KOMNSTLERN MANFESTO'SU VAR! Dnya Armaan - ubat 1998 - Gelenek 56.

Say

Komnist Parti Manifestosu, bu ubat aynda, 150 yana basyor.

Yani, tam zamannda!

1989'dan bu yana, anti-komnistlerin ve dneklerin oluturduu cephe, marksizme ilikin olarak syleyebilecei her eyi syledi. Marksizmin defterinin drlmesi adna ellerinden gelen ne varsa yaptlar.

Sonu ortada. Ellerinden, ciddiye alnabilir hibir ey gelmedi. Gelinen noktada, marksizm eletirisi iflas etmitir.

flas, imdilik yalnzca teorik cephede. Ama iflasn sonularn ideolojik ve siyasal cepheye tamann zaman gelmitir.

Komnist Parti Manifestosu, "komnizm hayaleti''ne kar, komnistlerin gerekte ne istediini ortaya koymak iin yazld ve yeni bir dnemi balatt. Manifesto'nun yazld dnemde, bir hayalet olarak komnizm, her trden muhalif harekete ynelik sulama ve iftiralarn bir toplamyd.

1848 ubat, tarihin bir dnm noktas oldu. 1998 ubat da, bir baka dnm noktas olacak.

Bugn de bir "komnizm hayaleti" var. Demiryollarn savunanlardan daha az vahi bir zelletirme isteyenlere, yoksulluktan yaknanlardan devletin ekonomiye snrl bir biimde de olsa mdahale etmesini isteyenlere kadar her trden "muhalif", komnistlikle damgalanabiliyor. Burjuva demokrasisini, piyasann anarisini, eitsizlikleri, smry ya da emperyalizmi eletirenlerin karsna "komnizm bile iflas etti" argmanyla klyor. Trkiye, "son komnist lke" ilan edilebiliyor.

Komnistlerin, ne istediklerini ve hedeflerine ne ekilde ulaacaklarn bir kez daha anlatmalar gerekiyor. Bu erevede, Komnist Parti Manifestosu, bir kez daha gncelleiyor, bir kez daha gl bir silaha dnyor.

Manifesto, bir balang olduu kadar koputur. Zaten, byk bir kopu yaamadan byk bir balangca imza atmak mmkn deildir.

Manifesto'yla birlikte, sosyalist hareketin iinden komnist bir izgi kt. Manifesto'nun yazarlar,, en az burjuvazi kadar, "gerici" ve "tutucu" sfatlaryla andklar sosyalistleri de hedef ald. Gerek devrimci hareketin yaratlmas iin, komnizmin dier sosyalist akmlardan ayrtrlmas gerekiyordu.

Ayn gereksinim bugn de var. Uluslararas komnist hareket, gelecein temsilcisi olabilmek iin, kendisini dier sosyalist izgilerden ayrtrmak zorunda.

21. yzyln devrimci mcadelesi, artk iyiden iyiye gericilemi olan orta snflarn dinamizmine ve ideolojisine yaslanamaz.

Komnist Parti Manifestosu'nun 150. yldnm, komnist hareketin orta snf sosyalizmlerinden tmyle kopmasna vesile olmak, vesile klnmak zorundadr.

Bugn, leninizmi karlarna almalarna karn, kendilerine hala "marksist" diyenler, marksizmi savunduunu iddia edenler var.

imdi bunlarn karsna Manifesto'yla kacaz. Bu "marksist''lere, kendilerini hala "komnist" grp grmediklerini soracaz. Komnizme ve Komnist Parti Manifestosu'na sahip kp kmadklarn aka ortaya koymalarn isteyeceiz.

"Manifesto hala gncel" diyerek ve yuvarlak laflar ederek iin kolayna kamalarna izin vermeyeceiz. Hele Manifesto'nun bandaki "komnist parti" szcklerinin zerini rtmelerine hi izin vermeyeceiz.

Komnist olmayan, marksist de deildir! "Ben komnistim" deme cesaretine sahip olmayan, marksizmin adn azna almasn!

"Komnistler, grlerini ve amalarn gizlemeye tenezzl etmez. Hedeflerine ancak mevcut toplum dzeninin zorla yklmas yoluyla ulalabileceini aka ilan ederler" (1) . *MARX Karl, ENGELS Friedrich]

Snfsal bakabilmek

Sk sk hatrlattk, bir kez daha yinelemenin hibir zarar yok: Marksizm, proletarya devriminin teorisidir.

Snfsal bak ve devrim hedefini yalnzca bir kenara brakanlar deil, ama geri plana drenler de, marksizmin dna der.

