ZP Kesme Burulma 09may09

Z.
Polat ngerilmeli Beton, Kesme ve Burulma 1 / 42

8. KESME ve BURULMA

8.1. GENEL

ngerilmeli betonu betonarmeden ayran en temel zellikler; ngerme snfna (tam
ngerilme, ksmi ngerilme, ngerilmeli betonarme), iletme koullarnda eilme
gerilmelerinin snrlandrlmas ve bu suretle; tad ykte yap kendi arlnn nispetini en
aza indirilmesi, atlak ve sehimlerin snrlandrlmas; bunun iin de yapda arlk ve iletme
yklerinden gelen etkileri dengeleyecek ynde uygulamak suretiyle ngerme yklerinden
yararlanlmasdr. Dier taraftan; yap mekaniinden bilindii zere, yap elemanlar ok
nadiren basit mukavemet hallerinde (eilme, kesme, eksenel yk, burulma), genellikle ise
bileik mukavemet hallerinde (keme-eilme, kesme-burulma-eilme, bileik eilme, vb)
bulunur. rnekse; kirilerde hkim kesit tesirleri eilme momentleri ve kesme kuvvetleridir;
yani kiri kesitleri, geneli itibariyle, tek bana eilme ya da tek bana kesme etkisine deil,
kesmeli eilme haline maruzdur.

Bilindii zere; klasik ubuk teorisi; (1) Hesap kesitleri ubuk eksenine dik alr, (2) Eilme
hesaplarnda kolaylk iin dzlem kesitlerin eilme ile dzlem kalmas (Bernouilli_Navier)
hipotezini kabul eder ve bu kabul hesap kesitleri boyunca kayma gerilmelerinin ekil
deitirmelere katksn eilme gerilmesi hesaplarnda- grmezden gelir., (3) Bu kabuller
altnda hesap kesitlerinde eilme ve kesme gerilmelerini ayr ayr tahmin eder, (4) Sonra
eilme ve kesme gerilmelerinin bu ekilde tahmin edilen deerlerinin yeterince doru
olduunu kabul ederek, eilme ve kesme gerilmelerini, bir bileik mukavemet hali olarak
birlikte deerlendirir; bunlardan ileri gelen asal ekme ve basn gerilmelerini ve bunlarn
bulunduu dzlemleri tahmin eder ve asal gerilmeleri snrlandrr; (5) Mukavemet kontroln
asal gerilmeler zerinden (eik ekme) salar; bunun iin de, ya yine ngerilme
donatsndan (ngerilmeli enine donat) ya da betonarme donatsndan yararlanr.

Deneysel aratrmalarda; deney kiriinin kendi arlndan ileri gelen eilme ve kesme ekil
deitirmelerinin etkisi ihmal edilerek; eilme ve kesme-eilme blgeleri ekil 8.1ada iaret
edildii gibi alnr; a
v
deerine, ubuk teorisinde kesme akl denir. Yaplan deneysel
aratrmalar, kesme-eilme etkileri altnda gme biiminin (failure mode) byk lde
kesme akl / etkili derinlik (a
v
/ d) oranna bal olarak deitiini gstermitir.

Kiriin kendi arlndan ve ard-ekimli kirite kablo eimine bal olarak oluacak nispeten
kk kesme gerilmeleri ihmal edilecek olursa; kiriin eilme blgesinde bileik eilme (N,
M) hali sz konusu olur. Hesap kesitlerindeki gerilmeler ayn zamanda, yaklak olarak, asal
gerilmelerdir; varsa, asal ekme gerilmeleri ve asal basn gerilmeleri kiri eksenine
paraleldir.

Buna mukabil; kiriin kesme akl boyunca hesap kesitlerinde hem normal, hem de kayma
gerilmelerinin bulunduu bileik mukavemet hali sz konusudur; artk asal gerilmeler (asal
ekme ve basn gerilmeleri) ubuk eksenine paralel deildir, eiktir. Bu durumda asal ekme
gerilmelerine eik ekme, bu mukavemet haline ou kere eik ekme hali, e asal
gerilmelerin kiri akl boyunca izilmesiyle elde edilen izgilere ise asal gerilme
yrngeleri denir. Akl ve derinlii boyunca kiriin her noktasnda hesap kesitlerindeki
(kiri eksenine dik dzlemlerdeki) normal ve kesme gerilmeleri hesaplanabilirse, asal
gerilmeler hesaplanabilir ve asal gerilme yrngeleri izilebilir. atlamam kesit halinde, bu
Z. Polat ngerilmeli Beton, Kesme ve Burulma 2 / 42
i nispeten basit ve sonular, yaplan hipotezlerin (rnekse Bernouilli-Navier hipotezi)
geerlilii nispetinde makuldr.

a =Kesme-eilme
blgesi
Eilme
blgesi
F F=Test yk
F
M=Fa
F +
-
+
V
M
V =Psin
(a)
(b)
(c)
(d)
p
P
-
M (e)
p
+
-
+
P
M
p
(f)
(g)
+
-
v
a =Kesme-eilme
blgesi
v

ekil 8.1. Bir deney kiriinde: (a) Eilme ve kesme-eilme blgeleri, (b) Test yknden
ileri gelen kesme kuvvetleri, (c, d, e) Ard-ekimli beton kirite ngerme kuvvetinden ileri
gelen normal kuvvet, kesme kuvveti ve eilme momenti, (f,g) n-ekimli beton kirite ngerme
kuvvetinden ileri gelen normal kuvvet ve moment diyagramlar ( kiri kendi arl ihmal
edilmitir)(basn pozitif)

Test kiriinde ilk atlan pr eilme blgesinde olumas beklenir. Zira asal ekme
gerilmesi kiriin aklk ortasnda ve ekme yznde en yksek deerini alr. Buna karlk;
ilk eilme atlandan sonra yk artrlmaya devam edilirse, kesme-eilme blgesinde de
deiik biimlerde atlaklar geliir. Bunlar daha aada aklanacaktr. atlamadan sonra,
normal gerilmelerin kiri yksekliince dorusal yaylmas hipotezi giderek geerliliini
yitirir. Asal ekme gerilmelerinin bykl byk lde kesme gerilmelerine bal
olacandan, kesme gerilmesindeki kk deiiklikler, asal ekme gerilmelerin iddetinde ve
dorultusunda byk deiiklikler oluturabilir.

Kesme-eilme blgesinde oluan atlaklarla birlikte kesme akl boyunca kiri kesitlerinde
muhtelif seviyelerde, beton davran bakmndan farkl durumlar oluur; zira bu blgede
eilme / kesme kuvvetleri oran da hzla deimektedir. Bu blgede kayma gerilmelerinin
varl, ani eilme atlaklarnn olumasna neden olur; bu atlaklar, pratik olarak yk artm
ve dorultusunda nemli bir sapma olmakszn hzla uzar. Kiri pr eilme blgesinde
eilme tama gcne ulamadan, kesme-eilme blgesinde gebilir. Bu blgede gme,
genelde ani ve gevrek olarak ortaya kar. Bu biimdeki gme modunda ykteki artmlara
kar gme tama gcne ulamas olduka kararsz olduundan, eilme tama gc
hesabndaki lde hassasiyetle kesme-eilme gme yk tahmin edilemez. Bir baka
anlatmla; daha hassas tahmin edilebilmesi ve gme biiminin snek olmas nedeniyle;
kiriin kesme-eilme tama gcne ulaamadan eilme tama gcne ulamas, bu
erevede kirie keme-eilme tama gc kazandrlmas uygun olur. Bu amala eik ekme
gerilmelerini karlamak zere kirie enine donatlar eklenir; enine donatlarn ngerilmeli
olanlarna aktif etriye, ngerilmesiz ve betonarme ubuklar ile yaplanna ise etriye ya
da gvde donats denir.

O halde sorun; kiriin eilme tama gcne ulaarak gmesini salayacak ekilde kiriin
beton ve enine donatsnn yeterli miktarlarnn tahmin edilebilmesine indirgenmi olur.

Bu blmde; atlamadan nce ve atlamadan sonra ngerilmeli beton kiriin davran
aklanarak; kesme mukavemetine betonun, ngerme kuvvetlerinin ve bu amala kullanlan
enine / gvde donatlarnn katklar aklanacak; bu balamda ilgili Trk standartlarnn ve
AASHTOnun kaytlarna da yer verilecektir.

8.2. NGERLMEL BETON KRN ATLAMA NCES DAVRANII

atlama ncesi kiri davrann iin lineer elastik homojen malzeme davran modeli kabul
edilebilir. ekil 8.2de betonarme (BA) ve ngerilmeli beton (B) iki benzer kiriin sol
mesnedine yakn bir hesap kesitinin arlk ekseni seviyesindeki sonsuz kk bir ABCD
elemanter paras zerinde kesme-eilme bileik mukavemet halleri rneklenmitir.

BA elemanda dey BC ve buna dik AB dzlemlerinde pr kesme gerilmesi hali sz
konusudur (ekil 8.2c). Bu gerilme halleri Mhor emberi izilerek de iaret edilmitir.
Bilindii zere Mohr temsil sisteminde; (1) Yapda bir noktadan geen her eimdeki dzlem
gerilme halleri Mohr emberi zerinde bir noktaya kar gelir; (2) Yapda bir noktadan geen
iki dzlem arasndaki a ise, Mohr emberinde bunun karl 2 as olur; yap ve
Mhor emberi zerinde dn ynleri birbirinin ztt dr (ekil 8.2c,d).

ngerilmeli beton elemanda dey BC dzleminde ) ; (
xy x
kesme-eilme hali sz konusu
iken buna dik AB dzleminde ) ; 0 (
yx
pr kesme hali vardr (ekil 8.2d). Asal gerilmeler
2
2
1
4 2
xy
x x

+ + = (basn)
2
2
2
4 2
xy
x x

+ = (ekme) (8.1)
ve muhtemel eik atlan ya da asal basn gerilmesinin dorultusunun ubuk ekseni ile
yapt a ise,
< =
x
xy
2
2 tan
o
90 2 <
o
45 < (8.1a)
olur. ngerilmeden ileri gelen
x
normal gerilmesi basn kald srece, ngerilmeli beton
kirite oluacak eik gvde atlann eimi daima 45
o
den kk kalr.

BA elemandaki asal gerilmeler ve muhtemel atlan ubuk ekseni ile yapaca a, B
halindekilerin bir zel hali olur:
xy
= =
2 1
ve = 2 tan
o
90 2 =
o
45 =
(8.1b)
Grld zere; B kirite muhtemel eik gvde atla BA elemanda olumas beklenen
eik atlaa nazaran daha yatktr. Bunun pratik sonucu; daha aada grlecei zere, eit
iddetteki kayma gerilmeleri halinde B elemann enine donat ihtiyac, BA elemann enine
donat ihtiyacndan daima daha kk kalr. Yani ngerilmenin kesme mukavemetine bu
ekilde dolayl bir katks vardr. Yine daha aada grlecei gibi; ard-ekimli kablo
halinde, eik kablo kuvvetinin ubuun dik kesitleri zerindeki kesme kuvveti bileeni de
kesme mukavemetine ayrca katk salar (ekil 8.1d)

F
b
w
h G
A
C D
B
C
D
B
A
C'
D'
B'
A'
C
D
B
A
C'
D'
B'
A'
yx
xy
xy
yx
1
=
=
yx
xy
xy
yx
2
<45
o
=45
o
xy
F
b
w
h
G
A
C D
B
xy
s
ps
AB(0,- )
BC(0, )
B'C'( ,0)
xy
xy
1
A'B'( ,0)
2
BC( , )
x xy
AB(0,- ) xy
B'C'( ,0)
1
A'B'( ,0)
2
d
d
x
x
2=90
o
2<90
o
(a)
(b)
(c)
(d)
Muhtemel atlak dzlemi
Muhtemel atlak dzlemi

ekil 8.2. Betonarme (BA) ve ngerilmeli beton (B) deney kirilerinin atlama ncesi kesme-
eilme davran: (a) BA kesitte gerilme dalm, (b) B kesitte gerilme dalm, (c) BA
kirite eksen zerinde elemanter ABCD eleman zerinde gerilme durumu, Mohr emberi ve
asal gerilmeler (basn pozitif), (d) B kirite elemanter ABCD eleman zerinde gerilme
durumu, Mhor emberi ve asal gerilmeler

Kiri boyunca ve dikkate alnan her kesit yksekliince gerilme halleri bu ekilde
deerlendirilerek; asal gerilme iddet ve dorultular belirlenip e asal gerilme yrngeleri
izilebilir. Dier taraftan (8.1a)deki muhtemel atlak as ya da muhtemel basn asal
gerilmesi dorultusu eim as ile ilgili denklemdeki 2 tan denkleminin trigonometrik
alm;

1 tan
tan 2
2 tan
2
ve
dx
dy
= tan (8.2a)
yazlabilir. (8.1a) ve (8.2a) birlikte deerlendirilerek;

x
xy
dx dy
dx dy
2
1 ) / (
) / ( 2
2 tan
2
=
=
(8.2b)
ya da;
0 1
2
=
|
\
|
\
|
dx
dy
dx
dy
xy
x
(8.2c)
asal gerilmelerin yrnge diferansiyel denklemi elde edilir.
x
ve
xy
dikkate alnan her bir
dik kesit dzlemi zerindeki gz nne alnan noktada gerilmelerdir ve dolaysyla x ve y
nin fonksiyonudur . (8.2c) denklemi (dy/dx)e gre ikinci derece bir eitliktir ve zm
asal gerilme yrngelerinin eimini verir:
5 . 0
2
1
2 2 (
(
+
|
|
\
|
+ =
|
\
|
xy
x
xy
x
dx
dy
ve
5 . 0
2
1
2 2 (
(
+
|
|
\
|
=
|
\
|
xy
x
xy
x
dx
dy
(8.2d)
y ordinat dey ynde pozitif (+) alnrsa, (8.2d) denklemlerinden birincisi basn asal
gerilmelerinin, ikincisi ise akma asal gerilmelerinin (
x
;
xy
) gerilme noktasndaki eimidir
(y nin yn aa doru pozitif alnrsa, tabiatyla tersi olacaktr). Her noktada ekme ve
basn asal gerilmeleri birbirine diktir; bir baka anlatmla her noktada ekme ve basn asal
gerilme yrngeleri birbirine normaldir.

Asal gerilmeler ve dorultular; kiriin her bir noktasnda Mohr emberi izilerek de
belirlenebilir.

(8.3c) diferansiyel denkleminde
x
ve
xy
gerilmeleri, bir kirite gerilme hesabnn bal
olduu her parametreye (kesitin ve ykn biimine) baldr; dolaysyla diferansiyel
denklemin gerek formu da bu parametrelere bal olarak ortaya kar.

ekil 8.2a,b deki deney kirileri, aklnn 1/3lerinde tekil yklere maruzdur; ngerilmeli
olan ard-ekimli kabul edilirse (ekil 8.1), P iddetindeki ngerilme kuvveti merkezi de kiri
boyunca ikinci derece parabol bir yrnge zerindedir, diye dnlebilir. Anlan deney kirii
dikdrtgen kesitli olduuna gre, kiriin sol mesnedi (x=0) ile sol tekil kuvveti (x=L/3)
arasndaki herhangi bir (x;y) koordinatnda
x
(x,y,L,F,e) ve
xy
(x,y,L,F,e) gerilmeleri, rnek
olmak zere;
y
L
x
e e P Pe Fx
bh bh
P
x (
+ + =
2
2
2 1 2 3
) ( 4
12
(8.2e)
|
|
\
|
|
\
|
+
(

+ =
2 4
)
2
) 2 )( ( 4 12
2 3
y h
y
h
L
x L e e P
F
h
b
M A
xy
(8.2f)
olur. Bu rneklemede; bileke kablo parabol, kablo eim as ) (x ok kk;
) ( ' ) ( tan ) ( sin x e x x = , y ordinat ve e(x) kablo dmerkezlii ubuk ekseni zerinde
pozitif alnmtr
A
e ve
M
e srasyla mesnet kesitinde ve aklk ortasnda kablo
dmerkezlii, F deney kuvveti, P sabit kabul edilen ngerme kuvvetidir.

