SEMINARSKI RAD: POJAM I PREDMET KRIMINOLOGIJE 1.

POJAM KRIMINOLOGIJE

KRIMINOLOGIJA je nauka o zloinu , latinski crimen-zloin. Kriminologija je nauka koja izuava kriminalitet kao negativnu drutvenu pojavu. U najoptijem smislu kriminologija je nauka o zloinu. Ovaj termin je prvi upotrebio francuski antropolog P. Topinard u svom delu Antropologija 1879, oznaavajui kriminologiju kao nauku o prouavanju zloina. Prvo delo pod nazivom Kriminologija objavio je italijanski pozitivista sudija kriviar RAFAELE GAROFALO 1884. Definisanjem pojma kriminologije bavio se veliki broj autora TRADICIONALAN POJAM. zloin, a u savremenom znaenju to je kriminalitet. Kriminalitet je veoma stara drutvena pojava i za nju se zanimaju mnoge nauke kao to su: pravna nauka, sociologija, psihologija, psihopatologija, antropologija, fenomenologija i dr. Istorijski posmatrano moramo navesti Hamurabijev zakonik 1800g.p.n.e. Indijski zakoni Manu 1200 g,p.ne. Zakon dvanaest tablica kojim se kriminalitet kanjavao. Prouavajui kriminalne probleme sa raznih aspekata vremenom su se razvile i posebne kriminoloke discipline kao to su: kriminalna antropologija socijologija, psihologija, politika, etiologija, fenomenologija i druge koje ne nose predznak kriminalne kao to su: viktimologija, penologija i slino. Nekadanji direktor kriminolokog drutva u Beu Grasberger smatra da kriminologija obuhvata brojne naune discipline koje meusobno povezuje jedino to to predmete njihovog istraivanja predstavljaju krivina dela. On smatra da je Franc List s pravom okvalifikovao kriminologiju kao pomonu nauku krivinog prava. Po miljenju Grasbergera kriminologija nije ista ve je pre prirodna nauka jer se u metodi istraivanja slui njihovim metodama. Profesor kriminologije Graunhurt u Oksfordu smatra da je kriminologija empirijska nauka koja nauno prouava rezultate, forme i uzroke zloina, kaznenog i popravnog postupka sa zloincima. Koncepcija kriminologije ima onoliko koliko ima i samih kriminologa. Neki autori smatraju da postoji pet i vie podruja na kojima se iskazuje predmet kriminologije. Holist tvrdi da se u teoriji kriminologija pojavljuje: prvo, kao samostalna nauna disciplina koja se bavi istraivanjem krivinih dela i kazni, zatim kao nauka o zloinu u irem smislu, kojom se obuhvataju uzroci kriminaliteta, metodi njihovog suzbijanja, pitanje kriminalne politike, penologije, materijalnog i formalnog krivinog prava; tree kao nauka o pojavama i uzrocima kriminaliteta, uz kriminalistiku, krivino pravo i kriminalnu politiku; etvrto kao nauka o linosti i peto podruje po kome se kriminologija u uem smislu shvata kao nauka o uzrocima i pojavama kriminaliteta. Iz tree grupe pravca kriminologije izdvajaju se stavovi Reklesa koji ovu discipline smatra naukom o kanjavanju, policiji, sistemu sudstva, kriminalitetu maloletnika i drugo.

