MC LC

M t vn tt ni dung v khi lng cc hc phn

1
Tn hc phn: Truyn ng in tu thu I. Loi hc phn: 1
B mn ph trch ging dy: Truyn ng in tu thu Khoa ph trch: IN - TTB
M hc phn: 13106 Tng s TC: 3
TS tit L thuyt Thc hnh/ Xemina T hc Bi tp ln n mn hc
60 60 0 0 0 x
iu kin tin quyt:
Sinh vin phi hc v thi t cc hc phn sau mi c ng k hc hc phn ny:
My in, c s truyn ng in, t ng iu chnh T.
Mc tiu ca hc phn:
Cung cp kin thc c bn ca cc h thng truyn ng in tu thu cho sinh vin.
Ni dung ch yu:
- Cu trc v s cu to cc h thng T;
- Phn tch nguyn l hot ng;
- Quy trnh khai thc - s dng.
Ni dung chi tit
TN CHNG MC
PHN PHI S TIT
TS LT Xemina BT KT
Bi m u 0.5 0.5
Chng 1 Truyn ng in my li 33.5 31.5 2
1.1. Chc nng v yu cu i vi h thng li
- Chc nng
- S cu trc v m t hot ng
- Cc yu cu chnh
1.5
1.2. c im v tnh cht m men cn trn trc my li
- Phn tch lc tc ng ln bnh li
- M men cn trn trc bnh li
- M men quay tu
1.5
1.3. Phn loi h thng li 1
1.4. Xy dng ng c tnh m men cn trn trc bnh
li
1.5
1.5. Xy dng ng c tnh m men cn trn trc ng
c
2
1.6. Tnh chn ng c thc hin quay bm thu lc 3
1.7. H thng ch bo gc li 2
1.8. Ch li n gin
- S chc nng v hm iu khin
- Cc h thng li n gin ph bin
2
Kim tra nh k ln 1 1
1.9 Ch li lp
- S chc nng v hm iu khin
- Cc phng php to lp
- Cc h thng li lp ph bin
4
1.10. Ch li t ng
- Cc khi nim c bn, s chc nng v hm iu
khin
2
1.11. H thng li t ng Hokushin/ Yokogawa 4
1.12. H thng li t ng Gylot/ Tokimec 4
2
1.13. Cc h thng li ph bin khc 2
1.14. Khai thc - s dng h thng li 1
Kim tra nh k ln 2 1
Chng 2 Truyn ng in Neo - Ti qun dy 26 25 1
2.1. Chc nng, yu cu v phn loi 1
2.2. c im cng tc v tnh cht m men cn trn trc
ng c
2
2.3.Phng php tnh chn cng sut ng c cho truyn
ng in Neo
6
2.4. Truyn ng in Neo in - thu lc 3
2.5. Truyn ng in Neo vi ng c d b rotor dy
qun
3
2.6. Truyn ng in Neo vi ng c d b rotor lng
sc 3 tc
3
Kim tra nh k ln 3 1
2.7. Truyn ng in Neo vi ng c thc hin mt
chiu kch t c lp
- H thng My pht - ng c
- H thng Van ng c
4
2.8. Ti qun dy 2
2.9. Khai thc v s dng cc h thng Truyn ng in
Neo
1
Nhim v ca sinh vin: Ln lp y v chp hnh mi quy nh ca Nh trng.
Ti liu tham kho:
1. Lu nh Hiu- Truyn ng in tu thu, NXB Xy dng, HN 2005.
2. H s k thut cc i tu bin Vit Nam.
Hnh thc v tiu chun nh gi sinh vin:
- Thi vit hoc thi vn p.
- Sinh vin phi bo m cc iu kin theo Quy ch ca Nh trng v ca B.
Thang im : Thang im ch A,B,C,D,F.
im nh gi hc phn: Z=0,2X+0,8Y.
M U : GII THIU MN HC
3
I. Mc ch , yu cu :
Mn hc nhm cung cp cho sinh vin ngnh TT nhng kin thc c bn v cc h thng T tu
thy bao gm : Chc nng , yu cu c bn , phng php tnh ton thit k cc phn t ( in ) ca h
thng .; Phn tch c tnh k thut v nguyn l hot ng ca cc h thng in hnh ; c im vn
hnh , khai thc h thng .
II. Ni dung chng trnh :
Ton b ni dung c chia lm 5 chng c b tr lm 2 k bao gm :
1) Chng 1: Truyn ng in thit b li tu thy .
Trong chng ny trnh by nhng kin thc c bn v h thng truyn ng in li tu thy ; Phn
tch cc yu t nh hng ti ch lm vic ca h thng li cng nh cc c im ca cc h thng
ang c s dng trn cc tu bin hin nay .T a ra phng php tnh ton thit k cng nh
qu trnh tnh ton la chn cc phn t ca h c bit l ng c thc hin b li .
2) Chng 2 : Truyn ng in neo ti qun dy .
Chng ny trnh by nhng khi nim v h thng truyn ng in neo ti qun dy , c im
cng tc v th ti ca h thng cng nh phng php tnh ton la chn ng c v h iu khin
cho h .
3) Chng 3 : Truyn ng in thit b lm hng tu thy .
Thit b lm hng tu thy l mt h thng quan trng chim cng sut ln trn tu, hot ng ca h
thng c ngha rt ln i vi tnh kinh t ca tu . Trong chng ny trnh by nhng khi nim v h
thng , c im cng tc phng php tnh ton la chn cc phn t ca h thng .Ngoi ra trong
chng ny ca trnh by mt trong nhng h thng rt gn vi thit b lm hng l h thng ng m
np hm hng.
4) Chng 4 : Truyn ng in bm qut gi .
Trong chng ny trnh by cc khi nim chung v h thng bm qut , cc dng ti ca h thng ,
phn tch cc h thng c bn v kh nng t ng ha cc bm qut gi trn tu thy .
5) Chng 5 : Truyn ng in chn vt
Trong chng ny trnh by mt h thng hin ti c s dng khng ph bin trn tu thy , tuy vy
n c ngha rt quan trng nu nh cc tu c trang b chn vt in . chng ny cng trnh by c
im phtair ca h cng nh phn tch c im k thut ca h .
III. Ti liu tham kho :
1. Truyn ng in tu thy - Lu nh Hiu , NXB Xy dng 2004
2.Truyn ng in Bi Quc Khnh , Nguyn Vn Lin , Nguyn Th Hin , NXB Khoa hc v KT
1994 -1996
3. iu chnh t ng truyn ng in Bi Quc Khnh , Nguyn Vn Lin, Phm Quc Hi ,
Dng Vn Nghi - NXBKH v KT 1996 .
4. iu Khin t ng truyn ng in Trnh nh , V Tr An NXB H v THCN 1983.
5. iu khin h thng truyn ng in hin i Thn Ngc Hon NXB HHH 2000.
6. iu khin t ng truyn ng in xoay chiu ba pha Nguyn Phng Quang NXB GD 1996.
CHNG I :TRUYN NG IN THIT B LI TU THY
4
1.1. CHC NNG V YU CU I VI H THNG .
1.1.1. Chc nng :
Thit b li l mt h thng trn tu thy , c chc nng iu khin con tu hnh trnh theo hng cho
trc ( Gi hng ) , i li trong cc lung hp , iu ng ra vo cng , ni neo u ( Man) hoc trnh
cc chng ngi vt trn ng hnh trnh ( Trnh va )
Thit b li tu c xp vo nhm my ph quan trng nht trn tu , hot ng ca h thng li c
ngha rt ln i vi tnh an ton , hiu qu kinh t ca con tu .
H thng truyn ng in thit b li tu thy ( Sau y gi tt l truyn ng in li ) l h thng c
chc nng chuyn cc hot ng iu khin ca ngi vn hnh , cc tn hiu t trc thnh s hot
ng ca bnh li sao cho con tu i theo mt hng ph hp .
1.1.2.Nhng yu cu c bn i vi h thng li :
m nhn chc nng quan trng v p ng c yu cu hot ng ca tu h thng TDD li cn
c nhng yu cu sau :
1) H thng phi c cu to n gin , c bn cao . H thng iu khin phi c thit k vi s
n gin nht , s dng phn t . Cc my in , kh c in , cc chi tit c kh phi c
ch to c bit v c kim tra cht ch trc khi lp rp , s dng di tu .
2) C h s d tr cao . Nhng phn t quan trng trong h thng u c lp rp di dng kp ,
chng c th lm vic c lp hoc song song vi nhau .
3) C kh nng qua ti ln theo monmen . Mmen quay ca phn t thc hin phi lun ln hn
momen cn cc i xut hin trn tr li .
4) Phi m bo thi gian b li . Khi tu hnh trnh vi tc ln nht v bnh li ngp nc , thi
gian b li t 35
0
mn ny sang 35
0
mn kia ca con tu khng vt qu 28 giy . Nu gc b li
nh
Max
< 35
0
th thi gian b li phi nh hn thi gian T c tnh theo biu thc sau :
0
ax
2 5
28
65
M
T

( giy ) (1-1)
i vi cc tu qun s , hoc cc tu cng trnh ( tu cuc , tu lai dt ...) yu cu kh nng c
ng cao th thi gian b li t mn ny sang mn kia vi gc b li ln nht c th ch l 20 giy
hoc cn c th nh hn .
5) n gin v thun tin trong iu khin . Mi thao tc iu khin cn c thc hin thng qua mt
c cu iu khin . Cn c t nht t hai n ba trm iu khin , vic chuyn t trm ny sang trm
kia phi d dng nhanh chng
6) Phi c thit b kim tra bit v tr thc ca bnh li , thit b ny phi hot ng tin cy vi
chnh xc cho php . Sai s vng gc b li nh l 1
0
, vng gc b li ln c th cho php ti
2.5
0
.
7) Phi c h thng li s c , khi chuyn t h thng li chnh sang h thng li s c , thi gian
khng c vt qu hai pht .
8) Trng lng v kch thc nh , gi thnh thp .
Cc yu cu i vi h thng li c quy nh ti iu 522 ca Qui phm trang thit b tu bin
do ng kim Vit Nam ban hnh .
1.2 C IM V TNH CHT CA MOMEN CN TRN TR LI
c tnh mmen cn trn tr li l c tnh th hin mi quan h gia mmen cn trn tr li vi gc b
li khi thay i trong vng t -
Max
+
Max
:
M

= f( ) . (1 -2 )
y l mt hm nhiu bin ngha l n khng ch ph thuc vo gc b li m cn ph thuc vo
cc yu t khc nh : tc tu , hng di chuyn ...
Vic kho st xy dng c tnh momen cn trn tr li M

= f( ) c mt ngha quan trng

v qua c tnh ny ta bit c s thay i ca mmen ti trn tr li trong qu trnh b li .
Mmen ti trn tr li c hnh thnh do tc dng ca dng nc ln bnh li trong qu trnh b
li . Do vy kho st c tnh ca mmen ti cn kho st c tnh ca lc tc dng dng nc ln
bnh li khi a bnh li ra khi mt phng i xng ca tu .
1.2.1. S hnh thnh cc lc tc dng khi quay bnh li :
5
kho st ta gi thit rng tu ang tin vi vn tc V
t
, khi dng nc coi nh ang chuyn
ng theo chiu ngc li vi vn tc tng t . Nu ta quay bnh li ra khi mt phng i xng ca tu
mt gc th dng nc s tc dng ln bnh li mt lc . Lc ny c th xem nh l tng hp cc lc
thnh phn do dng nc tc dng ln bnh li F
th
v t trng tm ca bnh li .( Hnh v ):
Hnh 1- 1

Ta phn tch lc ny thnh hai thnh phn :
Thnh phn T : C phng song song vi mt phng bnh li , l thnh phn lc ma st trt , to ra
s mi mn b mt bnh li .
Thnh phn lc N : C phng vung gc vi mt phng bnh li l thnh phn lc chnh gy ra
mmen cn trn tr li . Ta tip tc phn tch thnh phn lc ny thnh hai thnh phn : N
x
v N
y
.Trong
: N
x
l thnh phn lc song song vi mt phng i xng ca tu c chiu ngc vi chiu chuyn
ng ca tu , do vy m thnh phn lc ny s cn tr chuyn ng ca tu lm gim tc tu ; N
y
l
thnh phn lc vung gc vi mt phng i xng ca tu .Nu ti trng tm G ca tu ta t mt cp i
lc N
y1
v N
y2
(Bng nhau v gi tr v bng N
y
) . Ta nhn thy N
y
v N
y1
to thnh mt cp ngu lc .
Chng s to ra mmen quay tu khi thc hin lnh b li . N
y2
vung gc vi mt phng i xng ca
tu v hng ra ngoi vng quay tr . Lc ny s to ra gc dt ca tu .
1 2
1.2.2.Mmen cn trn tr li. c im v tnh cht ca n :
Dng c tnh mmen cn trn tr li ph thuc vo kiu bnh li , hng chuyn ng ca con tu
v chiu b li . Bng thc nghim ngi ta thu c dng c tnh mmen cn trn tr nh hnh v :
6
Hnh 1 - 1.Lc tc dng ca dng nc ln bnh li.
Hnh 1-2. S ph thuc ca mmen quay tu vo gc b li ca bnh
li phng.
Hnh v 1- 3. Dng c tnh mmen cn trn tr li
a, bnh li n gin ; b, bnh li c phn b
Nhnh c tnh nm trong gc phn t th nht v th ba ng vi chiu tin ca con tu ( ng lin
nt ). Nhnh c tnh nm trn gc phn t th hai v th t ng vi chiu li . Khi tu tin , nu b li t
mt phng i xng ra mn ( gc b li =( 0
max
) ), lc tc dng ca dng nc ln bnh li gy ra
mmen cn c chiu chng li s chuyn ng ca bnh li , v th m momen mang du dng (+) .
Nu b li t mn no v mt phng i xng ca tu ( gc b li =(-
max
0) ) mmen cn trn tr
li h tr chuyn ng ca bnh li v vy M

mang du m (-). Phn tch tng t nh trn khi tu li

vi gc b li dng mmen cn mang du m v ngc li .
Cng t c tnh thu c ta nhn xt : Vi cng mt gc b li nh nhau , gi tr mmen cn trn tr li
khi tu li ln hn khi tu tin . iu ny c gii thch nh sau : khi tu tin , do chn vt quay to
thnh dng xoy , dng nc tc dng ln bnh li to thnh cc phn lc c phng khc nhau ( do s
khng ng nht ca dng nc ) . Tng hp cc lc ny chnh l lc tc dng ln bnh li trong qu
trnh b li . Hp lc trong trng hp ny s nh hn trng hp khi tu li v khi tu li bnh li chu
tc ng ca dng nc ng nht khng c cc dng xoy do chn vt gy ra . Nhn xt ny c ngha
thc tin : Ngi s dng nn hn ch gc b li ti a khi tu li v d gy ln qu ti cho h thng li .
Ta cng nhn thy dng c tnh khi tu li ca bnh li c phn b cng ging nh c tnh khi tu li
ca bnh li khng c phn b tuy vy khi tu tin dng c tnh ca chng c s khc nhau . gc b
li nh ( 0
1
) mmen M

mang du m khi b li theo chiu thun v vng (-

1
0 ) mmen M

mang du dng khi b li theo chiu ngc . C hin tng ny l do tc dng ca phn b ca bnh
li . Khi gc b li nh , thnh phn vung gc vi bnh li ca lc tc dng do dng nc tc ng ln
phn b bnh li ln hn so vi phn chnh ( phn chnh lc tc dng ch yu l thnh phn song song
vi mt phnmgr bnh li ). Do vy khi b li thun , mmen cn c tc dng h tr chuyn ng ca
bnh li nn mang du m . Khi b li ngc momen cn trn tr li c chiu cn tr chuyn ng ca
bnh li nn mang du dng .
1.2.3.Mmen quay tu v gc dt :
Mmen quay tu khi ta quay bnh li ra khi mt phng i xng mt gc c tnh bng biu thc :
cos
2
.
2 2
L
N
b L
N M
y y

,
_

+
(1 3)

Vi : L : l chiu di ca tu .
b : l chiu rng ca bnh li . Trong qu trnh tnh ton ta thng b qua thnh phn
2
b
v qu nh
so vi L ( b = 0.01 0.02 L ) .
Cng cn phi lu rng : Lc tc dng ca dng nc ln bnh li s tng ln cng vi s gia tng
ca gc b li . Tuy vy thnh phn lc N
y
li t l vi cos , do N
y
s tng dn v t gi tr cc i
trong vng =( 0 36
o
) , sau N
y
s gim dn ( Hnh v ) . iu c ngha l mmen quay tu
khng nhng khng tng m cn gim i khi gc b li t 35
o
36
o
tr i . Chnh v l do m tt c
cc h thng li ngi ta gii hn gc li ti a trong khong t

30
o
35
o
. Mmen ti c tnh theo biu
thc :
M

= N.b
d
(1 4)
7
Vi b
d
cnh tay n ca lc , l khong cch t im t lc ti trc ca tr li .
Gc b li c coi l thun khi quay bnh li t mt phng i xng ra mn . Trong trng hp ny gc
li c coi l dng =( 0
max
) . Gc b li ngc l gc khi quay bnh li t mn v mt phng i
xng . Trong trng hp ny gc li c coi l m =(-
max
0) .
Mmen trn tr li M

c coi l mang du dng nu n c chiu ngc vi chiu chuyn ng ca

bnh li (cn tr chuyn ng ca bnh li ) ,mmen M

c coi l mang du m (-) nu n c chiu

trng vi chiu chuyn ng ca bnh li ( h tr chuyn ng ca bnh li) .

1.3.PHN LOI H THNG TRUYN NG IN LI .
1.3.1.Phn loi h thng li :
C nhiu cch :
a) Phn loi h thng li theo dng bnh li :
- H thng li c bnh li hnh l khng c phn b ( hnh 1.1a)
- H thng li c bnh li hnh l c phn b ( hnh 1.1b ) .
- H thng li c bnh li dng Profil khng c phn b ( hnh 1.1c )
- H thng li c bnh li dng Profil c phn b ( hnh 1.4 ) .
b) Phn loi h thng li theo cu trc :
- H thng li in c
- H thng li in thy lc .
c) Phn loi theo ch cng tc ca h :
- H thng li n gin
- H thng li lp
- H thng li t ng .

1.3.2.Phn loi h thng truyn ng in li :
Phn loi theo b truyn :
Theo b truyn ng ngi ta chia ra lm hai loi : + My li in - c
+ My li in - thy lc .
1. My li in - c : Cu trc ca h thng my li in c c trnh by trn hnh v : y C -
ng c thc hin b li ; BT - B truyn ng c kh ; BL - bnh li .
C - ng c thc hin c th c s dng l ng c khng ng b ba pha rotor lng sc hoc dy
qun , ng c mt chiu kch t song song hoc ni tip , h thng my pht - ng c c cun b
ngc ...
BT - b truyn ng c kh : C hai dng
* ) B truyn ng c kh dng sect ( Hnh v )
8

1
2
3
4
5
9
1
2
9
5
3
8
4
7
6
B truyn ng dng ny c c im l khng hn ch v mt cng sut , nhng cng knh v th hay
c s dng trn cc tu c ti trng ln
*) B truyn ng c kh dng trc vt v tn ( Hnh v )
B truyn ng dng ny c c im l kch thc nh gn song b hn ch v cng sut thng c
s dng trn cc tu qun s .
2.My li in - thy lc : Cu trc ca h thng truyn ng in - thy lc c trnh by trn hnh v ;
y C - ng c lai bm thy lc ; BTTL - b truyn ng thy lc ; BL - bnh li .
C l loi ng khng ng b ba pha rotor lng sc mt cp tc , lm vic ch di hn .
BTTL - B truyn ng thy lc bao gm : bm thy lc , ng c thy lc ,cm van in t phn phi ,
h thng ng dn v cc van chn bng tay .Bm thy lc c hai loi bm c lu lng khng i ( Q =
const ) v bm c lu lng thay i ( Bm bin lng , piston quay ) ng c thy lc c trc c lin
h vi tr li , c hai loi c dng l xylanh thy lc v ng c thy lc cnh dn ; Xylanh thy lc
c hai dng: Xylanh thy lc c nh v xylanh thy lc lc c .ng c thy lc cnh dn c s
dng nhiu do c cng sut ln .
Cm van phn phi : y chnh l phn t thc hin b li ; Nu bm thy lc l loi c lu lng
khng i th cm van ny chnh l cm van in t phn phi , thng s dng l loi van in t kp
gm hai cun dy ( B li phi hoc b li tri ).Nu l loi bm c lu lng thay i th cm van phn
phi ny chnh l ng c tr ng dch tm bm ( ng c secvo ) .
H thng ng dn : y l loi ng dn c bit c kh nng chu c p lc cng tc ln ; c th s
dng ng thp hoc ng cao su bc thp
Cc van chn bng tay : Cho php ng m khi sa cha hoc chuyn ch hot ng
1.4.TNH MMEN TRN TR LI
1.4.1. Phng php chung tnh lc tc dng ca dng nc ln bnh li :
a) i vi bnh li dng phng :
i vi bnh li phng , k s ngi php Jossell a ra mt cng thc kinh nghim tnh lc
tc dng ca dng nc nh sau :
2
. . sin .
c p
v S
a
K
N [N] (1 5)
b
d
= x
d
x = ab x
a = 0.195 + 0.305 .sin
vi : K l h s kinh nghim khi tnh ton c tnh n nh hng ca dng chy i vi bnh li .
Trong tnh ton nu khng tuyt i chnh xc ta c th chn K = 196 kg /m
3
khi tu tin v K = 407
kg/m
3
khi tu li ( Vi v tnh bng m/s ) .
b
d
Cnh tay n ca lc [ m].
9
x
d
= ab - l khong cch t im t lc ti cnh trc ca bnh li [m].
x Chiu rng ca phn b ca bnh li [m].
b Chiu rng ca bnh li [m].
Mmen cn trn tr li :
c xc nh bng biu thc chung :
M

= N.b
d

vi b
d
- l cnh tay n ca lc ; Vi bnh li khng c phn b b
d
= X
d
= b/2 y b - l chiu rng ca
bnh li ; vi bnh li c phn b : b
d
= X
d
- X . y X - l khong cch t tr li ti cnh trc ca
bnh li
b) i vi bnh li dng prfil :
i vi bnh li dng Profil ,vic tnh ton lc tc dng ca dng nc phc tp hn . Do mt ct ngang
thy ng hc , khi quay bnh li khi mt phng i xng ca tu mt gc th ti cc im khc nhau
trn bnh li , dng nc tc ng ti n vi cc gc khc nhau ( Hnh v ) .

1 5
Lc tng hp N s l tng hp cc lc thnh phn N
i
do dng nc gy ra ti tng phn din tch bnh
li di gc tc ng
i
.
- Chiu di tng i c k hiu l v c tnh bng biu thc :
tb p
b
h
S
h

2

(1 9)
Vi : S
p
Din tch ca bnh li [ m
2
] .
b
tb
Chiu rng trung bnh ca bnh li [m].
h Chiu cao ca bnh li [m].
Cc bnh li dng prfil ang c s dng c chiu di tng i vo khong (0.5 3.0 ) .
- dy tng i c k hiu l
t
l t s gia chiu dy ln nht vi chiu rng mt ct ngang ln
nht ca bnh li :
b
t
t
Max

Bnh li dng prfil thng c

t
= 0.25 hoc nh hn . Vi dy nh vy hiu ng thy ng ca
bnh li s t mc cao nht .
tnh ton ngi ta s dng cng thc :
2
. . . v S C N
o
. ( 1 - 6 )
Trong : C
o
- h s gc tc dng v c th tnh c theo biu thc :
( )
tb i
i
o
S
ds S
C

2
2
sin
. sin .