(8.2e,f) deerleri (8.2c,d) denklemlerinde yerine konularak, gerek gerilme iddetleri, gerek
asal gerilmeler, gerekse asal gerilme yrngeleri hesaplanabilir. Grld zere, en basit
kiri kesiti (dikdrtgen), yk (simetrik iki tekil yk) ve kablo formu (parabol) iin bile kapal
zm ifadeleri olduka uzun ve ok deikenlidir. Daha karmak kesit, kablo ve ykleme
formu durumunda daha da zahmetli ifadelerle karlalabilir. Bununla beraber saysal
zmleri ve uygulamas klfetine katlanlabilir llerde kalabilir.

Akla gelen bir baka soru udur: B kirilerde dzlem gerilme hali olutuu varsaym
altnda, betonda hi ekme gerilmesi olumayan bir hal oluturmak mmkn mdr?
Mmknse bunun koulu ne olabilir? Buna yant aramak iin dzlem gerilme halinin
genelinden hareket edilebilir; genel dzlem gerilme halinde asal ekme gerilmesi,
y x
>
olmak kaydyla;
0
2 2
2
2
2
+
|
|
\
|
+
=
xy
y x y x

(8.3a)
yazlabilir. Buradan; denklemin ikinci terimi saa alnp her iki tarafn da kareleri alndktan
sonra sadeletirilirse;

2
xy y x
(8.3b)
olur. Bunun pratik anlam; B bir kiri betonunda hi ekme gerilmesi olumasn istenirse;
yalnz eksene paralel dorultuda ngerilmeli yaplmas yeterli deildir, ubuk eksenine dik,
yani y-dorultusunda da ngerilmeli yaplmas zorunludur. 1960-70li yllarda kimi yaplarda
ngerilmeli (aktif) etriyeler kullanlmak suretiyle bu tr yaplar da oluturulduu olmutur.
Allm uygulamalarda aktif etriye kullanlmak suretiyle ekonomik zmlere ulalas
zordur.

zetle; kirite atlama nce eilme blgesinde, ekme yzndeki gerilmelerin mukavemet
deerlerinin almasyla oluur. atlamann kesme-eilme blgesinde olumas ise; eilme
blgesinde oluandan farkl olarak, iki farkl biimde geliebilmektedir: (1) Kiriin gmesine
neden olan atlak, eilme blgesinde olduu gibi ekme yznde eilme atla olarak
balayp gvdede yukar doru ykselirken ayn zamanda kesme-eilme atlana dnerek
ilerlemek suretiyle kesme-eilme tama gcne ulamaktadr, (2) atlak nce gvdede
oluarak eik biimde aa-yukar ilerlemekte ve kesme-eilme tama gcne ulamaktadr.
Gvde kalnlnn ok yetersiz olduu durumlarda betonun ezilmesi suretiyle atlama da
muhtemeldir.

8.3. NGERLMEL BETON KRN ATLAMASI

atlaklarn biimi ve gelimesi, gmeye giden kiriin davrannn nitelendirilmesi ve ls
olarak kullanlabilir. Ancak yklerin artrlmas ile yaylan atlaklar kararl, yk sabit
kald ya da azald halde yaylan atlaklar ise kararsz atlaklardr [4].

Eilme blgesinde atlaklar dey ynde geliirler ve belirli bir derinlie ulancaya dek
kararszdrlar. Kiri donatsz ise alt lifte balayan eilme atla st life ulancaya, yani
gnceye kadar srer ve kararszdr. Donatl kirite ise, eilme blgesinde gelien ilk
atlaklarn kararllk kazanaca derinlik; kiriin eilme donats miktarna baldr. Eilme
donats oran nispeten yksek kirilerde; alt lifte oluan atlaklar olduka kararllk
gsterirler ve ancak artan ykle dey dorultuda geliirler. Bununla birlikte uygulamada
tercih edilen donat oranlarnda oluan eilme atlaklar belirli bir derinlik kazanncaya kadar
kararszdrlar.

Eilme atlaklar gelitikten sonra ykn daha da artrlmas kesme-eilme blgesinde de
atlamalarn balamasna neden olur. Kesme-eilme blgesinde atlaklar, eilme blgesinde
olduu gibi alt lifte balarsa, bu atlaklarn geliimi de bir lde eilme blgesinde gelien
atlaklarn geliimine benzer. atlaklar belirli bir derinlik kazannca kararllk da kazanr.
Balangta atlaklar deydir, ancak yukar doru uzandka giderek eiklik kazanrlar.
atlaklar kararllk kazandktan sonra ancak yk artm ile ilerlemeye devam ederler. Ekseriya
yk artm devam ettike tekrar kararsz hale gelen atlaklar, tekrar kararllk kazanncaya dek
nispeten geni aralklarla eik olarak geliirler. Bu biimde bir atlama, genellikle, atlaklarn
kiri st yz derinliklerine doru uzanmas, beton basn blgesinin klmesi ve ykselen
basn gerilmeleriyle kiriin kesme-basn krlmasyla sonulanr. Bu biimdeki gme
eilme gmesine benzer; u farkla ki bu gmede atlaklar eiktir eilme-gme yknden
daha dk bir yk altnda gme gerekleir. Kaln gvdeli enine donats bulunmayan BA
ve dk dzeyde ngerilmeli kiriler bu biimde ger. Bazen bu gme ani olur; alt lif
seviyelerinde atlaklar olutuktan sonra atlaklar kararllk gsterir ve yk artm ile geliir.
Sonraki aamalarda yeniden ve btn alt lif boyunca kararsz hale dnr ve aniden krlr.
Bu tr gmeye daha ok betonarme kirilerde rastlanr [4].

Kesme eilme blgesinde ilk atlak kiri gvdesinde doarsa, atlama kararszdr ve eik
atlaklar yeniden kararllk kazanmadan hzla ve gvde dalarak gmeye gider. Bu
durumlarda atlama durumunu ve tm kiriin gme mekanizmasn analiz etmek gtr.
Bylesi mekanizmalara sk rastlanmaz ve ancak ok ince gvdeli yksek dzeyde ngerilmeli
kirilerde karlalr.

8.4. NGERLMEL BETON KRN ATLAMA SONRASI DAVRANII

atlamadan sonra kesme-eilme blgesinde teorik analizler yapabilmek nerde ise mmkn
deildir. Bir kesme-basn krlmasnda, atlan kknde kesme gerilmesini tahmin etmek
gtr. Ayrca; mevcut deneysel sonular, eik atlaklar olutuktan sonra betonun atlamam
ksmlarnda ekil deitirmelerin artk derinlikle dorusal deimediini gstermektedir. Bu
durumda; normal gerilmelerinin bykln makul hassasiyetlerle tahmin edebilmek
mmkn olmaz. Kesme-basn krlmas iin hassas bir yk tama mekanizmas benzeimi
oluturmak gtr [4]. Bu glkler yznden, kirilerin kesme-eilme blgesinin analizinde
daha ok deneysel ve amprik esasl yaklamlara gidilmitir. Bu amala yaplan kiri
deneyleri, genellikle; basit mesnetli, bir veya iki tekil ykle ykl kiriler zerinde
gerekletirilmitir. Deikenler; beton dayanm, donat oran, ngerilme miktar, ngerme
uygulama biimi ve ard ekme hainde kablo profili ve kiri kesitinin geometrisidir.

Deneylerde yaplan gzlemler genelde yledir: Eilme blgesinde asal ekme atlaklar
beklenildii gibi alt lifte domaktadr. atlaklar dey ynde yaylmakta ve ilerlemektedir.
ekmenin byk ksm artan oranlarda donat tarafndan tanmaktadr ve atlaklar tarafsz
eksen seviyelerine kadar sokulmaktadr. atlamam blgedeki beton ekil deitirmelerinin
derinlikle dorusal deiimi, atlan deyde ilerlemesinden ok fazla rahatsz
olmamaktadr.

Buna karn; keme eilme blgesinde ilk atlaklarn alt lif seviyesinde domas
gerekmemektedir. Bu blgede atlak asal / eik ekme gerilmesinin (veya asal / eik ekil
deitirmenin) betonun ekme dayanmn (veya snr ekil deitirmesini) amas ile
balayabilir. Eik atlama, dey atlamadan nce veya sonra doabilir [4].

Kiri zerinde ykn tutulduu sre uzunluuna bal olarak, asal ekme gerilmeleri ve buna
bal eik atlaklar geliir; asal / eik ekme gerilmeleri boyuna donatlarca etkili bir biimde
karlanamaz. k boyuna donat, genelde, eik atlaklara dik dorultuda yerletirilmez,
eilme gerilmelerine paralel dzenlenir. Eik atlaklar tarafsz eksen stne kadar yaylr; bu
durumda derinlikle ekil deitirmelerin dorusal dalm ciddi llerde bozulur. Eik
atlaklarn tam olarak gelimesinden sonra beton-elik ekil deitirmelerinin uygunluu
tamamen bozulur, uygunluk arpan hzla klr ve kiri gergili kemer gibi almaya balar.

Keme-basn krlmas da byk lde eilme krlmasna benzer. Eik atlaklar hzla
basn blgesine girer ve gme betonun ezilmesiyle gerekleir.

ekil deitirme lmleri, eik atlaklarn tepesinde ekil deitirmelerin ar ekilde
younlatn gsterir. Donat oran yksek ve beton mukavemeti dk kirilerde gme ani
olarak gerekleir. Uygulamada bu tr krlmalardan kanacak tedbirler almak gerekir.

Gvdenin dalmas suretiyle krlma biimi; genelde, ok ince gvdeli kirilerin kesme-
eilme blgesinde grlr. Bu tr krlma tr mekanizma ile ortaya kar [4]: (1) Eilme
donats ile evresindeki betonun ekil deitirme uygunluu tamamen bozulup kiriin gergili
kemer eklinde almaya balamas, beton gvdenin basn gerilmelerine dayanamayarak
ezilmesi, (2) Eik atlaklarn yk ve mesnet noktalarna doru yatay olarak ilerlemesi ve
ekme balnn gvdeden ayrlmas, (3) Mesnet civarnda ikincil eik ekme atlaklar
olumas ve st baln gvdeden kopmas. Bu tr krla biimi, kesme-basn krlmasndan
daha tehlikelidir.

ekil 8.3. Kirilerde tipik atlama biimleri ve nedenleri [15]

ekil 8.3de betonarme ve ngerilmeli beton kirilerde uygulamada karlalan tipik atlama
biimleri ve nedenleri resmedilmitir.

8.5. ELME ATALMASI LE BALAYAN KESME ELME KIRILMASI
DAYANIMI:
cr
V

Birdkm kesitli kirilerde sabit ve hareketli ykler ve ngerme kuvvetleri btn ile prekast
kesit tarafndan tanr. Kesitin yerinde dkm deme ksmlar olsa da, bir baka deyimle bu
tip kompozit kesitli kirilerin kesme mukavemeti sz konusu olduunda durum pek deimez.

Kesme deneyleri gstermitir ki eer bir eik atlak kiriin davrann belirgin bir ekilde
deitiriyorsa, eik atlan yatay izdm kiriin d etkin derinliinden uzun olmak
durumundadr. Ykleme noktasndan d/2 den daha az mesafedeki bir eilme atla ekme
asal gerilmelerini eik atlama oluturacak lde etkilemez. Bu nedenle; gz nne alnan
bir kesitten momentin azald ynde d/2 mesafede oluan eilme atla kritik kabul edilir.
ekil 8.34de bir deney kirii davrann etkileyen idealize bir eik atlak izilmitir. A-A
kesitinde balayan eik atlak C-C kesitine kadar uzanmaktadr, eik atlan yatay izdm
d boydadr, B-B kesitinde oluan eilme atla kritik kabul edilebilir. C-C kesitinde deney
kesme kuvveti V, eilme momenti M dir. B-B kesitini atlatan moment
cr
M ve buna tekabl
eden kesme kuvveti
cr
V dir. atlama momenti, dikkate alnan kesitin eilme atlamasna
maruz kalmas iin sabit yk momentlerine eklenmesi gereken eilme momenti olarak
tanmlanmtr (bkz: Paragraf 6.10.5.2); bu anlamda, M hareketli yk momenti gibi
grlebilir. ekil 8.4b,c den;
a =Kesme-eilme blgesi Eilme
blgesi
F=Test yk
M=Fa
F +
+
V
M
(b)
(c)
v
V
M
cr
d/2
d/2
Eilme atlaklar
Kesme-eilme atla
(a)
V
cr

ekil 8.4. Kirite kesme-eilme krlmas: (a) Deney kirii ve idealize edilmi eik atlama, (b)
Kesme kuvveti diyagram, (c) Moment diyagram


2 2 2
d
V
d V V
M M
cr
cr
=
+
= (8.4a)
ya da;
2
d
V
M
V
M
cr
= yahut
2
d
V
M
M
V
cr
=

(8.4b)
yazlabilir. Deney ykndeki orantl bir art iin V M / oran sabit kalr. Uygulamada C-C
kesitindeki toplam kesme kuvvetinin B-B kesitinde eilme atla olutuundaki deeri;
g
cr
V
d
V
M
M
V +
=
2
(8.4c)
olur. Bu bantda
g
V ; C-C kesitinde toplam sabit yklerden (kompozit kesit halinde prekast
kiri kendi arl ver yerinde dkm yapsal ksmlarn arlndan) ileri gelen keme
kuvvetidir. Deney sonular; C-C kesitinde eik atlak oluturmak iin gerekli deney
yknn, B-B kesitinde eilme atla oluturmak iin gerekli ykten daha byk olduunu
gsterir. C-C kesitinde eik atlamaya neden olan kesme kuvveti
cr
V nin bulunabilmesi iin;
(8.4c)ye, kesitin boyutlarna ve beton dayanmna bal bir kesme kuvveti miktarnn
eklenmesini gerekmektedir. Bu ek kesme kuvveti
ck w
f d b kadardr [4]. u halde; kirite
eilme atlan izleyerek oluan eik atlana tekabl eden dayanm keme kuvveti
ck w g
cr
cr
f d b V
d
V
M
M
V + +
=
2
(8.4d)
olur. Bu denklem, kesitteki ngerilme donatsnn / kablonun kiri eksenine paralel olmas
halinde geerlidir; kablonun eik olmas halinde, kesitteki ngerilme kuvvetinin kesme
kuvveti bileeni de buna eklenmelidir:
p ck w g
cr
cr
V f d b V
d
V
M
M
V + + +
=
2
(8.4e)
Bu ifadelerdeki
cr
M atlama momenti, kiriin bir dkm ya da kompozit kesitli oluuna gre,
paragraf 6.10.5.2den alnabilir.

8.6. GVDE EK ATALMASI LE BALAYAN KESME ELME KIRILMASI
DAYANIMI:
cw
V

Baz ngerilmeli beton kirilerde kesme-eilme blgesinde eilme atlaklarndan nce
gvdede eik atlaklar oluabilir. Yukarda ifade edildii gibi, bu durumda asal ekme
gerilmesi, basn pozitif kabul ile;
2
2
2
4 2
xy
x x

+ = (8.1)
dir.
x
kesitteki normal (eilme) gerilmedir ve birdkm bir kesitte aadaki gibi
hesaplanabilir:
|
\
|
+ + =
V
M
I
y V
y
I
Pe
A
P
cw
p
c
x
(8.5a)
xy
kayma gerilmesi ise;

) (
) (
y Ib
y S V
cw
xy
=
(8.5b)
dir. Bu ifadelerde, tahmin edilecei gibi:
= P Kesitteki ngerilme kuvveti,
=
c
A Gz nne alnan kesitin enkesit alan,
=
p
e ngerilme bileke kuvvet d merkezlii (arlk ekseni zerinde pozitif),
= I Kesit atalet momenti,
= y Kesitte sz konusu noktann ordinat (arlk ekseni zerinde pozitif),
=
cw
V Kesitin ekik atlamasna neden olan kesme kuvveti iddeti,
= M ngerilme kuvveti dndaki yklerin momenti,
= V ngerilme kuvveti dndaki yklerin kesme kuvveti,
= ) ( y S Kesitin y-ordinatl yatay eksen zerinde kalan parasnn arlk eksenine gre statik
momenti,
= ) ( y b y-ordinat seviyesinde kesit genilii (pratik olarak,
w
b = dir.