Marksizm, ii snf vurgusuna, kapitalist toplumun teorik zmlemesini tamamladktan sonra ulamad. Tam tersine, marksizmin kurucular, teoriyi ii snfnn bak asna yerlemeleri sayesinde gelitirebildi.

1848'de, kapitalizm eletirisinin baz temel kavramlar henz ortada yoktur. Kapitalin birinci cildinin yaymlanmasna daha 19 yl vardr. Marksizm, henz tm bilimsel temellerine kavumu deildir.

Ama bunun yolu almtr. Yolu aan, siyasal tercihlerdeki netliktir. Burjuvazinin gericilemeye balad bir dnemde, gelecein bilimi, ancak ii snfnn bak asna yerleerek kurulabilirdi ve kuruldu.

Burjuvazi, iktidar aldktan ve ii snf ile kar karya gelmeye baladktan sonra, akln, aydnln ve bilimin yerine gerici ideolojileri koydu. Snfsal elikileri perdeleme kaygs, bilimsel aklamann nne geti. Bu noktadan sonra, burjuvazi ve bilim, kart cephelerdedir.

Kapitalin Almanca ikinci basksna nszde yazld gibi:

"Fransa ve ngiltere'de, burjuvazi, siyasal iktidar ele geirmiti. Bundan sonra, snf savam, pratik olduu kadar teorik olarak da gitgide daha ak ekilde tahdit edici biimler ald. Bu, bilimsel burjuva ekonomisinin lm ann alyordu.

"(...) Almanya'da kapitalist retim tarz, daha nce Fransa'da ve ngiltere'de iddetli snf atmalar ile uzlamaz niteliini gsterdikten sonra olgunlua ulat. Ve stelik, bu arada, Alman proletaryas, Alman burjuvazisinden ok daha ak bir snf bilincine ulamt. Bylelikle, bir burjuva ekonomi politik bilimi, ensonu Almanya'da tam olas grnd anda, gerekte yeniden olanaksz duruma gelmiti.

"Bunun iin, Alman toplumunun kendine zg tarihsel gelimesi, bu lkede, burjuva ekonomisi konusunda her trl zgn yapt nlyor, ama bu ekonominin eletirisine ak bulunuyordu. Byle bir eletiri bir snf adna yaplacaksa, bu ancak, tarihsel grevi kapitalist retim tarzn ykmak ve btn snflar bsbtn ortadan kaldrmak olan snf, yani proletarya adna yaplabilir".(2) *MARX Karl]

Manifesto'da vurguland gibi:

"Bugn burjuvaziyle kar karya gelen btn snflar iinde yalnzca proletarya gerekten devrimci bir snftr" (3) *MARX Karl, ENGELS Friedrich+

Ve hemen ardndan:

"Orta tabakalar, kk sanayici, kk tccar, zanaat, kyl, bunlarn tm, orta tabakalar olarak varlklarn yok olmaktan kurtarmak iin, burjuvaziye kar savarlar. 'Dolaysyla bunlar, devrimci deil tutucudur. Dahas, tarihin tekerleini geri dndrmeye altklarndan, gericidirler."

Orta snflarn gericiliine ilikin bu vurgu, marksizmin geliimi iinde geriye ekildi. Hatta, Marx ve Engels, ksa bir dnem boyunca, Manifesto'da burjuvaziye ykledikleri misyonlarn bir blmn kk burjuvazinin stlenebileceini dnd. Kk burjuvazi ve kyllkle ittifak balklar, marksizmin siyasal aralar yelpazesi iinde yer ald.

20. yzyl, kk burjuvazinin, hatta bazen kylln dinamizmine dayanan devrimlere sahne oldu.

Ama bugn gelinen noktada, altn mutlaka izmek gerekiyor: Bu dinamikler, sosyalizmi geriye ekici etkide bulunmutur. Reel sosyalizmin prestiji ii snf temeline dayanmayan devrimleri bir dnem boyunca ileri ekmi, ama bunlarn pek az sosyalizme ulamtr. Sosyalizme varamayan devrimler, dnya devrim sreci asndan ayn zamanda bir yk oluturmutur.

Dahas, orta snflarn tmyle tasfiye edilememi olmas, sosyalist lkelerin zlnde de rol oynayan nemli faktrler arasnda yer almtr. Dar kafal kk burjuvalarn mlkiyet ve tketim ideolojilerinin yok edilememesi, sosyalist ideolojinin altn oymutur.

