Khoa Ngn hng - Ti chnh

Li m u
Nh mt quy lut c tnh ph bin nhiu nc trn th gii, l u c th trng chng khon pht trin, th h thng cc t chc trung gian ti chnh, cc Ngn hng thng mi pht trin. Ngc li, u c cnh tranh hot ng ngn hng v cc dch v ti chnh si ng, th giao dch trn TTCK cng nhn nhp. Hay ni cch khc, khng th ni n s tham gia tch cc ca cc t chc trung gian ti chnh. Ngn hng thng mi thc s gi mt vai tr rt quan trng i s pht trin ca th trng chng khon. Ti Vit Nam, th trng chng khon Vit Nam ang trong giai on u xy dng v pht trin. Vic tham gia ca cc nh ch ti chnh c bit l cc Ngn hng thng mi hin nay cn rt hn ch. Trong khi y l mt trong nhng nh ch gn gi v c kh nng tip cn vi cc hot ng chng khon mt cch hiu qu nht. Chnh v vy, trong phm vi kin thc ca mnh, em la chn ti: Pht huy vai tr ca Ngn hng thng mi i vi s pht trin ca th trng chng khon Vit Nam lm cng trnh nghin cu khoa hc ca mnh vi hi vng c th ng gp mt ci nhn nh b ca mnh v vn ny. V kt cu ca cng trnh nghin cu khoa hc ny, ngoi phn m u, kt lun, v ti liu tham kho, cng trnh bao gm 3 chng: Chng 1: L lun v Ngn hng thng mi v th trng chng khon

Khoa Ngn hng - Ti chnh Chng 2: Hot ng ca cc Ngn hng thng mi trn th trng chng khon Vit Nam Chng 3: Mt s gii php nhm pht huy vai tr ca Ngn hng thng mi i vi s pht trin ca th trng chng khon

Chng 1: L lun v Ngn hng thng mi v th trng chng khon

1.1 Th trng chng khon v hot ng c bn ca th trng chng khon 1.1.2 Khi nim th trng chng khon Trong cc sch bo kinh t Vit Nam hin tn ti nhiu cch nh ngha v cch gii thch khc nhau v th trng chng khon. Mt s tc gi gn th trng chng khon vi cm t Securities Market v cho rng th trng chng khon l ni giao dch chng khon v cng c ti chnh c lin quan n chng khon. y, nu t Securities c gii ngha theo cm t Written evidence of ownership, bng chng giy trng mc en v quyn s hu, th trng ti chnh. Mt s tc gi khc gii thch th trng chng khon xut pht t cm t Stock Market v cho rng, th trng chng khon l i vi chng khon thng qua cc s giao dch chng khon v th trng phi tp trung. Cch gii thch ny nhn mnh th trng chng 2

Khoa Ngn hng - Ti chnh khon vi t cch lnh vc trao i nhng loi hng ho c bit nh c phiu, tri phiu v cng c ti chnh pht sinh. Cc tc gi ca Trng i hc Ti chnh k ton cho rng th trng chng khon l ni cc chng khon c pht hnh v trao i. Th trng chng khon l mt b phn ca th trng vn do c tnh ca chng khan trong vic huy ng vn di hn. Cc tc gi ca trng i hc Ngoi thng nu ra nh ngha: th trng chng khon l mt th trng m ni ngi ta mua bn, chuyn nhng, trao i chng khon nhm mc ch kim li. Nhng cch nh ngha khc nhau v th trng chng khon nh trn cho thy, bn thn th trng chng khon l mt thc th phc tp vi nhiu mi quan h v c trng khc nhau. Hn na, th trng chng khon l mt hin tng kinh t khch quan c s pht sinh, pht trin. tng giai on pht trin ca mnh th trng chng khon cng mang nhng ni dung khc nhau v m hnh t chc, chng loi hng ho v v phng thc giao dch. Chnh v th, mc d cch nh ngha khc nhau nhng v ni dung khi nim th trng chng khan, cc tc gi u thng nht mt s im sau: Th nht, th trng chng khon l mt dng th trng c bit, nm trong mt th trng ln hn gi l th trng ti chnh. S cu trc th trng ti chnh Th trng ti chnh

Th trng tn dng

Th trng trao i cc giy t c gi Th trng chng khon 3

Th trng tin t

Khoa Ngn hng - Ti chnh

- Th trng ti chnh l lnh vc trao i cc giy t c gi v quan h vay mn qua cc t chc tn dng. - Th trng tn dng: th trng vay v cho vay qua cc t chc tn dng. - Th trng tin t: trao i cc giy t c gi ngn hn (thng di mt nm). - Th trng chng khon: th trng trao i cc giy t c gi di hn (thng trn mt nm). Th hai, hng ho trao i trn th trng chng khon ch yu l c phiu v tri phiu di hn. Ngoi ra, trn cc th trng chng khon pht trin cn trao i cc cng c ti chnh pht sinh t c phiu v tri phiu, nh chng quyn, kh quyn, hp ng quyn chn, hp ng tng lai Th ba, th trng chng khon bao gm th trng s cp (th trng pht hnh) v th trng th cp (th trng mua bn li). Th t, th trng chng khon bao gm hai m hnh t hc qun l chnh, l S giao dch chng khon v th trng chng khon phi tp trung (OTC). T nhng ni dung cn bn ca th trng chng khon nh trn, c th nu khi qut: th trng chng khon l mt b phn ca th trng ti chnh, trong chuyn mn ho giao dch mt s loi hng ho c bit nh c phiu, tri phiu di hn, k c cc cng c ti chnh pht sinh t c phiu, tri phiu theo nhng phng thc c t chc nh giao dch qua s giao dch chng khon, Cng ty chng khon, giao dch trc tip v qua mng. 4

Khoa Ngn hng - Ti chnh 1.1.2 Hot ng ca thh trng chng khon 1.1.2.1 Th trng chng khon chnh thc y l TTCK tp trung, hot ng ng theo cc quy nh ca php lut, l ni giao dch mua bn cc loi CK c ng k (listed or registered securities) hay c bit l. V l , n cn c gi l th trng nim yt tp trung. CK c ng k l loi CK c c quan c thm quyn cho php bo m, phn phi v mua bn qua trung gian, cc mi gii v cng ty mi gii. Chng khon sau khi pht hnh i chng, nu hi mt s yu cu chn lc, th c th nim yt trn sn giao dch. Cc tiu chun nim yt thng ch trng thm nin hot ng, thnh tch li nhun, quy m c phn v lng c ng. S d nh vy l v S giao dch mun chng khon nim yt phi l loi cht lng v lng c phn phi ln, c ng nhiu th mi c mua bn lin tc, si ni v m bo uy tn th trng. Ngi u t khi mua chng khon trong mt t pht hnh i chng(tc mua cc IPO), d ang mo him vo mt chng khon mi, nhng xem nh h c bo v ti a. C h thng dng nh sng lc cho h ri, Trong S giao dch l mt khu then cht trong mt h thng vn hnh ng b, Ta cng nn bit rng, ch c cc nh mi gii l ng b. Ta cng nn bit rng, ch c cc nh mi gii l thnh vin ca mt S giao dch mi c mua v bn chng khon ti sn giao dch(tranding floor) ca S giao dch . Cc yu cu v mua ca ngi c tin (cu) v bn ca ngi c chng khon (cung) s c cc cng ty mi gii v kinh doanh chng khon em n S giao dch, qu trnh mua bn din ra ch thong qua bng ng tc u ga. Cn li, ni chuyn mua bn thc s s c gii quyt cc cng ty mi 5

Khoa Ngn hng - Ti chnh giiv kinh doanh chng khon, c th c s tham gia ca mt s nh ch khc. CK bit l l loi CK c min giy php ca c quan c thm quyn, do Chnh ph trong cc c quan cng quyn pht hnh v bo m. TTCK chnh thc l mt t chc c thc th, l th trng minh bch v c t chc cao, c a im nht nh, vi nhng trang thit b cn thit, cc CK c giao dch theo nhng quy ch nghim ngt v nguyn tc nht nh. TTCK chnh thc c thi biu mua bn r rt, gi c c xc nh trn c s u gi cng khai c s kim sot ca hi ng chng khon quc gia. Vic mua bn CK c thc hin ti sn giao dch th hin bng cc S giao dch chng khon. Chnh v vy, TTCK tp trung (hay TTCK c t chc Organnied market) cn c gi l S giao dch, qu trnh mua bn (The Stock Exchange). Ti S giao dch, qu trnh mua bn chng khon din ra ch thong qua bng ng tc u gi. Cn li chuyn mua bn thc s s c gii quyt cc cng ty mi gii kinh doanh chng khon, c th c s tham gia ca mt s nh ch khc. N ng vai tr l ni tp trung thng tin v duy tr s r rng ng tin cy ngi mua k bn tin tham kho, to iu kin cho nhng nh u t chng h bit nhau vn c th an tm lm n vi nhau. N l mt nh ch u mi (u mi ch khng phi trung gian hoc ch), l ni to ra nim tin, s cng bng, trung thc v trt t cho nhng nh u t chng khon. Nhng nh u t chng khon u phi tn tin mua nhng th t S giao dch. N l ni tp hp v chuyn ho nim tin thnh nhng kt c c th ca nhng nh u t chng khon.

Khoa Ngn hng - Ti chnh Hot ng nhn nhp ca S giao dch c v nh l th ho quang chi sng ln t, lm cho ngi ta kh phn bit. Khi nhc n TTCK, hu nh mi ngi c thi quen lin tng ngay dn mt S giao dch (Stock exchange) no . Ni n TTCK l ngi ta hnh dung n cc sn giao dch (tranding floor) c vn hnh vi nhng phng tin hin i, l bn bc v mt th trng din bin nhn nhp nhng li c ting l trt t v trung thc, vi s tr gip ca cc ngnh k thut cao. Th nhng hot ng ti cc sn giao dch ch l mt phn ca bc tranh ton cnh TTCK. Cng vi c mt h thng vn hnh ng b, S giao dch l mt khu then cht to iu kin cho vic mua bn chng khon c din ra thun li, v vy ngi ta gi chung bi cnh l th trng. Cc yu cu v mua ca ngi c tin(cu) v bn ca ngi c chng khon(cung) s c cc thng tin mi gii v kinh doanh chng khon em n S giao dch giao mua bn cho bn(bid v offer). Ti S giao dch; qu trnh mua bn bng ng tc u gi cng khai (open/auction). Cc nh mi gii phi la ln ln gi bid v offer ca h ngay ti cc nh mi gii l thnh vin ca mt S giao dch mi c mua bn chng khon ti sn giao dch ca S giao dch . V d S giao dch l ni rt tp trung, n cng ch gi nhim v l mt khu trong TTCK. 1.1.2.2 Th trng chng khon bn chnh thc hay th trng chng khon bn tp trung (th trng OTC) y l th trng khng c a im tp trung nhng ngi mi gii, nhng ngi kinh doanh CK nh S giao dch chng khon, khng c khu vc giao dch din ra mi lc, mi ni, vo thi im v ti ch m nhng ngi c nhu cu mua bn CK gp g nhau. y l mt loi th trng bc cao, c t ng 7

Khoa Ngn hng - Ti chnh ho cao , hng ngn hng mi gii trong c nc giao dch mua bn CK vi nhau thng qua h thng in thoi v h thngvi tnh ni mng. N khng phi l th trng hin hu, v vy cn c gi l th trng giao dch khng qua quy th trng OTC (Over-the-Counter Market). Thng thng, i vi cc nc pht trin v cc nc c TTCK pht trin v cc nc c TTCK pht trin, mi c iu kin hnh thnh loi th trngbc cao ny, v ch cc nh u t ngoi qu u t, qy hu bng, cc cng ty ln mi c kh nng c h thng thng tin lin lc hin i, cn tham gia ni mng my ln th rt kh khn, cn cc nh u t nh kh c th trang b cho mnh nhng phng tin my mc thit b hin i, v vy th trng OTC cha thch hp vi cc nc ang pht trin. Th trng OTC c nhng nt ng ch sau y: +V c im ca th trng OTC: th trng OTC khng c trung tm giao dch, m giao dch mua bn CK thng qua mng li in tn, in thoi. Mt iu quan trng l cc nh u t trn th trng OTC khng trc tip gp nhau tho thun mua bn CK nh trong phng giao dch ca S giao dch chng khon, thay vo h thu cc cng ty mi gii giao dch h thng qua h thng vin thng. Th trng OTC l th trng thng lng, khng c v tr tp trung trc tip gp nhau. Vic giao dch c iu khin thng qua in thoi v mng vi tnh lin lc gia nhng dealer ch khng i mt trc tip (face- to - face) nh ti SGDCK. Th trng OTC c quy nh lut l bi Hip hi nhng ngi kinh doanh CK (NASD). Mt giao dch CK trn OTC thng bt u khi mt khch hng t mt lnh v ngi mi gii (broker) in vo phiu lnh. Sau phiu lnh c chuyn n nhn vin giao dch trn OTC (OTC trader) ca cng ty thi hnh. Nhn vin giao 8

Khoa Ngn hng - Ti chnh dch s xc nh ngi kinh doanh CK (dealer) ra thng lng cc iu khon ca giao dch. Mt ngi kinh doanh CK trn OTC (OTC dealer), ngi cung cp lin tc cc gi hi mua (bids) v gi cho bn (offers) cho mt CK c th th c cho l to mt th trng (make a market) cho CK v c gi l ngi to ra th trng (market/ a market). Ngi to ra th trng mua v bn CK v li nhun ca chnh h v chp nhn ri ro. Nu S giao dch chng khon ch c mt ngi to ra th trng cho mi loi CK (chuyn gia- specialist) th trn OTC c th c nhiu ngi to ra th trng cho mt loi CK. Mt ngi to ra th trng phi sn sng bn hay mua c phiu ti gi a ra (quoted price). Tr khi cng b gi c nh trc, tt c cc bo gi c a ra t cng ty CK. C nhiu loi giao dch trn OTC, bao gm (nhng khng c gii hn): c phiu v tri phiu cng ty; tri phiu chnh quyn a phng; chng khon Chnh ph M; v chng khon c quan Chnh ph M (U.S. Government Agency Securities).Khi vic giao dch CK ny c thng lng gia ngi mua v ngi bn, phi c mng li lin lc ni lin nhng ngi kinh doanh (dealer) v biu din nhng thng tin bo gi. C 2 hnh thc chnh ca vic lin lc l bng in v in n. Cng ty chng khon trn OTC tng t nh cng ty mi gii hot ng trn mt S giao dch chng khon, do n c tn gi khc na l cng ty giao dch mi gii. Cng ty CK OTC lun bn cc loi CK phi tp trung cho cc khch hng ca mnh. Nh mi gii trung gian l mt loi cng ty mi gii nht nh m khch hng ca n l cc nh giao dch v mi gii trn th trng. Cc cng ty thng bo cho nh mi gii trung gian loi CK m h mun mua hoc mun bn. Sau , nh mi gii 9

Khoa Ngn hng - Ti chnh trung gian thng bo cc yu cu ny qua mng li thng tin cho cc thnh vin khc bit. Th trng OTC thc hin vai tr ca th trng th cp, tc l thc hin vai tr iu ho, lu thng cc ngun vn, m bo chuyn ho cc ngun vn ngn hn thnh di hn a vo u t pht trin kinh t. Nh c th trng OTC, nhng ngi c vn nhn ri tm thi c th yn tm u t vo CK v khi cn tin h c th bn li cc CK ca mnh cho cc nh u t khc trn TTCK. C tin, thy c li, hoc thch l mua. Kt tin, thy khng hp dn na hoc khng thch th bn. Nu khng c th trng th cp, c l ngi u t mua c phn, tri phiu s cn b kt di di. Cc cng ty thc hin mi gii v kinh doanh CK l cu ni gia nhng ngi u t trn th trng OTC. Nh c cc cng ty ny, quan h cung cu CK trn th trng c gii quyt d dng, nhanh chng v thun tin hn. Cc cng ty mun hot ng mi gii v kinh doanh CK phi c php ca c quan c thm quyn (NASD). Thng thng cc cng ty CK thng c php thc hin c nghip v mi gii v kinh doanh mua bn CK cho chnh mnh. Cc cng ty CK trn th trng OTC c mt khp mi ni trn t nc, mi cng ty chuyn kinh doanh mua bn mt s loi CK nht nh. Cc cng ty CK giao dch mua bn CK cho mnh v cho khch hng thng qua vic giao dch vi cc nh to th trng v cc loi CK . Cc cng ty cng thc hin cc nghip v kinh doanh CK nh: giao dch mua bn cho chnh mnh, mi gii mua bn CK cho khch hng dch v t vn u t CK, bo lnh pht hnh. + Nim yt Ck trn th trng OTC: cc CK bun bn trn th trng OTC cng phi c nim yt cng khai cho cng 10