(8.5a,d) denklemleri ile kesitte herhangi bir seviyede asal gerilmeler hesaplanp en byk asal
ekme gerilmesi bulunabilir. Kesitte en byk asal ekme gerilmesinin arlk ekseni ya da
daha aa seviyelerde olutuu bilinir. Uygulamalar, asal ekme gerilmesinin arlk ekseni
seviyesindeki deerinin kesitteki maksimum asal ekme gerilmesi alnabileceini
gstermektedir. Yani; (8.5a,b) deerleri
c
x
A
P
= ve
w
cw
xy
Ib
S V
max
= (8.5c)
alnabilir.

Birdkm ngerilmeli beton kesitlerde; normal ve kayma gerilmelerinin bu deerleri
(8.1)de yerine konursa;
2
max
2
2
2 2
|
|
\
|
+
|
|
\
|
=
w
cw
c c
Ib
S V
A
P
A
P

(8.5d)
bulunur.

Bu denklemden
cw
V ekilir ve (8.4c)deki mantkla buna kesitteki
g
V sabit ykler kesme
kuvveti eklenirse,
g ct cp ct w cw
V f f zb V + + =
5 . 0 2
) ( (8.5e)

elde edilir. Eer eik kablo sz konusu ise, ngerilme kuvvetinin kesit iindeki bileeni bu
deere eklenmelidir:
p g ct cp ct w cw
V V f f zb V + + + =
5 . 0 2
) ( (8.5f)

Bu denklemlerde:
= =
max
S
I
z kuvvetlerin manivela kolu (dikdrtgen kesit halinde h z
3
2
= ),
=
ct
f Betonun eik ekme dayanmdr; ACI-318-02ye gre
ck ct
f f 332 . 0 = alnabilir
[15],TS3233de
ct
f karl olarak
ck ct
f 25 . 0 = verilmitir.
= =
c op
A P/ Arlk ekseni seviyesinde ngerilmeden ileri gelen- normal gerilmedir.

Kompozit kesitler halinde; kesitteki normal gerilme, yaklak olarak,
|
\
|
+ + + =
+ +
V
M
I
y V V
y
I
M
y
I
Pe
A
P
c
c g g cw g g p
c
x
) (
2 1 2 1
(8.6a)

gvdede kesme gerilmesi,
w c
c g g cw
w
g g
xy
b I
S V V
Ib
S V
max, 2 1 max 2 1
) (
+ +
+ = (8.6b)
alnabilir. Bu denklemlerde:
c
I ve
c
y kompozit kesitin atalet momenti ve kompozit kesitte
gz nne alnan nokta ordinatdr (arlk ekseni zerinde pozitif),
c
S
max,
kompozit kesitin
arlk ekseni zerinde kalan ksmnn arlk eksenine gre statik (birinci) momentidir.

Kompozit kiri deneylerinde; arlk merkezi prekast kesitin guseli ksmlarnda bulunmutur
[4]; eer eik atlaklar olumusa, bunlar prekast kesitin gvde-guse (gvde-tabla) birleim
kesimlerinde gzlenmitir; u halde, kesme gerilmesi gvde-guse (gvde tabla) birleim
ordinatlarnda hesaplanabilir.

(8.6a,b) deerleri (8.1) de yerine konulur, buradan
cw
V ekilir, (8.4c)deki mantkla buna;
kesitin kompozit kesit haline gelmezden nceki ve sonraki dzeltmesi de yaplarak, sabit
ykler kesme kuvveti
2 1 g g
V
+
ve eik kablo halinde
p
V eklenirse,
p g g
c
ct cp ct w c cw
V V
z
z
f f b z V + + + =
+ 2 1
5 . 0 2
) 1 ( ) ( (8.6c)
elde edilir. Bu denklemde, ncekilerden farkl olarak;
c
z kompozit kesit i kuvvetler manivela
kolu (
c c c
S I z
max,
/ = ), z ise prekast kesit i kuvvetler manivela kolu (
max
/ S I z = ) olarak
anlalmaldr;
cp
arlk ekseni seviyesinde etkin ngerme normal gerilmesidir.

8.7. ENNE DONATILI KR ve ENNE DONATI HESABI

Gevrek ve ani krlma ihtimalleri donatl beton yaplarn hibirinde arzu edilmeyen ve
bertaraf edilmesi tavsiye edilen krlma biimleridir. Bu yzden kirilerin eilme - kesme
krlmas ile gmeleri istenmez; ve bu nedenle, kesme-eilme kapasitelerinin eilme
kapasitelerinden yksek olmas temin edilmeye allmaldr. Bunu temin etmek iin de; eer
eilme-kesme kapasitesi eilme kapasitesinden kk kalrsa, enine donat eklenir. Enine
donatnn miktarnn; kesme-eilme ve eilme kapasitelerinin en azndan eit olmasn
salamas gerekir.

Kiriin enine donatlarnn da bulunmas, kesme-eilme krlmas mekanizmalarn biraz daha
karmak hale getirir. Enine donatl kirilerin kesme-eilme krlmasn analitik olarak tahmin
edebilecek bir forml gelitirmek gtr. Bu yzden, uygulamada, kesme-eilme krlmasn
tahmin etmekten ziyade, daha ok, kiriin kesme-eilme krlmasndan nce eilme krlmas
yaparak gmesini temin edebilecek enine donat miktarnn tahmini ile ilgilenilmitir.

Enine donatl betonarme bir kiriin kesme mukavemetinin bileenleri; (1) Betonun
atlamam basn blgesinin tad
cz
V kesme kuvveti, (2) Przl eik atlak boyunca
oluan agrega kilit mekanizmalarnn oluturduu
a
V kesme kuvveti, (3) Eilme donatsnn
kaldra etkisi ile karlad
dow
V kesme kuvveti, (4) Eik atlak boyunca enine donatnn
ekme gerilmeleri ile karlad
s
V kesme kuvveti olarak saylr [22]. (5) ngerilmeli beton
kiri halinde buna, eik kablo durumunda kablonun hesap dzlemindeki
p
V kesme kuvveti
bileenini ve (6) ngerilme donatsnn
dow p
V
,
kaldra etkisi eklenebilir. Eik kablo bulunsun
veya bulunmasn, yani ngerilmeli beton kiri ister n-ekimli, ister ard-ekimli olsun, (8.1)
bantsndan aka grld gibi, ngerilme kuvveti asl etkisini kesitte oluturduu basn
gerilmeleri ile asal ekme gerilmesini klterek salar.

Kesitte enine donatnn salad
s
V kesme mukavemeti dndaki keme kuvveti tepkilerinin
tamam, yani
dow p p dow a cz
V V V V V
,
, , , , bileenlerinin toplam, genelde beton kesitin salad
kesme mukavemeti olarak kabul edilir ve
c
V ile gsterilir. ngerilmeli beton kiriin
c
V kesme
mukavemeti olarak
cr
V ve
cw
V den (8.5f ve 8.6c den) kk olan alnr:

c
V = min (
cw cr
V V , ) (8.7a)
Kiriin kesme hesab yaplan kesitinde, kiriin d ykler altnda analizi ile bulunan hesap
tasarm- kesme kuvveti
d
V ile gsterilirse,
c d
V V farknn enine donat ile karlanmas
gerekir:

c d s
V V V (8.7b)

ekil 8.5. ubuk (strut-and-tie) (ya da
kafes kiri) modeli tanm [15]

Enine donatnn muhtemel eik atlaklara dik olacak ekilde dzenlenmesi ideal olur. Ancak
eik enine donat yerine, pratik nedenlerle ou kere ubuk eksenine dik enine donat tercih
edilmektedir. Enine donatnn salad kesme mukavemeti iin, uygulamada kafes kiri
benzeimi (analoji) ok kullanlr (ekil 8.4). Bu benzeimde; kafes kiriin enine donatlar
dhil donatlar ekme ubuklar, beton eleman ise basn ubuklar gibi dnlr.

Kesme hesap ve tahkikleri ve kesme donats
hesaplarnda son limit durum (ultimate
limit state) dikkate alnr; enine donatlarn
akma gerilmelerine (tasarm halinde akma
dayanm hesap deerine) kadar
zorlanabilecekleri varsaylr.

Enine donatlarn kesme mukavemetine
katks olabilmesi iin enine donat
miktarnn yeterli dzeyde olmas ve etriye
dzeninin uygun olmas gerekmektedir;
rnekse, enine donatlarn en az bir tanesinin
eik atlaa isabet ediyor olmas gerekir. Bu
balamda ilgili ynetmeliklerde
snrlandrmalar yer alr.

Kafes kiri benzeimi (ekil 8.7)
erevesinde enine donatnn salayaca
kesme mukavemeti;

a f A V
y sv s
sin = x (eik atlaa rastlayan
enine donat etriye says)

ekil 8.6. ACI-318-02ye gre derin ve narin
kiri, ve kesme akl tanmlar [15]
] / ) ' )( cot [(cot sin s d d a f A V
y sv s
+
] / ) cot [(cot sin s d a f A V
y sv s
+ (8.7c)
yazlabilir. te yandan eik atlak as
o o
45 45 alnrsa;
s d f A V
y sv s
/ ) cos (sin +
(8.7d)
olur. Yaygn olarak kullanld gibi; enine donatnn ubuk eksenine dik olmas halinde;
s
d f A
V
y sv
s
ya da
y
c d
y
s sv
df
V V
df
V
s
A
= (8.7e)
bulunur. Bu bantlarda;
d
V hesap kesitinde tasarm kesme kuvveti,
sv
A enine donatnn bir
srasnn kesit alan (ekil 8.7de eik etriyenin iki kolonun toplam kesit alan),
y
f ise enine
donat eliinin akma gerilmesidir.

Tasarm halinde; d yklerden ileri gelen kesme kuvvetleri dhil, btn bu byklklerin
tasarm (design) deerlerinin kullanlmas gerektii aktr; tasarm kesme kuvvetlerinin
alnaca kesitler, bir baka deyimle kesme dayanm hesap ve tahkiklerinin mutlaka
yaplmas gereken hesap kesitleri, uygulamada karlalabilecek yap elemanlar trlerine
ve d ykleme biimine bal olarak, ACI-318-02ye refaransla ekil 8.8de iaret edilmitir;
ekilde iaret edilen yaklam, Trk ynetmelikleri dahil, ou ynetmeliklerce ya aynen, ya
da yaklak olarak benimsenmitir.

s s
b
d
d'
Eik atlak
ngerme donats
Enine donat (rnekte eik)
A
ps

ekil 8.7. Enine donatl kirite kesme-eilme mukavemeti iin kafes kiri benzeimi

ekil 8.8. Kesme tasarm / hesap
kesitleri [15]

8.8. TS 3233 EREVESNDE KESME KUVVET HESAP VE TAHKKLER

Kesme kuvvetine gre hesap ve tahkikler, TS3233 ngerilmeli Beton Yaplarn Hesap ve
Yapm Kurallar standardnn 11. paragrafnda dzenlenmitir. Aada bu blmn bir
zeti yaplmtr.

8.8.1. Giri

Kesme kuvvetine gre hesap ve tahkikler tama gc ilkelerine gre yaplr.
Hesap kesme kuvveti, V
d
, ngerilmeli betonun kesme tama gc, V
c
ve kayma kesme
/ kayma donatsnn kesme tama gv, V
s
ile karlanacaktr.

V
u
= V
d
V
res
, V
res
= V
c
+ V
sv
(8.8a)

ngerilmeli betonun kesme tama gc, V
c
, beton maksimum asal ekme
gerilmesinin, gvdede veya kesitin ekme blgesi u lifinde olumasna baldr. lk
kesme atla asal ekme gerilmesinin maksimum olduu yerde oluacaktr.
lk kesme atlann oluma yeri; ngerilme miktarna, kesit ekline, gvde
kalnlna, ngerilme donatsnn dz veya eik kullanlmasna baldr. ngerilmeli
betonun kesme tama gc, V
cw
veya V
cr
denklemlerinden hesaplanacaktr. Her
eleman iin, bu iki denklemden bulunacak deerlerin kk olan V
c
olarak
alnacaktr.
Kayma donats hesab, V
d
V
c
fark iin yaplacaktr.
Hesap kesme kuvveti V
d
nin, Tablo 8.8.1de verilen deerlerin, b
w
d ile arplmasndan
bulunan maksimum kesme kuvvetinden kk olduu gsterilecektir.

Tablo 8.8.1. Maksimum kesme gerilmesi,
max

(1)(2)
Beton snf C25 C30 C35 C40 C45 C50 C55
Maksimum kayma
gerilmesi (MPa)
4.1 4.4 4.7 5.0 5.3 5.5 5.8
(1)

max
. b
w
d V
d
olduu gsterilmelidir.
(2)

max
0.79 f
ck
0.5
alnabilir (yazarn notu).

8.8.2. Asal ekme atla Gvdesinde Oluan ngerilmeli Beton Elemanlarn Kesme
Tama Gc, V
cw

Asal ekme atla gvdesinde oluan ngerilmeli beton elemanlarn kesme tama gc, V
cw
,
asal ekme gerilmesinin

ct
= 0.25 f
ck
0.5
(8.8.2)

ulamasyla bulunur.

V
cw
hesabnda kesit arlk merkezinde ngerilmeden ileri gelen normal gerilmenin 0.8 kat ile
arplarak kullanlacaktr. Bu durumda V
cw
deeri;

V
cw
= 0.67 b
w
h (
ct
2
+ 0.8
cp
.
ct
)
0.5
(8.8.3)

dir. Burada;

ct
= 0.25 f
ck
0.5
(8.8.4)
dr ve (+) iaretli olarak kullanlacaktr.

cp
= Kesit arlk merkezinde ngerilmeden oluan basn gerilmesi,
b
w
= Kesit gvde genilii,
h = Kesitin toplam derinliidir.

Dikkat edilirse; teorisindeki i kuvvetler manivela kolu = z = I / S
max
=2h/3, etkili derinlik yerine de
toplam kesit ykseklii alnmtr.
ct
= 0.25 f
ck
0.5
=f
ctd
=f
ctk
/
mc
=0.35f
ck
0.5
/ 1.4 olduu, yani TS3233 ve
TS500deki tanmyla, betonun eksenel ekme dayanmnn hesap deerini gsterdii anlalmaktadr.
Ayn standartlar eilme ekme dayanmn bunun iki kat alr: 0.5f
ck
0.5
; kesme-eilme ekme hesap
dayanm bu ikisi arasnda bir deer olmaldr.(Yazar)

V
cw
formlndeki V
cw
/ b
w
h deerleri Tablo 8.8.2de verilmitir.

Arlk merkezi balk iinde kalan balkl kesitlerde V
cw
hesab

Arlk merkezi balk iinde kalan balkl kesitlerde V
cw
hesab, gvdenin balkla
birletii kesitte yaplacaktr.
Bu kesitte asal ekme gerilmesi
ct
(8.8.4) deki deeri olarak alnacaktr.
Bu kesitte ngerilmeden oluan normal gerilme 0.8 ile arplarak hesaba katlacaktr.