( 1 7)
H s gc C
o
l hm ca gc b li . tin cho vic tnh ton , trong cc s tay k thut ngi ta
thng cho C
o
= f() di dng th .
10
Hnh 1-5: Lc tc dng ca dng nc len bnh li dng Profin
S l din tch ca bnh li [m
2
] . Din tch ny c ly bng din tch thit k ca mt phng
bnh li vung gc vi dng nc .
Ta gi
2
.
2
v
l tc thy ng th lc tc dng ca dng nc cn c tnh theo biu thc nh sau :
S
v
C N
2
. .
2
[N] ( 1 8)
Trong : C = 2.C
o
= f() ; Cc h s C, C
o
c th ly t cc s liu thu c t kinh nghim ca nh
thit k v ng tu . Cc h s ny thng c cho di dng cc bng h s trong s tay k thut .
1.4.2 Xc nh lc v mmen cn trn tr li ca bnh li c phn b khi tu tin :
1) Lc to ra mmen cn trn tr li :
p
n n
N
S
v
C N
2
.
2

[N] ( 1 16 )
Trong : C
N
H s lc .

n
T trng nc bin ,
n
= 1025 KG/m
3
.
v
n
Tc ca dng nc [m/s].
S
p
Din tch bnh li [m
2
].
2) Mmen thy ng cnh trc ca bnh li :
d tb p
n n
M CT
X N b S
v
C M . .
2
.
2


[Nm] ( 1 -17)
Trong : C
M
H s mmen cnh trc ca bnh li .
b
tb
Chiu rng trung bnh ca bnh li [m].
X
d
Khong cch t cnh trc ca bnh li dn diemr t lc [m].
3) Khong cch t im t lc ti tm ca tr li :
X
N
M
X X b
CT
d d
[m].
4) Mmen ti trn tr li :
X N M N X
N
M
b N M
CT
CT
d
. .
,
_

[Nm]. ( 1 18 )
Ngoi thnh phn chnh do lc tc ng ca dng nc ln bnh li gy ra , mmen cn trn tr li cn
c thnh phn mmen cn do ma st tr li gy ra . Trong qu trnh tnh ton ly mmen cn do
ma st bng c khong (5% 20%) M

.
1.4.3.Mmen cn trn tr li ch tu li :
Khi tu li , cn lu ti mt s c im sau :
- Dng nc tc ng ti bnh li l dng nc ng nht , khng c dng xoy do chn vt gy ra
.
- im t lc li v pha cnh sau ca bnh li mt cch ng k , vi X
d
= ( 0.7 0.75 ) . Tng
so vi khi tu tin t 2.5 3 ln .
- Tc tu khi li ch bng ( 0.7 0.75 ) khi tu tin . Khi tnh ton ly tc dng nc ( v
nl
=
1,05 1,1 ). ( 0.7 0.75 ) .
Sau khi lu cc im trn , ta c th dng cc bc t 1 n 4 tnh mmen cn trn tr li
khi tu li . Ch rng cc h s C
N
, C
M
phi c ly khi tu li .
1.5.C IM V TNH CHT CA MMEN CN TRN TRC NG C
1.5.1. i vi h thng li in c :
c tnh ti ca ng c thc hin l c tnh m t s thay i ca ti trn trc ng c thc hin
khi thay i gc li .
M = f()
Ti ca ng c thc hin l do ti trn tr li v do ma st gy ra . Trc ca ng c thc hin c
ni c kh vi tr li thng qua b truyn ng c kh . V vy , mmen trn trc ng c c th c
tnh bng biu thc :
11
TD
i
M
M

( 1 19)

TD
i
M
M

( 1 20 )
Trong : Du ( - ) ng vi ch gc b li ngc .
Hiu sut truyn ngc ca b truyn ng c kh c tnh bng biu thc :
TD
TD

1
2

( 1 21)
Vi :
TD
- L hiu sut truyn thun .
i - L t s truyn ca b truyn ng c kh .
Nh vy , c tnh M = f(M

) c th c coi l c tnh ti trn trc ca ng c thc hin v ng vi

mt gc li ta u xc nh c M

.
Theo cc biu thc trn , khi bnh li i qua mt phng i xng ca tu ( ng vi = 0) th mmen
cn trn trc ng c s khng c . Thc t , vo thi im y , ti trn trc ng c thc hin l M
0
. Ti
ny do ma st b truyn ng c kh gy ra . Trong tnh ton c th chn :
M
0
= ( 0.1 0.3) M
max
[ N.m]
- Gi tr thp ng vi loi bnh li n gin .
- Gi tr cao ng vi bnh li c phn b .
Ngoi ra , i vi bnh li c phn b , mmen cn do ma st cn c th tnh theo biu thc sau :
max 0
) 67 . 0 1 . 0 ( M R M + [N.m] ( 1 22 )
Trong : H s b ca bnh li l :
p
x
S
S
R
(1 23)
vi S
x
l din tch phn b ca bnh li [m
2
].
Khi xy dng c tnh M = f(M

) cn ch nhng im sau :
Hiu sut ca b truyn c kh khng phi l mt gi tr c nh m n thay i theo s thay i ca
ti . Gi tr ca hiu sut truyn ng cho trc l hiu sut ng vi ti nh mc . Nu s dng n lm
s liu tnh ton th kt qu s km chnh xc . V vy cn phi bit c tnh
T
= f(M

) ( hnh v 1 8 )
.

1 8

Khi yu cu tnh chnh xc khng cao ta c th coi mi quan h M = f(M

) l tuyn tnh . xy dng
c tnh ta ch cn xc nh hai im : im M
0
- ng vi gc li = 0 , mmen cn trn tr li M

= 0
; im M
max
- ng vi M
max
= M
max
/i.
T
hoc
i
M M
TD

.
max max
1.5.1a.Khi bnh li quay theo chiu thun :
12
Hnh1-8: S ph thuc ca
= f (M

)
Hnh1-9: S ph thuc ca
M = f(M

)
c tnh ti trn trc ng c thc hin khi quay bnh li theo chiu thun l nhnh bn phi ca
hnh v (1 9 ) .
Phng trnh ca nhnh ny l :

M C M M .
0
+
(1 24)
Trong : C h s t l v c xc nh nh sau :
Khi : M = M
max
th :
i
M
M M
TD
.
max
max

Lc : max 0
max
.
.

M C M
i
M
TD
+
Vy :
max
0
.
1

M
M
i
C
TD

( 1 25)
Thay C vo phng trnh v bin i ta c phng trnh c tnh ti trn trc ng c thc hin khi
quay bnh li theo chiu thun :
0
max
max
.
M
M
M M
i
M
M
TD

+
Khi M

>0 ( 1 26)
Phng trnh ny gm hai phn :
Phn 1 Mmen ti trn trc ng c ng vi hiu sut truyn khng i.
Phn 2 - Mmen ti trn trc ng c ng vi hiu sut truyn thay i.
1.5.1b.Khi quay bnh li theo chiu ngc :
c tnh ti trng hp ny l nhnh bn tri ca hnh v . Phng trnh ca nhnh ny l :

M C M M .
1 0

(1 27)
L lun tng t trn v ch rng :


TD
i
M
M

.
max
max
Ta c :
0
max
max
M
M
M M
i
M
M
TD

+

Khi M

< 0 ( 1 28)
Cn ch rng cc phng trnh (1 26 ) , (1 28 ) c xy dng khi ch xt n du ca mmen cn
trn tr li m khng tnh n chiu quay ca bnh li .
Khi tnh ton cho h thng li vi bnh li c phn b , mt chiu quay no ca bnh li ( c th l
quay thun hoc quay ngc ) , mmen cn trn tr li lc c gi tr dng , lc c gi tr m . Ta phi
s dng cc biu thc (1 26 ) , (1 28 ) mt cch ph hp tnh ton cho ng .
Khi quay bnh li theo chiu ngc , do mmen cn h tr cho chuyn ng ca bnh li , mmen cn
trn trc ng c c th nh hn c M
0
( ng c tnh ) . Trong trng hp ny mmen cn c th
c tnh theo biu thc :
tD
i
M
M

.
max
0

1.5.2. i vi h thng li in thy lc :
Cng ging nh i vi li in c , gin ph ti ca h thng li in thy lc l mi quan h
ca mmen cn trn trc ng c vi gc b li : M = f() . Mmen cn trn trc ng c thc hin
ph thuc vo ti thy ng ca bm , c th l ph thuc vo lu lng cht lng qua bm v p lc
cng tc ca cht lng do bm to ra . Vy xy dng c gin ph ti cho ng c thc hin ta
cn kho st hai thng s ny .
1.5.2a.Lu lng ca bm piston quay :
a) Gi tr ca lu lng cht lng qua bm c xc nh bng biu thc sau :
V
n
e h Z
d
Q

60
. . .
4
.
max
2
[m
3
/s] ( 1 -41)
Trong : d l ng knh ca piston ( Xem phn bm c lu lng thay i ) [m]
Z l s piston c trong bm .
h
max
l hnh trnh ln nht ca piston [m] .
e - l dch chuyn tng i ca vnh nh tm ca bm c lu lng thay i ( e
max
=
1) [ mm] .
n l tc quay ca rotor bm [ v/ph].
13

V
- l hiu sut th tch .
Vi mt bm c th , cc thng s d, Z, h
max
l nhng gi tr khng i . Ta t :
max
2
.
60 . 4
.
h Z
d
K
b

Khi :
V b
n e K Q . . .
[m
3
/s] ( 1 42).
Ta bit rng , vi bm piston , sau mt vng quay ca rotor bm s a vo h thng mt lng cht
lng xc nh . Do vy , bm piston rotor quay s c lu lng ton phn l hm bc nht ca tc
rotor .
b)Cc dng lu lng : Lu lng ca bm piston c rotor quay c chia thnh cc dng sau y :
- Q
XL
Lu lng xc lp ( hay cn gi l lu lng ton phn ) ca bm . Lu lng ny ch c khi
tc quay ca bm l tc nh mc . Khi lu lng xc lp ch cn ph thuc vo lch tm
ca vnh nh tm .Trong trng hp ny ta coi th tch cht lng u vo bng th tch cht lng c
nn .( Ngha l
V
= 1) .Nh vy t phng trnh ( 1- 42 ) ta c :
Q
XL
= f(e) khi n = const v
V
= 1
- Q
td
Lu lng tng i ca bm . y cng l dng lu lng xc lp c tnh n v tng
i . Tc l :
max XL
XL
td
Q
Q
Q
Vi Q
Xlmax
ng vi khi e = 1.[ mm].
Ch rng vi cc gi tr khc nhau ca hiu sut ca bm . Lu lng xc lp v lu lng tng i
cng s c cc gi tr khc nhau .
- Q
d
Lu lng tc dng . Khi bit lu lng xc lp , nu ta xt n nh hng ca tc thc ca
bm v nh hng ca hiu sut th tch khi p lc ca cht lng cng tc thay i , ta s phi tnh lu
lng tc dng . Lu lng tc dng c xc nh bng biu thc sau y :
V
dm
XL d
n
n
Q Q
[m
3
/s]. ( 1 43)
c) Thit b hn ch lu lng xc lp :


14
Hnh 1 - 12. Nguyn l hot ng ca b t
ng hn ch lu lng.
lu lng ca bm bin lng
Trong qu trnh hot ng , nu v mt l do no m p lc cng tc trong h thng tng ln s lm
cho mmen ti trn trc ng c thc hin tng . iu ny c th dn n qu ti cho ng c thc hin .
trnh qu ti cho ng c , trong h thng thy lc c lp t mt b hn ch lu lng xc lp cho
bm thy lc ( Hnh v 1 12 ) .
Khi p lc cng tc ca cht lng tng ln , c cu tc ng ca b hn ch lu lng s lm dch
chuyn cn iu khin vnh nh tm bm theo hng gim lu lng ca bm . Khi lu lng c
gim i , p lc ca cht lng cng tc trong h thng s khng tng c ti gi tr cc i . ng c s
thot khi tnh trng qu ti . y ta c th xem xt qua cu to ca b hn ch lu lng ca bm .
( Cn ch rng thit b ny ch c lp nhng h thng li in thy lc c bm thy lc l loi
bm c lu lng thay i ) .
Thit b hn ch lu lng c nhng b phn chnh nh sau :
- Cp xylanh piston 18.2. Piston ny c th dch chuyn t v tr chnh gia v hai pha vi mt khong
cch hp l d sao cho khi n dch chuyn , c cu tc ng s 7 s lm tm bm dch chuyn lu
lng ca bm gim ti mc cho php . Thng thng ngi ta t hnh trnh ny vo khong ( 0.5
0.35 ) e
max
.
- Khi van 14 . Khi van ny c nhim v so snh p lc ca cht lng cong tc vi p lc cho php t
trc . Khi van ny c hai van c th so snh p lc c hai chiu b li . Khi ang thc hin b li
theo mt chiu no , nu p lc cng tc ca cht lng tng qu gi tr php t trc th mt trong hai
van ny s m a cht lng cng tc vo xylanh 18.
d) Gin lu lng xc lp : y l mi quan h Q
XL
= f() . Khi thc hin b li t mn ny sang mn
kia ( t
max
) .


Hnh v (1 - 13 ) m t gin lu lng xc lp ca bm . Gin ny c xy dng trn c s
kho st qu trnh b li t mn tri ( -
max
) sang mn phi ( +
max
). Ti thi im ban u , khi ng c
servo nhn c tn hiu iu khin , tm bm c dch chuyn t 0 n e
max
. Lu lng ca bm tng
dn t 0 ti Q
XL
.
Thi gian ny bnh li quay c mt gc t 3
o
n 5
o
. Trong sut thi gian b li tip theo , lu
lng xc lp lun khng i ( N s l lu lng t trc ca cht lng cng tc ) , b hn ch lu
lng bt u lm vic lm lu lng gim nhanh ti lu lng hn ch vi Q
hc
= ( 0.5 0.65 ) . Bnh
li tip tc quay . Do tc ng ca thit b to lp thy lc , tm ca bm c a dn v v tr 0 lm lu
lng gim dn .
1.5.2b.c tnh p lc cng tc ca bm :
c tnh p lc cng tc ca bm l ng biu th mi quan h p
p
= f() v c xy dng trong
vng gc b li t -
max
n +
max
.
p lc cng tc c to bi bm thy lc . p lc ny cn phi thng c mmen cn trn tr li khi
b li t vng gc b li dng ( T mt phng i xng ra mn tu ) Khi momen cn trn tr li c gi
tr m , cht lng cng tc c chuyn t xylanh lc ny sang xylanh lc kia . Bm thy lc c xem
15
Hnh 1 - 13. c tnh lu lng xc lp khi
b li t mn ny sang mn kia.
Hnh 1 - 14. S ph thuc ca p
lc cng tc vo gc b li.
nh lm vic ch khng ti , khng to ra p lc cng tc ( hnh v 1 14 ) . Gi tr ca p lc
chnh c xc nh bng lc khi b li vi gc b li dng ( theo biu thc 1 32 ) .
Ta c :
) (
4
.
2

f
D
F
P
c
c

( 1 - 44 )
vi P
c
- p lc chnh trong xylanh lc
F
c
- lc cn theo phng dc trc trong xylanh lc , c xc nh theo biu thc ( 1- 32).
Thay F
c
t ( 1 32) v bin i ta c :
1
]
1

+ +
c c
f N f
R m
M D
P . ) 2 sin . . 5 . 1 (cos
. 4
.
2
0
2

( 1 45)
Hay l :
1
]
1

+ +
c
c
c
f N f
R m
M
D D
f h
P . ) 2 sin . . 5 . 1 (cos
. .
4
)
. . 6 . 0
1 .(
2
0
2

( 1 46)
T ta c :
1
]
1

+ +

c
c
c
f N f
R m
M
f h D D
P . ) 2 sin . . 5 . 1 (cos
. ) . . 6 . 0 ( .
4
2
0

[N/m
2
] ( 1 47)
.D.h Din tch tip xc ca xylanh v piston ca xylanh lc [N].
h Hnh trnh ca piston [m] .
D ng knh ca piston [m].
p p lc cng tc ca piston [N/m
2
] .
f
c
H s ma st
0.15 H s kinh nghim .
R
0
= ( 1.1 1.6) d l khong cch t trc ca xylanh lc ti trc ca tr li
d - l ng knh ca tr li
Ta nhn thy khi gc b li = 0 mmen cn trn tr li M

= 0 th :
) . 6 . 0 ( .
4
c
c
f h D D
P

[N/m
2
] . ( 1 48)
gc b li ( -
0
0 ) , do gc b li nh , lc tc dng ca dng nc ln bnh li khng ln
lm quay bnh li . Do vy . bm thy lc cn sinh ra mt p lc cng tc h tr cho vic quay bnh
li .
Ngoi ti thy ng v mt s tn hao c hc ch yu ca h thng ,p lc cng tc ca bm cn phi
thng tn hao ma st gia cht lng v ng ng dn v mt s tn hao ph khc . Do vy bm cn phi
sinh ra mt p lc cng tc ph .
Vi : P
ph
= ( 0.1 0.5) P
c
( 1 49)
p lc ny ph thuc vo mt gi tr hu nh khng i trong khong b li t (-
max
+
max
).
Do vy p lc cng tc ca bm s l :
P
p
= P
c
+ P
ph
1.5.3. Xc nh mmen cn trn trc ng c :
Ta bit rng , cng sut tc dng ca ng c c th c xc nh da vo mmen [Nm] trn trc
ng c v tc quay [vng / pht ] ca n theo biu thc :
9560
.n M
P [KW] ( 1 50)
Mt khc , theo cc tham s thy ng , cng sut ca ng c thc c th c xc nh da vo lu
lng [m
3
/s] v p lc ca bm theo biu thc :
3
10 .
.

tp
p d
p Q
P

[KW]. ( 1 - 51 )
y : Q
d
- l lu lng tc dng ca bm thy lc , c xc nh theo biu thc ( 1- 43)
P
p
- l p lc cng tc ca bm
16
Cng sut tc dng ny phi ln thng c mmen cn trn trc ng c thc hin . T cc
phng trnh ( 1 51) ( 1 43) ( 1 40) ta c :
3
10 .
.
. .

V
Tl ck V dm
p XL
p n Q
P

[KW].
Nu coi hiu sut thy lc
Tl
= 1 th :
3
10 .
.
.
9560 . 9560


ck dm
p XL
c
n n
p n Q
n
P
M

[Nm].
Hay :
ck dm
p XL
c
n
p Q
M

.
65 . 9
[Nm] ( 1 52 )
Trong : Q
XL
lu lng xc lp [ m
3
/s]
P
p
p lc cng tc [ N/m
2
]
n
dm
Tc nh mc ca ng c . y l gi tr dng tnh ton xy dng gin lu
lng xc lp ca bm [ vng/pht].

ck
- Hiu sut c kh ca bm . y cng l i lng tnh p
p
v Q
XL
.
M
c
- Mmen cn trn trc ng c
T biu thc ( 1 52 ) ta nhn thy :
Mmen cn trn trc ng c thc hin ph thuc vo cc tham s c bn ca bm thy lc , chnh
l lu lng ca bm v p lc cng tc . Nh vy , khi iu chnh hoc hn ch lu lng ca bm ta
iu chnh hoc hn ch ti ca ng c thc hin . iu ny c ngha rtquan trng trong khai thc h
thng . Khi mmen cn trn tr li tng s lm tng p lc cng tc ca cht lng trong xylanh lc , dn
ti tng momen cn trn trc ng c . trnh cho ng c thc hin b qu ti , c th iu chnh
gim lu lng ca bm nhm gi cho mmen cn trn trc ng c lun gi tr cho php .
T phng trnh ( 1 52 ) , da vo cc c tnh Q
XL
= f( ) v p
p
= f() ta xy dng c c tnh
mmen cn trn trc ng c theo gc b li : M = f() trong vng t
max
hnh 1 15 ).

Ta nhn thy : Ti vng gc b li ngc , vi gc b li ln , p lc cng tc p
p
= 0 c th coi ng c
lai bm lm vic ch khng ti . Mmen cn trn trc ng c c gi tr M
x
. Khi bnh li quay v
mt phng i xng ca tu v chuyn sang vng gc b li dng , mmen cn trn trc ng c tng
dn cng vi s tng ln ca p
p
. Khi bnh li quay ti gc = ( 24
o
26
o
) th do tc ng ca c cu
hn ch lu lng , Q
XL
ca bm t ngt gim xung lm mmen cn trn trc ng c cng t ngt
gim theo . Sau mmen cn tng dn theo s tng ln ca p
p
cho ti khi = 30
o
th t t gim n M
x
cng vi s gim ca Q
XL
.
Cn ch rng : ch khng ti , tc ng c c th bng n 1.05 n
m
v mmen khng ti M
x
= ( 0.15 0.35) M
m
. y M
m
ca ng c c th xc nh s b theo biu thc (1 52 ) . khi ly Q
XL
= Q
m
v p
p
= p
m
.
17
Hnh 1 - 15. c tnh mmen cn trn trc
ng c theo gc b li.
Hnh 1 - 16. c tnh ti a / i vi bnh li khng c phn b.
b/ i vi bnh li c phn b.
Nh vy cc bc xc nh c tnh ti ca ng c thc hin M = f( ):
+ Tnh lc tc dng ca dng nc ln bnh li : N = f()
+ Xy dng c tnh mmen cn trn tr li : M

= f()
+ Xy dng c tnh M = f( M

)
+ Xy dng c tnh M = f( )
1.6. C IM CNG TC V PHNG PHP TNH CHN , THIT LP H THNG
TRUYN NG IN THIT B LI IN C
1.6.1.c im cng tc :
- ng c thc hin l ng c lm vic ch ngn hn lp li ; H s ngn hn lp li = 40% .
- H thng c hai ch lm vic :
+ Ch iu ng : gc b li ln , s ln b li nh .
+ Ch hnh trnh : Gc b li nh , s ln b li ln c th ln n 350 ln / gi nu thi tit xu .
+ iu kin lm mt kh khn .
+ C th b dng di in .
Vi nhng c im nh trn loi ng c c th s dng : ng c khng ng b rotor lng sc ( Vi
cc h thng c cng sut nh ) ; ng c mt chiu , h thng my pht ng c (Vi cc h thng c
cng sut ln ) .
1.6.2.Tnh chn ng c thc hin cho h thng li :
tnh chn ng c thc hin cho h thng li in c c th s dng nhiu phng php khc nhau .
Trong thc t thng s dng hai phng php sau y : Phng php n gin , phng php ti trung
bnh .
1. Phng php n gin :
Phng php ny c th c tm tt thnh cc bc c bn sau y :
- Tnh lc tc dng ca dng nc ln bnh li trong qu trnh b li trn c s bit cc thng s c bn
ca tu , ca bnh li v b truyn ng c kh .
- Tnh mmen cn trn tr li khi cho gc b li thay i t -
max
n +
max
.
- Tnh mmen cn trn trc ng c .
- S b tnh chn tc ng c thc hin da vo tc b li , h s truyn ca b truyn c kh .
- Tnh cng sut ca ng c thc hin v s b la chn ng c thc hin theo s tay k thut
- Nghim ng c thc hin theo iu kin pht nhit v thi gian b li ( t -
max
n +
max
) .
*)c tnh ti gn ng :
i vi li in c c b truyn ng c kh t hm , ngi ta c th coi rng khi M

0 th
mmen cn trn trc ng c thc hin bng M
0
= const.Ta gi thit rng khi M

>0 , cng vi s thay

i ca gc b li , mmen cn trn trc ng c thc hin thay i tuyn tnh ( Hnh v 1 16 ) .Vi
loi bnh li c phn b , mmen cn trn tr li c gi tr m ngay c khi gc b li c gi tr dng
+
1
. Nh vy , i vi h thng li dng bnh li c phn b , mmen cn trn trc ng c thc hin s
c gi tr mmen M
0
trong vng gc b li t -
max
n
1
( hnh v ) . Ch rng , khi xy dng c tnh
ti gn ng cho ng c thc hin ta phi da vo c tnh M

= f() . Cc gi tr
1
, -
max
v +
max
cng c ly tng ng t c tnh ny .

18
Hnh 1 - 16. c tnh ti a / i vi bnh li khng c phn b.
b/ i vi bnh li c phn b.
a) i vi bnh li khng c phn b :
dng tng qut , phng trnh c tnh c dng :
.
0
b M M
c
+
tng vng gc b li ta c :
- Vi gc b li t -
max
n 0 :
b = 0 v M
c
= M
0
( 1 53)
- Vi gc b li t 0 n +
max
:
max
0 max

M M
b

V khi =
max
th M
c
= M
max
. Vy :

1 max
0 max
0

+
M M
M M
c
( 1 54 )
b) i vi bnh li c phn b :
i vi gc b li t -
max
n
1
:
b =0 v M
c
= M
0
Vi gc b li t
1
n
max
:
1 max
0 max

M M
b
Vy :
) (
1
1 max
0 max
0

+
M M
M M
c
Hay l :

1 max
0 max
1 max
1 max max 0
. .

M M M M
M
c
(1 55 )
**)c tnh c gn ng ca ng c thc hin :
ng c thc hin ca h thng li thng c ba dng :
- Dng c tnh c cng .
- Dng c tnh c mm .
- Dng c tnh c hnh hypebol.
a) Dng c tnh c cng :
Ta thng gp ng c thc hin l loi ng c khng ng b rotor lng sc c mt hoc hai cp
tc . Vi loi ng c ny , im cng tc lun c la chn trn on tuyn tnh ca c tnh . Nh
vy khi mmen cn trn trc ng c thay i th tc ng c gn nh khng i , n = const ( Xem
hnh v 1 17 ) .