Khoa Ngn hng - Ti chnh chng (cc nh u t) bit ccc quyt nh u t. Cc CK c nim yt trn th trng OTC tng i d dng, cc iu kin c nim yt khng qu nghim ngt, ch cn c php pht hnh l CK c th giao dch trn th trng ny. Nh vy, hu nh tt c cc CK khng c nim yt giao dch trn S giao dch chng khon u c giao dch y. Cc CK bun bn trn th trng OTC thng c mc tn nhim thp hn cc CK c nim yt trn S giao dch chng khon. Song, do th trng nm ri rc khp ni nn ln ca th trng kh c th xc nh chnh xc c, thng thng khi lng bun bn CK trn th trng ny l ln hn S giao dch chng khon. T iu kin nim yt thng thng hn m CK ca cc cng ty c bun bn trn th trng ny nhiu hn, thm ch mt s CK c nim yt trn S giao dch chng khon cng c mua bn th trng ny. yt gi trn th trng OTC c th hin trn h thng mn hnh yt gi t ng, tu theo chuyn su ca th trng v s hp dn ca mt loi CK nht nh m n c cc loi yt gi nh: yt gi chc chn, yt gi ph thuc, yt gi c ch nh. T vic bun bn giao dch CK trn th trng OTC khng ti mt a im nht nh m thay vo l ti cc cng ty CK v thc hin cc giao dch thng qua h thng vin thng, nn vic nim yt cng khai cng c a dng v n gin hn. Gi th trng hin ti ca cc loi CK ph bin trn th trng OTC c thng bn trn h thng mn hnh yt gi t ng ca NASDAQ. Ngoi ra, yt gi cng khai trn th trng OTC cn c thc hin di cc hnh thc ra cc yt gi c chn lc l cc yt gi do NASDAQ tp hp hng ngy cc mc gi cho bn v gi 11

Khoa Ngn hng - Ti chnh t mua ca mt s loi CK trn th trng OTC theo mt danh sch c chn lc thng qua U ban yt gi ca n, sau n c cng b trn nhiu t bo hng ngy trong khp c nc. Cc thng bo yt gi mu hng l do mt t chc c tn l Phng yt gi quc gia (National Quotation Bureau) xut bn. N xut bn hng ngy gi bn bun cc loi CK trn th trng OTC km theo l tn ca nhng nh giao dch hay nh giao dch c lin quan. Cc thng bo yt gi mu hng khng c ph bin rng ri m ch c phn phi cho cc cng ty t mua. Cc cng ty nim yt CK trn th trng OTC cng phi cng khai cc thng tin v tnh hnh ca cng ty cho cng chng u t bit. Quy trnh cng khai thng tin, cc vn , bo co cn cng khai cho cng chng cng nh cc yu cu cng khai v thng tin cng ty cng tng t nh trn S giao dch chng khon. + Giao dch mua bn CK trn th trng OTC: hot ng giao dch bun bn CK trn th trng OTC cng din ra kh n gin. Khi mt khch hng mun mua mt s lng CK nht nh, anh ta s a lnh ny ra cho cng ty CK ang qun l ti sn ca mnh yu cu thc hin giao dch h mnh. Thng qua h thng vin thng, cng ty mi gii giao dch s bit c gi cho bn thp nht ca loi CK . Sau cng ty ny s thng bo li cho khch hng ca mnh v nu khch hng chp thun, th cng ty s thc hin lnh ny v giao dch ca khch hng s c thc hin. CK giao dch trn th trng OTC khng i hi iu kin cc tiu chun nh giao dch ti S giao dch chng khon. iu kin duy nht l loi CK c php pht hnh v cha c ng k yt gi ti tr s giao dch no c. Hu ht cc loi CK

12

Khoa Ngn hng - Ti chnh mi pht hnh ln u u giao dch qua th trng OTC, sau mi xin ng k ti S giao dch chng khon. Qun tr th trng OTC l Hip hi cc nh kinh doanh CK quc gia. Hip hi c nhim v ban hnh quy ch. Thnh vin ca Hip hi cng l thnh vin ca TTCK v ngc li. 1.2 Hot ng ca NHTM trn TTCK 1.2.1 Cc m hnh hot ng ca NHTM trn TTCK Hin nay, m hnh NHTM hot ng trn TTCK, trn th gii c 2 loi: * M hnh chuyn doanh (hay cn gi l m hnh n nng) Theo m hnh ny, cc cng ty chng khon l cng ty chuyn doanh c lp, cc NHTM v cc t chc ti chnh khc khng c php tham gia vo hot ng kinh doanh chng khon. u im ca m hnh ny l hn ch ri roc ho h thng ngn hng do nhng nh hng tiu cc ca th trng chng khon, v cc ngn hng khng c s dng vn huy ng u t vo lnh vc chng khon: mt khc, vi s chuyn mn ho to iu kin cho th trng chng khon pht trin. in hnh cho m hnh ny l cc cng ty chng khon M, Nht, Hn Quc, c s tch bch gia hot ng ngn hng v lnh vc chng khon. M, o lut Glass-Steagall 1933 bt buc hai hot ng ny tch bit nhau Glass Steagall ch cho php cc ngn hng thng mi tin hnh cho bn cc loi chng khon chnh ph mi pht hnh ln u; nhng cm cc t chc ny bo lnh pht hnh chng khon doanh nghip hoc tham gia vo hot ng mI gii chng khon. Tuy nhin, hin nay ti M, ngi ta ngh hu b o lut Glass-Steagall, cho php cc ngn hng c tham 13

Khoa Ngn hng - Ti chnh gia vo lnh vc chng khon. Thng 7 nm 1988, Cc D tr Lin Bang M cho php th im ngn hng J.P Morgan c php bo lnh pht hnh trI phiu cng ty t thng 1 nm 1989 v c php bo lnh pht hnh c phiu t thng 9 nm 1990, tip dn dn m rng cho cc ngn hng khc. * M hnh a nng bao gm: Mt l m hnh ngn hng a nng hon ton: M hnh ny khng c s tch bch no gia hot ng ngn hng v chng khon. NHTM khng nhng c hot ng trong lnh vc tin t m cn c hot ng trong lnh vc chng khon v bo him. (Cc hot ng trong lnh vc chng khon gm bo lnh pht hnh, mI gii, t doanh, qun l danh mc u t, t vn u t, tham gia vo lu k v thanh ton b tr chng khon). N c p dng cc nc Bc u, H Lan, Thu S, o u im ca m hnh ny l ngn hng c th kt hp nhiu lnh vc kinh doanh, nh m gim bt ri roc ho hot ng kinh doanh chung v c kh nng v ti chnh chu ng cc bin ng ca th trng chng khon. Tuy nhin, m hnh a nng hon ton c mt s hn ch: th trng chng khon pht trin chm v hot ng ch yu ca h thng ngn hng dng vn cp tn dng v dch v thanh ton, do ngn hng thng quan tm n lnh vc chng khon. iu ny th hin s km pht trin th trng chng khon Chu u tng quan vi th trng chng khon M. Bn cnh , cn nhc im l trong trng hp bin ng trn th trng chng khon, hu qu c th tc ng tiu cc n lnh vc kinh doanh tin t gia hai loi hnh kinh doanh ny. Thc t chng minh thng qua cuc i khng hong 1929-1933, hay v ph sn ngn hng Barings ca Anh nm 1995. Ngc li, trong trng hp th trng tin t bin ng c th nh hng n hot 14

Khoa Ngn hng - Ti chnh ng kinh doanh chng khon ca cc ngn hng. Cuc khng hong ti chnh tin t ThI Lan l mt minh chng. Hai l m hnh a nng mt phn: Cc ngn hng mun hot ng trong lnh vc chng khon phI thnh lp cng ty con- cng ty chng khon , hot ng c lp. M hnh ny c p dng Anh v nhng nc c quan h gn gi vi Anh nh Canada, c. M hnh ny c u im cc ngn hng c kt hp kinh doanh ngn hng v kinh doanh chng khon, do tn dng c th mnh v ti chnh, kinh nghim, mng li khch hng rng khp ca ngn hng. Bn cnh , bi v c quy nh hot ng ring r gia hai hot ng trn cho nn hn ch c ri ro nu c s bin ng ca mt trong hai th trng. c bit, m hnh ny ph hp vi nhng nc mi thnh lp th trng chng khon khi m cn c t chc ti chnh lnh mnh tham gia vo th trng v khi h thng lut, kim sot cn nhiu mt hn ch. Mi mt m hnh c nhng u im v nhc im ring. V vy, tu vo th ch chnh tr, c im nn kinh t mi quc gia nn chn cho mnh mt m hnh ph hp nht c th pht huy mt cch c hiu qu nht vai tr ca NHTM i vi TTCK. 1.2.2 Cc nghip v ca NHTM trn TTCK 1.2.2.1 Ngn hng thng mi vi hot ng kinh doanh chng khon Kinh doanh chng khon l nghip v mua bn chng khon cho chnh mnh v t gnh chu ri ro. Vi vai tr kinh doanh chng khon, cc trung gianm chng khon l mt thnh vin quan trng ca th trng chng khon, c tc dng lm cho hot ng ca th trng u n, khng b gin on v si 15

Khoa Ngn hng - Ti chnh ni. L mt nh u t c t chc, hot ng kinh doanh chng khon ca NHTM c xem l yu t tr gip cho vic tng cht lng v hiu qu ca th trng. C th chia hot ng kinh doanh chng khon ca NHTM thnh hai nhm, l: hot ng ngn qu v hot ng u t chng khon Hot ng ngn qu l hot ng ca NHTM thng u t ngn hn vo cc chng khon c tnh thanh khon cao, chi ph giao dch thp v c tnh n nh nh tn phiu kho bc, chng ch tin gi c th chuyn nhng c ch yu nhm d tr th cp cho nhu cu thanh ton, nhu cu d phng v nhu cu tch tr. Hot ng ngn qu l cu n quan trng gia tn dng trm lng, mt b phn vn trn th trng tn dng s c chuyn sang th trng chng khon thng qua hot ng kinh doanh chng khon ca NHTM v ngc li. Vic dch chuyn vn gia hai th trng gip cho cc NHTM c th s dng ti a cc ngun vn s dng c hiu qu hot ng. Mt khc, s cnh tranh gia hai th trng ny cng lm tng hiu qu hot ng ca th trng ti chnh. Khc vi hot ng ngn qu, hot ng u t chng khon ca NHTM mang tnh a dng hn t tp trung vo mt loI chng khon v vi thi hn u t dI hn. L mt nh ch trung gian tch cc nht trong lnh vc kinh doanh tin t, NHTM tham gia trn TTCK vi t cch l nh u t v nh ti tr cho doanh nghip u t chng khon. NHTM c th s dng cc khon vn huy ng thng xuyn tham gia TTCK bng cch mua cc loi c phiu v tri phiu. Thc cht ca hnh thc kinh doanh ny l NH lun lun mua CK ca khch hng bng tin mt ca mnh v bn cho khch hng khng v mc ch n hoa hng, m l li nhun chnh lch gia th gi mua v th gi bn. Ngha l NH s tm cch mua CK vi gi 16

Khoa Ngn hng - Ti chnh thp nht v bn v gi cao nht c th. cc S Giao dch Chng khon khc nhau, th gi ca cng mt loi chng khon cng khc nhau. Gia cc S GDCK c mi lin h v thng tin rt cht ch. Do , cc NH s mua cc CK ni c th gi thp bn ni c th gi cao kim li cho ti khi th gi c cn bng gia cc th trng. Khi mua c phiu NHTM c th tr thnh c ng ln ca cng ty c phn tham gia vo vic iu hnh v kim sot cng ty. Bng nghip v chuyn mn v kinh nghim dy dn trong kinh doanh tin t, NHTM c u th hn cc nh u t khc trong vic nm bt thng tin, phn tch chng khon v TTCK ng lc em li li nhun cho ngn hng. Ngoi ra, bng nhng phng tin sn c, ngn hng c th u t theo danh mc, qun l danh mc u t, thnh lp qu u t, u t trn TTCK c hiu qu cao nht v ri ro thp nht. Khi mua tri phiu, NHTM thc hin cc chc nng cho vay ca mnh. Tri phiu thng c ri ro tng i thp nn vic u t vo tri phiu l mt hot ng thng xuyn ca NHTM. Hn na vi tnh thanh khon cao ca NHTM c th bn tri phiu bt c lc no khi cn thu hi vn. 1.2.2.2 NHTM vi nghip v huy ng vn trn TTCK NHTM l mt t chc kinh doanh, cng cn c vn hot ng. Vn ca NHTM c th hnh thnh t nhiu ngun. Mt ngun vn quan trng ca NHTM trong nn kinh t th trng l huy ng vn trn TTCK. Lut php tng nc khc nhu, song v c bn, c NHTM c th pht hnh c phiu, tri phiu, chng ch qu u t huy ng vn trn th trng. V pht hnh c phiu, i vi cc NHTM c phn th y l mt ngun vn c bit quan trng. Ngn hng pht hnh c phiu ra cng chng huy ng vn khi thnh lp 17

Khoa Ngn hng - Ti chnh ngn hng v trong qu trnh hot ng c nhu cu tng vn ngn hng c th pht hnh thm s phiu mi. Khi pht hnh c phiu ln u hay c phiu mi, ngn hng phi tun th theo cc quy nh ca TTCK. V pht hnh tri phiu, NHTM khi c nhu cu huy ng vn vi s lng ln c th pht hnh tri phiu trung v di hn. thu ht cc nh u t v chiu theo th hiu khch hng c nhiu loi trI phiu NHTM ra i nh: TP c lI chuyn i, TP chit khu, TP c lI sut th ni, TP c li sut c nh. i vi NHTM sn c chuyn mn v c s vt cht, vic pht hnh tri phiu ra cng chng huy ng vn c xem nh l gii php mang tnh hiu qu cao. C th thy, vi tnh chuyn nghip cao, vi uy tn ln trn th trng ti chnh, v cc mi quan h rng ri ca NHTM, hot ng pht hnh chng khon ca cc NHTM c nhiu li th hn cc doanh nghip thng thng khc, bn cnh NHTM c th t ng ra pht hnh lm gim chi ph huy ng vn. Do vy, chng khon ca cc NHTM pht hnh d dng c chp nhn hn so vi cc doanh nghip khc. 1.2.2.3 NHTM vi cc nghip v trung gian trn TTCK Bn thn NHTM l mt nh ch ti chnh trung gian rt ph bin v hot ng rt tch cc trn th trng ti chnh, do n gp phn cc k quan trng trong hot ng trung gian trn TTCK. Nghip v trung gian bao gm nhiu hot ng m NHTM u c th tham gia vi t cch ca mt cng ty chng khon con. Cng ty chng khon phi l cng ty c phn hoc cng ty trch nhim hu hn, cc t chc tn dng. Cng ty mun tham gia kinh doanh chng khon phi khai bo thnh lp cng ty chng khon c lp. 18

Khoa Ngn hng - Ti chnh * Nghip v mi gii chng khon y l dch v ngn hng rt pht trin cc nc trn th gii c TTCK, gi l dch v mi gii chng khon (Brokerage service). Cng ty chng khon thuc ngn hng s m trch dch v ny v mang li cho ngn hng nhng li nhun t l ph giao dch hay hoa hng giao dich rt ln. Cng ty chng khon thuc ngn hng c nhng u th hn so vi cc cng ty chng khon khc trong nghip v mi gii v: Th nht, Ngn hng c mi quan h su sc vi cc doanh nghip qua vic tn dng thanh ton, nm c cc thng tin cn thit cho vic mi gii chng khon, to c uy tn vi khch hng. Th hai, Ngn hng c sn c s vt cht, phng tin k thut mt mng li chi nhnh, i l rng khp sn sng phc v mi yu cu ca nh u t. Th ba, Ngn hng c i ng cn b, nhn vin c nghip v chuyn mn v kinh doanh tin t lin quan cht ch v gn gi vi nghip v mi gii chng khon. Trong nghip v ny, NHTM tin hnh cc hot ng nh: i din cho khch hng ca mnh thng lng mua bn chng khon sao cho c li nht cho thn ch. Ngn hng cng thay mt khch hng gii quyt mi vn lin quan tu theo s u nhim quyn t do linh hot, quyt on trong vic mua bn chng khon h cho h m khng cn phi thng bo cho h bit mua hoc bn chng khon cho ngn hng k hp ng u nhim nhn mua h v bn chng khon h khng ch cho mt khch hng m cho nhiu khch hng, ngn hng vi t cch l i tc ca khch hng s c hng nhiu khon li nhun qua vic mua bn chng khon (nu mua hoc bn 19