Tablo 8.8.2. V
cw
/ b
w
h deerleri (MPa)
Beton snf
cp

(MPa) C25 C30 C35 C40 C45 C50 C55
2 1.4 1.5 1.5 1.6 1.7 1.7 1.8
4 1.7 1.8 1.9 2.0 2.1 2.2 2.2
6 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6
8 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9
10 2.5 2.7 2.8 2.9 3.0 3.1 3.2
12 2.7 2.9 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4
14 2.9 3.1 3.2 3.4 3.5 3.6 3.7

ngerilme donats eik olan elemanlarda V
cw
hesab

ngerilme donats eik olan eleman kesitlerinde ngerilme kuvvetinin (ngerilme kuvvetinin
iletme durumu etkin deerinin - Yazar) dey bileeni, V
cw
deerine eklenecektir.

8.8.3. Eilme atla Olan Elemanlarn Kesme Tama Gc, V
cr

Eilme atla olan elemanlarn kesme tama gc, V
cr
:

d
d
o w c
pk
pef
cr
M
V
M d b
f
V + =
) 55 . 0 1 ( (8.85)

dir. Burada;

pef
=Sz konusu kesitte ngerilme eliinde kayplardan sonra kalan etkin
ngerilmedir; bu deer 0.60 f
pk
dan daha byk alnamaz;
f
pk
= ngerilme donatsnn karakteristik kopma mukavemeti,
c
= Betonun tama gc kayma gerilmesi (Tablo 8.8.3),
V
d
, M
d
= ncelenen kesitte hesap kesme kuvveti ve hesap momenti,
M
o
=Kesit faydal ykseklii dde 0gerilme yaratacak eilme momenti deerini
gsterir. M
o
momenti,

M
o
= 0.8
cpd
I / y (8.8.6)

ile hesaplanabilir.
cpd
= ngerilmeli elemann d derinliinde yalnz ngerilmenin (etkin-Yazar)
deerinden oluan normal gerilme,
y = Kesit arlk merkezinden d derinliine olan uzaklktr(bileke ngerme
kuvveti d merkezlii=e
p
Yazar).

V
cr
deeri, (0.12 b
w
d f
ck
0.5
) den daha kk alnmayacaktr.
V
cr
deerinin, incelenen kesitten d/2 uzakla kadar deimeyecei kabul edilecektir.
Burada d/2 momentin art ynnde llecektir.

ngerilme Donats Eik Olan Elemanlarda V
cr
Hesab
ngerilme donatsnn eik olduu eleman kesitlerinde, V
cr
hesabnda ngerilme kuvvetinin
dey bileeni ihmal edilecektir.

Tablo 8.8.3. Betonun tama gc kayma gerilmesi,
c

(1)
Beton snf
d b
A
w
ps
100

C25 C30+
0.25 0.35 0.35
0.50 0.55 0.55
1.0 0.70 0.75
2.0 0.90 0.95
3.0 0.95 1.00
(
1
) (100 A
ps
/ b
w
d)nin ara deerleri iin enterpolasyon yaplmaldr.

8.8.4. Kayma Donats Hesab

8.8.4.1. Kayma Donats Gerekmeyen ngerilmeli Elemanlar

ngerilmeli elemanlarda, aadaki durumlar iin kayma donats kullanlmayabilir:

Deme ve temellerde,
Kesme kuvveti, V
d
nin V
c
/ 2 den kk olduu elemanlarda.

8.8.4.2. Minimum Kayma Donats

nceki paragrafta belirtilen durumlarn dnda kalan tm ngerilmeli beton elemanlarda
gerekli minimum kayma donats:

min A
sv
= 0.25 b
w
s ( f
ctd
/ f
yvd
) (8.8.7)

dir. Burada;

A
sv
= Kayma donats olarak kullanlan etriye kollarnn bir sradaki toplam enkesit alan,
s = Eleman ekseni dorultusunda etriye aral,
f
ywd
=f
yd
= Kayma donats hesap akma dayam (= f
y
/
ms
; bu deer hibir zaman 370 MPa
dan daha yksek alnmayacaktr),
f
ctd
= Betonun eksenel hesap ekme dayanm (= f
ctk
/
mc
) dr.

8.8.4.3. Hesap Kesme Kuvveti V
d
nin, Bton Ksme Tama Gc V
c
yi Amas
Durumunda Kayma Donats

V
d
> V
c
durumunda kayma donats:

d f
V V
A
yvd
c d
sv
=
(8.8.8)
dir. Burada;
d = ngerilmeli elemanlarda faydal ykseklik ( d< 0.8 h halinde d= 0.8 h alnacaktr),
s = Etriye araldr.

Maksimum Etriye Aral

Maksimum etriye aral 0.75 d yi, balkl kesitlerde 4 b
w
yi gememelidir.
V
d
> 1.8 V
c
olduu durumlarda, maksimum etriye aral 0.5 d ye indirilmelidir.
Etriye kollar arasndaki aklk 0.75 d yi amamaldr.

8.8.5. Deme Sistemleri

Birden fazla ynde donatl plaklar; kolon redrlerini, kolon deme balantlarnn rijitliini
dikkate alan bir yntemle hesaplanp projelendirilmelidir. Gereki sonular vermesi nedeni
ile edeer ereve yntemi her iki dorultuda alan plaklarn kullanm ve hesap
momentlerinin bulunmasnda kullanlabilir.

Yapsal zmlemede ngerilme momentleri gznne alnacaktr.

Her iki dorultuda alan plaklar kirili ise, yk dengeleme yntemi ile projelendirilebilir.

Betonarme plaklarn analizinde kullanlan moment ve kesme kuvveti katsaylar, ngerilmeli
plaklar iin kullanlamaz.

8.8.5.1. Zmbalama Hesab

8.8.5.1.1. Zmbalama Dayanm

Noktasal ykler veya kolonlarn uygulad F
d
yk ile yklenen demelerin zmbalama
dayanm F
res
bulunmal ve F
res
F
d
olduu kantlanmaldr. Ykleme alan evresinden h/2
uzaklkta bir alan zerinde hesaplanan zmbalama dayanm

F
res
= .uh. f
ctd

(8.8.9)

bulunur. Burada;

= 1.0 (noktasal yk veya eksenel ykl i kolonlar iin),
=0.5 (kenar ve ke kolonlar iin),
a h
e
+
+
=
2
1
1
(eksantrik basn tayan i kolonlar iin)

Zmbalama evresi u nun bulunmasnda, ykleme alanna (5h) dan daha yakn olan
boluklar evresine ykleme alan arlk merkezinden izilecek teetler arasnda kalan evre
uzunluu dikkate alnmaz.

Ykleme alan i bkey ise, ibkeylik teetlerle giderilir. Ykleme alannn bir boyutu
dierinin katndan fazla ise, 3 katna eitmi gibi ilem yaplr.

8.8.5.1.2. Zmbala in Kayma Donats

Uygun kayma donats kullanlarak F
res
1.5 katna kadar artrlabilir. Ancak, kayma donats,
kalnl 25 cm den fazla olan demelerde etkili olabilir.

8.8.6. Ayr Dkm Birleimli (Kompozit) Elemanlar

ngerilmeli beton elemanlar sonradan dklm betonla beraber alabilirler. Bu durumda
yatay kesme iin kayma donats kullanlmas veya ngerilmeli beton yzeyin
przlendirilmesi gerekir.

Minimum yatay kayma donats aadaki denklemden hesaplanmaldr.

yvd
ctd
sh
f
f
s b A '. 25 . 0 =
(8.8.10)
Yatay kayma donats aralklar, elemann en kk boyutunun drt katndan veya 60 cm den
fazla olmamaldr.

Donat olarak tek ubuklar, kapal etriyeler veya hasr elik kullanlabilir. zerine normal
beton dklecek ayr dkm birleimli elemann yzeyi en az 6 mm ykseklikte taraklanrsa
bu yzey przl saylabilir.
Yatay kayma dayanm res V
_
deerinin, hesap yatay kesme kuvveti
_
d
V deerinden byk
olduu gsterilmelidir.
_
'
_
. .
ht res
d f d b V V = (8.8.11)
ile hesaplanr. Burada;
_
d
V = Hesap kesme kuvveti,
b = Yatay kaymaya temel alnacak kesit genilii,
d = Tm birleik kesitte donat merkezinden en uzak basn lifine olan uzaklktr.
f
ht
= Yatay kaymada snr ekme dayanmdr; ilgili deerler aada verilmitir.

a) Yatay kayma donats kullanlmayp, birleim yzeyinin przlendirilmesi durumunda
snr ekme dayanm:
f
ht
= 0.5 MPa
b) Minimum yatay kayma donats kullanlmas, ancak birleim yzeyinin
przlendirilmemi olmas durumunda snr ekme dayanm:
f
ht
= 0.5 MPa
c) Minimum yatay kayma donats ile birlikte przlendirilmi birleim yzeyi oluturulmu
olmas durumunda::
f
ht
= 2.5 MPa
d) Minimum yatay kayma donats ile birlikte przlendirilmi birleim yzeyi oluturulmu
olmasna ramen,
_ _
res
d V V koulu salanamazsa, aadaki denklemden gerekli kayma
donats hesaplanmaldr:
yvd
d
sh
f
V
A
.
_
= (8.8.12)
Burada;
A
wh
= Yatay kayma donats,
f
yvd
= Kayma donats hesap akma dayanm,
=Birleik beton yzeylerinde srtnme katsays (bu deer beraber dklm betonlar
iin 1.4 , ayr dklm betonlar iin 1.0 alnabilir).

Ancak,
_
res
V st snr deerinin
_
d
V deerinden byk olduu gsterilmeli, aksi halde kesit
deitirilmelidir.
_
res
V deeri, f
ht
= 5.6 MPa alnarak hesaplaabilir.

e) Birleim yzeyine dik ynde ekme varsa; yatay kayma gerilmesinin betondan betona
aktarldancak minimum kayma donatsnn kullanlmas ile kabul edilebilir. Dey
kayma gerilmelerinin hesabnda eleman birleik deilmi gibi dnlebilir. Bu durumda
hesaplar, bileik eilmeye maruz elemanlarda olduu gibi (TS3233, madde
10.3)yaplmaldr.

8.9. AASHTO STANDARDINA GRE KESME HESABI

Trkiye dhil pek ok lkede AASHTO standartlar zellikle sanat yaplarnn tasarm ve
inaatlarnda en yaygn kullanlan uluslararas nitelikte teknik dokmanlardr. Aada,
AASHTO (2002) standardnn ilgili paragraf, okuyucunun orijinal kaynaa muhtemel
bavurularnda kolaylk salamak dncesiyle; simgeler, denklem numaralar ve * ilavesi
fark ile paragraf numaralar korunarak zetlenmitir.

*9.20 KESME KUVVET HESAP VE TAHKKLER

*9.20.1 Genel

*9.20.1.1 Masif demeler ve temeller hari, ngerilmeli beton eilme elemanlar kesme ve
eik ekme gerilmeleri iin donatlacaktr. Boluklu demeler kesme etkileri iin
incelenecek, ancak eer tasarm kesme kuvveti, V
u
, beton kesite salanan V
c
nin yarsndan
kk ise kesme donats konulmasna gerek yoktur.

*9.20.1.2 Gvde donats elemann eksenine dik yerletirilen etriyelerden ya da hasr elikten
oluur. Gvde donatlar, beton rtnn izin verdii lde elemann basn ve ekme
yzlerini birbirine balayacak ekilde uzatlr ve akma mukavemeti salanacak biimde,
Paragraf 8.27deki nlemler dhilinde iki ucunda ankre edilir.

*9.20.1.3 Kesme kuvvetine maruz elemanlar
V
u
(V
c
+ V
s
) (9-26)
salanacak ekilde tasarlanr. Burada; V
u
yk katsaylar ile byltlm tasarm kesme
kuvvetini, V
c
beton kesit tarafndan salanan kesme mukavemetini ve, V
s
gvde donats
tarafndan salanan nominal kesme mukavemetini gsterir.

*9.20.1.4 Yklerin tepkisi u blgelere basn uyguladnda, mesnet yznden, kesit
yksekliinin yars, h/2 mesafeye kadarki kesit blgesi, mesnet yznden h/2 mesafede
hesaplanan ayn V
u
kesme kuvveti ile tasarlanabilir.

*9.20.1.5 Prekast dilimlerle (segment) tekil edilen kutu kiriler halinde, montaj srecindeki
kesme kuvvetlerini aktaracak lde birleim kesitlerinin ekillendirilmesi gerekir. zellikle
mesnede yakn dilimler arasnda ters ynde kesme mukavemetinin de ekillendirilmi birleim
yzeyince aktarlabildii gsterilmelidir. Montaj srasnda ekillendirilmi birleim yzeyi
elemanlarnca aktarlan kesme gerilmesinin 0.166
c
f ' deerini amamaldr.

*9.20.2 Beton Kesitin Salad Kesme Mukavemeti

*90.20.2.1 Beton kesite salanan kesme mukavemeti, V
c
;

V
ci
ve V
cw
deerlerinden daha
kk olanna eit alnacaktr.

*9.20.2.2 V
ci
deeri,
max
' '
05 . 0
M
M V
V d b f V
cr i
d c ci
+ + = (9-27)
ile hesaplanr, ancak V
ci
deerinin 0.141 d b f
c
' ' den ve d deerinin 0.8h deerinden kk
alnmas gerekmez.

Kesite etkiyen d yk etkileri altnda kesitin eilme atlamas yapmasna neden olan eilme
momenti, bu bant iin,
) 166 , 0 (
'
d pe c
t
cr
f f f
Y
I
M + = (9-28)

ile hesaplanacaktr.

Elemana etkiyen d yklerden ileri gelen yk katsaylar ile arplm / tasarm eilme
momenti ve kesme kuvveti, M
max
ve V
i
kesitte maksimum momente neden olan ykleme
kombinasyonundan alnacaktr.

*9.20.2.3 V
cw
kesme mukavemeti,

p pc c cw
V d b f f V + + = ' ) 3 . 0 291 . 0 (
'
(9-29)
ile hesaplanacaktr; ancak etkili derinlik d nin 0.8h dan kk alnmas gerekmez.

*9.20.2.4 nekimli bir elemann mesnet yzne h/2 mesafedeki kesiti, ngerme gergilerinin
tam kuvvet aktarma salad kesitten daha yakn ise, hesapta azaltlm V
cw
kesme
mukavemeti dikkate alnr. Aktarma boyunca ngerilme kuvvetinin; halat ucunda sfr,
transfer boyu kadar derinlikte maksimum olmak zere dorusal deitii, transfer boyunun
ise, halatlar iin apnn 50 kat, tekli teller iin apnn 100 kat olduu kabul edilecektir.

*9.20.2.5 V
ci
ve V
cw
iin yukarda verilen hesap yaklam, normal arlkl beton ile retilen
elemanlar iin geerlidir. Hafif agregal beton kullanldnda (Paragraf 8.13 Tanm, beton
ve yapsal arlk ksmna bkz) aadaki dzeltmelerden biri uygulanr:

(a) f
ct
belirli olduunda, V
ci
ve V
cw
kesme mukavemetleri ifadelerindeki
c
f ' yerine f
ct
/ 6.7
konulacak, ancak f
ct
/6.7 deeri
c
f ' den daha byk alnmayacaktr.
(b) f
ct
belirli olmadnda, V
ci
ve V
cw
nin
'
c
f ieren terimlerinin her biri, btn hafif
betonlar iin 0.75 ile, ve kum-hafif beton iin 0.85 ile arplacaktr.

*9.20.3 Gvde Donatsnca Salanan Kesme Mukavemeti

*9.20.3.1 Gvde donatsnca salanan keme mukavemeti,
s
d f A
V
sy sv
s
= (9-30)
olarak alnr. Burada; A
sv
aral s olan gvde donats kesit alan (bir sradaki enine donat
toplam kesit alan Yazar)dr. V
s
deeri d b f
c
' ' 664 . 0 den byk alnamaz; d nin 0.8h dan
daha kk alnmas gerekmez.

