TOC O VA C CHE PHAN

NG
ong hoa hoc nghien cu toc o, c che, cac yeu to
anh hng en qua trnh hoa hoc.
He so t lng cua cac phan ng hoa hoc: He so
trong phan ng hoa hoc mo ta tng tac (toi gian)
cua cac phan t trong phan ng.
Cac yeu to anh hng en toc o phan ng hoa
hoc: Nong o tac chat, nhiet o, xuc tac, dien tch
be mat (phan ng d the).
Phan ng n gian: Ch xay ra 1 giai oan.
Th du:
N
2
(k) + 3H
2
(k) 2NH
3
(k)
Phan ng phc tap: Xay ra qua nhieu giai oan (co the noi
tiep hoac song song, hoac ong thi).
Th du:
2 2 5 2
2 5 2 3 2
2 3 2 5 2
4 2
4
O NO O N
NO O N O N
O O N O N
+ =
= +
+ =
PHN LOI PHN NG HO HC
Toc o phan ng (reaction rate) la s thay oi nong o cua tac chat hay san
pham xay ra trong mot n v thi gian.
Toc o phan ng tc thi
mA san pham Toc o tc thi = - (dC
A
/dt) = k[A]
m
(Instantaneous rate)
TOC O PHAN NG
Toc o phan ng trung bnh
S thay oi nong o chat trong mot khoang thi gian xac
nh
( )
t A
A
=
=
B of moles
in time change
B of moles of number in change
rate Average
Lien he gia toc o tc thi va trung bnh
TOC O PHAN NG TONG QUAT
Cho phan ng tong quat:
aA + bB cC + dD
Toc o phan ng tong quat la:
v = k.C
a
A
.C
b
B
Trong o: k la he so toc o phan ng.
a bac phan ng theo chat A, b bac phan ng theo chat B
Bac tong quat cua phan ng: a+b
Bac phan ng co the bang 0. Bac phan ng bang 0 neu thay oi nong o
cua tac chat van khong anh hng en san pham.
Phan ng bac 1 neu tang gap oi nong o se dan en tang gap oi toc o
phan ng.
Phan ng bac n neu tang gap oi nong o toc o phan ng se tang 2n lan.
Bac phan ng c xac nh bang thc nghiem.
oi vi phan ng n gian: bac phan ng theo tng chat bang he so ty
lng tng ng
Vi phan ng khong n gian xac nh bac phan ng theo thc nghiem da
tren c che phan ng, giai oan cham la gia oan quyet nh toc o phan ng.
Nhn xt

aA + bB pP + qQ


Theo tac chat co dau -, theo san pham co dau +
n v cua toc o phan ng, theo IUPAC (International Union of
Pure and Applied Chemistry), la mol.dm
-3
.s
-1
.
He so toc o phan ng k
He so toc o phan ng cha cac yeu to anh hng en
toc o phan ng, ngoai tr nong o, nen k khong phai hang
so.
He so toc o phan ng chu yeu b anh hng bi nhiet
o (phng trnh Arrhenius), ben canh o con b anh hng
bi nang lng hoat hoa, lc ion, bc xa anh sang, be mat
cua chat hap phu
n v cua he so toc o phan ng phu thuoc vao
bac phan ng:
Vi phan ng bac zero, n v cua k la mol.l
-1
.s
-1
.
Phan ng bac 1 la s
-1
.
Phan ng bac 2 la l.mol
-1
.s
-1
.
Phan ng bac n la mol
1-n
.l
n-1
.s
-1
.
ANH HNG CUA NONG O
A. Phan ng bac nhat
A ---> san pham
Toc o phan ng: v = - dC
A
/dt = kC
A
.
Lay tch phan t 0 (ng vi 0 s va C
Ao
) en t (ng vi t s va
C
A
). Ta co:

kt
C
C
kt C C
A
A
A A
=
|
|
.
|

\
|
=
0
0
ln
ln ln
CAC YEU TO ANH HNG EN TOC
O PHAN NG


Dang o th bieu dien
0
C ln ln
A A
kt C + =
ng vi dang o th lny = ax + b (ben trai)
hay y = ax + b (ben phai).
Ban chu ky phan ng, t
1/2
la thi gian phan ng dien ra en luc
tac chat con mot na so vi ban au
(C
A1/2
= 1/2C
Ao
).
Bieu thc tnh t
1/2
:



Ban chu ky cua phan ng bac 1 ch phu thuoc k.
Ban chu ky phan ng
( )
k k
t
693 . 0
ln
2
1
2
1
= =

Dang 2A san pham
v = -dC
A
/dt = kC
2
A

Sau khi lay tch phan, ta co


Ban chu ky phan ng:

B. Phan ng bac 2
0
C
1 1
A A
kt
C
+ =
0
2
1
1
A
kC
t =
Dang A+B san pham

Toc o phan ng
v= -dC
A
/dt=-dC
B
/dt=kC
A
C
B
Sau khi lay tch phan, ta co
B A
A B
B A
C C
C C
C C
kt
0
0
0 0
ln
1

=
C. Phan ng bac 3
3A san pham
V = -dC
A
/dt = kC
3
A
Sau khi lay tch phan, ta co:
(
(

=
2 2
0
1 1
2
1
A A
C C
kt
a = initial [reactant A], b = initial [reactant B], k = rate constant
x = [product P] at time t, a-x = [reactant] remaining at time t
Qui tac vant Hoff
Khi tang nhiet o len 10
0
th toc o phan ng tang len 24
lan.