Khoa Ngn hng - Ti chnh chng khon ca mnh cho khch hng theo th gi) th hoa hng thc hin lnh mua hoc lnh bn, khon th lao mi gii. * Nghip v t vn chng khon y l cc hot ng phn tch, a ra cc khuyn ngh lin quan n chng khon, hoc cng b v pht hnh cc bo co phn tch c lin quan n chng khon. Mt trong nhng tr rngi quan trng i vi th trng ti chnh l vn thng tin khng cn xng, s la chn i nghch v ri ro o c. Vi chc nng l th qu doanh nghip, thc hin kim sot vgim st bng ng tin i vi nn kinh t quc dn, NHTM c c quyn v vic thu thp cc thng tin v cc doanh nghip c pht hnh chng khon qua mi quan h lu nm rt su st trong quan h tn dng, thanh ton. T c th phn tch mi mt sn xut kinh doanh, cc ngun ti tr v c xu hng pht trin ca doanh nghip trong nn kinh t. Ngun thng tin ny l c s quan trng u tin cho vic phn tch v nh gi doanh nghip, nh gi chng khon, t c th thc hin vic t vn u t cho khch hng mt cch nhanh chng hiu qu. * Nghip v i l, bo lnh pht hnh chng khon NHTM thng thng l c quan thch hp nht m nhim vic phn phi chng khon ra cng chng. Vi mt mng li nhiu c s ca ngn hng, cng ty chng khon con s c chng khon rng ri phc v nhu cu ca nh u t. Nghip v phn phi chng khon c th thc hin thng qua phng thc bo lnh pht hnh hay i l pht hnh. V i l pht hnh chng khon:

20

Khoa Ngn hng - Ti chnh - Cng ty nhn phn phi chng khon ra th trng cho c quan pht hnh hng hoa hng. Khi thc hin nghip v ny: - Cng ty khng ha mua trc tip s chng khon phn phi h. - Cng ty khng ha bn vi mt gi nht nh - Cng ty khng ha bn ht hay mua s chng khon khng bn ht. V bo lnh pht hnh chng khon, cng ty chng khon thc hin vic bo lnh pht hnh chng khon khi c mt kh nng ti chnh vng mnh, thng l mt tp on ti chnh bao gm c NHTM ng ra m nhn thc hnh cng vic pht hnh chng khon vi ch th pht hnh bng cch: - Ha mua trc tip ton b hay mt phn s chng khon c pht hnh. - m bn bn chng khon vi mt gi nht nh - Cam kt mua li s chng khon khng bn c. * Nghip v ng k, thanh ton b tr v lu k chng khon L mt nghip v rt ph bin, ti cc nc pht trin c TTCK nhm to s tin ch trong u t. - Hot ng ng k, thanh ton b tr v lu k chng khon bao gm: + ng k chng khon + Thanh ton b tr cc giao dch chng khon: Trn th trng chng khon, nu tt c c khon thanh tn u thc hin bng tin mt th s mt i tnh si ng. gii quyt c nhc dim trn ngi ta p dng thanh ton bng chuyn khon, gim i mt gnh nng ln, theo tt c nhng ngi mua 21

Khoa Ngn hng - Ti chnh v ngi bn , cc mi gii, kinh doanh chng khon u c ti khon ngn hng, khi cc giao dich mua bn kt thc th mi ngi u nhn c cc giy bo n, bo c m khng cn quan tm n tin mt na. y l mt bc tin gip cho TTCK hot ng mt cch tri chy hn. Vic thc hin cng tc thanh ton u do cc ngn hng m nhn, nu cng tc ny c tin hnh tt s l mt yu t quan trng thc y s thnh cng ca mt th trng chng khon + Lu gi, bo qun chng ch chng khon: T hot ng kinh doanh ca mnh nh huy ng vn, kinh doanh vng, bc, qu hay cho vay thanh ton, NHTM c nhiu kinh nghim trong vic thu nhn, qun l, ct gi chng t c gi tr. Nhng nh u t cm chng khon trong cng ty vi s lng ln s khng an ton, h c nhu cu nh ai qun l h chng hn nh thu kt st v NHTM l mt t chc rt u th trong lnh vc ny. Thng thng, khch hng ngoi vic nh NHTM bo qun h chng khon cn mun ngn hng cung cp thm mt s cc dch v khc c lin quan nh: mua, bn, thanh ton, giao hon chng khon khi khch hng thc hin cc giao dch, chuyn nhng quyn s dng ca khch hng. + Hch ton ghi s chng khon thng qua vic m ti khon lu k thng qua vic m ti khon lu k chng khon cho khch hng. + Cc dch v khc theo u quyn ca khch hng c chng khon lu k. Trn y l nhng nghip v c bn minh chng c phn no vai tr v nh hng to ln ca NHTM i vi TTCK. C th ni pht trin cc hot ng ca NHTM trn TTCK l mt trong nhng yu cu kin quyt cho s thnh cng ca TTCK. 22

Khoa Ngn hng - Ti chnh 1.3 Mi quan h gia hot ng ca Ngn hng thng mi v hot ng ca th trng chng khon Th trng chng khon l mt nh ch ti chnh bc cao, l sn phm ca nn kinh t th trng pht trin. th trng chng khon c th hot ng minh bch, hiu qu v an ton, khng th thiu c cc t chc ti chnh trung gian trong phi k n u tin vai tr ca ngn hng thng mi m i din l cc cng ty chng khon thuc s hu ca ngn hng . Nh cc cng ty chng khon m cc c phiu v tri phiu c lu thng tp np trn th trng, qua mt lng vn nhn ri c a vo u t cho pht trin kinh t t nhng ngun vn l t trong cng chng. Ni n vai tr ca ngn hng thng mi trn th trng chng khon c th n cc kha cnh sau: v hng ho, v t chc trung gian, v thng tin , v s iu tit cung cu v v cc inh ch ti chnh trn th trng. l nhng yu t quan trng nht to nn s pht trin ca mt th trng ni chung v th trng chng khon ni ring. Thng qua vic phn tch nhng nh hng v tc ng ca ngn hng thng mi n cc yu t trn ca th trng chng khon s cho ta thy c hn ht vai tr to ln ca ngn hng thng mi i vi th trng chng khon.

1.3.1 Vai tr ca Ngn hng thng mi trong vic to hng ho cho th trng chng kho Hng ho ca th trng ni chung v th trng chng khon ni ring (chng khon) l yu t khng th thiu c 23

Khoa Ngn hng - Ti chnh tn ti v pht trin ca th trng. Chng khon c th nh ngha nh sau: Chng khon l nhng giy t c gi v c kh nng chuyn nhng, xc nh s vn u t ( t bn u t ), chng khon xc nhn quyn s hu hoc quyn in hp php, bao gm cc iu kin v thu nhp v ti sn trong mt thi gian no . Ngn hng thng mi c vai tr rt to ln trong vic to ra hng ho cho th trng chng khon di hai gc trc tip v gin tip Trn gc trc tip, cc ngn hng thng mi c th tham gia hot ng vi t cch l ngi pht hnh v bn c phiu ca mnh( ngn hng c phn). Cc ngn hng c phn pht hnh c c phiu to ngun vn khi mi thnh lp hoc vn b sung thm trong qu trnh hot ng. Ngoi ra, tt c cc Ngn hng thng mi khng phn bit thnh phn s hu c th pht hnh tri phiu huy ng vn t nn kinh t. Nhng vic ny to cho th trng chng khon mt khi lng hng ho rt ln th trng th cp. Nh vy, vi t cch l mt t chc kinh doanh n thun trn th trng, Ngn hng thng mi thng qua cc hot ng pht hnh ca mnh cung cp mt lng chng khon ln phong ph, a dng v c bit l c cht lng cao cho th trung. Ngoi cc loi chng khon truyn thng l c phiu v tri phiu, cc cng ty chng khon thuc Ngn hng thng mi hin nay cn bn tri phiu chnh ph (trung ng v a phng), chng quyn, tri quyn, cc hp ng tng lai, hp ng quyn chn v cc sn phm lai to a dng khc ph hp vi thay i trn th trng v mi trng kinh doanh. Trong nhng th trng mi ni, hng ho v dch v cn ngho nn, n diu, nu c t chc pht trin tt, cc Ngn hng thng mi c th 24

Khoa Ngn hng - Ti chnh gp phn ci thin mi trng u t ny. Mt mi trng u t tt a dng v sn phm, vi chi ph dich v thp v c li nhun tho ng s thu ht c ngun vn nhn ri cho tng trng kinh t. Bn cnh , Ngn hng vi t cch l mt t chc trung gian, thc hin cc nghip v trung gian chng khon nh bo lnh pht hnh, t vn u t chng khon, .. gp phn khng nh gip cc doanh nghip khc pht hnh chng khon, gin tip to s a dng v hng ho cho th trng chng khon. Th nht, phi k n l Ngn hng thng mi l nhn t gp phn thc y qu trnh c phn ho cc doanh nghip Nh nc thnh cc cng ty c phn. Ngn hng tham gia vo vic thnh lp cng ty c phn hoc c phn ho cc doanh nghip Nh nc vi t l c phiu ng k c iu kin tham gia qun tr kinh doanh, tn nhim. Cng ty c phn d mi thnh lp hay c phn ho, vn vn cn hn hp so vi yu cu ca k thut v cng ngh hin i, do ngn hng phi l tr th c lc cho cng ty c phn, to iu kin cho cc cng ty vay tn dng. Nh vy, chnh ch tn dng v ngn hng x hi ho cc ngun vn, gii quyt cc mu thun trong s vn ng ca ngun vn gia cc thnh phn kinh t, xo b tnh cht t nhn cc bit ca ngun vn trong cng ty c phn. Mt doanh nghip c th bt u hot ng ca mnh bng mt mn n vay ngn hng. Vay ngn hng l mt c s hot ng ca cc doanh nghip v nng lc kinh doanh ca h. Cc ngn hng l ngi u tin lp ra vic kim tra cc hot ng ca cng ty, h quyt nh c nn cho vay hay khng v c nn tip tc cung cp tn dng hay khng. Ngn hng s cung cp kinh doanh nu bit c rng mt Cng ty thnh cng cui cng c th 25

Khoa Ngn hng - Ti chnh hot ng kinh doanh trn th trng chng khon. Nh vy k cng ti chnh ca ngn hng s a cng ty vo th trng chng khon, gin tip b sung mt lng hng ho cho th trng. Th hai, ngn hng thng mi cng gi mt vai tr quan trng trong vic gip cc cng ty pht hnh chng khon trn th trng s cp. Khi nhng nh sng lp mt cng ty no mun pht hnh chng khon thu ht vn, h c th da vo uy tn, v kinh nghim ca ngn hng k hp ng v vic pht hnh v bn cc chng khon ca mnh. Nh vy, Ngn hng thng mi thc hin chc nng mi gii pht hnh chng khon gia ngi mun bn v ngi mun mua chng khon. Khi m nhn vai tr ny, Ngn hng s gip cho nhng ngi sng lp cng ty chn la loi chng khon pht hnh, t vn v cc vn nh li sut chng khon, thi hn chng khon, v cc vn k thut khc. Trong nhng trng hp c bit, nh s pht hnh mt lng chng khon kh ln, cc Ngn hng c th cng nhau chia s vic d nh s pht hnh ny nhm gim thiu ri ro, hoc mua ton b cc c phiu, tri phiu pht hnh mi v sau bn li cho cng chng. Bn cnh , bng cch cung cp dch v t vn c phn ho, t vn nim yt, thc hin bo lnh pht hnh chng khon trong t pht hnh v gip nh u t pht hnh v gip nh u t nh gi ng v chnh xc v gi tr cc khon u t ca mnh, bng cch d cng ty chng khon s pht huy c vai tr to sn phm hng ho ni cho th trng. 1.3.2 Vai tr trung gian chng khon ca Ngn hng thng mi

26

Khoa Ngn hng - Ti chnh Bt k mt th trng no, th trng ti chnh ni chung v th trng chng khon ni ring mun hot ng v pht trin th ddeuf n vai tr ca cc trung gian. Khng phi nh kinh doanh no cng c th gp ngay c nhng i tng cn mua chng khon c hai cng thc hin vic mua bn ln nhau. Cng nh khng phi bt k ngi dn no mun u t vo chng khon cng c th nhanh chng hiu bit, thng tin tm c cho mnh ni mua loi chng kho hp ti tin, c mc li sut v thi gian o hn ng nh mun. Do nhng hn ch ny v nhu cu tin li cho cc ch th, trn th trng xut hin nhng ngi trung gian a ng dn li, ngi bn v ngi mua gp nhau theo ng yu cu ca c hai bn. Cc trung gian s gip cho hot ng ca cc th trng c sun s, nhanh chng v hiu qu, l iu kin cn v cho s pht trin ca th trng. V Ngn hng thng mi chnh l mt t chc trung gian quan trng nht trong th trng ti chnh ni chung v th trng chng khon ni ring. Trong th trng chng khon, vi t cch l mt t chc trung gian, Ngn hng thng mi s a ng dn li hai bn gp nhau thng qua cc nghip v ca ngn hng trn th trng chng khon. Ngn hng thng mi vi kin thc rng, am hiu tnh hnh kinh t chung v rt rnh hot ng ca cc cng ty. Do vy, ngn hng thng mi khng phi l mt ngi mi gii thng thng, m gi vai tr v cng ch ng trong vic thng lng chng khon, thay th thn ch cam kt mua bn chng khon vi gi nh sn do chnh trung gian chng khon la chn. Vi cc nghip v ch yu ca minh trn th trng chng khon nh kinh doanh chng khon, mi gii chng khon v bo lnh chng khon gp phn vo hot ng c hiu qu ca th trng chng khon. Qu tht, Ngn 27

Khoa Ngn hng - Ti chnh hng thng mi thng qua cc cng ty chng khon ca mnh thc hin tt vai tr cu ni gia nh u t vi cc doanh nghip, gp phn to knh huy ng vn mi thc s hiu qu cho n n kinh t thng qua vic y mnh hn na nghip v mi gii v bo lnh chng khon, nng cao cht lng v m rng hn na t vn u t chng khon, tng cng tip xc vi cc doanh nghip di mi hnh thc nhm gii thiu kh nng huy ng vn qua knh th trng chng khon cho cc doanh nghip. Khi thc hin mi gii chng khon, cc cng ty chng khon c hai nhim v chnh l: nhim v cung cp thng tin v t vn khch hng ( thng qua cc nhn vin lnh ngh, cng ty chng khon cung cp cho khch hng cc bo co nghin cu v cc khuyn ngh u t); ng thi, cung cp cc sn phm v dich v ti chnh, gip khch hng thc hin giao dch theo yu cu v v li ch khch hng. Vi nhim v ny, nhn vin mi gii nhn n t hng t khch hng v thc hin giao dch cho h. Qu trnh ny bao gm cc tc nghip t hng dn khch hng m ti khon ti cng ty, tin hnh truyn lnh, xc nhn giao dch,thanh ton v chuyn kt qu giao dch cho khch hng. Khng ch dng , sau khi giao dch c thc hin, ngi mi gii cn phi tip tc qun l ti kon ca khch hng, a ra nhng khuyn co v cung cp thng tin, theo di nm bt nhng thay i trong i sng, cng vic ca khch hng m c th dn n nhng thay i trong tnh trng ti chnh v thi chp nhn ri ro ca khch hng, t xut chin lc u t mi thch hp hn. Trn th trng s khai, khi sn phm hng ho cn n gin, nh u t c th cha c nhu cu s dng dch v t vn v do mt bng dn tr thp nn ho ng tip th, gii thiu sn phm trn din rng li gi vai tr cc k quan 28

Khoa Ngn hng - Ti chnh trng. C th ni, hot ng mi gii u t chng khon dng thi cha ng hm lng t vn u t kh cao, ngi u t trng ch ngi mi gii cho bit khi no th nn mua, lc no nn bn chng khon v cung cp thng tin v tnh hnh din bin trn th trng. Qu tht vi vai tr mt trung gian trn th trng chng khon, ngn hng thng mi ng gp rt to ln vo s pht trin ca th trng. k thm vo nhng ng gp ca ngn hng thng mi vi t cch mt trung gain chng khon, ta c th k n vai tr ca ngn hng nhu qun l ti khon tin gi ca php nhn v th nhn to tin cho vic tch lu vn mua bn chng khon, kinh nghim v hot ng tn dng ca ngn hng to iu kin cho vic mua bn chng khon c thun li khi c nhu cu u t v c bit l kinh nghim v t chc thanh ton gip ngn hng thng mi thc hin tt vic chi tr trong mua bn chng khon. Khi c th trng chng khon, cc quan h mua bn chng khon din ra thng xuyn, nhiu khi chng mt nht l th trng chng khon th cp. Cc quan h mau bn bao gi cng ko theo quan h thanh ton: Ngi mua tr tin cho ngi bn, ngi bn giao chng khon cho ngi mua. C th ti hng trm mi quan h thanh ton din ra vi tc rt nhanh, hng ngn giao dch mi ngy ti S giao dch chng khon ca nhiu nc. Qua c th thy vai tr lm trung gian thanh ton ca NHTM trn TTCK l khng th ph nhn, gp phn thc y cho s pht trin ca th trng chng khon. 1.3.3 Vai tr iu chnh cung cu chng khon ca NHTM trn TTCK.

