KORT-06/rev 2(Kasm.

1995)

BUHAR KAZANLARININ KMYASAL OLARAK TEMZLENME HTYALARININ KRTERLER Bir buhar kazannn kirli olup,olmadnn,dolaysyla temizlenmesinin gerekip,gerekmediinin kriterleri periyodik olarak borularn i yzeylerinde bulunan birikintinin miktarlarnn tesbiti,fark basncnn belli bir deerin stne kmas,boru metal scaklklarndaki artlar,kazan borularnda sklaan aralklarla meydana gelen patlamalar ve son kimyasal temizlemeden sonra geen sredir. Temizleme skl,dier bir deyile temizlemeler arasndaki sre iin belli ve kesin deerler mevcut deildir.Bir nitenin temizlii zerine etki eden faktrler ok eitlidir ve bunlarn etkileri ayn veya sabit deildir.Bu nedenle temizlemeler arasndaki sre kazann alma artlarna ve gemiine baklarak ve ya tm faktrler gzden geirilerek tesbit edilir. Buna karlk zaman iersinde belli basn kademesindeki kazanlar iin kimyasal temizleme skl konusunda baz genel kaideler gelitirilmitir.Siegmund ve Poole Tablo-1de verilen deerlerin iyi alma artlar iin olduunu belirtmektedirler.Ayrca ayn yazarlar baz artlarda daha sk temizlemenin gerekli olabileceini sylemektedirler. Kazan Basnc psi 900-1300 1300-1800 1800-2200 2200-2700 Tek geili bar 60-90 90-125 125-150 150-185 Kimyasal temizleme skl,yl

8-12 6-9 4-7 2-5 Birikinti kalnl 175225 mikron olunca veya basn dne bal olarak Tablo-1.Basnca bal olarak temizleme skl Kaynak:J.W.Siegmund ve J.S.Poole,Planning for Chemical Cleaning 23rd Annual Conference of the Association of Rural Electric Generating Cooperatives,June 25-29,1972, Owensboro, Kentucky (revised April.1981) 1981de EPRI(Electric Power Research Institute-ABDde zel elektrik irketleri tarafndan finanse edilen bamsz aratrma kuruluu) tarafndan ABDde basnlar 500 psiden balyarak kritik st basnlara kadan uzanan 1160 kazanda kimyasal temizleme skl konusunda bir inceleme yaplmtr1.Bu

EPRI CS-3289Manual on Chemical Cleaning of Fossil-Fueled Steam Generation EquipmentJan.1984

KORT-06/rev 2(Kasm.1995)

aratrmann zeti Tablo 2.de grlmektedir.Baz basn gruplarna ait detayl bilgi ise Tablo 3-6da verilmitir. Kimyasal temizlemeler arasndaki sre,yl Dk Ortalam a 2,66 Yksek

Kazan Tipi

nite Says

Tek geili 150 0,5 5 Domlu 467 1 3,95 10 >1800psi(>125 bar) 1201-1800psi(83-125 315 1 4,96 20 bar) 500-1200psi(35-83 228 1 10,18 30 bar) Tablo 2. Kazan basnlarna bal olarak kimyasal temizlemeler arasndaki sreler

Tablo-3.EPRI ARATIRMA SONULARI:35-83(500-1200 psi)BAR BASINLI DOMLU KAZANLAR Grup says:228 Kimyasal temizlemeler arasndaki ortalama sre:10,18 yl Kimyasal Temizlemeler Arasndaki Sre,Yl Grup Dk Ortalama Ykse Say k s Yakt Tipi Kmr 69 3 7,58 30 Fuel-oil ve gaz 132 3 11,20 30 Belli deil 27 alma ekli Baz 3 5 5,00 5 evrim 86 3 11,01 30 Pik 93 3 11,89 30 Belli deil 46 Soutma Suyu Tipi Taze 162 3 9,55 30 Tuzlu 19 15 24,21 30 Ar Tuzlu 14 5 12,21 28 Belli deil 33 Kazan ncesi Malzemeler Bakr Alam Var 228 3 10,18 30

KORT-06/rev 2(Kasm.1995)

Muamele Kimyasallar Fosfat;Slfit,Kostik 41 3 8,14 28 Fosfat;Slfit,Amin 24 3 11,33 20 Fosfat;Kostik,Slfit,Amin 23 3 7,26 15 Fosfat;Hidrazin 11 4 5,82 10 Dier 129 Grupta ne kullanld bilinmemekte veya gruplarn ancak bir veya ikisinde kullanlan deiik kombinasyonlar kullanlmaktadr.

