T.C.

ABANT ZZET BAYSAL NVERSTES LME VE DEERLENDRME DERS DEERLENDRME - YOKLAMA TRLER

Serdar AHN T.C. NO: 5 0 8 1 2 7 0 5 4 0 2

2011 - BOLU

indekiler
indekiler....................................................................................................................................i OKTAN SEMEL TESTLER................................................................................................1 oktan Semeli Madde Nedir?...............................................................................................1 oktan Semeli Testlerin zellikleri......................................................................................1 oktan Semeli Madde Trleri...............................................................................................1 oktan Seme Madde Yazma in Kurallar...........................................................................2 YAZILI YOKLAMALAR .........................................................................................................3 Yazl Yoklamalarda Kullanlan Soru Tipleri.........................................................................3 Yazl Snavn zellikleri........................................................................................................3 Uygulanmas...........................................................................................................................3 Yazl Snavlarn Puanlanmas................................................................................................4 TANILAYICI DALLANMI AA.........................................................................................5 Tanlayc Dallanm Aa Tekniinin Hazrlanmas.............................................................5 Tanlayc Dallanm Aa Tekniinin Puanlanmas..............................................................5 Tanlayc Dallanm Aa Tekniinin Avantajlar ...............................................................7 Tanlayc Dallanm Aa Tekniinin Snrllklar..............................................................7 YAPILANDIRILMI GRD.......................................................................................................8 Yaplandrlm Grid Tekniinin Hazrlan ve Uygulan...................................................8 Yaplandrlm Grid Tekniinin Deerlendirilmesi...............................................................9 Yaplandrlm Grid Tekniinin Avantajlar........................................................................11 Yaplandrlm grid tekniinin dezavantajlar.....................................................................11 Performans Deerlendirme.......................................................................................................12 Dereceli Puanlama Anahtar (RUBRK)...............................................................................13 Rubriklerin zellikleri..........................................................................................................13 PORTFOLYO DEERLENDRME........................................................................................14 Portfolyo Deerlendirmenin zellikleri...............................................................................15 Portfolyolarn erii.............................................................................................................15 Portfolyonun Uygulanmas...................................................................................................16 PORTFOLYO DEERLENDRMENN OLUMLU YANLARI........................................17 KAYNAKLAR.........................................................................................................................18

OKTAN SEMEL TESTLER

oktan semeli testler, oktan semeli maddelerden oluan testlerdir. Bu nedenle, bu konuda ilk yaplacak i, oktan semeli maddenin ne olduunun ve bu madde trne zg temel terimlerin anlamlarnn aa kavuturulmasdr.

oktan Semeli Madde Nedir?

oktan semeli bir madde, bir problem durumu sunan bir madde kk ile madde kkn izleyen ya da daha fazla saydaki seimlik cevaplardan oluur. Madde kk, bir soru cmlesi ya da bir eksik cmle olabilir. Madde kkn izleyen seimlik cevaplara madde klar ya da seenekler ad verilir. Seeneklerden biri doru dierleri eldiriciler adn alr.

oktan Semeli Testlerin zellikleri

Herhangi bir testin niteliini, onu oluturan maddelerin nitelikleri belirler. oktan semeli bir testin niteliini de, onun kapsad oktan semeli maddelerin zellikleriyle bamldr. Aada, oktan semeli maddelerin zelliklerinden bahsedilmitir. 1. oktan semeli bir maddenin cevaplandrlmasnda, madde kkn dikkatlice okuyarak ne sorulduunu iyice anlamak gerekir, kkte sorulan sorunun doru cevabn verilen seeneklerden semek gerekir. 2. oktan semeli madde tipleri iyi ve uygun hazrland taktir de, bilisel alann hemen her dzeyindeki davranlar lmek mmkndr. 3. oktan semeli maddelerde, cevaplar kesinlikle doru kesinlikle yanl diye ayrmak mmkndr. Byle olmas, cevaplarn doruluk derecesinin hemen saptanabilmesini salamaktadr. 4. oktan semeli madde tr, kiinin bildiklerini rgtleyerek sunma ve cevaplarn dil bilgisi kurallarna gre aka ifade etme gcn lmede kullanlamaz. 5. oktan semeli maddelerde, verilen cevaplarn doruluunun ya da yanllnn kesin olarak bilinebilmesi, herhangi bir maddenin glk derecesinin istatistiksel olarak hesaplanmasn mmkn klar. Bir maddenin glk derecesi, o maddeye doru cevap verenlerin yzdesi olur.

oktan Semeli Madde Trleri

oktan semeli maddelerin en ok kullanlan trleri yle sralanabilir: 1. Madde kk soru kipinde olan maddeler. a. Olumlu soru tipindeki maddeler b. Olumsuz soru tipindeki maddeler rnek: Aadakilerden hangisi, 1926 ylnda kabul edilen Medeni kanunun getirdii yenilikler arasnda yer almaz? a) Evlilikte kadn erkek eit haklara sahiptir b) Mirasta kadn-erkek eitliinin salanmas c) Aile hukukunun laik temellere oturtulmas d) Kadnlara siyasal haklar tannmas e) Ekonomik hayatta bireysel zgrlk salanmas (cevap: D) 2. Madde kk eksik cmle olan maddeler

rnek: Genel anlamda geerlik, bir testin a. okutulanlar rnekleyebilme derecesidir. b. retim hedeflerini lebilme derecesidir. c. kullanl maksadna hizmet derecesidir. d. kiilerin gelecekteki baarsn yordama gcdr. (cevap:C) 3. Tek bir doru cevap isteyen maddeler rnek: Var olmak ya da var olmamak, mesele budur! diyen Hamlet hangi dnme ilkesini rneklendirmitir? a. yeter sebep b. elimezlik c. zdelik d. nc kln yokluu (cevap:D) 4. En doru cevap isteyen maddeler, rnek: Yazl yoklamann en nemli avantaj nedir? a. gelitirmenin kolay olmas b. st dzeydeki zihinsel yetenekleri lmede kullanlabilir c. bilgileri rgtleme gcn lmeye uygun dmesi d. btn davranlar lmeye uygun dmesi (cevap:C)