*9.20.3.2 Gvde donatsnn eleman ekseni dorultusundaki aral 0.75h veya 600 mm yi
geemez. V
s
deeri d b f V
c
s ' ' 332 . 0
_
= yi atnda, bu maksimum aralk yarya
indirilecektir.

*9.20.3.3 Gvde /kesme donatsn minimum deeri
s b
f
A
sy
sv
'
345 . 0
= (9-31)
alnacaktr; burada b ve s mm, f
sy
MPa boyutunda alnnca A
sv
mm
2
olarak bulunmu olur.

*9.20.3.4 Gvde donats olarak kullanlacak eliin akma mukavemeti 420 MPa deerini
aamaz.

*9.20.4 Yatay Kesme Tasarm Kompozit Eilme Elemanlar

*9.20.4.1 Kompozit elemanlarda, yatay kesme kuvvetlerinin tamamnn birleim yzeyince
aktarlmas temin edilecektir.

*9.20.4.2 Yatay kesme kuvvetine maruz kesitlerin tasarm 9.20.4.3 ve 9.20.4.4 paragraf
ngrlerine, ya da anlalabilir deneylere dayanan yatay olarak aktarlabilecek kesme
kuvvetini tahmin eden herhangi bir yntemle yaplabilir.

*9.20.4.3 Yatay kesme kuvvetine maruz kesitlerin tasarm:
V
u
V
nh
(9-31a)
denkleminin salanmasna dayanr. Burada V
u
dikkate alnan kesitteki tasarm kesme
kuvvetini, V
nh
aadaki ekilde hesaplanan nominal yatay kesme mukavemetini, d kompozit /
birleik kesitin etkin yksekliini gsterir.

(a) Temas / birleim yzeyi temiz, bilinli olarak przlendirilmise; V
nh
nominal yatay
kesme mukavemeti en ok (0.552 b
v
d)(N) alnabilir.
(b) Paragraf *9.20.4.5 e uygun olarak minimum birleim donats salanm ancak, temas
yzeyi temiz olmakla birlikte bilinli olarak przlendirilmemi ise, V
nh
nominal yatay
kesme mukavemeti (0.552 b
v
d) (N) deerinden byk alnamaz.
(c) Paragraf *9.20.4.5 e uygun olarak minimum birleim donats salanm, temas yzeyi
temiz ve bilinli bir ekilde ve yaklak olarak 6 mm derinlikte tam kesit przlendirilmi
ise, V
nh
nominal yatay kesme mukavemeti en ok (2.413 b
v
d) alnabilir.
(d) Paragraf *9.20.4.5 in ngrd minimum miktarn zerinde temas yzeyini dik olarak
geen donatnn her yzdesi iin V
nh
nominal yatay kesme mukavemeti (160f
y
/ 40 000)bd
pounds [(1.1 f
y
/ 280) b
v
d N] kadar artrlabilir.

*9.20.4.4 Yatay kayma, akln 1/10unu amayan her parasnda, basn ve ekme
kuvvetindeki deiimler ile birbirine birletirilen / dikilen elemanlarn aktaracaklar yatay
kesme kuvvetleri hesaplanarak incelenir. Yk katsaylar ile arplm / tasarm kesme
kuvveti, Paragraf *9.20.4.3 e gre hesaplanan V
nh
yatay kesme mukavemetini, d yerine
para /segment boyu alnmas hali hari, aamaz.

*9.20.4.5 Yatay Kesme in Birletirme / Diki Donatlar

(a) Gerektiinde birletirilen elemanlar arasnda minimum diki donats salanacaktr. Diki
donats 0.345 b
v
s / f
y
den, ve sdiki donatlar aral gvdenin en dar kesiminin
geniliinin drt katndan ve 600 mm den daha yksek alnmayacaktr.
(b) Yatay kesme iin diki donatlar tek ubuk veya tel, ok bacakl etriye veya hasr eliin
dey bacaklar olarak tekil edilebilir. Btn diki donatlar birletirdikleri elemanlarn
iine gmlm ve uygun bir biimde ankre edilmi olmaldr.

*9.20 paragrafnda geen ve metinde tanm tam olarak verilmeyen baz simgelerin
aklamalar, metindeki sras ile yledir (Yazar):

=
pc
f Kompozit kesitin arlk merkezinde ngerilme etkileri dahil srekli ykler altnda
normal gerilme (9-29 denklemi).
=
'
c
f Betonun karakteristik basn dayanm (Trk ynetmeliklerinde: f
ck
).
b
=b
w
beton kesitin gvde genilii.
f
sy
= Enine (betonarme) donats akma mukavemeti (MPa).
V
u
=Yapsal analizle bulunan d ykler tama gc kesme kuvveti (factored loads shear
force).
=Donat ap. Global mukavemet azaltma arpan (global strength reduction factor).
V
nh
=Kompozit kesitte prekast-yerinde dkm birleim yzeyiyle aktarlan kesme kuvveti
dayanm.
b
v
=Kompozit kesitte birleim yzeyi genilii.

rnek 8.1. rnek 6.3dek kpr kiriinin mesnetten h/2 mesafedeki kesitinde; AASHTO
(2002) standard erevesinde; (a) Eilme hesaplar, (b)Kesme-eilme hesaplar
(c)Kompozit kesitin birleim kesitinde gerekli hesap ve tahkikler, rnek olmak
zere yaplacaktr.

Tablo (rnek 8.1.1). rnek 8.1 verileri
(rnek 6.3deki kiriin mesnetten h/2 mesafedeki kesiti)
Malzeme zellikleri
ngerme
elii

BA elii

Beton
KSI 270
super grade
B IIIa
(TS 708)
fck1=40
MPa
f
s
=1860
Mpa
f
y
=420 Mpa f
ck1
j=30
Mpa
Germe
gerilmesi
=0.75fs

Gvenlik
gerilmesi
=min(0.63fy;210)
f
ck2
=30
Mpa
Kesit boyutlar (mm)
h
c
=1000 b
u
=750 b
o1
=750
b
w
=200 t
u
=150 t
o1
=100
b
o2
=770 t
gu
=150 t
go
=100

rnek 8.1 kirii en kesiti
t
o2
=150 d
1
=45 b
go
=275
Kiri akl ve trafik yk Kesit kuvvetleri (x=h/2 kesiti iin)
Veri Veri deeri Ref. Kesit K Deeri Boyutu Ref.
Aklk, L 25.00m M
g1
71.32 kNm g
1

Trafik Yk H30-S24 TCK Tek. . M
g2
20.28 kNm g
2

ngerme donats dzeni
M
g3

17.84
kNm g
3

Sra H Say Tab Y H Say x Tab Y M
L+I

=M
q
70.11
kNm H30-S24

adet mm mm
2
V
g1

151.48
kN g
1

3 2 180 360 V
g2
43.06 kN g
2

2 5 120 600 V
g3
37.90 kN g
3

1 5 60 300 V
LL+I
=V
q
152.43 kN H30-S24
Toplam 12(*) 105 1260
Dier veriler
Yllk ortalama nem oran, RH (%) 65
Alt yznde ba donats: 41 1 1 12 22 2 452 mm
2
st yznde ba donats: 61 1 1 12 22 2 678 mm
2
Halatlarn klflanmas: nekimli sistemlerde
mesnet blgelerinde stte ekme gerilmelerini
kontroll tutabilmek iin halatlarn bir ksm
klflanarak aderans zlr.
A
ps
=12*139.75=1677 mm
2

(*)Klflanacak halat says: Halatlarn bir srada %40ndan, toplamda %25 den fazlasnn klflanmasna izin
verilmez (AASHTO, TS3233). rnek 6.3de (aklk kesitinde) halat says 16 dr, mesnet blgesinde en ok
drt halatn klflanmasna izin verilecek demektir: 16-4=12 halat.

Tablo (rnek 8.1.2). zm

Konu

Denklem / Simge

Deeri

Birimi
AASHTO Madde ya
da forml numaras
Aklama
Beton Elastiklik Modl Eci=0.043w
3/2
(fci)
1/2
W=2400 kg/m
3
ile Denklem (9-8))
Prekast beton, j < 28 gn iin E
c1j
27691.47 Mpa Aktarma yanda
Prekast beton, j 28 gn iin E
c1
31975.35 Mpa fc1=40 Mpa
Yerinde dkm beton iin E
c2
27691.47 Mpa fc2=30 Mpa
ngerme Donats
Halat anma ap

0.6
Bir halatn en-kesit alan A
p1
139.75 mm
2

Kopma dayanm f
s
1860 Mpa Dk gevemeli
Ankrajda germe gerilmesi
pio
=0.75 f
s
1395 Mpa
Elastiklik modl E
ps
190000 Mpa
Kesit zellikleri
A
pcg
406250.00 mm
h
og
531.03 mm
h
ug
468.97 mm
Brt Kesit zellikleri
I
pcg
4.99918E+10 mm
4

n
e1
=E
ps
/E
c1
5.94
A
pct
=A
pcg
+(n
e1
1)A
ps
414537.86 mm
h
ot
538.30 mm
h
ut
461.70 mm
I
pct
5.10678E+10 mm
4

W
co
9.48681E+07 mm
3

W
cp
1.43168E+08 mm
3

W
cu
1.10609E+08 mm
3

Dntrlm Kesit
zellikleri
(aa doru +) e
pp
356.697 mm
n
e2
=E
c2
/E
c1
0.87
b =b
o2
. n
e2
666.84 mm
A
cc
=A
pct
+b . t 514563.80 mm
h
otc
569.08 mm
h
oc
419.08 mm
h
uc
580.92 mm
I
cc
8.13791E+10 mm
4

W
cct
1.43000E+08 mm
3

W
co
1.94184E+08 mm
3

W
cp
1.70994E+08 mm
3

W
cu
1.40087E+08 mm
3

Kompozit (Birleik) Kesit
zellikleri

(aa doru pozitif) e
pc
475.917 mm

Elastik ksalma kayb (ES) aktarma annda kendi arlnn etkisi (M
g1
)
dikkate alnarak, n-ekimli eleman halinde ES=(E
ps
/E
c1i
) f
cir
ile hesaplanr;
f
cir
aktarma ile birlikte kesitte ngerme kuvveti d merkezlii seviyesinde
oluacak beton gerilmesidir; bu yzden birka ardk iterasyon gerekebilir.
Bu hesapta dntrlm kesit zellikleri kullanlr.
Elastik Ksalma Kayb
ES 71.22 Mpa
Kesitte balang ngerilmesi

pi
=0.75 f
s
ES 1323.78 Mpa
Aderans boyu
h/2+300 mm
halinde
Aderans boyu 50.halat ap
50 =
d
l =50*15.7
785.0 mm
0.6=15.7 mm
(bkz: Tablo 6.2)
Kiri ucu hesap kesiti
aral=h/2 + 300 mm 1150 / 2 + 300 1150 / 2 + 300 1150 / 2 + 300 1150 / 2 + 300 875.0 mm
> 50 =
d
l ok
Kesitte balang ngerme
kuvveti P
i
=A
ps

pi
2219.98 kN

e
pp
=356.697 mm
cto
0.00 Mpa
ctu
0.00 Mpa
co
-2.24 Mpa
f
cir
=
cp
10.39 Mpa
(I) Aktarma annda kesitte
beton gerilmeleri
cu
11.87 Mpa
Bu hesapta
dntrlm
kesit zellikleri
kullanlr
RH (%) 65 Bzlme Kayb (SH)
SH=117,21-1,034 RH 50.00 Mpa
M
g2
20.277 kNm
cto
0.00 Mpa
ctu
0.00 Mpa
co
0.21 Mpa
cp
-0.14 Mpa
(II) Yerinde dkm deme ve
benzeri ksmlarn
arlndan ileri gelen
beton gerilmeleri
cu
-0.18 Mpa
Bu hesapta
dntrlm
kesit zellikleri
kullanlr
M
g3
17.843 kNm
cto 0.11 Mpa
ctu 0.08 Mpa
co 0.09 Mpa
cp -0.10 Mpa
(III) Kaplama ve benzeri ek
sabit (l) yklerden ileri
gelen beton gerilmeleri
cu -0.13 Mpa
Bu hesapta
kompozit kesit
zellikleri kullanlr
f
cir
10.39 Mpa
(I) gerilme durumundan
Snme Kayb (CR
c
)
f
cds
0.25 Mpa f
cds
= |
cp
(II)| +
CR
c
=12 f
cir
7 f
cds
122.90 Mpa |
cp
(III)|
Halat geveme zellii Dk gevemeli Geveme Kayb (CR
s
)
(AASHTO yaklamnda kayplarn
etkileimi de burada yaplr-
Yazar)
CR
s
= 34 -0.1 ES
-0.05 (SH + CRc) 18.71 Mpa

Denklem 9-10A
Zamana tabi kayplarn toplam
f
t
=SH+CRc+CRs 191.61 Mpa ES hari 9-3
Zamanla oluan kayplarn bir ksmnn prekast kiri olarak davran
safhasnda, geri kalannn ise kiri kompozit hale dntkten sonra
olutuu, paylam orannn retim depolama montaj srecine bal
olmas gerektii aktr; bu rnekte bu oran =0.5 alnmtr. Buna gre:
P= A
ps
. f
t
-321.33 kN Top. Kayp n. Kuv.
P
1
= A
ps
. f
t
-160.66 kN Prekast kesitte
Zamana tabi kayplarn
prekast kesit ve kompozit
kesite dalmna dair
varsaym (Yazar)
P
2
= (1 1 1 1)A
ps
. f
t
-160.66 kN Kompozit kesitte
Kablodmerkezlii e
pp

356.697 mm
Dntrlm
kesit ile
P
1
kadarlk kayp
kuvvetten ileri gelen
eilme momenti

57.31 kNm
ekme kuvveti ve
ekme beton
gerilmesi -
cto
0.00 Mpa
ctu
0.00 Mpa
co
0.22 Mpa
cp
-0.79 Mpa
(IV) Zamana tabi kayplarn
prekast kesit zerinde ileri
gelen ksmnn neden
olduu beton gerilmeleri
cu
-0.91 Mpa
Bu hesapta
dntrlm
kesit zellikleri
kullanlr
Kablo dmerkezlii e
pc
475.917 mm Kompozit kesit ile
P
2
kadar kayp
kuvvetten ileri gelen
eilme momenti 76.46 kNm
ekme kuvveti ve
ekme beton
gerilmesi -
cto
0.19 Mpa
ctu
0.07 Mpa
Dikkat: Beton
gerilmelerini fc2 ye
dntrlmtr
co
0.08 Mpa
cp
-0.76 Mpa
(V) Zamana tabi kayplarn
kompozit kesit zerinde
ileri gelen ksmnn neden
olduu beton gerilmeleri
cu
-0.86 Mpa
Hareketli yk + sademe
momenti: M
LL+I
= M
q
70.113 kNm
Hareketli yk momentine
sademe(I) etkisi dhildir
cto
0.42 Mpa
ctu
0.31 Mpa
co
0.36 Mpa
cp
-0.41 Mpa
(VI) Maksimum hareketli yk
momenti + sademe
etkisinden ileri gelen beton
gerilmeleri
cu
-0.50 Mpa
Bu hesapta
kompozit kesit
zellikleri kullanlr

Tablo (rnek 8.1.2). zm (devam)
letme Limiti Beton Gerilmesi Tahkikleri
Gerilme Gvenlik gerilmesi Deerlendirme
safhas Simge Mpa Basn ekme

Deerlendirme
cto
0.00
ctu
0.00
co
-2.24 18.00

-2.738
0.60
'
cj
f ve (0.5
'
cj
f ) (mesnet blgesi)
cp
10.39
(a)naat safhas-I:
Aktarma an: (P
i
,
M
g1
, ES etkisi)
(I+)
cu
11.87 18.00

