:

. .
. .
. .
. .
. .
. .
. .

2004

84.4
31
..
.
.

.
,
, .

31

.
. . (Ernest Gellner. Conditions of Liberty.
Civil Society and Its Rivals. Hamilton. London, 1994) .:
, 2004.
240 .
(19251995), , , ,
. , ,
, . , .
? , ,
,
? ? ? ,
, ,
, , ,
?

.

ISBN 5-93895-057-0

ISBN 5-93895-057-0

84.4

., 1994

, 2004
.. , 1995

,
, ( )
, . .

, -,
.
, . , ,
. , .
. ,
, , , , .
, .
.

1994

1. ............................................................

2. ............................................................................

23

3. ..............................................................................

25

4. ..............................................................

41

5. ..............................................................

56

6. ......................

63

7. ..........................

66

8. ..............................................................

75

9. , ..........................

97

10.
....................................

104

11.
,
..............................................................................

111

12. ......................................................

115

13. ............

122

14. ? ..............................................................

129

15. ................................................

133

16. ..............

139

17. ............................

145

18. ..........................................

149

19. ..............................................

158

20. - -
................................................................................

166

21. ..............................................

171

22. ..................................

186

23. ..................

193

24. ? ....................

206

25. ....................................................

213

26. ................................................................

220

27. ..................................................

224

28. ................................................

228

29. ?................................................................

235

1.

( ) . , , ,
. , . , ,
. , ,
.
. ,
, , . ( )
,
.
, , . ,
, ,
, ,

. , , ,
,
( ) .
,

10

: .
, ,
, ,
, , . , , , ,
. , : , ,
, . , , .
, , , ,
, ,
. , , ,
, .
, ,
, , .
, , . ,
,
. , . , ,
.
, ,
.
, ,
-

11

,
,
, . , ,
. - ,

, .
,
, . ,
, (-
),
, , .

, . -
, , (
) .


. .
, ,
, ,
, , , , ,
, .
- , . , , , .
, -

12

,
,
.
,
, ,
.
, ,
,
, ,
.
,
, ,
, . , -
. -
,
. , , ,
.
, . ,
, .
,
, , ,
, . , , , -

13

, .
1980 ( ) . , , .
, ( ) , . , ,
, , , , ,
, .
, ,
,
,
. ,
.

, , .
,
, ( !) .
, , , , . ,
, (
), ,
.
, , . ,
, , ,

14

, ,
, , .
?
, ,
, , , , , ,

.
, ,
. , . , ,
. ,
,
- .
.
, ,
, ,
. ,
.
, ,
. , ,
, .
,
, ,

. , ,
, -

15

,
.
- , ( )
.


, . (, ,
), .
. .
, ,
,

.
,

,
.
, ,
. , , ,
, . , - ,
.
, , , , - .
( ,
), , -

16

17

,
.
-
, -
. ,
, ,
. , . , .
,
. , , - .
,
- ,
, . , , , , (
,
*1) , ,
, ,
. , , , ,
. ,
.
, ,
.

, , , , , ( , ),
,
,
. , . : ,
,

. , , , ,
.
,
. , ,

, ,
. , ,
. ,
, . , , ,
. , , , - 2. , ,
,
. *3. ,
(

* , (18301889)
. .

* , (17671830)
, , .

18

,
).
( , )
. , , , ,
.
, , . ,

. ,
( ) ( ), .
, , . , , .
, ,
( ) ,
.
,
. ,
, , , ,
. ,
, ,
,

19

, . ,
.
, , .
, .
, .
,
. , ,
. , , ...
...
, ...4. , , ,
,
.
, , ,
. ,
. 5, , ,
, . ,
.
, .
, .

(

20

),
, , ,
. , ,
6. - (, ,
)
,
.
,
, ,
,
.
?
(, *,
) .

, , :

, ,
, 7. , , , ,
,
.
,
( * , (18581917) -, .

21

). , , , ,
-
. , , , . ,
( ),
, .

, .
, ,
. - , , , .
( ) - , , .
, ,
,
, . ,
, . , , , 8.

Fustel de Coulanges, La Cite Antique. Paris, 1864. : Paris, 1967.

2
ibid., p.2.
3
Liberty of the Ancients compared with that of the Moderns,
in: Benjamin Constant, Political Writings, B.Fontana (ed.),
Cambridge, 1988, pp. 308329.

22

.
4

Fustel de Coulanges, op. cit, p. 265.

.: Louis Dumont, From Mandeville to Marx, Chicago,
1977.
6
Emile Masqueray, Formation des cites ches les populations
sedentaires de 1Algerie, Paris,1886. : Edisud, Aixen-Provence, 1983, F.Colonna (ed.).
7
Robert I. Levy, Mesocosm, Berkley, 1990, p. 21.
8
, , , ,
, , ., (. : Krishnan Kumar, Civil
Society; an inquiry into the usefullness of an historical term, in The
British Journal of Sociology, vol. 44, no. 3, September 1993).
: Dominique Colas, Le Glaive et le Fleau, Genealogie du
Fanatisme et de la Societe Civile, Grasset (ed.), 1992; Civil
Society and the State: New European Perspectives, John Keane
(ed.) London, 1988; Market Economy and Civil Society in
Hungary, C.M.Hann (ed.), London, 1990.
5

2.

.
1945 , . , , ,
,
, ,
.

!
,
, ,
. ,

, .
,
,
,
, ,
. , , ,
. , , - , .
. -

24

. 1956 , , ,
. (, ,
, .) 1990 , -
,
, 1956 .
, ,
.
1980 ,
, , ,
.
.
( ) , , .


( ) ,
, .
, , ,
, .
, (
) .
, ,
.
.
, , -,
. , , .

3.

.
, , ,
(
).
(
) .
,
( , )
. ,
-, , ,
. ,
- .

. , ,
, .
, - . , , ,
, . , , ,

, .
, , .

26

, (, , ) . , .
, , , , , ,
.., . , ,
.
.
, , , , . , , - ,
, .
,
. ,
, , , ,
VIII , .
, .
,
. , ,
. - , , , - .
. ,

27

, , () .
,

,
,
. , , , .
, ,
.
, ,
( ) . ,
.
,
, , . ,

,
, , ,
. , , ,
. ,
, , , , . , ,

,
. ,
,
, , , , .
, , , ,

28

, , , . ,
. ,
, . ,
,
.
, ( ) , ,
. , ,
.