29

Khoa Ngn hng - Ti chnh Ngn hng thng mi l mt trung gian ti chnh quan trn th trng ti chnh vi hot ng c bn nht l nhn tin gi v tin hnh cho vay nhm p ng cc nhu cu v vn trong nn kinh t. V chnh hot ng ny c tc ng rt ln n hot ng ca th trng chng khon, m c th l gi c, cung v cu ca chng khon trn th trng. Bi l xet cho cng, mc ch ca bt k nh u t no di bt k hnh thc no cng xut pht t mc tiu cui cng, l mc tiu li nhun. Vic h quyt nh u t vo lnh vc no l tu thuc vo nhng nhn nh v d on ca h v kh nng sinh li, em li thu nhp, v mc ri ro ca n. Chnh v vy m li sut tin gi v cho vay ca cc ngn hng cng c tc ng khng nh n mc cung cu chng khon trn th trng v gi ca nhng chng khon . Khi nim li sut dng ch mc li sut p dng cho c khon vay v cho vay gia c ngn hng trn th trng lin ngn hng v cc khch hng ca h trn th trng. Cn li sut c phiu hay tri phiu, ni chung l li sut chng khon l mc li sut qui nh sn trn mi tri phiu hoc mc li d kin s nhn c vo lc chia c tc ca c phiu. ng thi, i vi c phiu l k vng tng lai v gi c phiu gia tng. Quan h gia li sut v li sut chng khon l mi quan h gin tip tc ng i vi gi ca chng khon. Nu li sut cao hn li sut chng khon th gi chng khon s gim. Ngc li, nu li sut thp hn li sut chng khon th gi chng khon s tng. Trng hp li sut ngn hng gi mc thp hn c th dn n hin tng gi l phi trung gian hng ho. Lc mi ngi s x n rt tin tut kim v dng n mua chng khon. Ngc li, khi li sut ngn hng cao, iu 30

Khoa Ngn hng - Ti chnh ny s khin cho hot ng trn th trng chng khon gim st v ngi ta thch gi tin vo ngn hng hn l mua chng khon. Th gi chng khon khng phi ch cn c vo s tin ghi trn chng khon m cn ph truc rt nhiu vo mi quan h gia li sut tin gi tit kim v t sut li tc ca chng khon. TTCK ch c th hot ng bnh thng nu li sut tim gi tit kim v t sut li tc ca chng khon cnh tranh c vi nhau v ho nhp vi nhau, gia ngi mua v ngi bn ch cn vic la chn kh nng ri ro v quyt nh mo him. Chng hn, nu c tc qu bp bnh v ch mc ti a l 30%/nm, trong khi li sut tin gi ngn hng k hn 1 nm l 50%/nm, th khng ai mua c phiu v TTCK s kh vn hnh. Ngc li, nu li tc c phn l 30%/ nm v li sut ngn hng l 25%/ nm, th bt u c s la chn. Ngi a mo him v thch li sut cao s u t tin ca mnh mau c phiu, cn ngi thch an bi s gi tin ca mnh vo ngn hng. Xu hng ny s to iu kin vn hnh TTCK. Mt vai tr khc ca NHTM i vi cung cu chng khon trn th trng chng khon l cung cp c ch gi cho cc khon u t. Th nht, NHTM s to c ch gi chng khon trn th trng th cp thng qua cc S GDCK. Cng ty chng khon c vai tr gip nh u t nh gi ng v chnh xc gi tr khon u t ca mnh thng qua trnh chuyn mn chuyn nghip, kinh nghim dy dn, v thng tin chnh xc, y . Ton b cc lnh mua bn chng khon c tp hp ti th trng giao dch tp trugn thng qua cc cng ty chng khon ca NHTM, v trn c s gi chng khon s c xc nh theo quy lut cung cu. Ngoi ra, thng qua hot ng t 31

Khoa Ngn hng - Ti chnh doanh, cc cng ty chng khon ca NHTM cn c mt chc nng quan trng l can thip vo th trng, gp phn iu chnh gi chng khon. Th hai, NHTM cn to c ch gi trn th trng s cp: khi thc hin nghip v bo lnh pht hnh chng khon, cng ty chng khon thc hin vai tr to c ch gi chng khon thng qua vic xc nh v t vn cho t chc pht hnh mc gi pht hnh hp l i vi cc chng khon trong t pht hnh. Thng thng, mc gi pht hnh thng do cc cng ty chng khon xc nh trn c s tip xc, tm hiu, tho thun vi cc nh u t tim nng trong t pht hnh v t vn cho t chc pht hnh. 1.3.4 Vai tr ca NHTM trong vic cung cp thng tin trn TTCK i vi th trng chng khon, thng tin gi mt vai tr ht sc quan trng gip cho th trng duy tr v pht trin. Thng tin gip cc nh u t quyt nh nhng phng n u t thu c li nhun ln nht v trnh c nhng ri ro trn th trng. Thng tin gip cho nhng c quan qun l th trng gim st, qun l th trng mt cch cht ch v hiu qu. C th ni, NHTM c mt ngha rt ln trong vic cung cp mt knh thng tin rt phong ph v tng i ng tin cy cho th trng. Hot ng mi gii u t chng khon ca cc ngn hng thng mi lun cha ng c hm lng t vn u t cao, ngi mi gii chng khon cho bit khi no nn mua, khi no nn bn chng khon v cung cp thng tin v tnh hnh din bin trn th trng. Cc cng ty chng khon cung cp dch v y khng ch thc thc hin lnh ca khch hng, m cn tham gia vo nhiu dch v t vn khc nhau thng qua nghin 32

Khoa Ngn hng - Ti chnh cu th trng ri cung cp thng tin cho cc t chc v c nhn u t. Cc dch v y bao gm: thu thp thng tin cung cp theo yu cu ca khch hng; cung cp thng ti v cc kh nng u t khc nhau cng nh trin vng ngn v di hn ca cc khon u t trong tng lai; cung cp thng tin v chnh sch tin t ca Chnh ph c lin quan n cc khon u t m khch hng cn nhc. Bn cnh , cc NHTM cng cung cp cc thng tin rt ng tin cy v tnh hnh din bin th trng gip cc c quan qun l th trng c nhng iu chnh ph hp nht. l mt vi v d v vai tr cung cp thng tin ca cc ngn hng thng mi trn th trng chng khon. 1.3.5 Vai tr ca NHTM v nh ch qun l TTCK. Chnh hot ng ca c Cng ty chng khon thuc cc NHTM v cc nhn vin mi gii ca h l mt yu t gp phn hotn thin mi trng php l cho hot ng kinh doanh chng khon. Nu mi trng php l khng cht ch v vic thc hin khng nghim th mu thun s pht sinh c th dn n lm v th trng. Cng ty chng khon cng c nhn vin ca mnh s a php lut n vi ngi u t, gio ngi u t lun c thc tm hiu v tun th php lut trong qu trnh tm kim li ch; ng thi cc cng ty chng khon cng kp thi phn nh cho c nh lm lut kp thi chnh sa nhng bt cp trong cc vn bn quy phm php lut.

33

Khoa Ngn hng - Ti chnh

Chng 2: Hot ng ca cc Ngn hng thng mi trn th trng chng khon Vit Nam 2.1.S pht trin ca th trng chng khon Vit
Nam 2.1.1 Qu trnh hnh thnh v pht trin ca th trng chng khon Vit Nam Th trng chng khon l mt dng ca th trng m i tng c giao dch l loi giy t c gi ( chng khon ). TTCK l mt du hiu ng thi l mt b phn quan trng ca mt nn kinh t th trng ang hot ng. Sm nhn thc c vai tr ca TTCK, ngay t nhng nm u ca cng cuc ci t nn kinh t, ng v Nh nc ta ch trng phi xy dng v pht trin th trng chng khon Vit Nam c trt t, di s qun l ca Nh nc trn c s t c s chnh mui v c iu kin thit nhm khai thc v s dng c hiu qua nht ngun vn hn hp ca nn kinh t, m bo cc mc tiu vn trong nc l quyt nh trong chin lc huy ng v s dng c ngun vn. Trn c s ch trng ny, ngay t u nhng 34

Khoa Ngn hng - Ti chnh nm 1990 chng ta rt tch cc hc hi kinh nghim t c nc i trc, ng thi chun c iu kin cn thit cho vic hnh thnh v pht trin TTCK Vit Nam. Ngy 20/7/2000, Trung tm giao dch chng khon Tp. H Ch Minh chnh thc khai trng i vo hot ng, y l ct mc quan trng trong tin trnh hnh thnh v pht trin TTCK Vit Nam, ng thi l mt bc t ph c bn, quan trng trong chin lc khai thc v s dng c hiu qu cc ngun lc ti chnh phc v s nghip cng nghip ho, hin i ho t nc trong th k 21. Sau hn hai thng chnh thc i vo hot ng, Trung tm giao dch chng khon thu ht mt lng nht nh c nh u t tham gia giao dch mua bn trn th trng, trong hai tun u th trng kh si ng nn ch s gi chng khon v khi lng vn giao dch trn th trng lin tc tng ln, phin cao nht t khi lng giao dch t gn 2,5 t ng gp 25 ln so vi phin giao dch u tin. tuy nhin, hot ng ca Trung tm giao dch chng khon Tp H Ch Minh ni rin v TTCK Vit Nam ni chung trong thi gain ny vn cn gp rt nhiu kh khn. Cho n nm 2003, sau hn hai nm hot ng, trn sn giao dich ca TTGDCK c 19 loi c phiu v 28 loi tri phiu c nim yt. Tuy nhin, y vn l thi k th nghim i n xy dng Trung tm ny thnh mt SDGCK hin i, hon chnh. Chng ta vn cha c mt TTCK y theo ng ngha, s tham gia ca cc nh ch ti chnh trung gian vo th trng ny cn mc thm d,nhiu t chc cn ng ngoi cuc. n nm 2003, sao hai nm hot ng ca TTCK VIt Nam c th c chia lm hai thi k r rt, thi k tng trng v thi k suy thoi.

35

Khoa Ngn hng - Ti chnh - Thi k tng trng bt u t phin giao dch u tin ( ngy 27/7/2000 ) n ngy 25/6/2001 l thi k gi CK tng lin tc ; s lng ti khon m ti c cng ty CK cng tng rt nhanh, trung bnh c 1000 ti khon c m trong mt thng; ch s VN- index tng hn 400%, t trn 500 dim, cao hn c TTCK Thi Lan v Thng Hi nhng th trng ra i trc th trng ca ta hng chc nm. - Thi k suy thoi bt u t ngy 26/6/2001 n nm 2003, TTCK Vit Nam lun trogn tnh trng st gim c v sc cu ln cc ch s c trng ca th trng khin cc nh quan st phi dng n nhng t m m, ng gt, sm nng chiu ma,v.v ch tnh trng ca TTCK Vit Nam. Cho n phin giao dch ln th 419 ngy 13/11/2002, ch s VN- index st xung ch cn 175,63 im. Theo t liu ca TTGDCK thnh ph H Ch Minh, trong 10 thng u nm 2002 c 193 phin giao dch v tng khi lng t mua l 49.081.240 CK (bnh qun mt phin l 251.119); tng khi lng t bn l 51.071.580 CK ( bnh qun 280.017 CK mt phin). Khi lng CK c t bn cao hn c t mua l 1.990.340. Hin c khong 13.000 ti khon giao dch m ti c cng ty chng khon nhng thc t giao dch thc hin ch trin vi trm ti khon. Trong s c nh u t c t chc, ch c duy nht cng ty Dragon Capital l tch cc tham gia mua c phiu; s t chc cn li th hu nh hot ng cm chng hoc n binh bt ng. Trc tnh hnh giao dch CK ngy cng km si ng trn th trng, mt nhm c nh u t c nhn ku gi thnh lp Hip hi cc nh u t CK c ting ni mnh hn vi c nh qun l th trng CK v bo v quyn li ca mnh.

36

Khoa Ngn hng - Ti chnh Trn y l mt vi nt phc tho qua v s hnh thnh v pht trin ca TTCK Vit Nam trong nhng nm u mi thnh lp, qua thy c mt chng ng cng vi nhng thnh tch t c v nhng tn ti ca th trng ( phn ny s c phn tch k hn trong mc sau ni v thc trng ca th trng chng khon Vit Nam hin nay) 2.1.2 Thc trng ca th trng chng khon Vit Nam hin nay 2.1.2.1 Nhng nh gi chung v th trng chng khon hin nay Sau gn bn nm hot ng, th trng dn nh hnh v pht trin. Bt u vi hai cng ty nim yt vo nm 2000, hin nay TTCK c 24 cng ty nim yt vi tng gi tr vn iu l l 1240 t ng, 147 loi phiu tri phiu ca chnh ph, hai lai tri phiu ca Ngn hng u t v pht trin, 01 loi tri phiu th vi tng gi tr nim yt trn 17300 t ng. U ban Chng khon Nh nc cng cp php hot ng cho 13 cng ty chng khon, 01 cng ty qun l qu u t v 5 ngn hng lu k. Nm 2004, qu u t chng khon u tin tin hnh huy ng vn v i vo hot ng. Tnh n ht thng 6/2004, c 820 phin giao dch c thc hin thnh cng ti Trung tm Giao dch Chng khon Thnh ph H Ch Minh vi tng gi tr giao dch trung bnh mi phim hn 17 t ng. Ngy 30/6/2004, ch s chng khon VN Index l 249,7 im, tng 80,5 im c s (khong 47,6%) so vi u nm.Tng gi tr th trng tnh cng thi im l 3,4% GDP, tng hn hai ln so vi nm 2003.

37

Khoa Ngn hng - Ti chnh Ngy 28/ 11/2003, Ngh nh s 144/CP cua rChnh ph v chng khon v TTCK (N/144) c ban hnh thay th cho Ngh nh 48/CP trc y. Ngh nh ny bao gm nhng quy nh mi to iu kin thun li hn cho vic nim yt ca cc cng ty, s vn hnh ca th trng v yu cu bo v nh u t. Vi quan dim khuyn khch u t v huy ng vn, N 144 c nhng bc tin ng k bng cch p dng mt h thng cc itu chun v iu kin nim yt linh hot hn, cho php cc doanh nghip d dng tip cn vi TTCK tp trung huy ng vn. Phm vi iu chnh ca Ngh nh cng c m rng i vi hot ng pht hnh chng khon ra cng chng. y l mt thay i ht sc c ngha nhm tng cng hiu lc qun l v gim thiu ri ro cho nh u t. Bn cnh , N 144 mi cho php a dng ho cc loi hnh u t chng khon c th khuyn khch mi tng lp t nh u t nh l n nh u t c t chc tham gia TTCK Tuy giai on u pht trin, TTCK c nhng bc tip cn nht nh vi nhng chun mc quc t trong vic pht trin TTCK v thu ht nh u t trong nc cng nh nc ngoi. Kim ton v cng b thng tin l iu kin bt buc i vi cc t chc pht hnh v nim yt. Cc thng l quc t v qun tr cng ty tt c p dng trn TTCK nhm tng cng cht lng ca chng khon nim yt. Hin nay, tt c nhng cng ty nim yt u phi tun th v p dng iu l mu c ban hnh vo thng 11/2002 Sau hai nm hot ng, nhn thc c tm quan trng ca vic m ca th trng chng cho nh u t nc ngoi, Th tng Chnh ph ni rng t l s hu ca nh u t nc ngoi ti cc cng ty nim yt t 20% ln 30%, khng hn ch s hu 38

Khoa Ngn hng - Ti chnh cu ngi nc ngoi i vi tri phiu. Chnh ph cho php cc t chc kinh doanh tri phiu nc ngoi c gp vn vi i tc trogn nc thnh lp cng ty chng khon lin doanh vi t l ti a l 49%. Cc chnh sch v ngoi hi c sa i to iu kin thun li cho vic chuyn u t chng khon ra nc ngoi. Bn cnh , cc nh u t c nhn trong nc cng nh nc ngoi cn c min thu thu nhp c nhn khi u t vo th trng chng khon; Chnh ph bi b vic nh thu chuyn li nhun ra nc ngoi. to ra nh hng c bn cho vic pht trin TTCK v trugn v di hn, ngay 5/8/2003, Th tng Chnh ph ph duyt v ban hnh Chin lc pht trin TTCK n nm 2010. Vic xc nh mt quan im chin lc trong pht trin TTCK v thit lp mt chng trnh hnh ng c th chi tng nm l mt nhin\mj v c UBCK cho l c tm trng hng u trong vic xy dng v pht trin TTCK. Trn c s Chin lc, B Ti chnh xc nh m hnh TTCK l: TTGDCK Tp HCM l th trng tp trung, pht trin thh S Giao Dch Chng Khon c kh nng lin kt vi cc th trng trong khu vc; TTGDCK H Ni l th trng giao dch cho cc doanh nghip va v nh, pht trin thnh th trng phi tp trung ph hp vi quy m ca TTCK. Cng vi vic xy dng c s vt cht- k thut cho cc TTGDCK; pht trin cc nh ch ti chnh trung gian, pht trin c s cc nh u t , tin trnh xy dng mt Lut Chng khon ton din v y hin ang c xuac tin khn trng. Nhng con s v s kin va nu l nhng bng chng sinh ng v s pht trin tuy cha c n k vng, song rt ng khch l ca mt TTCK cn non tre v ang giai on ban u nh th trng Vit Nam. Tuy nhin, hin nay vn ang 39