oktan Seme Madde Yazma in Kurallar

deal olarak oktan semeli bir madde, rencilere nemli bir problemi aka anlalabilecek bir biimde sunar ve o, ancak istenen renme dzeyine erimi olanlarca doru cevaplanabilir. Aadaki kurallar, bu ideale yaklaan madde yazmada rehber ilkeler olarak kullanlabilirler. 1) Her madde, renme rn olan ve dersin hedefleriyle dorudan ilgili bulunan nemli bir davran lmelidir. nemsiz ayrntlar ve ders hedefleriyle ilgili olmayan davranlar lmekten kanlmaldr. 2) Madde kknde, daha seenekleri okumadan fark edilen tek ve temel bir fikir bulunmaldr. 3) Madde kknde, yoruma ak olan szckler ve doru cevab bilen bir cevaplaycy bile madde yazarnn aklndan geen kefe zorlayan belirsizlik bulunmamaldr. 4) Madde kk, ilgisiz, igrs olmayan gereksiz szcklerle iirilmemelidir. 5) Eer mmknse madde kk, maddenin byk ksmn oluturmaldr. Bunun tersi bir uygulama, ayn szck ya da szcklerin her bir seenekte tekrarlanmasna neden olur. 6) Bir maddenin cevaplandrlmas, sunulan bir materyale bal ise, ilgili materyal, madde kknden aka ayrt edilebilecek biimde ayr yazlmaldr. 7) Testteki her madde, baka maddelerin cevaplandrlmasnda ipucu olmayacak bamsz bir problemi iermelidir. 8) Eer maddenin doru cevabnn seimi, bir kaynaa ya da bir otoriteye bal kalnarak yaplacaksa, bu durum madde kknde belirtilmelidir. 9) Bir maddede seeneklerin binimemesine ya da bir seenein baka bir seenei iermesine dikkat edilmelidir. 10) Seenekler hem rencinin okumasn ve alglamasn kolaylatracak hem de kattan tasarruf salayacak bir dzende sunulmaldr. Objektif testler, genellikle, cevaplayclara kk kitapklar halinde sunulur.

YAZILI YOKLAMALAR
retmenlerin en fazla kulland bir test trdr. Yazl yoklamalarda renciler cevaplarn kendi cmleleriyle daha serbeste yazarlar. Bu tr snavlarda rencilerin; yazacaklarn seme, organize etme, sentezleme, deerlendirme, yaratclklarn kullanma ve iliki kurma gibi imkanlar bulunur.

Yazl Yoklamalarda Kullanlan Soru Tipleri

1. Snrl yant sorular: Yantlar genellikle snrl ya da ksa cevapl olan sorulardr. Verilecek cevabn niteliine, uzunluuna veya rgtlenmesine ilikin baz snrlamalar getirilir. rnein: lme ile deerlendirme arasndaki en nemli ilikiyi aklaynz sorusundaki gibi. 2. Uzun yant gerektiren sorular: Bu sorulara serbest yantl sorularda denir. Yantlar snrl olmayan, genelliklede kompozisyon tipi sorulardr. Bu tr sorular yaratc dnme gc, dncelerini yazl olarak ifade edebilme becerisi gibi zelliklerin llmesine en uygun soru trdr. rnein: lme deerlendirmenin eitim sistemindeki yeri ve nemi nelerdir? Grlerinizi aklaynz. Sorusun da olduu gibi. 3. Zorunlu yantl sorular: btn yantlayclar tarafndan yantlanmas gerekli olan ve tercihli snavlarda seimlik sorularla birlikte kullanlan sorulardr. 4. Seimlik sorular: yantlanmas yantlaycnn seimine braklm olan sorulardr. Baz durumlarda verilen tm sorularn bir ksmnn cevaplanmas istenir.

Yazl Snavn zellikleri

1) Cevap renci tarafndan dnlp bulunarak yazlmas gerekir. Cevabn yazl olarak verilmesi zorunluluu, llmesi amalanan niteliin yannda, yaz gzellii, sayfa dzeni, ifade etkililii gibi faktrler de puana etki edebilir. 2) Yazl yoklamalarda rencinin cevaplama bamszl sz konusudur. Bu durum sorularn ou zaman ak ulu sorulmasndan kaynaklanr. 3) Bu snavlarda rencinin verdii cevaba ou zaman "kesin yanl" ya da "kesin doru" denilemez. Cevapla ilgili tayin retmene der. 4) Yazl yoklamalarda dier tekniklere gre daha az soru sorulur. nk snav zamannn byk blm yazmaya ayrlr. 5) Yazl yoklamalar, hazrlamas kolay, puanlamas yorucu, uzun zaman alan ve sbjektif bir zellie sahiptir.

Uygulanmas
ncelikle snav sonularnn hangi amala kullanlacann, rencilerde hangi davranlarn gzleneceinin, bu davranlarn yazl snavlarla lmesinin uygun olup olmadnn belirlenmesi gereklidir.Bu belirlemeler yapldktan sonra sorular yazmayaya geilebilir. Sorular renciden beklenen davran karacak biimde olmaldr. Yazl yoklama yaparken bir takm hususlara dikkat edilmelidir. nk hazrlanan sorularn zellikleri snavn zelliklerini dorudan etkilemektedir. Dikkat edilecek hususlar; Sorular ak,anlalr olmal; bu sayede renciler soruyu yanl anlamayacandan: gvenirlilii arttracaktr. Soru saysn ve kalitesini yksek tutarak, kapsam geerlilii ve amaca uygunluunu arttramak gerekir. 3

Sorular birbirinden bamsz olarak yantlandrlabilmeli rencilerin farkl bilgilere sahip olduu dnlerek semeli sorulara yer verilmeli, Sorular ak ve anlalr olmal, yoruma ak olmamal Puanlama anahtar hazrlanarak, her sorunun ka puan olduu belirtilmeli, Yazl kd okunurken, rencinin isminin olduu blm kapatlmal, yani objektif olunmal, Sorularda yazm yanl olmamal: gvenirlilii azaltr Snavn yeri ve zaman renciye nceden bildirilmelidir.

