Dzce Tp Fakltesi Dergisi 2008; 3:15-20

Allerjik ve Allerjik Olmayan Astml Hastalarn Klinik zellikleri ve Solunum Fonksiyonlarnn Karlatrlmas
Fahrettin TALAY, Bahar KURT, Tuncer TU
Abant zzet Baysal niversitesi, zzet Baysal Tp Fakltesi Gs Hastalklar Anabilim Dal, Bolu ZET Ama: Allerjik ve allerjik olmayan astml hastalarn demografik ve klinik zellikleri ve solunum fonksiyon deerlerinin karlatrlmas. Gere ve Yntem: Ocak 2005-Ocak 2007 tarihleri arasnda Gs Hastalklar Polikliniinde astm tans konulan ve prik testi yaplan hastalarn retrospektif olarak incelenmesi. Bulgular: almaya 233 astml hasta (102 allerjik, 131 allerjik olmayan) alnd. Allerjik astmllarda allerjik olmayanlara gre 50 ya altndaki hasta oran daha fazla idi (Allerjiklerde %66, allerjik olmayanlarda %50, p<0.05). Hastalarn 175i (%75) kadn idi ve allerjik olmayan astmllarda kadn hasta oran (%82) allerjik astmllara (%67) gre daha fazla idi (p= 0.009). Allerjik astmllarda ortaokul ve zeri eitimlilerin oran daha yksek idi (p<0.001). Burun tkankl, burun aknts ve haprma yaknmalarnn skl allerjik astmllarda (p<0.05), nefes darlnn skl allerjik olmayan astmllarda daha fazla idi (p= 0.002). Solunum fonksiyon testlerinin karlatrlmasnda allerjik astmllarn ortalama FVC (%) ve FEV1 (%) deerleri allerjik olmayan astmllara gre belirgin olarak daha yksekti (p<0.001). Prik testinde en sk akarlara (79 kiide) ve polenlere (48 kiide) kar pozitiflik saptand. Sonular: Bu almada allerjik olmayan astmn ileri ya, kadn cinsiyet, dk eitim seviyesi ve dk solunum fonksiyon deerleri ile ilikili olduu bulundu. Burun aknts, burun tkankl ve haprma yaknmalarnn allerjik astmllarda, nefes darl yaknmasnn ise allerjik olmayan astmllarda daha sk olduu saptand. Allerjik astmllarda saptanan en yaygn allerjiler akarlar ve polenler idi. Astml hastalarda altta yatan allerji varlnn erken dnemde saptanmas hastalarn tedavi ve izleminde nemlidir. Anahtar kelimeler: Astm, allerji, klinik zellikler, solunum fonksiyon deerleri.

The Comparison of Clinical Characteristics and Pulmonary Functions of Allergic and Non-Allergic Asthma Patients
SUMMARY Aim: To compare demographic and clinical characteristics and pulmonary function values of allergic and nonallergic asthmatic patients. Material and Methods: Retrospective analysis of patients underwent skin prick test and had the diagnosis of asthma in chest disease clinic between January 2005 and January 2007. Results: Two hundred and thirty three asthmatic patients (102 allergic and 131 non-allergic) were enrolled to study. The number of allergic patients under 50 years old was more than non-allergic asthmatic patients (66% in allergic patients and 50% in non-allergic patients, p<0.05). Of the patients 175 (75%) were female and the rate of female patients in non-allergic asthmatic (82%) was more than allergic asthmatic patients (67%) (p=0.009). The rate of patients with education level of secondary school or above was higher in allergic asthmatics (p<0.001). The frequency of symptoms such as nasal obstruction, nasal discharge and sneezing was higher in allergic asthmatics (p<0.05) and frequency of dyspnea was higher in non-allergic asthmatics (p=0.002). In comparison of pulmonary function test parameters; mean FVC (%) and FEV1 (%) values were significantly higher in allergic asthmatics than non-allergic ones (p<0.001). In skin prick test most commonly encountered positive reactions were against house dust mites (79 patients) and pollens (48 patients). Conclusion: In this study, we detected that non-allergic asthma was related to older age, female gender, lower education level and lower pulmonary function test values. Nasal discharge, nasal obstruction and sneezing complaints were frequent in allergic asthmatics and dyspnea was more frequent in non-allergic asthmatics. Most common allergies in allergic asthmatics were house dust mites and pollens. Detection of presence of allergy in asthmatic patients in early period is important in treatment and follows up of patients. Key words: Asthma, allergy, clinical characteristics, pulmonary function parameters

Fahrettin TALAY ve ark.