Hnh 1-17
19
Ta c :
n = n
1
a .M.
trong : n
1
l tc ng b .
dm
m
M
n n
a

1
V khi n = n
m
th M = M
m
Vy :
M
M
n n
n n
dm
dm

1
1
( 1 56)
Biu thc ( 1 56 ) l phng trnh ca dng c tnh c cng .
b) Dng c tnh c mm :
( Hnh v 1 18 ) , dng c tnh c ny c th gp trong cc h thng li sau :
- Dng h thng my pht ng c c cun b ngc .
- Dng ng c thc hin l ng c in mt chiu kch t song song c mc in tr c nh
trong mch cun dy phn ng ( Vi ng c c P < 3KW).
- Dng ng c d b rotor dy qun c in tr ph trong cun dy rotor .
Trong vng cng tc , phng trnh c tnh c dng :
n = n
0
a. M
trong :

n
M
n
a
0

V khi n = 0 th M = M
n
( vi M
n
- mmen ngn mch )
Vy :
) 1 (
0
n
M
M
n n
( 1 57)
c) c tnh c dng hypebol:
Ta gp dng c tnh ny ng c mt chiu kch t ni tip v kch t hn hp ( hnh v 1 19 ) .

1 19
Khi phn tch ta thy cc c tnh ny c dng gn ging ng hypebol thun ty vi phng trnh c
tnh :
M.n
x
= const
Trong x = ( 2.5 3.0) . Vi cc gi tr ny ca x , c tnh c cng hn c tnh c thun ty ( x = 1)
. y ta c th kho st phng trnh c tnh ca ng c mt chiu kch t hn hp vi gi thit
ng c lm vic vng gn bo ha ca mch t v cng t trng ca mch t l mt gi tr
khng i .
Khi ta c :
I C
Hay :
I C .
2 2

i vi ng c in mt chiu , ta c :
20
Hnh 1 - 19. c tnh c dng Hypecbol

e e
u
C
U
C
R I U
n
.
.
T ta c :
n C
U
e
.

M : M = C
M
.I.
Hay :
3 2 2
3 2
. n C C
U
C
C
C M
e
M M

C th coi U = const v t
2 2
3
1
e
M
C C
U C
C
th ta s c :
3
1
n
C
M Vy : M.n
3
= C
1
= const
***)Xc nh cp tc cn thit ca c tnh c :
Ta bit rng , tc nh mc ca ng c thc hin c ngha quyt nh ti thi gian b li . V
vy , khi tnh ton xc nh cc cp tc ca ng c thc hin cn m bo sao cho ng c c th
quay c bnh li t mn ny sang mn kia trong iu kin c ti vi thi gian khng vt qu thi
gian quy nh ca ng kim v tha mn cc yu cu khc .
thy r c iu ny , ta xt mt v d c th sau y :
Khi b li t -
max
n +
max
mmen ti trn trc ng c thc hin c gii hn bi cc gi tr M
0
v M
max
( Ngoi ra ngi ta cn cn lu ti mmen cn c gi tr ln xut hin ch chy tu theo
ng dc dc ) . Mmen quay ca ng c ch khi ng phi ln gia tc v lm quay c
bnh li . i vi h thng li , ngi ta thng chn :
M
kd
= ( 1.5 2.0)M
max
( 1 58)
Nh vy ta xc nh c im di ca c tnh c ( C ta n = 0 v M = M
kd
) Ta cn tnh ton
xc nh im trn ca c tnh ( Hnh 1-18) . T dng c tnh ( 1-18) ta thy : im trn ca c tnh
c ta ( n
xi
; 0 ) . Ta cng nhn thy rng tc ng c thc hin cng thp th cng sut ng c
thc hin cng c gim bt . Tuy nhin , khi chn tc thp s c th khng tha mn v iu kin
thi gian b li . V vy cn phi phn tch la chn tc n
xi
cho ph hp , tha mn c tnh kinh
t nhng cng p ng c yu cu k thut khc ca h thng li . t c iu ny ta c th thc
hin theo cch sau y :
Thnh lp biu thc thi gian trong tng vng b li theo gi tr tc n
xi
. Tng thi gian ca hai vng
b li phi nh hn hoc bng :
) 3 2 (
dk
T T
[giy].
Da vo T v cc i lng cho trc tnh n
xi
. Sau y l cc bc tnh c th :
- Xc nh thi gian b li trong vng gc b li ngc : Trong vng ny , mmen ti trn trc ng c l
M
0
. Tng ng vi ti ny l tc khng ti n
0
ca ng c thc hin v c xc nh theo biu thc (
1-57) ( theo dng c tnh c ca h thng ) :
) 1 (
0
0 0
n
i
M
M
n n
y : M
n
= M
kd
.
Gc quay bnh li , tc quay ca ng c thc hin v thi gian b li lin h vi nhau qua biu thc :
max
1 0
60 .
.
. 2
i
t n
Trong : n
0
tc khng ti ca ng c thc hin [ vng /pht ]
t
1
thi gian b li [ giy ].

max
gc b li [ radian].
i T s truyn ca b truyn c kh .
T ta c :
) ( .
. . 30
0
max
0
0
max
1
M M n
M
C
n
i
t
n x
n

( 1-60).
21
y : i
i
C 56 . 9
. 30
0

l h s ca t s truyn khi gc quay tnh bng radian

6 360
. 60
0
i i
C l h s ca t s truyn khi gc quay tnh bng .
- Xc nh thi gian b li trong vng b li thun :
Trong vng ny mmen cn trn trc ng c tng ln theo ng thng ( hnh 1-16 a). Ta c :

max
0 max
0
M M
M M
c

+
( 1-61)
Khi ti trn trc ng c tng ln , tc ng c s gim dn ( hnh 1-18) . xc nh tc ng c
ta dng biu thc (1-57), khi thay M = M
c
ta c :

,
_

+

n
x
M
M M
M
n n
max
0 max
0
1

Bin i biu thc ny v t :
0
0
n
M
M
n n
n
x x

(1-62)
A
M
M M
n
n
x

max
0 max
.
Ta c mi lin h gia tc quay ca ng c thc hin vi gc quay ca bnh li :
.
0
A n n
(1-63)
Tc quay ca ng c thc hin c th c tnh theo biu thc :
dt
d
i

.
Trong : = 2n/60 l tc gc ca trc ng c
d/dt l tc gc ca tr li .
Vy :
dt
d
i
n
.
60
2

Tc l :
dt
d
C
dt
d i
n

0
30
(1-64)
T (1-63) v (1-64) ta c :

A n
d
C
n
d
C dt

0
0 0

max
0 0
0 2

A n
d
C t
0
max 0 0
0
0
0
2
ln ln(
max
n
A n
A
C
A n
A
C
t

+
(1-65)
Khi thay n
0
v A bng cc gi tr ca biu thc (1-62) ta s tnh c thi gian b li trong vng II.
- Xc nh im tnh ton ca c tnh c ca ng c thc hin :
Thi gian b li t mn ny sang mn kia c tnh :
) 3 2 (
dk
T T
[s]
iu kin cn tha mn h thng truyn ng in li l :
T = t
1
+ t
2
Thay t
1
v t
2
t cc biu thc (1 -60 ) v ( 1 65 ) ta c :
0
max
0
max
0
0
max
0
ln
) ( ) ( M M
M M
M M n
M
C
M M n
M
C T
n
n
n x
n
n x
n

( 1 -66)
T ta c :
22

,
_

0
max
0 max 0
max 0
ln
1 1
M M
M M
M M M M T
M C
n
n
n
n
n
x

Ch rng : Ty thuc tng trng hp m ta c th dng biu thc ( 1 -66 ) tnh mt trong cc tham
s C
0
, T , hoc n
x
.
- Tnh cng sut ng c thc hin : Cng sut tc dng ca ng c thc hin c xc nh bi mmen
v tc quay ca ng c . T dng c tnh c ca ng c ta thy , ng vi mi im ca c tnh ta
u xc nh c mt gi tr ca cng sut . Tuy nhin , theo cch tnh n gin , ta chn cng sut nh
mc cho ng c bng cng sut cc i . y l cng sut ch ngn hn , thng l na gi . Nh
vy trn c tnh c cng sut nh mc ng vi mmen nh mc v tc quay nh mc ca ng c .
*) Xc nh mmen quay nh mc : xc nh M
dm
ta da vo phng trnh P = f( M) :
) 1 (
9560 9560
.
0
n
i
M
M
n
M n M
P
Vi n
0i
- l tc ng b ca ng c tnh th i ; M
n
- l mmen ngn mch
Hay :
) (
9560
2
0
n
i
M
M
M
n
P
Ta c :
0
. 9560
. 2
9560
0 0

n
i i
M
n M n
dt
dP
T :
2
n
dm
M
M [Nm].
**) Xc nh tc quay nh mc ca ng c .
Theo c tnh c v da vo mmen quay nh mc M
dm
ta c :
2
2
1
0
0
i
n
n
i dm
n
M
M
n n

,
_

***) Tnh cng sut nh mc ca ng c :
9560 . 4 9560
0i n dm dm
dm
n M n M
P [KW].
Sau khi xc nh c cng sut nh mc , tin hnh la chn s b ng c theo s tay k thut . Da
vo cc thng s c bn ca ng c va chn c dng c tnh chnh xc ca ng c thc hin .
chnh l c s nghim ng c.
2.Phng php ti trung bnh :
y l phng php tnh ton n gin nht .
Cc bc tnh ca phng php ny nh sau :
*) Bc th nht : Tnh mmen quay nh mc .
Theo phng php ny , mmen quay nh mc c ly bng mmen trung bnh theo gc li ca mt
chu k b li t mn ny sang mn kia . phn trc ta xy dng c c tnh M = f( ) ( hnh v
1-16). Trong vng II ca c tnh , mmen trn trc ng c tng tuyn tnh vi gc b li . Trong
vng ny , mmen trung bnh trn trc ng c c tnh:

max
0
2
max
1

d M M
tb
( 1-62)
trong :
max
0 max
0

M M
M M

+
( i vi bnh li khng c phn b )
Thay M vo (1-62 ) v tnh ta c :
3
2
max max 0
2
0 2
M M M M
M
tb
+
( 1-63)
Nh vy mmen trung bnh bnh phng ca hm tuyn tnh bng 1/3 tng bnh phng cc gi tr gii
hn ca mmen trong vng thay i .Gi tr ny c ngha rt quan trng trong tnh ton .
23
T ta tnh c gi tr trung bnh ca mmen ti trn trc ng c khi b li t mn ny sang mn
kia ( i vi bnh li khng c phn b ):
2
0 max 0
2
max max
2
max max 0
2
0
max
2
0
max
4 (
6
1
3 2
1
M M M M
M M M M
M M M
tb dm
+ +
+ +
+

Kt qu tnh ton mmen nh mc theo biu thc trn ch l gi tr tnh ton s b . m bo la

chn ng c chnh xc , ta phi ch ti yu cu v kh nng qu ti ca ng c . Ta c th da vo
yu cu khi khi ng ng c vi mmen ti ln nht trn trc ng c c :
max
5 . 1 . M M M
kd dm kd

trong : M
kd
- Mmen khi ng ca ng c .

kd
- Kh nng qu ti ca ng c theo mmen ch khi ng hoc dng .
1,5 - H s tnh n kh nng d tr gia tc v thng sc cn do ma st ca b truyn ng
trng thi tnh .
kd
dm
M
M

max
5 . 1

T tnh c mmen nh mc theo mmen cc i trn trc v kh nng qu ti theo mmen ca

ng c ; Mmen ny phi tha mn iu kin :
M
dm
M
tb
**) Bc th hai : Tnh tc quay nh mc ca ng c thc hin .
Theo phng php ny tc nh mc ca ng c c th c coi bng tc trung bnh trong mt
chu k b li t mn ny sang mn kia . T phng trnh ( 1-?) ta c :
T
C n
tb
max
0
2
[vng/pht].
trong :
6
0
i
C nu gc quay ca bnh li tnh bng .
T = T
dk
- ( 2 3) [ s]
***) Bc th ba : Tnh cng sut ca ng c thc hin .
Cng sut ca ng c thc hin c tnh bng biu thc :
9560
tb dm
dm
n M
P [KW].
****) Bc th t : La chn ng c thc hin theo s tay k thut da vo cc thng s : P
dm
, M
dm
, n
tb
, B = 40% .
Ch rng , ng c thc hin ca h thng li c ch to kiu kn nc v chng n .
1.6.3.Kim nghim ng c :
ng c sau khi c la chn s b theo cc phng php trn cn c kim nghim xem c
tha mn cc iu kin lm vic hay khng .
C hai thng s cn kim tra l :
+ Kim tra iu kin pht nhit .
+ Kim tra thi gian b li .
a) Kim tra iu kin pht nhit :
nghim trng thi pht nhit ca ng c thc hin ta c th dng mt trong ba phng php sau :
- Phng php xy dng ng cong php nhit .
- Phng php ti trung bnh bnh phng hoc ti ngn hn lp li .
- Phng php so snh tn hao tng ng .
Vic la chn phng php ny hay phng php kia ph thuc vo tnh cht v c im cng tc ca
cc ng c thc hin trong cc h thng c th .
Vi h thng truyn ng in li , nghim ch pht nhit cho ng c thc hin ngi ta thng
dng phng php th hai v th ba m khng dng phng php th nht ,bi v thi gian cng tc ca
ng c trong mt chu k b li rt nh ( thng c tnh bng giy ) trong khi thi gian ng c t
n nhit bo ha li rt di ( t 2 n 3 gi ) . Trong iu kin nh vy , vic xy dng ng cong
pht nhit rt kh thc hin.
*) Phng php ti trung bnh bnh phng :
24
Bc 1: Xy dng gin ph ti :
ng c in b t nng do chnh dng in chy qua n . kim nghim ng c theo phng php
ti trung bnh bnh phng cn phi xy dng c gin ph ti di dng :
I = ( t)
i vi li in c v li in thy lc ta u xy dng gin nng lng P = f( ) v c tnh ti
M = f( ) ( hnh v 1-15 , 1-21 , 1-24) , mt khc ta cng c mi quan h thi gian v gc b li t = f( )
( xem 1.12 ).
T nhng mi quan h ny ta c c gin ph ti di dng P = ( t) ; M = ( t) . Mt khc t
ng c tra c trong s tay k thut ta c c cc thng s ca ng c v xy dng c mi quan
h M = f(I) v P = f(I) . T ta c c gin di dng I = ( t) hnh 1-27 TL .
Khi tnh ton cho li in c cn phi tnh n cc trng thi ng - hm , khi ng ng c . Khi
khng i hi chnh xc cao c th chn :
Ch khi ng I
kd
= ( 2.0 2.5) I
dm

t
kd
= ( 0.5 1.0) s
Ch hm ng nng : I
h
= I
kd

t
h
= 0.5 t
kd

Thi gian ca mt chu k b li :
m
T
3600
vi m - l s chu k b li trong mt gi
( i vi li in thy lc thi gian mt chu k bao gm c thi gian lm vic vi ti trn tr li v thi
gian khi khng ti ).
Bc 2 : Nghim ng c theo iu kin pht nhit .
- i vi li in c :
i vi li in c , ng c cng tc ch ngn hn lp li . Dng in ngn hn c tnh theo
biu thc :

ct
t
ct
nhl
dt I
t
I
0
2
1
( 1-68)
Dng in ngn hn lp li tnh theo biu thc 1-68 cn c th c tnh bng phng php th
( Bng cch dng gin ph ti I = ( t) sau tnh din tch c bao bi ng cong ny vi trc
honh ) hoc bng phng php gii tch .
Thi gian ng mch tng i c tnh :
T
t
ct
( 1-69)
Tnh quy i dng in ngn hn lp li thnh dng in tiu chun theo hng s thi gian ng mch
tng i tiu chun :
tc
nhl tc
I I

(1-70)
iu kin nghim l : I
tc
I
dm

- i vi li in thy lc : Trong h ny ng c cng tc ch di hn vi ti thay i . V vy cn
tnh dng in trung bnh bnh phng :

T
tb
dt I
T
I
0
2
.
1
( 1-71)
iu kin nghim l :
I
tb
I
dm
**) Phng php so snh tn hao tng ng :
Phng php ny thng hay s dng nghim pht nhit cho ng c thc hin ca h thng li .
iu kin nghim theo phng php ny l : Tn hao nng lng ch cng tc thc t trong
thi gian xc nh ( Thng ly l mt gi ) phi nh hn tn hao nng lng khi ng c cng tc di
hn vi cc thng s nh mc . C s ca phng php ny l : Nu coi rng tn hao nng lng trong
qu trnh lm vic c chuyn thnh nhit t nng ng c . ng c lm vic ch nh mc c
25
ngha l pht nhit ca ng c nm trong phm vi cho php . Vy nu tn hao nng lng thc t ca
ng c cn nh hn tn hao ch nh mc th pht nhit ca ng c l hon ton cho php .
i vi li in c , tn hao thc t gm ba thnh phn : Tn hao ch ng ( bao gm tn hao khi
khi ng v khi hm ) , tn hao ch cng tc bnh thng , v tn hao kch t .i v li in thy
lc tn hao ny gm hai thnh phn : tn hao trong ch lm vic bnh thng v tn hao kch t m b
qua tn hao ch ng v ng c lm vic ch di hn , ch khi ng mt ln trc khi a
vo lm vic .
- Tn gi v cc biu thc cn dng khi tnh nghim :
+ Tn hao cng sut thc hin P
dm
: Tn hao ny c tnh da vo cng sut nh mc v hiu sut
ca n theo biu thc :
dm
dm
dm
dm
P P

1
[W]. (1-72)
+ Nng lng tch ly trong rotor ch khi ng W
A
: li in c khi ngt ng c khi li ,
thng ch hm ng nng . Nng lng ny c phng qua in tr hm v cun dy rotor ca
ng c . y l thnh phn tham gia vo vic t nng ng c v c xc nh theo biu thc sau :
2
2 2
60
. . 2
4 . 2 2

,
_

n
g
GD J
W
A

[W]. (1-73)
trong : J = m
2
= GD
2
/4g - l mmen qun tnh ca tt c cc phn quay quy i v trc ng c
[ kGm
2
].
= 2n/60 - tc gc ca ng c [ Radian / s].
Trong a s cc trng hp mmen bnh ca cc phn quay rt kh xc nh . Khi tnh ton ngi ta
cho php ly tng mmen bnh ca cc phn quay bng 15% 20% mmen bnh ca ng c .
Vy :
7200
) 2 . 1 15 . 1 (
7200
.
2 2 2 2
n GD n GD
W
dc
A
[W]. (1-74)
H s trao i nhit : H s ny c trng cho s chuyn ha nng lng tch ly trong phn quay ca
ng c thnh nhit nng t nng ng c . H s ny ph thuc vo nguyn l xy dng h truyn
ng v phng php khi ng , dng ng c v c xc nh bng biu thc :
=
kd
+
h
vi :
kd
- H s trao i nhit ch khi ng

h
- H s trao i nhit ch hm .
i vi h thng my pht - ng c , rotor ca ng c b ngt khi mch , kch t lun c . V vy , khi
dng ng c lun c trng thi hm ng nng xy ra . Nng lng tch ly c trong rotor mt i mt
phn thng sc cn do ma st ( vo khong 20% ) , phn cn li phng qua in tr hm thc hin qu
trnh hm ng nng . Trng hp ny ly = ( 0.7 1.0) .
i vi h thng cp ngun trc tip cho ng c thc hin , nu khng c qu trnh hm in , qu trnh
dng ng c xy ra t nhin th = 0 . Nu c hm ng nng th 80% nng lng tch ly trong rotor
s tiu tn trn in tr v cun dy rotor hm khi :
h u
u
h
R R
R
+
8 . 0
trong tnh ton thng chn = 0.2 0.8.
i vi h thng c ng c thc hin l ng c d b rotor lng sc , h s trao i nhit ch
hm
h
= 0.8 cn h s trao i nhit ch khi ng
kd
= 2.0 ( do dng khi ng ln ) .
+ Tn hao thc hin .
c xc nh bng biu thc :
W
th
= W
th1
+ W
th2
Tn hao ny c tnh cho mt chu k b li ( bao gm c b li thun v b li ngc ) ln ca tn
hao ny ph thuc vo kiu truyn ng v ch lm vic ca h thng .
- iu kin nghim pht nhit :
+ i vi li in c :
kt th A dm
P mW W m P + + ) 1 ( 3600 2 3600
(1-75)
26
vi : - H s thi gian ng mch tng i :
T
t
ct

P
kt
- Tn hao cng sut kch t c lp ca ng c trong h thng my pht ng c . Tn hao
ny c tnh cho trng thi dng ng c . Khi lm vic tn hao ny c tnh vi tn hao thc hin W
th
+ i vi li in thy lc iu kin nghim l :
kt th dm
W mW W +
hoc :
kt ct
t
dm
P t m dt P m P
ct
+

) . 3600 ( . 3600
0
vi : t
ct
- thi gian lm vic trong mt chu k .

kt
kt
kt
kt
P P

1
- tn hao cng sut kch t ch khng ti . Trong tnh ton thng chn P
kt
= (0.15 0.2) P
dm

- Xc nh tn hao thc hin W
th
.
Tn hao thc hin W
th
ca ng c thc hin trong mt chu k b li ph thuc rt nhiu vo ch cng
tc ca h truyn ng in li . C hai ch chnh ca h thng li l :
+ Ch hnh trnh trong vng nc t do , h thng gi hng i cho trc . ch ny gc b li
thng c gi tr nh v s ln b li trong mt gi thng c gi tr ln .
+ Ch iu ng ra vo cng hoc i trong lung hp . ch ny gc b li thng c gi tr ln v
s ln b li c gi tr nh .
Mt khc h thng li in c v in thy lc , tn hao thc hin cc ch ny cng khc nhau .
Sau y ta tnh cho tng trng hp vi tng h thng :
1.7. C IM CNG TC , PHNG PHP TNH CHN NG C THC HIN CHO LI
IN - THY LC .
1.7.1. c im cng tc :
- ng c lm vic ch di hn
- Mmen cn trn trc ng c ph thuc vo ti thy ng ca bm thy lc .
- Cc lc , mmen cn xut hin trong qu trnh b li ( Xem cc lc tc ng trong b truyn ng
thy lc ) . thng c cc lc ny v lm bnh li quay p lc cng tc ca cht lng cng tc phi
ln . Cc h thng li in thy lc hin ang dng trn tu thy c p lc nh mc ca cht lng
cng tc nm trong khong :
+ ( 70 100 ) KG/cm
2
hoc (68,7 98,1).10
5
N/m
2
i vi loi xylanh lc
+ 60 KG/cm
2
i vi ng c thy lc cnh phng .
1.7.2.Tnh chn ng c thc hin cho h thng li in thy lc :
Ta c th tnh ton la chn ng c thc hin cho h thng li in thy lc da vo hai c s :
- Theo ti thy lc trung bnh ca bm .
- Theo ti c hc trung bnh ca ng c .
*) Tnh chn ng c theo ti thy lc trung bnh ca bm :
Cng sut ca bm thy lc c tnh theo lu lng ca bm v p lc cng tc ca cht lng do bm
to ra . Nu lu lng c n v tnh l [m
3
/s ], p lc l [ N/m
2
] th n v tnh ca cng sut l :

s
m N
m
N
s
m .
2
3
W
Khi b li t mn ny sang mn kia , do mmen cn trn tr li l mt gi tr thay i nn lu lng v
p lc cng tc ca cht lng cng tc cng thay i . V vy tnh cng sut ca bm ( m gin tip l
cng sut ca ng c thc hin ) ta phi da vo gi tr trung bnh ca p lc v lu lng trong mt
chu k b li .
Lu lng trung bnh c tnh theo biu thc :
T
V
Q
tb
[ m
3
/s]
trong : T - l thi gian b li t mn ny sang mn kia T = T
dk
- ( 2 3) [ s] .
p lc cng tc trung bnh c xc nh da vo ng cong p =() (xem hnh v 1 - 14). Cch lm
nh sau:
27
- Dng ng c tnh p lc cng tc theo gc b li (xem hnh v 1 - 20). Ch rng khi
dng phi quan tm ti t l xch ca p v .
- Chuyn i tng ng phn din tch bao bi ng cong p lc vi trc honh bng din
tch hnh ch nht c cnh l (
0

max
) v p
t
.
Khi , p lc cng tc trung bnh c tnh bng biu thc:
i vi bnh li c phn b, do mmen cn trn tr li c gi tr dng ngay c vng gc b li m,
bm thy lc phi to c p lc cng tc lm quay bnh li trong vng gc b li ny (xem hnh v
1 - 18).
Hnh 1-18
Trong trng hp ny, p lc cng tc trung bnh ca bm c tnh theo biu thc sau:
Trong :
S
1
v S
2
- Din tch c gii hn bi ng cong p =() trong vng gc b li m v dng,
cm
2
.
m
P
v m