Yazl Snavlarn Puanlanmas

Yazl snavlarn puanlanmasnda drt teknik yaygn olarak kullanlmaktadr. Bunlar ; 1. Genel zlenimle Puanlama: Puanlayc veya retmen rencilerin yant katlarn ayr ayr batan sona okuduktan sonra her bir kada genel izlenimine, yani edindii kanya gre puan verir. Bu puanlama tekniinin puanlama gvenirlii olduka dktr. 2. Snflama Yoluyla Puanlama: Yantlayclarn katlarna puanlayc ve ya retmen tarafndan hzlca gz atlarak iyi, orta, zayf gibi snflara ayrlmas ve daha sonra bu snflardaki katlarn kendi iinde puanlanmasdr. Puanlayc daha gvenilir bir puanlama yapmak istiyorsa bu snflar da kendi iinde alt snflara ayrabilir. Genel izlenimle verilecek puanlamaya gre daha gvenilirdir. 3. Sralama Yoluyla Puanlama: Tm yantlayclarn katlar puanlayc veya retmen tarafndan tek tek bir biriyle karlatrlarak okunur ve en iyiden en zayfa ya da en zayftan en iyiye doru sraya konur. Tm katlar sralandktan sonra en iyi kada en yksek not verilir ve buna gre dierlerine de azalarak giden puanlar verilir. Ancak bu ekildeki puanlamann da pek gvenilir olduu sylenemez. 4. Puanlama Anahtar Kullanma: Bu teknikte puanlayc ve ya retmen yantlaycdan beklenen yantlar listeler. Bu listeye yant anahtar veya ltler listesi ad verilir. Sonra bu listedeki yantlarn her birine ka puan verileceini belirterek puanlama cetvelini oluturur. rencilerin verdii yantlar bu puanlama cetveline gre puanlanr. Sonu olarak, hem btn renciler birbiri ile karlatrlm hem de znel kanlar karmadan yaplan puanlamann gvenirlii artm olur. rnein, 10 soruluk bir snavda sorularn glk derecesine gre dalm yle olabilir: 1 soru ok kolay 2 soru kolay 4 soru orta 2 soru g 1 soru ok g

TANILAYICI DALLANMI AA
Bir konuda rencilerin rendiklerinin kontrol edilebilmesi amacyla uygulanan bir deerlendirme aracdr. Bu teknikte rencilerin kendilerine temelden ayrntya doru olacak ekilde hazrlanm olan ifadeleri doru veya yanl olarak cevaplamalar beklenir. Geleneksel D/Y tipindeki deerlendirmelerin aksine bu yntemde sorular bamsz deil birbiri ile balantldr. Sorudaki dallanma says arttka sorularn glk derecesi artmaktadr.

Tanlayc Dallanm Aa Tekniinin Hazrlanmas

Aada TDA Tekniinin genel yaps gsterilmektedir.

ekilde grld gibi belirlenmi olan konuyla ilgili genel bir ifade yazlr. Ve bununla ilgili D/Y ibaresi yazlr. rencinin soruya verecei cevapla ilikili fakl iki ifade yazlr. Yine yeni yazlan bu ifadelere de D/Y ibaresi yazlarak srecin devam etmesi salanr. Hazrlamada kullanlan sorular genelden zele ve somuttan soyuta olacak ekilde biimlendirilmelidir. renci burada yer alan 7 ifadeden yalnzca 3 tanesine cevap vererek numaralandrlm olan klardan birine ular.

Tanlayc Dallanm Aa Tekniinin Puanlanmas

Bu tekniinin puanlandrlmasnda rencinin ulam olduu k noktalar dikkate alnr. ekilde grld gibi ka ulama srecinde her doru cevap iin 1 puan; yanl cevap iin ise 0 puan verilerek, bu puanlarn toplamnn alnmas ile rencinin notu elde edilmi olur. Bununla beraber her k noktas iin verilen cevaplar izlenerek rencinin sahip olduu doru, yanl veya eksik bilgilere ulalm olur.

Tanlayc Dallanm Aa rneinin Puanlanmas; Aada birbiri ile balantl Doru / Yanl tipinde ifadeler ieren Tanlayc Dallanm Aa tekniinde bir soru verilmitir. A ifadesinden balayarak her doru ya da yanl cevabnza gre klardan sadece birisini iaretleyiniz. rnein; A ifadesinin doru /yanl olduu belirtilir. Doru ise B ifadesine, yanl ise C ifadesine ulalr. B ifadesinin doru /yanl olduu belirtilir. Doru ise D ifadesine, yanl ise E ifadesine ulalr. D ifadesinin doru /yanl olduu belirtilir. Doru ise 1.ka, yanl ise 2. ka ulalr.

renci 1. ka ulat ise; A ifadesine D diyerek doru yant vermi ve B ifadesine ulamtr. B ifadesine D diyerek doru yant vermi ve D ifadesine ulamtr. D ifadesine D diyerek doru yant vermitir. Bu durumda rencinin 3 doru yant vardr ve 3 puan almtr. renci 3. ka ulat ise; A ifadesine D diyerek doru yant vermi ve B ifadesine ulamtr. B ifadesine Y diyerek yanl yant vermi ve E ifadesine ulamtr. E ifadesine Y diyerek doru yant vermitir. Bu durumda rencinin 2 doru yant vardr ve 2 puan almtr.

renci 7. ka ulat ise; A ifadesine Y diyerek yanl yant vermi ve C ifadesine ulamtr. C ifadesine D diyerek yanl yant vermi ve g ifadesine ulamtr. G ifadesine Y diyerek doru yant vermitir. Bu durumda rencinin 1 doru yant vardr ve 1 puan almtr. renci 6. ka ulat ise; A ifadesine Y diyerek yanl yant vermitir ve C ifadesine ulamtr. C ifadesine D diyerek yanl yant vermi ve F ifadesine ulamtr. F ifadesine D diyerek yanl yant vermitir. Bu durumda rencinin doru yant yoktur ve 0 puan almtr.

