1.

Struno miljenje o pravilnoj izgraenosti i povezanosti naselja, gradova, te umskih i poljoprivrednih povrina gledajui uslove za irenje poara

Tuzlanski Kanton je u pogledu izgraenosti i povezanosti naselja, te umskih i poljoprovrednih povrina sa aspekta poara ureen na zadovoljavajuem nivou, ako se uzme u obzir njegova infrastrukturalna povezanost, pristupanost veine naselja, kao i umskih i poljoprivrednih povrina. Gradska stambena podruja u Kantonu su uglavnom urbanistiki planirana i izgraena uz uvaavanje uslova sa aspekta zatite od poara, odnosno imaju razgranatu infrastrukturnu mreu puteva i prilaza koji omoguavaju brz pristup vatrogasnih jedinica i vozila, osim u podrujima centra grada, gdje uslijed nedostatka parking prostora, nepropisno parkirana vozila mogu usporiti brze intervecije u sluaju poara. Iz tog razloga je neophodno vatrogasne puteve i prilaze oznaiti u skladu sa vaeom regulativom, a po potrebi preventivno djelovati policijsko-inspekcijskim organima i pauk slubom. Posebno naglaavamo stanje infrastrukture i povezanosti na podruju opine Stari Grad (Tuzla), koja je zbog svojih prepoznatljivih uskih ulica, oteana za prilaz vatrogasnih vozila i jedinica za spaavanje, pa se u istima preporuuje prilaz namjenskim vozilima za gaenje poara manjih gabarita (napadna i interventna furgon vozila, te opremanje istim nadlenih vatrogasnih profesionalnih i dobrovoljnih jedinica). Takoer, poveana je opasnost u pogledu poarne ugroenosti u naseljima koja se istiu poveanom bespravnom gradnjom kao i seoska naselja na nepristupanim terenima. U tim naseljima u kojima je pored nezadovoljavajuih vatrogasnih pristupa, evidentno i nepostojanje ili loe stanje postojee hidrantske mree, to i u sluaju pristupa vatrogasnih vozila, moe dovesti do umanjenog uinka istih, odnosno do veih poarnih teta. umske i poljoprivredne povrine u Tuzlanskom kantonu imaju izgraenu infrastrukturnu mreu umskih i poljoprivrednih puteva, koji su uglavnom neasfaltirani, a u brdskim i planinskim dijelovima, mogu usljed neodravanja priinjavati problem za prilaz vatrogasnih jedinica i vozila. Nadlenost nad odravanjem tih puteva je na resornom ministarstvu i preduzeu koje gazduje umama, te se oni posebno obavezuju ovim aktom za odravanje istih, a izvjetaj o stanju uma u svojoj nadlenosti duni su aurirati i dostavljati KUCZ najmanje jednom godinje. Kod formiranja poarne zone na podruju poarnog podruja Tuzlanskog Kantona, uvaava se kriterij po kojem profesionalne vatrogasne jedinice i dobrovoljna vatrogasna drutva dolaze do mjesta intervencije u roku do 15 minuta nakon zaprimljene dojave. Na magistralnim cestama, irina i nosivost je zadovoljavajua kada se posmatraju potrebni uslovi za prolaz vatrogasnih vozila i tehnike. Vea mogunost za irenje poara je u gue naseljenim podrujima te veim umskim i poljoprivrednim povrinama. Regionalnim i lokalnim cestama povezana su naselja s gradovima i naselje s naseljem. irina i nosivost je zadovoljavajua kao i kod dravnih cesta. Na regionalnim cestama nema ogranienja za vonju vatrogasnim vozilima i tehnike, osim na prunih prijelaza gdje je mogue usporenje vonje u sluaju nailaska voza. Lokalne ceste meusobno povezuju naselja, ali i vee umske i poljoprivredne povrine, koje se zatim nastavljaju na umske i poljoprivredne ceste. Ove ceste su