,
. , ,
, ,
. ,
, .
,
, .
.
, , , , , ,
.
,

, ( ) , , . .
( ) . .

29

, , .
.
, , ,
, .
( ) , (
).
, , , , ,
, , , , ..,
. ,
, , . , . ,
.
,
.
, ,
,
, ,
, . , , ,
,
, .

30

,
, . . , . .
, ,
, .
, ,
. ,
, , ,
.
- . .
, ,
. .
, ,
, ,
.
, , , ,
.
.
,
.

31

,
. , ,
,
, . - , ,
, (
) ,
1.
. , ,
, , , .

.
, , ,
.
(
) . ,
. ,
, ,
,
. (
, ,
) . ,
-

32

. ,

-, , . ,
, ? . ,
.
,
. ,
.
.
,
,
.

. , , ,
.
,

. , , , . , ,
.
, ,
(
,

33

,
). , , , ,
, .
, .
, ,
,
.
, ,
.
.
- ,
, - . , , .
: , , , .
, ,
, ,
.
.
: (), ,

34

(). . ,
*. , , : , , ,
, , , .
, ,
, , ,
, ,
,

.
.
, ,
, -, , , , .
,
,
, , ,
, . ,
* , (18881935) , ,
. .
, , .

35

, , ,
. ,
,
; ,
, , . ,
,
.
, ,
. ( ,
, ) ,
( ) .
, . , , ,
, , . ,
- , ,
.
, .
, :
, , ,
.
, , . , , ( -

36

) ? ,
( ), ,

. ,
. ,
,
, ,
.
. (
) , .
, , ,
.
,
,
, .
, .
,
.
,
. ,
? ( ),
, , ,
.
,
.
, ( , ), ,
, , -

37

.


.
?

.
.
,
,
,
.. , .

, ,
.
, . , - .
, ,
,
2.
, , ,
(, ) ,
.
(
*, ) ,
, * ( ), (13321406) .

38

. ,
, , ,
.
: .
,
,
-, ,
, .
,
- ,
, , .
,

, .
, , , , ,
..
, , .
, . ,
.

.
, ? , . . -, , (

39

, ) , . , , .. ,
, ,
, , . . , , , , ,
. ,
, , , , ,
.
, . , ( ,
),
.
, ,
, , , ,
. ,
, ,
, , .
,
, , , , , ,
.
,
( , ), , ( )

40

,
, , , ,
. , , ,
. , , , ,

. .
, ,
, , ,
.

Marxiisme et Algerie, Textes de Marx-Engels, Galissot and

Badia (eds.), Paris, 1976.
2
Cp.: Gilles Kepel, The Revenge of God, Alan Brutey (trans.),
Cambridge, 1993.

4.

, ,
.
, . ,

, , , ,
-, -
.
, . ,
,
. .

, ,
, , , .
, ,
,
. :
. . , , , , .
, -

42

.
, . , , , .
,
,
. . , .

: .
. , ,
, .

.
, .
, .
,
( ) ,
. , . ,

, . .
.
,
,
, ,
-.
,
, .
. , .
, , -

43

, . . ,
, . , , . , (, , ),
, .

.
,
, . , , , .
, ,
.
. ,
, -. , ,
. ,
. , . , ?
?
,
, . , .
, , ,
, - ( )
.
, , , , -

44

, .
,
, , . : , -
.
. , , ,
, , . ,
, , -
. ,
,
,
,
, .
,
, , .
, , , , , .
, ,
, ,
.
(, , )
. , , ,
,
. , -

45

, , , ,
! .

. .
1789 ,
,
.
. , . ,
,
.

- , . , , . .
,
. , , . ,
, , , .
, - ,
, , ,
, . . ,

46

, , , .

.
. -, , , ,
,
, .

. , ,
, , , , ,
.
, , . , .
,
. , , .
(
,
), , , , , , , ,
. .
.
, -
, -, , .

47

, , . , XIX .

, , .

, - ,
, .
*.
,
. , , . , ,
, ,
. ,
, , ,
, , .
,
,
.

, ,
.
,
, . , , .
* (17291797)
.

48

, ,
,
, , ,
, .
.

, , . , ,
, ,
, .
( ), ,
, , ,
1.
, .
,
.
,
,
,
, .

49

,
,
, -. , , ,
,
. , , , XX . . ,
, ,
,
. ( , ,
-, ), ,
, , ,
(, ). :
. , : . ( , .
.)
, , . , ,
. .
, , , .
. . 1991 -

50

, . ,
, . , ,
. ,
-. , , , ,
.
.
.
,
,
. , -, , , .
,
, ,
, . ,
. ,
, , -
. :
, , . ,
, , , ( , ), - .
. . ,
,
, . -

51

. ,
. ,
. .
,
, , ? ?
, , . , , .
: ,
.
. , , , , ,
, .
. : , , ( ,
) .
? , , . ,
, ,
. ,
, , , . ,

2. , .
, , .

52

,
.

. , , ,
,
. ,
. , ,
,
, : , ,
- , - . , -
, . ( ) . -,
, ,
, . ,
. ,
.

, , ,
, . ( ) ,
.
-
.
: , ,

.

, , -

53

, . ,
- , , , ,
,
. :
, , . : , , .
. . .

,
. , , , . ,

, .
,
.
.
,
. , ,
; ,
, , .
, .
,
, , ,
. , -

54

, . ,
, , , . ,
. . ( )
, . . ,
, ,
. , , .
- . , .
, ,

,
. ,
.
, , ,
,
, , ; , -

55

,
, .
, , , .
,
, .
, ,
,
, ,
.

Roman Szporluk, Communism and Nationalism. Karl Marx

versus Friedrich List, Oxford and New York, 1988.
2
Christel Lane, The Rites of Rulers: Ritual in Industrial
Society The Soviet Case, Cambridge, 1981.

5.

,
,
.
, .
,
,
.
,

, , , ,
.

, . .
, ,
.