Bazlarnn ok sevdii NEP dnemi, ii snf ile kk burjuvazi ve kylln devrimci bir ittifaknn deil, toplumsal ilikileri devrimci bir dnme uratmadan nce zaman kazanmak zorunda kalan ii snfnn orta snflara verdii tavizlerin dnemi olmutur. Garbaov ve tayfasnn sosyalizmi tasfiye etme srecinde NEP'i allayp pullamas bouna deildi.

Lenin de u szleri bouna sarf etmemiti:

"Snflar ortadan kaldrmak, sadece byk toprak sahiplerini ve kapitalistleri kovmak deildir - bizde bu, nispeten kolay oldu-, snflar ortadan kaldrmak demek, kk meta reticilerini de ortadan kaldrmaktr; oysa bunlar kovamayz, bunlar ezemeyiz, bunlarla iyi geinmek zorundayz. (...) Bu kk reticiler, proletaryay her yandan bir kk-burjuva havas iine hapsederler, proletaryay etkilerler, onun bilinlenmesine engel olurlar; bunlar, proletaryann saflarnda durmadan, karakter yoksunluu gibi, danklk gibi, bireycilik gibi, byk heyecandan umutsuzlua gei gibi kkburjuvaziye zg niteliklerin yer edinmesini salarlar. (...) Milyonlarca ve on milyonlarca insandaki alkanlk gc, en korkun gtr. (...) Merkezilemi byk burjuvaziyi yenmek, milyonlarca kk patronu "yenmekten" bin kez daha kolaydr; oysa bunlar her gnk allagelen, gzle grlmeyen, elle tutulmayan, eritici eylemleriyle burjuvazi iin gereken ayn sonular, burjuvaziyi yeniden iktidara getirecek olan sonular gerekletirmektedirler. Proletarya partisinin demir disiplinini (zellikle diktatrl srasnda) azck da olsa zayflatan kimse, gerekte, proletaryaya kar, burjuvaziye yardm etmektedir" (4) *LENN Vladimir lyi+

Komnistler, ii snfnn orta snflarla ibirliine, hibir zaman, kendi bana bir olumluluk atfetmez. Orta snflarla girilen her iliki, ii snf hareketini geri eker.

21. yzyln eiinde, komnistlerin grevi orta snflarda devrimci dinamizm aramak deil, orta snf gericiliinin karsnda durmaktr.

Bu adan bakldnda, Komnist Parti Manifestosu, yazld dnemde olduundan ok daha gnceldir!

Manifesto, kk burjuva sosyalizmini ve onun Almanya'daki biimi olan "hakiki" sosyalizmi, "Gerici Sosyalizm" bal altnda ele alr. Kk burjuva sosyalizmi,

"ya eski retim ve deiim aralarn ve bunlarla birlikte eski mlkiyet ilikilerini ve eski toplumu geri getirmek, ya da ada retim ve deiim aralarn, bu aralar tarafndan paralanm bulunan ve paralanmak zorunda olan eski mlkiyet ilikilerinin erevesi iine zorla hapsetmek ister. Her iki durumda da, hem gerici hem de topyacdr" (5) *MARX Karl, ENGELS Friedrich+

Tarmda ve sanayide kk reticilii ve kk lekli ticareti savunmak, bugn, 150 yl nce olduundan ok daha gerici bir izgiye dmek anlamna gelir.

Manifesto'da burjuvazinin sk sk vlmesi, ksmen, bu snfn devrimcilik barutunu henz tketmemi olduu dncesinin rndr. Ama yalnzca ksmen.

Burjuvazi, yapacaklarna ilikin beklentilerden ok, yaptklarndan dolay vlmtr.

Byk snai retimin kk retimi ldrmesi, feodal, ataerkil ve romantik deerlerin yerle bir edilmesi, kapitalist ilikilerin geri lkelere zor yoluyla sokulmas, orta snflarn yoksullamas ve proleterlemesi, tarihsel adan artlar hanesine yazlan gelimelerdir. Orta snf dalkavukluu, komnist harekete sonradan sirayet eden bir hastalk olmutur.

Kapitalizmin en acmasz ve en uzlamaz eletirmenleri olan komnistler, retimin ve ticaretin merkezilemesini tarihsel bir gelime olarak deerlendirir. Sermayenin merkezilemesi ve younlamas, retim aralarnn geliiminin hem nedeni, hem de sonucudur. Sermaye ne oranda merkezilemi ve younlamsa, sosyalizmin altyaps da o oranda gelimi, retimin merkezi olarak planlanmas kolaylam demektir. Mlkiyeti kk burjuva ve kyllerin yz suyu hrmetine sosyalizmin altyapsnn tahrip edilmesini savunmak, komnistlerin ii olamaz.

