UNIVERZITET U BEOGRADU POLJOPRIVREDNI FAKULTET

Seminarski rad iz predmeta: Zatita zemljita od erozije

Tema:

Potporni zidovi

Profesor: Mirko Nedi

Student: Dina Mahmoud

Beograd 2012

Sadraj

1. Zemljani pritisak na potporne zidove.......................................................................1 2. Dimenzionisanje potpornih zidova...........................................................................2 2.1. Aktivni i pasivni pritisak na zidove...............................................................5 2.1.1. Aktivni pritisak.........................................................................................5 2.1.2. Pasivni pritisak.......................................................................................10 2.2. Stabilnost potpornih zidova.........................................................................11 2.2.1. Izrada masivnih potpornih zidova..........................................................12 3. Problem filtracije i dreniranja.................................................................................13 4. Nastanak i posledica kretanja tla............................................................................14 5. Primena geotekstila u potpornim zidovima............................................................15 6. Uticaj podzemne vode na zid..................................................................................16 7. Uticaj kohezije tla na potporni zid..........................................................................17 8. Literatura.................................................................................................................19

1. Zemljani pritisak na potporne zidove

Potporni zidovi su konstrukcije namenjene prijemu bonih sila potisaka zemljita ili vode. Imaju iroku primenu prilikom izgradnje: puteva, eleznica, obalno-utvrda i u mnogim drugim sluajevima. U statikom smislu oni su uglavnom konzolni nosai ukleteni donjim krajem u zemljite. Kruti potporni zidovi su podeljeni u dve osnovne grupe: o Masivni ili gravitacioni zidovi (slika 1 a) o Olakani (ojaani) potporni zidovi (slika 1 b,c,d)

a) masivni zid

b) zid sa konzolnom stopom

c) zid sa kontaforom

d) potporni zid Slika 1.- Kruti potporni zidovi

Masivni potporni zidovi su veih dimenzija, a izrauju se od kamena, betona i opeke. Ojaani potporni zidovi su manjih dimenzija poto se izrauju od otpornijeg materijala, kakav je i armirani beton.Pri projektovanju potpornih zidova uglavnom se kortiste tipski oblici koji su ispitani za svaki sluaj optereenja.Potporne konstrukcije obino slue za bono pridravanje tla kad god to izgradnja neke graevine ili ureenje zemljita zahteva.Takve su konstrukcije znaajno skuplje.

2. Dimenzionisanje potpornih zidova

Dimenzionisanje potpornih zidova vri se iz uslova dozvoljenih napona u tlu, stabilnosti na klizanje i stabilnosti na preturanje.

Odreivanje napona u tlu Naponi u tlu odreuju se za zbirne uticaje momenata i vertikalnih sila koji deluju u teitu spojnice T

Slika br.2 ematski prikaz potpornog zida

Za zbirni moment M i vertikalnu silu V, naponi u vlaknima 1 i 2 su: gde je: M moment sile H u odnosu na teite temelja spojnice T F - povrina temeljne spojnice W - otporni moment temeljne spojnice U sluaju kada je 2<0 odnosno kada spojnica beton-tlo ne moe da primi napone zatezanja, mora se odrediti irina stope koja na celoj povrini trpi napone pritiska. Ova irina se odreuje iz uslova iskljuenja zone zatezanja. Poloaj sile V odreen je izrazom:
z.dozv.

M V

Odstojanje od ivice jezgra preseka do maksimalno pritisnute ivice preseka je:

B e 2

Slika br. 3-Kontrola napona u sluajevima pojave napona zatezanja u temeljnoj spojnici

Pa je irina aktivnog preseka koji prima pritiske, pri naponu , jednaka 3 , odnosno sila je na ivici jezgra preseka. Kako su u, tom sluaju, lanovi sa desne strane jednakosti ( ) meusobnojednakitoje: max
z.dozv.

