MONITORING IVOTNE SREDINE

Kvalitetnom upravljanju prirodnim resursima i ivim organizmima na stanitima, doprinosi i uspostavljanje monitoring sistema kao procesa koji obezbeuje pravovremene, obuhvatne i precizne podatke o stanju ivotne sredine.

Monitoring sistemi predstavljaju instrument za dobijanje pravovremenih podataka o procesu, parametru ili objektu koji se nadzire ili kojim se upravlja Monitoring se u cilju donoenja adekvatnih odluka i evaluacije rezultata uspostavlja u proizvodnim procesima, razliitim privrednim, drutvenim i upravljakim oblastima

Jedan od oblika monitoringa jeste i monitoring ivotne sredine Funkcionisanju ovih sloenih sistema nadzora kao i elementima i karakteristikama specifinog i sloenog oblika kakav je monitoring ivotne sredine

POJAM I KARAKTERISTIKE MONITORINGA

Michael L. Morrison definie

monitoring kao: "ciklinu promenu statusa nekog kvaniteta, atributa ili stavke u okviru definisanog podruja i vremenskog perioda"

Morrison, M. L. "Wildlife resoration: techniques for habitat analysis and animal monitoring", Island Press, Washington, 2002

Morrison navodi etri kategorije monitoring sistema u sprovoenju upravljakih akcija:

1.
2. 3. 4.

Monitoring implementacije Monitoring efekta Monitoring vrednovanja Monitoring usaglaenosti

Adaptivni menadment Potreba da upravljanje procesima ili resursima bude dinamino i fleksibilno Kontinuirano prikupljanje i analizu podataka, stalne izmene odluka i naina delovanja s obzirom na dobijene rezultate

Monitoring jeste u funkciji obezbeivanja pravovremenih informacija i omoguavanja prilagodljivosti u upravljakim aktivnostima!!!

1.

2.

Dva osnovna cilja monitoringa u odnosu na adaptivni menadment: Podrka menaderima koji se bave procesima i resursima u (re)definisanju ciljeva, implementaciji planova i KAO NAJVANIJE RAZUMEVANJU STATUSA RESURSA KOJIM SE UPRAVLJA Podrka projektantima monitoring sistema u njegovom redizajniranju

Osnovne faze u funkcionisanju adaptivnog menadmenta

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Izrada poetnog opisa uslova sredine i stvaranje modela na osnovu postojeih znanja Postavljanje ciljeva (opis eljenog stanja) Projektovanje upravljakog sistema Prepoznavanje i praenje ivotnog ciklusa u prirodi Uspostavljanje monitoringa, naina analize podataka i prikazivanje rezultata Izmena upravljanja i odluka u odnosu na dobijene rezultate

Kvalitetan monitoring i upravljanje procesima i resursima zahteva:

1.
2.

3.

4.

Normativno regulisanje Korienje znanja iz razliitih naunih disciplina Uspostavljanje tehniko-tehnolokih komponenti monitoring sistema Potovanje naela adaptivnosti u menadmentu

Integrisani monitoring

Integrisani pristup monitoringu podrazumeva ukljuivanje i usaglaeno funkcionisanje svih navedenih elemenata, njihovo koordinisanje i usaglaavanje

Pojam i karakteristike monitoringa ivotne sredine

Jedan od elemenata uspenog upravljanja kvalitetetom ivotne sredine Sistem praenja u ivotnoj sredini odn. pojedinim njenim segmentima "Monitoring sistem predstavlja jedan od osnovnih uslova za praenje stanja i upravljanje kvalitetom ivotne sredine, a preko organizovanja posebnog nadzornog i alarmantnog sistema" (Mirko Cvijan)
Cvijan, M. "Ekologija zagaenih sredina, bioindikatori i monitoring sistem, Bioloki fakultet, Beograd, 2000

1. 2.

Sloenost ivotne sredine Monitoring neive sredine (voda, vazduh, zemljite), biljnog ili ivotinjskog sveta Cvijan razlikuje 2 osnovne vrste monitoringa: Cilj-monitoring (iva ili neiva priroda) Faktor monitoring (CO, N2, SO2, temperatura, vazdune struje, epidemije)

Adekvatni monitoring podrazumeva:

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

9.
10.

Ciljevi monitoringa (dokumentovanje stanja u ivotnoj sredini,praenje promena, sprovoenje merta zatite i obnavljanje prirode) Uzorak iji e kvalitet, odnosno stanje biti praeno ili analizirano Analiza (biolokih, hemijskih, fizikih, meteorolokih) koji izazivaju poremeaj Normativna regulativa i standardi Postavljanje parametara ije e se variranje registrovati Izbor bioindikatora Prostorno odreenje monitoringa Vremenski interval praenja Tehniki i finansijski resursi uspostavljanja sistema monitoringa Metod analize podataka i prikazivanje rezultata

Osnovni elementi ivotne sredine voda, vazduh i zemljite Monitoring svakog od njih podrazumeva poseban i specifian pristup

Prema zakonu o zatiti ivotne sredine monitoring se vri sistematskim merenjem, ispitivanjem i ocenjivanjem indikatora stanja i zagaenja ivotne sredine koja obuhvata praenje prirodnih faktora, odnosno promena stanja i karakteristika ivotne sredine, ukljuujui: vazduh, vodu, zemljite, ume, biodiverzitet, buku, otpad kao i preuzetih obaveza iz meunarodnih ugovora

Vlada donosi program monitoringa za period od dve godine Vlada utvruje kriterijume za odreivanje broja i raspodelu mernih mesta, mreu mernih mesta, obim i uestalost merenja, klasifikaciju pojava koje se prate, metodologiju rada i indikatore ivotne sredine i njihovog praenja, rokove i nain dostavljanja podataka

Autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave donose program monitoringa na svojoj teritoriji koji mora biti u skladu sa programom Vlade.