- T l xch p lc, N/m

2
, cm v t l xch gc, radian/cm.
Cng sut ca ng c thc hin c tnh bng phn cng sut hu ch ca bm v cng sut tn
hao trong h thng truyn thy lc. Tn hao cng sut ca bm c tnh bng hiu sut ca n. Khi ,
cng sut ca ng c thc hin c tnh theo biu thc sau y:
Trong : Q
tb
c n v tnh l m
3
/s.
p
tb
c n v tnh l N/m
2
y l cng sut lm vic di hn ca ng c thc hin.
b. Tnh ton theo ti c hc trung bnh:
Theo phng php ny, cng sut ca ng c thc hin s c tnh theo tc quay nh mc
n
m
v mmen nh mc M
m
.
28
( ) 5 - 9 - 1

) .( p
p
max
max 0 d t
tb
+

( ) 6 - 9 - 1 m m

S S
p
p
max
2 1
tb
+

) KW ( 10

p Q
P
3
b
tb tb
dm

Tc nh mc ca ng c c chn theo tc nh mc ca bm v thm vo (30 40)%

tng kh nng d tr. Tc l:
n
m.c
= n
mb
+ (30 40)%n
mb
Mmen nh mc ca ng c c chn da theo yu cu v kh nng qu ti ca ng c thc
hin kt hp vi gi tr mmen ngn hn lp li c tnh trong mt chu k b li t mn ny sang mn
kia (tc l ta tnh n s thay i ca ti theo gc b li v thi gian lm vic cho ng c thc hin).
tnh c mmen trung bnh, cn phi xc nh c mmen ngn hn lp li theo biu thc:
Khi mmen trung bnh c tnh theo biu thc:
Trong :
M
X
- Mmen ti trn trc ng c ch b li ngc M
X
= (0,15 0,35)M
max
.
T - Thi gian ca mt chu k. T = (120 90 )
Khi tnh ton cho h thng li, ngi ta thng chn ch iu ng tnh v y l ch
cng tc nng n nht. ch ny c cc thng s c bn sau:
- Thi gian lm vic t
lv
= 28s (Theo quy nh ca ng kim)
- S ln b li trong mt gi: 30 40
- Hng s thi gian ng mch tng i ca ng c:
Trong tnh ton ta thng chn: = 0,25
Cn phi lu rng, nu da vo tc nh mc v mmen trung bnh tnh cng sut cho
ng c th ng c c chn mi m bo tho mn iu kin pht nhit m cha th tho mn iu
kin qu ti theo mmen.
Nu ta chn mmen ti gii hn trn trc ng c bng mmen ti trn trc ng c ch
chy tu zczc, tc l: M
gh
= M
t
. m bo cho ng c khng b qu ti theo mmen th :
Mgh = (0,9 0,85)M
max
= (0,9 0,85)
M
M
m
Trong :

M
= M
max
/M
m
- H s qu ti theo mmen ca ng c.
T ta chn:
Cng sut nh mc ca ng c thc hin c tnh bng biu thc:
1.8 H THNG LI N GIN
Ch li n gin l ch li c tt c cc h thng li. H thng ny s c s dng khi h
thng li lp v h thng li t ng khng cn kh nng hot ng.
ch li n gin, v tr ca bnh li khng ph thuc vo v tr ca tay iu khin. Khi tay iu
khin cha v tr 0, bnh li cn quay, v tr ca bnh li c ch th qua thit b ch bo gc li vi
chnh xc t 1 2,5
0
(tu thuc vo ln ca gc lnh li).
29
( ) Kw
9560
.n M
P
dm dm
dm

9) 9 (1 M

M ) 1,15 1,1 (
M
tb
M
gh
dm

31 , 0 23 , 0
90 120
28
T
t
lv

) 8 9 1 ( M
2
1
M
i
n
1
2
i
max
ngl

(Nm) T 75 , 0 M T 25 , 0 M
T
1
M
2
X ngl tb
+

Hnh 1 -21. H thng li in c n gin
Qu trnh trn c th tm tt nh sau:
M F
MF
= F
OB2
=F
KO

Mq < M
C

MF
n
C2
E
MF
E
C2
U
C2
I
F
KO
n = (U
C2
-I R)/Ce
C2
ch li ny, ng c thc hin (nu l li in c) v ng c tr ng iu khin vnh nh
tm ca bm bin lng (nu l li in thy lc) hot ng ch ngn hn lp li.
iu khin hot ng ca h thng c th l tay iu khin hoc nt bm iu khin kt hp vi
trm t.
1.8.1 Cc phn t bo v v bo ng.
Theo quy nh ca ng kim, h thng li n gin ni ring v h thng li ni chung c quy
nh v cc hnh thc bo v v bo ng nh sau:
Bo v ngn mch: Khi h thng b ngn mch, cu dao t ng cp ngun cho h thng phi
nhanh chng tc ng, ct h thng khi li in Gi tr dng ngt:
- Vi ngun in mt chiu: 3Im < Ing < 4Im
- Vi ngun in xoay chiu: Ing 1,25Ik
Trong : Ing: Gi tr dng ngt ca cu dao t ng
Im: Gi tr dng nh mc ca ng c cn bo v
Ik: Dng in khi ng ca ng c
bo v ngn mch cho mch iu khin, ta c th dng cu ch.
Bo ng: Theo quy nh, khi ng c thc hin ca h thng li b qu ti th ng c khng b
ngt khi ngun cp. Trng thi qu ti phi c thng bo cho ngi iu khin bit qua h thng bo
ng bng m thanh v nh sng.
Hnh 1-20
1.8.2 Kho st mt h thng li in c n gin.
H thng c m t hnh v 1 - 36. y l h thng my pht ng c vi ng c s cp C
1
,
my pht MF v ng c thc hin l C
2
. ng c thc hin C
2
l ng c in mt chiu kch t c
lp vi cun kch t l OB
3
. ng c ny cn c cun b dng OC c t trng cng chiu vi t trng
ca cun OB
3
. My pht MF c ba cun dy. Cun kch t c lp OB
2
, cun kch t song song OS v
cun b ngc K0. Trong , cun OB
2
v cun OS c t trng cng chiu cn cun K0 c t
trng lun ngc vi chiu t trng ca hai cun trn. Tay iu khin K s iu khin hot ng ca
h thng bng cch thay i kch t ca my pht (c v ln v chiu). BL v BP l cc ngt cui tri
v phi.
y l h thng c trng in hnh. Tu theo ca ngi thit k, bng cch thay i vic s
dng cc cun dy kch t ca MF v C
2
m ta c cc h thng li n gin khc nhau (xem hnh sau):
H Hnh thc thc hin
S dng cc cun dy
OB
2
OS K0 OB
3
OC
a Bnh thng x x
b My pht - ng c c b dng x x x
c My pht - ng c c b ngc K0 x x x
d Hn hp x x x x
30
Hnh 1 -21. H thng li in c n gin
Qu trnh trn c th tm tt nh sau:
M F
MF
= F
OB2
=F
KO

Mq < M
C

MF
n
C2
E
MF
E
C2
U
C2
I
F
KO
n = (U
C2
-I R)/Ce
C2
e My pht - ng c vi my pht 3 cun dy x x x x
Cc h thng ny c h c tnh c c th hin hnh v 1 - 37 a, b, c, d, e. Cc c tnh ny
c xy dng t phng trnh c tnh c ca ng c in mt chiu.
Ta c th phn tch mt trong s cc h thng nu trn lm v d. Ta chn h thng my pht ng
c c cun b ngc K0 (h c tnh c).
h thng ny, ng c thc hin C
2
c mt cun kch t OB
3
. My pht c cun kch t c lp
OB
2
, cun kch t song song OS v cun b ngc KO (cun dng in). Sc t ng tng ca MF l:
F
2
= F
OB2
+ F
OS
- F
KO
Theo tnh ton thit k, khi ng c hot ng trng thi ti nh hn hoc bng nh mc, t
trng tng ca my pht ch yu do OB
2
quyt nh. Trong vng cng tc, c tnh n = f (M) kh cng.
Khi v mt l do no , ti ca h thng tng ln vt qu nh mc, s lm tc ca ng c C
2
gim i. V tc ca C
2
gim nn E
C2
gim.
Dng in chy trong mch chnh ca my pht ng c tng ln. Khi F
KO
tng ln lm sc t
ng tng ca my pht MF gim i. T E
MF
gim, dn n in p t vo ng c C
2
gim. Kt
qu l tc ca ng c C
2
tip tc gim nhanh... phn ng c th tip din. Nu ti trn trc ng c
tip tc tng, ng c s c nguy c dng di in (xem hnh 1-37 c).
`
U
C2

31
Hnh 1 -21. H thng li in c n gin
Qu trnh trn c th tm tt nh sau:
M F
MF
= F
OB2
=F
KO

Mq < M
C

MF
n
C2
E
MF
E
C2
U
C2
I
F
KO
n = (U
C2
-I R)/Ce
C2
Hnh 1 - 22: a, b, c, d, e, h cc dng c tnh c
1.9.H THNG LI LP
1.9.1. Khi nim chung :
Ch li lp l ch li m trong v tr ca bnh li lun lp li v tr ca tay diu khin .
ch ny , thit b ch bo gc li gip ngi iu khin kim tra c v tr ca bnh li .
H thng ny thng c s dng trn tu khi ra vo lung, hoc khi tu hnh trnh trn bin
gp sng to gi ln trnh qu ti do h thng li t ng v tng chnh xc. S chc nng
ca h thng li lp nh sau:
K1 0
K
0
x = 0 K1 K
bnh li
TH
K
Hnh 1 -23

0
: Tn hiu t
32
: Tn hiu phn hi gc b li
to tn hiu t v tn hiu phn hi trong h thng li lp, ngi ta thng dng cc phng
php sau:
+ To lp bng cu chit p: Dng hai chit p ging ht nhau to thnh mt cu in tr,
ngun cp cho cu c gi tr + 15V - + 24V (Hnh 11.11). Con chy ca chit p to tn hiu t R1
c gn vi tay iu khin, con chy ca chit p tn hu phn hi R2 gn vi tr li.
Khi tayiu khin v tr "0", bnh li v tr "0", cu cn bng, in p ra bng 0.
Khi quay tay iu khin sang tri hoc phi, con chy R1 s lch ln trn hoc xung di lm cu
mt cn bng. ln v du ca tn hiu ra ph thuc vo gc v chiu quay ca tay iu khin. Tn
hiu sai lch ny c a ti b khuch i ri qua c cu thc hin lm quay bnh li. Bnh li
quay s ko theo con chy ca chit p phn hi. Bnh li s dng khi con chy ca chit p R2 lp
li v tr con chy chit p t R1. Lc ny tn hiu a ti b khuch i bng 0 do cu c cn
bng.
Loi mch lp ny c u im n gin, d chnh nh, c chnh xc cao, song do dng chit p,
in tr tip xc c th lm nh hng n tin cy ca h thng.
Cch to lp ny thng gp cc h thng li Gylot, Arkass.
+To lp bng xenxin: Hai xenxin X1, X2 lm vic ch bin p. (Hnh 11.12)
Dy qun ba pha nm trn rto, dy qun mt pha nm trn stato. Cun mt pha ca xenxin X1 ni
vi li in xoay chiu, cun mt pha ca xenxin X2 ly tn hiu ra. Rto xenxin pht X1 ni c kh
vi tay iu khin. Rto xenxin thu X2 ni c kh vi tr li. Tn hiu vo l gc quay ca rto
xenxin pht X1. Tn hiu ra l in p ly trn cun mt pha ca xenxin thu X2.
Nu quay rto xenxin, sao cho trc cc pha ca rto xenxin thu v pht vung gc vi nhau th
in p ra bng 0. v tr ny coi nh gc lch gia hai rto bng 0. Nu quay rto xenxin pht i
mt gc th cun mt pha xenxin thu s xut hin in p.
U
ra
= C . sin
C: H s t l
: Gc lch
Tr s v pha ca in p ra xenxin thu s ph thuc ln gc lch v chiu quay ca rto xenxin
pht. Tn hiu ny a qua b khuch i nhy pha ti c cu thc hin quay bnh li.
1.9.2. H thng li lp in thy lc.
33
S nguyn l ca h thng c trnh by hnh v 1 - 39.
Hnh 1 - 39: H thng li lp in thy lc
iu khin vnh nh tm ca bm bin lng ngi ta s dng ng c tr ng DC. y l
loi ng c d b ba pha cng sut nh (ch khong 0,5KW) c thc hin hm ng nng dng nhanh
ng c. iu khin hot ng ca ng c tr ng DC l hai khuych i t tri MY
1
v phi MY
2
vi
cc cng tc t phi KP v cng tc t tri KT. Khuych i t MY c dng trong h thng l loi
khuych i c 5 cun iu khin v hai cun cng tc. Trong h thng ny, mi khuych i t ch dng
hai cun iu khin W
YP
v W
YT
mc theo mch vi sai. Hai cun dy cng tc W
P
c mc trong cc
nhnh cu chnh lu B
3
, B
4
iu khin vic cp ngun cho cc cng tc t KT v KP. khuych i t
MY
1
, t trng ca cun iu khin tri W
YT
cng chiu vi t trng ca cun cng tc W
P
cn MY
2
th ngc li. To lp cho h thng l cp xen xin pht XXP v xen xin thu XXT lm vic ch bin
p. Thit b to lp ph gm bin p nhy pha Tr

v hai cu chnh lu B
1
, B
2
. Trong h thng c thit b
to lp thy lc (cu to v nguyn l hot ng ca thit b ny xem 1-14-3).
Khi v tr ca tay iu khin v v tr ca bnh li trng nhau, cun mt pha ca xen xin thu khng
c tn hiu iu khin, U
Y
= 0. Hai cu chnh lu B
1
, B
2
nhn ngun np nh nhau t bin p nhy pha Tr
a ti. Dng chy qua cc cun iu khin W
YT
v W
YP
ca cc khuych i t MY
1
v MY
2
bng nhau.
Do vy, t trng ca chng kh ht nhau. Cc khuych i t MY
1
v MY
2
trng thi khng iu
khin, dng qua cc cun cng tc nh. Cc cng tc t KT v KP khng lm vic, ng c tr ng
khng quay, bm thy lc khng cho lu lng ra, bnh li nm yn v tr ban u.
Gi s quay tay iu khin ti
0
phi, rto ca xenxin pht quay c 1 gc l
0
. Khi cun
mt pha ca xenxin thu c U
Y
. Nh bin p nhy pha, ngun np cho cu chnh lu B
2
ln hn ngun np
ca cu chnh lu B
1
. V vy, dng chy qua cun iu khin li phi ca c hai khuch i t ln hn
dng in chy qua cun iu khin li tri. khuch i t MY
1,
t trng iu khin l t trng ca
cun iu khin phi W
YP
. Do vy MY
1
b kh t, dng qua cun cng tc gim, rle KT khng lm vic.
Ngc li, khuch i t MY
2
t trng iu khin l t trng ca cun W
YP
v n c tr t . Dng
qua cun cng tc tng ln, rle KP lm vic, ng tip im KP ca n cp in cho ng c tr
ng, lm dch tm bm theo hng cho cht lng cng tc tc ng lm bnh li quay sang tri. Khi
ng c tr ng quay, rto ca xen xin thu quay theo, khi = th U
Y
= 0. H thng iu khin tr li
trng thi nh khi v tr ca tay iu khin v v tr ca bnh li trng nhau, rle KP thi lm vic, tip
im KP trong mch ng c tr ng m ra, ct ngun a ti ng c, tip im KP trong mch hm
ng nng ng li, t C phng in qua 2 pha ng c tr ng, thc hin qu trnh hm ng nng lm
dng nhanh ng c. Khi bnh li quay c gc li bng
0
phi ( ph hp vi
0
ca rto xenxin thu ) ,
thit b lp thy lc s a vnh nh tm v chnh tm, bm thy lc khng cho lu lng ra, ng c
thy lc ngng hot ng, bnh li ngng quay.
34
Khi c lnh b li sang tri sang tri, h thng hot ng tng t nh trn, khi khuch i t
MY
1
c tr t v MY
2
b kh t. Cng tc t KT lm vic cp ngun cho ng c tr ng quay
theo chiu ngc li...
1.10. H THNG LI T NG
H thng li t ng ngy nay c trang b trn 100% s tu bin. N gip gi con tu hnh trnh
theo mt hng i nh trc vi chnh xc cao. Do gim bt dao ng v dt ca con tu, thi
gian i trn cng mt qung ng gim 3 - 6%, tit kim c nhin liu chy tu, gim bt lao
ng nng nhc cho thuyn vin. Vic gim bt tn s v gc b li cng lm gim bt hao mn c
kh, tng tui th cho h thng li. Cc kt qu thc nghim cho thy vi h thng li t ng, cng
sut my chnh c th gim i 2 - 2,5%, s ln b li trong mt s trng hp gim n 30 - 40%.
Ngoi ra, c th gim s lng thuyn vin trn tu.
Vic xy dng cc h thng li t ng tng i phc tp v cc nguyn nhn sau:
+ Con tu l mt i tng iu khin c qun tnh ln v kh nng chu iu khin km.
+ Cc thng s thay i trong khong rng, yu cu b iu chnh cng phi thay i trong
khong rt rng.
+ Hn ch trong la chn kt cu h thng iu khin v cc h thng ny cha cc khu ni
phn hi cng bao gm c h thng lp.
+ Cc nhiu tc ng ln con tu hon ton ngu nhin nh sng, gi, dng chy, tn s quay
chn vt.
+ Cc yu cu cao i vi bn vng tin cy ca h thng
+ C nhiu ch lm vic.
Cc yu cu i vi h thng li t ng:
- H thng li t ng cn phi m bo cc chc nng sau:
+ n nh hng i (li t ng)
+ Thay i hng i
+ Li lp
+ Li n gin (li t xa)
- Trong ch li t ng cn m bo n nh con tu trn hng i nh trc vi chnh xc cao
(thng l + 0,2
0
vi tc tu > 6 hi l)
- dao ng trung bnh ca con tu vi ton ti ch t ng v tc 6 hi l/ gi tu thuc
trng thi mt bin khng vt qu gi tr nh trc. Thc t t + 0,5
0
- + 1
0
sng cp 3 v +
sng t cp 3 - 5. nhy ca h thng c th iu chnh gim bt.
- Thay i hng i ca tu ch t ng bng cch thay i hng t trong khong + 1
0
- + 35
0
.
- H thng c kh nng cho php chnh nh cc thng s khi ti trng tu v thi tit thayi m
bo cht lng ca h thng.
- H thng phi m bo thun li khi khai thc, bo dng, sa cha.
- H thng cn c cc bo ng v bo v sau:
+ Bo mt ngun
+ Bo ng qu ti
+ Bo ng lch hng i qu mc cho php
+ Bo v ngn mch
- H thng bo m hon thnh mi chc nng quy nh khi con tu lc ngang 22,5
0
, chu k dao
ng 8 - 12s, dao ng dc 10
0
, chu k 6 - 10s, chu rung tn s 5 - 30Hz vi bin 0,3 - 3,5 mm.
35
H thng m bo chnh xc khi nhit mi trng thay i t - 50
0
- + 50
0
, m tng i 75
- 98%.
1.10.1. Nguyn l xy dng h thng :
Cc h thng li t ng u c xy dng theo nguyn l lch, lch hng i y l
hiu ca hng i t
0
v hng i thc t . Trng hp l tng gc lch hng ch tnh
bng 0. Song, thc t trong h thng li t ng, ngi ta thng a vo mt vng khng nhy. Do
c vng khng nhy nn khi gc lch hng i nm trong mt gii hn no , h thng s khng
phn ng iu chnh. Gii hn vng khng nhy c th t c ph thuc vo tnh trng mt bin
khi tu hnh trnh. Thi tit xu, chnh vng khng nhy ln; thi tit tt, chnh vng khng nhy nh
nht. Nu tng vng khng nhy, chnh xc ca h thng li gim xung nhng n m bo h
thng khng b qu ti, gim s ln b li v gc b ca bnh li, gim lao ng ca con tu quanh
hng i cho trc.
Trng hp n gin nht, h thng li ch c hai tn hiu, tn hiu lch hng i v tn hiu phn
hi gc b li

0
: Gc t hng i cho trc
: Hng i thc
: Gc lch hng i =
0
-
: Gc quay bnh li
F: Nhiu tc ng ln con tu(sng, gi, dng chy)
Tn hiu i vo khuch i l:
Y = K
1
- K
2

K1
K
TH
K
La bn
F
K1
0
y
Hnh 11.13
Di tc dng ca nhiu, tu lch khi hng i ban u:
0
th 0. Gi s tng, lc ny gc
b li = 0, Y tng theo chiu dng. Tn hiu ny qua b khch i tc ng ln khu thc hin, quay
bnh li a con tu tr li hng i lch trc. Do cng tng theo chiu dng nn tn hiu Y nh
dn. Y bng 0 khi = . Khi mi tu bt u quay v hng lc trc th gim dn, tn hiu Y i du
(do < ) bnh li quay theo chiu ngc li lm gc gim i. Khi tu tr v hng c = 0 th bnh
li cng nm trn mt phng trung tnh = 0. Trong thc t, h thng li t ng hai tn hiu nh trn
khng p ng c yu cu i bin do c nhng nhc im sau:
- H thng khng phn ng vi tc lch hng ca con tu v ch hot ng tt vi tc lch
hng nht nh. V d: Do iu kin khai thc, tc lch hng ca con tu c th ln hn nhiu gi tr
tnh ton khi thit k h thng lm h thng khng kp phn ng b bnh li i mt gc cn thit ln
gi con tu theo hng i nh sn. Do qun tnh ln, con tu s tip tc lch khi hng i, do lm
tng bin dao ng v thi gian tr v hng i c. Cn vi nhng tc hng i nh hn tnh ton,
gc b li li tr nn vt qu yu cu, to ra mmen quay tr ln lm con tu khi tr v s vt qu
hng i t trc, sang mn ngc li. Do vy, thi gian con tu n nh trn hng c s ko di.
khc phc nhc im ny, ngi ta a thm vo h thng tn hiu vi phn gc lch. y l tn hiu t l
36
vi tc lch hng i. Nh c tn hiu ny m khi cn nm trong vng khng nhy th d/dt
ln, bt h thng hot ng sm. Khi tn hiu iu khin tc ng th d/dt li i du, qun tnh ca
h thng gim v nhanh chng n nh.
Khi con tu chu tc ng ca nhiu mt pha hoc khng cn (nh hng ca chn vt, v tu
khng cn, sng, gi, dng chy) lm con tu lch hng. h thng li t dng phn ng c vi
tc ng ny, ngi ta a thm tn hiu t l tch phn gc lch hng vo lut iu khin. Khu tch
phn khng phn ng vi tc ng tc thi ca nhiu. N ch a ra tn hiu iu chnh khi c tc
ng lin tc ca nhiu mt pha. Nh vy, nh c khu tch phn chnh xc ca h thng tng
nhng cng dn n qu iu chnh trong h thng cng vi vic tng h s tch phn. nhiu h
thng li, ngi ta cn thm mt tn hiu phn hi m mm vi phn gc b li tng n nh.
Di y l s chc nng, tn hiu iu khin y ca h thng li t ng:
Kd
TH
K
K Kp
Ki
LB
BL
K
K
0
y
Hnh 11.14
1.10.2.Gii thiu mt s h thng li t ng :
I. H thng li GYLOT ( Nht Bn ):
H thng li in thy lc Gylot PR -250 l h thng li ca hng Tokyo Keiki Nht Bn , c lp trn
cc tu :
H thng c th phn chia thnh cc b chnh nh sau :
- Mch thy lc .
- Mch iu khin li : Mch iu khin li n gin
Mch iu khin li lp
Mch iu khin li t ng
1. S h thng thy lc : (Hnh v 1-26)
Mch thy lc gm cc b phn chnh nh sau :
1. Kt du
2. Van ht
3. Bm c lu lng khng i .
4. ng c lai bm
5. Van hi
6. ng h o p lc
7. Phin lc du hi .
9.Van kim tra
10. Van in t
12. Van chn
20. Bm tay
22. Khi chia du
23. Xylanh lc .
24. Tay n .
37

