Devletin Milliyeti Politikalarnn Ykcl ve Kadnlar; Van Depremi rnei Van Depremi ncesi Durum: 23 Ekim- 9 Kasm depremlerinin

ykclnn ncesinde TUK 2011 verilerine gre 1.035.418 nfuslu ilimizin 509.630unu kadn nfusu oluturmaktayd. LGBT ve trans bireylere ynelik bir veri, Trkiye'nin dier blgelerinde olduu gibi, bulunmamaktadr. Biz Vanda faaliyet gsteren bir rgt olarak Vandaki dier rgtlerle beraber lkede yaanan savan durmas, Krtlere ynelik ayrmc politikalarn son bulmas, artk bar ortamnn yaanmasna dair yzlerce basn aklamas, etkinlik yaptk ve eylemlerde bulunduk. Her yaam hakk ihlalinde her operasyonda her atmada bir araya gelerek bu sava bitirme kudreti olan muhataplara seslendik. Krt sorununun zmne dair nerilerimizi dile getirdik. nk blgede hkm sren asimetrik sava, ekonomik ve doal kaynaklarn tahribatn derinletirerek blgede yaayan insanlarn zellikle de kadnlarn sosyal, ekonomik, politik varoluunu kesintiye uratmaktadr. Gvenlik sebepleriyle operasyon blgelerinin gittike genilemesi tarm ve hayvanclk faaliyetlerinin yok olmasn beraberinde getirmitir. Bunun dourduu en ykc sonu; isizliin, gn ve gvencesiz bir yaamn kent merkezlerinde baskn hale gelmesidir. Kadnn krsal kesimdeki sosyal, kltrel ve ekonomik dayanaklarndan kopartlmas, kadn kent merkezlerinde daha gsz, ilevsiz ve gvencesiz bir yaama mahkm etmektedir. Bugn ounluu Krte konuan ve kent leindeki ilere uygun bilgi ve beceriden yoksun olan bu kadnlarn kamusal yaamda bir zne haline gelmeleri de elbette zorlamaktadr. Blgedeki kentlerde ana dilde bir kamusal yaam rgtlenmesinin olmamas, kadnn kent hayatna dhil olmasnn btn yollarn tkamaktadr. Bankaya gidemeyen, sra numaras alamayan, ulam artlarna hkim olamayan, alverii tek bana yapamayan, cezaevindeki ocuuyla, okuldaki ocuunun retmeniyle konuamayan bir nevi sessiz ve sar bir kadn kitlesini dourmaktadr. Blgede devlet destekli islamn cemaatler araclyla yrtt sosyal yaam rgtleme politikalar, kadnn srtna patriyarkal ykn yansra bir de muhafazakrlk ykn bindirmektedir. Ayrca ocuu dada veya cezaevinde olan ailelere ynelik soruturmalar ve gzalt deneyimleri bireylerin yaad toplumsal travmalar ve devlet korkusunu srekli canl tutmaktadr. Hem etnik hem cinsel ayrmcla maruz kalan Krt kadnlarnn kendi zerk mcadelelerini oluturmalar haliyle glemektedir. Krt sorununu bir gvenlik sorunu olarak grmekten vazgemeyen devlet akl ve gvenlik politikalar, kltrel haklarn ve bireysel zgrlklerin geliiminin nn srekli tkamaktadr. Blgede askeri ve polisiye birimlerinin youn konulanmasnn yaratt igal havas, kesintisiz sren askeri operasyonlar, KCK vb. rgtlenmelerin bahane edilerek legal siyaset yrten btn kadrolarn neredeyse tutuklanmas, blgedeki belediyelerin ilevsiz hale getirilmesi, meydana gelen hukuk ihlalleri 90larn otoriter-militarist devlet geleneine dnldnn bariz iaretleridir. Tek fark 90larda muhaliflere ynelik faili mehuller bir tehdit iken AKP iktidaryla birlikte kapatma temel

sindirme stratejisi haline gelmitir. Ayrca ocuu dada veya cezaevinde olan ailelere ynelik soruturmalar ve gzalt deneyimleri bireylerin yaad toplumsal travmalar ve devlet korkusunu srekli canl tutmaktadr. Ulusal-devlet modelinin merkeziyeti ve dlayc karakteri, z-ynetimi gelitirecek her trl adem-i merkeziyeti projeyi daha batan imkansz klmaktadr. Trkiyede yaklak olarak 20 milyon nfusa sahip Krtlerin ulusal dili hala bilinmeyen veya anlalmayan dil statsndedir. Anadilde eitim ve yerel ynetimlerin yetki alannn genilemesi talepleri kroniklemi blclk paranoyasyla savuturulmaktadr. Demokratik ve zgrlk bir anayasa yapmay srekli erteleyen, Avrupa Birliine girme vizyonundan tmyle vazgemi ve Ortadouda emperyal arzular