Tanlayc Dallanm Aa Tekniinin Avantajlar

rencilerde var olan bilgi yanllarn ve kavram yanlglarn ortaya karr. Verilen doru yanl kararlar ile birlikte renci daha nce vermi olduklar yanl kavramlar grebilir ve bu sayede geri dnebilmesi salanabilir.

Tanlayc Dallanm Aa Tekniinin Snrllklar

Teknii ilk defa kullanacak olan retmenler iin Doru/yanl eklindeki ifadelerin hazrlanmas zaman alc olabilir. rencilerin tahminlerle doru cevab bulabilme durumu vardr, fakat doru tahmin oran dier tekniklere gre dktr. Bununla birlikte st dzey renme becerilerinin kazanlmasnda ve llmesinde pek etkili bir teknik deildir.

YAPILANDIRILMI GRD
Yaplandrlm grid teknii ile ilgili ilk alma Egan (1972) tarafndan yaplmtr. Daha sonraki yllarda dier aratrmaclar bu farkl konularda yaplandrlm grid tekniini kullanmlardr. Yaplandrlm grid teknii bir konuda hazrlanm olan sorulara rencilerin verebilecek olduu muhtemel cevaplarn belirli saydaki kutucuklarn iine yerletirildii yaplandrc retim stratejisine dayanan bir lme deerlendirme tekniidir. Yaplandrlm grid teknii rencilere bir kutu iin birden fazla sorunun cevabn verebildii iin oktan semeli testlere bir alternatif olarak grlmektedir. Bu teknik rencilerde yer alan kavram yanlglarn ve bilgi eksiklikleri ortaya karmak amacyla kullanlmaktadr. rencilerin birden fazla doru cevap iin yordama yapmalar gerektiinden zihinsel olarak daha fazla dnmesini salamaktadr. Grid de kullanlacak olan kutucuk says renenlerin yalarna gre belirlenmektedir, yaa gre 9,12 yada 16 kutu kullanlabilmektedir. lkretim rencileri iin 12, ortaretim rencileri iin 16 kutu nerilmektedir.

Yaplandrlm Grid Tekniinin Hazrlan ve Uygulan

Bu tekniin hazrlanmasnda ncelikle retmen kendisine hazrlam olduu sorulardan birini sorar. Daha sonra rencilerin ya dzeyine gre belirlenmi ve numaralanm olan kutucuklarn bir veya birkann ierisine cevap olabilecek saylar, formller, yazlar, resimler veya ifadelerden yerletirir. Daha bu durum dier sorular iin de ayn ekilde devam ettirilerek kutucuklar doldurulur. Bir sorunun cevab birden fazla kutucuk olabilecei gibi, bir kutucuk birden fazla sorunun da cevab olabilir. Uygulama esnasnda rencilere hazrlanm olan alma yapraklar verilir. alma yapraklarnda hazrlanm olan kutucuklar ve sorular yer alrken, rencilerin cevaplar yazmalar iin boluklarda bulunmaktadr. Hazrlanm olan sorularda rencilerden; her bir sorunun cevab iin uygun kutu veya kutucuklar bulmalar ve eer gerekiyorsa bu kutucuk numaralarn mantksal veya ilevsel sraya gre dizmeleri istenir. alma Kad Deerli renciler, Aada sizlere 16 kutucuk ierisinde bir takm nesneler verilmitir. Sizden istenen kutucuk numaralarn kullanarak aadaki sorulara cevap vermenizdir. rnein hangi kutucuklar yiyebileceimiz bir eyleri ierir? Sorusunun cevab kutucuk numaralar l, 6, 11, 13 ve 16 olacaktr. imdi aadaki sorulara uygun kutucuk numaralarn yazn.

Soru l- Yukardaki kutucuklardan hangisi u anda yaayan bir nesneyi ierir. Cevap: Soru 2- Yukardaki kutucuklardan hangisi u anda yasamayan ama yaayan bir canldan elde edilen nesneleri ierir?

Cevap:

Yaplandrlm Grid Tekniinin Deerlendirilmesi

Deerlendirme yaplrken ncelikle rencilere sorulmu olan soru biimine baklr. Her iki soru biimi iin farkl bir puanlama sistemi kullanlr. lk soru biiminde her sorunun cevab iin uygun kutucuklarn bulunmas aadaki forml uygulanr.

C1 C 3 C2 C4
C1 = renci tarafndan doru seilen kutucuk says C2 = Toplam doru kutucuk says C3 = renci tarafndan yanl seilen kutucuk says C4 = Toplam yanl kutucuk says Bu formle gre rencilerin puanlar +1, 0, -1 arasnda deiir. Bu puan 10 zerinden deerlendirmek iin nce negatiflii ortadan kaldrmak amacyla +1 ile toplanr, elde edilen

sonu 5 ile arplr. Fakat hazrlanm olan yaplandrlm gride sorulan sorularda doru karelerin says yanl karelerden ok fazla ise bu deerlendirme pek tercih edilmez. rnek:

Selam arkadalar! Aada baz omurgal ve omurgasz canllara rnekler verilmitir. Kutucuklardan faydalanarak sorular cevaplaynz

ekirge Maymun rmcek

Ylan 7

Deni z Yldz 8

Balk 9

Kartal Bal ars Kurbaa 1.Yukarda verilen kutucuklardan hangileri omurgallar gurubuna dahil olan canllar ierir? 2. Yukarda verilen omurgal canllar evrimsel gelimiliklerine az gelimiten ok gelimie doru sralarsanz nasl bir sralamada bulunursunuz? .. 3. Yukarda verilen kutucuklardan hangileri omurgasz hayvanlar gurubuna dahil olan canllar ierir? ... Verilen Yaplandrl Gridde 1. sorunun cevab: 2,4,6,7 ve 9dur. Bu soruya 4 doru 1 yanl cevap veren rencinin puann hesaplarsak;