Temizleme kriterleri Kriter Zaman Birikinti Kalnl Birikinti miktar Korozyon hasarlar zeltiler Hidroklorik asit EDTA Amonyum sitrat Belli Deil

Grup Says 147 29 62 107 127 36 1 64

KORT-06/rev 2(Kasm.1995)

Tablo-4.EPRI ARATIRMA SONULARI:83-125 BAR(1201-1800 psi) BASINLI DOMLU KAZANLAR Grup says:315 Kimyasal temizlemeler arasndaki ortalama sre:4,96 yl Kimyasal Temizlemeler Arasndaki Sre,Yl Grup Dk Ortalama Ykse Say k s Yakt Tipi Kmr 104 1 3,78 7 Fuel-oil ve gaz 157 2 5,82 20 Siklon atelemeli Fuel-oil veya kmr 15 2 3,40 4 Belli deil 39 alma ekli Baz 48 2 3,51 7 evrim 140 1 5,03 20 Pik 30 2 4,63 10 Belli deil 97 Soutma Suyu Tipi Taze 219 1 5,06 20 Tuzlu 17 3 3,88 7 Ar Tuzlu 25 2 4,98 10 Belli deil 54 Kazan ncesi Malzemeler Bakr Alam Var 315 1 4,96 20 Muamele Kimyasallar Fosfat;Hidrazin,Amonyak 54 3 4,00 10 Fosfat;Hidrazin,Amin 37 2,5 4,94 7 Fosfat; Hidrazin 30 1 3,25 5,5 Fosfat;Slfit,Amin 26 4 8,04 20 Fosfat;Slfit,Amin,Kostik 23 3 5,96 7 Fosfat 21 3,5 3,86 4 Fosfat;Kostik 18 3 4,52 10 Fosfat;Hidrazin,Kostik,Amin 18 2 4,67 7 Dier 84 grupta santrallarn ancak bir veya ikisinde kullanlan deiik kombinasyonlar kullanlmaktadr. Temizleme kriterleri Kriter Zaman

Grup Says 245

KORT-06/rev 2(Kasm.1995)

Birikinti Kalnl Birikinti miktar Korozyon hasarlar zeltiler Hidroklorik asit EDTA Amonyum sitrat Belli Deil

84 113 137 145 104 8 58

KORT-06/rev 2(Kasm.1995)

Tablo-5.EPRI ARATIRMA SONULARI:125 BARDAN(1800 psi) YKSEK BASINLI DOMLU KAZANLAR Grup says:467 Kimyasal temizlemeler arasndaki ortalama sre:3,95 yl Kimyasal Temizlemeler Arasndaki Sre,Yl Grup Dk Ortalama Ykse Say k s Yakt Tipi Kmr 171 1,5 3,81 8 Fuel-oil ve gaz 138 1 3,17 10 Belli deil 158 alma ekli Baz 178 1,5 3,83 10 evrim 112 2 3,33 5 Pik 14 1 3,21 6 Belli deil 163 Soutma Suyu Tipi Taze 287 1,5 3,93 10 Tuzlu 36 2 3,04 5,5 Ar Tuzlu 29 1 3,19 6,5 Belli deil 115 Kazan ncesi Malzemeler Bakr Alam Var 352 1 3,76 10 Bakr Alam Yok 12 3 4,00 6 Belli Deil 103 Muamele Kimyasallar Fosfat;Hidrazin,Amonyak 183 1 4,47 10 Fosfat;Hidrazin,Amonyak ,Kostik 48 2 4,50 6,5 Fosfat;Hidrazin,Amin 45 1 3,69 10 Fosfat 49 2,5 3,55 6 Hidrazin;Amonyak 41 3 4,17 5 Fosfat; Hidrazin 18 2,5 3,47 5 Fosfat: Hidrazin ,Kostik 14 1,5 2,93 5 (Dier 62 grupta deiik kombinasyonlar kullanlmaktadr.7 grupta ne kullanld renilememitir.) Temizleme kriterleri Kriter Zaman Birikinti Kalnl

Grup Says 389 82

KORT-06/rev 2(Kasm.1995)

Birikinti miktar Korozyon hasarlar Basn fark zeltiler Hidroklorik asit EDTA Amonyum sitrat Belli Deil

135 209 3 206 172 1 88

Tablo-6.TEK GEL KAZANLAR Grup says:150 Kimyasal temizlemeler arasndaki ortalama sre:2,66 yl Kimyasal Temizlemeler Arasndaki Sre,Yl Grup Dk Ortalama Ykse Say k s Yakt Tipi Kmr 70 2 3,18 5 Fuel-oil ve gaz 25 1 1,80 4 Siklon atelemeli Fuel-oil veya kmr 19 1 2,,42 5 Belli deil 36 alma ekli Baz 120 0,5 2,61 5 evrim 12 1 2,75 5 Belli deil 18 Soutma Suyu Tipi Taze 115 1 2,91 5 Tuzlu ve Ar Tuzlu 22 1 2,22 4 Belli deil 13 Kazan ncesi Malzemeler Bakr Alam Var 91 0,5 2,39 5 Bakr Alam Yok 50 1,5 3,15 5 Belli Deil 9 Muamele Kimyasallar Hidrazin;Amonyak 150 0,5 2,66 5

Temizleme kriterleri Kriter Zaman Birikinti Kalnl

Grup Says 147 31

KORT-06/rev 2(Kasm.1995)

