You are on page 1of 53

22/01/2013 1

G. Karapici - Hyrje n MATLAB


Viti Akademik 2009-2010
HYRJE N MATLAB
Bazat e Kontrollit Automatik
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 2
Pr far shrben ky Leksion
t jap informacionet e nevojshme pr
prdorimin e Matlab e Simulink n punt
Laboratorike t Kontrollit Automatik;
t jap nj panoram t prgjithshme (jo
t gjithn) te mundsive te Matlab per
formulimin dhe zgjidhjen e problemeve te
kontrollit automatik.
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 3
Ku mund t gjenden informacione t tjera?
Faqja web e Mathworks:
www.mathworks.com
duke ndjekur linket n zrin support ka
mundsi t gjenden manuale t Matlab n
format pdf:
http://www.mathworks.com/access/helpde
sk/help/techdoc/matlab.html
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 4
Argumentet e trajtuara
Prshkrim i prgjithshm i Matlab
Tabloja e funksioneve t prcaktuara
Prcaktimi i matricave dhe vektorve
Prcaktimi i polinomeve
Paraqitja e sistemeve dinamike lineare
Analiza e sistemeve t kontrollit
Paraqitja grafike e t dhnave
Ambienti i simulimit Simulink
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 5
Prshkrimi i prgjithshm i MATLAB
MATLAB ( = MATrix LABoratory):
nj gjuh programimi pr aplikime shkencore
numerike
Nj gam e gjer funksionesh t prcaktuara
Interpretues i komandave
mundsi pr t shkruar funksione t reja
libraria e TOOLBOX pr aplikime t ndryshme;
p.sh.(Signal Processing, Analiza dhe sinteza e
rregullatorve,).
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 6
Ndrfaqja e MATLAB-it
Ndrfaqja e prdoruesit : Komanda Window jep
akses direkt n interpretuesin (shkrimi direkt i
komandave).
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 7
MATLAB si kalkolatrie
Mnyra m e thjesht pr vlersimin e
shprehjeve numerike.
Shembull: pr llogaritjen e shprehjes


Mjafton q t shkruajm me shfaqjen e prompt :
4 + sqrt(2) -sin(0.2*pi)^2 + exp(2)
ans=12.4578
Rezultati shkruhet n variablin ans.
2 2
2 0 2 4 e + + ) * . sin( t
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 8
Prcaktimi i variablave
Mund t prcaktohen variabla dhe shprehje jo
numerike m t ndrlikuara.
Shembull:
a=4; b=2;
a*b
ans =
8
Pr t fshir nj variabl (p.sh. a):
clear a
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 9
Workspace
do variabl i prcaktuar n kt mnyr ruhet
n kujtes, n Workspace.
Komanda whos tregon nj list variablash t
prcaktuar:
whos
Name Size Bytes Class
a 1x1 8 double array
ans 1x1 8 double array
b 1x1 8 double array
Totali sht 3 elementa q prdorin 24 bytes
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 10
Leximi dhe shkrimi n file
Me ann e komandave load dhe save sht e
mundur t ruhen n file variablat e workspace.
load emrfile variabli1 variabli2 ...ngarkon nga file
emrfile.mat variablat sipas lists.
save emrfile variabli1 variabli2 ... shkruan n filn
emrfile.mat variablat sipas lists.
load emrfile ngarkon t gjitha variablat n emrfile
save emrfile ruan t gjith workspace n emrfile.