www.BesplatniSeminarskiRadovi.com

Po Danskim naunicima Hurvitu i Kristijansenu kriminologiju ine: kriminografija-opisni deo zasnovan na statistici; kriminalna sociologija, kriminalna biologija, kriminalna somatologija, kriminalna psihologija, drutveno-psiholoko tretiranje delikvenata, kriminalna genetika, predikciona istraivanja i viktimologija. etvrti pravac zastupaju savremeni ameriki kriminolozi koji u svojim radovima akcenat stavljaju na linost delikventa i njegov tretman, uee o injenicama zloina i nainu njegovog suzbijanja. Po uverenju Saderlanda i Kresija kriminologija je nauka koja tim nazivom obuhvata tri discipline: sociologiju krivinog prava,. kriminalnu etiologiju i penologiju. Predstavnici petog pravca su preteno nemaki kriminolozi koji su veoma brojni. Lernel razlikuje kriminologiju sensu stricto, kao nauku o genetskom iniocu zloina i sensu largo koja pored prvog znaenja obuhvata i kriminalnu femenologiju, strukturu i dinamiku. Po Midendorfu kriminologija u Nemakoj smatra se naukom o zloinu, kao pojava pojedinaca i naroda, po Eksneru to je nauka o kriminalitetu. Poljski kriminolog Valak smatra da je kriminologija nauka iji je predmet istraivanje uzroka kriminaliteta, njegovih oblika, pravilnosti i zavisnosti povezanih s prestupnikom i kriminalitetom. Veoma rano se kriminalitetom bavila i kriminalna sociologija koja je svoja kriminoloka shvatanja zaela praktino sa klasinom kolom u 18 veku. Poznati francuski sociolog Dirkem je preko definisanja pojma kriminaliteta ustanovio pojam kriminologije. On je rekao da je kriminalitet proizvod meanja uticaja ljudi i drutva, iji se koreni nalaze u drutvu i da je imanentan samom drutvu. Po njemu pojava kriminaliteta sadrana je u kanjavanju dok nauka koja se tim bavi naziva se kriminologija. S obzirom da postoji razliito definisanje pojma kriminologije u teoriji postoje razliiti pokuaji odreenja kriminolokih podruja i diciplina .Po tome kriminologija kao grupna nauka deli se na teorijske i aplikativne discipline. U teorijske- prema njima spadaju kriminalna sociologija, kriminalna antropologija, kriminalna psihologija, kriminalna psihopatologija i penologija. Aplikativna ili primenjena kriminalogija obuhvata kriminalnu politiku, kriminalnu profilaksu i kriminalistiku. UI POJAM KRIMINOLOGIJE - predstavlja kriminologiju kao nauku koja se bavi izuavanjem etiologije i fenomenologije kriminaliteta, kao masovne i individualne pojave. Kriminologija je nauka o deliktu i delikventima. Pristalice ovog koncepta kriminologije su Garofalo, Dirkem, Lombrozo, Pinatel i dr. Moe se rei da preovlauje shvatanje IREG POJAMA KRIMINOLOGIJE po kome pristalice ove koncepcije smatraju da kriminologija pored istraivanja kriminaliteta u uem smislu izuava i sve ostale oblike prestupnog i devijantnog ponaanja; zatim sistem dravnih mera i mehanizama za suzbijanje kriminaliteta, ukljuujui organizaciju i rad pravosudnih i policijskih organa i ustanova za izvrenje krivinih sankcija. Unutra ove koncepcije ima vie shvatanja i pristalice ove koncepcije su: Ferri, Gassberger, Gros, Seeling i dr. PREDSTAVNICI AUSTRIJSKE ENCIKLOPEDIJSKE KOLE smatraju da je kriminologija multidisciplanarna nauka koja obuhvata parcijalne discipline: od kojih se jedne bave kriminalnom stvarnou-kriminalna fenomenologija, kriminalna sociologija, kriminalna psihologija i kriminalna antropologija; druga se bavi injenicama krivinog

postupka -kriminalistika, sudska medicina, sudska psihologija, a tree spreavanjem krivinih delakriminalna profilaksa, kurativna pedagogija, penologija. SINTETIKA SHVATANJA kriminologiju vide kao sintetiku nauku koja se svodi na enciklopedijsko shvatanje kriminaliteta. Nju su postavili Nieforo i Feri. Ovo stanovite su kasnije prihvatili i drugi naunici, a od savremenih francuski kriminolog Pinatel. Prema Feriju kriminologija je opti pojam za sve krivine nauke pa i za krivino pravo. Ovakva shvatanja temelje se na teoriji da je kriminologija nauka koja se bavi sveobuhvatnim prouavanjem zloina i izvrioca, kao delatnost oveka i masovne pojave. Ona koristi saznanja drugih nauka poput biologije , medicine, psihologije, sociologije i psihopatologije. KRIMINOLOKE DISCIPLINE I PODRUJA nastale su iz razliitih pristupa u definisanju. Najea podela je na kriminalnu fenomenologiju, kriminalnu profilaksuprevencija i suzbijanje. Kriminalna fenomenologija simptomatologija, bavi se dinamikom i strukturom delikta kao njihovom rasprostranjenou, dok oblasti kriminalne etiologije pripadaju pitanja faktora i uzronosti koje su usmerene prvenstveno ka linosti delikventa. Slina ovoj je i podela na optu i kliniku kriminologiju. 2 .PREDMET KRIMINOLOGIJE