manjih irina, ali ne ograniavaju u znaajnoj mjeri pristup vatrogasnim vozilima i tehnici, osim na prunim prijelaza gdje je mogue usporenje vonje u sluaju nailaska voza. S obzirom na svoju irinu i ureenost, dravne, magistralne, regionalne i lokalne ceste onemoguavaju prijenos poara s jedne strane ceste na drugu, osim u sluaju olujnih i jakih vjetrova. JP Direkcija cesta Federacije BiH i Direkcija cesta Tuzlanskog Kantona, nadlene za ceste u Tuzlanskom Kantonu, dune su izraditi godinji plan ienja cestovnog pojasa od lako zapaljivih tvari, odnosno onih tvari koje bi mogle izazvati poar ili omoguiti/olakati njegovo irenje, uz javne saobraajnice koje prolaze kroz ume razvrstane u visoki stepen ugroenosti od poara, te one koje su od posebnog znaaja. Osobitu panju potrebno je posvetiti na cestovne pravce lokalnog znaaja, a koje su u toku turistike sezone pojaane prometom (prilazi i prolazi kroz parkove prirode, prilazi u kampove, kulturno-povijesnim lokalitetima i sl.). Godinji plan ienja s dinamikom izvrenja, nadlene direkcije su dune odmah po donoenju, dostaviti Kantonalnoj upravi civilne zatite, a one opinskim slubama u njihovoj nadlenosti. Javno preduzee eljeznice Federacije BiH dune su, uz eljeznike saobraajne pravce, koji prolaze kroz podruja razvrstana u visoku kategoriju poarne ugroenosti (PU1), te one koje su od posebnog znaaja, tretirati, odnosno istiti pruni pojas od lako zapaljivih tvari, odnosno tvari koje bi mogle izazvati poar i omoguiti njegovo irenje, obaviti struni nadzor nad provoenjem mjera zatite od poara uz eljeznike pruge na podruju Tuzlanskog Kantona, po potrebi, poduzeti odgovarajue mjere u svrhu podizanja stepena zatite od nastajanja i irenja poara. Godinji plan ienja s dinamikom izvrenja, odmah po donoenju, JP eljeznice FBiH moraju dostaviti Kantonalnoj upravi civilne zatite, a one opinskim slubama u njihovoj nadlenosti. ume i umska zemljita su, prema Zakonu o umama, od opeg interesa za Federaciju i Kantone. Vlasnitvo je podijeljeno na dravne i privatne ume i umska zemljita. umama u dravnom vlasnitvu na podruju Tuzlanskog kantona gospodari Kantonalno javno preduzee ume TK d.d. Kladanj. Imajui u vidu dostupnost podataka sa aspekta zatite uma od poara, moe se zakljuiti da je u podrujima pod umama mogunost irenja poara znatno izraena na obroncima planina Konjuh, Majevica, Javornik, Smolina i Djedinska planina, gdje je otean pristup vatrogasnim jedinicama i vozilima, a posebno uslijed zaostalih minskih polja. U tabeli br. 117 dat je prikaz odnosa rizik uzrok posljedica.

RIZIK

UZROK

POSLJEDICA Poveano poarno optereenje i povean rizik od nastajanja poara, otean pristup vatrogasnim jedinicama

TRENUTNO STANJE Srednji rizik prenaseljenost, iako trenutno ne posebno izraena, za sobom povlai niz faktora koji mogu oteati ili onemoguiti efikasno gaenje poara Visoki rizik - neplanska gradnja neposredno utie na adekvatnu primjenu pasivnih i aktivnih mjera zatite od poara te efikasnost vatrogasnih jedinica u sluaju poara Visoki rizik - nedostatak jasne podjele nadlenosti, mjera prevencije i suzbijanja poara kroz plansko organizacijske mjere negativno utie na efikasnu intervenciju u sluaju poara

Prenaseljenost Povean priliv stanovnitva u gradskih i prigradskih urbana naselja u potrazi za naselja poslom, uske i nepristupane ulice

Bespravna gradnja i dogradnja graevina, nepostojanje tehnike dokumentacije

Nedovoljno vrsta zakonska regulative, niske prekrajne kazne i slabija kadrovska i tehnika opremljenost inspektorata

Povean poarni rizik, otean pristup vatrogasnim jedinicama, due vrijeme protu- poarne intervencije

Neureenost umskih i poljoprivrednih povrina

Nepostojanje regulative, jasne Povean poarni rizik, odgovornosti korisnika i plansko- otean pristup vatrogasnim organizacijskih mjera jedinicama, due vrijeme protu- poarne intervencije