Stabilnostnaklizanje Stabilnostnaklizanjejeodreenaiz uslova da je koeficijent klizanja : nk gde je: k - dozvoljeni koeficijent sigurnosti na klizanje - je ugao unutranjeg trenja tla Vrednosti dozvoljenog koeficijenta sigurnosti naklizanje k zavise od vrste tla i optereenja k 1.5 (1.9) za peskovito i ljunkovito tlo k 2.0 (2.5) za glinovito tlo

Stabilnost na preturanje Stabilnost na preturanje odreuje se iz uslova da ne doe do preturanja oko najisturenije take poprenog preseka zida. Koeficijent stabilnosti na preturanje dat je izrazom: np 1.5

gde je: Mp - moment preturanja, odnosno moment svih sila koje deluju tako da tee da preture zid oko najisturenije tacke poprecnog preseka zida Ms - je moment stabilnosti, odnosno moment svih sila koje deluju tako d asprece preturanje oko te tacke

2.1. 2.1.1. Aktivni pritisak

Aktivni i pasivni pritisak na zidove

U sluajevima kada seprojektuje kaskadno oblikovan teren, ili ukopana konstrukcija, vri se zasecanje tla. Tako profilisan teren nije u stanju da samostalno stoji i da ne doe do obruavanja, kao posledice savlaivanja unutranjeg terena izmeu estica tla. Pritisak zemlje koji bi doveo do obruavanja naziva se zemljani pritisak. On se prihvata potpornim konstrukcijama. Intenzitet aktivnog zemljanog pritiska odreuje se iz uslova da se tlo potporne konstrukcije nalazi u stanju granine ravnotee, da ne postoji trenje izmeu potpornog zida i tla iza zida, i da je teren na vrhu zida horizontalan.

Slika br. 4- Odreivanje zemljanog aktivnog pritiska

Vertikalni napon na dubini z je: Horizontalni napon, prema Rankinovoj teoriji, na istoj dubiji je: a-koeficijent horizontalnog zemljanog pritiska

 Za ovako odreene funkcije promene vrednosti napona 1 i , dobijamo vrednosti horizontalnih pritisaka u karakteristinim nivoima po jedinici povrine izraenih u KN/m. po p pz ph Tada je ukupna horizontalna sila pritiska: h Koja deluje u teistu povrine dijagrama horizontalnih pritisaka h h U sluaju kada postoje dva sloja tla, sa razliitim karakteristikama tada se moraju uzeti u obzir koeficijent horizontalnog zemljanog pritiska, a zavisno od toga u kom sloju se vri proraun pritiska.

Slika br. 5Odreivanje aktivnog zemljanog pritiska u sluaju dva sloja tla sa razliitim karakteristikama

Vrednosti koeficijenta horizontalnih zemljanih pritiska za slojeve I i II su: a1 a2 Horizontalni pritisci u karakteristinim nivoima su: p p1 p2 p3 Horizontalna sila pritiska sloja I je: H1 Koja deluje na udaljenju S1 Horizontalna sila pritiska sloja II je: H2 Koja deluje na udaljenju: S Ukupna horizontalna sila pritiska: H H1+H2 Koja deluje na udaljenju: S
( )
1

a1
1 2 1+ 1) 1) 2

a1 a2
1)

a2

h1

Sa ovako odreenim vrednostima horizontalnog zemljanog pritiska vri se dimenzionisanje potporne konstrukcije, odnosno potpornog zida, koja prima te uticaje.

Veliina bonog pritiska (potiska) koji deluje na potporni zid zavisi od tipa kakvo e kretanje potpornog zida izazvati u odnosu na ispunu i od vrsta tla. Ukoliko zid pomerimo dalje od ispune, izvesna koliina ispune e teiti da po nekoj ravni klizne nadole i na zidu. To je aktivan pritisak.

Slika br.6- Aktivno stanje

Kada se zid kree prema tlu, ono ce pruiti otpor tom kretanju, ali e opet doi do oformljenja klizne ravni i kretanje prizme nagore i prema ispuni. Ovom prilikom javljaju se vei otpori tla i to stanje naziva se pasivni pritisak.

Slika br.7-Pasivno stanje

Ako promenu vrednosti bonog pritiska nanesemo na ordinate, a nju ujedno smatramo kao poetni poloaj zida, sa desne strane e biti prikazano pomeranje zida ka ispuni, a sa leve od ispune.