15

Dzce Tp Fakltesi Dergisi 2008; 3:15-20

GR Astm uygun bir genetik zeminde evresel faktrlerin etkisi ile ortaya kan, hava yollarnn kronik inflamasyonuna bal reversibl obstrksiyon ile seyreden bir hastalktr (1). Astmda atopi en nemli risk faktrdr (2). Astm ve atopi birlikte olabildii gibi, birbirinden ayr olarak ta bulunabilirler. Allerjik mekanizmalar ocukluk a astmnn yaklak %80inden sorumlu iken, erikinlerde %30-50sinden sorumludurlar (1). Allerjik ve allerjik olmayan astmn gelime mekanizmalar farkl olabildii gibi, her iki hasta grubu kendi ierisinde klinik zellikleri, elik eden st solunum yolu yaknmalar, hastalk derecesi ve hastaln seyri farkl olabilir. Bu almada allerjik ve allerjik olmayan astml hastalarn demografik ve klinik zelliklerinin ve solunum fonksiyon deerlerinin karlatrlmas amaland. GERE VE YNTEM Hasta grubu Hasta grubu Ocak 2005 ile Ocak 2007 tarihleri arasnda Gs Hastalklar Polikliniimizde astm tans konulan hastalardan oluuyordu. Bu alma retrospektif olarak hasta dosyalarnn incelenmesi ile yaplmtr. Prik testi uygulanmayan astml hastalar alma d brakld. Astml hastalarn tanlarnn konulmas ve hastalk derecelerinin belirlenmesi GINA rehberine gre yapld (3). Hastalarn tanlar iin anamnez ve fizik muayene ile birlikte erken reversibilite testi yapld. Erken reversibilite sonucu negatif olan hastalarda ge reversibiliteye bakld. Solunum fonksiyon deerleri normal snrlarda olan hastalarda PEF deikenliine bakld. Tm bu testler GINA rehberine gre yapld (3). Solunum fonksiyon testi ve dier tetkikler Solunum fonksiyon testi iin Spirolab MIR SRL 2000 (talya) cihaz kullanld. Hastalarn solunum fonksiyon testleri ayakta iken yapld. Test en az kez uygulanp en iyi deer kaydedildi. Testten en az 12 saat nce uzun etkili, 6 saat nce de ksa etkili betaagonist ilalar kesildi. Solunum fonksiyon testine uyum salayamayan hastalar alma grubuna dahil edilmedi. Poliklinik mracaatlar srasnda hastalarn serumlarnda Total IgE seviyelerine ve kan saymlarnda eozinofil yzdesine bakld.