Tabela br.117 Struno miljenje o izgraenosti puteva za akciju gaenja poara

1.2

U Kantonu Tuzla primarna cestovna mrea nastala je na matrici postojeih makadamskih cesta, a modernizacija cestovne mree izvrena je uglavnom polaganjem asfaltnih slojeva na podlogu koja u veini sluajeva nije bila adekvatna prometnom optereenju. Situacija na sekundarnoj cestovnoj mrei je loija, jer se ponekad modernizacija svodila na polaganje tek nekoliko centimetara asfalta, veinom samo nosivog sloja asfalta. Ispitivanja koja su vrena pokazala su da cestovna mrea ima manju strukturnu vrijednost nego to bi bilo potrebno za zadovoljenje lakog prometnog optereenja. Posljedica je nii kvalitet cesta to uzrokuje esta oteenja kolovoza te potrebu da se isti esto obnavlja. To stanje rezultat je strategije po kojoj su bez potrebne tehnike dokumentacije modernizirane makadamske ceste (razdoblje 70-tih godina). Na prostoru Kantona nalaze se prema sadanjoj kategorizaciji slijedee kategorizirane ceste: 179,56 km magistralne ceste 271,10 km regionalne ceste 317,04 km lokalne ceste to ukupno iznosi: 767,7 km. - 24%; - 35%; - 41%;

Mrea primarnih cesta i ulica na podruju Kantona Tuzla planirana je u potpunosti, saglasno definiranim urbanim pravcima razvoja kantona. Koncept osnovne saobraajne mree sastoji se od sistema putnih saobraajnica, koje su sastavljene od radijalnih pravaca i krunih tokova, te primarne i sekundarne mree gradskih saobraajnica, to je svojevrstan kompromis planiranog sistema i dosadanje mree. U okviru Opine Tuzla predviena su dva prstena prilagoena izgraenom urbanom podruju, planovima razvoja i geomorfolokim prilikama. Prvi je unutarnji prsten oko gradskog podruja Tuzle, a drugi vanjski putni prsten protee se od Simin Hana, Meaa, Dubrava, ivinica, Banovia, Modraca, Puraia do vorita na planiranom autoputu Tuzla- Rijeka Sava. Osnovna funkcija vanjskog prstena je da vri disperziju saobraaja oko gusto naseljenog gradskog podruja, tj. rastereuje unutranji prsten, te skrauje duine i vrijeme putovanja. Zajedno sa radijalnim pravcima on obezbjeuje minimalno dva prilaza Oko urbanih podruja Lukavca, Srebrenika, ivinica, Banovia, Gradaca, Kalesije i Kladnja predviene su obilaznice. Posredstvom radijalnih pravaca vri se povezivanje centra kantona sa bliim i daljim okruenjem, planiram i postojeim magistralnim saobraajnicama. Radijalni pravci Opine Tuzla su uglavnom usmjereni ka sjeveru, jugu, istoku i zapadu. Uzimajui u obzir postojeu cestovnu mreu evidentna je potreba dodatnog razvoja mree saobraajnica vieg ranga na osnovnim pravcima sjever-jug i istokzapad. Pored toga neophodno je izvriti prekategorizaciju nekih od regionalnih pravaca u magistralne te tako obezbijediti kvalitetniju i bru povezanost novih opinskih centara (Sapne, elia i Teoaka). Prema podacima kantonalnog Ministarstva trgovine, turizma i saobraaja u Kantonu Tuzla ima 179,56 km magistralne ceste, 271,10 km regionalne ceste i 317,04 km lokalne ceste, to ukupno iznosi 767,70 km izgraenih cesta na 499.221 stanovnika 1 odnosno 1,53 km na 1000 stanovnika, to je daleko ispod evropskog prosjeka. Stanje cesta u gradskim i prigradskim dijelovima koji se nalaze na nioj nadmorskoj visini je na zadovoljavajuem nivou i u boljem stanju u odnosu na stanje cesta u gradskim i prigradskim podrujima na viim visinskim kotama, a pogotovo u odnosu na stanje cesta u seoskim naseljima i selima na podruju Kantona Tuzla. Openito se moe konstatovati da je stanje puteva u nizinskom, frekventnijem dijelu Kantona Tuzla u boljem stanju od onog u brdskim i planinskim podrujima. Sa stajalita protupoarne zatite, stanje putne mree je zadovoljavajue na gotovo cijelom podruju Kantona Tuzla. Osim javnih puteva za potrebe prolaska vatrogasnih vozila i tehnike, u velikoj mjeri se mogu koristiti i ostali putevi. Iako se ostalim putevima preteno koriste pravne ili fizike osobe u obavljanju svoje djelatnosti, (umske, poljoprivredni, vodoprivredni i vojni putevi) koje su dovoljnih irina i nosivosti, to omoguava prilaz i vatrogasnim vozilima i tehnici. Problem povezanosti prostora vezano za izgraenost puteva moe se pojaviti na poumljenom brdskom i planinskom podruju, koje je zagaeno minsko eksplozivnim napravama ili je fiziki teko pristupano zbog nedostatka cesta i umskih puteva. U tabeli br. 118 dat je prikaz odnosa rizik-uzrok-posljedica.