Khoa Ngn hng - Ti chnh tn ti nhiu tr ngi v hn ch v mt khun kh php l, thnh vin th trng v c s u t khin TTCK cha th c coi l mt th trng hon thin 2.1.2.2 Mt s hn ch v tr ngi ca TTCK Mt l, nhng hn ch v mt khun kh php lut v nng lc hoch nh chnh sch. Xt trn phng din khun kh lut php, tr ngi ln nht hin nay l TTCK cha c mt Lut Chng khon ton din v y . Lnh vc khon v th trng chng khon cn chu s iu chnh ca cc vn bn php lut khc nh Lut Doanh nghip, Lut t chc tn dng, Lut kinh doanh bo him, Lut ph sn. Do v th ca N 144 thp hn cc Lut lin quan m mi trng php l hin hnh cn cha y th nhng bt cp v xung t gia cc vn bn php lut lin quan n TTCK l iu kh trnh khi. Mt mi trng php l n nh v y l yu t u tin m bo lngtin ca cc nh u t. Cc nh u t trong nc v nc ngoi ch c th u t vo TTCK nu h nhn thy rng vn u t cng nh k vng sinh li ca h c bo v bi mt khun kh php lut minh bch v an ton. iu ny cho thy s cn thit v tm quan trng ca vic xy dng mt Lut chng khon. Bn cnh , nng lc hoch nh chnh sch v thc thi lut php cng l mt vn cn tnh n. nh gi mt cch khch quan, UBCK v nhng c quan qun l lin quan khc trn th trng vn cha c nng lc cn thit thc hin chc nng gim st, qun ly v cng ch thc thi cc chnh sch trn TTCK mt cch hiu qu. iu ny xut ph t thc trng i ng cn b qun l th trng thiu kinh nghim, kh nng xy dng v thc thi cc chnh 40

Khoa Ngn hng - Ti chnh sch thch hp nhm khuyn khch s pht trin cu th trng, thu ht v bo v nh u t. Hai l nhng hn ch v mt th ch th trng. Xt v goc thu ht vn u t nhng hn ch v mt th ch th trng l mt tr ngi ng k, khng ch trn phng din m bo an ton cho chu trnh lu chuyn vn u t m cn trn phng din duy tr tnh ton vn ca th trng v nim tin ca cng chng u t trong v nc ngoi. i vi mt th trng mi hnh thnh pht trin th vic cha c c mt th ch th trng hon chnh l iu tt yu. S vng mt ca cc t chc t qun, t chc nh mc tn nhim, trung tm lu k v thanh ton b tr chng khon, phm vi hot ng hn hp, v tnh chuyn mn ho cha cao ca cc cng ty chng khon l nhng im yu khin cho cc nh u t trong nc cng nh nc ngoi coi vic u t vo TTCK phn no mang tnh cht mo him. Bn cnh , s thiu hon thin trong th ch th trng cng khin cho nh u t trong nc v nc ngoi gp phi nhng kh khn trong vic ra quyt nh u t v phi i mt vi nhng ri ro. Ba l nhng tr ngi v hn ch v ngun cung ng chng khon. Mt hn ch ni bt v ngun cung ng chng khon xt t gc thu ht u t trong nc v nc ngoil s lng hng ho t i v cht lng hng ho cha cao. Mt TTCK vi 24 c phiu nim yt ca nhng cng ty c quy m vn cha phi l ln khng th i din cho nn kinh t Vit Nam cc nh u t nc ngoi c th nhn nhn v nh gi sc kho cng nh trin vng ca ton b nn kinh t nhm a ra cc quyt nh u t c c s. Tng t, s lng chng khon nim yt qu t i trn th trng cng khin cho c nh u t trong nc cha c nhiu s la chn thay th cc khon tin gi ngn 41

Khoa Ngn hng - Ti chnh hng theo truyn thng ca mnh. Cc c phiu nim yt trb th trng cha thc s l c phiu ca nhng cng ty mnh nht thuyt phc nh u t trong nc v nc ngoi rng tin bc ca h s sinh li thng qua nhng c phiu . Tuy nhinm cn phi xc nh nguyn nhn su xa dn n tnh trng hng ho trn TTCK cn tha tht v cht lng cha cao. C th nhn din mt s nguyn nhn nh sau: Nguyn nhn th nht l s bt cp ca tin trnh c phn ho. T nm 1992 n nay, vic thc hin CPH ch t 63% k hoch t rta xt v mt s lng cc doanh nghip cn c phn ho; con s 6% s vn ti doanh nghip nh nc c c phn ho trong sut thi k ny li cng cho thy nhng doanh nghip dc c phn ho ch yu l doanh nghip va v nh. S bt cp ny bt ngun t nhng kh khn trong nh gi ti sn, x l n qu hn, nhng hn ch v ng lc v nhng tn ti v mt t tng v nhn thc ca nhng ngi qun l doanh nghip. Nguyn nhn th hai l cc doanh nghip cha c nhn thc y v li ch ca vic ra nim yt ti TTCK. Cha quen vi mt vn ho kinh doanh minh bch, cc doanh nghip coi vic cng b thng tin v p ng nhng chun mc v kim ton, k ton, qun tr cng ty l mt gnh nng v khng mun ra nim yt trn TTCK. Nguyn nhn th ba l xut pht im ca nn kinh t Vit Nam l s hu nh nc, doanh nghip nh nc da ch yu vo h thng ngn hng thng mi quc doanh vay vn hot ng. Mc d thc hin s chuyn i c ch th trng v c phn trong mt thi gian ng k, song c ch bao cp tn dng, tm l l thuc vo tn dng ngn hng vn cn ph bin khin cho cc doanh nghip chua thc s c nhu cu v nhn thc c li ch ca vic huy ng vn trn TTCK. S hi t nhng yu t k trn l nhng 42

Khoa Ngn hng - Ti chnh nguyn nhn dn n hin tng hng ho chng khon nim yt cn chua ng k trn th trng. Bn l nhng tr ngi v hn ch v c s nh u t. Do bi cnh kinh t v x hi, TTCK cha c c mt c s nh u t hon thin bao gm cc nh u t c t chc v nh u t c nhn nhu nhng th trng pht trin khc. Phn ln cc nh u t trn th trng l nh u t nh l v cha c y kinh nghim cng nh kin thc v u t chng khon. y l mt vn c tnh hia mt. TTCK cha hon thin, thiu cc nh ch c vai tr tr ct trong kin to th trng; h thng vn bn php quy cha y , hng ho t i l mt nguyn nhn khin TTCK cha hp dn cc nh u t li khin th trng khng c ng lc pht trin cn thit. Cc nh u t nc ngoi cn d dt ci TTCK do cha tip cn c vi nhng thng tin doanh nghip cn thit ra quyt nh u t. Trong khi , nh u t trong nc li gp phi nhng tr ngi v mt kin thc v kinh nghim. Trong 2 nm, t 2001-2003, c nhiu t bin ng gi c phiu trn TTCK theo chiu hng xu trong khi tnh hnh hot ng ca nn kinh t v c doanh nghip nim yt vn ang trn pht trin. Nghch l ny tn ti ch yu l do nh u t thiu kinh nghim v hiu bit v u t ti chnh ni chung v trn TTCK ni ring. a s quyt nh u t ca cng chng mang tnh cht u c gi ln v tm l hn l da trn c s nh gi tnh hnh ti chnh v hot ng ca c cng ty nim yt. Tuy nhin, t cui nm 2003, chnh cc nh u t nc ngoi vi nhng quyt nh u t chuyn nghip hn gp phn nh hng cho nh u t trong nc v gip TTCK quay tr li vi nhp pht trin ph hp vi quy lut th trng. iu ny li cng cho thy

43

Khoa Ngn hng - Ti chnh tm quan trng ca vic thit lp song song c s nh u t trong nc v nc ngoi trong qu trnh pht trin TTCK. Vn l th no th trng chng khon tr thnh, mt knh huy ng vn trong nc v nc ngoi mt cch hiu qu cho u t, pht trin theo ng chc nng ca mt TTCK l mt nhim v cp thit t ra cho chnh ph v cc c quan l th trng. Mt TTCK ch c th tn ti v pht trin nu c th thu ht c cc ngun u t trong nc v nc ngoi. Ngc li, cc ngun vn tit kim dn c, cc lung tin nhn ri trong nc v nhng ngun vn nc ngoi ang ngy cng gia tng trong xu th hi hp v tro lu tm kim nhng th trng mi ca cc nh u t quc t ch c th c phn b v s dng mt ch hiu qu thng qua mt TTCK c vn hnh an ton, minh bch v cnh tranh lnh mnh.

2.2 S tham gia ca NHTM trn th trng chng khon. 2.2.1 NHTM tham gia vi t cch t chc cung cp dch v thng qua cc cng ty chng khon ca mnh Ti Vit Nam, vic tham gia TTCK ca cc nh ch ti chnh trung gian hin nay cn rt khim tn. Trong khi y l nhng nh ch gn gi v c kh nng tip cn vi cc hot ng CK mt cch hiu qu nht. Hin Vit Nam c vi chc NHTM v cc nh ch trung gian phi ngn hng khc c kh nng thnh lp cng ty CK theo kiu cng ty con trc thuc lm nhim v kinh doanh chng khon v mi gii chng khon, nhng mi ch c cha y 10 cng ty chng khon c thnh lp v tham gia lm thnh vin ca TTGDCK. Hn na, hin nay 44

Khoa Ngn hng - Ti chnh chng ta cha c cng ty u t Nh nc bnh n th trng th vai tr ca cc cng ty chng khon c ngun gc t cc nh ch ngn hng v ti chnh l rt ln. Cng ty CK c th tham gia vo hot ng giao dich c trn th trng s cp ln th cp, c th hot ng theo m hnh a nng hoc chuyn doanh nhng ni chung hin nay, nc ta cng ty CK hot ng vi cc nghip v chnh l: mi gii CK, bo lnh pht hnh, t kinh doanh K vng i vi hot ng ca cc cng ty chng khon l ln nhng kt qu hot ng thc t ca cc cng ty chng khon trong bn nm qua cn rt nh b. Nhn chung, trong giai on tng trng ca TTCK, cc cng ty chng khon u kinh doanh c li. Song n hti k suy thoi th ngc li, cc ti khon khch hng ln lt b ng, c cng ty chng khon b gim c hi kinh doanh. S d nh vy l v cc cng ty chng khon mc du c vn khng nhiu nhng ch mi trin khai mt s nghip v n gin khng cn vn nhiu nh t vn, mi gii CK cn cc nghip v khc nh t doanh, bo lnh pht hnh, qun l danh mc u t, v.v l nhng nghip v c ngha ln trong vic bnh n th trng, iu tit quan h cung cu th cc cng ty chng khon cha trin khai c nhiu, thm ch cc cng ty chng khon phi em ngun vn ca mnh gi vo ngn hng hng li tin gi. Nh vy, vic tham gia TTCK ca c nh ch trung gian ti chnh thng qua cc cng ty chng khon ca mnh l rt quan trng v cn thit. Nhng cho cc cng ty chng khon hot ng c hiu qu, bc u cc ch s hu phi h tr cng ty chng khon cu mnh khng nhng v vn, v cung cp v o to cn b m c vic s dng nhng dch v v tin ch sn c ca mnh phc v cho hot ng kinh doanh ca cng ty chng khon, c bit l mng li thng tin v h thng c chi 45

Khoa Ngn hng - Ti chnh nhnh, nhm m rng cc i tng khch hng v pht trin thm nhiu loi hnh dch v mi. Chng hn, cng ty chng khon ca Ngn hng Chu s dng mng thng tin nhanh c sn ca ACB gip khch hng ca mnh trn khp c nc c th giao dch tc thi vi sn giao dch ti trung tm. Nhng khch hng xa vn c th bit c thi gi v t lnh mua bn rt thun li. Cng ty chng khon ACB cng gip cc khch hng ca mnh m mt ti khon c bit ti Ngn hng ACB, gi l ta khon giao dch CK. Bng ti khon ny, khch hng va c th s dng nh mt ti khon tin gi thanh ton bnh thng, va c th s dng giao dch CK. Do , khch hng ch cn gi tin ti mt ni duy nht, nhng c th ch ng chi tiu theo nhu cu ca mnh, va c quyn t lnh mua- bn CK bt k lc no c phin giao dch m khng cn phi lm th tc k qu trc. n nay, TTCK Vit Nam c 13 cng ty chng khon c cp php hot ng trong bao gm 6 cng ty chng khon thuc NHTM: Cng ty trch nhim hu hn chng khon Ngn hng u t v Pht trin, Cng ty trch nhim hu hn chng khon ACB, cng ty trch nhim hu hn chng khon Ngn hng Cng thng ( cp php nm 2000 ), cng ty trch nhim hu hn chng khon Ngn hng Nng nghip v Pht trin nng thn ( cp php nm 2001), Cng ty trch nhim hu hn chng khon Ngn hng Ngoi thng ( cp php nm 2002 ), Cng ty chng khon Ngn hng ng . T khi c cp php hot ng, cc cng ty chng khon khng ngng cng c, hon thin b my t chc ca mnh, m rng a bn hot ng bng vic m rng i bn hot ng bng vic m thm chi nhnh ti H Ni, Tp. HCM, phng giao dch, i l nhn lnh ti H Ni, Vng Tu, Hi Phng, 46

Khoa Ngn hng - Ti chnh ng Nai, Cn Th. C s vt cht phc v cho hot ng kinh doanh cng c c cng ty tng bc hon thin qua vic m rng sn giao dch, trang b thm cc thit b cng b thng tin, thit lp trang Web ring ca cng ty to iu kin cho ngi u t c th tip cn c vi cng ty mi ni. Mt s cng ty chng khon sau mt thi gian hot ng xin tng vn thc hin thm nghip v nh cong ty chng khon Ngn hng u t v Pht trin v cng ty chng khon Ngn hng Nng nghip v Pht trin nng thn tng vn ln 100 t gia tng tim lc ti chnh, c iu kin m rng cc loi hnh kinh doanh chng khon. V nhn lc, cc cng ty chng khon ch trng tuyn chn, nhng ngi c kinh nghim qun l nhng ngnh c lin quan, nhng ngi c o to c bn nc ngoi v lm vic cho cng ty vi chnh sch i ng tho ng. Mt bng trnh chuyn mn cc cng ty chng khon hin nay u t trnh c nhn tr ln, nhiu v tr ch cht trong cong ty c s m nhn bi nhng ngi c hc v cao. c s gip ca U ban Chng khon Nh nc trong vic o to nhn lc cho ngnh chng khon, n nay tng s nhn vin ca cc cng ty chng khon c cp chng ch hnh ngh kinh doanh l 260 ngi trong tng s trn 400 ngi hin ang lm vic cho cc cng ty chng khon. Vic tip tc hon thin c cu t chc, nhn s, u t thm c s vt cht, tng vn cho php cc cng ty m rng trin khai cc nghip v ca mnh. Chng ta c th im qua mt s nt v tnh hnh hot ng ca cc cng ty chng khon qua cc nghip v kinh doanh ca cng ty n nay, nghip v mi gii vn l mt trong cc nghip v c c cng ty trin khai tch cc nht. Nu nh ngy u 47