-3.410
0.60
'
cj
f ve (0.6225
'
cj
f ) ok
cto
0.00
ctu
0.00
co
-2.02 18.00

-2.738
0.60
'
cj
f ve (0.5
'
cj
f ) (mesnet blgesi)
(b) naat safhas-
2:Depoda
bekletme
sonu(<>=28
gn): (P
i
, M
g1
,
cp
9.60 j>=28 gn halinde fc=40 Mpa
ES, P
1
etkisi)
(I+IV)
cu
10.96 18.00

-3.410
0.60
'
cj
f ve (0.6225
'
cj
f ) ok
cto
0.00
ctu
0.00
co
-1.81 18.00

-2.738
0.60
'
cj
f ve (0.5
'
cj
f ) ok
cp
9.46 j>=28 gn halinde f
c
= 40 Mpa
(c ) naat safhas-
3:Yerinde kkm
deme imali
(j<>=28 gn): (P
i
,
M
g1
, ES, P
1
, M
g2

etkisi) (I+II+IV)
cu
10.78 18.00

-3.410
0.60
'
cj
f ve (0.6225
'
cj
f ) ok
cto
0.11 18.00

-2.738
0.60
'
2 c
f ve (05
'
2 c
f ) ok
ctu
0.08 18.00

-2.738
0.60
'
2 c
f ve (0.5
'
2 c
f ) ok
co
-1.72 24.00 -3.162
0.60
'
c
f ve (0.5
'
c
f ) ok
cp
9.35
(d) naat safhas-
4:st yap ek
ykleri (j>=28
gn): (P
i
, M
g1
,
ES, P
1
, M
g2
, M
g3

etkisi)
(I+II+III+IV)
cu
10.65 24.00 -3.162
0.60
'
c
f ve (0.50
'
c
f ) ok
cto
0.30 12.00

-2.738
0.40
'
2 c
f ve (0.50
'
2 c
f ) ok
ctu
0.15 12.00

-2.738
0.40
'
2 c
f ve (0.50
'
2 c
f ) ok
co
-1.64 16.00 -3.162
0.40
'
c
f ve (0.50
'
c
f ) ok
cp
8.59
(e ) Hizmet durumu-
1: Toplam srekli
etkiler altnda:
(Pi, Mg1, ES,
P1, P2, Mg2,
Mg3i)
(I+II+III+IV+V)
(AASHTO,
Paragraf
9.15.2.2(b))
cu
9.79 16.00 -3.162
0.40
'
c
f ve (0.50
'
c
f ) ok
cto
0.57 12.00

-2.738
0.40
'
2 c
f ve (0.50
'
2 c
f ) ok
ctu
0.39 12.00

-2.738
0.40
'
2 c
f ve (0.50
'
2 c
f ) ok
co
-0.46 16.00 -3.162
0.40
'
c
f ve (0.50
'
c
f ) ok
cp
3.89

(f)Hizmet durumu-
2:Hareketli
ykler dhil
toplam etkiler
altnda: 0.5(P
i
,
M
g1
, ES, P
1
,
P
2
, M
g2
, M
g3
)+
M
L+I
):
0.5(I+II+III+IV+
V) +VI
(AASHTO,
Paragraf
9.15.2.2
cu
4.40 16.00 -3.162

0.40
'
c
f ve (0.50
'
c
f ) ok
Mesnet blgesinde kiri st yznde betonarme
donats hesab
Beton ekme kuvveti=
C
t,max
=
131.516
131.51 kN
ekme derinlii= x
t
= 158.75
ve
139.05 mm
f
s
=min(0.63f
y
;210)=
210 Mpa
CPCI
Handbook
ve EC2
As=C
t,max
/ f
s
= 626 mm
2

Seilen donat
ap 12 mm S420a
Say 6 adet
A
so
= 678 mm
2

G
ps
750 mm
A
su
A
e
p
d
ps
d d
s
150
100
150
150
b
200
b=275
go go
d
1
100
ekme donats kesiti: A
A
so
45
+
x
t
=
1
5
8
.
7
5

m
m
-2.24
11.87
(MPa)
Beton gerilmeleri
x
t
=
1
3
9
.
0
5

m
m
-1.72
0.08
0.11
10.65
+
so

Tablo (rnek8.1.2). zm (devam)
Eilme Tama Gc Hesap ve Tahkikleri
(a) Eilme Tama Gc: Mres = M
n
Ref: AASHTO, Paragraf 9.17
(aa) D Yklerin Tama Gc Momenti (Factored loads moment)
M
DL
= M
g
= M
g1
+ M
g2
+ M
g3

109.44
kNm
Sabit d ykler momenti
M
LL+I
= M
q

70.11
kNm
Hareketli yk + sademe
M
u
= 1.3 (M
DL
+1.67M
LL+I
)
294.48
kNm

(ab) Donat Gerilmesinin Tahmini (Donat gerilmesinin tahmini dikdrtgen basn blou derinlii a nn
tahminini gerektirdiinden ancak deneme-yanlma ile bulunabilir)
|
|
\
|
+ =
' '
' *
1
*
' *
1
c
sy
t
c
s
s su
f
pf
d
d
f
f p
f f

AASHTO, 9-17
'
s
f
1860
Mpa

*

0.28

S1860 super grade ngerme halat

1

0.832

30
2
'
= =
ck c
f f
Mpa (Yerinde dkm
beton)(Trk Ynetmeliklerinde k
1
)
ps s
A A =
*

1677.00
mm
2

Toplam ngerme donats
d b A p
o s 2
* *
/ =
0.001573318

a to2 halinde
2 o
b
1020

mm
Dayanm esasl olarak prekast betona dntrlm
yerinde dkm deme genilii
pc oc
e h d + = =569.08+475.92
1045.00
mm
1105 45 1150
1
= = = d h d
t
mm
su
A
452
mm
2

t o s
d b A p
2
/ =
0.0004010292

A t
o2
halinde
= =
*
1
*
su su
f f lk deneme sonucu
1794.5
Mpa
A t
o2
halinde
) 85 . 0 /( ) (
2
' * *
o c y s su s
b f f A f A a + =
123.0

mm
a < t
o2
=150 mm; u halde
*
su
f tahmini
yeterlidir.
(ac) Eilme Tama Gc Momenti Hesab

|
|
\
|
+ +
(
+ =
' '
* *
' '
* *
* *
6 . 0 1 6 . 0 1
c
sy
c
su
t
t sy s
c
sy
t
c
su
su s n
f
pf
f
f p
d
d
d f A
f
pf
d
d
f
f p
d f A M (9-13a)

n
M
2967.71

kNm
n
M > M
u
=294.48 kNm Ok
[
0 . 1 =
AASHTO, 9.14 ]
(b)Sneklik Koullarnn Tahkiki
AASHTO, 9.18
(ba) Maksimum ngerme Donats Tahkiki:
A
ps
= 1677 mm
2

A
so
= 612 = 678 mm
2
(tarafsz eksene yakn
kaldndan bu hesapta ihmal edildi)
A
su
=412=452 mm
2

Toplam donat endeksi
=
1 '
' '
'
* *
'
36 . 0
|
|
\
|
|
|
\
|
+
|
|
\
|
c
y
c
su t
c
sy
f
f p
f
f p
d
d
f
pf
( 9-24 )
Toplam donat endeksi
0.100047
<
29952 .. 0 36 . 0
1
=
Ok
(bb) Minimum ngerme Donats Tahkiki
cr n
M M 2 . 1
|
|
\
|
+ = 1 ) (
/
b
c
nc d pe r c cr
S
S
M f f S M

AASHTO, 9.18.2
c
S =ekme yz muk momeniti=W
uc

1.40087E+08 mm
3
Kompozit kesit ile
b
S =ekme yz muk momeniti=W
uct

1.10609E+08 mm
3
Dntrlm prekast kesit ile
r
f =Betonun eilme ekme dayanm
3.937 Mpa
r
f =
'
6225 . 0
c
f
) ( ) ( ) ( V IV I f
cu cu cu pe
+ + =
10.10 Mpa
= + + ) ( ) ( ) ( V IV I
cu cu cu
11.87+-
0.91+-0.86=10.10 Mpa
2 1 / g g nc d
M M M + =
91.60 kNm Kompozit ncesi srekli ykler momenti
cr
M 2 . 1
1941.99 kNm
< =
n
M 2967.71 kNm Ok

Kesme Kuvveti Hesap ve Tahkikleri
(AASHTO, 9.20)
kN V
g
48 . 151
1
=

kN V
g
06 . 43
2
=

kN V
g
90 . 37
3
=

kN V
D
44 . 232 =

kN V
I LL
43 . 152 =
+

V
max
=(Factored shear force)
1.3[
D
V
D
+1.67V
LL+I
]
V
max

633.10 kN
AASHTO, Table 3.22.1A:
Combination I
(a) V
ci
kesme kuvvetinin hesab
AASHTO, 9.20.2.2
V
res
= Kesitin kesme tama gc
(V
c
+V
s
)
V
max
(V
c
+V
s,
) : Burada toplam
gvenlik(mukavemet azaltma) arpan
(global strength reduction factor)
: Burada toplam gvenlik arpan (global reduction factor) =0.90 AASHTO, 9.14
V
c
=Donat dndaki lemanlarn
kesme mukavemeti V
c
= min (V
ci
, V
cw
)
V
s
=Enine donatnn salad kesme
mukavemeti
max
' '
05 . 0
M
M V
V d b f V
cr i
d c ci
+ + =

kN V
i
10 . 633 =
kNm M M
u
48 . 294
max
= =

40
1
'
= =
ck c
f f
Mpa
200
'
= =
w
b b
mm
mm d 1045 =
44 . 232 = =
g d
V V
kN
) 166 , 0 (
'
d pe c
t
cr
f f f
Y
I
M + =
10 13791 . 8 + = = E I I
cc
mm
4

92 . 580 = =
cu t
h Y
mm
10 . 10 =
pe
f
Mpa
MPa
g g g f
cu d
955 . 0
) (
3 2 1
=
+ + =
kNm M
cr
165 . 1428 =

ci
V
3368.93 kN

d b f V
c ci
' 141 . 0
'
min ,
=
=589.38 kN ok
(b) V
cw
AASHTO, 9.20.2.3
p pc c cw
V d b f f V + + = ' ) 3 . 0 ' 291 . 0 (

582.16 kN
( )
cw ci c
V V V ; min =
582.16 kN
(c) Enine (etriye) donat hesab
/ ) (
max c s
V V V =

121.28 kN
= = d b f V
c s
' '
max ,
664 . 0

877.70 kN > V
s
ok
= = d b f V
c
s ' ' 332 . 0
_

438.85 kN > V
s
s
s
d f A
V
sy v
s
=

= =
d f
V
s
A
sy
s sv
=0.2763
mm
2
/mm
AASHTO
9.20.3.1
s b
f
A
sy
sv
'
345 . 0
min
=

= = '
345 . 0
min
b
f s
A
sy
sv
=0.1643
mm
2
/mm
AASHTO
9.20.3.3
G
ps
Kompozit kesit
A
su
A
A
so
(MPa)
Srekli ykler altnda
beton gerimeleri
-1.64
9.79
+
cu
h =580.92 mm
419.08 mm
pc
f =3.15 MPa

s 600 300 330
mm s s
max
=min(0.75h;600)=600 mm
sv
A

166 83 91
mm
2
Etriyenin iki kolu iin gerekli kesit alan
Seilen etriye: 10/300 mm/mm 157 mm
2
Etriyenin iki kolu iin seilen kesit alan
Not: Uygulamada; Etriyeler yerinde dkm deme iine uzatlarak kompozit kesitin diki donats olarak da
kullanlr. Pratik olduundan diki donats iin gereken donatnn ayn zamanda etriye olarak da
kullanlmas tercih edilir.

(d) Kompozit kesit diki donatsnn hesab
AASHTO 9.20.4
Kompozit kiriin prekast yerinde dkm beton elemanlar arasndaki birleim yzeyinin hem 6 mm
derinlikli przlendirilecei, hem de diki donats temin edilecei kabul ile rnekleme yaplacaktr.
V
max

633.10 kN
V
nh
=2.413 b
v
d, b
v
=750 mm,
d=1045 mm 1891.19 kN
V
nh
=0.90 x 2.413 b
v
d= 1702.07 kN
= =
y sh
f / 345 . 0
min ,

0.00082143
8/300
10/300
= = s b f A
v y sh
) / 345 . 0 (
min ,

616 mm
2
/m
= + =
+ =
) 100 157 ( 300 / 1000
300 / 8 300 / 10
x
A
seilen
sh

523+333=856 mm
2
/m

rnek 8.2. rnek 8.1in bu defa (a) Kesme-eilme hesaplarnn, (b)Kompozit kesitin
birleim kesitinde gerekli hesap ve tahkiklerin, ilgili Trk Standard TS3233e gre
yaplmas rneklenecektir.
Aklama (1): letme koullarnda kayp hesaplar, beton gerilmelerinin hesab ve tahkiki,
AASTO standardnda olduundan, prensip olarak pek farkl deildir. Bu yzden,
problemin bu ksmnn TS3233 koullarnda tekrar yaplmamtr.
Aklama (2): TS3233de; kesme-eilme hesap ve tahkikleri bakmndan en kritik kesit mesnet
kesitinden ekili derinliin yars, d/2 mesafede olan kesit olarak tanmlanmtr.
AASHTO (2002) de bu kesit yksekliinin yars h/2 dir. Fark kktr. Bu yzden
kesit kuvvetlerinin nominal deerleri deitirilmemi, rnek 8.1deki gibi
alnmtr.