Predmet prouavanja kriminologije je delikventna linost ili sam delikt ili i jedno i drugo.Prva shvatanja o predmetu kriminologije potiu od italijanskog kriminologa Lombroza koji je smatrao da je osnovno pitanje nauke zloinac, a ne njegovo delo. Drugo stanovite koje je socioloko i pravno polazi od toga da je predmet kriminologije zloin. Ovo shvatanje potie od francuskog sociologa Dirkema, gde se pretena kriminoloka istraivanja kreu u dva pravca: posmatranje unutranjeg stanja linosti i ispoljavanje slobodne ili prinudne volje, koje su uslovljene socijalnom okolinom. Linost delikventa, kao predmet kriminologije, moe se posmatrati iz dva aspekta kako se njegovo unutranje stanje manifestuje u socijalnoj sredini i na drugoj strani, kako se socijalna sredina odraava na njegova unutranja svojstva. Neki autori polaze od stanovita da su predmet izuavanja kriminologije kriminoloki faktori, odnosno uzroci koji oveka dovode do vrenja krivinih dela. Predstavnici ovih shvatanja su: Feri, Hurvit, Pinatel i dr. Ovo stranovite potie od italijanskoh pozitiviste Feria. Ovo shvatanje je vailo pola veka kao vladajue shvatanje. Neki autori polaze od stava da je predmet kriminologije zloin, ali kao istorijska kategorija- Gabriel, Tarde i dr. Garofalov princip je: da nova kriminologija poznaje tri elementa: ZLOIN, ZLOINCA i SREDSTVA REPRESIJE.

PREDMET KRIMINOLOGIJE U NAJOPTIJEM SMISLU je kriminalitet kao individualni in i drutvena pojava, njegovi uzroci i pojavni oblici. To podrazumeva da je predmet kriminologije: s jedne strane skup individualnih pojava, to znai skup delikata koje je poinio pojedinac, a sa druge strane to je negativna drutvena pojava koja je zakonom zabranjena aktivnost, to je skup individualnih akata drutvene nediscipline sankcionisane kao krivina dela. Poseban predmet kriminologije je linost delikventa, njegova socijalna obeleja, psiholoka i bioloka struktura.

3. POJAM KRIMINALITETA - NJEGOVA BITNA SVOJSTVA

KRIMINALITET je drutvena pojava vrenja k.dela od strane pojedinaca. Kriminalitet predstavlja pojedinani akt i drutveni fenomen. PRAVNA DEFINICIJA KRIMINALITETA postoji ue i ire odreenje pojma kriminaliteta. Prema UEM shvatanju kriminalitet predstavlja samo radnje koje predstavljaju k. dela. Prema IREM shvatanju re je o delima koja obuhvataju sve protivpravne kanjive radnje, pored krivinih dela tu su i prekraji i prestupi. U krivinopravnoj literaturi preovlauje ui pristup jer se smatra da ukoliko je nije k. delo, onda nije ni zloin, a to bi znailo da nije ni kriminalitet. SOCIOLOKA DEFINICIJA je u definisanju kriminaliteta ireg pristupa, ona je sadrajnija, ona ne posmatra samo delo ve prouava i uinioca, drutvene uzroke, uslove i posledice kriminaliteta. Socioloka definicija kriminalitet definie kao drutvene pojave kojima se ugroavaju osnovne drutvene vrednosti. KRIMINOLOKA DEFINICIJA postavlja vezu izmeu pravnihi i sociolokih tumaenja. Ovu vezu su popunili kriminolozi i kriminoloka shvatanja koja polaze od inkriminisanih dela i drutvenih uslova. KRIMINOLOKE DEFINICIJE KRIMINALITETA moemo odrediti kompilacijom bitnih obeleja pravnog i sociolokog znaenja. To znai da su one skup drutvenih pojava kojima se ugroavaju univerzalne drutvene vrednosti i kao takve su sankcionisane krivinim pravom. BITNA SVOJSTVA KRIMINALITETA SU: skup individualnih pojava masovna pojava; pojava koja ima drutveni karakter sa obzirom na rasprostranjenost u prostoru i vremenu; to je negativna drutvena pojava kojom se kre neke norme i ugroavaju vrednosti; to je istorijska pojava koja je karakteristina za sve periode drutva; to je univerzalna pojava koja je svojstvena svim drutvima i koja ne poznaje granice. KRIMINALITET nije samo prost skup individualnih pojava, ve masovna i negativna drutvena pojava, a zadatak kriminologije je da utvrdi njene uzroke, faktore, strukturu (linost i dela) i zakonitosti. 4. PODELA KRIMINOLOGIJE