Slika br.8- Veliina bonog pritiska na potporni zid

Znai ukoliko se zid pomera ka ispuni, izaziva pasivni otpor tla; ako se pomera od ispune, izaziva aktivni otpor tla, dok se za vrednost totalnog pritiska u taki A zid nee pomerati. Hidrostatiki pritisak vode na potporni zid je srazmeran njegovoj visini, pa sainjava dijagram optereenja u obliku jednakostraninog trougla.

Slika br.9- Pritisak vode na zid

Sila hidrostatikog pritiska deluje u teistu ovog trougla, a jednaka je proizvodu zapremine trostrane prizme (duina 1 m ) i zapreminske mase. Kod kosih zidova izraz uveava za sinus nagiba prema vertikali, pa se dobija izraz se . Pritisci zemljita na

potporne konstrukcije tla iza zida po nekoj kliznoj ravni, to predstavlja stanje granine ravnotee.

2.1.2. Pasivni otpor tla

Pasivni otpor tla javlja se kod konstrukcija koje prouzrokuju deformacije usmerene ka tlu.On predstavlja granini otpor koji se moe suprotstaviti prinudnom pomeranju potporne konstrukcije prema tlu.Deformacija mora biti toliko velika da aktivira unutranji otpor tla. Pasivni napon tla dat je izrazom: p-koeficijent pasivnog horizontalnog zemljanog pritiska p

Za ovako odreene funkcije promene napona vrednosti napona i , dobijamo vrednosti horizontalnih otpora tla u karakteristinim nivoima (po jedinici povrine): p ph Tada je ukupna horizontalna sila pasivnog otpora tla: H

2.2.

Stabilnost potpornih zidova

Da bi potporni zid bio stabilan mora da bude dovoljno siguran protiv pojave klizanja, tj da se athezija izmeu zida i zemlje moe suprotstaviti uticaju horizontanih spoljnih sila.Za ispitivanje se uzima kontrolna spojnica temeljne stope.Na ovaj nain se dobija sila trenja koja je proizvod vertikalne komponente rezultante i koeficijenta trenja. U zavisnosti od vrste materijala, za zid i tla na kontaktnoj povrini, dat je pregled koficijenta trenja u tabeli 1 : Tabela br.1- Vrednosti koeficijenta trenja tg Materija u podlozi i zidu Pesak i ljunak sa opekom Suv pesak i beton Vlaan pesak i beton Beton i stena Krenjak na krenjak Koherentno tlo tg 0.528 0.700 0.468 0.780 0.740 tg

Sila trenja moe biti vea od smicue sile koju ini horizontalna komponenta rezultante. Odnos sile trenja i sile smicanja (klizanja) izrazava se preko koeficijenta sigurnosti protiv klizanja Fs gde je: F - sila trenja tg- koeficijent trenja

Ukoliko je koeficijent klizanja manji od 1.5, tada se radezupaste stope masivnog zida (slika 10 a), ili se zakosi (slika 10 b). Kod ojaanih armirano-betonskih zidova obrazuje se zub (slika 10 c).

a)

b)

c)

slika br.10- Sigurnost na klizanje

2.2.1. Izrada masivnih potpornih zidova

Masivnim zidom smanjujemo kosine strmih nasipa, tako da ga postavljamo u nagibu 4:1, 6:1, pa sve do vertikale. Strmiji nagibi zidova od 3:1 se primenjuju samo kod manjih visina. Izbor vrste zidova zavisi od mesnih uslova, cene graevinskog materijala i radne snage. Gornja ivica zida se obino obrauje tako sto kosina terena treba da bude bar za 10 cm udaljena od ove ivice. irina u kruni za betonski zid je najmanje 50cm, za kamene zidove 60cm i za zidove zidane ,,u suvo 1m. Zbog velikih duina zidova i zbog mogunosti sleganja, izvoenje radova se obavlja u segmentima, duine 4-8m.spojnice (dilatacione fuge) su irine 1-2cm, a zalivaju se butimenskim sredstvima. Dubina fundiranja se uzima od 80-100cm u tlu koje moe da primi optereenje zida. Ako teren ima blai nagib od nasipa, onda zid, ukoliko je udaljeniji od planuma puta, ima manju visinu.Ovde na visinu zida utie i veliina prepusta. Pored ovog reenja moe da se radi vertikalni zid prepusta ili zid sa konzolom pri vrhu.