10

(4/5)-(1/4))=0,80,25=0,55 (1 ekleyip sonucu 5 ile arparsak) 0,55+1=1,55 1,55x5=7,75 yaklak olarak 8 puan elde edilir. kinci soru biimin de ise soru ile ilgili kutucuklar mantksal veya ilevsel sraya koymalar aadaki puanlandrma sistemi uygulanr. Doru olarak sralanm kutucuk numaralar iin kendi ilerindeki dzene gre sorular oluturarak rencilerin cevaplarndaki kutucuk sralarna gre evet veya hayr olarak snflandrlr. evet cevab 1, hayr cevab ise o olarak puanlandrlarak toplanr. Verilen rnekte 2.sorunun doru cevab: 6,4,9,7,2 dir. Bu sorunun cevap sralamasyla ilgili olarak aadaki sorular sorulur: Soru 1: 6 numaras 4den nce mi geliyor? Cevap evet ise art arda m geliyor? Soru 2: 4 numaras 9dan nce mi geliyor? Cevap evet ise art arda m geliyor? Soru 3: 9 numaras 7den nce mi geliyor? Cevap evet ise art arda m geliyor? Soru 4: 7 numaras 2den nce mi geliyor? Cevap evet ise art arda m geliyor? rencinin bu soru iin yapm olduu sralama; 6,9,4,7,2dir. (Sorularn ilk ksmna hayr cevab verilmise ikinci ksm dikkate alnmaz) Soru1-Evet/Hayr Soru2-Hayr Soru3-Evet/Hayr Soru 4-Evet/Hayr Bu renci 8 puan zerinden 3 puan almtr. Sorularn deerlendirmeleri bittikten sonra genel notun belirlenmesi iin tm sorularda alnan puanlar toplanr. Bu puanda 100lk veya 5lik sisteme dntrlebilir. 1. ve 2. sorular iin renci 18 puan zerinden 11 puan almsa 100lk sistemde ald puan; 11x100/18=61; 5lik sistemde ald puan ise; 11x5/18=3 olarak hesaplanabilir.

Yaplandrlm Grid Tekniinin Avantajlar

Bu teknikte kutucuklar ierisine farkl ifadelerin (saylar, formller, yazlar, resimler) yerletirilebilmesi rencilerin hem grsel hem de szel dnebilme yeteneklerini gelitirebilmektedir. Yaplandrlm grid tekniinde rencilerin konuyu bilmeden ansa bal olarak sorular cevaplamalar hemen hemen imknszdr. rencilerin konu ile ilgili bilgi sahibi olmalar gerekmektedir. rencilerin semi olduklar kutuculuklar konuyla ilgili yanl veya eksik bilgileri de ortaya karmaktadr. oktan semeli testlerde sadece doru sonular puanlandrlrken, yaplandrlm gridde rencilerin yanllaryla birlikte olan doru cevaplar da deerlendirmeye dahil edilmektedir. Yaplandrlm grid teknii renciler tarafndan ksa bir sre iinde uygulanabilmektedir.

Yaplandrlm grid tekniinin dezavantajlar

Tekniin hazrlanmas ve deerlendirilmesi aamalarnda retmenler iin ekstra ura gerektirmektedir. Zamanla pratiklik kazanlmasyla bu sorun ortadan kalkacaktr.

11

Performans Deerlendirme
rencilerin bilgi ve becerilerini ortaya koyarak oluturduklar alma, rn ya da etkinliklerin deerlendirilmesi sreci, performans deerlendirme olarak ifade edilebilir. Bunun yannda performans deerlendirme, rencilerin gerek yasam problemlerine akademik bilgilerini uygulayabilme ve bunu problem zerinde gsterebilmeleri ile ilgilenir, rencilerin rendiklerini gerek durumlarda gstermelerini salar. Performans deerlendirmenin belli aamalar vardr. Bu aamalar: Amacn belirlenmesi: Performans deerlendirmede srecin mi, sonucun mu yoksa her ikisinin birlikte mi deerlendirileceine karar verilmelidir. Performans ltlerinin belirlenmesi: Performansn ltleri, rencinin bir etkinlii tam ve doru bir ekilde yapmas iin gstermesi gereken belli davranlar tanmlar. Performans ltlerinin belirlenmesi aamasnda, nce deerlendirilecek performansn belirlenmesi gerekmektedir. Ardndan, belirlenen performansn zellikleri tanmlanmaldr. Bu ltlerin saysnn ok fazla olmamas (10-15) gerekmektedir. Bunlar, gzlenebilir davran veya ortaya kacak rn seklinde ak ifadelerle belirtilmelidir. Performansn ya da rnn gzlemlenebilecei ortam oluturma: rencinin performansn doru ve gvenilir biimde deerlendirmek iin gzlemlerin birden fazla tekrarlanmas gerekmektedir. Gzlem says, yaplacak deerlendirmenin nemine ve gzlem iin gereken sreye gre belirlenmelidir. Performansn puanlanmas: Performansn deerlendirilmesi, dereceli puanlama anahtar, kontrol listesi ve hikye kaytlaryla yaplr. Performans deerlendirmede puan belirleme son admdr. Bu puanlama sistemi performans ltlerine dayanmaldr. Bununla beraber performans deerlendirmenin amac, puanlamay etkiler. Performans deerlendirmenin birok yarar vardr. Bunlar: 1- insanlarn bilgiyi kullanmasn ve gerek yasam durumlarna yakn rnler ortaya koymasn salar. 2- Performans deerlendirme kaynaklar tekrar tekrar kullanlabilir. rnein, retmenin konuma becerisinin llmesi iin gelitirdii, konuma esnasnda rencilerin uymas gereken ltlerin listesi seklinde hazrlanm olan bir performans deerlendirme formu; ltleri renciden renciye, snftan snfa veya yldan yla deimeyeceinden her rencinin performansn lmek iin kullanlabilir. 3- Performansn belirli blmlerine odaklanldndan retmenin her bir paray gzlemleyebilmesini ve deerlendirebilmesini salar. rnein, konuma sresince baz renciler izleyiciyle gz iletiimi kurmaz, bazlar ok alak sesle konuur, bazlar da fikirlerini sistematik olarak iletmekte zorlanabilir. retmen tek bir deerlendirme aracyla rencinin performansnn birok boyutunu lebilir. 4- Ayn deerlendirme arac, rencinin zaman iindeki geliimini bir izelge olarak kullanarak izleyebilir. Performansn deerlendirilmesinde aadaki noktalara dikkat edilmelidir: Performans deerlendirmede, rencilere devi tamamlamalar iin verilen sre devin niteliine gre ayarlanmaldr. dev, birok beceriyi kapsamaldr. devlerin bazlar bireysel devler, bazlar ise grup devleri seklinde verilmelidir. dev hem rne hem de srece odaklanmaldr.