srekli kabaran bir hkmetle kar karyayz. Krt siyasetinin dillendirdii bar talepleri devlet katnda btn siyasal glerin gelip teslim olmas veya biat etmesi kouluna indirgenmektedir. Ksacas gelinen aamada tek devlet, tek millet ve tek vatan lksne sadakatini temel politika haline getiren, milliyeti ve muhafazakr tribnlere oynayan, iktidar olma gerekelerini unutmu, reformlardan ve zmden yana olmayan bir politik atmosfer hkim klnmtr. Sorunun ekonomik boyutlar da altndan kalklmaz ykler dourmaktadr. Feminist, antimilitarist ve bamsz bir kadn rgt olarak, Krt kadnlarnn yaadklar ayrmclklar srekli dillendirdik ve buna kar mcadele ettik. Ancak bu abalar karsnda gryoruz ki lke iinde nefret sylemlerinin gn getike artmas, lmlerin oalmas ile yinelenmektedir. Kamusal hizmet sunumunu, dier blgeler ile kyaslandnda blgemizde olduka yetersizdir. Kadnlarn ve ocuklarn eitim, salk, sosyo-ekonomik sorunlar bu depremde daha da keskinleti. Afet Sonras Kamu Kurumlar Arasndaki Kaos: Van depremi dier depremler gibi elbette doald. 1999 Marmara Depremi' nden sonra btn lke elimiz brmzde olas stanbul depremini bekledik. Hatta baz kadnlardan duyduk ki o gn Van'daki depremin bile merkez ssnn stanbul olaca dnlm. Bizim bamza gelme olasln dahi bilmediimiz bir eyi olduka sert bir ekilde deneyimledik. Akamnda ve ertesindeki gnlerde, Van depreminden ziyade olas stanbul depremi konuuldu. Van'da deprem oldu ama ya burada da olursa...Evet deprem doald; fakat sonrasnda yaadklarmz felaketti. Fiziki olarak ehir harap oldu, yzlerce insan ld, yzlercesinin vcudunda araz kald, binlerce kii evsiz kald... Bunlar son derece somut, gzle grlebilen sonulard. Gzle grlmeyen ama gzmze baka baka sylenen ykmlar da yaadk. Depremden sonra gk altndakileri karmak iin hibir lkeden yardm istemeyen hkmet, potansiyelini grmek istedi. Hepimiz o potansiyeli grdk. Bir depremde Trkiye Cumhuriyeti Devleti ne denli yeterlidiri grmek iin Van pilot blge seildi, en iyi ihtimalle. Fakat olasl daha yksek olan bir ihtimal de uydu ki, Krtler doal olarak lme terk edildi. Bu sylediimiz bir komplo teorisi gibi gelebilir. Bizler, yllardr blgede yaayan insanlar lme ve aresizlie nasl terkedildiimizi ok yakndan grdk. Yardm kamyonlar, trlar ehre sokulmad. Deprem akam hibir yer ekmek bulunmazken Yksekova'dan kamyonlar dolusu ekmek gnderildi, ehre sokulmad. Sonraki gnlerde de bu durum devam etti. adrlar ulamad, ulaan adrlar adaletsiz datld. Aile ii iddet odakl bir dernek olarak faaliyet yrtyoruz 8 yldr. 23 Ekim gnnden nce bir kadnn iddet grdnde ne yapmal, haklarn almak iin nerelere bavurmal, kurumlar grevlerini yapmadnda nasl

politikalar retmeliyizi ok iyi biliyorduk. Fakat depremden hemen sonra baladmz almalar sonrasnda ok iyi adr kurmay, uyku tulumu fermuar tamir etmeyi, depolarda her bedene, numaraya gre kyafet tasniflemeyi, istediimizi alana kadar dilekeler yazmay...rendik. Btn bunlar renirken, bunlar yapmas gerekenlerin trl hesaplar ierisinde kaybolduklarn grdk. u mahalleye buna oy vermiti, o sokakta u kiinin evi vard, bunun kocas cezaevindeydi, bunun olu krsaldayd gibi trl deikenler yardmlarn datlmasnda ncelik tayordu. AFAD, git sana Krt belediyen yardm etsin diye kadnlar gnderirken, bir yandan da git sana Vanl depremzede kadnlar dernei yardm etsin diyebiliyordu. Evet depremden sonra admz srekli deiti, kadn derneinin yansra bu isimlerle de anlr olduk. Yaptmz eyin yardm olmadn, destek ve dayanma almas olduunu her kadna hissettirdik, vurguladk. Valilik, AFAD btn yardmlar aile ats altnda yaparken, biz kadnlar birey ve hepsinden te depremzede olarak grdk. adrlar datlrken de konteynerlar kurulurken de ve imdi TOK evleri datlrken de aile