+ +
dt
d
K K dt K
dt
d
K K y
i d P

2 1
-1
a
STEERINGUNIT
N0.2 SOLENOIDVALVE
N0.1 SOLENOIDVALVE
Hnh 1-26
Nguyn l hot ng ca h thng nh sau :
ng c lai bm thy lc quay bm vi tc nh mc lc ny dng thy lc c to ra bi bm
thy lc qua cc van chn 12-1 , 12 3 ti cc van in t 10 -1 , 10 2. Nu khng c tn hiu iu
khin ti cc van in t , th dng thy lc s qua van 10 -1 , 10 -2 ri tr v van hi 12 -2 , 12 -4 , qua
phin lc 8 tr v kt .
Khi c tn hiu iu khin b li , gi s b li phi , dng thy lc ca bm s qua van 12- 1 , van 10 -1
a n u A1 i dn xylanh 23 lm piston dch chuyn , du hi s qua u B1 , van chn 12 2 , van
in t 10 phin lc 8 tr v kt . Nu b li tri qu trnh xy ra tng t vi cm van 10-1b .
ch s c , bm thy lc c lai bi ng c in khng hot ng c , khi cc van chn 18
m van chn 12 kha . Bm tay s cung cp dng thy lc n cc u A1, B1 theo hai chiu b li .
Nhn xt : y l h thng thy lc vi bm thy lc c lu lng khng i , ng c thy lc l loi
xy lanh lc lc c . Phn t thc hin l cc van in t. ng c in lm vic ch di hn .
2. Mch iu khin : ( Hnh v )
a) Cc phn t ca h thng :
- Khi giao din ( FACIA PANEL ) : Khi ny c cc nm iu chnh dng iu chnh cc gi tr
thng s cho ph hp vi ch lm vic .
+ Chit p Rate Adj iu chnh t l .
+ Chit p Weather Adj iu chnh nhy theo thi tit .
+ Integral SW - Cng tc cp ngun cho b ch bo gc b li .
+ Prog . SW Cng tc bo ng gc b li qu ln .
- Khi iu khin li :
+ Potentionmeter Chit p iu khin c gn vi v lng li
+ Port & Starboad Cc n bo b li tri v phi
- Khi cc cng tc la chn ch :
+ Oparation selecter switch - Cng tc la chn ch li
+ Power switch Cng tc ngun .
b) Hot ng ca h thng :
- Ch li n gin :
38
ch li ny , ngun c cung cp t TB1 ( u 1C1 v 1C2 ) n u P
3-11
v P
3-12
, sau ti
G
2
C
2
n B
2
, F
2
ca cng tc chn ch li S
301
v n P
4-3
P
4-4
v cui cng n tip im 1, 3 ca
v lng li . By gi mun b li sang tri ( gi s 5
0
) . Cng tc iu khin S
201
c a sang tri th
ngun c cp t u 4,2 ca cng tc chn ch li S
301
qua cu ch F
301
, F
302
n u P
6-2

- Ch li lp :
ch li ny cc khi chc nng c a vo hot ng
II. H thng li ARKASS :
H thng li ARKASS 757 l h thng li in - thy lc.
H thng bao gm :
- H thng thy lc .
- H thng iu khin li .
a) H thng thy lc :
TI TT NGHIP
TRNG I HC HNG HI
KHOA IN- IN T TU BIN
LP TT- 42 - H
HONG B O T R U NG
L U N H HI U
S THU LC
LI ARKASS
S T :0 1
T S :0 1
SV
G VHD
G VPB
A B
C D
4
A B
C D
3 4
8 9
3
2
1
M
2
1
M
5
5
6
7
7
10
Hnh 1-27
H thng bao gm :
- 2ng c lai bm thy lc M
- Bm thy lc 1 v 1: y l bm c lu lng khng i .
- Cm van in t 3-4 v 3 4 dng ng m dng thy lc cho xy lanh lc 5 v 5.
- Cm van an ton 8,9 bo v qu p cho h thng .
- Van chn 10 .
- ng h o p lc 7.
Hot ng ca h thng nh sau :
Khi cha c tn hiu b li , cc van in t 3-4 hoc 3 -4 cha c in , dng thy lc c bm thy
lc ht t kt cha thng qua nhnh gia ca cm van van thy lc ABCD ( hoc ABCD ) v kt .
Khi c tn hiu b li ( Gi s cm van 4 hoc 4 c in ) , lc ny ca A c ni vi ca C v B c
ni vi D , dng thy lc s c cp t bm thy lc thng qua cm van n xy lanh lc lm quay
cnh tay n gip tr li quay . na bn kia ca xy lanh lc du thy lc thot ra thng qua cm van
v kt cha . Nu c hai bm thy lc c hot ng qu trnh din ra tng t .
Nu p lc trong ng ng qu cao cm van 8,9 m du thy lc s c x v kt cha lm gim p
lc trong ng ng .
39
b) H thng iu khin :
Cc phn t c bn bao gm :
Dynamic amplifier : Khi tin khuych i .
Alarm amplifier : Khuych i tn hiu bo ng
Integrator amplifier : Khi khuych i tch phn.
- Tng khuych i m :
VA 203
+
-
0V
G
D
S
D
G
S
+VC
VT 202
UR
R236 R235
- VC
47K 47K
TNG KHUYCH I M
Khi cha c tn hiu iu khin , th cc G ca hai
tranzitor VT202 u bng nhau v bng 0V . in th
hai ca thun v o ca KTT VA203 l bng nhau
v vy m U
r
bng 0 .
Gi s tn hiu ca vo ca VT202 dng ln s lm
cho nhnh tri dn lm tn hiu ca o ca VA203
dng v vy U
r
c gi tr m
Nu tn hiu ca vo ca VT202 m i s lm cho
nhnh tri kha bt ngha l tn hiu ca o VA203
m i v vy m U
r
dng .
Khuych i thut ton (KTT) VA203 cn c thm
mch hn ch tn hiu ra (Mch to vng bo ha
xn nh ) ,mch ny nhm hn ch tn hiu ra khng
qu ln trc khi a ti tng sau.
III. H THNG LI HOKUSHIN
H thng li t ng Hokushin c sn xut t Nht Bn, h thng kt hp in thu lc. H thng c
th dng van in t hay bm bin lng, cho php thc hin 4 ch li:
+ Li n gin ( NON FOLLOW UP )
+ Li lp ( HAND )
+ Li lp t xa ( REMOTE CONTROL )
+ Li t ng ( AUTO )
Trong s trnh by sau s dng cho my li l loi thu lc vi bm bin lng hnh sao dng ng
c secvo iu khin dch tm bm. ng c thu lc l cc xilanh lc. H thng iu khin dng vi
mch, bn dn v cc sensin to tn hiu lch hng t la bn v phn hi gc b li.
a) Cu to ca h thng
- SWA : PILOT MAIN SWITCH L cng tc cp ngun cho cc ch li
+ NF : Non follow up - Cp ngun cho ch li n gin
+ ON : Cp ngun cho ch li t ng v lp
+ OFF: Tt cp ngun
- SWB : SELECTOR SWITCH L cng tc chn ch li
+ REMOTE : Li lp t xa
+ HAND : Li lp
+ AUTO : Li t ng
- SWY : NON FOLLOW UP LEVER L cng tc li n gin
+ STBD : Li phi
+ PORT : Li tri
Ngun xoay chiu 440V- 60Hz /3 pha cp cho cun s cp ca bin p T2 khi cc tip im A
1
-A
3
ca
cng tc cp ngun chnh SWA ng. T
2
: Bin p h p, pha th cp ca bin p c 2 cun dy. Cun
th nht a ngun i xng 2X40V ti cc mch khuch i cn cun th hai c mt u 22V cp
cho cc n bo v mt u dy ngun 100V cp cho cc sensin ,
A
,
H
.
40
-
A
: Sensin nhn tn hiu lch hng i t la bn chuyn v. Tn hiu ra t sensin ny l tn hiu
in p xoay chiu c ln v pha t l vi lch hng i ca tu so vi hng i t trc, pha ca
n thay i tu thuc vo hng lch ca mi tu. Tn hiu ny c ly t 2 pha ca cc cun dy stato
a ti chn 10,11 (1S1, 1S2) ca khi H2111 ca ch li t ng.
-
H
: Rto ca sensin ny lin h c kh vi v lng li, dng phc v cho ch li lp. Tn hiu ra
t sensin ny l tn hiu in p xoay chiu c ln v pha t l vi ln v pha ca gc pht lnh li
lp. Tn hiu ny c cp t cun 1 pha ca a ti chn 15,16 (HR1,HR2) ca khi H2136 ca ch
li lp
- : Rto ca sensin ny c lin h c kh vi tr li. Tn hiu ra t sensin l tn hiu xoay chiu c
ln v pha t l vi ln v pha gc quay ca bnh li (pha ca n thay i tu thuc vo hng quay
bnh li). Tn hiu ny c ly t 2 pha ca cc cun dy stato qua 2 tip im thng ng RY2, RY3
a ti chn 5,6 (4S1, 4S2) ca khi H2111 ch li t ng
Ch li lp sensin
H
v sensin cun 3 pha c ni vi nhau, ch li t xa cng vy sensin
R
v sensin cun 3 pha c ni vi nhau. Cun 1 pha ca sensin c cp ngun kch t 100 V t
bin p T2 cn cun 1 pha ca sensin
H
(ch lp)

hoc sensin
R
(ch t xa) c ly in a
vo 15,16 (HR1,HR2) ca khi H2136 ca cc ch ny iu khin lp.
- RY2 : Rle ni mch sensin
H
v ch li lp
- RY3 : Rle ni mch ch li lp t xa
- RY7 : Rle bo ngun cp cho h thng li
- SMI : ng c d b 2 pha lm nhim v dch tm bm bin lng
- LS1,LS2 : Cc ngt cui, n tc ng khi bnh li c b n gc ti a cho php (thng thng l
35
0
hai mn)
- GL1 : n bo ngun
- WL1 : n bo sng mt chia ca lnh lp, sng ca n c iu chnh bng bin tr DM2
- SWA : Cng tc cp ngun chnh. Khi SWA v tr ON, h thng c cp ngun ch li t
ng v lp:
+ A1- A3 ng cp ngun cho bin p T2
+ A9, A11 ng ni mch sn sng cp in cho ng c dch tm bm SMI theo ch t ng hay
lp.
Nu v tr NF h thng thc hin li n gin:
+ A1- A3 ng cp ngun cho bin p T2
+ A13 ng (c th A15 ni song song) ni ng ngun 0V n ch tip im Y1 hoc Y3 ng
cp in cho ng c dch tm bm SMI
V khi SWA v tr OFF ngun cp ca h thng b ct hon ton.
- SWB : Cng tc chn ch iu khin.
+ Khi ch AUTO cc tip im B1, (B7), B9, B13 ng. B1 ng cp ngun cho sensin
A ;
B9,
B13 ng cp in cho SMI t khi H2140A ch t ng
+ Khi ch HAND tip im B3 ng cp in cho r le RY2 iu khin ch lp v cc tip
im B11, B15 ng cp in cho SMI t khi H2140A ch lp v t xa.
+ Khi h thng v tr REMOTE cc tip im B11, B15 cng ng cp in cho SMI t khi
H2140A ch lp, t xa v B5 ng cp in cho RY3 iu khin ch t xa
- SWY : Tay iu khin h thng li ch li n gin. N c 2 v tr iu khin. Khi SWY chuyn
sang v tr PORT tip im Y3 ng v khi SWY v tr STBD th Y1 ng .
- B khuch i v so snh tn hiu li: y l b khuch i bn dn gm cc u vo v ra sau :
+ AU,AV : Ca vo ca ngun 40V- 0 - 40V
+ 1S1,1S2 : Ca vo tn hiu iu khin ch li t ng (
A
)
41
+ 4S1,4S2 : Ca vo ca tn hiu phn hi ch li t ng ()
+ E : Ca vo 0V ca ngun cp
+ W (3,15): Ca vo ca chit p RS1
- B khuch i gm 4 khi :
+ Khi H2111 : Khi ny gm b nn in khuch i nhy pha phn t so snh v khuch i tn hiu
ch li t ng
+ Khi H2136 (pha trn): Khi ny gm cc tng khuch i trung gian v v b to xung iu khin
ch li t ng
+ Khi H2136 ( di): Khi khuch i to xung iu khin ch li lp
+ Khi H2140A: Khi ny gm c cc cng tc in t. Cc cng tc ny nhn tn hiu iu khin t
khi H2136 cp ngun 100V AC cho ng c secv
+ WEATHER: Chuyn mch iu chnh h s khuch i. Khi thi tit thay i khi sng to
gi ln cn gim nhy ca h thng hay khi sng tn bin lng cn tng chnh xc h thng bng
cch iu chnh nm ny.
b) Cc ch lm vic ca h thng
*) Ch li n gin: Ch ny thc hin bng tay iu khin NON-FOLLW UP. Tay iu khin
trc tip a in vo ng c secv theo 2 chiu t 0 A13 hoc qua tip im Y1 (b phi) hoc qua
Y3 (b tri) iu khin a du thu lc cng tc ti ng c thu lc lm quay bnh li phi hay tri.
Ch ny s dng khi h thng c s c ch li t ng v ch li lp.
**) Ch li lp: Tn hiu iu khin c ly t sensin
H
qua cc tng khuch i, to xung iu
khin cc thiristor SCR1, SCR2, SCR3, SCR4 cp ngun cho ng c secv theo chiu phi hoc tri.
ng c secv lm dch tm bm a cht lng cng tc ti ng c thu lc lm quay bnh li.
Tn hiu phn hi gc b li c ly t sensin . Ch ny thng c dng chy tu khi mt
bin qu xu khng li t ng c hay trong ch iu ng ra vo cng, lung lch.
***) Ch li lp t xa: Tng t nh li lp nhng iu khin t xa thng qua sensin
R
thay cho
sensin
H
****) Ch li t ng: Sensin
A
nhn tn hiu v lch hng i ca con tu so vi hng i cho
trc thng qua c cu so snh bng b bnh rng vi sai. Sensin nhn tn hiu phn hi gc quay ca
bnh li. C 2 tn hiu ny c a ti b khuch i nhy pha qua khu so snh. Tn hiu tng sau khi
i qua khuch i s c a ti b pht xung iu khin ng c secv. ng c secv lm dch tm
bm a du thu lc cng tc ti ng c thu lc lm quay bnh li.
c) Phn tch cc khi c bn ca h thng
*).Khi H2111: Khi ny dng cho ch li t ng. Ngun cung cp cho khi H2111 l AU, E, AV.
in p gia hai u AU v AV l 80V, E l im gia 0V. Tn hiu vo mch ny gm 2 tn hiu :
- Tn hiu t sensin
A
phn nh lch hng i ca con tu c a vo ca 1S1, 1S2 (ca 10,11 ca
khi H2111)
- Tn hiu t sensin phn nh gc b bnh li c a vo 2 u 4S1, 4S2 (ca 5,6 ca khi H2111)
Hai tn hiu ny c a vo mch khuch i nhy pha do 4 bng tranzitor trng thc hin: Tr1, Tr2
chnh lu nhy pha tn hiu phn hi gc bnh li (tng ng trong s l ; Tr3,Tr4 chnh lu nhy
pha tn hiu lch hng i (tng ng trong s l
A

Tn hiu sau chnh lu nhy pha qua in tr R5 to ra tn hiu K

4
; qua t C1 to ra tn hiu K5d/dt
Tn hiu sau chnh lu nhy pha qua in tr R
18-23
v R
24- 29
to ra tn hiu K
1
; qua C*1-2 to tn
hiu vi phn K
2
d/dt . 4 tn hiu trn c cng li thnh tn hiu iu khin y = K
1
+ K
2
d/dt - K
4

- K5d/dt. Tn hiu iu khin c a vo cc + ca khuch i thut ton LM301A. Tn hiu ny
mang du (-) hoc (+) tu thuc vo lch hng ca con tu sang tri hay sang phi v to vi phn
42
khuch i thut ton. Sau c khuch i tng qua tng khuch i y keo Tr5 v Tr6. Tn hiu ly
ra trn VR2 v c hn ch bin 2 pha bi cc diod D4 v D5 ri lc san phng bng mch tch
phn R45, C14. Sau tn hiu c a vo ca 13 ca khi H2136. Cu nn in D1 nn xoay chiu
thnh 1 chiu v lc san phng bng R
40
, R
41
, C
5
, C
6
, C
7
, C
8
, C
9
v c n p bng diod Zene D
3
, D
4
cp
cho mch khuch i 1 chiu ngun t 15 V
a)Tng khuch i nhy pha

R16 R17
R15 R14
R11 R
16
HELM
G
D S
G
D S
Tr 1
Tr 2
C
R
5
R4
R1 R3
R2
C15
C16
4S1
4S2

AU
E
AV
U
GS
(Tr1)
UGS
(Tr2)
UD1S1
(Tr1)
U
U
r
UD2S2
(Tr2)
U
a/
b/
c/
d/
e/
f/

Hnh 1.3.1 Mch khuch i nhy pha tn hiu
S nguyn l mch khuch i nn in nhy pha v dng tn hiu vo ra.
- Mc ch bin i tn hiu iu khin v tn hiu phn hi t dng hnh sin thnh tn hiu mt
chiu c du thay i theo pha ca tn hiu vo.
- Cp tranzitor Tr
1
-Tr
2
: Chnh lu nhy pha dng bin i tn hiu phn hi gc b li ly t
sensin .(gn vi tr li)
- Cp tranzitor Tr
3
- Tr
4
: Chnh lu nhy pha bin i tn hiu iu khin lch hng i ly t
sensin
A
gn vi la bn phn nh sau khi so snh vi hng i c ci t
* Xt nguyn l hot ng cho nhm Tr
1
- Tr
2
:
Gi s khi bnh li quay phi, trn Tr1 tn hiu xoay chiu nhn c t sensin phn hi gc li l:
+ na chu k u:
o V
4S1
dng so vi V
4S2
ng pha vi AU l U
GS
trn Tr1 ( th hnh a v c).
Tc l: V
D1
> V
S1
U
D1S1
> 0
V V
G1
>V
S1
U
G1S1
> 0
Tr
1
c phn cc thun nn Tr
1
dn. C dng i t 4S1-R
1
- D1 S1 - HELM - - R
5
- R
4
- R
2
- 4S2.
C tn hiu phn hi (+) gc li vo khuch i thut ton tng
o V
4S1
dng so vi V
4S2
ngc pha vi AV l U
GS
trn Tr2 ( th hnh b v e).
43
Tc l: V
D2
< V
S2
U
D2S2
> 0
v V
G2
<V
S2
U
G2S2
< 0
Tr
2
kho.
+ na chu k sau:
o V
4S1
m so vi V
4S2
ng pha vi AU m so vi E l U
GS
trn Tr1 ( th hnh a v c).
Tc l: V
D1
<V
S1
U
D1S1
< 0
v V
G1
<V
S1
U
G1S1
< 0
Tr
1
kho.
o V
4S1
m so vi V
4S2
ng pha vi AU m so vi E l U
GS
trn Tr2 ( th hnh b v e).
Tc l: V
D2
>V
S2
U
D2S2
>0
v V
G2
>V
S2
U
G2S2
> 0
Tr
2
c phn cc thun nn Tr2 dn. c dng t 4S2-R2-D2-S2-HELM--R5-R3-R1-4S1. C tn
hiu phn hi (+) gc bnh li vo khuch i thut ton tng. Nh vy trong trng hp bnh li quay
phi tn hiu phn hi gc li 4S1,4S2 ng pha vi AU v ngc pha vi AV nn chu k u Tr1
thng, chu k sau Tr2 thng - B chnh lu nhy pha c tn hiu ra l 2 na chu k (+) ( th d). Khi
bnh li quay theo chiu ngc li, tn hiu phn hi gc lai 4S1, 4S2 ng pha vi AU nn ch c Tr2
thng chu k ( th f) Gii thch tng t v ta c:
Trong trng hp bnh li quay tri tn hiu phn hi gc li 4S2,4S1 ng pha vi AV v ngc pha vi
AU nn chu k u Tr2 thng, chu k sau Tr1 thng - B chnh lu nhy pha c tn hiu ra l hai
na chu k (-) ( th f)
Nhm Tr
3
- Tr
4
cng hot ng tng t nh vy (Lu rng bin p T1 c qun c im trung
tnh v c 2 ca ra ngc pha nhau Tr3 v Tr4 c c iu khin m ngc vi phn hi
ca tn hiu gc b li (Sinh vin t thuyt minh)
Tng hp cc tn hiu ca ra ca hai tng khuch i nhy pha ta c tn hiu iu khin tng:
y = K
1
+ K
2
d /dt K
4
- K
5
d /dt
b) Tng khuch i tng
WEATHER
hel m
r
42
r
36
r
37
r
5
C
1
r
44
C
13
r
46
r V
2
T
R5
T
R6
U
r
+U
N
-U
N
GAIN
K
1
+K
2
K
3
K4
LM301A
Hnh 1.3.2
Tng khuch i tng
Tng khuch i tng s dng vi mch LM301A.
Vi cch mc ny ta c : U
R
= U
T
( 1- Z
Ph
/Z
1
)
44
Du ca in p tn hiu iu khin tng U
R
ph thuc vo du ca y.
Tn hiu ny c a ti cc gc ca tng khuch i y ko gm Tr
5
vTr
6

Nu U
R
> 0 th bng Tr
5
dn. C tn hiu mang gi tr dng c ly qua chit p VR
2
(gain )
a ti b khuch i vi sai khi H2136.
Nu U
R
< 0, bng Tr
6
dn, khi c tn hiu mang gi tr m c ly qua gi tr RV2 a ti
khi H2136.
Tn hiu ly ra RV2 s c hn ch tn hiu qua D4 v D5. Ngun 1 chiu cung cp cho khuch i
thut ton c cp t cu chnh lu D1 v cc phn lc, n p bng zene D2, D3
**) Khi H2136 ( pha trn )
a)Tng u ca khi khuch i H2136 l mt b khuych i vi sai dng cho ch li t ng:
- Gm 2 tranzitor Tr
12
v Tr
13
. Tn hiu iu khin c ly vo chn 13 ca khi a ti cc gc ca
Tr
12
(ca th nht ca b khuych i vi sai). Ca th hai c ly t ngun 0V c n p a ti cc gc
ca Tr
13
. Bng cch iu chnh VR
4
(chnh 0) to phn cc ban u Tr
12
v Tr
13
c dn nh nhau
(iu chnh VR
3
DEAD BAND ta c th thay i c dn ca Tr
8
lm thay i th m trn VR
4

thay i c m ca Tr
12
v Tr
13
).
b ) B to xung
B to xung c nhim v pht xung iu khin cc thyristor SCR
1
, SCR
2
, SCR
3
v SCR
4
ca khi
H2140A.
B to xung gm cc phn t sau :
Tr
11
v Tr
14
: c phn cc c m ban u nh nhau lm cho dng np cho cc t C
19
, C
20

trng thi ban u l bng nhau, ch cha iu khin, in p np cho hai t C
19
v C
20
cha t n
in p ngng lm thng cc tranzitor mt tip gip (UJT) Tr
10
v Tr
15
.
Tr
9
v Tr
16
: L cc tranzitor cng sut khuch i xung c tn hiu iu khin a n cc gc di
dng xung.
T
1
v T
2
: Cc bin p xung T
1
pht xung iu khin cc thyritor SCR
3
v SCR