12

Dereceli Puanlama Anahtar (RUBRK)

Dereceleme leklerine benzerler. Dereceleme leklerinde puanlama yapan kiinin hangi durumda hangi dereceyi iaretleyecei ve ka puan vereceinin kiinin izlenimine balyken rubrikler de hangi durumda hangi puann verilecei nceden belirlenmitir. Bu durum rubriklerin dereceleme leklerinden temel farklldr. Rubrikler, Sonu/rn ve Sre rubrikler olmak zere iki ksmda incelenir. Sonu Rubrii: Deerlendirmenin performansn sonucunda ortaya kan rne ve bu rnn zelliklerine dayal olarak yaplmasnda kullanlr. rnein bir portfolyonun tamamlanmasndan sonra portfolyoyu iindeki performans kantlarna dayal olarak puanlamakta kullanlr. Bu bakmdan sonu rubrikleri renci almalarn bir rn olarak ele alr almann hangi aamadan geilerek ortaya karldn puanlamaz. Sre Rubrii: rencinin almalarn ve performansn ortaya koyma srecinin aamalarna dayaldr. Bir performansn ya da renme srecinin aamalarnn gzlemlenerek puanlanmas gerekir. Bylelikle rencinin almasnn sre iindeki tm aamalarn deerlendirir.

Rubriklerin zellikleri
Puanlama ynergesinin kullanlaca performans ya da grev ak olarak tanmlanr. Grev ya da performansn aamalar sralanr. Sre yada rn iin nemli aamalar belirlenir. Performansn dzeyini gsterecek ltler snflandrlr. Puanlamada kullanlacak ltlerde rencilerin bilisel duyusal ve devinisel geliim zellikleri dikkate alnr. Tm puanlama ltleri akca herkes tarafndan anlalabilecek ekilde ifade edilir.

13

PORTFOLYO DEERLENDRME
Gnmzde geerliini koruyan ya da kabul gren lme ve deerlendirmeye ilikin yaklamlar ve bunlarn teorik temelleri daha ok davranc yaklamn etkisi altnda, onu temel alarak ekillenmitir. 1990l yllarda, renmeyi ve renme rnlerini, dnme tarzlarn, renme stillerini iine alan lme ve deerlendirme sistemleri oluturma gereklilii ortaya kmtr. Bu abalarn rnlerinden birisi de portfolyolar (renci geliim dosyalar) ve deerlendirilmesidir. 1990l yllarn balarnda Pearl ve Leon Paulson portfolyolara ilikin bir benzetme (metafor) gelitirmilerdir. Portfolyolar, rencilerin kendi birikimli tecrbeleri vastasyla, kendilerine ilikin anlamlar yaplandrdklar laboratuarlar olarak betimlemilerdir. Onlara gre, her portfolyo bir ykdr aslnda, bu, rencilerin ne bildiklerinin ve neden bunu bilmeye inandklarnn yksdr. renciler, ne bildiklerini ve ne yapabileceklerini kendi almalarndan oluan rneklerle spatlarlar. Portfolyolar, ok eitli uzmanlk alanlarnda, performansn tipik gstergelerini tayan rnek almalarn bir araya getirilmesi amacyla kullanlr. Temel ama; retilen almalarn yada materyallerin mihenk talarn ortaya karmak ve bir araya getirmektir. Etkili bir portfolyo program oluturabilmek iin ncelikle; renci katlm salanmal, renci almalarn semek iin kriterler belirlenmeli, renci almalarn deerlendirme kriterleri belirlenmeli, portfolyonun paralarnn rencilerin kendilerini ve performanslarn en iyi yanstan kantlar iermesine dikkat edilmelidir. Portfolyolardan elde edilen verilerin kabul grmesi iin geerli ve gvenilir olmas gereklidir. Portfolyodan elde edilen renci performanslarna ilikin verilerde bulunmas gereken zellikler u ekilde sralanabilir. Genel geerlik (Universal): Elde edilen verilerin yalnzca tek bir kaynaktan veya retmenden elde edilmesi yeterli olmayabilir. Bir ok kaynak veya uzmandan elde edilen verilerin ayn sonucu retmesi, geerliin kant olarak kullanlabilir. Bylece portfolyolardan elde edilen puanlarn veya puan takmlarnn llen zelik asndan rencilerin gerek dzeylerini yanstmas salanabilir. Ayrca sistematik hata kaynaklar arasnda olan ve geerlii nemli lde etkileyen puanlayc yanllnn nlenmesi, portfolyolardan elde edilecek puanlarn geerliini artrabilir. Bunun iin eer rencilere ilikin almalar deerlendiriliyorsa almann (aratrma raporu, makale, proje, inceleme vb.) kime ait olduunun bilinmeden puanlama rehberi (rubrik veya kontrol listeleri) araclyla puanlanmas nerilebilir. Gvenirlik (Reliability): rencilerden toplanan verileri puanlayan retmenler arasnda tutarllk yoksa bu bilgiler gvenilir olmayacaktr. Deerlendirme yapan retmenlerin puanlama konusunda nceden eitilmesi gvenirlii salama asndan nemlidir. Gvenirlii artrmak iin llecek zellie ilikin portfolyoda yer alacak paralarn deerlendirilmesine ynelik puanlama ynergelerinin (rubrik, kontrol listeleri vb.) hazrlanmas puanlayclar arasndaki tutarll artraca gibi btn puanlayclara deerlendirmeleri iin standart salayarak renci rnlerinde olmas gereken zelliklere ilikin ortak bir bak as salar. Anlalrlk (Understandable): Elde edilen bulgular mmkn olduunca basitletirilerek anlalr hale getirilmelidir. Deerlendirme sonular herkesin anlayabilecei ekilde ve sistemli biimde sunulmaldr.