3. Problem filtracije i dreniranja

U sluaju da je iza potporne konstrukcije raskvaeno zemljite, onda e ono da stvara znatne pritiske usled poveanja zapreminske mase ili usled bubrenja. Vrednost ovog pritiska je teko odrediti, pa je najbolje sredstvo za to zamena takvih glinovitih tla peskovito-ljunkovitim materijalima. Ukoliko takvih materijala nema u blizini, onda treba izvriti povrinsko odvodnjavanje i izraditi sistem filtra. Svaki proces filtracije i dreniranja iza zida smanjuje pritisak tla jer eliminise uticaj hidrostatikog protiska (vode). Na zidovima se ostvaruju otvori za oticanje vode (barbakarne), na razmaku 2-4m, i to pri dnu zida. U prolosti se nedovoljno obraala panja na prirodu materijala od kojeg je izraen filtar. Mautim, uvidelo se da filtar mora funkcionisati tako da spreava unosenje mulja (zamuljavanje), a takoe, i iznoenje finog materijala sa vodom (ispiranje). Filtarski material treba da prui mali otpor proticanju vode, ali i da se suprotsavi prolasku mulja i tako spreava zguenje ili unutranju eroziju.Vrlo esto filtar se zatvara vodonepropusnim slojem jer se zabranjuje meanje povrinske i podzemne vode.Najee se rade vertikalni filtri.Mada se ovde zbog pritiska filtracije poveava optereenje na zid. U sluaju koso postavljenog filtra nema dodatnog pritiska na zid.Za ispunu gde je mogue kvaenje sa boka povrinska voda se odvodi rigolima

4. Nastanak i posledice kretanja tla

Svaka kosina je stalno izrazena dejstvu prirodnih sila koje tee da je ublae. Proces, koji tom prilikom nastaje, moe se odvijati skoro neprimetno ili naglo u vidu teenja. Pod erozijom kosina podrazumevamo pokretanje tla sa i bez izraene klizne ravni, a to su: osipanja, odronjavanja i klizanja. Osipanje je pojedinano ili skupo kotrljanje proizvoda raspadanja stene niz kosinu. Odronjavanje je naglo otkidanje blokova stena i mase tla. Klizanje je kretanje raskvaene mase tla u povrinskoj zoni terena. Ova pokretanja tla najee nastaju u glinovitom zemljitu sastavljenom od mnogo sitnih pukotina u koje lako prodire voda. Poto voda naruava stabilnost i koheziju izmeu estica gline, najpre nastaje proces otkidanja, zatim proces puenja i najzad nastaje teenje tla. Klizita se manifestuju laganim i dugotrajnim kretanjem zemljanih masa na prirodnim padinama po povrini klizanja, koje je samo nekad praeno prevrtanjem. Uzroci koji mogu izazvati klizanje tla su: o o o o o o o o Velika strmina, kosina i nagib slojeva tla Ovlaenost povrine po kojoj se vri klizanje Naruavanje prirodne ravnotee tla izrazom nasipa ili useka Dinamini potresi od vozila na putevima i eleznici Potresi usled miniranja Zemljotresi Pokreti lavina i Dejstvo mraza.

5. Primena geotekstila u potpornim zidovima

Geosintetici su graevinski materijali koji su po svojoj prirodi sintetiki materijali ili spojevi sintetikih i pritrodnih materijala. Isporuuju se u obliku rolni, panela ili traka koje se u praksi iroko koriste, prevashodno u geotehnikim, hidraulikim, saobraajnim i ekolokim primenama. Danas je u svetu teko zamisliti bilo kakav vei zahvat u oblasti radova u tlu, a da se pri tome ne koristi neki iz iroke palete materijala koje nazivamo geosintetici. Na projektovanje potpornih zidova osim visine, najvie utie tip i priroda tla iza zida. Pritisak tla se smatra da linearno raste sa poveanjem dubine tla. Postavljanje geotekstila u tlo iza zida proizvodi dva bitna efekta: o Presecanje linije loma tla i njeno pomeranje ka zidu ime se smanjuje pritisak tla o Ojaavanjem tla iza zida, njegova otpornost na smicanje se drastino poveava Primena geotekstila pri konstrukciji potpornih zidova svodi se na dva osnovna oblika.