T
2
pht xung iu
khin cc thyritor SCR
1
v SCR
2
.
c) Nguyn l hot ng ca khi H2136
- Khi cha c tn hiu iu khin a ti chn 13 ca khi H2136 :
Ngun ng b ( 0- 80V ) c a ti cc chn 1, 12 v 2 ca khi H2136 .Tr
5
phn cc thun v U
B
>
0 nn Tr
5
dn. Mt th dng bng st p trn R
23
c a ti cc gc ca Tr
11
v Tr
14
lm cc tranzitor
c dn nh nhau (khng thng hon ton). T C
19
v C
20
c np vi in p ban u bng in p
ri trn E- C ca Tr
11
v Tr
14
. in p ny cha t n in p ngng lm Tr
10
v Tr
15
pht xung nn Tr
9
v Tr
16
cn kho do cha c dng qua s cp ca bin p T
1
v Tr
2
nn cha c xung iu khin a
ti cc thyritor do motor servo khng c cp ngun v nh vy bm thu lc khng c lu lng ra
(do tm bm cn nm chnh gia) v vy bnh li khng quay .
- Gi s c tn hiu iu khin c gi tr dng c a ti cc gc ca Tr
12
do Tr
12
dn nhiu hn
nn th ti A (VR
4
) bt m lm Tr
13
kho bt .
Do Tr
12
dn thm nn p t ln t C
19
gim Tr
10
tip tc kho .
Do Tr
13
kho bt nn t C
20
c np vi in th cao hn do n t n gi tr Tr
15
pht xung
nn c dng qua s cp T
2
nn c xung iu khin a ti SCR
1
v SCR
2
lm cc thyritor ny dn a
ngun ti servo motor. Servo motor ny lm lch tm bm nn c lu lng cht lng cng tc a ti
ng c thu lc lm quay bnh li.
- Nu tn hiu iu khin a ti cc gc ca Tr
12
c gi tr m th Tr
12
s kho bt. Th m ti A lm
tranzitor Tr
13
thng thm .
Tr
13
dn thm nn in p np cho t C
20
gim nn Tr
15
vn kho .
45
Tr
12
kho bt nn in p np cho C
19
tng ln v t n gi tr ln Tr
10
dn do c xung in
p dng a ti Tr
9
lm Tr
9
dn (Dn v kho theo nhp xung pht ca tranzitor Tr
10
) nn c dng qua
th cp ca bin p T
1
v vy c xung ti iu khin cc thyritor SCR
3
v SCR
4
nn cp ngun cho ng
c servo (ng c servo quay vi chiu ngc li vi trng hp trn).
***) Khi H2140A
Khi ny gm 2 cm thyritor lm nhim v ng ngt mch cp ngun cho ng c servo.
Khi c tn hiu iu khin t khi H2136 ca li t ng hay li lp n chn 3 v chn 5 (cho 2 na
chu k) th:
SCR1 v SCR2 m nn ngun AC 100V c a ti ng c servo ng c quay theo mt chiu
no . Dng in na chu k u t A5 ca ngun 100VAC i qua thirystor SCR1 qua ng c v u
kia ngun ; na chu sau dng in chy ngc li qua thirystor SCR2.
Khi c tn hiu iu khin t khi H2136 ca li t ng hay li lp n chn 8 v chn 11 (cho 2 na
chu k) th:
SCR3 v SCR4 m nn ngun AC 100V c a ti ng c servo lm ng c quay theo chiu
ngc li.Dng in na chu k u t A5 ca ngun 100VAC i qua thirystor SCR3 qua ng c v
u kia ngun ; na chu sau dng in chy ngc li qua thirystor SCR4.
Ch : Khi c xut hin tn hiu iu khin ca 13 ca khi H2136, bin p T
1
v T
2
s pht mt
chui xung lin tc c chu k bng thi gian np ca t C
19
hoc C
20
qua transistor 1 tip gip Tr10 v
Tr15. Sau c khuch i xung qua 2 tranzisto Tr
9
, Tr
16
: L cc Transistor cng sut c tn hiu iu
khin a n cc bin p xung cch ly vi thit b chp hnh.
Chui xung ny s mt i khi ht tn hiu iu khin ti ca 13. Cc thyritor SCR
1
, SCR
2
hoc SCR
3
,
SCR
4
s c m thng khi chng c phn cc thun v c xung iu khin a ti cc iu khin.
****) Khi H2136 ( pha di )
Khi ny dng cho ch li lp v li t xa .
Khi H2136 ny c cu to hon ton ging vi khi H2136 (pha trn) dng cho ch li lp.
ch li lp, tn hiu iu khin l mt in p xoay chiu nhn c t cun mt pha ca
sensin
H
(sen sin gn vi v lng iu khin). Sen sin gn vi v lng iu khin pht lnh iu khin
gc li, cun 3 pha c ni vi cun 3 pha ca sen sin phn hi (dng chung cho c ch t
ng). Lc quay sen sin
H
s lm cho v tr tng i ca r to v stato ca n c s khc vi v tr
tng i ca r to v stato ca sen sin gn vi bnh li to ra in p trn cun 1 pha sen sin
H
a vo mch nhy pha t iu khin ng c dch tm bm hay van in t quay bnh li. Khi bnh
li quay ko theo r to ca sen sin phn hi gc li quay theo, khi v tr tng i gia r to v stato
ca sen sin phn hi tng ng vi v tr tng i gia r to v stato ca sen sin pht
H
th mt tn
hiu iu khin, bnh li dng li. Tn hiu U
15-16
= U
N
sin(

rong

l gc lch gia trc t thng

tng hp trn cun 3 pha v trc cun dy 1 pha ca sen sin
H
v

l gc lch gia trc t thng tng

hp trn cun 3 pha v trc cun dy 1 pha ca sen sin

c a ti chn 15 (HR1) v chn 16
(HR2) ca khi H2136. B khuch i nhy pha gm cc tranzitor trng Tr
1
v Tr
2
s bin i tn hiu
iu khin thnh tn hiu mt chiu c cc tnh thay i ph thuc vo gc ban u ca in p tn hiu.
Nh vy, tu thuc vo vic thc hin lch quay li sang phi hoc sang tri m u ra ca b khuch
i nhy pha (ly trn VR1) chnh l tn hiu iu khin lp y = K
1

K
4

. Tn hiu iu khin c gi tr
dng hoc m theo chiu gc b li. Tn hiu ny c a t ca 14 sang ca 13 iu khin Tr
12
.
Hot ng ca tng khuch i vi sai v b to xung ca khi ny ging nh trnh by trn.
d) Nguyn l hot ng ca h thng li HOKUSHIN
*) Chun b cho h thng lm vic
46
Bt cng tc SWA v v tr ON cp ngun cho h thng. Khi , cc tip im A
1
,

A
3
, A
9
, A
11
ng,
n GL
1
sng bo h thng c cp ngun v rle RY
7
c in .
**) Ch li n gin
Chuyn cng tc SWA v v tr NON FOLLOW UP, cc tip im A
13
ng sn sng cp ngun cho
ng c servo .
Gi s ta thc hin lnh b li phi. Chuyn cng tc SWY v v tr STBD, tip im Y
1
ng, ng
c servo SMI c in iu khin dch tm bm bin lng cp du vo ng c thu lc lm quay bnh
li sang tri.
Gi s ta thc hin lnh b li phi. Chuyn cng tc SWY v v tr PORT, tip im Y
3
ng, ng c
servo SMI c in iu khin dch tm bm bin lng cp du vo ng c thu lc lm quay bnh li
sang tri.
***) Ch li lp
- Chuyn cng tc SWA v v tr ON, cc tip im A
1
,

A
3
, A
9
, A
11
ng.
- Chuyn cng tc SWB v v tr HAND, cc tip im B
3
v B
11
, B
15
ng sut trong cc qu trnh li
lp. Tip im B
3
ng cp in cho rle RY2, n WL1 c in chiu sng cho mt chia ca kim ch
th lnh b li.
Khi quay v lng li i mt gc no , sensin
H
quay theo v n pht ra mt tn hiu in p xoay
chiu t l vi gc quay. Thng qua cc chn HR1, HR2 in p ny c a ti cc ca 15, 16 ca khi
H2136 ( pha dui ) thc hin chnh lu nhy pha, sau qua khuch i n khu to xung, qua bin
p xung cch ly s to xung iu khin cc thyritor tc ng ti ng c servo lm dch tm bm bin
lng a du vo ng c thu lc lm quay bnh li.
- Khi bnh li quay, rto ca sensin quay theo v pht ra tn hiu phn hi gc b li, cho ti khi tn
hiu ny s cn bng vi tn hiu gc b v lng li ca sensin
H
th bnh li s dng li v tr .
- Hm iu khin ca h thng :
y = K
1

K
4

- Khi bnh li dng li, tu n nh hng i, y = 0 .
****) Ch li lp t xa
Ch li lp t xa thc cht l li lp nhng c iu khin t xa .
Khi chuyn sang ch ny, cng tc SWB c chuyn v v tr REMOTE. Khi , B
5
- B
11
- B
15
ng.
Tip im B
5
ng cp in cho rle RY3 .
Hot ng ca h thng ch li lp t xa tng t nh ch li lp trn v lng li.
*****) Ch li t ng
Bt cng tc SWB v v tr AUTO . Cc tip im B
1
B
9
- B
13
ng, tip im B
1
ng cp ngun cho
sensin
A
chun b cho h thng hot ng, B
9
v B
13
ng ch sn .
in p ra ca sensin
A
c a n 1S1 v 1S2 ca khi H2111, sau a ti mch chnh lu
nhy pha Tr
3
v Tr
4
. Khi tu lch sang phi hng i cho trc, tn hiu ra U
RA
> 0. Khi tu lch sang
tri U
RA
< 0 . Tn hiu ny t sensin
A
qua cp tranzitor trng Tr3, Tr4 nhy cm vi hng lch tu
(nguyn l phn nhy pha nh thuyt minh vi tn hiu phn hi trnh by trn), tn hiu ny i qua
R
24
R
29
; R
36
, R
37
a vo IC khuch i thut ton LM301 to tn hiu t l vi lch tu K
1

. Tn
hiu ny qua t C
*
12 to tn hiu vi phn lch hng i K
2
d/dt v qua t C
13
to tn hiu tch phn
lch hng i K
1
dt. Cc tn hiu ny c a ti mch khuch i thut ton LM301. Sau khi
khuch i PID thc hin vi IC khuch i thut ton n c a qua 2 tranzitor thun ngc Tr5, Tr6
qua R45,R46 v VR2 iu chnh tn hiu trc khi i vo khi H2136. Tn hiu ra ca H2111 c
a ti chn 13 ca khi H2136, qua khi ny to xung iu khin cc thyritor. ng c servo quay lm
dch tm bm bin lng, du thu lc cng tc c a ti ng c thu lc lm quay bnh li.
47
Khi bnh li quay, tn hiu phn hi t sensin c a ti ca 4S1 v 4S2 ca H2111. Tn hiu ra
ca sensin c pha ngc pha vi tn hiu lch hng i. Sau khi qua b nn in khuych i nhy
pha tn hiu ny qua cc in tr. R
30
R
35
to thnh tn hiu t l gc bnh li K
4
v qua t C
1
- in tr
R
5
to tn hiu phn hi vi phn gc b li K
5
d/dt v a vo vi mch LM301 cng i s vi cc tn
hiu lch hng ta c tn hiu tng theo thut ton sau:
y = K
1
+ K
2
d/dt + K
3
dt K
4
K
5
d/dt
CU HI
1. Chc nng , yu cu i vi h thng lai .
2. Phn loai h thng lai .
3. Phn tich cac lc tac ng ln banh lai va cac khai nim v mmen can trn tru lai , mmen quay tau .
4. Xy dng c tinh mmen can trn tru lai cho banh lai dang hinh la , banh lai dang profil
5. Khai nim chung v h thng chi bao goc lai ( Chc nng , yu cu , c s ly thuy t xy dng h
thng va thuy t minh h thng s dung xenxin )
6. Khai nim chung v h thng chi bao goc lai ( Chc nng , yu cu , c s ly thuy t xy dng h
thng va thuy t minh h thng s dung cu din tr )
7.Ni dung cua ch iu khin lai n gian . S K ng c lai bm va mach bao ng ma y lai .
8. Cac s iu khin thu y lc cua cac h thng lai .
9. Ch lai lp : Khai nim , ham iu khin , s khi tng quat .
10. Cac phng phap tao lp .
11. H thng lai lp gylot
12. H thng lai lp Hokushin
13. H thng lai t ng : Khai ni m , s khi , ham iu khin .
14. Cac h thng lai t ng : Gylot , Hokushin , Arkas ,
15. Phng phap tinh chon ng c thc hin , chon s K cho h thng lai .
16. Kim nghim thi gian be lai .
48
CHNG 2 : TRUYN NG IN NEO V TI QUN DY .
2.1.KHI NIM CHUNG
2.1.1 Khi nim .
Neo v ti qun dy thuc nhm cc thit b in trn boong, chng c chc nng:
- Gi tu v tr c nh trong cc vng neo u.
- m bo an ton cho con tu trong qa trnh iu ng, ra vo lung lch.
- Thu th cp buc tu trong qa trnh ra vo cu hoc khi cn lai dt.
Vi chc nng nh vy, neo v ti qun dy c xp vo nhm my ph quan trng trn tu. S hot
ng tin cy ca cc h thng ny c ngha ln i vi an ton ca con tu.
Neo v ti qun dy thng c hai loi: ti neo ng v ti neo nm.
Ti neo ng (xem hnh 2 - 1) c trc cng tc thng ng, vung gc vi mt boong chnh. a
hnh sao v trng ti nm ni trn mt boong. ng c thc hin, c cu truyn ng v thit b iu
khin nm di mt boong chnh. Loi ny c u im sau: trang thit b in ca h thng c t
trong bung kn, trnh c tc ng xu ca nc bin, chim t din tch trn mt boong chnh. Tuy
nhin, loi ti ny ng c thc hin thng c lp di dng treo nn cng sut ca chng b hn
ch. Ti neo ng thng c dng trn cc tu ch du. ng c thc hin v cc thit b iu khin
c t cch ly vi mi trng d chy n.
ng c thc hin v b truyn ng c kh nm ni trn mt boong chnh. Nhc im ca ti
neo nm l chim nhiu din tch ca mt boong. Tuy vy, h thng khng b hn ch v cng sut do
ng c thc hin c gn c nh trn b my. Ti neo nm thng c dng trn cc tu vn ti. Cc
tham s chnh ca ti neo nm c quy nh chun ho theo tng loi tng ng vi cp tu. V d : cc
nh ch to ca Nga thit k h thng neo nm di 11 loi t B
1
- B
11
vi cc xch neo c ng knh
mt xch t (15 - 87) mm.


ng c thc hin lin h vi trc a hnh sao qua mt b truyn ng c kh. B truyn ng c
kh c th l cc bnh rng hnh tr hoc vt v tn c hoc khng c t hm. Trn cc tu hin nay
thng dng cc b truyn ng khng c t hm vi hiu sut truyn ng cao (ti 0,75).
49
Hnh 2 - 1. Ti neo ng
Trong h thng truyn ng in neo nht thit phi c phanh hm c kh (dng phanh ai). Phanh ny c
tc dng gi cht xch neo khi tu hnh trnh v hn ch tc khi th neo t do. Ngoi phanh hm c
kh, ng c thc hin phi c phanh in t. Phanh ny c nhim v gi cht neo v xch neo khi h
thng ang lm vic m b mt n t ngt.
Qu trnh th neo c th thc hin bng hai cch: Nu su th neo khng c ln (khng ln hn
25 m) th c th th neo ri t do. Th neo t do c thc hin bng cch nh li hp, tch trc lai a
hnh sao ra khi h thng truyn ng c kh; ni lng phanh c kh; sc nng ca neo s lm neo v xch
neo ri r do. Nu su th neo ln, vic th neo c thc hin nh ng c in. Trng hp ny
nht thit khng c neo ri t do v s nguy him cho h thng.
2.1.2.Cc yu cu i vi h thng truyn ng in neo :
Ti neo l mt thit b rt quan trng trong vic m bo an ton cho con tu trong qu trnh neo
u tu ti cc vng neo v khi ra vo lung lch. Trong nhng trng hp c bit c th phi x dng
c hai neo hoc dng ht xch neo gi c nh con tu khi tu hnh trnh trn bin, do s c ca my
chnh tu c th phi th tri. Khi , neo phi c th hn ch s tri dt ca tu... Do vy, truyn
ng in ti neo phi p ng c cc yu cu sau:
- C th s dng h thng trong mi iu kin thi tit, mi trng thi mt bin vi cc yu cu k
thut cho trc.
- C th khi ng ng c vi ton b ph ti cu h thng. Momen khi ng phi ln hn hai
ln momen cn trn a hnh sao.
- ng c thc hin c th dng di in 30 giy sau khi cng tc nh mc.
- m bo c lc ko neo cn thit khi tc ng c b gim hoc ng c b dng di in.
- H thng phi c kh nng to c nhiu cp tc ph hp vi trng thi ca ti v yu cu
chung v tc thu neo .
- C kh nng hn ch c s dao ng ca dng in khi ti thay i. Khng gy ra xung dng
in ti thi im bt u a h thng vo lm vic.
- Phi c kh nng gi c nh c neo v xch neo khi h thng t ngt mt in.
- ng c thc hin phi c ch to di dng kn nc, chng n.
- Phi m bo th neo an ton, tin cy.
- Thun tin trong lp rp, vn hnh v thay th sa cha.
- Thit b gn nh, chc chn, gi thnh thp.
50
Hnh 2 - 2. H thng ti neo nm
2.2.CC I LNG C BN XC NH TI V CH CNG TC CA H TRUYN
NG IN NEO.
Cng tc ca truyn ng in neo c c trng bng cc i lng sau:
- Sc ko trn a hnh sao. i lng ny ph thuc vo ng knh mt xch v chiu di ng
xch neo c th. Ngoi ra, n cn ph thuc vo cc yu t bn ngoi tc ng ti con tu nh gi,
dng chy.v..v.
- Tc thu xch neo.
- Thi gian cng tc ca mt chu k. i lng ny ph thuc vo chiu di on xch neo c
th v iu kin nh neo khi bn.
2.2.1 Cc nh mc cung cp neo tu thy.
a)c tnh cung cp.
Cc nh mc cung cp neo tu thu c quy nh bi quy phm ng tu Vit Nam. Thit b neo
ph thuc vo cc kch thc chnh ca tu, cu trc ca thng tng, ca bin. S ph thuc ny c c
trng bng c tnh cung cp - k hiu l N
C
v c xc nh bng biu thc:
N
C
=
2/3
+ 2Bh
Y
+ 0,1A (m
2
) (2 - 1)
Trong :
- Lng chon nc ca tu, TL.
B - Chiu rng ln nht ca con tu, m.
h
Y
- Chiu cao tnh theo mn tu, t ng mn nc ma h WL n nh ca cabin.
Nu chiu rng bung li > 0,25B th khi tnh c thnh phn ny. Nu chiu rng
bung li < 0,25B th c th b qua.
A - Din tch chn gi ca tu, m
2
. i lng ny c xc nh t ng mn nc
ma h WL n nh cabin nu chiu rng bung li > 0,25B.
c tnh cung cp l i lng c bn tnh ton tt c cc thit b ca neo.
b) Trng lc ca neo.
Tt c cc tu i bin u c t nht l hai neo. Vi nhng tu c vng hot ng khng hn ch,
nu N
C
> 200 th cn phi c ba neo (mt neo d tr) trng lc ca mt neo c tnh theo biu thc:
Q
N
= kN
C
(KG)
Trong , h s k c xc nh nh sau :
k = 3 - i vi tu c tm hot ng khng hn ch.
k = 2,75 - i vi tu c tm hot ng hn ch cp I.
k = 2,5 - i vi tu c tm hot ng hn ch cp II.
k = 2 - i vi tu c tm hot ng hn ch cp III.
Gii hn tm hot ng ca tu bin:
Cp I - Tu hot ng trong vng bin h, khong cch gia hai im neo u trnh bo l 200 hi
l hoc vng bin kn c khong cch gi hai im neo u l 400 hi l.
Cp II - Tu hot ng trong vng bin h c khong cch gia hai im neo u trnh bo l 50
hi l hoc trong vng bin kn vi khong cch trnh bo c quy nh theo quy phm ng tu.
Cp III - Tu chy ven bin.
c) Dy xch neo.
Tng chiu di dy xch neo c hai neo phi khng nh hn gi tr c tnh theo biu thc :
Trong :
51
3) (2 (m) N 87r L
4
C

r = 1 vi tu c vng hot ng khng hn ch. H s r s gim mt lng r = 0,12

i vi mi cp hot ng ca tu. Tc l : r = 1 - k
i
r. V d : Tu c tm hot
ng hn ch cp III s c r = 1 - 3. 0,12 = 0,64.
Thng thng: L

200 m i vi tu c tm hot ng khng

hn ch.
L

100 m i vi nhng tu c tm hot ng

hn ch.
Dy xch neo c to nn bi nhiu on xch neo. Mi on xch neo thng c di t (25
27,5)m. Khi tnh ton, ta thng tnh sao cho s on xch neo l s chn chia u cho hai ng xch
neo. Nu s on xch neo l th u tin ng xch neo bn phi di hn mt on. Nu mt xch neo c
ng knh d < 15mm th khng cn thit phi chia thnh cc on xch neo.
d) ng knh mt xch neo.
Cc mt xch neo c lm bng thp. ng knh ca mt xch neo c tnh theo biu thc:
Trong :
H s S = 1 i vi tu c vng hot ng khng hn ch. H s ny s gim mt lng
S = 0,06 i vi mi cp hot ng ca tu. Tc l:
S = 1 - K
i
S. V d vi tu c tm hot ng gii hn cp II:
S = 1-2. 0,06 = 0,88.
t = 1,75 i vi xch neo c ch to t thp bnh thng.
t = 1,55 vi loi thp bn.
t = 1,35 vi loi thp c bit.
Sau tnh ton nu d > 15mm th mt xch neo phi c thanh ging ngang.
xc nh ti gy ra bi trng lc ca xch neo, sau l neo ta phi bit trng lng ca mt mt
xch neo. Tuy nhin, n gin ta thng dng cc biu thc kinh nghim:
- Vi loi mt xch neo c thanh ging:
P = 0,215d
2
0,215Q
N
(N/m) (2-5)
- Vi loi mt xch neo khng c thanh ging:
P = 0,227d
2
(N/m)
Cn lu rng, vi cc tu c tm hot ng khng hn ch th
d
2
Q
N
v S = 1 v t = 1,75.
Nu tnh n s mt trng lng ca xch neo trong nc th trng lc ca mt mt xch neo c
tnh:
Trong :
= 7,75 7,8 - T trng ca thp lm mt xch neo.
= 1,025 - T trng ca nc bin
(nc ngt th =1,0).
e) Chiu di ng xch neo sau l neo.
Chiu di ng xch neo sau l neo c xc nh bng su th neo. Ti nhng vng quy nh
cho tu b neo u, su thng trong khong (15 30) m. Tuy vy, su th neo tnh ton li c
quy nh bi quy phm ng tu.
Nu d < 14 mm th su th neo tnh ton c tnh theo biu thc:
52
4) (2 (mm) N St d
C

6) - (2 (N/m) 0,87

_

1


Hnh 2 - 3: Cc giai on ca qu trnh thu neo
h = 1/3. L
XP
(m)
Trong : L
XP
- chiu di ng xch neo mn phi.
Nu d > 14mm th su th neo tnh ton c cho theo bng sau :
d (mm) h (m)
15 17 65
18 28 80
> 28 100
Khi th neo gi c nh tu, ngoi sc bm ca neo, cn phi th thm mt s xch neo nm di
y bin tng cng thm lc gi cho tu khi b tri dt. Khi gi cng ln hoc dng chy mnh th
s lng xch neo c th sau l neo cng nhiu. Thc t ng tu bin cho thy, chiu di ng xch
neo sau l neo ph thuc vo su th neo tnh ton theo biu thc:
L
0
= ( 2 4 )h (m) (2 - 7)
Ch : Ch s nh c chn khi su th neo ln. C th:
Nu h < 50m chn gii hn trn.
Nu h > 50m chn gii hn di.
g) Lc ko neo cn thit.
Theo quy nh ca ng kim, ti tnh ton trn a hnh sao c tnh theo biu thc:
T
K
= 1,13( G
N
+ ph ) (N) (2 - 8)
Trong :
G
N
- Trng lng ca neo, N. Trong G
N
= Q
N
g
Vi g = 9,81 gia tc trng trng.
p - Trng lng ca mt mt xch neo, N/m.
h - su th neo, m.
Ti c tnh theo biu thc ny l tnh n s mt trng lng ca neo v phn xch neo nm
trong nc; tnh n ma st gia xch neo vi l neo v ng dn xch neo (c th hin qua h s ma st
f
MS
= 1,28 1,35). V 1,13 = 0,87. 1,28.
Trong khai thc, ti ln nht ca h thng s xut hin khi nh neo khi bn vi su th neo tnh
ton. i vi loi neo thng dng cho tu bin, sc bm ca neo c tnh bng hai ln trng lng ca
neo. Vy, ti trn a hnh sao khi nh neo khi bn c tnh gn ng theo biu thc:
T
N
= f
MS
[ 2G
N
+ ( G
N
+ ph ).0,87 ] (N) (2 - 9)
Ngoi ra, lc ko neo (ti trn a hnh sao) cn c tnh trong mt s trng hp c bit khc.
Khi thu hai neo ng thi:
T
2N
= f
MS
. 0,87. 2( G
N
+ ph ) (N) (2 - 10)
Khi thu mt neo trong trng thi th ht xch neo nhng neo khng bm c xung y bin:
T
N0
= f
MS
. 0,87. ( G
N
+ p.L
01
) (N) (2 - 11)
Trong : L
01
- Chiu di ln nht ca xch neo sau l neo, ch c khi th ht xch neo. Trong
thc t khai thc hu nh khng gp phi trng hp ny.
Chng ta c th tham kho sc cng trn a hnh sao trong trng hp nh neo khi bn, thu ng
thi hai neo vi cc su th neo tnh ton khc nhau bng sau:
Trng hp
su
80m
su
100m
Nh neo khi bn v thu mt neo 5,91G
N
6,42 G
N
Thu ng thi c hai neo 1/2 su 4,98 G
N
5,64 G
N
Thu ng thi c hai neo vi ton b su 6,42 G
N
7,45 G
N
53
Hnh 2 - 3: Cc giai on ca qu trnh thu neo
i vi cc tu ln, chiu di xch neo ti 300m, chiu di xch neo sau l neo l 285m, chiu di
on xch neo kh l 15m th lc ko neo ti a l:
T
N
= 8,95. G
N
h) Tc

v thi gian thu xch neo.
Theo quy nh ca ng kim, tc thu neo trung bnh vi ti nh mc V 10 m/pht. Khi ti
nh tc c th t n
V = (24 35) m/pht (trng hp thu cp buc tu ch iu ng). Khi thu xch a neo vo l
neo, tc V 7 m/pht. Theo kinh nghim ca cc nh my ng tu ca Nga th tc ny c th
chn trong vng (6 8) m/p. Thi gian thu neo c tnh t khi bt u thc hin thu neo cho n khi
neo c a vo l neo. Theo quy nh ca ng kim, thi gian ny l 30 pht khi lc ko neo v tc
thu neo u gi tr nh mc.
2.2.2.Cc giai on ca qu trnh thu neo :
C th chia qu trnh thu neo lm 4 giai on:
Giai on I: Tu c ko vi sc cng khng i.
Giai on II: Tu c ko vi sc cng thay i.
Giai on III: Sc cng t n gi tr ln nht, neo c nh bt nn khi bn.
Giai on IV: Thu xch neo t y bin n khi neo ti gn l neo.
Cc giai on ca qu trnh thu neo c m t hnh v 2 - 3.
Sau y ta tin hnh phn tch thy c s thay i ca sc cng trn a hnh sao, tc ca
tu tng giai on...
Giai on I : y l giai on thu phn xch neo nm trong bn. Xch neo c thu vi tc u.
C mt mt xch neo c nhc ln khi bn th c mt mt xch neo i qua a hnh sao. Tu t t tin
n im th neo vi tc khng i. Trong sut giai on ny, on xch neo trong nc khng thay
i hnh dng. Sc cng trn xch neo v lc ko neo trn a hnh sao khng thay i.
Nu ta gi T
2
l lc ko neo trn a hnh sao;
2
l gc hp bi lc ny vi mt phng nm ngang;
v
C
l tc ca tu th giai on ny: T
2
= cosnt;
2
= cosnt; v
C
= cosnt.
Ch rng, khi xt s thay i ca lc ko (sc cng) trn a hnh sao chng ta b qua nh hng
ca qu trnh khi ng v gia tc ca ng c in v cc qu trnh ny din ra rt nhanh.
54
Hnh 2 - 3: Cc giai on ca qu trnh thu neo
Giai on II: Bt u c tnh t khi mt xch neo cui cng c nhc ln khi bn. Kt thc
khi ton b xch neo vng trong nc c thu ht. giai on ny, on xch neo vng trong nc c
rt ngn dn v bin dng (thng dn). Sc cng trn a hnh sao T
2
v gc
2
tng dn. Tu tip tc tin
v im th neo vi tc khng i (do qun tnh v do sc ko a hnh sao lin tc tng). Tc l : T
2
= var tng;
2
= var tng; v
C
= const.
Giai on III: y l giai on rt ngn ca qu trnh thu neo, c tnh t khi xch neo ht
vng n khi neo c nh bt ln khi bn. Lc ny tu tin n gn im th neo. Sc cng trn a
hnh sao t n gi tr ln nht v hu nh khng i. Nu neo khng c nh khi bn th ng c
thc hin s b dng di in (cui giai on III). Tc ca tu b gim do sc ko b mt dn.
Khi : T
2
= T
2MAX
const.