Khoa Ngn hng - Ti chnh th trng mi i vo hot ng ch c khong 500 ti khon ngi u t m ti cc cng ty chng khon th n cui thng 5/ 2004 c 18700 ti khon trong c 170 nh u t c t chc. Cc cng ty ty chng khon thc hin kh chnh xc c lnh giao dch ca khchhng. Khi c sai st trong vic thc hin lnh, cc cng ty chng khon cng hp tc, tr gip nhau khc phc. Hnh thc nhn lnh giao dch ca khch hng cng phong ph hn trc vi cc hnh thc nh qua in thoi, qua f, qua Internet. Nh gp phn gip cng ty chng khon m rng i tng khch hng. Ngoi ra, cc cng ty chng khon cng thc hin tt cc dch v ph tr cho hot ng mi gii nh cung cp min ph cc bo co giao dch cho nh u t, t chc cc bui phn tch hin bin tnh hnh th trng cho nh u t, phi hp cc NHTM thc hin dch v cm c chng khon, ng trc tin bn chng khon. Nh khch hng c th a ra c quyt nh ng n, kp thi v gia tng khon u t ca mnh, cng ty chng khon cng gia tng gi tr giao dch. Chnh sch ph mi gii cng c cc cng ty chng khon p dng linh hot trn c s mc trn do php lut quy nh. Mc ph thng c u i i vi nhng lnh giao dch ln v vi khc hng c gi tr giao dch ln tnh trong mt thi gian nht nh ( hng tun, hng thng). Mc ph mi gii hin nay cng l mt cng c cc cng ty chng khon cnh tranh nhau. Tnh hnh thc hin cc nghip v ca cc cng ty chng khon thuc NHTM c th nh sau: 2.2.1.1 V nghip v t doanh chng khon T doanh chng khon l nghip v kinh doanh do cng ty chng khon thc hin v li ch ca chnh mnh. Nh vy, khi 48

Khoa Ngn hng - Ti chnh thc hin nghip v nay, cng ty chng khon ng vai tr l ngi u t c t chc trn th trng. Nghip v t doanh cng c cc cng ty ch trng thc hin, nhiu cng ty tng vn iu l c thc hin nghip v ny. Tng gi tr giao dch v doanh thu t doanh tng mnh qua c nm mc d mc c khc nhau tng cng ty. Hin nay s thay i v kt cu danh mc u t chng khon t doanh cc cng ty chng khon. Nu nh 2 nm u i vo hot ng c cng ty tp trung bo t doanh c phiu cha nim yt th bt u vo na cui nm 2002 n nay cc cng ty tp trung vo t doanh tri phiu v c phiu nim yt. Nhng cng ty chng khon t doanh nhiu c phiu l cng ty chng khon Nht, cng ty chng khon ACB. Nhng cng ty chng khon t doanh nhiu c phiu l cng ty chng khon Ngn hng Ngoi thng, Cng ty chng khon Ngn hng cng thng, cng ty chng khon Ngn hng u t v Pht trin. Gn y, gi tr tri phiu t doanh tng l do mt s cng ty chng khon thc hin nghip v bo lnh pht hnh tri phiu Chnh ph theo hnh thc cam kt chc chn v thc hin giao dch tri phiu theo hp ng c k hn. iu ny gp phn kch hot th trng th cp v tri phiu iu m hn 2 nm trc y khng c c. 2.2.1.2 V nghip v t vn ti chnh v u t chng khon: C 13 cng ty chng kho trong c 6 cng ty ca cc NHTM hin nay u c cp php thc hn nghip v ny. Nhng ngy u th trng mi i vo hot ng, cc cng ty chng khon cng l nhng ch th gp phn tuyn truyn, ph bin kin thc v chng khon v TTCK cho cng 49

Khoa Ngn hng - Ti chnh chng u t. n nay, ngoi vic t vn u t trc tip cho khc hng, cung cp min ph cc bo co giao dch nh k c phn tch, khuyn co, gip cho ngi u t nhn nhn din bin th trng, la chn chng khon u t di con mt ca ngi u t chuyn nghip, cng ty chng khon m rng hnh thc t vn c tnh cht lng chuyn mn su hn nh t vn pht hnh cho mt s cng ty nim yt trn TTGDCK c nh pht hnh thm, t vn ti cu trc ti chnh, t vn d n cho c doanh nghip trong nc v doanh nghip nc ngoi. c bit trong thi gian qua, cc cng ty chng khon tch cc tham gia mnh m vo tin trnh c phn ho bng vic t vn c phn ho, nh gi doanh nghip, t chc bn u gi c phn cho cng ty c phn. Trong , c bit c hp ng ln nh hp ng t vn c phn ho Tng cng ty (TCty) Saigontourist, t chc u gi cho Cng ty bo him Bo Minh, TCty Sa Vit Nam (Vinamilk). C th ni y l nghip v c tnh chuyn bin r rt nht trong s cc nghip v m cc cng ty chng khon thc hin. Ngoi ra, cng vi s lng cng ty c nim yt trn TTGDCK tng ln cng l tng s cng ty c phn c cng ty chng khon t vn nim yt thnh cng. V hot ng t vn pht hnh v t vn nim yt, ngoi vic ph thuc vo nng lc chuyn mn ca cng ty chng khon, cn ph thuc rt lon vo tnh hnh giao dch trn th trng chnh thc. Trong giai on th trng i xung ( t cui nm 2001 n ht qu III/2003), vic t vn nim yt v t vn pht hnhl c bit kh khn, nhiu hp ng c k kt nhng vn trong giai on trin khai do th trng cha thun li mc d vn c cc cng ty chng khon duy tr. V th, s lng cng ty c phn c cng ty chng khon t vn niem yt thnh cng u qua cc nm nh nm 2002 c thm 50

Khoa Ngn hng - Ti chnh 11 cng ty nim yt, nm 2003 c thm 2 cng ty nim yt v 5 thng u nm 2004 c thm 3 cng ty nim yt. Tuy nhin vn cn mt s hn ch trong vic thc hin nghip v nay, l: nghip v t vn ti chnh v u t chng khon xut hin tnh trng cnh tranh khng lnh mnh khi tham gia u thu cc hp ng t vn, c bit l gia cc cng ty chng khon trn cng i bn. Trong vic t vn pht hnh, t vn nim yt, cc cng ty chng khon mi ch th hin vai tr qua vic chun b h s xin nim yt nhng k c vic lm ny vn cha c tt. Vai tr t vn sau nim yt cha c th hin, bng chng l a phn cc cng ty nim yt cha thc hin tt quy nh v cng n thng tin v mt s cng ty nim yt cn lng tng trong vic x l tnh hung bt li pht sinh trong qu trnh hot ng kinh doanh. 2.2.1.3 Nghip v qun l danh mc u t: y thc cht l hot ng qun l vn cho khch, v quyn li cakhch hng trn c s hp ng k kt. Trong nhng nm u, nghip v qun l danh mc u t u cha trin khai ti hu ht cc cng ty chng khon c cp php nghip v ny. Trong Qu I/2003 khng c cng ty chng khon no c doanh thu t hot ng qun l danh mc u t. Cc cng ty vn tip tc thc hin cc hp ng k kt nhng gp rt nhiu kh khn do tnh hnh th trng din bin khng thun li. n nay c 12 cng ty chng khon c cp giy php hot dng nghip v ny v trong mi c cng ty chng khon Ngn hng u t v pht trin thuc h thng NHTM trin khai nghip v ny. Tuy nhin, sang nm 2004, c du hiu nghip v ny c tng cng hot ng, c thm cng ty chng khon ACB, cng ty chng khon Ngn 51

Khoa Ngn hng - Ti chnh hng Nng nghip v Pht tin nng thn bt u c xu hng trin khai nghip v ny vi cc hp ng c gi tr ln hng trm, hng chc t ng. Hin ti, cng ty chng khon Ngn hng u t v pht trin vn cha k kt c mt hp ng qun l danh mc qun l danh mc du t no. Nhng cng ty cng mnh dn th im cc hnh thc ban u ca hot ng qun l dnah mc u t nh: hp ng u thc giao dch, hp ng bn h tri phiu nim yt, Tuy nhin , theo nh gi mt cch khch quan v tng th, nghip v qun l danh mc u t vn tip tc dm chn ti ch, doanh s giao dch ca nghip v ny khng cao, cn d dt, mang tnh tp dt. iu ny mt phn l do xu hng ca ngi u t trong giai on u thng thch t u t hn l u thc cho ngi khc qun l, u t h mnh. Thm vo na, y l nghip v i hi tnh chuyn nghip cao trong khi kh ng p ng ca cng ty chng khon trong giai on ny cn rt khim tn. Ngoi ra, do hng ho trn t trng cha nhiu, s lng c phiu thc c giao dch thp hn nhiu so vi s lng chng khon pht hnh do t l c phn ca Nh nc cc doanh nghip ny cn lon, cha a dng nn khng c diu kin trin khai. 2.2.1.4 V nghip v bo lnh pht hnh chng khon Ngip v bo lnh pht hnh chng khon ca NHTM l vic NHTM tin hnh nhng hot ng cn thit nhm gip cho t chc pht hnh thc hin thnh cng vic cho bn c phiu ra cng chng. i vi th trng chng khon Vit Nam, bo lnh pht hnh chng khon c coi l mt nghip v quan tng v l mt trong s 5 nghip v c co giy php cho hot ng ca cc cng ty chng khoan thuc NHTM. Hot ng bo 52

Khoa Ngn hng - Ti chnh lnh pht hnh chng khon trong quan trng nht l mang li tnh chuyn nghip cho th trng. Tuy nhin, hin nay nghip v ny mi ch c cc cng ty chng khon tip cn bc u. Theo quy nh hin hnh v qua thc t ca TTGDCK Thnh ph H Ch Minh, th bo lnh pht hnh chng khon nc ta hin nay c chia lm hai loi: Bo lnh pht hnh tri phiu, hin c tri phiu chnh ph, tri phiu Ngn Hng u t v Pht trin Vit Nam v va ri l tri phiu th TP.HCM; v bo lnh pht hnh c phiu ca cc cng ty c phn ra cng chng. Hin ti, U ban Chng khon Nh nc ch qun l vic pht hnh chng khon ca cc doanh nghip nim yt c phiu v tri phiu trn TTGDCK, cn vic pht hnh tri phiu chnh ph th thc hin theo cc qy nh ca B Ti chnh, tc l hu nh B ny qun l vic pht hnh tri phiu chnh ph. Thc t th cc NHTM mi ch trin khai hot ng nhiu tng vic bo lnh tri phiu chnh ph c rui ro rt thp, cn vic trin khai cc nghip v bo lnh pht hnh c phiu ca cc cng ty c phn th cn rt nhiu hn ch.Trong nm 2001, ch c cng ty IBS c doanh thu t nghip v ny. trong nm 2002, cha c cng ty no thc hin c bo lnh pht hnh c phiu. Cng ty VCBS thc hin vic bo lnh 6 t pht hnh Tri phiu Chnh ph (qua Qu H Tr Pht trin). Mt s cng ty chng khon khc nh ASC, ACBS v VCBS lm i l pht hnh k phiu ca mt s t chc tn dng nh Ngn hng Pht trin nh ng Bng sng Cu Long, Ngn hng Nng nghip v Pht trin Nng thn Vit Nam hoc i l pht hnh c phiu Cng ty c phn Bo Him Nh Rng. n 31/3/2003 c mt s cng ty chng khon c doanh thu t hot dng bo lnh pht hnh chng khon, hot ng ny tp trung mt s cng ty chng khon nh: BVSC, 53

Khoa Ngn hng - Ti chnh VCBS, ARSC. Ngoi ra, cc cng ty cn k tip cc hp ng bo lnh pht hnh tri phiu cho Qu h tr pht trin Vit Nam. Nguyn nhn khin vic bo lnh c phiu ca cc cng ty c phn cn hn ch bn cnh nhng l do t pha th trng v cc cng ty c phn, thi cn xut pht t nhng hn ch ca nhng cng ty chng khon ca cc NHTM. Cc cng ty chng khon hin nay yu c v tim lc vn v nghip v chuyn mn c th m ng c vai tr ca n v bo lnh pht hnh. Vi mc vn p ng mc yu cu ti thiu khi ng k nh hin nay, cc cng ty chng khon ch dm tham gia vi vai tr lm i l phn phi cho t chc pht hnh. C th ni nghip v ny cng ch c p dng ti mt s NHTM c quy m ln, ch yu l cc NHTMNN. Cc NHTM c phn cha mnh dn p dng nghip v ny. Tuy nhin, i vi nhng t pht hnh c gi tr vi chc t ng th bn thn cc cng ty chng khon ny cng s gp kh khn v vn nht l trong diu kin cc cng ty chng khon cha c thi quen lin kt thnh t hp bo lnh pht hnh. i ng cn b ca cc cng ty chng khon hin nay cn c nhung hn ch khi trin khai nghip v bo lnh pht hnh. Hu ht cc cn b hot ng tng cc cng ty chng khon l nhng cn b tr c o to bi bn nhng cn thiu kinh nghim thc t. Trong khi , nghip v bo lnh pht hnh i hi nhng cn b khng ch c kin thc chuyn mn m cn phi c nng kinh nghim v ngnh hay lnh vc hot ng ca tt chc pht hnh. Kinh nghim t cc th trng khc cho thy, t chc bo lnh pht hnh thng phi t chc thnh nhng nhm hay c nhng c nhn chuyn trch thc hin nghin cu, phn tch v thng xuyn cng b cc nghin cu ca mnh theo tng lai c 54

Khoa Ngn hng - Ti chnh phiu m n v tham gia bo lnh pht hnh. Cng vic ny tn km nhng cn thit hng dn u t cho th trng. i vi TTCK Vit Nam, cc cng ty chng khon hu nh cha t chc thc hin c cng vic ny. C rt t nhng nghin cu hay bi phn tch c cng b mt cch c h thng nhm thu ht nh u t mua c phiu c n v bo lnh pht hnh. chnh l nhng thc t ng quan tm i vi cc NHTM y mnh hn na nghip v bo lnh pht hnh chng khon. 2.2.1.5. Hot ng lu k chng khon Hot ng lu k chng khon la hot ng m cc cng ty chng khon c bit l cc cng ty thuc cc NHTM rt quan tm. Nhn chung, cc thanh vin lun tm cch thu ht s khch hng vo lu k ti cng ty mnh ngy cng nhiu, song do ngy cng nhiu cc thanh vin c cp php hot ng lu k nn din ra s cnh tranh gia cc thanh vin. Tuy vy, cng c thnh vin mi c cp php hot ng khng nh v th ca mnh trn th trng nh Ngn hng Ngoi Thng Vit Nam (VCBS), chim c 5,09% th phn, trong khi c mt s thnh vin khc mc d c thi gian hot ng t khi th trng thnh lp nhng vn ch t c mc khim tn nh cng ty CK ht v cng ty CK Thng Long. Tnh n 31/12/2004 s thnh vin lu k chng khon l 18 t chc trong c: 13 Cng ty chng khon (6 cng ty chng khon thuc cc NHTM); 02 Ngn hng thng mi trong nc; 03 chi nhnh ngn hng nc ngoa; s nhn vin nghip v lu k l 115 nhn vin. Tnh n cui nm 2004 c 26 loi c phiu, 207 loi tri phiu, o1 loi chng ch qu u t nim yt ti TTGDCK T.p 55

Khoa Ngn hng - Ti chnh H Ch Minh. L trn 234 triu tri phiu ( chim trn 98% tng s tri phiu pht hnh) v trn 123 triu c phiu v chng ch qu u t ( chim trn 75% tng s c phiu v chng ch qu u t ang lu hnh). i vi nghip v ny, c th ni cc NHTM tham gia rt tch cc s dng nhng k thut vn c v nhng kinh nghim qu bu ca mnh trn lnh vc hot ng ch yu ca mnh l tn dng y mnh hn na nghip v ny, h tr rt ln cho s pht trin thun li ca th trng. Trong nm 2004, cc cng ty chng khon ca NHTM trn 12 cng ty trin khai nghip v cm c chng khon cho khch hng. Tng s phiu cm c / tng s c phiu nim yt l c phiu chim 0,45%. T l cm c tri phiu/ tng s tri phiu nim yt t l tri phiu chim 3,12%. T l cm c tri chng ch qu t xp x 4%. Vic gii to chng khon do mt kh nng thanh ton. 2.2.1.6 Hot ng thanh ton b tr qua Ngn hng ch nh thanh ton Ngn hng u t v pht trin Vit Nam c UBCK la chn lm Ngn hng ch nh thanh ton. Hot ng thanh ton tin cho cc giao dch chng khon ca Ngn hng ch nh thanh ton cho n nay c thc hin tt, khng c hin tng vi phm nguyn tc thanh ton. Doanh s thanh ton b tr tin/chng khon tng lin tc qua cc nm. Nm 2000, doanh s thanh ton b tr tin/ chng khon t gn 39 t ng, nm 2001 l 396 t ng, nm 2002 l 425 t ng, nm 2003 t 839 t ng v nm 2004 doanh s thanh ton b tr tin/ chng khon t gn 32.382 t ng.