NAJEA PODELA KRIMINOLOGIJE JE na : kriminalnu etiologiji-faktori i uzroci koji dovode do k. ponaanja; kriminalnu fenomenologiju i kriminalnu profilaksu. POSTOJI I DRUGA PODELA koja kriminologiju deli na: OPTU I KLINIKU KRIMINOLOGIJU. Smatra se da ova podela potie od francuskog kriminologa ana Pinatela. Klinika kriminologija je prilino rasprostranjena Lombrozova kola-italijanska antropoloka kola. KRIMINALNA ETIOLOGIJA PROUAVA faktore, uzroke i povod kriminalnog ponaanja koja su usmerene prvenstveno ka linosti delikvenata. Ona istrauje uzroke ponaanja delikventa kroz nain njegovog ivota, u njegovim moralnim i karakternim svojstvima i prirodi veza sa drutvenom sredinom. Etioloki problemi su centralna teorijska pitanja kriminologije. KRIMINALNA FENOMENOLOGIJA je podruje kriminologije koje se bavi se pojavnim oblicima kriminaliteta. Ona utvruje klasifikaciju, prouava strukturu, stanje i kretanjedinamiku kriminalnog ponaanja. Ona opisuje pojedine oblike kriminalnih delikata kao drutvenu pojavu, tzv. kriminalna morfologija, nain njihovog izvrenja, socijalnih uslova ivota i ponaanje delikvenata. Ovo podruje je veoma iroko obzirom na pojedine oblike kriminaliteta, kao i psihika i socijalna obeleja delikvenata. Fenomenologija prouava delikvente po polu, uzrastu, obrazovanju, socijalnoj i drugoj pripadnosti. KRIMINALNA PROFILAKSA je disciplina koja prouava uspenost preventivnih mera u suzbijanju i spreavanju kriminaliteta. Prevencija predstavlja znaajnu drutvenu meru i reakciju na uklanjanju uzroka koji dovode do asocijalne, antisocijalne i delikventne aktivnosti. Upravo zbog toga ona se bavi pitanjima uspenosti socijalizacije linosti, vaspitnih mera i obrazovnog sistema. Takoe se bavi fuinkcionisanjem sistema socijalnih mera i institucija socijalne, zdravstvene i druge zatite branih i porodinih savetovalita. 5. KRIMINOLOKE METODE metodi kriminologije

U prouavanju kriminaliteta kriminologija se koristi naunim metodama koje su zajednike svim drutvenim naukama, s tim to ih ona prilagoava izuavanju kriminaliteta u svim njegovim pojavnim oblicima. Kriminologija je izgradila svoje sopstvene metode: metodu izuavanja kriminaliteta kao individualnih sluajeva i , metodu izuavanja kriminologije kao masovne pojave. Kriminoloke metode su: metoda izuavanja individualnih sliajeva; metoda izuavanja kriminaliteta kao masovne pojave; statistiki metod. 6. METODA IZUAVANJA INDIVIDUALNIH SLUAJEVA