Deri Prik Testleri Antihistaminik ve steroid tr ila kullanan hastalarn bu ilalar prik testi yaplmadan en az 24 saat nce kesildi. Prik test Dermatophagoides pteronyssinus, Dermatophagoides farinea, aa, ot, ot/tahl, buday, yabani ot polenleri, kedi ve kpek epiteli, hamam bcei, Alternaria, Aspergillus, Candida Albicans, Cladosporium antijenleriyle (Allergopharma, Germany) yapld. Serum fizyolojik ve histamin negatif ve pozitif kontrol olarak kullanld. Yirmi dakika sonra histamin ve dier allerjenlerin en geni ap lld. Testin pozitif test olarak kabul edilmesi iin herhangi bir allerjene kar oluan kabarkln histamine ait kabarkln %50 ve daha yukar olmas veya allerjen yant negatif kontroln oluturduu kabarklk apnn 3 mm ve zeri olmas pozitif olarak deerlendirildi. Deri prik testinde bir veya daha fazla allerjene kar pozitiflik olmas halinde o kii allerjik astm olarak kabul edildi. statistiksel Analiz almann istatistiksel deerlendirmesi iin SPSS 10.0 paketi kullanld. Sonular ortalama standart sapma olarak sunuldu. ki grup arasndaki farklarn karlatrlmasnda student t testi ve ki-kare testi kullanld. kiden fazla gruplarn karlatrlmasnda Kruskal Wallis H testi ve ki-kare testi kullanld. Korelasyon analizi iin bivariate Spearman testi kullanld. Karlatrlan verilerde p< 0.05 olmas istatistiksel olarak anlaml kabul edildi. BULGULAR almaya alnan 233 astml hastann (102 allerjik, 131 allerjik olmayan) ya ortalamas ve standart sapmas (SS) 47.7 16.0 (1884) idi. Allerjik hastalarn ya ortalamas daha dk idi (Allerjik astmllarn 43.2 16.6, allerjik olmayan astmllarn 51.2 14.6) (p<0.001). Allerjik astmllarda allerjik olmayanlara gre 30 ya altndaki hasta oran daha fazla idi (Allerjiklerde %75, allerjik olmayanlarda %37, p<0.001). Hastalarn 175i (%75) kadn idi ve allerjik olmayan astmllarda kadn hasta oran (%82) allerjik astmllara (%67) gre daha fazla idi (p= 0.009). Allerjik astmllarda ortaokul ve zeri eitimlilerin oran daha yksek idi (p<0.001) (Tablo I). Hastalarn %74 hi sigara imemiti, %16s sigara imeyi brakmt. Allerjik ve allerjik olmayan astmllar arasnda

Fahrettin TALAY ve ark.

16

Dzce Tp Fakltesi Dergisi 2008; 3:15-20

Tablo 1. Allerjik ve allerjik olmayan astml hastalarda demografik zelliklerinin, hastalk iddetinin ve semptom sklnn karlatrlmas. Allerjik (n= 102) Allerjik olmayan Toplam p (n=131) n (%) n (%) n (%) Ya 43.2 16.6 51.2 14.6 47.7 16.0 <0.001 Ya grubu 30 30 (29) 10 (8) 40 (17) <0.001 > 30 72 (71) 121 (92) 193 (83) Cinsiyet Kadn 68 (67) 107 (82) 175 (75) 0.009 Erkek 34 (33) 24 (18) 58 (25) Eitim durumu lkokul ve alt 40 (39) 89 (68) 129 (55) <0.001 Ortaokul ve zeri 62 (61) 42 (32) 104 (45) Tan Hafif intermittan 19 (65) 10 (35) 29 Hafif persistan 34 (40) 51 (60) 85 >0.05 Orta persistan 38 (46) 45 (54) 83 leri pesistan 11 (31) 25 (69) 36 ksrk 82 (80) 108 (82) 190 (82) >0.05 Balgam 56 (55) 81 (62) 137 (59) >0.05 Nefes darl 89 (87) 128 (98) 217 (93) 0.002 Gste tkanklk 71 (70) 103 (78) 174 (75) >0.05 Hrlt 78 (77) 110 (85) 188 (81) >0.05 Burun tkankl 61 (60) 56 (43) 117 (50) <0.05 Burun aknts 32 (31) 19 (15) 51 (22) 0.002 Haprma 65 (64) 59 (45) 124 (53) 0.004 Gzlerde kant 52 (51) 51 (39) 103 (44) >0.05 Geniz aknts 33 (32) 30 (23) 63 (27) >0.05 Tablo 2. Allerjik ve allerjik olmayan astml hastalarn solunum fonksiyon deerleri, hastalk sresi, serum total IgE seviyesi ve eozinofil yzdesinin karlatrlmas Allerjik Allerjik olmayan Toplam p (n= 102) (n=131) FVC (L) 2.9 1.0 2.3 0.8 2.6 0.9 <0.001 FVC (%) 82 17 78 18 80 18 >0.05 2.3 0.9 1.9 0.7 2.1 0.8 FEV1 (L) <0.001 FEV1 (%) 79 41 74 20 76 31 >0.05 77 10 78 11 78 10 >0.05 FEV1/FVC (%) Eozinofil (%) 4.7 3.8 3.2 2.8 3.8 3.4 0.009 Total IgE (u/ml) 263 306 124 283 191 302 <0.001 Astm sresi (ay) 99 102 95 118 97 111 >0.05 Akrabalarda astm 50 (49) 57 (43) 107 >0.05 veya allerjik hastalk sigara ime durumu asndan bir fark yoktu (p>0.05). Allerjik ve allerjik olmayan astmllar arasnda ksrk, balgam, hrlt ve gste tkanklk gibi yaknmalarn skl ynnden bir fark yoktu (p>0.05). Yalnzca nefes darl skl allerjik olmayan astmllarda daha fazla idi (p= 0.002). Burun tkankl, burun aknts ve haprma yaknmalarnn skl ise allerjik astmllarda daha fazla idi (p<0.05) (Tablo I). Solunum fonksiyon testlerinin karlatrlmasnda allerjik astmllarn ortalama FVC (%) ve FEV1 (%) deerleri allerjik olmayan astmllara gre belirgin olarak daha yksekti (p<0.001). Dier solunum fonksiyon deerleri ve erken reversibilite sonras FVC, FEV1 ve PEF deerlerindeki art

