tr thc c th so snh gia cc vng, thi im iu tra. Trong b d liu VHLSS 2006, bin chi tiu dng thc bnh qun u ngi c tn l pcexp1rl, tp tin c tn hhexpe06 Gii tnh ca ch h: Trch t mc 1A cu 2 (muc1ac2). Tui ca ca h: Trch t mc 1A cu 5 (muc1ac5). Dn tc ca ch h: Trang ba phiu phng vn h (dantoc) Qui m h: Trch t mc 1A cu 3 (muc1ac3). S ngi ph thuc: c tnh l tng ca hai nhm: - Nhm khuyt tt: Trch t mc 3B gm cc cu 3 (b m), cu 5 (b ic), cu 8 (b tm thn) v cu 11(b lit).

15

- Nhm khng nm trong tui lao ng: Trch t mc 1A cu 3 v mc 1A cu 5 (muc1ac3 v muc1ac5). Cc thnh vin c tui di 16 v trn 55 i vi n, trn 60 i vi nam c gi l nhng ngi khng c sc lao ng v ph thuc vo nhng ngi cn li trong h. Trnh hc vn ch h: c o bng s nm i hc, trch t mc 2A cu 1 v cu 3 (muc2ac1 v muc2ac3). i vi cc bc hc trung hc ph thng, hc ngh th c tnh theo s nm i hc ca bc hc ph thng. Bc cao ng c tnh l 15 nm, i hc: 16 nm, thc s: 18 nm, tin s: 22 nm. Trnh hc vn trung bnh ca cc thnh vin trong h: c o bng s nm i hc, trch t mc 2A cu 1 v cu 3 (muc2ac1 v muc2ac3). i vi cc bc hc trung hc ph thng, hc ngh th c tnh theo s nm i hc ca bc hc ph thng. Bc cao ng c tnh l 15 nm, i hc: 16 nm, thc s: 18 nm, tin s: 22 nm. Din tch t sn xut: c trch t mc 4B0 cu 3 v cu 6 (muc4b0c3b v muc4b0c6) Lm nng: c trch t mc A4 cu 4 (m4ac4). C s dng in: Trch t mc 7 cu 34 (m7c34). Vay tn dng: Trch t mc 8 cu 8 (muc8c8). Nu h gia nh vay t cc ngun ngn hng chnh sch x hi, ngn hng NN&PTNN, ngn hng khc, qu h tr vic lm, cc t chc tn dng, cc t chc chnh tr x hi th c xp vo dng vay t ngun tn dng chnh thc. Nu h gia nh vay t ngi cho vay c th, bn b, h hng hay cc ngun khc th gi l vay t ngun tn dng khng chnh thc. 7.5 Phng php phn tch 7.5.1 Mc tiu nghin cu 1: S khc bit ln nht gia nhng h ngho v khng ngho vng bin gii Ty Nam - Dng phng php thng k m t nu c hin trng ca cc h gia nh vng nghin cu. - Tnh ton cc ch s ngho i, ng cong Loren, h s Gini. - Phn tch phng sai kim nh s khc nhau ca h ngho v khng ngho.

16

7.5.2 Mc tiu nghin cu 2: Cc nhn t nh hng n vic tng chi tiu ca cc h gia nh. (a) M hnh Kinh t lng l thuyt * M hnh tng qut
Yi = 0 + i X i + ui

Yi l chi tiu bnh qun u ngi hng thng 0 , i l h s hi quy ca m hnh Xi l cc bin c lp (cc nhn t c nh hng n chi tiu bnh qun) * Dng hm p dng
ln Yi = 0 + i X i + ui

lnYi l logarit chi tiu bnh qun u ngi hng thng 0 , i l h s hi quy ca m hnh Xi l cc bin c lp (cc nhn t c nh hng n chi tiu bnh qun) * Phng php c lng Phng php bnh phng nh nht (Ordinary Least Squares) * ngha ca cc h s hi quy Cc h s hi quy cho bit s thay i tng i ca Y i vi s thay i tuyt i ca bin Xi. Trong iu kin cc nhn t khc khng i, khi bin X i tng/gim mt n v th bin Y tng gim tng ng i x100 (%) hoc bin Y tng/gim tng ng e ln.
i

(b) p dng trong nghin cu: K tha cc nghin cu trc, chng ti xut m hnh nghin cu nh sau:
Ln(CHIBQ = 0 + 1 DANTOC+ 2 GIOITINH+ 3QUYMO_ HO + 4 PHUTHUOC 5TUOICHU+ 6 HOC_ TT + ) +