Tablo (rnek8.2). zm
(a) Kesme Kuvveti Hesap ve Tahkikleri
TS 3233 (1979)
kN V
g
48 . 151
1
=

kN V
g
06 . 43
2
=

kN V
g
90 . 37
3
=

kN V
G
44 . 232 =

kN V
Q
43 . 152 =

V
u
= V
d
=1.4V
G
+ 1.6V
Q
=
569.30 kN
Sademe etkileri dhildir.
kN M
g
32 . 71
1
=

kN M
g
28 . 20
2
=

kN V
g
84 . 17
3
=

kN M
G
44 . 109 =

kN M
Q
71 . 70 =

M
u
=1.4M
G
+ 1.6M
Q
=
266.35 kNm
Sademe etkileri dhildir.
V
d
V
d,max
=
max
b
w
d= 1045 kN V
d
=569.30 kN ok
max
=5 MPa (Tablo 8.8.1)
(aa) V
cr
TS 3233 (1979)
V
res
= Kesitin kesme tama gc
V
c
+V
s
V
u
V
res
= V
c
+V
s

V
c
=Donat dndaki elemanlarn
kesme mukavemeti V
c
= min (V
cr
, V
cw
)
V
s
=Enine donatnn salad
kesme mukavemeti
d
d
o w c
pk
pef
cr
M
V
M d b
f
V + =
) 55 . 0 1 (
=
pef
ngerme donatsnn etkin
ngerilmesi: rnek 8.1in zmne
gre; toplam ngerilme kayb = ES+
SH+ CR
c
+CR
s

=71.22+50.00+122.90+18.71=262.83
MPa
MPa f
pk
1860 =

=
pio
ngerme donats germe
gerilmesi=0.75f
pk
= 0.75 x 1860 =
1395 MPa
=
pef
1395 262.83 = 1132.17 MPa

pef
0.60 f
pk
= 1116
MPa =
pef
1116 MPa
=
c
Betonun tama gc
kayma gerilmesi (Tablo
8.8.3) mm, mm d 1045 =
A
ps
=1677 mm
2

= 00802392 . 0
100
d b
A
w
ps

=
c
0.671 MPa
=
o
M
0.8
cpd
I / y=st
yzden d derinlikte (bileke
kablo merkezinde) 0
gerilme oluturan moment

=
cpd
Kablo arlk merkezinde

etkin ngerme altnda beton
gerilmesi (Aadaki gerilme
durumundan
hesaplanabilir)
mm e
pc
92 . 475 105 92 . 580 = =
MPa
pcd
70 . 8 09 . 1 79 . 99 = =
3
8 70994 . 1 mm E W
cp
+ =

kNm E x W M
cp o
12 . 1190 6 1 / 70 . 8 8 . 0 = + =
kN V
d
30 . 569 =
mm
4

kNm M
d
35 . 266 =
kN V
cr
32 . 2647 =

ck w cr
f d b V 12 . 0 olmal (TS3233)
=158.62 kN < 2647.33 kN
kN V
cr
32 . 2647 = ok
(ab) V
cw
TS3233
5 . 0 2
) 8 . 0 ( 67 . 0
ct cp ct w cw
d b V + =
MPa f
ck ct
581 . 1 25 . 0 = =
MPa
cp
15 . 3 = (yandaki ekil)
kN V
cw
91 . 907 =
V
c
= min (V
cr
, V
cw
)= 907.91 kN
(ac) Enine (etriye) donat hesab
V
c
/2=453.96 kN > V
d
=569.30 kN u halde; enine donat
kullanlmas gerekli
V
d
< V
c
u halde; minimum enine
donat kullanlmas yeterli
d b
f
f
A
w
yvd
ctd
sv
25 . 0
min ,
=

= =
w
yvd
ctd sv
b
f
f
s
A
25 . 0

0.2165 mm
2
/mm
MPa f f
ck ctd
581 . 1 4 . 1 / 35 . 0 = =

f
yvd
=420/1.15=365 MPa
G
ps
Kompozit kesit
A
su
A
A
so
(MPa)
Srekli ykler altnda
beton gerimeleri
-1.64
9.79
+
cu
h =580.92 mm
419.08 mm
pc
f =3.15 MPa

s 800 400 330 300
mm s s
max
=min(0.75d;4b
w
)=800 mm
sv
A
173.2 86.6 71.5 65
mm
2

Etriyenin iki kolu iin gerekli kesit
alan
Seilen etriye: 10/300 mm/mm
157 mm
2

Etriyenin iki kolu iin seilen kesit
alan
Not: Uygulamada; Etriyeler yerinde dkm deme iine uzatlarak kompozit kesitin diki donats olarak da
kullanlr. Pratik olduundan diki donats iin gereken donatnn ayn zamanda etriye olarak da
kullanlmas tercih edilir; bu nedenle, pratikte etriye,yatay kayma donat ihtiyac ile birlikte belirlenir.

Tablo (rnek8.2). zm (devam)
(b) Kompozit kesit diki donatsnn hesab
TS3233
Kompozit kiriin prekast yerinde dkm beton elemanlar arasndaki birleim yzeyinin hem 6 mm
derinlikli przlendirilecei, hem de diki donats temin edilecei kabul ile rnekleme yaplacaktr.
_
d
V =
569.30 kN
V
nres,h
=2.5b
v
d, b
v
=750 mm,
d=1045 mm 1959.4 kN
V
res,h
=1959.4 kN > V
d
=569.30 kN min A
sh

gerekli ok
b=b
w
=750 mm
= = s b
f
f
A
v
yvd
ctd
sh
25 . 0
min ,

812.2 mm
2
/m
= =
v
yvd
ctd sh
b
f
f
s
A
25 . 0
min ,
0.812 mm
2
/mm

Seilen donat:
= + =
+ =
) 100 157 ( 300 / 1000
300 / 8 300 / 10
x
A
seilen
sh

523+333=856 mm
2
/m
G
Diki donats
8/300
10 /300

8.10. BURULMA, ESME ve ELME

8.10.1. Genel

ngerilmeli beton yaplarda prekast yap elemanlarndan ok yararlanlr. Prekast elemanlar
kullanlarak ina edilen yaplarn, yerinde dkm ksmlar bulunsa da, tmyle bir dkm
yap olarak yerinde ina edilen betonarme yaplara nispetle az bal, bir baka deyimle
hiperstatiklik derecesi greceli olarak dk yaplardr. zostatik ya da hiperstatiklik derecesi
dk yaplarda zellikle denge burulmas gerektiren uygulamalardan kanlr. Hiperstatiklik
derecesi dtke yapda burulma etkilerine yap elemanlarnn burulma tepkileri ile kar
koyan sistem dzenlemelerinden ziyade, yine yap elemanlarnn mmkn olduunca dz
eilme ve kesme eilme dayanmlar ile d yklerin burulma etkileri karlanmaya allr.
Bu ve benzeri nedenlerle baz ngerilme standartlar burulma etkilerine ayrntl yer vermek
ihtiyac duymamlardr; rnek olarak bunlar arasnda TS3233 (1979), AASHTO (2002)
saylabilir. BS8110 (1997, paragraf 4.3.9); gerektiinde, burulma hesabnn betonarmede
olduu gibi yaplmasn ngrr. Fransz ynetmelii (BPEL, 1991, madde 7.6.2.1) ise, yap
stabilitesinin salanmas iin gerekmedii durumlarda, yap sahibince de bir talep yoksa,
burulma etkilerinin gz ard edilebileceini ngrr; bununla beraber ngerilmeli beton iin
de ayrca dzenleme yapar. ACI-318 (2002, madde 11.6.2) burulma etkilerinin tolere
edilebilecei halleri ayrntl olarak tanmlar; denge burulmas hallerinde tolerans
gsterilmezken, sistemde burulma atlaklarn mteakip i kuvvetlerin yeniden dalm ile
denge oluabiliyorsa, azaltlm burulma rijitlii ve dolaysyla azaltlm burulma momenti
alnmasna izin verilir.

ekil 8.9adaki HJ kiriine ve ekil 8.9bdeki LN kiriine yeterince burulma dayanm
verilememise, rnekse donatsz ya da gereinden az donatl ise, anlan kirilerin burulma
atlamas yapmas ile birlikte sistem dengesini kaybeder, yklr; bu gibi durumlarda d
kuvvetlerin neden olduu burulma momentlerinin btn ile anlan kirilerin burulma
dayanm ile karlanmas gerekir; yapnn dengesini koruyabilmesi iin yeterli burulma
dayanmna sahip olunmas esastr. Bu gibi durumlara denge burulmas denir [15, 22].

Buna mukabil; ekil 8.9cdeki hiperstatik sistemde AC ve DF kirileri burulma atlamas
yaparsa, kuvvetler yeniden dalarak, varsa burulma donatsn akmas ile burulma plastik
mafsallar oluur, BE kiriin mesnet momentleri klr ve buna bal olarak aklk momenti
olarak artar, sistemde denge yeniden kurulur. BE kiriinin mesnet momentleri sfra da dse,
kirilerin eilme dayanm yeterli ise, yap anlan kirilerin burulma atlamas / hasar
yznden gmez; bu durumlarda burulma momentleri ikinci derecede nemlidir. Bu gibi
durumlara ise uygunluk burulmas [15, 22] denir.

Doal olarak; uygunluk burulmas yalnzca ok bal (hiperstatik) sistemlerde sz konusu
olabilir.

Uygunluk burulmasna maruz elemann, anlan rnekte AC ve DF kirilerinin, M
B
ve M
E

eilme momentlerini, BA, BC, ED ve EC paralarnn burulma dayanmlar ile karlamas
sz konusudur; bu paralarn boylarna burulma akl denir. Bu paralarn burulma
atlamas yapmas, bir baka deyimle, A, C, D ve F noktalarnda ya da bunlarn bir ksmnda
burulma plastik mafsal olumas ile, saylan kiri paralar burulma dnmesi yapar; BE
kiriinin u dnmeleri bu dnme ekil deitirmelerinin toplamna eit olur. Burulma
dnmesinin burulma aklna oran, bir baka deyimle burulma birim dnmesi yksek
olduu nispette burulma atlamas (burulma hasar) ya da burulma ekil deitirmesi de
yksek olur. Burulma akl kiri yksekliinin kat ve zerinde olduunda nemli
lde atlama ya da dnme ekil deitirmesi beklenmez [22].

Burulma dayanmnn ihmali halinde yap zmlemede snr koullarnn buna gre alnmas
gerekecei aktr.

ekil 8.9. Denge burulmasna
ve uygunluk burulmasna
rnekler ([22]den adapte
edilmitir)

8.10.2. Burulma Kesme ve
Eilme Etkisinde Kalan
ngerilmeli Beton Kirilerin
Davran

Hesap dzlemi iindeki
gerilmeler (kayma gerilmeleri)
kesme kuvvetleri ve burulma
momentinin, kesite dik
(normal) gerilmeler ise eksenel
kuvvet ve eilme
momentlerinin sonucu oluan
gerilmelerdir. Bir baka
deyimle; kesit iindeki (kayma) gerilmelerinin bilekeleri kesme kuvveti ve burulma
momenti, kesite dik (normal) gerilmelerin bilekesi ise normal kuvvet ve eilme
momentleridir.

ekil 8.10. Demelerin
neden olduu denge ve
uygunluk burulmalarna
rnekler

Basit burulma haline nadiren rastlanr; uygulamada daha ok kesme burulma eilme
bileik mukavemet hali ile karlalr. ekil 8.11deki gibi kesme- burulma eilme
etkisindeki bir ubuun bir kesitinin tm yzlerinde atlama ncesi gerilme durumlar iaret
edilmitir.
(a) Denge burulmasna rnek
P
P
(b) Denge burulmasnana bir
baka rnek
P
C
A
D
E
B
F
P
P
G
G
G
(c) Uygunluk burulmasna rnek
(ca) A,C,D ve F de burulma atlama
ncesi BE ubuunda eilme momenti
(ca) A,C,D ve F de burulma atlama
sonras BE ubuunda eilme momenti
M
G
M
B
M
E
M'
G
M=0
B
M=0
E
M' > M
G G
H
M
J
K
L
R
N
(H ve M,N kesitleride burulma atlamasndan sonra -donat ile
salanm bir mukavemet bulunmazsa- JK sistem labil hale gelir;
yani dengesini kaybeder.
(a) n yzndeki A noktasnda
gerilme durumu: = - =
1 2
(a) n yzndeki A noktasnda
gerilme durumu: = + =
1
2 t v
(c) st yzndeki B noktasnda
gerilme durumu
(d) Alt yzndeki D noktasnda
gerilme durumu
P
H
J
K
2
1
_
_
_
A
A
A
B
D
C
t
v
t
_
_
_
1
_
_
_
B B
1
_
_
_
D D
z
| |
v t
2
1
C
| |
C
1
+
v t
( + )
v t
B yznde gerilme durumu
C yznde gerilme durumu
v
A
B
C
D
A
B
C
D
x x
y
Kesitte burulma ve kesme gerilmelerinin yayl
y
z
z

z z
t
D yznde gerilme durumu
z
2
2
z
x
Muhtemel
atlak
Muhtemel
atlak
1
z
x
1

v t

t v
A yznde gerilme durumu
=
v t
=
+
v t

ekil 8.11. Kesme burulma bileik mukavemet haline maruz bir ubuun drt yznde
atlama ncesi gerilme durumlar (basn gerilmeleri pozitif alnmtr)

Basit burulma etkisinde kalan bir kirte atlama; kiriin karlkl yzlerinde ters eimli olur;
burulma atlaklarn kesme ya da kesme-eilme atlaklarndan ayran bir zelliktir (ekil
8.12).

ekil 8.12.Basit burulmaya maruz bir kirite
beklenen burulma atlaklar; atlam kiriin
davran uzay kafes kiri modeli ile
zmlenir [15]

Burulma etkisiyle, kesmede olduu gibi, kesit
dzleminde kayma gerilmeleri olutuuna gre, kesme-burulma ya da kesme-burulma-eilme
bileik gerilme hali sz konusu demektir; kiri kesitinde asal ekme ve basn gerilmeleri
oluur. ekme gerilmelerinin kesme de olduu gibi kesite dik veya eik dzenlenmi
etriyelerle karlanmas gerekir; yle de yaplr. Ne var ki; yaplan burulma deneyleri,
burulma atlamas sonucu kirite boyuna dorultuda ekil deitirmeler, boy uzamalar
olduunu gstermektedir [22]. Boyuna dorultulardaki bu uzamalardan oluacak boyuna
ekme kuvvetlerinin de kesit evresine uygun bir ekilde datlm boyuna donatlarla
karlanmas gerekir.

Ne amala kullanlrsa kullanlsn, donatl kirilerde atlaklar oluuncaya kadar
davranlarna donatnn pratik bir katksnn olmad bilinir. Donatlar, atlak oluumu ile
birlikte ani olarak devreye girer; buna karlk burulma atla oluumundan sonra betonun
ekme mukavemetiyle mukavemete katks hemen hemen sfr olur. Bu davran biimi gz
nne alnarak; atlak oluuncaya kadarki kiri davrannda donatnn katks ihmal edilirken,
atlak oluumundan sonra tm ekme kuvvetleri kirie uygun biimde yerletirilmi donat ile
karland varsaylr.

atlamayla birlikte, betonca tanan ekme kuvvetleri donatya aktarlsa da kiri rijitliinde
byk dmeler oluur. Deneyler gstermektedir ki, betonarme kirilerde, atlama ncesi
burulma rijitliinin atlama sonras burulma rijitliine oran 30~10 arasnda deimektedir
[22]. Bu da uygunluk burulmas halinin neden tolere edilebildiini gsterir; burulma mafsal
olumas halinin yap dengesini bozmad uygunluk burulmas (ekil 8.9c) halinde burulma
momentleri nispeten dktr.

8.10.3. Burulma Kesme Eilme Etkileimi

Betonarme kirilerde burulma ve eilme etkileimi gz ard edilerek yaplan hesaplarn
gvenilir sonular verdiini yaplan deneyler gstermektedir [22]. Uygulamada, genelde
burulma ve eilme hesaplar birbirinden bamsz olarak ayr ayr yaplmakta ve elde edilen
boyuna donat alanlar toplanmaktadr.

Burulma ve kesmenin birlikte bulunmas durumunda ise nemli bir etkileim sz konusudur.
Burulmann var olmas kesme mukavemetini, kesmenin var olmas ise burulma mukavemetini
azaltmaktadr. Bu nedenle; bu iki etkinin birbirinden bamsz ele alnmas gereki bir
yaklam olamaz. Bu balamda atlama ncesi burulma ile kesme arasndaki etkileim
bantsnn dairesel alnmas nerisi yaygn kabul grmtr.

Burulmann var olduu durumlarda yeterli etriye bulunmad zaman, asal ekme
gerilmelerinin beton ekme mukavemetini amas ani ve gevrek krlmalara neden olabilir. Bu
tr krla, kirite, belirli oranda etriye ve boyuna donat bulundurularak nlenebilir. Asal
basn gerilmeleri de ar artt zaman, betonun ezilmesiyle yine gevrek krlma (basn
krlmas) oluabilir. Bu tr krlmay nlemek iin de, asal basn gerilmeleri snrlandrlr;
boyutlandrma, beton basn mukavemetinin belirli bir yzdesiyle belirlenen snr deer
almamak biiminde yaplr [22].