22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 11
Shembuj funksionesh t prcaktuara
Funksione trigonometrike (sin, cos,
tan, acos, asin, atan);
Eksponenciale e logaritmike (exp,
log, log10, sqrt);
Numra komplekse (abs moduli,
angle faza, real pjesa reale,
imag pjesa imagjinare);
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 12
Disa shembuj t thjesht
Llogaritja e modulit t numrit kompleks 2+3i:
abs(2+3*i)
ans =
3.6056

Llogaritja e

20*log10(abs((2+3*i)/(4+6*i)))
ans =
-6.0206
10
2 3
20
4 6
i
log
i
| | +
|
+
\ .
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 13
Inf & NaN
Disa operacione numerike mund t shkaktojn
probleme, q sinjalizohen nga Matlab duke
shkruajtur si rezultat variablat Inf e NaN.
Shembuj:
5/0 0/0
Warning: Warning:
Divide by zero Divide by zero
ans = Inf ans = NaN
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 14
Nj funksion themelor
help
help i ndjekur nga emri i nj funksioni jep
prshkrimin dhe sintaksn e prdorimit t
atij funksioni;
help vetm jep listn e t GJITH
funksioneve t Matlab, t rreshtuara sipas
kategorive.
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 15
Prcaktimi i matricave
Si prcaktohet nj matric n Matlab?

Shembull: t prcaktohet matrica 2x2
A=[1,2;3,4]
A = 1 2
3 4
Si arrihen elementet e nj matrice:
A(1,2)
ans =2

1 2
3 4
(
=
(

A
Indekset (rreshti e kolona) e elementit me interes
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 16
Wildcard
Pr marrjen e vlerave t nj rreshti ose kollone
t nj matrice, prdoret wildcard:
Shembull.: t zgjidhet rreshti i par i matrics A
A(1,:)
ans =
1 2
Shembull.: t zgjidhet kolona e dyt e matrics A
A(:,2)
ans =
2
4
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 17
Przgjedhja e nnmatricave
N se prcaktojm:
B=[1,2,3;4,5,6]
B =
1 2 3
4 5 6
Do t kemi:
B(1:2,2:3)
ans =
2 3
5 6
Indekset e nnmatrics me interes
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 18
Operacione elementare me matrica
Prcaktohen operatort: +,-,* e ^.
Matrica e trasponuar:
A
ans =
1 3
2 4
Matrica inverse:
inv(A)
ans =
-2.0000 1.0000
1.5000 -0.5000
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 19
Operacione elementare me matrica (2)
Determinanti:
det(A)
ans =
-2
Vlerat e veta:
eig(A)
ans =
-0.3723
5.3723
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 20
Operacione t tjera
Kujdes: NUK deklarohen paraprakisht
dimensionet e nj matrice.

Operacione t tjera :
size llogarit dimensionet e nj matrice
rank llogarit rangun e nj matrice
trace llogarit gjurmn e nj matrice
norm llogarit normn e nj matrice
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 21
Disa matrica t veanta
eye(n,n) matric njsi n*n;
zeros(n,m) matric me zero n*m;
ones(n,m) matric di uni n*m;
rand(n,m) matric n*m me elemente t
shprndar uniformisht midis 0 dhe 1.
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 22
Vektort
prfaqsojn polinome (nj polinom prshkruhet
nga vektori i koefiientve t tij);

prfaqsojn sinjale (nj sinjal prfaqsohet nga
nj seri vlerash q ai merr n nj bashksi
astesh t kohs, pra nga nj vektor)
Vektort kan dy funksione themelore n Matlab:
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 23
Vlera
fillestare
Vlera finale
Hapi
Prcaktimi i vektorve
v=(0:10)
v =0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
v=(1:0.5:3)
v =1.0000 1.5000 2.0000 2.5000 3.0000

22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 24
Prcaktimi i matricave (2)
1. Matrica rresht ose kolon:
v=[3 6 1 7]
v =
3 6 1 7
2. Polinome: paraqiten si vektor:
Sh.