,
, , , , , , , ,
, , . -

57

, .
: ,
, , ... , , ,
, 1.
. , , , . , ,
. ,

, ,
, ,
.
, , ,
,
. , , ,
.
, .
,

, , : ... , , , ,
2. ,
, , , -

58

, .
, , , ,
.


.
.
...
, ,
, .
, , , , , , ; .
... , 3.
, ,
, , ,
, - .
, -
! , , , , , ,
! ; .
. , -

59

, . , : , ,
, , .

. -, . -,
.
, . , , , ,
, , ,
...
, , ,
, .
.
,
. , . ,
. , , , , - ,

, , -

60

. ,
,
, ( )
,
.
, , , . ,
.
, , ,
,
. , , , , .
-. ,
. , , . , ,
. (
, - ) , , ,
.
,
, , ,
, . , , ,
,
.

61

, ( , , ),
, , . XVII
, ,
,
, , ,
,
.

. ,
,
. . (
) ,
, .

, .
. ,
, . ,
, . ,
( ),
. , ,
. , ,
, ( ) - -

62

, , , ,
, . , , ,
.

David Hume, The Natural History of Religion, A. Wayne

Colver (ed.), Oxford, 1976, chapter XI.
2
ibid., chapter IX.
3
David Hume, Of Superstition and Enthusiasm, in Essays
Moral, Political and Literary, Oxford, 1963. . : Hume
on Religion, R.Wollheim (ed.), London, 1963.

6.

*
, . , , .
,
, , .

, ,
. , , , ,
, .
, ,
, .
, ,
,

. ,
, , , ( )
. , ,
* , .

64

,
.
, ,
, .
, , .
.
. .
:
, .
(
, ) , .
.

, ,
, , .
-
. , ,
, ,
, .
-. ,

( )
.
, - , .

65

, , ,
( )
. . , ,
, ,
, , , , . , , ,
, . ( )
, ,
,
.
,
: , ; , , , ,
;
, ,
; ,
, , ,
,
.

,
.
, , , , ,
, ( ) ,
( , ),
.

7.

, , , ,
,
. ( )
: ,
, .
, ,
(, ) ,
.
, , , , .
, , .
, 19701980 ,
, ,
, ,
, . 1950- -

67

, 1980- ,
,
-
.
, ,
. ,
- . , ,
,
. ,

.

. , , , .
( :
, , , ,
.)
,
, ,
, , ,
,
, . ,
- ;
, .
, -

68

, . . , ,
- .

, , , , .
,
. ,
, - ,
, .
, .
, ,
.
, , . ,
, ,
. , ,
, , ,
. , , , .
.
. . -
,
, .

69

. , .
.
,
(
) - ( , ). ,
- ,
, , , ,
, , ? , ? , ,
, ?
, , ,
. -
.
,

.
, , , , .
,
. : , ( , ).

. , ,

? , , , ,
, ? , .

70

, ? , ? ,
, ,

, ?
- ,
, ,
, ,
, ?
, ,
.
,
, .
. ,
, , , ,

, .
, , , , - , , ,
. ,
.

, co
.


:

71

,
, ,
...
, ,
- , ,
, .
, , , , .
, ,
: 1.
, , ,
. ,
, ,
.
,
,

. ,
, : ,
,
2. , , ,
, , , ,
, .
, -

72

. (,

. , , , ,
.)
. , , , .
, , , ...
, , , -, , ...3
, ,
( ) ,
, . , , , , .
:
... , - , ; 4.
-
. , , .
? ? ,
(

73

,
), , , , ,
,

? , - , ... ? -
, , ... .
, , .
- ,
, .
? . ,
. , , . ,
, ,
.
.
.
, - - , , .
,
. , ,
.

74

,
, .
, . ,
, :
- .

Leszek Kolakowski, The Myth of Human Self-Identity:

Unity of Civil and Political Society in Socialist Thought, : The Socialist Idea: A Reappraisal,
L. Kolakowski and S. Hampshire (eds.), London, 1974; : The Transition from Socialism, .Kukathas,
D.W. Lovell and W.Malley (eds.), Melbourne, 1991.
2
ibid., p. 49.
3
ibid., p. 57.
4
ibid., p. 57.

8.

,
.
. ,
, ( , ), , , (, , ),
, 1.
,
,
,
( ) . .
,
( ),
, ,
. , .

- , .

(, , ),
,
.

76

, ,
,
.
: ( ),

, , . , ,
. , , , .
,
, 2. - , ,
, .
, : .
, ,
?
,
, ,
.
, , , , , . ,
, , 3. ,
.

77

,
, 4. ,
. , , , .
,
, . , ;
,
5. , , , .
. , , .
, .
, , ...
... 6.
.
, , ,

, ?
.
-
, ,
, , . , , . ,
, . ,

78

. ,
,
, , XIX
.
, ,
,
,
, , , , .

. , ,
.
, , ,
: , ,
7. - , , .

.
, . ,
, .
: . - 1745 , . ,
, -

79

, .
(, ) ...
,
VIII . ,
,
, ,
. , ,
.

.
, , . , , , , ,
, ,
, 8.

:
.
... , ( - ) ,
, .
, , , !
,

...
, , ,
, -

80

...9.
, , , .
, , , . , , .
.
,
. ... ; , ,
, 10.
, ,
, , ;
;
,
, 11. , , , .
,
, . , : ,
, .
, ,
.
, , ,
.
, ( ),

81

, ,
. , . ,
, : , .
,
.
: , ,
, , , ,
- , ...
, , ,
12. ,
, . , , . ,
.
, .
, ; ...
, ; , . ,
... ...
,
; - . .
, ? ,
-

82

? 13. , ,
.
, .
: 14?
,
- , .
,
( ,
). ,
, , . ,
,
. .
.
, , .
, .
, ... ,
, ,
. . ,
,
,
15.
. , ,
, .
, , . , ,
, , -

83

, .

, , , . . , : ,
,
, , .
, , , ;
,
16. , . ...
, , .
. .
, ,
, , .
, , .
, , ,
. . , , , 17.
,
.
, , , 18.

84

. , ,
: ( ) , .
( , ,
)
. . .