7 LAM _ NONG+ 8TONGDAT+ 9TONGVAYT u +

Trong :

17

Bng 2. 2: Cc bin s ca m hnh cc nhn t nh hng n chi tiu

K hiu DANTOC

M t bin s L bin dummy, nhn gi tr 0 nu h gia nh thuc dn tc Kinh, nhn gi tr 1 cho trng hp h thuc nhm dn tc thiu s l bin dummy, nhn gi tr 0 nu ch h l n, nhn gi tr 1 nu ch h l nam l bin th hin tng s ngi trong h

n v

K vng (-)

GIOITINH QUIMOHO PHUTHUOC TUOICHU HOC_TT LAM_NONG

(+). ngi (-) (-) (+) (+) (-)

l bin th hin tng s ngi khng c ngi hot ng to thu nhp trong h l bin th hin s tui ca ch h Nm l bin th hin s nm i hc ca nhng Nm ngi trng thnh trong mt h gia nh. l bin dummy, nhn gi tr 0 nu h lm vic phi nng nghip, nhn gi tr 1 nu h hot ng trong ngnh trng trt, chn nui, thu sn L bin th hin s mt vung t canh 1.000 m2 tc ca h gia nh L bin th hin s tng s tin m h triu ng vay.

TONGDATC TONGVAYT

(+) (+)

u l sai s ngu nhin 7.5.3 Mc tiu nghin cu 3: Cc yu t nh hng n i ngho ca cc h gia nh (a) M hnh Kinh t lng l thuyt * M hnh tng qut (trong trng hp mt bin)3 Nu ta t bin Y = 1: l h ngho v Y=0 l h khng ngho th
Pi = E (Y = 1 X i ) = 1 1+ e
( 1 + 2 X i )

Pi l k vng xc sut Y=1 (h l ngho) vi iu kin Xi xy ra

1 , 2 l h s hi quy ca m hnh Xi l bin c lp (nhn t c nh hng n ngho) Bng phng php tuyn tnh ha, m hnh trn tr thnh:
P ln i 1 P i
3

= 1 + 2 X 2 + u1

Gujarati (1995, tr.554)

18

* Phng php c lng Phng php c lng thch hp cc i (maximum likelihood method) * ngha ca cc h s hi quy H s odds Gi h s Odd
O0 = P P ( ho _ ngheo ) 0 = 1P P ( ho _ khong _ ngheo ) 0

l h s chnh lch ngho ban

u, trong P0 l xc sut ngho ban u. T phng trnh suy ra:

O0 = P0 = e 0 +1X1+..+k X k 1 P0

Gi nh rng cc yu t khc khng thay i, khi tng X k ln 1 n v, h s chnh lch ngho mi (O1) s l:
O1 = P 1 = e 0 +1 X 1 +.. +k ( X k +1) = e 0 +1 X 1 +.. +k X k +k = e 0 +1 X 1 +.. +k X k e k 1 P 1
P P
k

1 0 Suy ra: O1 = 1 P = 1 P e 1 0

Cng thc trn c th c vit li nh sau: 1 P = O0 e 1 Suy ra:

P= 1 O0 e k 1 + O0 e k

P1

Th h s Odd vo, ta c:

P= 1

P0 e k 1 P0 (1 e k )

Khi yu t Xk tng ln mt n v th xc sut ngho ca mt h gia nh s chuyn dch t P0 sang P1 D on xc sut ngho ca h gia nh : P =
1+ e (

1
0 + 1 X1 +..+ k X k

(b) Xc nh m hnh thc nghim. K tha cc nghin cu trc, chng ti xut m hnh nghin cu nh sau: M hnh logit cho cc pi c xc nh nh sau: Pi = 1 1 + e 7 LAM
( 0 +1 DANTOC +2 GIOITINH +3 QUYMO _ HO +4 PHUTHUOC +5TUOICHU +6 HOC _ TT + _ NONG +8TONGDAT +9TONGVAYT +u )

Trong :

19

Bng 2. 3: Cc bin s ca m hnh cc nhn t nh hng n ngho

K hiu NGHEO

M t bin s L bin ph thuc i din trnh trng ngho (nhn gi tr 1) hoc khng ngho (nhn gi tr 0) ca h gia nh. L bin dummy, nhn gi tr 0 nu h gia nh thuc dn tc Kinh, nhn gi tr 1 cho trng hp h thuc nhm dn tc thiu s l bin dummy, nhn gi tr 0 nu ch h l n, nhn gi tr 1 nu ch h l nam l bin th hin tng s ngi trong h

n v

K vng

DANTOC

(+)