Birikinti miktar Korozyon hasarlar Basn fark zeltiler Hidroksiasetik -formik asit EDTA Amonyum sitrat Sitrik-formik asit Hidroklorik asit Belli Deil

73 53 4 112 15 2 2 1 18

Kazan letme Basnc

Combustion Engineeringa Temiz Orta Kirli ok 2 2 g/m g/m Kirli g/m2 < 150 < 150 < 150 150-400 150-400 150-250 > 400 > 400 >250

1250-1800psi(85-125 bar) 1800-2600 psi,domlu(125180 bar) Tek Geili(kritik alt basnl) Tek Geili(kritik st basnl)

Endstri Uygulama sb 10-20 8-10 8-10 4-5

Tablo Kazan Temizliinin Deerlendirilmesinde Birikinti Miktar Kriteri 7. (ate taraf iin) a Atwood,K.L.A method for Determining Need for Chemical Cleaning of High Pressure Boilers,Proceedings of the American Power Conference,1971. b Siegmund,J,W. ve Poole,J.S.Planning for Chemical Cleaning Proccedings of the 23rd Annual Conference of the Association of Rural Electric Generating Cooperatives,Kentucky ,June,1972.(Revised April,1982) Bu tablodaki kirliliin derecesini belirleyen baz kavramlar yle aklanabilir: Temiz:Bu miktarda birikinti ieren kazanlar temiz kabul edilir ve bir dahaki yllk genel bakma kadar kimyasal temizlenmelerine gerek duyulmaz.Ancak bu zaman zarfnda kazann nemli lde kirlenmesine neden olacak bir kaak durumunda ayrca karar verilir.

KORT-06/rev 2(Kasm.1995)

Orta kirli: Kritik alt cebri veya tabii sirklasyonlu kazanlar tek geili kazanlara nazaran kirlenmeye kar biraz daha toleransldrlar.Bunun nedeni ekirdek kaynamann kirlenmeye kar daha az hassas olmas ve tek geili kazanlarda birikinti toplanma hznn daha byk olmasdr. Eer bu miktarda birikinti ksa srede olumusa bu durum su-buhar evriminin kimyasnda baz sapmalarn olduunu gsterir.Ancak su kimyas iyi takip edilse de 4 yldan uzun sre alan kazanlarda bu miktarda birikinti bulunabilir.Bu tr kazanlara ilk bakmda kimyasal temizleme uygulamak gerekir. ok kirli:Bu miktarda birikinti ieren kazanlar ok kirli olup,korozyon ve ar snma tehlikesiyle yz yzedirler.altrlmaya devam edilecek olursa boru patlamalar meydana gelebilir.Bu tr kazanlar hemen temizlenmeli,ancak bylesine bir kirlenmeye neden olan faktrler de tesbit edilerek ortadan kaldrlmaldr.Aksi taktirde kazan ksa srede tekrar kirlenebilir. Birikinti miktarlar bu limitlere yaklatnda veya atnda kimyasal temizleme gndeme gelecektir.Ancak birikinti miktar yannda younluk,gzeneklilik ve yzeye yapkanl gibi birikintilerin dier zellikleri de dikkate alnmaldr. Ancak btn bu sylenenler kazan borularnn eko ve ekran borular gibi su faz ile temas eden ksmlar iin geenli olup,kzdrc/tekrar kzdrclara uygulanmaz.Kzdrc/tekrar kzdrclarda kullanlan dk alaml eliklerin yksek scaklk oksidasyonu sonucu yzeye iyi yapm,gzeneksiz,sk magnetit tabakalar oluur.Magnetit tabakalar metalin s iletkenliini etkilemezler.Bu nedenle kzdrc/tekrar kzdrc borularnda 800-1000 g/m'ye ulaan birikinti miktarlar hi de anormal deildir.Magnetit tabakalarnn kalnl iletme srasnda giderek artar ve belli bir kalnln zerinde metal ile oksit tabakasnn genleme katsaylar arasndaki fark nedeniyle oksit tabakasnda kopmalar balar.Bu olay soyulma(eexfoliation) olarak bilinir. Kzdrc/tekrar kzdrclarn temizlenmesi ok masrafl,zor ve uzun bir ilem olduundan birikintiden kopan paralar trbin ve valfler iin tehlikeli olmad srece ve kzdrc borularnn looplarnn altnda tkanmalara yol amadka uygulanmaz.Ancak trbin revizyonlarnda trbin ve trbin ncesindeki valfleri ileri bu adan da kontrol edilmelidir. Referanslar 1 . 2 3 . Atwood,K.L.A Method for Determining Need for Chemical Cleaning of High Pressure Boilers American Power Conference,April-1972. EPRI CS-3289 Manual on Chemical Cleaning of Fossil-Fueled Steam Generation Equipment Jan.1984 Siegmund,J,W. ve Poole,J.S.Planning for Chemical Cleaning Proccedings of the 23rd Annual Conference of the Association of Rural Electric Generating Cooperatives,Kentucky ,June,1972.(Revised April,1982)