,
.
.
, , .
,
. , , ,
. , ,
, ,
, .
, . , - ,
.
.
, -, , , -,
( ) .
,
( ),

85

, . :
()
. ,
, ,
.
,
, . , , .
, , , . , .
, .
: , ,
. ,
. , , . , : ?
, ,
*, .
, ,
.
,
, . , ,
,
.
,
* "
1943 . .: . . .: ,
1992.

86

, .
, , .
,
, . , ,
, , , , .
. , , . .
- ,
, .
, , .
, , . .
, , , ,
,
.
, , , ,
. , - () ,

( ) . , , VIII ,
,
. , , ,

, , -

87

. , , ,

.
, (
, ),
, -, . , ,
, , , .
, , , .

.
, . - . ,
-
,
.
, .
1. .
, VIII ,
, , . ,
, .

,
, ,

88

. , . .
,
, .
.
2. . ,
. ,
, ,
, ,
. , ,
, .
, , .
.
:
, ( , ). .
,
, , . , , ,
. , ,
,
, , - .
, -

89

, ,
, - .
. , ,
19.
3. , ,
, . ,
, . ,
.

. , . ( .)
, , , ( ) .
, ,
.
.
. : , - . .
. (
) , . ,
.
4.
. ,

90

, - . .
,
,
. , ,
. ,
, , , .
, , - ,
. ,
,
.
, , . ,
, , , .
,
,
.
,
(
) - . , , , ,
, ,
- -

91

.
, , . - , . ,
, , ,
, ,
, , . , ,
,
. , ,
.
:
. ,
, , , . , ,
, .
.

- ,
( ), , ,
. , ,
, , ,
,

92

, , , , ,
.
5. .
,

.
, , , . , ,
. , ,

.
, ,
, .
, ,
, , . , , . , ,
, , ( )
, , .
, . ,

,
. , ,
, , . , : -

93

. , , , .
6. . , , ,
,
, .
. , ,
,
. , . , ,
, ,
.
,
. ( ),
, ,
, . ,
.
7. ,
.
, .
, .
.
.. ,
, 20, , -

94

,

, . , . (
.)
, ( , , ), (, , ). ,
, .

,
- , , . - . , ,
, .
, ( )

, .
.
, ,
XIX ,
. , . ,

95

, ,
, .
.
.
,
,
.
, ,
. , ,
,
, , ,
. .
, .
, ? , .
, ( )
.

Adam Ferguson, An Essay on the History of Civil Society (4th

edn, revised and corrected, London, 1773), reprinted Farnborough,
1969.
2
ibid, p. 114.
3
Emile Durkheim, De la Division du Travail Social, Paris,
1902.
4
Ferguson, op. cit., p. 384.
5
ibid.
6
ibid., p. 387.
7
Ibn Khaldun, Muqaddima, F. Rosenthal (trans.), London, 1958.

96

.
8

Ferguson, op. cit., p. 244.

ibid., p. 228.
10
ibid., p. 385.
11
ibid.
12
ibid., p. 251.
13
ibid., pp. 251251.
14

,
, ,
. .
15
J. Burckhardt, Weltgeschichtliche Betrachtungen, Historiche
Fragmente aus dem nachlass/herausgegeben von Albert Deri und
Emil Durr. Stuttgart, 1929.
16
Ferguson, op. cit., pp. 220221.
17
ibid., p. 267.
18
ibid.
19
.: John Hall in Europe and the Rise of Capitalism, Jean
Baechler, John Hall and Michael Mann (eds.), Oxford and New
York, 1988.
20
E.A.Wrigley, People, Cities and Wealth: The Transformation
of Traditional Society, Oxford, 1987.
9

9. ,

.
,
.
(
, ) , . ,
, .
,
. , ,
-, , ,
.
. ,
, .
!
, . . , ,
,
. , , , -

98

. , .

. (
), . ,
, .
,
-, , ,
, , .
, : ,
, .
, ,
(
) . . , ,
.
,
400 000 .
, . , , , (, ,
), -
. , ,

99

,
.
,
XVI XIX . , , , .
?
, .

. , :
,
( )
. , ,
.
( ) .

, . , , , . ,
.
, ,
-
, , . . , ,


, .
XV XVI . , ,

100

, , ,

, , .

XX . , ,
( ) .
( , ) ...
,
, .
,
, .
? ?
, , ,
, , ? . , ,
; , . - ,
, - ,

, .
, . , .
.
: , , , , .

101

, ,
, (
) . ,
; ,
(
).
.
. , , ,
. ,
- .
, , , .

.
,
, . ,
( ,
,
, ), , -, , .

,
. ?
,
, , , ,
,
. ,
.

102

, , . ,
, . : ,
. ,
.
XIX , 1.
( , .
,

.)
2, . , ( ) .
, - . , , , .
,
( ,
), .

, . .

103

,

XIX .
2
Perry Anderson, The Lineages of the Absolute State, London,
1974, p. 94.

 ...

10.

. .
.
, ,

. .

. - ,
,
.
, ,

.
, .

, , -, .
, . -

105

,
, . , , . ,
.
() , : .
, . , . ,
, , , ,
, ,
.
,
, ,
. ,
. , (, , ), .

. ,

. ,
.
, .
(
.)
, ,

106

, ,
, ( , , ,
).
, :
, ( ), , , .
,

1989 .
-,

, ( )1. ,
. .
,
,

,
?
.

VIII , . ,
, , ,
.

...

107

, , -
. :
(, , )
.
. ,

. , ,
:
,
.
.

, ,
.
, , , ,
. , ,
. .

- ,
.
.
.
, ,
,
. , , , ,

108

,
, .
.
.
, .

. , ,
, . ,
,
. , .

,
. , ,
, .
.
.
,
.
, ,
,
.
, ,

...

109

, .
, , ,
, ,
, , .
, , .
, ,
, ,
. ,
,
.

,
,

.
,
,

, , .
, , ,
, -

110

,
, ,
.

11.
,

Vaclav Havel, Power of the Powerless, Armonk, NY, 1990.

, ,
, , , , .
,
. ( ,
) ,
. ? ,
, , ?
,
, , . , , ,
, , . , . ,

112

? , . .
,
. ? XIX ,
: ,
.
, , ,
, , . ,
(, ,
)
, ( ,
) ,
, . ,
, ,
, -
,
.
, . , , .
. , -
, , .
.
, , , ,

, , -

...