Slika br.11 Potporni zid od geotekstila

Prvi sluaj je da je kompletna konstrukcija zida od tekstila dok se drugi sluaj svodi na ojaavanje tla iza zida primenom tekstila. Potporni zidovi od geotekstila sastoje se od horizontalnih slojeva tla koji su sa tri strane obloeni tekstilom koji time ini konstrukciju koja se ispunjava tlom. Na licu zida tekstil spreava odronjavanje tla dok se u unutranjosti zida angauju smicujue sile u tekstilu ime se stabilizuje tlo.Ove smicujue sile nastaju usled trenja dva sloja tla-ispod i iznad tekstila. Debljine slojeva tla kreu se od 25 do 50cm. Ovakva konstrukcija se izvodi tako to se za svaki sloj prvo poloi tekstil nakon ega se vri nanoenje sloja tla. Zatim, vri se preklapanje tekstila na licu zida. Najee, potrebno je formirati malu oplatu koja dri tlo do trenutka kada je zavren taj sloj. Tekstil se naslanja na tu oplatu i nalazi se izmeu nje i tla. Nakon ovoga, vri se nabijanje tla ime se zavrava izrada jednog sloja.Na njemu se izvodi sloj ije je lice malo smaknuto prema tlu. Duina tla koje se pokriva tekstilom iznosi od 0.5 do 1 visine zida. Po zavretku, izloeno lice zida pokriva se asfaltnom emulzijom da bi se izbegla oteenja na tekstilu, mehaniki ili ultravioletnim zraenjem. Problem zatite izloenog zida je i najosetljiviji problem kod ovakvog tipa konstrukcija pa mu treba posvetiti posebnu panju.

6. Uticaj podzemne vode na zid

U sluajevima kada u tlu iza potpornog zida postoji prisustvo potpornih voda tada se ukupna horizontalna sila koja potiskuje zid poveava za vrednost horizontalnog potiska vode.O ovoj pojavi treba voditi rauna jer ako se potporni zid projektuje bez uticaja podzemne vode, a tokom eksploatacije doe do pojave podzemnih vode, poveanje potiska moe dovesti do ruenja potporne konstrukcije.Spreavanje prisustva podzemnih voda moe se najjednostavnije postii postavljanjem drenanih otvora u zidu kako bi se omoguilo dreniranje vode u tlu iza potpornog zida, odnosno smanjila visina nivoa podzemnih voda.

7. Uticaj kohezije tla na potporni zid

Kada tlo poseduje koheziju tada uticaj kohezije smanjuje aktivni zemljani pritisak na potporni zid, pa se mogu redukovati dimenzije zida. U praksi treba biti veoma oprezan sa uzimanjem kohezije u proraun uticaja na potporne konstrukcije, posebno u tlu koje se sastoji od gline i lesa. Naime, naknadnim provlaavanjem tla koje se moe pojaviti tokom eksploatacije konstrukcije vrednost kohezije opada. U tim sluajevima stabilnost potpornog zida je ugroena, ima znatno poveane uticaje za koje konstrukcija nije kontrolisana.

Literatura

Mehanika tla i fundiranje - III razred graeviske tehnike kole, Radivoj Solarov, 1996god Mehanika tla 1 Visa graevinsko geodetska kola, mr Svetlana Latov, 2005 god Fundiranje 1 Graevinski fakiltet, C. Vujii, 1992god Fundiranje arhitektonskih objekata Betonske konstrukcije i poglavlje - Graevinski fakultet, prof. dr. Milan Glisic, 2004 god www.scribd.com www.studentifgm.com www.info.grad.hr