pol=[3 2 1]
pol =
3 2 1
2
3 2 1 s s + +
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 25
Operacione me polinome
llogaritja e rrnjve roots


roots (pol)
ans =
-0.3333 + 0.4714i
-0.3333 -0.4714i
Vlersimi n nj pik polyval
polyval (pol,0)
ans =
1
2
3 2 1 0 s s + + =
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 26
pol1=[1 1];pol2=[1 1];
polprod=conv(pol1,pol2)
polprod =
1 2 1
Operacione me polinome (2)
( ) ( )
2
1 1 2 1 s s s s + + = + +
Shumzimi i polinomeve conv
Shembull:
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 27
Sisteme Dinamike Lineare
Nje sistem dinamik linear invariant mund
te pershkruhet:
Ne formen e variablave te gjendjes me anen e
kater matricve A,B,C,D;
Ne formen e funksionit transmetues, me anen
e dy polinomeve N(s) e D(s).
Matlab pranon percaktimin e sistemeve
lineare ne dy menyrat e mesiperme
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 28
Prcaktimi i sistemeve dinamike lineare
(t vijueshm n koh)
Me ane te ekuacioneve te gjendjes
Prcaktohen matricat A,B,C,D ne workspace;
Prcaktohet sistemi i hapur me ann e
komands
ss (A,B,C,D).
Me ann e funksionit transmetues
Prcaktohen polinomet numrues e emrues
(numruesi dhe emruesi i FT) ne workspace;
Prcaktohet sistemi i hapur me ann e
komandes
tf(numrues,emrues)
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 29
Shembull 1
Jepet sistemi i hapur:

3 3
4 2
x x u
y x u
= +
= +
A=-3;B=3;C=4;D=2;
sistemi i
hapur=ss(A,B,C,D)

a =
x1
x1 -3

b =
u1
x1 3

c =
x1
y1 4

d =
u1
y1 2
Modeli i sistemi i hapurt t
vijueshm
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 30
Shembuj (2)
num = [1 1]; em = [1 3 16];
sistemi i hapur = tf (num,em)
Transfer function:
s + 1
--------------
s^2 + 3 s + 16
( )
2
1
3 16
s
G s
s s
+
=
+ +
sistemi i hapur ka funksion transmetues:
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 31
Lidhja e sistemeve
Pr hallkat e sistemeve lineare prdoren
operatori normal: +,*,/ me kuptimet:
+ lidhje n paralel;
* lidhje n seri;
/ lidhja e kundrt.
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 32
Shembuj lidhjesh sistemesh
rrdrejt = g1*g2; S_hapur =rrdrejt*g3
S_mbyllur = rrdrejt/(1+ S_hapur)
g1=ft(num1,em1).
num1=[1,2,3 ]
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 33
Vektori i vlerave t hyrjes
Vektori i kohve
Funksionet e gatshme per simulim:
impulse - simulim i prgjigjes ndaj ngacmimit impulsit;
step - simulim i prgjigjes ndaj ngacmimit shkall;
initial - simulim i lkundjeve t lira;
lsim - simulim me hyrje dhe gjendje fillestare fardo.
Sintaksa:
[y,t]=step (sistemi i hapur);
[y,x]=lsim (sistemi i hapur,u,t);
Simulimi i sistemeve lineare
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 34
Shembull
sistemi i
hapur=tf(1,[1 1]);
t=(0:0.01:5);
u=sin(2*pi*2*t);
y=lsim(sistemi i
hapur,u,t);
plot(t,y)
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 35
Analiza e sistemeve t kontrollit
1) bode (sistemi i hapur)
Vizaton diagramat Bode;
2) margin (sistemi i hapur)
Si bode por llogarit the
kr
, rezervn n faz dhe
amplitud;
3) nyquist (sistemi i hapur)
Vizaton diagramin Nyquist (KAF);
4) rlocus (sistemi i hapur)
Vizaton Vendin Gjeometrik t Rrnjve (VGjR);
Pr problemet e kontrollit t sistemeve lineare
invariante NHND (SISO) egzistojn funksionet:
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 36
Shembull 1
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 37
Shembull 2
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 38
Paraqitja grafike
I. Grafikt 2D:
N shkall lineare:
plot(x,y) vizaton grafikun e pikave me
Abcisa elementt e vektorit x
Ordinata elementt e vektorit y
N shkall gjysmlogaritmike o logaritmike:
semilogx, semilogy, loglog e njejta sintakse si plot
Diagrama polare:
polar
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 39
II. Funksione t tjera t dobishme:
Ndryshimi i shkalls
axis([xmin,xmax,ymin,ymax])
Mbivendosje e shum grafikve
hold
Vendosja e rrjets n grafik
grid
Titulli dhe etiketat e boshteve
title (..), xlabel(..), ylabel(..)
shum grafik n nj dritare
subplot
Vendosja e nj teksti n figur
gtext
Paraqitja grafike
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 40
Paraqitja grafike
Grafik 3D, animime, rendering: shih
manualin e Matlab-it!
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 41
Ambienti SIMULINK
Simulink: nj ambient grafik pr simulimin e
sistemeve komplekse.
Prse nuk mjafton Matlab?
Shpesh sht e nevojshme t simulohen sisteme
komplekse, t prbr nga blloqe t shumt t lidhura
ndrmjet tyre;
Shpesh blloqe t veant jan jolinear;
N nj sistem mund t jen t integruara hallka t
vijueshme dhe diskrete.
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 42
Parimi i funksionimit
Simulink prmban nj librari blloqesh q
prshkruajn elemente statik e dinamik
elementar;
Prdoruesi kompozon bllokskemn e sistemi
i hapurt q do t simulohet duke lidhur
blloqet elementare;
Simulink gjeneron automatikisht ekuacionet
dhe zgjidh problemin numerik t simulimit t
dshiruar.
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 43
Parimi i funksionimit (2)
Simulink bashkvepron me Matlab nprmjet
Workspace