olmanz gerekmekte. Depremzedelik hak mcadelesinde, aile olmaktan sonra geliyor. Yalnz, ei lm, einden boanm, kimsesi olmayan kadnlar haklarn talep ettikleri kurumlardan, ailen yok mu senin?, git ailenin yannda kal onlar sana baksn szleriyle uzaklatrldlar. Pek ok bavurucumuz aile olmad iin haklar olandan mahrum kaldlar. Sosyal Yardmlama Vakf dzenli olarak gda, kmr destei yapt hanelere yardm kesti, Sosyal Hizmetler, imdiki adyla Aile ve Sosyal Politikalar l Mdrl engelli ve bakm maalarn aksatt. Eski dosyalar kayboldu, yeni kaytlar yld ve depremzedelikten te bir maduriyet yaanmaya balad. nsanlar kurumlarn nlerinde kimlikleriyle gnlerce beklediler. Bizim konteynermza gelen her kadn kimliini uzatarak giriyordu. Al ismimi yaz diyordu. Kendi varln, durumunun kantn, vatanda olduu ama yok sayld bir lkenin kimliiyle kantlamaya alan o kadnlara hak mcadelelerini brakmamalar iin destek olduk. Vali yardmcsyla bavurucularmz hakknda konumaya gittiimizde, sizin ok zamannz var herhalde bu kadar hikaye bildiinize gre, yantn aldk. Depremin ardndan aylar getikten sonra ehirde ard ardna kurumsal toplantlar yaplmaya baland. Her kurum krizi iyi ynetemediini kabul etti. Fakat bunda bir devletin milliyeti, otoriter, ceberut tutumlarndan ziyade, beceriksizliklerini itiraf etme durumu vard. 10 gn sonra depremin zerinden tam 1 yl gemi olacak. Fakat ehre baktnzda, inanlarn yaam standardna baktnzda deprem daha dn olmu gibi. Depremde babasn, evini, iini kaybeden bir bavurucumuz iin hala konteyner, ev mcadelesi veriyoruz. KADAV deprem sonras rapor hazrlamak iin bizleri ve hemen hemen her resmi kurumu ziyaret etti. Her kurum mkemmel altn beyan etti. AFAD, TOK evlerinin bir ksmn yalnz yaayan kadnlara balayacan syledi. Buna gerekten inanmak istedik. Onlarca yalnz kadn iin dilekeler yazdk. Bunlarn yarsndan fazlas ileme bile alnmad. Getiimiz gnlerdeyse birine cevap geldi; TOK konutlar hak sahiplerine datlacaktr, bo kalmas durumunda da sata karlacaktr. Bu cmle pek ok eyin zeti. Hak sahiplii artna dayanan ve depremzede olmay teferruat olarak gren sistem, hibir geliri olmayan, gidecek yeri dahi olmayan kadnlardan ev satn almasn bekliyor. Getiimiz gnlerde Babakan Van' byk usta olarak ziyarete geldiinde gk altndan karldktan bir gn sonra len Yunus'un altn varakl ereveyle o hi unutamadmz hali ile AKP l Bakan tarafndan hediye edildi. Gerekesi baka Yunuslar lmesinmi. O sahneyi gren Vanllar alarken, il bakan ve Babakan glyordu. Demek ki Van depreminin altndan baaryla kalklmt. O fotorafa alayan bizlerse byk ihtimalle o gn altnda kalmtk ve gerekleri gremiyorduk. Depremin hemen ertesinde ildeki belediyeler, Kaymakamlklar ve Valilik arasndaki koordinasyonsuzluk, ayn ekilde her birinin sivil toplum rgtleri ile koordinasyonsuzlua da neden oldu. Valilik, almak isteyen sivil toplum rgtlerinden 'akreditasyon' istedi. Belediye

ise resmiyette bir 'akreditasyon' istemese de sadece kendisinin almak istedii rgtler ile alt. Benzer tavrlar gsteren Valilik, ilk kurulan adr kentte kurmak istediimiz 'Kadn Dayanma adr'n kurmamza izin vermedi, depremden 4 ay sonrasnda kurduumuz kadn ve ocuk adrlarna yakn konteyner kentten gelen kadnlara 'oraya gitmeyin' telkinlerinde bulundu. Hatta son kurduumuz yerdeki vaiz ailelere 'ocuklarnz VAKAD'n adrndaki fotoraf atlyesine gndermeyin. Oraya giden ocuklar kuran kursuna gelmiyorlar' diye arlarda bulundular. Bugn btn konteynerkentlerde Kuran kurslar var. Okullar kapanmadan nce kurayla seilen 20 erkek renci Umre'ye gnderildi. Bu kurslarn verildii salonlarda ayrca toplumsal cinsiyet eitimleri de veriliyor. Yllardr btn kurumlarda bu eitimin verilmesi gerektiini vurgulayan