Marx ve Engels, Alman sosyalizmi ya da "hakiki" sosyalizmi, dar kafal Alman kk burjuvalarnn temsilciliine soyunmakla ve bunlar "rnek" insanlar kabul etmekle sular:

"Bu rnek insann btn alaka bayalklarna, gerek niteliinin tam tersine, gizli, yce, sosyalist bir anlam verdi. i, komnizmin vahice ykc eilimine dorudan kar kmaya ve tarafsz bir ekilde btn snf savamlarnn zerinde olduunu ilan etmeye kadar vardrd. Pek az istisna dnda, Almanya'da u an piyasada bulunan btn szde sosyalist ve komnist yaynlar, bu baya ve sinir bozucu yazn alanna girer" (6) . *MARX Karl, ENGELS Friedrich+

zel mlkiyet ve devletilik meselesi

Komnist Parti Manifestosu'nun 150. yldnm vesilesiyle, "marksist" olduunu iddia edenlere elbette soracaz: retim aralarnn zel mlkiyetine kar msnz? Bunlarn kamulatrlmasn, devlet mlkiyetini ve merkezi planlamay savunuyor musunuz?

Yoksa, ne id belirsiz "toplumsal mlkiyet" gevezelikleri mi yapyorsunuz? Yoksa, sosyalizmin "devleti" uygulamasnn bir hata olduunu mu dnyorsunuz? Yoksa, uzun vadede retim aralarnn zel mlkiyetine kar olmakla birlikte, bunun gncel bir talebe dntrlemeyeceini mi iddia ediyorsunuz?

Bu konuda Manifesto'da sylenenler fazlasyla ak ve net:

"Proletarya, siyasal egemenliini, tm sermayeyi burjuvaziden derece derece koparp almak, btn retim aralarn devletin, yani egemen snf olarak rgtlenmi proletaryann elinde merkeziletirmek ve retici gler kitlesini olabildiince hzl bir ekilde artrmak iin kullanacaktr" (7) . [MARX Karl, ENGELS Friedrich]

Marksizmin "devletilik"le ve "ar merkeziyetilik"le sulanmasnn tarihi, marksizmin kendisi kadar eski. Akas, bugnn komnistleri, "dinozorluk" yarnda, "sivil toplum", "toplumsal mlkiyet" vb. konularda gevezelik edenlerin yanna bile yaklaamaz.

Devleti olmayan, adem-i merkeziyeti, sivil toplumcu, jakobenizm kart sosyalizmin program, Komnist Parti Manifestosu'ndan nce, Proudhon tarafndan yazlmtr. "Aadan yukarya" edebiyat, Marxn I. Enternasyonal'deki en gl rakibi olan Proudhon'a aittir. "Otorite" dmanlarnn ve federalistlerin yeri, Proudhon'un yandr.

Manifesto'da, henz "proletarya diktatrl" bile formle edilmemitir. Ama siyasal devrimin zorunluluu, retim aralarnn devlet elinde toplanmas ve merkezi bir siyasal iktidarn kurulmas gerei ak ekilde dile getirilmitir.

Aamac yaklamlara gelince...

21. yzyln eiinde, hem komnist, hem de aamac olmak artk mmkn deildir.

retim aralarnn zel mlkiyetine son verilmesinin gncel bir hedef olamayacam iddia edenler, bundan 150 yl nce ileri srlen talepleri daha bir dikkatle incelemelidir. Komnist Manifesto'da o dnem iin gndeme getirilen talepler, aamaclarn gevezeliklerine oranla da, ok daha gnceldir.

Bugn, hangi lke, 150 yl ncesinin gelikin kapitalist lkelerinden daha geri? Hadi, Afrika'nn baz lkelerinin daha geri olduunu kabul edelim. Ama herhalde akl banda kimse, Trkiye'nin Avrupa lkelerinin 150 yl gerisinde olduunu ileri srme cesaretini gsteremeyecektir.

yleyse, bugn ve Trkiye gibi kapitalist lkelerde ileri srlmesi gereken taleplerin, Manifesto'nun taleplerinden daha ileri olmas gerektii de kabul edilmelidir.

Komnist Parti Manifestosu'nda, aadaki taleplerin, dnemin en ileri lkeleri iin "olduka genel" bir uygulanabilirlie sahip olduu syleniyor:

"Toprak mlkiyetinin kamulatrlmas ve toprak rantnn kamu harcamalar iin kullanlmas."