2
= var tng (
2
= 90
0
cui giai on III).
v
C
= var gim.
Ch : Ti cui giai on III, tu tin n im th neo, on xch t l neo n neo l ngn nht
(bng su th neo). Theo qun tnh tu tip tc tin v pha trc lm neo bt ra khi bn.
Giai on IV: c tnh t khi neo c nh ln khi bn cho n khi chun b a neo vo l
neo. giai on ny xch neo v neo c treo trong nc v c thu ngn dn.
Khi : T
2
= var gim ;
2
= 90
0
; n = var tng.
giai on ny vic thu neo hu nh khng cn nh hng g ti vn ng ca con tu.
2.3.PHNG PHP TNH CHN NG C THC HIN CHO H TRUYN NG IN
NEO
Vic tnh ton la chn ng c thc hin cho h thng ti neo khng kh khn lm v thi gian cng tc
ca mt chu k ngn, sc cng trn a hnh sao v tc thu neo tng giai on d c bit trc.
Vic tnh chn c th thc hin bng hai phng php, l: phng php tnh n gin v phng php
gn ng lin tc. Phn tch ti ca h thng qua tng giai on thu neo ta thy ti l ti ngn hn v thay
i lin tc. Vi loi ti ny ta thng dng phng php gn ng lin tc vi cc bc tm tt sau:
- S b xc nh cc thng s nh mc ca ng c chn ng c theo s tay k thut.
- Xy dng gin ph ti M = f(t); P = f(t) v I = f(t) cho mt chu k lm vic.
- Nghim li ng c chn v thi gian thu neo v kh nng pht nhit.
Vic tnh ton thng c tin hnh i vi trng hp thu mt neo su tnh ton, xch neo c
th ht v nm trong bn. Vi cc iu kin u nh vy, ta ln lt tnh mmen nh mc v cng sut
nh mc t s b chn ng c thc hin theo s tay k thut.
2.3.1 Mmen quay nh mc:
Mmen quay nh mc ca ng c c th xc nh nh sc cng
trn a hnh sao quy nh bi ng kim (c xc nh theo biu thc 2- 8).
Mt khc, mmen nh mc cn c th xc nh c nh mmen khi ng v bi s khi ng ca ng c
(kh nng qu ti theo mmen ca ng c ch khi ng).
55
( ) 36)` (2 (N.m) p.h G
i.
2,26.R
M
. i.
R 2.T

M
M
N
kd td
s
dm
kd td
s dk
kd
kd
dm
+

Hnh 2 - 12. Chiu di ca bc xch neo v bn knh ca a hnh sao.
Vi ng c mt chiu, kh nng qu ti ca ng c theo mmen thng c gii hn khong 2,5M
m
v dng in gii hn cho php khi khi ng ca loi ng c ny khong 2,5I
m
. Vi ng c in mt
chiu kch t hn hp, khi dng ti tng ko theo s gia tng ca t thng kch t. Mmen quay s c gi
tr ln hn 2,5M
m
khi dng in t ti dng in cho php 2,5I
m
.
Theo quy nh ca ng kim, mmen khi ng ca ng c cn phi ln hn hai ln mmen cn trn
a hnh sao. Vy, t biu thc (2 - 8), mmen nh mc ca ng c cn phi khng nh hn gi tr
c tnh theo biu thc sau:
Trong :
Rs - l bn knh tnh ton ca a hnh sao (m). Cc a hnh sao trong b truyn ng c kh ca h
thng neo thng c nm hoc su rnh. Bc ca xch neo bng 8d (xem hnh 2 - 12).
V d, vi a hnh sao c nm rnh, bn knh ca a hnh sao l:
i = 55 250 - T s truyn ca b truyn ng c kh.

T
= 0,75 0,82 - Hiu sut nh mc ca b truyn ng c kh.

K
- kh nng qu ti ca ng c theo mmen khi khi ng (xem bng sau).
Mt khc, mmen nh mc cn phi m bo ln hn hoc bng ti tnh ton. Tc l:
iu kin ny xut pht t yu cu: khi ti ca h thng bng ti tnh ton, ng c phi c tc
thu neo bng tc nh mc cng sut ca n l cng sut nh mc.
Theo kinh nghim ca nh my ng tu Dinam ca Nga, mmen khi ng c th tnh c
theo biu thc sau:
Trong : L
0
- chiu di ca ton b xch neo (m)
d - ng knh ca mt xch neo (mm)
D
S
- ng knh ca a hnh sao (m)
Khi chn mmen khi ng, nn chn mmen khi ng c gi tr ln nht m bo cho ng
c c thi gian khi ng ngn.Ti thi im khi ng, ngoi ti chnh ca h thng, cn c cc thnh
phn mmen cn to bi s gia tng h s ma st tnh trong b truyn ng c kh, tnh qun tnh. V vy
mmen khi ng cn tng thm mt lng d tr thng cc thnh phn mmen cn k trn. Theo
kinh nghim ca nh my ng tu Dinamo ca Nga, mmen khi ng cn tng thm 50% gi tr
chn.
56
(m) 0,0068d
2.sin36
8d.10
s
R
0
3 -

( ) p.h
N
G
td
i.
s
1,13R
td
i.
s
.R
dk
T
dm
M +

37) (2 (N.m)
td
i.
s
.D
1,5
.d
o
2.L
kd
M
td
i.
s
.D
1,5
.d
o
1,1.L
<

Theo (2 - 8), mmen nh mc ca ng c khi tnh ton cn phi ln hn hoc bng:
Mmen khi ng cc i c th ly bng mmen ti ln nht ng vi khi th mt neo su th neo tnh ton
hoc l khi thu ng thi c 2 neo na su th neo tnh ton, tc l:
Chng ta tnh mmen cn ca h thng trong trng hp thu mt neo vi ton b chiu di ca
xch neo c th (theo 2 - 11) v thu 2 neo ng thi vi su th neo tnh ton (theo 2 - 10). Tuy
nhin, cc trng hp ny t xy ra trong thc t khai thc. Do vy, ta khng c chn cc gi tr ny
lm mmen ti ln nht.
Bng gi tr kh nng qu ti ca ng c
Loi
dng
in
c im chung hoc
l kiu ng c
Kh nng qa ti
Khi tc
nh mc
M
Khi khi
ng
K
Mt
chiu
ng c kiu M :
- ng c kch t hn hp 3,0 3,6
- ng c kch t song song 2,5 3,0
ng c kiu M lm vic di hn 2,5 2,5
Xoay
chiu
ng
c d
b
rto
lng
sc
MA
Loi mt tc lm
vic ngn hn
2,6 6,2 2,0 4,0
Loi hai tc dng
cho ti neo
1,7 2,5 1,5 2,4
Loi hai tc lm
vic ngn hn
2,1 3,0 2,1 2,75
Loi mt, hai v ba
tc lm vic ch
ngn hn lp li
1,65 3,8 1,65 3,1
MTK v MTKB 2,6 3,4
Ly nh
hn so vi

M
t
(5 10)%
ng c d b rto dy qun kiu MT
v MTB
2,3 3,4
Mmen khi ng cc i c th ly bng mmen ti ln nht ng vi khi th mt neo su th neo tnh
ton hoc l khi thu ng thi c 2 neo na su th neo tnh ton, tc l:
Chng ta tnh mmen cn ca h thng trong trng hp thu mt neo vi ton b chiu di ca
xch neo c th (theo 2 - 11) v thu 2 neo ng thi vi su th neo tnh ton (theo 2 - 10). Tuy
nhin, cc trng hp ny t xy ra trong thc t khai thc. Do vy, ta khng c chn cc gi tr ny
lm mmen ti ln nht.
2.3.2.Tc quay nh mc:
xc nh tc quay nh mc c th da vo quy nh ca ng kim v tc thu neo vi ti
tnh ton, tc l chn Vm =10
m
/ pht hay 0,167m/s.
57
39) (2
td
i.
s
R
ms
.0,87.f
2
h
p. G 2
kdmax
M
N
+

,
_

38) (2 (N.m)
1,5.M
M
kd
kdmax
dm

Ta c:
Ta c th tnh tc bng cch khc nh sau: a hnh sao c th c (5 6) bc rng; chiu di
mi bc rng ca a hnh sao l 8d (xem 2 - 12). Vy chu vi ca a hnh sao theo bc rng ca n l:
(5 6)8d (mm) = (40 48)d (mm) = (0,04 0,048)d (m)
T ta c:
Theo kinh nghim ca nh my ng tu Dinam Nga, do cc ng c c ch to ring cho h
thng neo theo quy chun nn c th chn tc quay nh mc ca ng c da theo ng knh ca
mt xch neo:
Nu d 28 mm chn n
m
= 1100 1450 v/p
Nu d > 28 mm chn n
m
= 600 800v/p
2.3.3.Cng sut nh mc.
Vi cc ng c lm vic ch ngn hn c thi gian cng tc
T = 15 30 pht, cng sut ca ng c c th tnh ton theo biu thc:
Ngoi ra, theo kinh nghim thit k v kinh nghim khai thc, ngi ta cn c th tnh cng sut
ca ng c da theo cc thng s c bn ca h thng.
V d, theo nh my Dinamo (Nga) cng sut nh mc ca ng c c th tnh theo:
Kiu ca ng c thc hin c chn theo yu cu v iu kin khai thc h thng. Nu ng c
c t trn mt boong, cn chn ng c c ch to di dng kn nc, nu t trong bung kn
di boong cn chn ng c dng chng n.
2.3.4. Gin ph ti :
Cc gin ph ti ca h thng c dng phc v cho vic kim nghim ng c thc hin. Do
vy, cn phi cn c vo h thng iu khin c c dng c tnh c thch hp tng giai on thu
neo, gip cho vic xy dng cc gin ph ti.
Hnh 2 - 16: Gin ph ti ca truyn ng in neo
a - Giai on 1 v 2 ; b - Giai on 2,3,4
58
41) - (2

40) - (2 (m/s)
60.i
dm
n
s
R 2
dm
V
(v/p)
s
R
i
1,6.
dm
n
: c ta vo (m/s) 0,167
dm
V : Thay
(v/p)
dm
.V
s
R
i
9,56.
dm
.V
s
.R 2.
60.i
dm
n : Vy

(KW)
9560
dm
.n
dm
M
dm
P
(m/s)
60.i
n
0,048)d (0,04 V
42) (2 (KW)
5600
d L
P
td
1,5
0
dm

Cng sut ca ng c thc hin c xc nh da vo cc gi tr M
2i
v n
2i
tnh c trn
cho tng khong thi gian t. T ta c c gin P = f
3
(t) giai on 2.
Gin ph ti ca h thng giai on th 3.
giai on ny, ton b phn xch neo vng trong nc c thu ht. Xt trong iu kin khai
thc bnh thng, neo c nh bt khi bn, ng c thc hin khng b dng di in. Tc quay
ca ng c thp, tng ng vi ti ca h thng lc ny c gi tr ln nht v c xem l khng i.
Mmen quay ca ng c thc hin: Lc nh bt neo khi bn trn ng xch neo ti l neo do
mmen quay ca ng c thc hin to thnh. Ni mt cch khc, giai on ba c th ly mmen quay
ca ng c bng mmen do lc nh neo khi bn sinh ra v c tnh theo biu thc :
Tc quay ca ng c thc hin: Tc giai on ny phi ph hp vi mmen cn M
n
ca
h thng v c xc nh nh c tnh c ca ng c thc hin (xem hnh 2 - 17).
59
55) (2 (N.m)
i.
s
.R
n
.T
ms
f
n
M
s
M
TD

Hnh 2-17. Xc nh tc quay ca
ng c thc hin nh c tnh c.
Tu thuc vo h thng iu khin c th m giai on ny ng c c th lm vic trn c tnh c
t nhin hay trn cc c tnh c nhn to. T ta thy vi mmen quay cang c V
3
= 2..R
S
n
3
/i
(m/p). Chiu di ca xch neo sau l neo u giai on ba L
3
c xc nh nh c tnh trng thi xch
neo (hnh 2 - 14) theo X
KL
.
M
3
= M
n
, tc quay ca ng c giai on ny c th l n
31
; n
32
hoc n
3
.Tc thu xch neo khi ko
neo giai on ba :
Vic xc nh khong cch t tu giai on ba n im th neo c thc hin bng cch tnh:
X
3
= X
0
- X
1
- V
t1
. t
2
(m).
Thi gian thu neo giai on ba c tnh theo biu thc:
t
3
= (L
3
- h)/ v
3
(pht) (2 - 57)
Cng sut ca ng c thc hin giai on ba c xc nh theo M
n
v n
3.
giai on ba, cc i lng n
3 ,
M
3
, v P
3
c xem l khng i. Trn trc honh, sau t
2
ta t
mt

on bng t
3
. Trong khong thi gian ny ta c: M
3
= M
n
; n
3
; P
3
v ta nhn c gin ph ti ca
h thng giai on ba (xem hnh 2 - 16).
Gin ph ti ca h thng giai on th t.
Mmen quay ca ng c thc hin: Sau khi nh bt neo khi bn, mmen cn trn trc ng c
t ngt gim i (do lc bm ca neo trong bn khng cn na). Ti ca truyn ng in neo lc ny
ch do trng lng ca neo v phn cn li ca ng xch neo gy ra. i lng ny gim dn cng vi
s gim dn ca di ng xch neo. Mmen quay ca ng c thc hin c tnh cho n thi im
u v cui giai on bn theo biu thc sau:
u giai on:
cui giai on :
cui giai on bn, neo v phn cn li ca xch neo ln khi mt nc do vy h s 0,87 b
mt i trong biu thc tnh M
4C
.
Cn lu rng, giai on ny khi ti ca h thng t ngt gim i, trong ng c thc hin s
xut hin mmen ng. Trong tnh ton chng ta b qua thnh phn ny m tnh chnh xc vn m bo
v mmen ng c gi tr nh.
Gi s tc quay ca ng c thc hin thay i theo quy lut tuyn tnh, khi mmen quay ca
ng c thc hin giai on bn s c xc nh tng thi im trung gian nh tc quay ca
ng c thc hin v c tnh c n = f (M).
Tc quay ca ng c thc hin c xc nh nh c tnh c ca ng c v mmen quay ca n thi im
u v cui ca giai on ny (xem hnh 2 - 17) l cc gi tr M
4
v M
4C
tnh c phn trc. ng biu din
s thay i ca tc quay trn gin ph ti c dng ng thng. Khi , gi tr trung bnh ca tc quay ca ng
c thc hin giai on bn l:
n
4TB
= ( n
4
+ n
4C
)/ 2 (vng /pht)
Thi gian thu neo giai on ny l:
t
4
= h.i / 2R
S
.n
4TB
(pht) (2 - 60)
Trong :
h/2R
S
- S vng quay ca a hnh sao giai on bn khi thc hin thu neo t su th neo
tnh ton h(m).
60
( ) 58) (2 .0,87 p.h G
TD
i.
s
R
ms
f
4d
M +
N
59) (2 (Nm)
N
.G
TD
i.
s
R
ms
f
4c
M
n
4TB
/i

- S vng quay trung bnh ca a hnh sao trong thi gian mt pht.
Trn trc thi gian ca gin ph ti, sau t
3
ta t mt on bng t
4
(xem hnh 2 - 16b), vi n
4
;
n
4C
; M
4
; M
4C
; thay i theo quy lut tuyn tnh, ta xy dng c gin ph ti n= f
1
(t) v M = f
2
(t) cho
giai on bn.
Cng sut ca ng c thc hin c xc nh da vo n
4
v M
4
tng thi im ca giai on
ny. Trn c s ta dng c gin nng lng P = f
3
(t).
Sau giai on bn, qu trnh tthu neo c th c coi l c mt giai on na, giai on th nm -
giai on thu neo vo l neo. m bo an ton v a neo vo l neo chnh xc, ng v tr cn phi
dng tc tht thp (7m/pht - theo quy nh ca ng kim). Tuy nhin trong tnh ton ngi ta cho
php b qua giai on ny v thc t lc ny neo dc ko ti gn l neo, chn vt c quay
y tu i. Qu trnh thu neo giai on th nm khng gy tr ngi no cho qu trnh chy tu na.
2.4.H THNG TRUYN NG IN NEO
2.4.1 Cc loi ng c in dng trong h tuyn ng in neo
c th la chn c loi ng c ph hp, ta cn xc nh c cc yu cu c bn ca h
thng truyn ng in ti neo i vi dng c tnh c ca ng c in. Nh trn trnh by, h
thng truyn ng in ti neo c cc c im cn lu :
- Ti ca h thng c gi tr ln v thay i trong phm vi rng trong chu k lm vic.
- cui giai on III, ng c thc hin c th s b dng di in. trng thi ny, ng c in
cn phi c mt mmen dng hn ch.
- Cn c tc cao thu on xch neo trong bn hoc thu th cp khi iu ng tu...
- Khi th neo bng ng c nhng vng c su th neo qa ln, ng c cn c tc n nh.
Vi nhng im va nu trn, dng c tnh c thch hp vi h thng l dng c tnh mm khi
thu neo v tng i cng khi th neo.
T phn tch trn ta thy c th s dng cc loi ng c nh sau:
Vi li in mt chiu: C th dng ng c in c kch t ni tip vi b truyn ng c kh c
kh nng t hm cao. Vi ng c ny, tc ca ng c c t ng iu chnh theo s thay i ca
ti. Khi th neo, qua h thng iu khin chuyn cun kch t ni tip thnh song song, to c c tnh
c cng. ng c kch t hn hp thng c dng vi h thng c cng sut khng qa 50KW. Sc t
ng ca cun kch t song song chim t l khong :
to nhiu cp tc , c th dng hai cch: thay i in tr ph mc trong mch phn ng v
thay i t thng kch t ca ng c. Vic a in tr ph c gi tr ln vo mch phn ng s hn ch
ng k mmen dng khi ng c b dng di in.
Vi li in xoay chiu: Khi cng sut h thng di 50KW, c th dng ng c d b rto lng
sc rnh su (hoc rnh kp) c nhiu tc . iu chnh tc ng c bng cch thay i cch u cc
cun dy (hoc thay i cun dy) stato thay i s i cc p. Thng dng loi ng c c ba tc ,
vi tc thp a neo vo l neo, tc trung bnh thu th xch neo v tc cao thu th cp.
Nu cng sut ca h thng ln hn 50KW, nn dng ng c d b rto dy qun. Vi loi ng c ny,
c th iu chnh c tc trong phm vi rng bng cch thay i in tr ph mc i xng hoc
khng i xng trong mch cun rto. Tng t nh i vi ng c in mt chiu, vic hn ch
mmen dng c thc hin bng cch a in tr ph c gi tr ln vo cun dy rto. Nu h thng
c cng sut ln hn na, c th dng h thng my pht - ng c hoc h thng van - ng c.
61
) 5 , 0 0 (
F F
F
nt //
//