Fahrettin TALAY ve ark.

17

Dzce Tp Fakltesi Dergisi 2008; 3:15-20

Tablo 3. Allerjik astml hastalardaki allerjen tiplerinin cinsiyet ve hastalk iddetine gre dalm.1 Akarlar Hamam Hayvan Mantarlar Polenler En az bir bcei epitelleri allerjen (+) n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) Cins Kadn 53 (30) 22 (13) 20 (11) 23 (13) 29 (17) 68 (39) Erkek 26 (45)2 13 (23) 10 (17) 18 (31)3 19 (33) 3 34 (59) 3 Tan Hafif intermittan 13 (17) 7 (20) 5 (16) 7 (17) 11 (23) 19 (18) Hafif persistan 24 (30) 11 (31) 8 (27) 15 (37) 16 (33) 34 (33) Orta persistan 32 (40) 14 (40) 15 (50) 14 (34) 19 (40) 38 (37) leri pesistan 10 (13) 3 (9) 2 (7) 5 (12) 2 (4) 11 (12) Toplam4 79 (34) 35 (15) 30 (13) 41 (18) 48 (21) 102 (44)
Baz hastalarda birden fazla allerjen tipine kar pozitiflik olduu iin allerjen tiplerinin toplam en az bir allerjen pozitiflik saysndan fazladr, 2 p<0.05, 3 p<0.01, 4 Allerjen tiplerinin yzdeleri tm hasta saysna (233) grehesaplanmtr.
1

yzdesi ynnden iki grup arasnda fark bulunmad (p>0.05). Ayrca tm astmllarda 50 ya altnda olanlarda, 50 ya zeri olanlara gre ortalama FEV1 %si daha yksek bulundu (50 ya altnda olanlarda 80 36, 50 ya zeri olanlarda 71 22, p= 0.006). Ya ile FVC (r= 0.640, p<0.001), FVC %si (r= -236, p<0.001), FEV1 (r= -0.663, p<0.001) ve FEV1 %si (r= 0.221, p= 0.001) arasnda negatif korelasyon saptand. Ortalama serum eozinofil yzdesi (p= 0.009) ve total IgE (p<0.001) seviyesi allerjik astmllarda daha yksek idi (Tablo II). ki grup arasnda astm sresi ve yakn akrabada astm veya allerjik hastalk varl ynnden bir fark yoktu (p>0.05). Allerjen tipine gre erkeklerde kadnlara gre akar (p<0.05), mantar (p<0.001), polen (p<0.001) ve en az bir allerjenin (p<0.001) pozitif olmasnn skl daha fazla idi. Hastalk iddeti ve allerjen tipleri arasnda bir iliki bulunmad (p>0.05). Allerjik astmllarda 79 kiide akar, 48 kiide polen, 41 kiide mantar, 35 kiide hamam bcei ve 30 kiide hayvan epitellerine kar pozitiflik saptand (Tablo III). TARTIMA Bu almada allerjik olmayan astmllarn allerjik astmllara gre ya ortalamas yksek, kadn cinsiyet oran fazla ve eitim seviyesi daha dk idi. Portekizde yaplan bir almada ise allerjik olmayan astmn ileri ya ve kadn cinsiyet ile ilikili olduu bildirildi (4). Fransada yaplan bir aratrmada ileri ya, kadn cinsiyet, dk FEV1 yzdesi ve sinzal polipozisin allerjik olmayan astmla ilikili olduu bildirildi (5). Anne ve babadaki atopinin genetik olarak