Tong quat:


Qui tac nay ung trong khoang nhiet o khong ln.
4 2
10
= =
+
T
T
k
k

n
T
n T n
k
k
) 4 2 (
10
= =
+

V du: Vi phan ng phan huy N

2
O
5
, cho:
va tnh ?
Ta co
5
30
10 6 . 3
0

=
C
k
7
0
10 9 . 7
0

=
C
k
C
k
0
100
( )
( )
( )
7
10
100
10
0
100
10
3
7
5
0
3 10 0
3
10 9 . 7 86 . 3
86 . 3
86 . 3
10 9 . 7
10 6 . 3
0
0
0
0
0

+
=
= =
=

= =
C
C
C
C
C
k
k
k
k
k

Arrhenius thay rang hau het cac phan ng hoa hoc tuan theo
phng trnh sau:



k la he so toc o phan ng, E* (J), la nang lng hoat hoa, R la
hang so kh (8.314 J/(K.mol)) va T la nhiet o (K).
A la hang so, o xac suat va cham co ch.
Ca A va E* c cho theo tng phan ng.
Qui tac Arrhenius
RT
E
e A k
-

= .
Nang lng hoat hoa, E*, la nang lng can thiet nho
nhat e phan ng bat au xay ra.
Da tren phng trnh Arrhenius, neu biet k
1
mot nhiet
o T
1
th se tnh c k
2
nhiet o T
2
theo bien oi sau:
|
|
.
|

\
|

-
=
1 2
1 1
2
1
T T R
E
e
k
k
Khai niem:
Chat xuc tac la nhng chat lam tang toc o phan ng do tham gia
vao tng tac hoa hoc vi cac phan ng giai oan trung gian, nhng
sau phan ng no c phuc hoi lai va gi nguyen ve lng cung nh
ve thanh phan va tac chat hoa hoc.
Tac dung chu yeu cua chat xuc tac la lam giam nang lng
hoat hoa cua phan ng bang cach thay oi c che phan ng
t o lam tang toc o phan ng.

Co hai loai xuc tac:

Xuc tac ong the (Homogeneous Catalysis):
Xuc tac va tac chat cung 1 pha.

Xuc tac d the (Heterogeneous Catalysis):
Xuc tac va tac chat khac pha.

C che tac dung
V du: Phan ng tong quat A + B = AB
Khi cha co xuc tac:
Khi co xuc tac K:

nen phan ng xay ra nhanh hn.
-
+
1
, E AB B A b A
-
-
+ +
+
3
2
,
,
E K AB B AK B AK
E AK K A K A
- - -
<
1 3 2
E E , E
Bieu dien anh hng cua xuc tac
Phan ng n gian
La phan ng xay ra trc tiep gia cac phan t.

V du: I
2
(k) + H
2
(k) = 2HI (k)
Hay: 2NO (k) + Cl
2
(k) = 2NOCl (k)
Nhng phan ng nay oi hoi nang lng kha cao
(30100 kcal/mol) v the t gap trong thc te.
Phan ng ion
Nang lung hoat hoa nho do co s tham gia cua cac ion.
Thng phai phan ly thanh ion trc (do hoa tan, phong
ien, un nong, bc xa nang lng cao).

V du:
O H NaCl OH Na Cl H
O H NaCl NaOH HCl
2
2
+ + + +
+ +
+ +
Phan ng goc (phan ng day chuyen)
Co s tao thanh cac goc t do trc, la cac tieu phan
khong bao hoa hoa tr. Phan ng goc hay xay ra theo c
che day chuyen.
V du:
Phan ng H
2
(k) + Cl
2
(k) = 2HCl (k)
Qua trnh tao goc t do:
0
2 2
2 , 2 H H hay Cl Cl
h o h

v v
Qua trnh phat trien day chuyen:
Qua trnh ket thuc (ngat day chuyen):
Hoac:
Tom lai, phan ng xay ra theo c che nao la do s
thuan li ve nang lng.

H HCl H Cl + +
2
0 ~ A
-
E , H

Cl HCl Cl H + +
2
kl H , H H
Kcal H , Cl Cl
104 2
59 2
2
2
= A
= A


HCl Cl H +