Modelet e Simulink-ut mund t prmbajn variabla
t Workspace;

Rezultati i simulimeve mund t eksportohet n
Workspace e t analizohet me Matlab.
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 44
Ndrfaqja grafike
Duke shtypur simulink n
prompt-in e Matlab-it hapet
libraria e modeleve.

Prej ktu mund t krijojm nj
model t ri (flet e bardh) e t
kompozojm me an hallkash
t ndryshme sistemi i hapurn
q do t simulohet.
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 45
Nj model i ri
Menyja e Simulink prmban pjesn m t madhe t
blloqeve q prdorim.
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 46
Librarit kryesore t SIMULINK
Blloqe dinamike me
koh t vijueshme
Blloqe dinamike me
koh t diskrete
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 47
Librarit kryesore t SIMULINK
Rezultatet n dalje
(Sinks)
Sinjalet e hyrjes (Burimet)
Blloqet jolineare
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 48
Shembull
Dshirojm t simulojm me Simulink sistemi i
hapurn e mposhtm t kontrollit q prmban nj
jolinearitet:
u(t)=1(t).
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 49
Blloqet q do prdoren
Blloku Transfer Function, menu Continuous;
Blloku Saturation, menu Nonlinear;
Blloku Sum, menu Continuous;
Blloku Step, menu Sources;
Blloku To Workspace, menu Sinks;
Operacionet q ndiqen jan:
Trhiq secilin prej blloqeve n dritaren e modelit;
Lidhi blloqet sipas bllok skems se dhn t sistemi i
hapurt;
Duhet t prcaktohen parametrat brenda secilit Bllok.
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 50
Modeli dhe parametrat
Amplituda dhe
koha e fillimit t
impulsit shkall
Nivelet e
ngopjes
Polinomet e
F. T.
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 51
Parametrat e simulimit
Prdoruesi duhet t prcaktoj:
Kohn e fillimit dhe
mbarimit t simulimit;
Metodn e zgjidhjes
numerike t Solver (n se
problemi krkon metoda t
veanta);
Parametrat e Solver (ne
prgjithsi ato default ecin
mire).
22/01/2013
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010 52
Nisja e simulimit dhe analiza e rezultateve
plot(y) ne prompt e Matlab lejon te visualizohet rezultati i
simulimit.
22/01/2013 53
G. Karapici - Hyrje n MATLAB
Viti Akademik 2009-2010
HYRJE N MATLAB
Bazat e Kontrollit Automatik

You might also like