113

. . ,
,
. , , , , , . ,
Lebenswelt
. ,
,
. ,
.
, ,
, , .
, ,
, .
( ) , , ,
. - , ,
, . , .
.

: -
- , , , , . ? , , , ,
. , . ,

114

.
: ,
,
, . .
.
,
,
, , , ( - ), , , . ,
, , .

.
, ,
, . , -.
, , . , ,
. ,
, . ,
, . ,
, , . ,
,
, .

12.

, ,
. , , .
, -
, ,
. ,
.
.
, .
, , . , , ( ,
) . ,
. ,

, :
,
, . , , .
, . -

116

,
, - , .
.
,
( , ,
), ,
, .
,
, - ,
.
(, , ) , .
. ,
. ,
, .

,
,
, .
,
. ,
,

. ,
,
.
, ,
.

117

,
, . - . ,

... ,
(
, , ,
), ,
,
, .
- ,
. .

, .
,
, ,
, ,
.
, . . .
( ),
, ( ),
.
( ):
?
. ,

118

(
)? , , (
)? - .
.
.

.
( )
, , , . , -
, . ,
, ;
, ,
.
.
, , ,

, . ,
, , , . ,
,
.
, .
, , :

119

, .
, . :
. , , ,
. , , , , !
, , , .
: ,

. -
- , , ,
. , ,
,
: .
. .
. ,

, . , ,
- ,
,
-

120

, ( ,
, , ) ,

. , . .
, .
, , , , , , , ,
.
, ( ) ,
. ,
,
. , , :
.

, . , - ,
, ,
. , ,
.
,
,
, .
, . ,

, , - , -

121

. ,
( , )
. . , , ,
,
.
, ,
.
,
, ,
, ,
, (millet) , , .
. , ,
, ,

.
, . ,
.
, , ,
, , . ( ) .

13.

,
, .
,
, , ,
,
, - , . , , ,
( ),
, . 1956 ,
, , , , , , .
, , ,
.
! ,
.
.

123

*, , , .
,
.
, . , , ,
,
. , , , ,
. - ,
, . , .
, , ,

. ,

, ,
,
, .
,
,
( , , ). , * , . (1988), .

124

. , ,
. : ,
. , ,
,
,
, , . .


, ,
. ,
. , -, (
), -
,
.

: , , .. -,
. , . -
. , , , . , ,
,
, . - , ,
, .

125

, . ,
, .
. , .

- ,
, . ,

.
, , ,
.
.
,

, (
)
. , . ,
, , , , , -
, .
, , .
, .
,
, ,

126

, .
, , , , ( )
. . , . .
, ,
, ,
,
. , , , .

-
, . , , , ,
. , ,
.
.
, , ,
, ,
, .
,
, , , , , , -

127

. ,
, ; ,
, ,
,
,
. , ,
, ( )
. , ,
, .
,
, .
- , , , (
) .
, .
, : (Gemeinschaft),
(Gesellschaft).
, ,
, ,
, . ,
, ,
( , , ).
. , : ,
-, , - -

128

. , - . ,
,
.
, , ,
XIX XX .

14. ?

( , ) , , , . (
, , , .)
, , .
- ,
.

. , , ,
(
) 1. , , , ?
,
. , , ...

,
?
. . ,

130

, ,

, , . , ,

, .
, .
, , ,
, , . ,
- .
, , , ( ) . ,
. 1948 , -. ,
.
, Landespatriotismus ,
. , , ,
.
, . , , .
. XX ,

131

,
, ,
,
, .
,
. ,
, ; ,
, , , , , .
. , , , . ,

,
, ( ),

. , , : ,
.
,
, . . , ,
.

- , . ,
, -

132

,
. , , . .
.
(, ) , ,
, *. , , .
( : ,
, , ,

.) , ,
.
,

. ,
- ,
.
, .

James Hogg, The Private Memoirs and Confessions of a

Justified Sinner, London, 1824; John Wain (ed.), Harmondsworth,
1983.
* ( irredenta )
XIX XX
- .

15.

-. , , ,
,
,
.
( )
, , .
.
, ,
, ( ) .
,
, ,
.
, .
, ( ) . , , ( ) , .


.
,

134

,
. ,
-
, . ,
, -
.
, .
.

,
. , ,

. ,
, . , ,

. , , ,
.
, .
, , , ,
1.
, , .
, , ,

135

, .
( ), ,
,
. ,
, . . ,
, , . , , .
, , .
, , ..
,

, . , .

, ( )
. ,
. .
XIX .
, , , .
, .
, -

136

.
. .
,
, , ,
. ,
,
.
, ,
2.
- , , : , ,
.
.
, ,
. , , .
.
, , , , , , ,
. ,
, , .
.

137

. .

, .
, . (
, , ,
, , .) , ,
.

, .


,
,
.
, ,
.
. , , ,
.
, ,
( 1815 1918 ) .
,
,
.
1980 ,

138

3.
: 1945 , , , ,
. , ,
.
, ,
, , ,
,
.
, ,
,
. , , .
, . , .

Quest-ce quune Nation? in Ernest Renan et IAllemagne,

E. Burem (ed.), New York, 1945.
2
.: Miroslav Hroch, Social Preconditions of National
Revival in Europe, Cambridge, 1985.

.: Conor Cruise OBrien, God Land: Reflections on

Religion and Nationalism, London, 1988.

16.

, , , , ,
,
, . ,


,
,
. ,
, , ,
. ,
, :
,
.
. , ,
(1815). ,
VIII , ,

. - , -

140

,
. .
, , .
, .
1815 1918 .
,
. . ,
.
,
. 1918
,
.
, , . . ,
( ) . .
.
.
, , ,
, . , .
, ,
, . : -

141

XX
, ( )
. ,
1918 1919 ,
.
, ,
-, , -, . . ,

,
.
, , ,
, , , ( , ), .
, .
, ,
, ,
. . . ( ) ,
. .


, , , , . ( )
-

142

. ,
,
- . .
, 1990 , ,
.
,
. , ,
, , , , , -
.

. ,
, (
),
, .

.
( ) , - . . ,
, , .
,
, . -, ,

143

(, , ),
( ,
) . ,
, , ,
. ( , , ,
, .)
( , ,

) ,
,
.