Yani, toprak reformu bir yana, tarmsal alanda zel mlkiyetin tmyle tasfiye edilmesi...

"Miras hakknn kaldrlmas."

Yani, hali hazrda zel ellerde bulunan retim aralarnn, bunlarn sahipleri lr lmez kamulatrlmas...

"Tm mltecilerin ve asilerin mlklerine el konmas." Yani, burjuvazinin nemli bir blm ii snfnn iktidarna kar direneceine gre, zel mlkiyetin daha en bandan byk oranda tasfiye edilmesi...

"Sermayesi devlete ait olan ve tekel konumundaki bir ulusal banka araclyla kredinin devlet elinde merkeziletirilmesi."

Yani, mali sermayenin daha en bandan tmyle kamulatrlmas... (8)

"Tm ulam aralarnn devlet elinde merkeziletirilmesi." (9)

Evet, Manifesto'da, dnemin koullar deerlendirilerek, komnistlerin mevcut toplumsal ve siyasal koullara kar tm devrimci hareketleri destekleyecei sylenmitir. Ama hemen ardndan eklenmitir:

"Btn bu hareketler iin, o andaki biimi ne kadar gelimi ya da az gelimi olursa olsun, mlkiyet sorununu, o hareketlerin temel sorunu olarak ne karrlar" (10) *MARX Karl, ENGELS Friedrich+

nk, mlkiyet sorununa ertelemeci yaklamak mmkn deildir. nk, "komnistlerin teorisi tek bir cmlede zetlenebilir: zel mlkiyetin kaldrlmas." (11)

Sermaye cephesinin ii snf karsndaki en nemli avantaj, kk burjuvazi ve kylln mlkiyetiliidir. "nsanlarn yllarca alarak biriktirdiklerinin ellerinden alnmas" korkusu, asl olarak bu kesimler iin geerlidir. Burjuvalar, zaten, alarak deil, almadklar iin, ya da almak zorunda kalmadklar andan itibaren zenginleebiliyor!

Kk burjuvazi ve kyllk, kendi korkularn ii snfna bulatrmak konusunda epeyce baarldr. zel mlkiyetin ortadan kaldrlmas dncesi, mlk sahibi olmayan iileri de gerekten tedirgin edebilir.

Bu tedirginliin temelinde, allarak biriktirilmi olan ya da alarak biriktirilecei hayal edilen eyler vardr. Bir de kukusuz miras hakk...

Oysa, birincisi, komnistler, kimsenin elinden bireysel olarak kulland konutu, ev eyasn vb. almak gibi bir niyete sahip deildir. Konutlarn mlkiyeti kamuya ait olsa bile, kimsenin oturduu yerden zorla karlmad, insanca bir yaama elverir konutlarda oturmann doal bir hak olarak grld ve devletin bunu salamakla ykml olduu bir dzende, yani sosyalizmde, konutlarn zel mlkiyeti zaten anlamszlaacaktr.

kincisi, komnistler gerekten de kk reticilii ve kk ticareti ortadan kaldrmay hedefler. Ama, bunu zor yoluyla gerekletirmezler. Dier yandan, ii altrmayan iletmeler (terzi, berber, ayakkabc, bakkal, kasap, manav vb.), zaten kapitalizmin olaan gelimesi nedeniyle srekli bir tehdit altndadr. Bu iletmeler zenginlemenin deil, yalnzca geinmenin aracdr. Dahas, kk iletme sahiplerinin ou, yksek cret alan bir iiden daha dk bir gelir dzeyine sahiptir ve gelecek gvencesinden yoksundur. Dolaysyla, almann ve insan onuruna yarar bir cret almann herkes iin doal bir hak olarak grld ve devletin bunu salamakla ykml olduu bir dzende, yani sosyalizmde, kk iletme mlkiyeti zaten bir avantaj olmaktan kacaktr.

ncs, komnistlerin hedefi, cretli emek smrsn ortadan kaldrmaktr. Yani, sosyalizmde, bireylerin ii altrma "hakk" olmayacaktr. i altrmann bir "hak" olmaktan karlmas ise, kukusuz, toplumun ok snrl bir kesimine zarar verecektir. Bu kesimin, toplumun byk ounluunun emek gcn smrme olana ortadan kaldracaktr. iler ve emekiler bundan niye korksun?