Sastoji se u prouavanju pojedinih sluajeva delikventnog ponaanja i pojedinih izvrilaca k. dela case metod, case study. Ova metoda obuhvata sve elemente prouavanja linosti delikvenata t.j. sve strane u njegovom razvoju to podrazumeva

genetiko prouavanje, kao i objektivne i subjektivne okolnosti i uslove koji su omoguili izvrenje njegove delikventne radnje. To ispitivanje treba da obuhvati socioloke, psiholoke, psihijatrijske i druge relevantne injenice. U savremenoj kriminologiji iz ove metode se razvila posebna klinika metoda koja se sastoji u primeni postupaka prema delikventnom licu koji su analogni tretmanu na klinici. Tu se radi o individualnom ispitivanju linosti delikventa koje se vri klinikim putem., klinikom metodom. KLINIKA METODA SE SASTOJI IZ ETIRI FAZA: medicinsko-psiholoko i socijalno ispitivanje; utvrivanje kriminoloke dijagnoze; davanje socijalne prognoze o buduem ponaanju delikvenata i davanje predloga za penoloki tretman uinioca. Klinika metoda za cilj ima otkrivanje i utvrivanje uzronih faktora koji deluju na svaki pojedinani sluaj razliitim dinamizmom. TEHNIKE PRIKUPLJANJA PODATAKA O KRIMINALITETU KAO INDIVIDUALNOJ POJAVI SU RAZLIITE I OBUHVATAJU: razgovor koji je posebno vaan kod maloletnike populacije; posmatranje; psiholoku analizu k. dela i naina njegovog izvrenja; psihoanalizu linosti-test inteligencije i razgovor, analizu ivotnih uslova. Upotrebom navedenmih tehnika istraivanja postie se svestrano prouavanje linosti sa svih aspekata. Tako objedinjena i sintetika oceana linosti koju su obavili strunjaci iz raznih oblasti , zove se KRIMINOLOKA EKSPERTIZA. 7. METODA IZUAVANJA KRIMINALITETA KAO MASOVNE POJAVE Metoda izuavanja kriminaliteta kao masovne pojave nastaje nakon prouavanja kriminaliteta kao pojedinane pojave, sledi druga faza- prouavanje kriminaliteta kao masovne pojave.. Ovo zuavanje kriminaliteta koristi se prvenstveno za naunoistraivaki rad. Postupak prouavanja kriminaliteta kao masovne pojave ostvaruje se kroz nekoliko faza: ODREIVANJE PREDMETA I CILJA ISTRAIVANJA, POSTAVLJANJE HIPOTEZA, PRIKUPLJANJE PODATAKA, ANALIZA I SINTEZA (ZAKLJUCI).

NAJZNAAJNIJA FAZA U IZUAVANJU KRIMINALITETA JE PRIKUPLJANJE PODATAKA. U ovoj fazi primenjuju se razliite tehnike istraivanja: posmatranje na pr. posmatranje maloletnike bande; eksperiment posebno u procesu resocijalizacije, uporeivanje

uporeivanje razliitih pojava i na kraju ispitivanje-intervjuisanje. Poslednja faza ispitivanja kriminaliteta je sreivanje podataka, njihova analiza i izvlaenje zakljuaka.