ocua gemesi ve ayrca ev tozu akar, hamam bcei ve ev hayvanlar gibi yaygn evresel allerjenlere maruziyetin yaamla birlikte balamas allerjik astmn ocukluk a ve daha gen yalarda ortaya kmasna neden olabilmektedir. Yaplan bir almada okul eitimindeki art ile atopi skl arasnda pozitif iliki olduu bildirildi (6). talyada yaplan bir aratrmada yksek sosyoekonomik seviye ile atopi arasnda pozitif bir iliki bulunduu bildirildi (7). zetlenecek olursa almamzda allerjik olmayan astm ileri ya, kadn cinsiyet ve dk eitim seviyesi ile ilikili idi. Bizim almamzda allerjik astmllarda burun tkankl, burun aknts ve haprma yaknmalarnn skl daha fazla saptand. Mersinde astml hastalarda yaplan almada allerjik riniti olan astmllarda allerjik riniti olmayanlara gre deri testi pozitifliinin belirgin olarak yksek olduu bildirildi (8). Allerjik astmllarda allerjik rinit varlnda nazal kavitede hiperemi, dem ve konka hipertrofisi gibi deiikliklere bal olarak allerjik rinite ait yaknmalar daha sk olmaktadr. Bundan dolay allerjik astml hastalarmzn allerjik rinite bal olarak haprma, burun aknts ve burun tkankl yaknmalarnn sklnn daha fazla olduunu dndk. anlurfadaki astml hastalarda en sk grlen semptomlar nefes darl (%95), ksrk (%87) ve hrlt (%72) idi (9). Bizim hastalarmzda da saptadmz en sk semptomlar srasyla nefes darl (%93), ksrk (%82) ve hrlt (%81) idi. Astmllarda en sk rastlanan semptomlarndan yalnzca nefes darl yaknmasnda iki grup arasnda fark vard. almamzda allerjik olmayan astmllarn FVC ve FEV1 gibi

Fahrettin TALAY ve ark.

18

Dzce Tp Fakltesi Dergisi 2008; 3:15-20

solunum fonksiyon deerlerinin daha dk olmas ve ileri hastala sahip olmalarndan dolay daha fazla oranda nefes darl yaknmalarnn olduunu dnmekteyiz. Bu almada allerjik astmllarda allerjik olmayanlara gre FVC %si ve FEV1 %si daha yksek bulundu. Ayrca tm astmllarda 50 ya altnda olanlarda, 50 ya ve zeri olanlara gre FEV1 %si daha yksek idi. Ya art ile solunum fonksiyon deerleri arasnda negatif korelasyon saptand. Bir aratrmada 50 yandan sonra balayan astmllarda, 50 yandan nce balayan astmllara gre FEV1 deerinin daha dk olduu bildirildi (10). Allerjik olmayan astmn daha ge yalarda ortaya kmas ve ilerleyen yala birlikte astm iddetinin artmas ve araya giren ataklar daha fazla oranda solunum fonksiyonlarn olumsuz olarak etkilemektedir. Bunlarn neticesinde ilerleyen yala birlikte solunum fonksiyon deerleri de dmektedir. Bu almada astmllarda deri prik testinde en sk akarlara (%34) ve polenlere (%21) kar pozitiflik saptand. Edirnede (11) pulmoner semptomlarla bavuran hastalarda deri prik testinde en sk akarlara (%39) ve aa polenlerine (%26) kar, anlurfadaki (10) astml hastalarda ise en sk ayr polenlerine kar pozitiflik saptand bildirildi. anlurfadaki hastalarda akar pozitiflii 2. srada olmasna ramen olduka dk bulunmutu. Kuveytte astml hastalarn deri testinde en sk akarlara (%28) kar pozitiflik tespit edildii bildirildi (12). Dzcede allerjik rinitli hastalarda deri testinde en sk akarlara, ikinci sklkta da ot polenlerine kar pozitiflik saptand bildirildi (13). Bizim almamzda ve dier almalarda hem astml hem de allerjik rinitli hastalarda prik testinde en sk akarlara kar pozitiflik saptanmken, yalnzca anlurfadaki aratrmada en sk ayr polenlerine kar pozitiflik olduu bildirilmiti. Aratrmac yazsnda bu sonucu blgenin iklim artlarnn farkl olmasna balamt. Sonu olarak, bizim hastalarmzda allerjik olmayan astmn ileri ya, kadn cinsiyet, dk eitim seviyesi ve dk solunum fonksiyon deerleri ile ilikili olduunu belirledik. Burun aknts, burun tkankl ve haprma yaknmalarnn allerjik astmllarda, nefes darl yaknmasnn ise allerjik olmayan astmllarda daha fazla sklkta olduunu ve astmllarda deri testinde en sk akarlara ve polenlere kar duyarllk olduunu saptadk. Astml hastalarda altta