- Federalni zavod za statistiku - stanje 30.6.2011.

RIZIK UZROK Slaba povezanost Geo-istorijski poloaj i tradicija grada i padinskih naselja, podruja kantona uske i nepristupane saobraajnice

TRENUTNO STANJE Visoki rizik - loa povezanost, uske i nepristupane saobraajnice znatno utiu na efikasnost vatrogasnih jedinica Slaba izgraenost Kanjenje sa provedbom urbanistikih Poveano poarno optereenje i Srednji rizik - nedostatak puteva u prigradskim rjeenja, nedostatak sredstava povean rizik od nastajanja poara, sredstava za provedbu i seoskim naseljima otean pristup vatrogasnim urbanistikih rjeenja jedinicama koja treba da prate rast Kantona Tuzla kreiraju povean rizik kada je u pitanju protupoarna zatita Ne odravanje Nedovoljno vrsta zakonska regulative, Otean pristup vatrogasnim Visoki rizik umskih puteva i niske prekrajne kazne i slabija jedinicama, due vrijeme protuneodravanje umskih prosjeka kadrovska i tehnika opremljenost poarne intervencije puteva i prosjeka moe inspektorata, ne postojanje jasne onemoguiti pristup odgovornosti pravnog lica odgovornog vatrogasnih jedinica za vodosnadbjevanje mjestu poara

POSLJEDICA Poveano poarno optereenje i povean rizik od nastajanja poara, otean pristup vatrogasnim jedinicama

Tabela br. 118

Struno miljenje o pravilnoj povezanosti naselja, gradova, te umskih i poljoprivrednih povrina gledajui uslove za irenje poara, izgraenosti puteva za akciju gaenja poara, opasnostima zbog neizgraenosti puteva ili njihove nedovoljne irine za gaenje poara vatrogasnim vozilima Gradska stambena podruja u TK su uglavnom urbanistiki planirana i izgraena uz uvaavanje uslova sa aspekta zatite od poara, odnosno imaju razgranatu infrastrukturnu mreu puteva i prilaza koji omoguavaju brz pristup vatrogasnih jedinica i vozila, osim u podrujima centra grada, gdje uslijed nedostatka parking prostora, nepropisno parkirana vozila mogu usporiti intervencije u sluaju poara. Naselja sa izraenom bespravnom gradnjom, kao i seoska naseljima na nepristupanim terenima umske i poljoprivredne povrine u TK imaju izgraenu infrastrukturnu mreu puteva, koji su uglavnom neasfaltirani, a u brdskim i planinskim dijelovima, mogu usljed neodravanja priinjavati problem za prilaz vatrogasnih jedinica i vozila. Nadlenost nad odravanjem tih puteva je na resornom ministarstvu i preduzeu koje gazduje umama, te se oni posebno obavezuju ovim aktom za odravanje istih, a izvjetaj o stanju uma u svojoj nadlenosti duni su aurirati i dostavljati KUCZ najmanje jednom godinje. Na magistralnim cestama, irina i nosivost je zadovoljavajua kada se posmatraju potrebni uslovi za prolaz vatrogasnih vozila i tehnike. Regionalnim i lokalnim cestama povezana su naselja s gradovima i naselje s naseljem. irina i nosivost je zadovoljavajua. Na regionalnim cestama nema ogranienja za vonju vatrogasnim vozilima i tehnike, osim na prunih prijelaza gdje je mogue usporenje vonje u sluaju nailaska voza. Lokalne ceste meusobno povezuju naselja, ali i vee umske i poljoprivredne povrine, koje se zatim nastavljaju na umske i poljoprivredne ceste. Ove ceste su manjih irina, ali ne ograniavaju u znaajnoj mjeri pristup vatrogasnim vozilima i tehnici, osim na prunim prijelaza gdje je mogue usporenje vonje u sluaju nailaska voza. Kod formiranja poarne zone na podruju poarnog podruja TK, uvaava se kriterij po kojem profesionalne vatrogasne jedinice i dobrovoljna vatrogasna drutva dolaze do mjesta intervencije u roku do 15 minuta nakon zaprimljene dojave.