56

Khoa Ngn hng - Ti chnh Hot ng thanh ton cc giao dch chng khon c thc hin ng quy nh kp thi dm bo hi gian thanh ton chng khon, gp phn tng tnh thanh khon ca cc chng khon c nim yt trn th trng chng khon tp trung. Cng vi s pht trin ca th trng chng khon tp trung, Ngn hng ch nh than ton m rng cung cp dch v nh dch v cho vay tin thc hin cc giao dch chng khon, ng trc tin thanh ton giao dch chngkhon cho khch hng Tnh n cui nm 2004 s tin cho vay ng trc cho thanh ton giao dch chng khon ca Ngn hng t g 300 t ng. Mt c im d nhn thy h thng b tr thanh ton Vit Nam hot ng theo 2 cp, TTGDCK ch m ti khon cho thanh vin lu k, quan rl v thc hin lu k, b tr thanh ton theo thanh vin lu k, cn cc thnh vin lu k qun l v cung cp dch v lu k, b tr v thanh ton chi tit ho cc nh u t. Trong hot ng thanh ton, vic chyn giao chng khon din ra ti TTGDCK, cn thanh ton tin do ngn hng ch nh thanh ton do ngn hng ch nh thanh ton thc hin dc trn kt qu b tr ca TTGDCK. H thng thanh ton b TTCK chng khon c nhng h hc nh sau: th nht, l cha t tnh ng b v hon thin v mt php l, v cha to dng c cc yu t th trng ng b. Th hai, l thiu mt c ch qun l vic in n v lu k chng khon thng nht v ph hp vi thng l quc t. Th ba l cc bin php khc phc li giao dch cha ch ng v hiu qu. Th ba l nng lc ca h thng phn mm phc v cho cc hot ng b tr thanh ton chng khon cha cao. Tha t, kh nng khc phc ri ro thanh ton ca qu h tr thanh ton cha cao. V cui cng l cc bin php phng nga v khc phc ri ro cha hon ho. 57

Khoa Ngn hng - Ti chnh l nhng mt c v hn ch ca h thng ngn hng trong hot ng thanh ton b tr chng khon. 2.2.2. S tham gia vo TTCK ca cc NHTM vi t cch l ch th pht hnh chng khon. 2.2.2.1 Tnh hnh hot ng ca cc NHTM c phn. NHTM c phn l loi hnh t chc tn dng c hnh thnh t trc khi c Php lnh Ngn hng, Hp tc x tn dng v cng ty ti chnh . Sau khi iu chnh theo cc Php lnh trn nc ta, c 53 NHTM c phn, trong c 32 NHTM c phn o th v 20 NHTM c phn nng thnm c phn b cc thnh ph ln v mt s tnh ng bng sng Cu Long l nhng vng c nn kinh t hng ho tng i pht trin. n ngy 31/12/2002, sau hn 3 nm thc hin n chn chnh, cng c sp xp li cc NHTM c phn,cn 24 NHTM c phn th v 15 NHTM c phn nng thn. Vi t cch l doanh nghip kinh doanh trn lnh vc tin t, NHTM c phn c th pht hnh c phiu ln u thnh lp ngn hng hoc pht hnh cc ln tip theo tng vn iu l. Tuy nhin do c NHTM c phn cha thc s ln mnh, s lng vn huy ng cn nh nn hin nay, cc n c phn Vit Nam mi ch thc hin phng thc hin pht hnh ring l, ngha l huy ng vn c phn di hnh thc ku gi cc c ng hoc nhm c ng quen bit ln nhau cng gp vn. Cha c ngn hng no pht hnh, nim yt giao dch c phiu trn Trung tm giao dch chng khon. Cc ngn hng ny mi ch c duy nht loi c phiu ph thng c ghi tn, mi ngn hng pht hnh vi mt mnh gi khc nhau: nu ngn hng c cc c ng vi tim lc vn ln th mnh gi 58

Khoa Ngn hng - Ti chnh thng cao ( 5 triu n 10 triu ng/ 1 c phiu), nhng ngn hng c c ng i chng th mnh gi thp ( ngoi NHTM c phn Si Gn thng tn pht hnh mnh gi 0,2 triu ng/ 1 c phiu, a s cc ngn hng phthnh vi mnh gi 1 triu ng / c phiu). Tnh n 31/12/2002/, ton h thng NHTM c phn huy ng c trn 2.200 nghn t ng vn iu l, nu tnh tho mnh gi 10.000/1c phiu th hin nay, cc nnn ny nm gi trn 200 nghn t c phiu. Vic cc NHTM c phn c pht hnh c phiu ra cng chng, c nim yt v giao dch c phiu trn Trung tm giao dch chng khon s gio cc ngn hng c c hi nng quy m v vn, gia tng mt khi lng hng ho ng k cho th trng chng khon. Tuy nhin, thc hin c thc hin iu ny, khng phi iu d dng c bit l nhng tr ngi v c s php l. Th tng Chnh ph c uyt nh s 172/1999/Q- TTg bgy 19/8/1999 V/v cc t chc tn dng thnh lp Cng ty chng khon v tham gia nim yt chng khon. Theo , v ch trng, cc NHTM c phn c pht hnh v nim yt c phiu ti Trung tm giao dch chng khon. Tuy nhin, ch trng cha c trin khai trong thc tin, do Ngn hng Nh nc cha c hng dn c th. V vy, m bo quyn li ca cc NHTM c phn, thc y s tham gia ca cc trung gian ti chnh trn th trng vo to c s php l cn thit Ngn hng Nh nc xem xt, chp nhn cho mt s NHTM c phn c hn v h s xin nim yt c phiu trn Trung tm giao dch chng khon, Ngn hng Nh nc cn sm ban hnh vn bn quy inhk v vic cho php cc NHTM c phn c tham gia nim yt, giao dch v pht trin c phiu ti Trung tm giao dch chng khon, Ngn hng Nh nc cn sm ban hnh vn bn quy nh v vic cho php 59

Khoa Ngn hng - Ti chnh cc NHTM c phn c tham gia nim yt, giao dch v pht hnh c phiu ti trung tm giao dch chng khon. 2.2.2.2 Vn c phn ho NHTMNN. Trong ch th 11/2004/Ct-TTg y mnh sp xp, i mi DNNN theo tinh thn Ngh quyt Trung ng 3, Ngh quyt Trung ng 9 v t chc trin khai thc hin Lut Doanh nghip nh nc, Th tng ch o Ngn hng Nh nc ch tr, phi hp vi B ti chnh v c c quan cos lin quan xy dng n CPH Ngn hng Ngoi thng Vit Nam (VCB), Ngn hng Pht trin nh ng bng sng Cu Long, trnh Th tng Chnh ph xem xet quyt nh trc ngy 30/6/2004. Cho n nay, n CPH VCB c xy dng v trnh thng c Ngn hng Nh nc. Tr li bo ch, thng c Ngn hng Vit Nam L c Thu cho hay, tin trnh CPH VCB s chm hn d kin khong 15 thng. Trn c s thc hin n CPH VCB s rt kinh nghim CPH Ngn hng ng bng sng Cu Long v tin toi CPH cac NHTM nh nc khc. Trong bi cnh hin nay, ch trng CPH c NHTM nh nc c ngha rt ln khng ch i vi ngnh ngn hng , m cn tc ng tch cc n c doanh nghip l khch hng truyn thng ca h thng ngn hng ny v c th to n by kp cho s pht trin ca TTCK. Trn thc t, cc NHTM u ang c nhu cu v vn cp bch phi nng cao nng lc v vn, v qun tr iu hnh v hiu qu kinh doanh c th p ng c yu cu hi nhp kinh t quc t. Trong khi ngun lc ca Nh nc c hn, vic CPH NHTM nh nc la fdiu tt yu v s mang li li ch nhiu mt i vi Nh nc, x hi v bn thn ngn hng. CPH NHTM nh nc , nu c thc hin thng qua cho bn c phiu ra cng chng, chnh l to 60

Khoa Ngn hng - Ti chnh iu kin cho cng chng u t c cng Nh nc tham gia trc tip vo vic kim sot ngn hng. Bn cnh , c ch s hu c phiu ca cn b nhn vin Ngn hng c xc lp thng qua CPH l ngun ng lc mnh m to nn i ng nhn vin nng ng v tch cc cho ngn hng, ng thi gp phn tng cng cng tc kim sot ni b. L nhng doanh nghip c uy tn, ngn hng thc hin CPH thng gn lin vi vic nim yt c phiu trn TTCK c t chc. S tham gia ca ngan hng vo TTCK khng nhng lm tng uy tn, hnh nh ca ngn hng, m cn lm tng gi tr v tnh thanh khon cho c phiu ca ngn hng; t m ra kh nng huy ng nhng ngun vn ln mt cch thng xuyn v ch ng p ng yu cu pht trin ca tng giai on. Nh vy, CPH NHTM nh nc khng nhng thc y qu trnh x hi ho u t, to iu kin cho nhng ngn hng ny tng, gim vn mt cch linh hot cng vi quy m hot ng m cn tng cng tnh i chng ca ngn hng v s gim st ca x hi i vi hot ng ca ngn hng. Khi , ngn hng khng th cho vay d di v khng ch Nh nc khoanh n, xo n cho c khon tn dng xu. Cc doanh nghip khch hng ca ngn hng do cng s phi tm kim cc ngun vn khc trn th trng b sung cho tn dng ngn hng, nht l ngun v trn v di hn. V nhng li ch to ln , CPH hay i chng ho chnh l con ng pht trin ca nhiu tp on, cng ty ln trn th gii trong c ngn hng. 2.2.3 Nguyn nhn ca nhng hn ch trong hot ng ca NHTM trn th trng chng khon. Mt iu d nhn thy l vai tr ca NHTM i vi s pht trin ca th trng chng khon l cn rt hn ch, cc 61

Khoa Ngn hng - Ti chnh NHTM cha thc s vo cuc, cng bt tay s chia nhng kh khn voi sth trng chng khon nhm a TTCK pht trin. Cc hot ng ca NHTM vn cn mang tnh cht tham d v tin hnh c nghip v t ri ro, v khng i hi vn ln. Nguyn nhn ca nhng hn ch ny ch yu khng phi l cc NHTM khng thy c tim nng to ln ca TTCK v vai tr ca mnh trn TTCK m xut pht t nhng hn ch, yu km v nng lc v ngun lc bn trong ca cc NHTM Vit Nam. Th nht, v nng lc ti chnh ca cc NHTM. Theo nh gi ca Ngn hng Nh nc Vit Nam, sau 15 nm i mi, h thng ngn hng Vit Nam vn giai on pht trin ban u, nng lc ti chnh ca nhiu NHTM Vit Nam cn yu, n qu hn cao, nhiu ri ro.Tuy chim gn 80% th phn tn dng nhng vn t c ca c NHTM nh nc thp v cha tng xng vi th phn. Vn t c ca Ngn hng u t v Pht trin ch chim 4,1% trong tng ngun vn; Ngn hng Cng thng l 2,9%. T l ny l qu thp so vi chun mc quc t 8%. Tnh n thng 3/2003, NHTM nh nc c vn iu l ln nht l Ngn hng Nng nghip v pht trin Nng thn Vit Nam vi s vn l 4.320t ng, tng ng vi 280 triu D. Mc vn ny ch ngang vi tng vn u t ca mt d n ln ca mt doanh nghip FDI u t vo Vit Nam, ch cha ni n vic so snh vi vn iu l hng t, hng chc t ca c ngn hng nc ngoi. Trong khi , vn t c ng vai tr quan trng i vi hot ng ca mt ngn hng, va l ngun lc m bo sc mnh ti chnh va m bo an ton trong hot ng kinh doanh ca mt ngn hng. Nu khng tng c vn mc cn thit th kh c th ni n vic ti tr hiu qu cho nhng d n ln, khch hng ln. ng thi, khi khng c ngun lc th kh c th u t cho cng ngh hin i, 62

Khoa Ngn hng - Ti chnh pht trin cc dch v ngn hng hin i, khng c kh nng u t ti chnh, vn ra cnh tranh trn cc th trng ti chnh khu vc v th gii. p ng cc chun mc quc t v vn, n nm 2010, cc NHTM nh noc cn b sung khong 117.000 t ng. Ngun vn ni trn nam ngoi kh nng cn i ca ngn sch nh nc. Th hai, v cng ngh ngn hng, tuy vn hin i ho cng ngh ngn hng c quan tm v u t song ch yu cng mi giai on th nghim v cng mi c thc hin mt s ngn hng ln, thuc khu vc th. Cn li phn ln h thng ngn hng c trnh c gii thp, cng ngh lc hu, mng li chi nhnh rng nhng hot ng km hiu qu. Cc t l v chi ph nghip v v kh nng sinh li ca phn ln cc ngn hng thng mi m c bit l cc Ngn hng thng mi Nh nc u thua km cc ngn hng trong khu vc. l mt tr ngi, mt vn ln cn quan tm ca h thng ngn hng Vit Nam hin nay. Th ba, V nng lc qun tr ca cc NHTM m dc bit l cc ngn hng thng mi Nh nc l rt thp. Hin nay, i ng lao ng ca cc NHTM Vit Nam tng i ng v s lng nhng trnh chuyn mn thp, nht l cn b qun l. Nng lc qun tr ca cc NHTM khng th ci thin c mt khi cung cch hot ng ca ngn hng vn mang nng tnh bao cp, trng ch bo h, khoanh n, xo n ca Nh nc. Nng lc ca nhn vin ngn hng cn hn ch, cha p ng c yu cu hi nhp, p ng c xu th cnh tranh ngy cng gay gt hin nay. l mt hin tng ng bo ni n hin ni. Ni ring v cc cng ty chng khon hin nay, nhn vin ca h c o to tng i bn bn v quy c nhng h thiu nhiu kinh nghim trong kinh doanh chng khon , vn l mt 63

Khoa Ngn hng - Ti chnh lnh vc ht sc kh khn v phc tp. V vy, y cng l mt trong nhng nguyn nhn khin cc NHTM cn d dt khi tham gia vo TTCk v cha thc s tr thnh cu ni gia nhng t chc pht hnh chng khon v nhng nh u t.

Chng 3: Mt s gii php nhm pht huy vai tr ca NNTM i vi th trng chng khon
3.1 Mc tiu chin lc pht trin th trng chng khon Vit Nam Quan im chin lc pht trin th trng chng khon Vit Nam l i t quy m nh n ln, theo nh hng XHCN, ph hp vi tiu chun quc t; xy dng th trng hot ng n nh, an ton, hiu qu, bo v ngi u t, v c th linh hot thch ng thc t, ng thi tng cng vai tr qun l ca Nh nc i vi th trng. Mc tiu tng qut ca chin lc l cng c, n nh v nng cao cht lng hot ng ca th trng, tng bc m rng phm vi, quy m htij trng; tng cng hiu qu qun l gim st th trng, bo v ngi u t. Gp phn pht trin thj trng ti chnh Vit Nam, m bo n nh v an ninh ti chnh, tin t quc gia; nng kh nng cnh tranh v ch ng hi nhp th trng ti chnh quc t. To ra mt mi trng nhm thc y tin trnh c phn ho v huy ng ngun vn cho u t pahs trin Mc tiu giai on 2003- 2005 l cng c TTCK v hon thin xy dng c s h tng c bn cho th trng, tng bc 64

Khoa Ngn hng - Ti chnh pht trin quy m, phm vi hot ng TTCK. Nhim v ch yu ca giai on ny l: hon thin khung php lut cho hot ng TTCK; tng cung hng ho; hon thin c s h tng vt cht, k thut ca th trng; xy dng v pht trin cc nh ch hot ng trn th trng. Mc tiu gia on 2006- 2010 l tng cng nng lc, nng cao cht lng hot ng cung cp dc v ca TTCK. Nhim v ch yu l m rng v tng cng nng lc ca th trng, hin i ho c s h tng k thut, dch v; khuyn khch, tng cng kh nng cnh tranh; thc y hi nhp quc t l nhng mc tiu chnh trong chin lc pht trin ngnh chng khon. Da vo ta c th a ra nhng gii php ph hp pht trin th trng m trong phn nghin cu ny em ch dm ua ra mt vi nhng kin nhm pht huy vai tr ca Ngn hng thng mi trn th trng chng khon. 3.2. Mt s gii php nhm pht huy vai tr ca NNTM trn TTCK pht trin TTCk hin nay, cn phi c s kt hp cht ch gi hot ng ca cc trung gian ti chnh vi s iu tit nhanh nhy ca c nh un l th trng, cng vi s h tr ca Nh nc v lut php, chnh sch v cng khng loi tr c nhng gii php mnh tm v m lc cn thit. Trong tnh hnh hin nay, Vit Nam nu khng c s kt hp ng cc t chc ni trn th kh c th pht huy c ht vai tr ca cc NNTM cng nh s pht trin hon na ca th trng. 3.2.1 i vi Nh nc v cc c quan qun l th trng 65