8.10.4. Burulma ve Kesmenin Bileik Etkisine Kar Gvenliin Salanmas ve Donat
Hesab

Kesme ve burulmann birlikte bulunduu kirilerde eik ekme-atlama mukavemetinin
bilinmesi nemli olur. Zira atlama ncesi donatnn mukavemete katks son derece azdr,
atlama sonras ise betonun burulma mukavemetine katks son derece azalr. Kiriin
mukavemetini eik atlama mukavemeti belirler. atlama ncesi burulma ve kesme
mukavemetleri arasndaki karlkl etkileimin dairesel olduu kabul edilir (ekil 8.13);
ekildeki eyrek ember kiriin mukavemet rtsn (mukavemet erisini) gsterir.

ekil 8.13. Burulma kesme
etkileim diyagram [22den
B haline adapte edilmitir]

Eik atlama Mukavemeti

Keme ve burulmaya maruz bir betonarme kirite aadaki eitsizliin salanmas halinde asal
ekme gerilmelerinin beton kesite karlanabildii kabul edilebilir:
0 . 1
2 2
|
|
\
|
+
|
|
\
|
cr
d
cw
d
T
T
V
V
(8.10.1)

Bu bantda
d
V ve
d
T , srasyla, kesite etkiyen kesme kuvveti ve burulma momentinin hesap
deerlerini,
cw
V (8.5e, 8.5f ve TS3233e gre tasarm halinde 8.6c bantlarndan bulunacak)
kesitin salt kesmeye kar eik ekme mukavemetini,
cr
T kesitin salt burulmaya kar eik
ekme mukavemetini gsterir (ihtiyaten
cw
V yerine,
c
V de alnabilir). Betonarme kiri halinde
ise,
cw
V yerine, TS500 (2000) de olduu gibi, d b f V
w ctd cr
65 . 0 = alnabilir.
cr
T ise; ortalama
ngerilme gerilmesi
cp
nin katksn da dikkate alarak;
5 . 0 2
) (
ct cp ct cr
f f S T + = (8.10.2)
ile hesaplanabilir. Basn normal kuvvetine maruz bir ubuun normal kuvvetten ileri gelen
ortalama gerilmesi bu bantdaki ngerilme ortalama gerilmesi gibi alnarak basn
ubuunun burulma atlama momenti de benzer ekilde bulunabilir.

Burada S kesit biime bal bir kesit modl (burulma mukavemet momenti) dir. Daha kesin
hesap yaplmad srece aadaki gibi hesaplanabilir.

Dikdrtgen kesitler iin: 3 /
2
h b S
w
= (8.10.3a)
Tablal kesitler iin:
=
=
n
i
i i
y x S
1
2
3 / (8.10.3b)
1.0
0.8
0.6
0.4
0.2
1.0
0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0
( ) + ( ) = 1.0
V
d
V
cw
T
d
T
cr
2 2
Burulma + kesme + eilme asal ekme
mukavemeti erisi
V
d
V
cw
T
d
T
cr
Bu bantda
i
x ve
i
y tablal kesiti oluturan dikdrtgenlerin, srasyla, ksa ve uzun kenar
uzunluklardr. Gvde dnda kalan tabla ksmlarnn genilii
f
h 3 den daha geni
alnmamaldr (ekil 8.14).

Kesme bahsinde akland ve kullanld gibi, betonun gvdesinde ekme asal mukavemeti
ACI-318-02 ye gre
ck ct
f f 332 . 0 = alnabilir.

ekil 8.14. Tablal kesitlerde burulma
kesit modl (mukavemet
momenti)yaklak hesab:
=
=
n
i
i i
y x S
1
2
3 /

(8.10.1) eitsizliinin gereklemesi halinde kiriin minimum donatlmas yeterlidir.
Eitsizliin gereklememesi halinde kiriin atlad varsaym ile, kesme ve burulma
donatlarnn hesaplanmas gerekir.

Kesme ve Burulma Donatlarnn Hesab

Kesme ve burulma etkisinde kalarak atlam kiriin etriye enkesit alan, genelde, kesme ve
burulma iin ayr ayr hesaplanarak toplanmak suretiyle bulunur.
Kesme ve burulma iin gerekli etriye enkesit alanlar, srasyla
ov
A ve
ot
A ise, bir etriye
ubuunun gerekli enkesit alan
ot ov o
A A A + = olur.
ov
A ise, (8.7e) den bulunabilir; tasarm
halinde, (8.7e) de f
y
yerine f
yd
hesap dayanmnn alnmas gerektii aktr:
yd
d
yd
c d
yd
s sv
df
V
df
V V
df
V
s
A
=
(8.7f)

ekil 8.15. A
e
alan tanm [15]

V
c
=0 varsayldndan, bu hesapta,
d s
V V alnmaldr.
ov sv
nA A = (n, bir sra etriyedeki kol
says) dan
n A A
sv ov
/ = (8.10.4a)
olarak elde edilir.

Burulma iin gerekli bir etriye ubuunun alan ise,
1
3
2
5 4
x
y
3
3
x <=3h
2
f
h f
tan
2
yvd e
d
ot
f A
s T
A = (8.10.4b)
ile hesaplanabilir.

e
A kesit kelerinde boyuna dorultudaki donatlarn merkezlerini birletiren hatlarn
belirledii kapal enkesit alandr; uygulama kolayl bakmndan, ACI-318-02deki tanm
ile alnmas yeterlidir (ekil 8.14).

as, ekil 8.12de iaret edildii zere, kafes kiri benzeiminde basn diyagonallerinin,
baka bir deyimle muhtemel atlaklarn ubuk ekseni ile yapt adr. as hesapla
bulunabilecei gibi; ACI-318-02de ngrld zere, aadaki gibi de alnabilir:

o o
60 30
Betonarme ya da dk ngerilmeli beton kirilerde
o
45 =
Etkin ngerme kuvveti,
ef
P , boyuna donatlarn ekme mukavemetinin
%40ndan az olmayan ngerilmeli beton elemanlarda
o
5 . 37 =

u halde sonuta; kesme-burulma-eilme etkisindeki bir ngerilmeli beton kiriin ubuk
eksenine dik olarak evresinde s aralkla dzenlenecek kapal etriye ubuunun enkesit
alan:
tan
2
yvd e
d
yvd
d
ot ov o
f A
s T
df
s V
A A A + = + = (8.10.4c)
olur.

Boyuna dorultuda yerletirilmesi gereken ek betonarme donats ise,
cot
2
cot
2
yd e
e d
yd
yvd
e ot
s
f A
U T
f
f
s
U A
A = =
l
(8.10.5)
den az olmamaldr (ekil 8.16).

ekil 8.16. Burulmaya maruz kiriin
herhangi bir i-kesitinin bir yznde; beton
basn diyagonallerinin D
i
ve kesme
kuvveti V
i
yi dengeleyen boyuna
dorultudaki N
i
ekme kuvveti [15]

Bu bantlarda; f
yvd
ve f
yd
, srasyla, enine ve boyuna donatlarn hesap mukavemetleridir. U
e
,
A
e
kesitinin evre uzunluudur; kolaylk salamak bakmndan
e
U yerine kapal etriyenin
evresi de alnabilir [15].

Gevrek Krlmaya Kar nlem
Kirite yeterli donat bulunmadnda krlma ani ve gevrek olur. Donat yetersizliinden
kaynaklanabilecek gevrek krlmalarn nlenmesi iin, gerek etriye, gerekse ek boyuna
donatnn, aadaki minimum deerlerinden az olmamas istenir:

|
|
\
|
+
|
|
\
|
= =
w d
d
yvd
ctd
w
o
vo
b V
T
f
f
sb
A
5 . 1 1 15 . 0
min ,
min ,
(8.10.6a)
Bu bantdaki
w d
d
b V
T
teriminin deeri 1.0 den byk alnamaz.

|
|
\
|
=
yd
yvd
w e vo s
f
f
b U A
min , min ,
l
(8.10.6b)
Gevrek krlma, gvdede oluabilecek basn gerilmeleri altnda betonun ezilmesi ile de
oluabilir ve bu tr krlmann da nlenmesi gerekir. Bunun iin ise aadaki koulun
salanmas istenir:

ctd
w
d d
f
d b
V
S
T
25 . 0 + (8.10.6b)

Hesaplanan burulma donatlar, hesapland
kesitten en az b
w
+d mesafeye kadar ayn
miktarlarda dzenlenmelidir [15] (hatrlanrsa
eilme ve kesmede bu mesafe d kadardr; yani
burulma halinde bu mesafe daha genitir).

Burulma iin hesaplanan boyuna donat kesit
evresine datlmal ve deneylerde gzlenen
ke paralanmasnn (ekil 8.16) nlenmesi
iin, her kede en az 12 mm donat ya da
en az bir ngerme halat bulundurulmal ve
boyuna dorultudaki burulma donatlarnn
aralklar 400 mm yi [22], (ACI-318-02 ye
gre 300 mm yi [16]) amamaldr.

ekil 8.17. Burulma etkisi altnda
ke kopmas [15]

Burulmann var olduu durumlarda kapal
etriye kullanlmaldr. Kapal etriye iin
deiik biimler ngrlmtr; Trkiyede en yaygn kullanlan, ekil 8.17ada iaret
edildii gibi; ayn kede oluturulan kancalar kendi dorultular ile 135
o
a yapacak
ekilde dzenlenmi etriyelerdir; kancalarn u dairesel bkmleri ucunda en az en az 6
(tercihen 10 ) boyunda dz bir ksm bulunmaldr. ekil 8.17bdeki gibi 90
o
bkml
bindirmeli etriyenin bindirme kesi deme tarafndan kuatlm ise, kullanlmasnda
nemli bir saknca bulunmaz. Usulne uygun yaplmak koulu ile kaynakl etriye de uygun
olur.

nceden kaynaklanm ya da ular 135
o
kancal kapal etriyelerle donat kafesi iilii,
zellikle derinlii fazla olan kirilerde zordur. Bu gibi durumlarda; bacaklar yeterli bindirme
ile salanmak koulu ile, karlkl iki U-biimli etriye ile kapal etriye yaplmasna ACI-318
izin vermektedir [15].

Etriye aral; kesit yksekliinin yarsndan, gvde geniliinden, 300 mm den ve U
e
/8 den
fazla olmamaldr.

8.10.5. Denge ve Uygunluk Burulmalarnda zlenecek Hesap Yntemleri [22]

Denge Burulmas

Denge burulmasnn sz konusu olduu durumlarda hesapta aadaki yol izlenebilir:

Dorusal elastik varsaymlar temel alan bir yapsal zmleme yntemiyle T
d
, V
d
ve M
d

hesaplanabilir; imkanlar elveriyorsa dorusal olmayan zmleme de yaplabilir. ncelikle
basn krlmas ihtimali (8.10.6b) bants ile denetlenir. Bu koul salanmadnda en
geerli zm kesit boyutlarnn byltlmesidir; beton kalitesi ykseltilerek bu koulu
salamaya almak aklc deildir. (8.10.1) koulu salanyorsa kesme donats hesabna
gerek yoktur; bu durum iin (8.10.6a,b) bantlar ile minimum etriye ve ek boyuna donat
belirlenebilir; bylece burulma boyuna donats, burulma ve kesmeden bamsz olarak
hesaplanan eilme donatsna ek olarak dzenlenir.

(8.10.1) eitsizliinin salanmamas durumunda, kesme ve burulma donatlar yukarda
akland zere, (8.7f), (8.10.4a,b,c) denklemleri kullanlarak, eilme donatsndan
bamsz olarak hesaplanr. Hesaplanan enine ve ek boyuna donatlar minimum deerlerden
az ise, minimum deerleri alnr.

Uygunluk Burulmas

Uygunluk burulmas sz konusu olduunda burulma momenti gz nne alnmayabilir.
Sistemde burulma uygulayan kiri (eilme kirii), burulma uygulanan kirie (burulma kirii)
sapland kesimde eilme mafsall varsaylabilir; eilme kiriinin momentleri bu varsayma
gre hesaplanr.

Burulma ihmal edildiinden, burulma uygulanan kiri iin burulma donats hesaplanmasna
gerek olmayabilir. Bununla beraber, burulma kiriine, (8.10.6a,b) bantlar ile belirlenen
burulma ve ek boyuna donat konulmaldr. Minimum donat hesabnda, (8.10.6a)
denkleminde
d
T yerine
cr
T alnr. Ancak; enine donat, kesme kuvvetinin gerektirdii enine
donatdan az alnamaz.

Sistemde ar burulma dnmesi ve bu yzden ar burulma atlamas /hasar olumas
bekleniyorsa; burulma birim dnmesinin 10x10
-6
rad/mm yi [22] ap amad
aratrlmaldr. Birim dnme snr almsa, atlak genilikleri iletilebilme snr deerlerini
(0.2-0.3 mm gibi) geecei iin, kiri kesiti byltlmelidir. Burulma kiriindeki birim
dnme as; burulma uygulayan kiriin, burulma uygulanan kirie sapland uta mafsall
olduu varsaylarak, o uta hesaplanan ann, burulma uygulanan kiriin burulma
aklklarna blnmesiyle hesaplanabilir. Burulmay uygulayan eleman deme ya da
nervrse, bu tr elemanlarn rijitlikleri kirilere nazaran daha az olduundan, bu aratrmalara
gerek duyulmayabilir. Burulmay uygulayan kirise ve burulma kiriinin burulma akl
kiri kesit yksekliinin katndan kkse, yani kesme akl greceli olarak ksa ise, bu
aratrma mutlaka yaplmaldr.

Kaynaklar
[1] Guyon, Y., Constructions en Bton Prcontraint, Classes, Etats Limites, Tome 1 et
2, Cours CHEBAP, Ed. Eyroles, Paris, 1966
[2] Fauchart, J., Bton Prcontraint, Tome I et II, 1969-1970, Paris
[3] Leonardt, F., Prestressed Concrete, W. Ernest & Shon, 1964, Berlin
[4] Khachaturien, N., G. Gurfinkel, Prestressed Concrete, Mc-Graw Hill & Sons, 1969
[5] Lacroix, R., A. Fuents, Le Projet de Bton Prcontraint, Paris, 1975
[6] Collins, M. P., Mitchell, D., (1991), Prestressed Concrete Structures
[7] Demir, H., (1971), lk Gerilmeli Beton, T naat Fakltesi Matbaas
[8] Celasun, H., Polat, Z., (1974), ngerimeli Beton, DMMA yayn, no.123
[9] Bilge, M. R.,ngerilmeli Beton, T naat Fakltesi Matbaas, 1975
[10] zden, K., . Eren, A. Trupia, T. ztrk, ngerilmeli Beton, T naat Fakltesi
Matbaas, 1991
[11] The Institution of Structural Engineers, Manual fort he design of concrete building
structures to Eurocode 2, September 2006
[12] TSE, TS3233, ngerilmeli Beton Yaplarn Hesap ve Yapm Kurallar, 1979
[13] AASHTO, Standard Specifications for Highway Bridges, 2002
[14] CEP-FIB, Code Modle pour les Structures en Bton, 1991
[15] ACI-318-02,Building Code Requirements for Structural Concrete and Commentary
(ACI-318R-02).
[16] Polat, Z., Kompozit beton kesitlerde ngerilme kuvvetinin hesab, YT Dergisi,
1995/2
[17] Nilson, Darwin, Dolan, Design of Concrete Structures, 13th edition, McGraw-Hill,
2004
[18] Polat, Z., Estimation of the redistribution forces due to the differential shrinkage and
creep of concrete in composite prestressed beams, Bridges into 21
st
Century, 2-5
October 1995, Hong Kong
[19] Polat, z., Hiperstatik kompozit beton kirilerde ngerilme kuvvetinin tahmini, Yldz
Teknik niversitesi Dergisi, 1995/2
[20] BPEL91, Rgles techniques de conception et de calcule des ouvrages et des
constructions en bton prcontraint suivant la mthode des tats limites, Avril 1992
[21] Mourachev, Sigalov, Structures en Bton Arm, MIR Publication
[22] Gndz, A., Betonarme Tama Gc lkesine Gre Hesap, 1980, stanbul
[23] ACI-318-02 with Design Applications, Edited by David A. Fanella & Basile G.
Rabbat, PCA, 2002

ZP Kesme Burulma 09may09

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ZP Kesme Burulma 09may09

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Z.

Polat ngerilmeli Beton, Kesme ve Burulma 1 / 42

(eksantrik basn tayan i kolonlar iin)

Kablo arlk merkezinde

You might also like