+
Vi nhng h thng dng b truyn ng c kh khng c kh nng t hm, cn thc hin cc qa
trnh hm in n nh tc th neo. C hai trng thi hm in thng dng l hm ti sinh v hm
ng nng, trong qa trnh hm ng nng thng c dng hn.
2.4.2. H thng iu khin truyn ng in ti neo.
iu khin ng c thc hin trong h thng truyn ng in neo c th dng tt c cc h
thng iu khin c bn bit. l: iu khin bng tay khng ch; tay iu khin kt hp vi trm t
(h thng cng tc t, rle), h thng my pht - ng c.
a) c im chung ca cc h thng iu khin.
H thng iu khin bng tay khng ch c cu to n gin v thng c dng cho h thng
truyn ng in ti neo c cng sut nh (P = 20 25KW), i khi c dng cho h thng c cng sut
ti 90KW. H thng iu khin ny i hi ngi s dng phi mt nhiu sc lc v s tp trung lm
vic cao. tin cho vic kim tra ng c tay khng ch thng c t gn ng c thc hin v b
truyn ng c kh. tin cho vic kim tra dng in ti ca h thng, trn tay khng ch thng c
t Ampe k. V c nhiu hn ch, hnh thc iu khin ny ngy cng t c s dng.
H thng iu khin kt hp tay iu khin vi trm t. Hnh thc iu khin ny ang c dng
rt ph bin trn cc i tu bin nc ta. Qu trnh iu khin c thc hin bi tay iu khin thng
qua hot ng ca cc rle, cng tc t ca trm t. Do vy, c th t ng ha mt phn cc thao tc
iu khin. V d: c th tng dn t tc thp n tc cao khi t ngt a nhanh tay iu khin t
v tr "0" n v tr c tc cao (t ng khi ng theo hm thi gian) hoc t ng chuyn v lm vic
tc thp khi ng c b qu ti. H thng c nhc im l cu to phc tp, c nhiu kh c. Tuy
nhin, hot ng ca cc h thng ny vn tin cy nh cng ngh cao trong ch to cc thit b, kh c
in.
c hai hnh thc iu khin nu trn, vic thu neo c thc hin khi quay tay iu khin (hoc
tay khng ch) theo chiu thun kim ng h. Vic th neo c thc hin khi thao tc ngc li.
Vi nhng h thng truyn ng in neo c cng sut ln, nu s dng cc ng c d b s
khng p ng tt yu cu cn c. Trong trng hp ny ngi ta thng s dng h thng my pht -
ng c. h thng ny, c th s dng cun b ngc v pha my pht hn ch dng in trong
ng c khi ng c b dng di in. Vic iu chnh tc c thc hin d dng bng cch thay
i t trng kch t ca my pht v ca ng c. Nhc im ln nht ca h thng F - l s lng
my in nhiu, h thng cng knh.
b)Cc hnh thc bo v v cc qa trnh khi ng.
Theo quy nh ca ng kim, h thng truyn ng in neo nht thit phi c cc hnh thc bo
v sau: bo v ngn mch; bo v qa ti; bo v in p thp v bo v khng.
Ngoi cc bo v trn, h thng nht thit phi c thit b ngt khn cp trong trng hp cn
thit.
Bo v ngn mch c thc hin bi cu dao t ng c mc bo v dng cc i. Mc bo v
ny l cc rle dng in cc i c dng nh mc trong khong (25 600)A. Mc t dng in tc
ng ca cc rle ny trong khong (2,25 3,5)I
m
. Bo v ngn mch cn phi tc ng tc thi vi
thi gian (0,05 0,08) giy.Bo v qu ti c th thc hin bi cc rle dng in hoc rle nhit. Cn
lu rng cc rle dng in c tc ng tc thi vi gi tr ca dng t nn khng dng bo v qu
ti cho cc ng c in xoay chiu. Dng t cho rle dng in trong trng hp ny l (1,3 1,4)I
m
.
bo v qa ti cho cc ng c in xoay chiu cn dng cc rle nhit. Cc rle nhit c thi gian tr
tc ng do vy khng thc hin bo v trong thi gian khi ng ng c. c th bo v c ngay
c khi qu ti nh nhng ko di, dng t tc ng ca rle nhit thng trong khong (1,1 1,25)I
m
.
i vi h thng truyn ng in neo ti qun dy, bo v qu ti c ngha rt ln v ti ca h thng
thng khng n nh v c th vt ti nh mc. Ngoi ra, ng c cn c kh nng b dng di in
khi v mt l do no neo khng b nh bt ln khi bn.
62
Bo v in p thp v bo v khng c thc hin bi rle in p. Rle ny c chnh nh
khng th duy tr c lc gi tm ng khi in p li gim cn 50%U
m
. Khi , ngun cp cho h
iu khin b ct, ng c s c ngt ra khi li in. ng thi rle ny c th thc hin chc nng
bo v khng nu cun ht ca n c mc ni tip vi tip im thng ng ca tay iu khin v
tr "0".
Hn ch qa ti cho ng c khi ang lm vic cc cp tc cao c thc hin bi cc rle
dng in vi gi tr dng t trong khong (1,5 2,1)I
m
. Tc ng ca cc rle ny, qua h thng iu
khin s chuyn tc ca ng c t tc cao v tc thp hn theo c tnh c ca ng c bng
cch i t u dy thay i s i cc ca cun dy stato (vi ng c in xoay chiu) hoc a
thm in tr ph vo mch phn ng (vi ng c in mt chiu). C th dng mt s rle dng in
t ng chuyn cp tc . Khi b dng di in, ng c c chuyn v c tnh c c tc thp
nht v hn ch c dng in dng mc cho php (xem hnh 2 - 11).
cc rle dng in khng tc ng ngay khi khi ng ng c, c th dng cc rle thi gian
trung gian.
2.4.3.Gii thiu cc h thng truyn ng in neo in hnh
a) H thng truyn ng in neo vi ng c d b rto lng sc ba tc c hai cun dy stato.
Cu to v c im k thut ca h thng (xem hnh 2.11c).
m
1
- ng c thc hin , y l ng c d b rto lng sc rnh su c 2 cun dy stato. to
c 3 cp tc , cun dy th nht c i u YY vi s i cc 8/16, cun dy th 2 c s
i cc l 32.
S
1
- Phanh in t mt chiu, cun phanh c cp ngun t bin p m
2
(380V/220V) v b nn
in n
1
. Do phi thng xuyn ng ngt, cun phanh in t c bo v khi b nh thng cc lp dy
nh in tr phng in r
4
. in tr kinh t r
5
c a vo mch cun phanh hoc ngt ra khi mch
nh cng tc t (CCT) c
8
.
b
1
- Tay iu khin c 7 v tr - 1 v tr "0" v 3 v tr mi pha thu th neo. Tay iu khin ny c
cc tip im (1 - 01); (3 - 03); (5 - 05); (7 - 07); (9 - 09) v (11 - 011).
b
2
- Nt dng khn cp, nt n ny t ti tay iu khin, n c s dng khi cn dng tc thi
ng c thc hin.
d
1
; d
2
- Cc r le trung gian
d
4
; d
5
; d
6
- Cc rle thi gian
C
1
; C
2
- Cc cng tc t o chiu
C
3
; C
4
; C
5
; C
6
- Cc cng tc t tc 1,2,3
C
7
- Cng tc t cp ngun cho phanh in t
C
8
- Cng tc t trung gian
b
3
- Ngt hnh trnh. Thit b ny c gn phanh in t s
1
. Khi m ng ca phanh c ht
hon ton v pha li thp th m ng s t ln cn iu khin lm b
3
m ra.
e
6
- R le rng in cc i, bo v qu ti tc cao cho ng c thc hin.
e
5
- Bo v qu ti cho ng c tc 1.
e
4
- Bo v qu ti chung cho c 3 tc .
h thng ny c cn lu : Phanh gi c nh trc ng c l phanh in t mt chiu v cng
tc t cp ngun cho phanh C
7
l cng tc t mt chiu. S dng cc thit b in mt chiu trong trng
hp ny nhm to ra lc ht n nh cho phanh in t.
63
Hnh 2-11. T ng hn ch qu ti tc cao v hn ch
dng in dng.
64
65
Nguyn l hot ng ca h thng :
ng nt dng khn cp b
2
, r le d
1
c cp in. Tip im d
1
(1-2) ng cp in cho h thng
iu khin. Tip im d
1
(3 - 4) ng t duy tr ngun cp cho d
1
.
iu khin h thng lm vic theo trnh t t tc th nht n tc th 3 c thc hin bi
tay iu khin b
1
. y cn quan tm phn tch hot ng ca h thng khi a nhanh tay iu khin t
v tr "0" sang v tr c tc 3. Gi s, ngi iu khin a nhanh tay iu khin t v tr "0" sang v tr
"3" pha thu neo. Khi cc tip im (5-05),(9-09) v(11-011) ca tay iu khin b
1
ng. Tip im
(5-05) ng cp in cho cngtc t C
2
-sn sng cp ngun cho ng c thc hin theo chiu thu neo.
mc d cc tip im (9-09) v(11-011) ng ng thi nhng ng c thc hin khng gia tc ngay
tc th 3 do tip im ca rle thi gian d
4
(3 - 4) cn m. Nh vy, do (9-09) ng cngtc t C
4
v
rle thi gian d
4
c in lm cngtct C
5
c in. ng c bt u c gia tc t tc th hai ( cun
dy th nht c u YY) . Sau mt thi gian bng thi gian tr ca d4, tip im d4 (3-4) ng li,
ng c t ng chuyn sang lm vic tc th ba ( cun dy th hai u Y). trnh tnh trng bo
v qu ti gi tc th 3, h thng c rle thi gian d
5
. Khi ng c thc hin bt u lm vic tc
th 3, dng din rle dng in e
6
tc ng, tip im
e
6
(7 - 6) ng li nhng rle d
2
cha c cp in do d
5
(3 - 4) cn m. Nh vy, nh rle thi gian d
5
hin tng qu ti gi khi ng c bt u lm vic tc th 3 khng cn tr hot ng bnh thng
ca h thng. Rle thi gian d
6
c vai tr quan trng khi bt u a h thng vo lm vic. Ngay sau khi
phanh in t S
1
c cp in nh cng tc t C
7
tc ng lm ng cc tip im C
7
(1 - 2 - 3 - 4).
ng thi rle thi gian d6 cng c cp ngun. Thi gian tr ca d
6
tip im C
8
(15 - 16) kp
ng li (cng tc t C
8
mt in do ngt hnh trnh b
3
m ra di tc ng ca m ng ca phanh in
t S
1
).
Bo v qu ti cho h thng tc th ba c thc hin nh rle dng in e
6
. Khi ng c
ang lm vic tc th ba, nu b qa ti rle dng e
6
s tc ng tc thi lm e
6
(6 - 7) ng li. Rle
d
2
c cp ngun (do d
5
(3 - 4) ng trc ) lm d
2
(15 - 16) m ra. Lp tc cng tc t C
6
ngng hot
ng lm tip im C
6
(1 - 2; 3 - 4; 5 - 6) m, lm mt ngun cp cho cun dy tc ba. ng thi tip
im C
6
(19 - 20) ng li lm cng tc t C
4
v tip theo l cng tc t C
5
c cp ngun lm ng cc
tip im C
4
(1 - 2; 3 - 4; 5 - 6 ) v C
5
(1 - 2; 3 - 4; 5 - 6 ). ng c t ng chuyn v lm vic tc
hai. Mc d khng cn dng in qua rle e
6
, tip im e
6
(6 - 7) m ra nhng rle d
2
vn c cp
ngun do tip im chnh ca n d
2
(1 - 2) c ng li. Qu ti ca ng c tc mt c bo
v nh rle nhit e
5
. Qu ti chung cho ton h thng c thc hin nh rle nhit e
4
. Cc cu ch e
1,2,3
bo v ngn mch cho h thng iu khin; e
7,8
bo v ngn mch cho phanh in t. Bo v ngn mch
cho h thng c thc hin bi cu dao t ng hoc cu ch (cc thit b ny thng c t trn bng
in chnh v khng c th hin trn s nguyn l hnh 2 - 11c).
b)H thng truyn ng in neo vi ng c d b rto dy qun.
S nguyn l ca h thng c trnh by hnh 2 - 11e. H thng ny c iu khin gin
tip bng vic kt hp tay iu khin vi trm t. ng c thc hin c cu to c bit, c th xem nh
hai ng c c ghp ng trc v c chung mt v my. Stato ca n c hai cun dy, cun dy tc
thp c 2p = 6 lm vic vi phn rto dy qun. Vi cun dy ny h thng c th to c t 5 n 6
cp tc bng cch thay i in tr ph mc trong cun dy rto (c tnh 1 5, 7 hnh 2 - 11f). Cun
dy c tc cao 2p = 4 lm vic vi phn rto lng sc. iu khin h thng c thc hin nh tay
iu khin c v tr O v 6 v tr mi pha nng h. T v tr 1 n 5 tay iu khin thc hin thao tc
iu khin cho cun dy tc thp, iu chnh tc bng cch thay i in tr ph ca cun dy rto.
V tr 6 chuyn ng c sang lm vic tc cao. Hai v tr u pha th neo, cun dy tc thp ch
c u hai pha vi li in. y l trng hi hm ng nng ca ng c thc hin. Nh c in tr
ph c gi tr ln cun dy rto, ng c c c tnh hm 1T v 2T. Gi tr ca mmen hm c th iu
chnh c bng cch thay i in tr ph cun dy rto. T cc v tr 3, 4, 5 v 6 pha th neo ng
c thc hin lm vic bnh thng vi cc c tnh t 3T 5T v 6T. Khi th neo vng c su th
neo ln hn su th neo tnh ton ng c thc hin s cng tc ch hm ti sinh. Cun dy tc
66
cao c mmen quay nh (ch bng 0,2M
m
) nn ch dng thu dy cp trng trong qa trnh iu
ng tu.
67
Cp ngun K
2
K
10
Sn sng cp ngun
cho P
1
+(R
1

R
5
)

KB
_
Cc phn t chnh ca h thng v c im ca chng
M - ng c thc hin kiu kn nc, stato c hai cun dy vi cc thng s P
m
= 33/12,5 KW;
U
m
= 380V; I
m
= 70/25 A; n
m
= 720/1440 vng/pht; cos = 0,87/0,88; M
max
= 70/26,5 KGm; M
K
=
47/18 KGm; I
K
/I
m
= 3,5/5,1; ch cng tc 30 pht; trng lng 518 kg.
Tp
1
v Tp
2
- Cc bin p cp ngun cho mch iu khin v phanh in t. in p bin i
380/220V.
KB, KH
1
, KH
2
- Cc cng tc t o chiu. Cc cng tc t ny c kha lin ng v in m
bo an ton cho h thng (khi cng tc t ny ht th cng tc t kia khng c lm vic, trnh gy
ngn mch hai pha). Cng tc t KH
1
c nhim v u mt pha cun dy tc thp ca ng c c
cc c tnh 1T, 2T khi th neo.
KM, KD - Cc cng tc t tc - chng c kha lin ng v in. Ngoi ra, tip im ph ca
KD cn ngn mch tip im ca rle nhit PT
2
khi c qa ti tc cao th h thng vn hot ng
bnh thng cc cp tc thp.
K
1Y
K
4Y
- Cc cng tc t ba cc c nhim v iu chnh tc ca ng c cun dy tc
thp. Cng tc t K
2Y
v K
3Y
c kha lin ng v in trong mch. Cun dy ca cng tc t K
3Y
v K
4Y
c tc dng duy tr s gia tc ca ng c phi theo th t tng dn ngay c khi a nhanh tay iu khin
ti v tr tc th nm. H thng ny cho php ng c c gia tc bt u t cc c tnh 2B v 2T.
KT - Cng tc t cp ngun cho mch phanh in t. Ngoi ra, cng tc t ny cn c chnh
nh c in p ht, in p nh ph hp vi yu cu bo v in p thp v bo v khng cho h
thng. Cun ht ca cng tc t ny c cp ngun qua cc tip im ca rle nhit PT
1
v PT
2
. Cng
tc t KT khng lm vic s l cho h thng ngng hot ng hon ton.
TM - Phanh in t mt chiu. Cun ht in t ca phanh c cp ngun t cu chnh lu B
n
thng qua cc in tr r
1
, r
2.
Khi lm vic, tng lc ht cho phanh, in tr r
1
c ct ra khi mch
cp ngun. Khi bt u ngng lm vic, r
1
c a vo mch - r
1
ng vai tr ca in tr phng in.
PT
1
, PT
2
- Rle nhit ba pha dng bo v qa ti cho cun dy tc thp v tc cao. S
dng cc rle nhit ba pha nhm to ra kh nng d tr cho thit b bo v v ta bit rng, bo v
qa ti cho ng c in ba pha ch cn dng rle nhit hai pha l .
Nguyn l hot ng ca h thng :
Nguyn l hot ng ca h thng c trnh by tm tt bng cc s n gin v c cc k
hiu lu sau y:
K
1
- Tip im ca tay iu khin ang v tr ng
+ - Ngun cp mt chiu
- Ngun cp xoay chiu ba pha
t - Thc hin chc nng c tr thi gian

- Mch gm hai phn t mc song song vi nhau (v d: hai in tr R
1
, R
2
mc
song song)
68
KB
B
- K hiu ca cng tc t hoc rle
R
1
R
2
Cp ngun K
2
K
10
Sn sng cp ngun
cho P
1
+(R
1

R
5
)

KB
_
_
_
Mch 1Y - Chun b sn sng cho mch tip theo (th d chun b cp ngun cho cng tc t gia
tc 1Y)
X mch 1Y - M mch kha khng cho thit b sau lm vic (kha lin ng
v in).
TM - Ngng cp ngun bng cch ngt mch (v d: ngng
cp in cho phanh in t; m tip im K
1
ca tay iu khin).
- Phanh in t ang lm vic.
Chun b a h thng vo hot ng: ng cu dao t ng cp ngun cho h thng (t trn bng
in chnh - khng c th hin trn bn v). ng cu dao B
1
v cng tc dng khn cp By. Ngun
cp c a ti h thng iu khin, sn sng a h thng vo hot ng.
V tr 0
Din gii: v tr O ca tay iu khin, tip im K
1
ng. Ngun cp c a ti cc tip im
K
2
K
10
ca tay iu khin. ng thi, cng tc t KT c in sn sng cp in cho bin p TP
1
v tip
im ph ca n ng lm ngn mch K
1
, sn sng thc hin chc nng bo v O, cc cun dy stato
cha c cp in. Cc in tr iu chnh R
1
R
5
c mc ni tip vi nhau v c ni vi cun
dy rto.
Din gii: v tr 1 pha thu neo, tip im K
1
ca tay iu khin m ra (XK
1
) v cc tip im K
2
, K
5
c ng li (+K
2
; +K
5
). Cng tc t KT c cp ngun qua tip im ca chnh n (thc hin chc
nng bo v 0); +K
2
cp ngun cho cng tc t KB cn +K
5
cp ngun cho cng tc t KM. Cun dy tc
thp ca ng c thc hin c cp in qua cc tip im KB v KM. Ngoi ra, cc cng tc t ny
cn c cc chc nng:
Cng tc t KB cp dng in cho Tp
1
, cu chnh lu Bn v phanh in t TM. ng thi n ngn
mch (-) in tr r
1
. Dng qua phanh in t ln to lc ht tm ng lm gii phng trc ng c.
M cc tip im ph KB thc hin kha lin ng cc cng tc t o chiu KH
1
v KH
2
.
M tip im ph KM kha lin ng cng tc t KD khng cho ng c lm vic vi cun dy
tc cao.
V tri 1 pha thu neo (c tnh 1B)
69
K
1

Sn sng thc hin
bo v 0
Cp ngun K
2
K
10
Sn sng cp ngun
cho P
1
KT
C
M
P
+(R
1

R
5
)
K
1
X mch
KD
B
n
TP
1
KM
TM
C
M
P

KB
+K
5
X mch KH
1
X mch KH
2
+K
2
+r
1
r
2
X
_
+(R
1
R
5
)
_
_
_
_
Kt qu l: Cun dy tc thp ca ng c c cp in C
M
. C mi lin h in t
gia stato vi rto P. Trong mch cun dy rto c cc in tr iu chnh tc +(R
1
R
5
).
ng c gia tc tc th nht trn ng c tnh 1B (hnh v 2 - 11f).
V tr 2 thu neo (c tnh 2B)
v tr ny, hot ng ca h thng tng t nh trn; thm tip im K
10
ca tay iu khin ng
lm K
1Y
c in. in tr R
1
c ct i. ng c chuyn sang lm vic tc 2 (ng 2B - xem hnh
2 - 11f).
V tr 3 pha thu neo
Thm K
9
ng lm K
2Y
c in. in tr R
2
b ct mch. ng c chuyn sang lm vic tc 3
(ng c tnh 3B).
70
_
+K
10
K
1y
+(R
2
R
5
) C
M
P
R
1
+(R
3
R
5
)
_
+K
9
K
2y
C
M
P
R
2
_
_
K
1y
_
_
_
_
V tr 4 pha thu neo
Thm K
8
ng cng tc t K
3Y
c in ct thm R
3
. ng c chuyn sang lm vic tc 4
(ng 4B).
V tr 5 pha thu neo
Thm K
7
ng lm K
4Y
c in ct R
4
khi mch cun dy rto. ng c chuyn sang lm vic
tc 5 ng c tnh 5B.
V tr 6 pha thu neo
Tip im K
5
m lm cng tc t KM mt in ct ngun cp vo cun dy tc thp. ng thi
K
6
ng cp in cho cng tc t KD lm ng tip im ca n mch ng lc. Cun dy tc cao
nhn c ngun cp ba pha, tip im ph KD m kha lin ng cng tc t KM. ng c chuyn
sang lm vic tc 6 (ng 6B). Tc ny c cng sut nh nn ch dng thu th cp trng khi
iu ng tu.
71
_
+K
8
K
3y
+(R
4
R
5
) C
M
P
R
3
_
+K
7
K
4y
+ R
5
C
M
P
R
4
+ R5
C
M
P
X K
5
X
X mch KM
+ K
6
KD
KM
K
1y
_
_
_
_
Qu trnh th neo:
V tr 1 - ng 1T.
ch ny, K
4
ng KH
1
c in. Cun dy tc thp c u
hai pha vi li. ng c lm vic ch hm ng nng trn ng c tnh 1T. Cun dy rto c
mc vi cc in tr R
2
R
5
m bo to c mmen hm cn thit th neo n nh tc th
nht.
V tr 2 - ng 2T.
Thm K
10
m, K
1Y
b mt ngun. in tr ph R
1
c a thm vo mch cun dy rto. ng c
c chuyn sang lm vic c tnh 2T. Tc th neo tng.
V tr 3 - ng 3T.
v tr ny, h thng hot ng ging nh v tr 3 khi thu neo ch khc l lc ny KH
2
c cp
ngun cn KB th khng. ng c thc hin c gia tc trn c tnh 3T. Nu th neo n nh v tr
ny, ng c thc hin s lm vic ch hm ti sinh.
cc v tr 4, 5, 6 ca tay iu khin, h thng cng hot ng nh cc v tr tng ng khi thu
neo. ng c ln lt c gia tc trn c tnh 3T, 4T, 5T v 6T i xng vi cc c tnh 3B, 4B, 5B
v 6B pha thu neo.
Bo v h thng:
Bo v ngn mch c thc hin nh cu dao t ng cp ngun chung cho ton h thng (khng
c th hin trong s nguyn l). Bo v ngn mch cho mch iu khin c thc hin nh cc
cu ch CC
1
v CC
2
. Bo v "0" c thc hin nh cng tc t KT. Bo v qu ti cho cun dy tc
thp nh rle nhit ba pha PT
1
. Vi tc cao - rle nhit PT
2
. Khi ng c b qa ti cun dy tc
cao (tc n
C
) h thng vn hot ng bnh thng cc cp tc ca cun dy tc thp nh c tip
im ph KD sau tip im rle nhit PT
2
.
c) H thng truyn ng in neo vi b K lp trnh c PLC
72
X K
10
+(R
1
R
5
) C
M
P
R
1
X
K
1y
X K
4
X
KH
1
+(R
3
R
5
) C
M
P
K
2y
+K
9
_
X mch KB
X mch KH
1
+K
3
Bn
Tp
1
TM
+r
1
r
2
_
X
(R
1
R
2
)
KH
2
K
3y
+(R
2
R
5
) C
M
P
X mch KB
X mch KH
2
+K
4
Bn
Tp
1
TM
+r
1
r
5
_
X K
1
KH
1
X
+K
10
_
R
1
K
2y
+K
5
X mch
KD
KM
Chun b
cho bo v
"0"
CU HI
1. Khai nim , cac yu cu va phn loai h thng neo
2.nh mc cung cp neo tu thy
3. Cac ch hoat ng cua h thng tdd neo, cc giai on ca qu trnh thu neo .
4. Phng php tnh ton la chn ng c thc hin trong h thng neo
5. Yu cu chung i vi h thng TDD neo va cac h thng neo ph bin hin nay .
6. Truy n ng in neo vi ng c di b roto lng soc 3 tc .
7. Truy n ng in neo vi ng c di b roto dy qun .
THI THAM KHO
s 01:
1.Phn tch cc lc tc dng ln bnh li v khi nim v m men cn , mmen quay tu ( 5 im )
2.H thng li hokushin ( ch li lp , li n gin ). ( 4 im )
( 1 im dnh cho trnh by v sng to )
s 02:
1. Chc nng , yu cu i vi h thng li tu thy ( 5 im ).
2. Truyn ng in neo vi ng c d b ba pha rotor lng sc ba tc ( 4 im )
( 1 im dnh cho trnh by v sng to )
s 03:
1. Cc phng php to mch lp trong h thng li tu thy . ( 5 im )
2. Yu cu chung i vi h thng truyn ng in neo v cc h thng ph bin hin nay( 4
im ) .
( 1 im dnh cho trnh by v sng to )
s 04:
1. H thng li t ng ARKASS - AA1. ( 5 im )
2. Chc nng ,s cu trc h thng neo( 4 im )
( 1 im dnh cho trnh by v sng to )
s 05:
1. Yu cu v phn loi h thng T neo( 5 im )
2. H thng li gylot (mch li lp v li n gin )
( 1 im dnh cho trnh by v sng to )
s 06:
1. S K thy lc h thng li gylot ( 5 im )
2. Phn tch cc giai on ca qu trnh thu neo , gin ph ti ( 4 im )
( 1 im dnh cho trnh by v sng to )
s 07:
1. iu khin li lp : nh ngha , hm K , s khi ( 5 im )
2. TDD neo vi ng c d b rotor dy qun ( 4 im.
( 1 im dnh cho trnh by v sng to )
s 08:
1. Cc ni dung c bn ca ch li t ng , s khi , hm K( 5 im )
2. Chn ng c cho h thng neo . ( 4 im )

( 1 im dnh cho trnh by v sng to )
73