14

Portfolyo Deerlendirmenin zellikleri

Genel olarak bir portfolyonun tad zellikleri aadaki ekilde tanmlamtr: 1.Geliimcidir (Developmental): Portfolyo belirli bir zaman srecinde rencinin geliimini ve renmelerini temsil eder. Portfolyo uzun bir srete renme sonularnn toplanmasdr, ksa srede gzlenebilecek hedef davranlar olarak ifade edilmez. 2.ift deerlidir (Dual Valued): Portfolyolar hem retmene bilgi verir hem de renci asndan deerlidir. renene renme srecinin kaytlarn yanstma ans sunarken, retmene rencinin geliimini ve baarsn deerlendirmek iin iyi bir metot sunar. 3.Seicidir (Selective): Portfolyo renciye seme ans sunar, bylece renci portfolyoyu nasl bir ierik ve nasl bir yaplandrmayla sunacana kendisi karar verebilir. 4.zgndr (Authentic): Portfolyo rencinin kendisinin yapt almalar ve gsterdii performans birletirir. Geleneksel testler, normalde rencinin nasl bir geliim sergiledii bilgisini ve tm ynleriyle sahip olduu potansiyelini yanstamaz, portfolyo ise somut renme rnlerini gstermesi ve zaman iinde renci geliimini sergilemesi nedeniyle otantik (zgn) bir deerlendirme tekniidir. 5.Yanstcdr (Reflective): Portfolyo rencinin kendi renmelerinin kantlarn yanstmasn salayarak, renmelerini gzden geirme ve ileriki renmeleri iin hedefler oluturmasna katk salayabilir. Gemiteki gsterdii abalar gzden geirerek daha iyisini yapabileceini farkedebilmesine ve bu ynde almasna yardmc olabilir. 6.Bireyseldir (Individual): Portfolyo bireysel seimlere gre hazrlanm ve yaplandrlm bir temelde bireyin renme srecine ilikin geliimini gsterir. Baka bir deyile, portfolyoda bireysel ierik seimi ve bireysel tarzn yansmas vardr. 7.Etkileimlidir (Interactive): renen, portfolyo araclyla retmen ve arkadalaryla almalarn paylar ve bylece neri ve rehberlik alr. Bu yolla, portfolyonun oluturulmas ve gelitirilmesinde, rencinin gerek retmenlerle gerekse akranlaryla ibirlii almalar yapmas etkileimi arttrr.

Portfolyolarn erii
Bir portfolyo kullanl amacna gre, aadaki paralardan birkan ya da tamamn ierebilir: Eitim srecinde yer alan test sonular: standart baar testleri, tanlayc testler, retmen yapm testler, nite testleri vb., Ak ulu sorular ve renci cevaplar, Grup proje raporlar, Sanatsal projeler (art project), Dier konu alanlarna ilikin almalar, Kitap eletirisi veya incelemesi, Kompleks problemlere ait rencilerin taslak, gzden geirilmi ve son eklini alm almalar: Bu zellikle rencilerin dnt almalarndan ne derece faydalandklarn ve kiisel geliimleri asndan eksikliklerini ne derece giderdiklerini grmek asndan nemlidir, Dergi ve gazete makaleleri, (portfolyonun trne gre hazrlayan bireylerin ilgilenilen konu ile ilgili yaptklar makaleleri kapsamaldr. Bu bireyin konuyla ilgili yeterlik dzeyi ve ilgisini gstermesi asndan nemlidir.) renci retmen grmelerinin bant kaytlar (grsel ve iitsel), Otobiyografiler (rencilerin gemi ders srelerine ilikin), Aratrmalar (rencinin dzeyine gre kk raporlar veya renciye verilen bir konuya ilikin yapt kaynak taramasna dayal almalar kapsayabilir) incelemeler, gezi, gzlem raporlar,

15

 renci almalarna ilikin video kaytlar, retmen tarafndan tutulan kontrol listeleri, dereceleme lekleri, puanlama ynergeleri (rubrik formlar), rencilerin kendi kendini deerlendirme (self-evaluation) formlar ve akran gruplarnn deerlendirmeleri (peer-evaluation), rencilerin eitim srecine ilikin karlat problemler, rencilerin gnlk, haftalk veya aylk yapt i, aktivite veya faaliyetlere ilikin ktlar, Derse ve konulara ait kavramlarn kavrandn gsteren, retmen tarafndan tanmlanm renci aktivitelerine ilikin dokman vb belgeler, renciler tarafndan portfolyoyu deerlendiren kiilere yazlm portfolyonun ierdii tm paralarn aklamasn ieren raporlar renci-retmen grmelerine ilikin kaytlar, rencilerin yanl kavramlatrmalar ya da yanllarnn dzeltildiini gsteren belgeler, rencilerin almalarna ilikin fotoraf, taslak ve izimler, Gnlk ilerden rnekler, rnek olaylar, Dier renciler yada retmenle yaplan grmelere ilikin notlar.