Son olarak, miras hakk, sermaye sahiplerinin kayglarn bir yana brakrsak, tek bir anlam tayabilir: Gvenliksiz bir dnyada anne-babalarn ocuklarnn gelecei iin birtakm gvenceler oluturmas... Oysa, herkese eit ve parasz olarak eitim ve salk hizmetlerinin saland, insanca yaama elverir konutlarda barnmann bir "ayrcalk" olmaktan karld, herkesin alma ve yeterli cret alma hakkna sahip olduu bir dzende, bu gereksinim de ortadan kalkacaktr. Miras brakmann bir gereksinim olmaktan karlmas, bu olanaa zaten sahip olmayan byk ounluk iin ok daha byk bir gelime deil midir? Dier yandan ve buna ramen, toplumsal eitsizliklere yol amayacak kadar miras brakma hakk kimsenin elinden alnmayacaktr...

Aamaclar, tm bunlar doru olsa bile, insanlar ikna etmenin zor olduunu iddia edecektir.

Bunu iddia edenlere sormak gerekiyor: Bugne kadar, insanlar ikna etmek, onlar aydnlatmak iin ne yaptnz?

Komnistler, demokratik devrim ngrdkleri dnemlerde bile, ii snfna "demokrasi bilinci" deil, sosyalist bilin tar. Marx ve Engels, burjuvazinin devrimcilik barutunu henz tketmediini

dndkleri bir dnemde, komnistlerin hedefinin zel mlkiyet dzenini ortadan kaldrmak olduunu aka sylemi ve savunmutur. Lenin, i ve Kylln Devrimci Demokratik Diktatrl'nn kurulacan ngrd dnemlerde bile, ii snfna sosyalist bilincin tanmasnda srarl olmutur.

Aslnda, tartmay bu kadar uzatmak gereksizdi. Emek-sermaye elikisinin bu denli derinletii bir dnemde bile sosyalizmi, sosyalist devrimi savunma cesaretini gsteremeyenler, ii snf sosyalisti, yani komnist olmayanlardr...

Kapitalizmin eletirisi

Bugn komnist olmayan sol, kapitalizmi eletirmekten acizdir. Ayn anlama gelmek zere, bugn, yalnzca komnistler gerekten solcudur.

Dnya kapitalizmi, 70'li yllarn banda girdii bunalm hala aamad. Kapitalizmin her yeni bunalm, bu toplum dzeninin giderek daha da akl-d hale geldiini gstermitir.

Aslnda, akl-dl grmek iin komnist olmak gerekmiyor.

Ama kapitalizmin krletirici gcnn hakkn teslim etmeli. "ok fazla gelien ve deien" kapitalizmden sz ederek yeni yollar aramaya koyulanlar, deien tek eyin, bu dzenin her geen gn daha da akl-d hale gelmesi olduunu gremiyor.

Kreselleme edebiyatndan etkilenenler, Manifesto'yu bir kez daha okumaldr:

"Burjuvazi, dnya pazarnn smrs araclyla, tm lkelerin retim ve tketimini kozmopolitletirdi. Gericileri derin kedere boarak, sanayinin ayaklan altndan zerinde durmakta olduu ulusal temeli ekip ald. (...) Eski yerel ve ulusal kapalln ve kendi kendine yeterliliin yerini, uluslarn ok ynl ilikilerinin, ok ynl karlkl bamlln aldn gryoruz. Ve maddi retimde olan, zihinsel retimde de oluyor. Tek tek uluslarn zihinsel yaratmlar, ortak mlk haline geliyor"(12) . [MARX Karl, ENGELS Friedrich]

Kapitalizmin retici gleri gelitirmi olmasnda ve gelitirmeye devam etmesinde herhangi bir yenilik yok. Ama piyasaya srlen her yeni gelikin teknoloji rnne az ak bakanlara bunu anlatmak kolay deil.

Manifesto ila olabilir:

"Burjuvazi, yz yl ancak bulan egemenlii srasnda, gemi kuaklarn tmnn yaratm olduklarndan ok daha kitlesel ve byk retici gleri devreye soktu. Doa glerine egemen olunmas, makine, kimyann sanayiye ve tarma uygulanmas, buharl gemiler, demiryollar, elektrik telgraf, koskoca ktalarn tarma almas, nehirlerin suyollar haline getirilmesi, yerden bitercesine nfus oalmas - toplumsal emein barnda bylesine retici glerin yatmakta olduunu daha nceki hangi yzyl sezebilmitir?"(13) *MARX Karl, ENGELS Friedrich+

Ama ite, sermayenin uluslararaslatn ve retici glerin gelitiini bilmek yetmiyor. Bu gelimelerin sonularn da grmek gerekiyor:

"Sanayinin ve ticaretin tarihi, on yllardan beri, modern retici glerin, modern retim ilikilerine kar, burjuvazinin ve onun egemenliinin varlk koulu olan mlkiyet ilikilerine kar isyannn tarihinden baka bir ey deildir. Dnemsel yinelenmeleri iinde tm burjuva toplumunun varlk koullarn her seferinde daha fazla tehdit eden ticari bunalmlarn szn etmek yeter. Bu bunalmlar srasnda, yalnzca mevcut rnlerin deil, nceden yaratlm retici glerin bile byk bir blm dzenli olarak tahrip ediliyor. Bu bunalmlar srasnda, nceki btn alarda anlamsz grnecek bir toplumsal salgn ba gsteriyor - ar retim salgn. Toplum kendisini birdenbire, gerisin geriye, geici bir barbarlk durumuna sokulmu buluyor; sanki bir ktlk, genel bir ykm sava, btn geim aralar ikmalini kesmitir; sanki sanayi ve ticaret yok edilmitir; peki ama neden? nk ok fazla uygarlk, ok fazla geim arac, ok fazla sanayi, ok fazla ticaret vardr" (14) . *MARX Karl, ENGELS Friedrich]

Belki 1848'de kapitalizmin bunalmlarnn teorik zmlemesi henz yaplmamtr. Ama bunalmlarn, kapitalizmin en akl-d yanlarndan birini aa vurduu ortaya konmutur.

Komnist Manifesto'daki yoksullama beklentisinin geersizletii sklkla dile getirildi. Proletaryann srekli ekilde ve mutlak olarak yoksullaaca beklentisi gerekten de dorulanmad. Smr orannn srekli ekilde artm olmasna karn, kapitalizmin byme dnemlerinde, ii snfnn yaama standartlar da bir oranda ykselebildi.

Ama en azndan 70'li yllardan bu yana, u saptamann tm dnya lkeleri iin fazlasyla geerli olduunu yadsmak mmkn m:

"Modern emeki, (...) sanayinin gelimesiyle ykselecei yerde, kendi snfnn varlk koullarnn giderek daha altna dyor. Sadakaya muhta bir kimse oluyor ve sadakaya muhtalk, nfustan ve servetten daha hzl geliiyor" (15) *MARX Karl, ENGELS Friedrich+

FAO (Birlemi Milletler Gda ve Tarm rgt) verilerine gre, bugn dnyada 840 milyon insan yeterli beslenemiyor. Yani, dnya nfusunun (yaklak 5.7 milyar) yzde 20'si alk sorunuyla kar karya. Her yl 13 ile 15 milyon arasnda insan alk nedeniyle lyor. Bunlarn 4 milyonu ocuk! (16)

Asl nemlisi, bu aln nedeni, dnyada yeterince gda maddesi retilmemesi deil. Kalori cinsinden lldnde, dnyadaki tm insanlara yetebilecek miktardan daha fazla gda maddesi retiliyor.

Szgelimi, 1995 ylnda tm dnyada yaklak olarak 320 milyon ton et ve balk retilmi. Yani, gnlk olarak kii bana den toplam krmz ve beyaz et miktar 150 gram. Yine 1995 ylnda, kii bana gnde 900 gram tahl ve 250 gram st retilmi.

Ama bir yandan gelikin kapitalist lkelerdeki an tketim, dier yandan "piyasa dzeni''nin ileyi yasalar gereince "kar" getirmeyen gda maddelerinin imha edilmesi, her yl milyonlarca insan lme mahkum ediyor.

Dnya Bankas verilerine gre, 1995 ylnda tm dnyada yaratlan gayri-safi gelir, kii bana 4879 dolar dzeyinde. Ancak dnya nfusunun yzde 56's (3 milyar 180 milyon insan) "en yoksul" lkelerde yayor ve bu lkelerde kii bana 430 dolar dyor (17) . En yoksul lkelerin yoksul insanlarnn durumunu tahmin etmek zor deil...

Marx, kapitalizmin kadnlarn yan sra ocuklar da cretli emek smrsne mahkum ettiini vurgulamt. UNICEF verilerine gre, bugn dnya apnda 5-14 yalarndaki yaklak 250 milyon ocuk salksz koullarda altrlyor.

Eitsizliklerin yalnzca emperyalist lkelerle az gelimi ve orta gelikinlikteki kapitalist lkeler arasnda olduunu dnmemek gerekiyor. Emperyalist lkelerdeki i eitsizlikler de, zellikle '80'li yllardan bu yana, her geen yl daha da derinleiyor. David Yaffe'nin Gelenek'in bu saysnda yer alan

makalesi bu konuda aydnlatc. Dier yandan, AB lkelerindeki isizlik orannn yzde 11'i at ve isizlerin tepkilerinin giderek younlat hatrlanabilir...