Khoa Ngn hng - Ti chnh 3.2.1.1 Hon thin khung php l cho TTCK Vit Nam v cng tc php ch ca UBCKNN H thng vn bn quy phm php lut v chng khon v TTCK hin nay vi vn bn c hiu lc php l cao nht l Ngh nh s 144/2003/NDD-CP tuy khc phc c nhiu mt hn ch, thiu st ca Ngh nh s 48/1998/NDD-CP nhng do l vn bn di lut nn tnh php l ca h thng php lut v chng khon v TTCK chua cao, cha ng b, khng th gii quyt c mt cch trit nhng mu thun xung t vi cc vn bn php lut khc c lin quan, cha to c mi trng php l y , n nh iu chnh mi hot ng trn TTCK ph hp vi iu kin thc t hin nay v ph hp vi nh hng, chin lc pht trin TTCK Vit Nam trong iu kin hi nhp kinh t quc t. Do vy, nhim v quan trng hng u trong vic hon thin khung php l v chng khon v TTCK Vit Nam hin nay l chnh l xy dng Lut Chng khon. y cng l ch trng ca ng v Nh nc trong vic tng cng hon thin h thng php lut v chng khon v TTCK. Lut Chng khon vi nhng u th rt ln s to ra mt mi trng php lu n nh, vng chc, bo v quyn, li ch ca c ch th tham gia th trng. Gp phn xy dng v pht trin TTCK Vit nam tr thnh mt knh huy ng vn quan trng v thit yu p ng cho cng cuc cng nghip ho v hin i ho t nc. Hon thin khung php l TTCK Vit nam l mt trong nhng gii php nhm bnh n v pht trin TTCK, m rng phm vi, quy m ca th trng, m bo xy dng mt TTCK hot ng c t chc, an ton, hu qu, c qun l mt cch cht ch. Qua cng to iu kin thun li, khuyn khch v thc y s tham gia ca cc NHTM trn TTCK. 66

Khoa Ngn hng - Ti chnh 3.2.1.2 Hin i ho cc h thng v nng cp hot ng ca TTCK Hon thin h thng giao dch theo hng m bo s kt hp gia cc iu kin sn c ca mi trng kinh t vi nhu cu ca cc i tng tim nng tham gia TTCK, trong tp trung vo cc yu t nh: Tnh n nh ca th trng; tnh n gin; tnh thch nghi; tnh bo mt. Trong thi gian qua, mc d h thng gaio dch ca TTGDCK c xy dng t cc ngun cung cp khc nhau nhng bc u p ng c cc nhu cu giao dich chng khon trn th trng. Tuy nhin, h thng giao dch hin ti s kh c th p ng c yu cu cho giao dch sp ti, i hi chng ta cn phi thit k, xy dng h thng mang tnh ng b, c cng sut ln v m bo c s tng thch gia cc h thng v c tnh m c th nng cp v kh nng kt ni vi cc h thng khc t cng ty chng khon, trung tm lu k, trung tm thanh ton ..., tng bc cho php ng dng cc giao dch trc tuyn trn TTCk, to iu kin d dng v thun li cho nh u t trong vic tip cn cc phng giao dch thng qua mng Internet; Mobile phne; fax; telex v.v..Cn pahir a h thng giao dch t ng mi vo vn hnh, c th khp lnh lin tc hoc nh k. Kt ni mng din rng vi cc cng ty chng khon thnh vin, p dng h thng ngng giao dch t ng khi a h thng khp lnh lin tc vo hot ng. Hin i ho h thng gim st th trng, xy dng h thng gim st t ng kt ni vi cc h thng giao dch, cng b thng tin, lu k, thanh ton

67

Khoa Ngn hng - Ti chnh Nng cp h thng cng b thng tin, m bo c mt h thng cng b thng tin c th truyn pht rng v truy cp d dng cho cc i tng tham gia th trng, c bit l cc nh u t. M rng phm vi thng tin cn cng b trn c s xy dng c s d liu thng tin y d bao gm thng tin giao dch trn th trng, thng tin v cc cng ty nim yt, thng tin v cc t chc trung gian th trng v thng tin qun l th trng. T ng ho mt bc h thng lu k, v thanh ton b tr chng khon. Thc hin dch v lu k cho cc chng khon cha nim yt.; gim thi gian thanh ton; t ng ho tng bc h thng lu k, thanh ton b tr; thc hin ni mng gia cc thanh fvieen lu k v TTGDCK 3.2.1.3 Hon thin th ch TTCk va tng cng nng lc cho cc nh ch trung gian khc m bo mt mi trng u t n nh, gim thiu ri ro th trng, hp dn nh u t trong v ngoi nc, th ch TTCK cn c hon thin thng qua mt s cc hot ng sau y: Cng c v hin i ho cc nh ch th trng th trng c nh cc TTGDCK, cc cng ty chng khon, cng ty qun l qu.Bn cnh , cng cn phi pht trin v hon thin hn na nhng th ch khc cho TTCk. Cc qu u t chng khon vi quy m i chnh ln v k nng chuyn nghip cn c khuyn khch hot ng mnh m hn nhm chuyn mn ho hot ng u t chng khon v to inh hng cho nh u t nh l. Vic pht trin cc nh ch qu u t chng khon s to ra mt i ng cc t chc u t chuyn nghip nh hng u t cho th trng.

68

Khoa Ngn hng - Ti chnh Bn cnh cc nh ch mang tnh cht thit yu trong cu trc th trng nh t chc nh mc tn nhim, trung tm lu k, ddanwg k v thanh ton b tr chng khon c lp cn c xy dng v sm i vo hot ng. Vic thnh lp c t chc tn nhim s to iu kin thun li cho doanh nghip pht hnh tri phiu cng nh t chc tt mt th trng tri phiu th cp. C th thnh lp mt t chc nh mc tn nhim di hnh thc mt cng ty c phn vi s tham gia ca cc nh ch ngn hng, ti chnh v c s tham gia qun l ca Nh nc. Hot ng ca t chc nh mc tn nhim Vit Nam cn phi p ng c cc tiu ch xp hng v nguyn tc hot ng c bn ca mt t chc nh mc tn nhim trn th gii, nhng cn phi ph hp vi bi cnh hin ti Vit Nam. Ngoi ra vai tr ca nhng t chc t qun nh Hip hi ngnh chng khon v Hip hi cc nh u t ti chnh cn c pht huy c th thc hn c cc chc nng t qun i vi cc thanh vin tham gia th trng, gim nh gnh nng qun l cho c quan qun l nh nc, v tng cng hiu qu qun l th trng thng qua c ch kim tra v iu chnh. 3.2.2 Cc gii php i vi cc NHTM 3.2.2.1 Nng cao vai tr cu ni ca cc Cty chng khon ca cc NHTM Hin nay, cc hot ng ca NHTM tham gia vo TTCk mi ch ch yu l thng qua cc cng ty chng khon ging nh nhiu cc cng ty chng khon khc khng thuc ngn hang. Nh vy, cc NHTM cha thuc s pahts huy dc vai tr ca minh, th mnh ca mnh trn th trng chng khon. Cc cng ty 69

Khoa Ngn hng - Ti chnh chng khon ca cc NNTM cn phi pht huy hin na vai tr cu ni trung gian ca minhf gia cc nh u t vi cc doanh nghip, gp phn to knh huy ng vn mi thc s hiu qu cho nn kinh t thng qua vic y mnh hn na nghip v mi gii v bo lnh pht hnh chng khon; nng cao cht lng v m rng hn na t vn u t chng khon, tng cng tip xc vi c doanh nghip di mi hnh thc nhm gii thiu kh nng huy ng vn qua knh TTCK cho cc doanh nghip; nng kh nng v tnh chuyn nghip cho cc cng ty chng khon l mt i hi rt quan trng. Bn cnh , bng cachs cung cp dch v t vn CPH, t vn nim yt thc hin BLPH chng khon, c cng ty chng khon se pht huy vai tr to c ch gi, giup c doanh nghip nh gi pht nh hp l i vi cc chng khon trong t pht hnh v gip nh u t nh gi ng v chnh xc v gi tr cc khon u t ca mnh bng cch d cng ty chng khon s pht huy c vai tr to sn phm mi cho th trng. Cui cng, cng ty chng khon cn quan tm hn na ti vic tng cng cu ni trung gian trong vic ci thin mi trng kinh doanh, tng cng tip cn vi khch hng tim nng, gp phn to nn vn ho u t, to thi quen u t trn TTCK cho nh u t, to thi quen v k nng s dng dch v t vn u t thng qua vic xy dng hnh nh ca cng ty, to nim tin v s tn nhim ca khch hng i vi c nhn ngi hnh ngh kinh doanh chng khon v i vi chnh cng ty. 3.2.2.2 Tng cng o to i ng nhn vin chng

khon ca cc NHTM Th nht, o to i ng cn b, nhn vin tc nghip ti cc cng ty chng khon v cng tc o to cp giy php 70

Khoa Ngn hng - Ti chnh hnh ngh chng khon c tnh v k nng ngh nghip ngang tm vi c nc trong khu vc; m bo cht lng o to v thi tuyn cp php hnh ngh ngang tm khu vc. Nng cao cht lng o to i ng t vn u t chng khon: Ngoi nhng kin thc nn tng v kinh t ti chnh, i ng ny cn c hiu bit su sc v k nng phn tch chng khon v la chn danh mc u t chng khon, c kh nng tm ti, khai thc, phn tch tng hp thng tin. Cc cng ty chng khon nn phi hp vi TTNCKH& DDTCK c cc chuyn gia ging dy i vi tng nghip v chuyn su, cng nh thng tin tnh hnh ca th trng. 3.2.2.3 Hin i ho trang thit b cho cc NHTM Hot ng chng khon l hot ng ht sc phc tp, i hi nhng cng ngh v thit b hin i. pht huy c vai tr ca mnh trn th trng chng khon, cng vi s i mi ton ngnh, h thng ngn hng khng th khng i mi cng ngh ca minh nhm nng cao hiu qu hot ng v tng cng kh nng cnh tranh. Cc NHTM cn u t i mi cc c s vt cht nhm phc v cho cc hot ng giao dch v thanh ton c nhanh chng v hiu qu, p dng cng ngh thng tin tin tin vo trong mi lnh vc, mi hot ng ca NHTM. Hin i ho h thng htoong tin, ni mng gia cc cng ty chng khon vi TTGDCK v ngi u t; pht trin h thng tc nghip tp trung cho cc cng ty chng khon hin i ho h thng tc nghip trn c s tit kim chi ph, d dng chia s thng tin giupc ho vic qun l c thun tin , nng cao chaat lng x l giao dch v d dng nng cp trong tng lai.

71

Khoa Ngn hng - Ti chnh 3.2.2.4 C phn ho NHTMNN nhm nng cao tim lc v vn C th thy, c phn ho NHTMNN l mt nhu cu cn thit v thc t, mt xu hng tt yu khi m nh hng chung ca kinh t nc ta l hi nhp vi kinh t th gii. Tuy nhin, cn phi quan tm n nhng yu cu sau y: Mt l, CPH cc NHTMNN phi nm trong k hoch tng th c cu li v pht trin h thng ngn hng Vit Nam. Mt trong nhng trng tm ca n l vic nng vn ca cc NHTMNN ln cng sm cng tt, khi tin hnh CPH xong th t l an ton vn phi t chun mc quc t Hai l, CPH cc NHTMNN cn phi tin hnh tng bc thn trng. Do tnh cht tng i c th, ngn hng vn c coi l mt ngnh nhy cm, hot ng ngn hng c nh hng raat to ln n hu ht c ngnh khc trong nn kinh t. Do , CPH cc NHTMNN cn ht sc thn trng m bo an ton v bn vng ca khng nhng h thng ngn hng m cn ca ton b nn kinh t. Ba l, CPH cc NHTMNN phi gn lin vi vic nng cao iu hnh, qun tr, ng dng cc cng ngh ngn hng hin i, to ra c sn phm ngn hng mi, c sc cnh tranh cao Bn l, CPH cc NHTMNN phi gn lin vi trnh x l cc yu km tn ti, lnh mnh ho ti chnh, gim thiu t l n xu, n qu hn. Nm l, CPH cc NHTMNN phi c tin hnh theo hng cng khai, minh bch theo hng a s hu trong Nh nwocs nm gi c phn chi phi. Trnh hin tng CPH khp kn. Hn na, CPH NHTMNN khng phi l bn ti sn hin ti ca Nh nc cho khu vc t nhn m l gi nguyn ti sn Nh nc vi mc tng hng nm do ti u t bnh thng, ng thi huy ng 72

Khoa Ngn hng - Ti chnh thm vn mi t cng chng, nhm nng cao tim lc ti chnh v quy m hot dng ca cc NHTMNN. Ngoi vic m bo an ton cho hot ng cho c h thng ngn hng , c s vn bn vng cn l iu kin cn thit v l c hi hin i ho cng ngh v qun l, nng cao nng lc cnh tranh, ci thin vai trog, v th v uy tn quc t ca h thng ti chnh, ngn hng Vit Nam, ng thi c th h tr c lc cho pht trin th trng chng khon ca nc ta. 3.2.2.5 To iu kin cho php cc NHTM c phn m rng quy m vn Mt trong nhng vn ang thi s hin nay l ch php cc NHTM c phn nim yt pht hnh c phiu trn TTGDCK huy ng vn, tng thm vn iu l cho cc ngn hng ny. l mt tng nhng gii php quan trng c a ra bn bc si ni trong thi gian qua. c bit UBCKNN cng mong mun trin khai vn ny v n s gp phn thc y s pht trin ca TTCK Vit nam ln tm cao mi , trc mt l tng thm s lng c phn giao dch trn TTGDCK Tp.HCM. ng thi cho n nay, Thng c NHNN cng ng h ch trng ni trn. Hin nay, trn thc t, nhiu NHTM c phn trong nc lm n c bi bn, li ln, hot ng n nh, hch ton r rng, c kim ton quc t hay kim ton c lp, c uy tn trong nc v quc t, to c lng tin trong dn chng, nn chc chn vic nim yt v pht hnh c phiu trn TTGDCK s thnh cng.

73

Khoa Ngn hng - Ti chnh

Kt lun
Th trng chng khon l th ch ti chnh bc cao vo s tham gia ca cc t chc trung gian, trong c vai tr quan trng ca cc t chc trung gian c bit l cc ngn hng thng mi Th trng chng khon ang trong giai on u hnh thnh v trin. Th trng chng khon ang dn i vo n nh, v thu c mt s kt qu ng khch l nhng bn cnh cng khng t nhng hn ch v tn ti. C th ni, Vit Nam, cc Ngn hng thng mi c nhiu li th nht trong vic tr thnh trung gian, h tr cho s pht trin th trng. Nhng trn thc t, vic tham gia ca cc ngn hng thng mi trn th trng chng khon l rt hn ch, cn d dt, cha pht

74

Khoa Ngn hng - Ti chnh huy c ht vai tr ca cc ngn hng lm cu ni trung gian trn th trng chng khon. Bng vic vn dng nhng kin thc hc v s tm ti tham kho cc ti liu thc tin em nghin cu c mt s vn sau: Th nht, nu c nhng l lun c bn v th trng chng khon v vai tr ca ngn hng thng mi i vi th trng ny. Th hai, phn tch thc trng vic cc ngn hng thng mi thc hin cc vai tr ca mnh trn th trng chng khon Th ba, a ra mt s gi php nhm pht huy vai tr ca cc ngn hng thng mi thc y th trng chng khon pht trin. Tuy nhin, ay l mt vn mi, rt a dng v phc tp c v l lun ln thc tin. Qua bi nghin cu nay, em ch hi vng ng gp mt ci nhn nh b ca mnh v vn ny, va mong rng th trng chng khon Vit Nam s pht trin trong mt tng lai khng xa vi s tham gia tch cc ca cc ngn hng thng mi. ng thi, em rt mong mun nhn c s quan tm, ng gp kin ca cc c gi c th lnh hi v c hiu bit su sc hn v lnh vc m em quan tm nghin cu. Em xin chn thnh cm n.

Danh mc ti liu tham kho

1. Gs. Ts L Vn T, Ngn hng thng mi Nh xut bn thng k 75

Khoa Ngn hng - Ti chnh 2. Gs. Ts L Vn T, Th trng chng khon, Nh xut bn thng k 3. Gs. Ts L Vn T, Cc nghip v ngn hng thng mi, Nh xut bn thng k. 4. Ts. Phan Th Thu H, Gio trnh Ngn hng thng miQun tr v nghip v 5. Ts Phan nh Nam (ch bin), Gio trnh Th trng chng khon, Nh xut bn thng k 6. Trn Th Minh Chu, Th trng chng khon v nhng iu kin kinh t- x hi nhnh thnh v pht trin th trng chng khon Vit Nam, Nh xut bn chnh tr quc gia 7. Sv. c Sn- TC 41A, Lun vn tt nghip Mt s gii php nhm thc y s tham gia cc hot ng kinh doanh trn th trng chng khon ca chi nhnh Ngn hng u t v pht trin Hi Phng. 8. Tp ch Ngn hng 9. Tp ch Chng khon Vit Nam 10. Mt s tp ch khc.

76

Khoa Ngn hng - Ti chnh

77