yatan allerji varlnn erken dnemde saptanmas hastalarn tedavi ve izleminde nemlidir.
Yazma Adresi: Fahrettin Talay. Abant zzet Baysal niversitesizzet Baysal Tp Fakltesi Gs Hastalklar Anabilim Dal Glky- Bolu, 14280 Telefon No: 0 374 25346563365, e-mail: ftalay2000@yahoo.com

KAYNAKLAR 1. Karakaya G. Atopi, allerji ve astm. In: Astm ve elik eden durumlar. (Eds): Karakaya G, Kalyoncu AF (eds). Ankara, Bilimsel Tp Yaynevi 2531. 2004. 2. Trkta H, Trkta . Astma. 1. bask, Ankara: Bozkr matbaaclk. 13, 1998. 3. GINA Report, Global Strategy for Asthma Management and Prevention 2006. Available at http://www.ginasthma.org. 4. Loureno O, Fonseca AM, TabordaBarata. Demographic, laboratory and clinical characterisation of adult portuguese asthmatic patients. Allergol Immunopathol (Madr). 35:177183, 2007. 5. Romanet-Manent S, Charpin D, Magnan A, et al. Allergic vs nonallergic asthma: what makes the difference? Allergy. 57:607-613, 2002. 6. Schafer T, Ruhdorfer S, Weigl L, et al. School education and allergic sensitization in adults. Allergy. 56:12061210, 2001. 7. Forastiere F, Agabiti N, Corbo GM, et al. Socioeconomic status, number of siblings, and respiratory infections in early life as determinants of atopy in children. Epidemiology. 8:566570, 1997. 8. alkolu M, zge C, Sarta E, ve ark. Riniti olan ve olmayan astml hastalarda prick cilt testi pozitiflii ile atopi deerlendirilmesi. ME Tp Fak Derg. 4:116122, 2003. 9. Ceylan E. anlurfada bron astml olgularn klinik zellikleri. Solunum. 6:5 13, 2003. 10. eldir J, Aytemur Solak Z, zhan MH. Ge balayan astmn klinik zellikleri. Toraks Dergisi. 6:197-201, 2005. 11. akr Edis E, Tabakolu E, alar T, ve ark. Trakya blgesinde pulmoner semptomlarla bavuran hastalarda alerji deri testi sonular. Trakya Univ Tip Fak Derg. 24:1216, 2007. 12. Khadadah M, Onadeko BO, Ezeamuzie CI, et al. The association of skin test reactivity, total serum IgE levels, and peripheral

Fahrettin TALAY ve ark.

19

Dzce Tp Fakltesi Dergisi 2008; 3:15-20

blood eosinophilia with asthma in Kuwait. J Asthma. 37:481488, 2000. 13. ztrk , Tokmak A, Gl E ve ark. Dzcede Allerjik Rinitli Hastalarda Prick

Testi Sonular. Dzce Tp Fakltesi Dergisi. 1:11-14, 2005.

Fahrettin TALAY ve ark.

20