Portfolyonun Uygulanmas
Portfolyonun uygulanmas aamasnda, rencilerin almalarnn toplanmas, toplanan bu almalardan seimin yaplmas, seilen bu materyallerin yanstlmas, yanstma aamasnda rencinin kendi hakknda bilinlenmesi yoluyla gelecek iin renme hedeflerini oluturmas nerilmektedir ve buna rencilerin portfolyolarn retmen ve akranlar ile paylaarak renme hedefleri ile balantlar kurma aamas eklenmitir. Bu aamalar aadaki gibi sralanabilir: Toplama: Bir alma portfolyosunun temel bir etkinliidir. Bu aamada rencinin baarsn ve ltlere gre geliimini gsteren yeterince almay toplamay gerektirir. Bu balamda her ey portfolyoya dahil edilmemelidir. Bir alma portfolyoya alnyorsa, neden alnd ve neyi gsterdii belirtilebilmelidir. Seme: Bu aamada, birinci aamada toplanan rnlerden hangilerinin portfolyada yer alaca belirlenir. Toplanan deerlendirmeyecek rnler portfolyodan kartlmaldr. Portfolyoda, renme hedefini yanstacak almalar yer almaldr. Yanstma: Bu aamada portfolyo gelitiren renci her bir rn iin ne dndn belirtmelidir. Yanstma aamasnda renci renen olarak kendinin farkna varr, ne yapabildii ile ilgili bilgi sahibi olur. lk portfolyo gelitiren acemi renciler iin bu aamada retmen yaplandrlm ak ulu sorularla rencilerin daha iyi yanstmalarna yardmc olabilir. Ynelme: Bu aamada renciler yanstmalarn gzden geirerek kendi hakknda bilgi sahibi olduktan sonra gelecee bakma ve gelecek iin hedeflerini oluturmaya balayacaktr. renci kendi alma rneklerini grdkten ve gzledikten sonra gelecekle ilgili renme hedeflerini tanmlayabilecektir. Bu aamadan sonra portfolyo uzun dnemli ve gl bir geliim arac olur. Balant: Portfolyo uygun kiilere sunulur ve retme-renme asndan tartlr. renme hedefleriyle bire bir balantlar kurulur ve bylece ibirlii ve fikir al verii salanm olur. Bu yolla renci uzun dnemli olarak renme srecine ilikin motivasyon kazanm olur.

16

PORTFOLYO DEERLENDRMENN OLUMLU YANLARI

Portfolyo deerlendirme zerine kurulu renmeler daha ok renci merkezlidir ve deerlendirme tek bir puana dayal olmad iin renme stillerine dayal olan yap daha olay ve doru deerlendirilebilir. renciler, kendi kiisel grlerini, deerlerini ve inanlarn, renici ve yazar olarak kendilerinin anlaylarn, beceri ve yeteneklerini, kendi ama ve sezgileri hakkndaki ifadelerini formle edebilir ve yanstabilirler. Bundan dolay renciler, renme ve deerlendirme srecinde daha ok rol oynadklarn hissederler. Dier taraftan portfolyolar retmenlerin gnlk rutin bir ekilde katlar puanlama yklerini azaltr ve ok boyutlu puanlama ekilleriyle, global anlama, alglama ve dnme becerilerini deerlendirmeyi salar. Tm bu aratrmalar sonucunda elde edilen avantajlar dnda portfolyolar ayrca; Okulun sorumluluklarn artrr: lke, blge, okul dzeyinde eitim sisteminin renci ihtiyalarn karlayabilmesini salamak iin portfolyo deerlendirmelerinden elde edilen bilgilere sk sk bavurulur. renci ama ve renmelerine ilikin ortak vizyon oluturulmasn salar: Portfolyo deerlendirme sistemi araclyla renciler, retmenler, yneticiler ve aileler rencilerin neler bilmesi gerektii ve dersin ya da retim dneminin sonunda ne yapabilmeleri gerektii konusunda genel ve ortak bir vizyon olutururlar. renci renmelerine ilikin gerek durumun tespit edilmesini salar: Portfolyolar renmelerin tm plaklyla gerek ekliyle resmedilmesini salar. Portfolyolar rencilerin hemen hemen tm gzlenebilir yetenek, sre veya kapsamla ilikili alan ilgilerini lmek iin kullanlabilir. Daha nceden belirlenmi puanlama kriterleri bulunduu srece ok geni ranjda renci rnleri portfolyo deerlendirme iine alnabilir. Portfolyolar btn rencileri kapsayacak ekilde, rencilerin ne yapabileceklerinin geerli ve gvenilir bir tanmn salamak iin yaplandrlabilir. renci renimini ve retimi gelitirir: Portfolyo deerlendirme sadece renci baarsna ilikin geni bilgi salamakla kalmaz ayn zamanda rencilerin renimi ve retim zerinde de pozitif bir etkiye sahiptir. retmenler, zerinde uzlamaya varlm kriterlere dayal portfolyolar puanlama ve kullanma konusunda eitim aldklar zaman, rencileri kendi renmelerinin sorumluluunu almalar iin tevik eden renci merkezli retim modellerine ynlenmekte ve bu modelleri kullanmay daha ok yelemektedirler. Portfolyo deerlendirme, deerlendirmede reform anlayn yanstr: Yeni deerlendirme reformunun savunucular, rencinin baarmn ve geliimini aklayan daha iyi bir anlay salamak iin, yeni lmlerin gerekliliini vurgulamaktadrlar.

17

KAYNAKLAR
1. Bahar, M., Nartgn, Z., Durmu, S. ve Bak, B. (2006). Geleneksel-Alternatif lme ve Deerlendirme Teknikleri retmen El Kitab. 1.Bask, Pegema Yaynclk: Ankara. 2. Karahan, U. (2007). Alternatif lme ve Deerlendirme Metodlarndan Grid, Tanlayc Dallanm Aa Ve Kavram Haritalarnn Biyoloji retiminde Uygulanmas. Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi. Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi. Gazi niversitesi, Eitim Bilimleri Enstits. Ankara. 3. Dr. Nuri DOAN. Eitimde lme deerlendirme el kitab. 4. nternet. 5. zelik, D.A. lme ve Deerlendirme. SYM Yaynlar Ankara, 1992. 6. Tekin, H. Eitimde lme ve Deerlendirme. Yarg Yaynevi, Ankara, 1991.

18