8. KRIMINALISTIKE DISCIPLINE

ZNAAJNE KRIMINALISTIKE DISCIPLINE: kriminalna antropologija, kriminalna biologija, kriminalna geografija, kriminalna lingvistika, kriminalna morfologija, kriminalna politika, kriminalna profilaksa, kriminalna psihologija, kriminalna psihopatologija, kriminalna sociologija i kriminalna statistika. KRIMINALNA ANTROPOLOGIJA JE kriminoloka disciplina koja prouava etioloke osnove kriminaliteta polazeci od strukture uinalaca krivinog delikta. Bavi se i prouavanjem njihovih anatomskih, fiziolokih i psiholokih karakteristika, Lombroz se smatra njenim osnivaem i prema tom shvatanju uzroci kriminalnog ponaanja su u bioloko-konstruktivnoj i organski degenerativnoj strukturi linosti. KRIMINALNA BIOLOGIJA je disciplina koja prouava biostrukturu linosti (genetiku) delikventa istraivanjem na osnovu fizikog izgleda i eventualne devijacije, konstrukcije linosti, zdravstvenog stanja, fiziolokih procesa, naslea i dr. Ovaj pojam je uveo A Lenc kao posebnu disciplinu u prouavanju kriminaliteta. KRIMINALNA ETNOLOGIJA prouava vezu kriminaliteta i uslova ivota pojedinih naroda i etnikih zajednica. Posmatra meusobnu zavisnost naina ivota, obiaja, tradicije naroda i delikventnog ponaanja. U teoriji se tvrdi da odreeni inioci nacionalne karakteristike koje se ogledaju u vidu agresivnog mentaliteta, zaostale svesti, rasnog i verskog fanatizma, kao i nacionalno optereenih predrasuda u sklopu sa drugim socijalnim iniocima mogu uticati na delikventno ponaanje. KRIMINALNA GEOGRAFIJA je disciplina koja izuava prostorne i vremenske dimenzije kriminaliteta. Bavi se funkcionisanjem pravnog sistema, socijalnim uslovima, urbanizacijom, kulturom i drugim specifinostima koje na terenu uslovljavaju specifine tipoloke karakteristike i obim kriminaliteta. KRIMINALNA LOGISTIKA je disciplina koja prouava nain i oblike meusobne verbalne komunikacije delikventa. Izvrioci krivinih dela u svojim sredinama koriste posebne naine komunikacije putem argona, mimike i gestikulacije. Ona istrauje znaenje pojedinih standardizovanih izraza i ustaljenih znakova meusobnog optenja izvrioca krivinih dela, kao oblasti delikventne kulture. KRIMINALNA MORFOLOGIJA predstavlja disciplinu koja se bavi spoljnim oblicima ispoljavanja zloina. Ona ukazuje na oblike pripremanja i izvrenja zloina, kao i na tragove izazvanih posledica. KRIMINALNA POLITIKA prouava mere i aktivnosti drutva na problemima spreavanja i suzbijanja kriminaliteta. Izuava opte i posebne mere kao i svrsishodne aktivnosti zatite drutva od pojave kriminaliteta. Praktina primena kriminalne politke

ogleda se u krivinim zakonskim odredbama, kaznenoj politici, merama drutvene prevencije kod spreavanja i represije i suzbijanja delikventnih pojava. KRIMINALNA PSIHOLOGIJA bavi se prouavanjem psiholokih predispozicija, determinanti i manifestacija kriminalnog ponaanja linosti. Osnove delikventnog ponaanja pored objektivnih inilaca uslovljavaju i psiholoki faktori. Oni se ogledaju u strukturi linosti i njenoj individualnosti. Posebno se obraa panja na svojstva temperamenta i karaktera, stavova, navika, emocija, motiva, kompleksa i drugih crta linosti koje uslovljavaju asocijalnu i destruktivnu aktivnost i ponaanje. Psihoanalitiki pristup prouava nesvesne motive kriminalnog ponaanja. KRIMINALNA PSIHOPATOLOGIJA je disciplina koja se bavi pitanjima odnosa druevnih stanja i delikvencije. Prouavanje duevnih poremeaja i bolesti, kao uzronosti kriminalne delatnosti, dovelo je do psihopatolokih pristupa u tipologiji delikvenata i objanjenju etiolokih osnova kriminaliteta. Uzroci kriminaliteta po ovom shvatanju su trajne ili privremene duevne bolesti, duevni poremeaji ili zaostalost u duevnom razvoju. KRIMINOLOKA SOCIOLOGIJA je socioloka I kriminoloka disciplina koja izaziva kriminalitet kao posebnu drutvenu pojavu. Osnovni predmet istraivanja socijalne kriminologije je dejstvo spoljanjih faktora, uticaja sredine na linost delikvenata i delikvenciju uopte kao to su ekonomski uticaji, uticaj kulture, porodice, demografski problem i slino. KRIMINALNA STATISTIKA predstavlja zvaninu statistiku evidentiranja kriminalnih pojava prema odreenim kriterijumima. Osnovu kriminalne statike ine podaci policijskih i pravosudnih organa. Ustanovljena je poetkom 19-og veka i pomou nje su se izuavali na osnovu statistikih podataka, uticaj pola, starosti, profesije I dr. socijalnih oveleja linosti I sredine na kriminalitet i njegovu geografsku distribuciju. Na osnovu statistikih istraivanja mogui su relativno pouzdani nalazi o nekim etiolokim pitanjima uticaja na pojave kriminaliteta, posebno inioci dinaminog karaktera (ekonomske krize, depresije, migracija, urbanizacija).

www.BesplatniSeminarskiRadovi.com