Marx ve Engels, kapitalizmin toplumsal elikileri giderek sadeletirdiini, emek-sermaye elikisinin giderek plaklatn grd. Burjuvazinin gericiletiini ancak Manifesto'nun yaynlanmasnn hemen ardndan patlak veren 1848 devrimlerinden sonra saptayabildiler. Gericileen burjuvazinin ideolojik hegemonyasnn ne kadar gl olabileceini grme frsatn ise bulamadlar.

Manifesto'nun iisi, burjuvazinin devrimci dneminin rndr. Bu nedenle de, ideolojik yanlsamalar zayftr. Mlkszlemi biri olarak, mlk sahiplerinin hukuksal, ahlaki ve dinsel ideolojilerinin etkisinden tmyle syrlmak zeredir.

Oysa, gericileen burjuvazi, gemiin egemen snf ideolojilerini devralarak ve gerici ideolojinin ba destekisi haline gelerek, ii snfnn bamsz ideolojisinin kendiliinden bir ekilde biimlenmesini olanakszlatrd.

Bunun tek bir anlam var: elikileri sadeletirme grevi, ii snfnn nclerine, komnistlere dyor.

Komnistlerin ii, dnyann ne kadar "karmaklat" zerine gevezelik etmek deil, grnrdeki olgu zenginliinin ardndaki basit ilikileri gzler nne sermektir.

Yeni bir balang iin...

Yalnzca komnistlerin bir manifestosu var. "Manifesto" szc kukusuz ok kullanld. Ama yalnzca komnistler, bu kadar kalc ve bu kadar etkili bir manifestoyu kaleme alabildi.

Komnistler, ak ve net hedeflere sahip olmann yannda, bunlar en ak ekilde dile getirmekten korkmamak gibi bir meziyete sahiptir. nk komnistler, ii snfnn karlarn savunmann tarihsel hakllk ve meruiyetine sahiptir.

Kapitalistlerin manifestosu yoktur ve olamaz. Ayn ey, liberalizm, sosyal demokrasi, faizm vb. burjuva akmlar iin de geerlidir. Egemenliklerini ve varlklarn yalanlarna borlu olanlarn manifestosu olabilir mi?

Yenilik ve deiime ilikin olarak sylenen onca lafn altnn bo olduunun bir gstergesi de, ortaya yeni bir manifesto koyulamam olmasdr.

Komnist Parti Manifestosu, hala gncel, bakmasn bilenler iin hala ufuk ac. Her komnist, 150. ylnda Manifestoyu bir kez daha okumaldr. Ama bununla yetinmemeli, hemen ardndan okumam olanlara okutmaldr.

zel mlkiyeti, smry, snf mcadelelerini, devrimi ve sosyalizmi tartmak ve tarttrmak iin.

Yeni bir balangcn heyecann yaamak ve yaatmak iin

Dipnotlar 1) MARX K. - ENGELS F., "Komnist Manifesto ve Komnizmin lkeleri", ev: Muzaffer Erdost, Sol Yaynlar, nc Bask, Ankara, Kasm 1993, s. 148 (bu ve bundan sonraki alntlarda, Manifesto'nun Reclam yaynevi tarafndan 1997 ylnda Stuttgart'ta baslan Almanca metninden yararlanarak deiiklik yaptm). 2) MARX K., "Kapital" 1. Cilt, ev: Alaattin Bilgi, Sol Yaynlar, nc Bask, stanbul, 1986, s. 23-24. 3) a.g.e., s. 120. 4) LENIN V.I., "Komnizmin ocukluk Hastal 'Sol' Komnizm", Sol Yaynlar, s. 38-39. 5) MARX K. - ENGELS...; a.g.e., s. 137. 6) a.g.e., s. 140-141. 7) a.g.e., s. 131. 8) Bu talep, 1871 Paris Komn deneyiminden 23 yl nce dile getirilmi olmas nedeniyle ayr bir nem tayor. Komn'n en byk yanllarndan biri Merkez Bankas'n kamulatrmamak oldu.

9) a.g.e., s. 132. 10) a.g.e., s. 147. 11) a.g.e., s. 124. 12) a.g.e., s. 113. 13) a.g.e., s. 114. 14) a.g.e., s. 115. 15) a.g.e., s. 121-122. 16) "Der Fischer Weltalmanach '98", Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt am Main, Oktober 1997, stun 1031. 17) a.g.e., stun 996.