, ,
,
. ,
, , , , .
.
,
(,
-, -, ,
), ,

, , -

144

.
, , , .

, ,
, . ,
, , .
,
.

17.

1980 , -
, ,
.

, ,
, , (
) .
, -
( ,
, ). ,
, , , , (
) . , . ,
, . , ,
( , ), (,
, , ) ,
, , : ,
. ( ,

146

), ,
, , ,
.
, ,
, , , ,
-, .

. ,
.
. .
, , , . , .
,
,
(, , ).
, ,
,
, .
(
)
, .
.
, , , -, .
, , , , .

147

, ,
. , .
, .
(, , ),
, .
: ? , : , ,
, , , , , , . ?
, , , , , ,
.
. , . , 1991 ,
, . , -
. ,
.
.
, , ,
, . -,
, -

148

, , ,
. -, ,
, . , ,
. ,
.

.

18.

, ,
.
, ,
, . ,
,
, .
.
.
, , ,
,
, , . , ,
, , ,
, .
,
, .
, , . , , , .

150

, ( ) , ,

. , ,
, .
, ,
, .
, , , . , , ,
, .
, XIV , - ,
, . , ,
,
, .
.
,
, , . ,
-, ( ) .
, ,
() , .

151

,
, .
. , , ,
, .
. , , , . - , , ,
, , .
, , , , , , .
, ,
,
, . , .
,
(
) .
,
.
, , ,

.

. , ( , )

152

,
. ,
( ) ,
.
. ,
,
.
. . , , .
, , , , , , , . ,
, , , ,

. , - , .
, .
,
. : , ,
, ,
, .
, ,
.

153

, , ( ,
, , )
.
,
, , .

,
.
, ,

. . , ,
.., ,
.
, . , , , ,
. , .
( ) . , , , .
. ,
.
, , -

154

, (, )
. . ,
. , ( ) .
,

,
,

.
, ( )
, - . , ,
, , , - ( )
.
,
. , , , (
) .
,
, - ,
. ,
,
,
, .
, -

155

-,
.
, ,
,
. ,
,
,

, , .
, .
,
, . ,
. , , .

, ,
, . (
) .
, .
. , , , , ,
,
-

156

.

,
. . ,
,

, . , ,
, . , ,

? . ,
- ,
,
. , . ,
.
, .
, ,
. , .
, , , ,
, , , -

157

.
,
, ,
, ,
(, , , - )
. , .
,
, ( ) .
. , , , . ,
,
,
. ,
, , ,
.

19.

( ), , . ,
,
.
,
.
, , ,
, .
. , , .
( , ,
), , .
, 1930- .
?
. , ,
. , , ,
, -

159

,
,
,
, . *

.
, ,
. ,
.
.
, .
. , ,
.
, , , .

.
, -
, . ,
!
, , .
. . * , (17431794) . - .

160

, - - , .
, .
,
.
. ,
, , .
,
, .
,
,
. , .
, ,
.
, - , - , ,
,
. , , ,
,
, . , , , ,
.
, . .
,
. , ,
, .

161

, ,
. , . . , ,
, , . .
, , .

, , , .
.
, , , ,

.
.
, .
( , XIX ) ,
.
, . ,
- , .
,
? .

162

: ,
. , ; , , ,
, . . , . ,
( , , ), , . ,
, ,
. , , , : , . , ,
.
. , .
.
,
, , .
, ,
,
? .
,
, ? , , , , . ?
,
, , :
, , .

163

, , ,
, . ,
.
, .
- , , ,
, ,
- .
. ,
,
,
, ,
- , , ,
. ,
.
,
. , , , , . ,
, ,
, . , ,
,
, -
, . , -
, ,
. , ,
, , - . ( -

164

),
, , .
,
. . ,
, . , , .
, ,
,
,
, ,
,
.
.
, , ,
. , ,
,
. , ,
. ( ,
, ,
, , , , .
, , - , , ,
.)
,
. ,
, -
. ( ),
,
, . -

165

, , . .
,
, . , : ,
,
. . , 1930- , , ,
,
, , ,
,
, . . , , ,
. , , , , .
. ,
,
. , , , . ,
. ,
, .

- -

20. -
-

- , .
, . . , -
.

, - (
), , .
,
. , .
, , -
.
,
. ,
, , -

167

.
, , , .
, .
, ,
, -, , -, .
, ,
.
,
, , , , .
:
? ,
,
. , , , -
, , , . ,
,

, .
, ,
.
:
. , , .

168

, ,
, , . .
, ,
, . , , ,
. , . ,
, ,
,
,
. , ,
,

. , ... , , ,
.
, , ,
,
.

. ,
, . , ,
. ,
. ,
-

- -

169

. . , ,
, ; , ,
,
, ,
- , ,
. (
) , . ,
.
, ,
, ( ),
.

, ,
, , , ,
,
. ,
.
.
, ,
.
.
, , , .
, . :
.

170

, ,
( ) . , ,
,
, . ,
, , . ,
, ,
.
, , . ,
- , . , ?
-,
-, ,
?
-?
? ,
, , , , ?
- : ? : , .

21.

, ( , ), : ,
, ,
.
. . , ,
, , .

, ,
, .
.
. , ,
, , , .
, , .
, , , -

172

, , . ,
, ,
, ,
, . ,
- , , , , , ,
. . . , ,
, ,
. , ,
, - , , , . ,
, , , , ,
.
, , , ,
.
, , . , . ,
, , . , , , . -

173

, ,
, . , ,
, - .
,
. ,
, ,
. , .
, , ,
, .
-, , , ,
, , , ,
, ,
, , ,
, ( )
, , .
(, , ),
. , ,
,
.
, ,
, , .

.

174

: , , , . , ,
, ,
,
. , :
( )
, . . .
- , .