bizler, bu haberi aldmzda temkinli bir ekilde sevindik. Temkinli; nk ieriinin ne olduunu bilmiyorduk. Sonrasnda rendik ki bu eitimler tam da yoketmeye altmz toplumsal cinsiyet rollerini yeniden retmeye alyor. Kadnn yeri evidir, kadn ailenin namusudur, erkek onu korumakla mkelleftir...gibi hepimizin tylerini diken diken edecek eyler sylenmekte o eitimlerde. Konteynerkent ve mahallerde kadnlara farkl bilgilendirme seminerleri sunuyoruz. Bu seminerlerin konularn da yaptmz alan almas sonucunda kan sonulara gre belirledik. Halk Sal Mdrl'nden belirlediimiz konularn uzmanlarn talep ettik. Tek artla kabul ettiler; eitimler evlerde deil cami veya taziye evlerinde verilecek. nk gidilen evin terrist evi olup olmadn bilmediklerini, gittikleri evde memurlarnn ayann krlabileceini ya da balarna bir eyin gelebileceini sylediler. Bu denli bir gvensizlik ve tekiletirme ortamnn olduu bir yerde blnmekten korkmann dile getirilmesi son derece ironik durmakta. Afet desteklerinin datmndaki adaletsizlik: Bamza gelen bu byk felakete biz kadnlar tm kadnlk hallerimiz ile yakalandk. Hamile iken, evde ocuk bakarken, rutin pazar gn ilerini yaparken, t yaparken veya banyoda ocuklarmz ykarken yakalandk. Deprem esnasnda snakta kalan kadnlar ocuklarn brakmak zorunda kalarak baka illere nakledildiler. Henz yaad iddetin travmasn atlatamadan depremin travmasn yaadlar. Herkesin kendi derdine dt bu depremde zellikle tek balarna ocuklar ile yaamaya alan kadnlar, toplumun yaratmaya alt bir erkee baml olma dayatmasna bakaldrdklar iin tm erkekler ve sistem tarafndan cezalandrldlar. Yardmlara ulamaya alrken sen git aileden erkek gelsin kocan nerede tepkileri ile karlatlar. Yardm datmlar erkekler tarafndan organize edilmiti ve erkeklere gre koullar yaratlmt. Bir kadn adr almak iin gece yarlarna kadar havaalan kavanda yzlerce adamla birlikte bekleyemezdi ki hibir kadna rastlamadk biz o ylmalarda. Ayrca adr bekleme ii tm Vanllar iin ok etindi. Kamyonlarn arkasndan ocuk bezleri, gda paketleri, pedler, battaniyeler atld. Televizyonlarda bu grntler yama bal ad altnda verildi. nsanlar kendileri iin gnderilen eyalara ulamak iin birbirini ezmek durumunda kald. Erkekler o sralarn en nndeydi. Kadnlar ve ocuklar ezilenler arasndayd. Biz bu duruma ne ortak ne de ahit olmak istediimizden hibir destek paketini bu ekilde ulatrmadk. Her bavurucu iin depomuzda zel paketler hazrladk ve onlar ellerimizle teslim ettik. Kamu kurumlar erkek gz ile erkeklere ve zlem iinde olduklar aile erevesinde uygulamalar yaptklar iin hizmetleri verirken yalnz, boanm, ei cezaevinde olan, ailede ar hastal olan kadnlarn zel durumlarn gzetmedi. Biz bu konuda onlarn duyarllklarn artrmaya altk. Kadnlar arabay kullanann, paketi tayann, telefonu aann kadn olduunu grnce hem aryor hem de seviniyordu. Kadn bana sen ne yapabilirsin ki cmlesiyle byyen bizler iin o gnler birer kant laboratuaryd. Neler yapabildiimizi grdmz her anda biraz daha glendik. Her mahalleden almalarmza gnll olan gen kadnlar kt.

Trkiyeden ve dnyadan yzlerce gnll Vandaki bu feminist afet almasna katld. Neredeyse tm ehirlerden Vana dayanma kprleri kurulmutu. Kadn dayanmasnn ne demek olduunu ok yakndan grdk. Deprem sresince yardmlarn adil olarak datlmamas ve datmdaki koordinasyonsuzluk ve ayrmclk bizi KMSEDEN BREY STEMYORUZ. KADIN DAYANIMASI VAR dedirtti. Dernek olarak biz de Trkiyedeki kadn rgtleri olarak kendi bamsz alma alanmz kendimiz oluturduk. Kadnlardan kadnlara akan bir a oluturduk. Her koliyi kaldrdmzda, alan her telefonu amzda, her adr kurduumuzda, arabamz bozulduu zaman her itiimizde, kar altnda her dmzde Yaasn Kadn Dayanmas, Yaasn Feminist Mcadele dedik...