GIOITINH QUIMOHO PHUTHUOC TUOICHU HOC_TT LAM_NONG

(-). ngi (+) (+) (-) (-) (+)

l bin th hin tng s ngi khng c hot ng ngi to thu nhp trong h l bin th hin s nm tui ca ch h Nm l bin th hin s nm i hc ca nhng ngi Nm trng thnh trong mt h gia nh. l bin dummy, nhn gi tr 0 nu h lm vic phi nng nghip, nhn gi tr 1 nu h hot ng trong ngnh trng trt, chn nui, thu sn L bin th hin s mt vung t canh tc ca h 1.000 gia nh m2 L bin th hin s tng s tin m h vay. triu ng

TONGDATC TONGVAYT

(-) (-)

u l sai s ngu nhin 8. D kin cu trc bo co kt qu nghin cu Bo co kt qu d kin c cc phn sau: 1. Phn m u 2. C s l thuyt v cc nghin cu lin quan 3. Phng php lun 4. Kt qu v tho lun 5. Kt lun v gi chnh sch 6. Ti liu tham kho 7. Ph lc s liu v hnh nh TI LIU THAM KHO

20

Ting Vit
1. Bi Quang Minh (2007), Nhng yu t tc ng n ngho tnh Bnh

Phc v mt s gii php, Lun vn thc s kinh t, Trng i hc Kinh t Thnh ph H Ch Minh, Thnh ph H Ch Minh.
2. inh Phi H (2006), Kinh t pht trin: L thuyt v thc tin, Nh xut bn

Thng k, Thnh ph H Ch Minh.

3. D n din n min ni Ford (2004), Yu t nh hng n i ngho

min ni pha bc.

4. Ngho (2003), Bo co Pht trin Vit nam 2004, Bo co chung ca cc

nh ti tr ti Hi ngh t vn cc nh tr Vit Nam, H Ni.

5. Nguyn Trng Hoi (2007), Kinh t pht trin, Nh xut bn Lao ng. 6. Nguyn Trng Hoi, V Tt Thng, Lng Vinh Quc Duy (2005), Nghin

cu ng dng cc m hnh kinh t lng trong phn tch cc nhn t tc ng ngho i v xut gii php xo i gim ngho cc tnh ng Nam B, ti nghin cu khoa hc cp b, Trng i hc Kinh t Thnh ph H Ch Minh, Thnh ph H Ch Minh.
7. Nhm hnh ng chng i ngho (2004), nh gi ngho theo vng, Vng

ng bng Sng Cu Long, Bn dch ting Vit, 2004

8. Nicholas Minot, Bob Baulch v Michael Epprecht v Nhm tc chin bn

i ngho lin B (2003), i ngho v bt bnh ng Vit Nam: Cc yu t v a l v khng gian, Vin Nghin cu Chnh sch lng thc Quc t v Vin nghin cu Pht trin, H Ni.
9. Tng cc thng k (2008), B d liu iu tra mc sng h gia nh Vit

Nam nm 2006.
10. Trng Thanh V (2007), Cc nhn t tc ng n ngho i vng ven

bin ng bng sng Cu Long giai on 2003-2004, Lun vn thc s kinh t, Trng i hc Kinh t Thnh ph H Ch Minh, Thnh ph H Ch Minh.
11. V Tt Thng (2004), Thc trng v nhng yu t tc ng n ngho

tnh Ninh Thun, Lun vn thc s kinh t, Trng i hc Kinh t Thnh ph H Ch Minh, Thnh ph H Ch Minh.

21

Ting Anh
12. AusAID (2004). MeKong Delta Poverty Analysis Final Report 13. Dominique Haughton, Jonathan Haughton, Nguyen Phong (2001), Living

Standards During an Economic Boom The Case of Vietnam, Statistical Publishing House, Hanoi, VietNam
14. Lilongwe v Zomba (2001), The Determinants Of Poverty In Malawi, 1998,

The National Economic Council, The National Statistical Office, Zomba, Malawi and The International Food Policy Research Institute, Washington, DC, USA 15. Guijarati (1995), Basic Econometrics, McGraw-Hill International Editions.

22