, . , , - , - , ,
,
, . : ,

. :
, ,
, . -
, . ,

175

:
, ,
...
, ,
. - .
,
, , , . ,
. ,
- . ,
, , ,
,
, .
, ,
.
, , ,
, . . ,
.
- ( )
. , , .
- .
, , , . , ,
-

176

, . , , . ,
.
( !),
.
, ,
, ! ,
, ,

(
). ,
...
,
, , . ,
. .
,
. , . (
:
, - , .
, .)
,
.
: ( ) , , .
, :

177

, , ,
(, ..).
,

,
. . , ad hoc* ( ),
. , , -
, .
. ,
,
, (
) , .
:
,
, ,
. , ,
( ,

). ,
.
,
. (,
, * (.)

178

.)
, : ,
, , , - . ,
,
.
(
, , , ) , .
, , . ,
.
(, , ,
), . ,
(, 90
,
),
( ). . , . ,
1960 . : ,
.
, , . ,
, , ,
. , , , ,
(, -

179

). ,
,
. : , ,
, .
,
. , ,
,
.
, .
, .
, :
, , , , ,
, ,
. , , .

? , .

. , .
,
. ,
, .
,
, ( ,
).

180

, ,
,
. ,
, , .
. (
),
, ,
. , .
, . ,
, , . , , :
,
.
, , , .
, ,
,
. ,
,
, . . , ,
.
,

181

,
. : ,
,
. . , . , -
( ), -
, ,
. , , .
? , ,
? ,
, ,
, .
, ,
... .
? , , ?
, , , (
?). ,
.
( ) .
, , ,

182

. , ,
, .
, ,
?
, . ? ,
.
, .
: , ,
, . , , , . ,
, - .
, , ,
, . .

, , . ,
,
, ...
, , , ,

183

.
. , ,
.
; ;
,
, , ; , , , ,
, ,
; ; , ; , ;
, ,
, .

,
. , ,
, ,
: .
(,
, ) ,
,
.
, , . ,
,
, . ,

184

, ,
( ?),
, ,
. , , .
, . , ,
, ,
. ,
.
: -
,

, ,
.
, , .
-,
. , ,
, .

. . , , ,
..,
, . , .
,

185

. . , .
,
a. ,
,
.

22.

, , : -
.
, ,
, , (,
, ) . - -, ,
. , - ,
( ,
, ,
).
. ( ) - , ,
, , ..,
.
1. ,
, . .
2. , ,
, .. .

187

3. , ,
.
:
, .
4. ,
, , . , , , ,
,
,
, .
,
, . 4 ( , ) .
( ,
), ,
.
3,
.
, ,

.
, ( - ).
- .
.
, .

188

.
,
(
), , - , - .
,
. , .
,
, ,
, - .. , ,
, , ,
,
,
,
, .

,
, - . . -
- , , ,
, ,
.
,
. , ,
, . ,

189

,

- ( ), .
.
( ), . , , . ,
, , .
, .
. , ,
,

. , , . , , ,
XX , .
, - . .
,

.
,

190

, ,

.


,
. ,
. ,
, . , ,
. VIII ,
.
. , , , ,
, , , -
.

. , ,
,

, . , , , ,
( ) .
, , .
, , , . ,

191

, , ,

. (, -, ) , , ,
.
, , ( , ), .
,
.
. - . , ,
, ,
. , , , , , .
, , ,
.
, ,
, . ,
, , ,
.

192

, ( ) . , ,
,
,
,
, . . , ,
. ,
.
?
, ,

, .

, , .
, . ,
, . -
,
,
(
), ,
, . : , , ...
, :
.

23.

, 1945 ( , )
1980- , . , ,
, .
,
. ,
, , .
, , ,

,
, .
. ,
, ,
, . - ,
. - , ? , . ,
. , .

.
.

194

,
, , .
, , . ,
( , , ,
..), ; , , , ,
. ,
( - -)

, , - .
, , (
)
, , ,
, ,
, . ,
. , , (
)
,
, (, , , -). , , , .
-
, ,

. ,
, . , -

195

.
,
.
,
, .
, , , .
: ,
, .
, ,



, ,
. , , :
.

. (, , )
, , , , -,
.
, - . :
. , . ,
, ,
.
, -

196

, . ,
.
, , .

. , . ,
, , . , ,
,
-
, ,
, .
, ,
, .

, :
.
.
, , ,
. .


- , . , .
, -

197

.
, . .
,
( ) ,
.
, ,
, .
, ,
,
,
. . :
.
, :
, . , -
, , , . , , ,
, , .
, , , . . , ,
, , ,

, , , . , :
-

198

. , .
, ,
.
, , . , , ,
,
,
. ( )
,
,
, , . , ,
. , ,
.
, ( ) . , , ,
, .
( ) ,
. , .
, -

199

. , , . ,
,
, ,

21.
, ,
. , , ,
,


.
,
? , .
, ,
,
( ) .
, , , , , .
,
. ,
,
( ),
, , .
, .

200

,
. , ,
. , ,
, . ?

. , ,
( , , ), , .
- ,
,
, . , ,
, ( ), , ; ,
; , -
.
. ,
. ; 1945
, , ; , ,
, .
1989 ,
. 1945 ,
, ; 1989 -

201

.
, , ,
, ,
.
! , ,
. : ,
, . , , ,
, .

.

:
. ,
, ...

, . .
,
,
( ) ,
, . , ,
, ,
.
( ) -

202

,
,
, ,
. , , () .
: , ,
.
-
, .
,
,
,
. ,
, ,
. .
, , ,
( )
,
- . , , -,
, ,
,
,

- . , ,
.
.

203

, . ,
1991
. . , , ( )
,
,
(
), , , .
,
, ? ,
,
.
,
, , , ,
. , , .
?
( ,
).
,
,
, , ,
, . , ,
- ,
. , -

204

,
. , . , ,
,
( , )
, ,
- .

,
(
), - . ,
- , ,
?
. - .
, , , , , ,
,

.
, . , .
, . - - ,
,
. ,
, ,
. ,

205

, .
, ,
.
, , , ,
, .
, ,
, ,
.

, . , , , , .

24.
?

1985 1989. 1991

. ,
, ?
, ,
, , . , ,
,
. , ,
. , ,
, , - , .

. , , , , , .
, ,
? , -, , , , .

207

: ,
, ,
,
, , ,
, ,
( )
, ? , :
.

. ,
.
- ( )
. ,
,
( , , ). .
, . -.
: ,
.
,
. , , , ,

. , , , ,
, , .