Tuzlanski Kanton je u pogledu izgraenosti i povezanosti naselja, te umskih i poljoprovrednih povrina sa aspekta poara ureen na zadovoljavajuem nivou, ako se uzme u obzir njegova infrastrukturalna povezanost, pristupanost veine naselja, kao i umskih i poljoprivrednih povrina. Iz tog razloga je neophodno vatrogasne puteve i prilaze oznaiti u skladu sa vaeom regulativom, a po potrebi preventivno djelovati policijsko-inspekcijskim organima i pauk slubom. Posebno naglaavamo stanje infrastrukture i povezanosti na podruju opine Stari Grad (Tuzla), koja je zbog svojih prepoznatljivih uskih ulica, oteana za prilaz vatrogasnih vozila i jedinica za spaavanje, pa se u istima preporuuje prilaz namjenskim vozilima za gaenje poara manjih gabarita (napadna i interventna

furgon vozila, te opremanje istim nadlenih vatrogasnih profesionalnih i dobrovoljnih jedinica). Takoer, poveana je opasnost u pogledu poarne ugroenosti u naseljima koja se istiu poveanom bespravnom gradnjom kao i seoska naselja na nepristupanim terenima. U tim naseljima u kojima je pored nezadovoljavajuih vatrogasnih pristupa, evidentno i nepostojanje ili loe stanje postojee hidrantske mree, to i u sluaju pristupa vatrogasnih vozila, moe dovesti do umanjenog uinka istih, odnosno do veih poarnih teta. S obzirom na svoju irinu i ureenost, magistralne, regionalne i lokalne ceste onemoguavaju prijenos poara s jedne strane ceste na drugu, osim u sluaju olujnih i jakih vjetrova. JP Direkcija cesta Federacije BiH i Direkcija cesta Tuzlanskog Kantona, nadlene za ceste u Tuzlanskom Kantonu, dune su izraditi godinji plan ienja cestovnog pojasa od lako zapaljivih tvari, odnosno onih tvari koje bi mogle izazvati poar ili omoguiti/olakati njegovo irenje, uz javne saobraajnice koje prolaze kroz ume razvrstane u visoki stepen ugroenosti od poara, te one koje su od posebnog znaaja. Osobitu panju potrebno je posvetiti na cestovne pravce lokalnog znaaja, a koje su u toku turistike sezone pojaane prometom (prilazi i prolazi kroz parkove prirode, prilazi u kampove, kulturno-povijesnim lokalitetima i sl.). Godinji plan ienja s dinamikom izvrenja, nadlene direkcije su dune odmah po donoenju, dostaviti Kantonalnoj upravi civilne zatite, a one opinskim slubama u njihovoj nadlenosti. Javno preduzee eljeznice Federacije BiH dune su, uz eljeznike saobraajne pravce, koji prolaze kroz podruja razvrstana u visoku kategoriju poarne ugroenosti (PU1), te one koje su od posebnog znaaja, tretirati, odnosno istiti pruni pojas od lako zapaljivih tvari, odnosno tvari koje bi mogle izazvati poar i omoguiti njegovo irenje, obaviti struni nadzor nad provoenjem mjera zatite od poara uz eljeznike pruge na podruju Tuzlanskog Kantona, po potrebi, poduzeti odgovarajue mjere u svrhu podizanja stepena zatite od nastajanja i irenja poara. Godinji plan ienja s dinamikom izvrenja, odmah po donoenju, JP eljeznice FBiH moraju dostaviti Kantonalnoj upravi civilne zatite, a one opinskim slubama u njihovoj nadlenosti. ume i umska zemljita su, prema Zakonu o umama, od opeg interesa za Federaciju i Kantone. Vlasnitvo je podijeljeno na dravne i privatne ume i umska zemljita. umama u dravnom vlasnitvu na podruju Tuzlanskog kantona gospodari Kantonalno javno preduzee ume TK d.d. Kladanj. Imajui u vidu dostupnost podataka sa aspekta zatite uma od poara, moe se zakljuiti da je u podrujima pod umama mogunost irenja poara znatno izraena na obroncima planina Konjuh, Majevica, Javornik, Smolina i Djedinska planina, gdje je otean pristup vatrogasnim jedinicama i vozilima, a posebno uslijed zaostalih minskih polja. U tabeli br. 117 dat je prikaz odnosa rizik uzrok posljedica.