208

, , .
. ( , )

. , ,
, . :
, , , .
,
. ,
, ,
.
, ? ,
, , , ,
.
, , *, , , ,
,
, . , . ,
, . , .
, . * 1620 .

209

, .
,
.



.
, .
. ,
, ( )
. ( )
. , , .
, . , .
, ,
, .
,
. , ,
.
.
.
( ) ,
. ,

210

.

, .
, .
: . ,
, ,
.
, -, ,
( )
,
. ,

,
, , . , ,

. ,
, ,
. ,
,

. , .
,
. , ,
.
, .
, -

211

,
. , ad
hoc, . , ,
, . , , ,
. ,
, , , ,
.
,
, , , , . ,
, (,
) .

, - ? , ( )
.
, , , , , . ... ,
, ,
. , , - , ,
, ...

212

, , ,
. , . , ,
, . ,

.

25.

,
, .
, , ,
. ,
, (, , ) .
, , , ,

,
.
. ,
,
.

. , . (, , - )
,
. ,
,

214

.
, , , . .
, . , , ,
(, ,
).

,
.
. ,
, ,
,
. , ,
.
. , ,
, , , .
, .

, , , (
) , , , . ,
( ),
, -

215

. , , , , , .
,

, , ..

.
.
, , . , .
, . ,
, , , , . ,
.
, ,
, ,

.
, , , ,
- ,
, , , , , -

216

. , .
(, , ),
, - - . ( , , , ,
.) , , ,
, .

.

,
. - ,
, , , ,
,
. , . (
) , ( , ) , , .

. . , , ,
( )
, .
: ,

, .
, ,
, ( -

217

), , ?
,
,
? ?
? ?
, ,
. -
, , ,
,
,
. *,
, , . , , .
. VII
VIII ( ) . XX
, . ,

,
. , , ,
. ,
,
...
, , , . , , , . ,
* , .

218

,
,
, .
, , , ,
,
, ,
, .
, . , , , , , XX

. :
, , ,
,
, ( ) , , .
: XX .
, , , ,
. , . ,
, ,
, . , , , ;
,
; , -

219

.
, ,
,
, . , , , , .


,
-.
, , ,
.
,
,
,
, . ,
, , . , ,
,
.

26.

?
, , , ,
, , ,
. : ,
-, , , .
XX
,
, ,
, , .
, ,
, ,
. , , , , ,
.
, , , ,
.
, ,
,
. , -

221

. - ,
, ,
. , ,
,
,
..
,
. , , , , ( )
, , .
, ,
.
, , ,
, , . , ( , ) ...
, ,
, ,
, - .
.
, -
(, ). , , , , , .

222

, .
, , , ,
, . , ,

. ,
, ,
. - , , , . , , , .
.
( , ,
, , ,
), , ,
,
, ,
. , , ,
, , , , ( , )
,
. , ,
, , , , , - . ,
, -

223

. ,

. .
: ,
. , , .
, , , ,
.
( , ), ( , ,
, ),
(, ). , , , ,
,
, ,
,
, .
, , ,
, , .

27.

(, )
, , , ,
. , , , , . ,
, . , , ,

.
, .
. , ,
. -
,
.
, ,
, ..
, : , , .
. , , , (, 1, -

225

2, ..3),
, , - . ,
. , , ,

, , ,
.
, ( ) , , , , (
).
? , ?
, , , - .
, ,
. ,
( ) . ,
,
. ,
.

, . ,
, . ,
. -

226

, ,
, . ,
, ,

.
: , , , - , ;

.. . ,
,
,
.
,
, , ( , ,
) , , ,
, , , , .
. ( -
). , , , , (
): , ,
.

, - -

227

- . , . , . , ,
, . ,
, . . - , , .

F. Hirsch, The Social Limits of Growth, London, 1977.

David Riesman, The Lonely Crowd, New Haven, 1961.
3
W.H. Whyte, The Organization Man, Hammondsworth, 1960.
l

28.

: (1) (2) . .
1

,
, . ,

.

229

, , -. , ;
,
,
. , ,
. .
,
.

, , .
. , , , ,
? , , ,
.
: . ,

,
,
.
,
,
, :
, . - , ,
. , -

230

. , , , , .
, , ,
, .
,
-.
. , : -

,
. , .

,
. , ,
.
, ,
.
, . .
, ,
. , , .
, , , , , .
. ,
.
. ,
. : , ?

231

.
2

, . . ,
. (
)
. .

. , , ,
,
. - .
,
.
, -

232

. , ,
.
, , ,
. , , , ,
,
. - -
.
,
, .
, , .
- , ,
,

.
- , , , . ,
, ,
. , , , , , .

- . , , , :

233

.
- , . , ,
.
(, ,
) , ? ,
, 1917
( , ) 1989
. , : ,
.
,
, , .
, , . .

. ,
,
(, ,
,
). , , . , , . ,
1945 ,
:

234

.
.
, ,
, .

, , .
,
. , ,
, .

29. ?

.
, ,
. , , ;
, , . , , .

.
, -, -,
, , , .
, ,
, , .
-,

,
. , , , , ,
, -

236

.
,
- , . , ,
. ,
, ,
.
( , , ),
(
, ). ,
. , ,
(
). ( ),
, .

, , ,
, , - , a priori
.

237

, ,
, . ,
.
,
, ,
,
- (
, - , ). ,
. , ,
, ,
. . , ,
- ,
, .
? 1 ( )
, : .

, .
,
, ,
:
,
- ,
.
, , . ,
, ,
-

238

, , , . ,
, . .
,
( ) , - .

. ,
, . ,
:
, , - , . ,
, ,
. -
( ,
), , ,
, , ,
.
,
, ?
, : , , , , . . , , .
,

. , .
,
-

239

. .
, , ( ,
). , ( ) . ,
,
,
, . ,
. , ,
. ,
.
, , ! , , .
.
, , :
,
, . , .

Karl Popper, The Open Society and its Enemies (5th edn),
Princeton, 1966. ( : . . . 1, 2. ., 1992.)

.
.

26.07.2004
60x901/16. .
. . . 15.00. 1000.

121854, -2, , ., 44-2, . 22
e-mail: msps@co.ru
http://www.msps.ru
00972 14.02.2000