Mc lc

Phn dn nhp ...................................................................................................... 4 Hoa Nghim Kim S T Chng ................................................................... 4 Kinh i Tin Phc t, sa mn Php Tng thut ......................................... 5 1. Minh duyn khi ............................................................................................. 7 1- Nghip cm duyn khi .............................................................................. 9 2- A li gia duyn khi ................................................................................... 10 3- Chn nh duyn khi ................................................................................ 10 4- Php gii duyn khi ................................................................................. 10 n li chng mt .......................................................................................... 11 2. Bin sc khng ................................................................................................ 14 n li chng hai............................................................................................ 18 3. c tam tnh .................................................................................................... 24 1- T tnh bin k ............................................................................................ 25 2- T tnh y tha khi ....................................................................................... 26 3- T tnh vin thnh ...................................................................................... 26 n li chng ba ............................................................................................. 26 Tam v tnh ......................................................................................................... 27 4. Hin v tng ................................................................................................. 29 5. Thuyt v sinh ................................................................................................ 31 6. Lun v tc....................................................................................................... 33 7. Lc thp huyn................................................................................................ 34 Cnh ca th nht: ng thi c tc tng ng mn .............................. 34 Cnh ca th hai: Ch tng thun tp c c mn................................... 40 Qung Hip T Ti V Ngi ............................................................................ 42 Cnh ca th ba: Nht a Tng Dung Bt ng Mn ........................... 45 Cnh ca th t: Ch Php Tng Tc T Ti Mn ................................ 48 Cnh ca th nm: B Mt n Hin Cu Thnh Mn ............................... 50 Cnh ca th su: Vi T Tng Dung An Lp Mn .................................. 54 Cnh ca th by: Nhn La Vng Cnh Gii Mn .............................. 59 Cnh ca th tm: Thc S Hin Php Sinh Gii Mn ............................. 62 Cnh ca th chn: Thp Th Cch Php D Thnh Mn ......................... 67 Cnh ca th mi: Duy Tm Hi Chuyn Thin Thnh Mn.................... 71

2 | Mc lc

Ch Bn Vin Minh C c Mn ................................................................... 72

8. Qut lc tng ................................................................................................ 74 9. Thnh B ................................................................................................... 77 10. Nhp Nit Bn .............................................................................................. 80 11. Hnh tam qun ............................................................................................. 82 Chn Khng qun ........................................................................................... 82 L s v ngi qun ......................................................................................... 83 Chu bin hm dung qun ............................................................................ 84 12. Lun ng gio ............................................................................................... 86 Gio th nht: Ngu php thanh vn gio.................................................... 86 Gio th hai: i tha th gio...................................................................... 88 Gio th ba: i tha chung gio................................................................. 89 Gio th t: i tha n gio ..................................................................... 91 Gio th nm: Nht tha vin gio .............................................................. 93 Mi gio ca tng Hoa Nghim .................................................................... 96 1. Ng php cu hu ...................................................................................... 96 a. Thn thnh ha Bt ..................................................................................... 102 b. i tm mt ci ng ....................................................................................... 104 2. Ng v php hu ...................................................................................... 107 3. Php v kh lai ......................................................................................... 122 4. Hin thng gi tht ................................................................................... 122 5. Tc vng chn tht ................................................................................... 127 6. Ch php n danh .................................................................................. 130 7. Nht thit giai khng................................................................................ 140 8. Chn c bt khng ................................................................................. 140 9. Tng tng cu tuyt............................................................................. 141 10. Vin minh c c .................................................................................... 143 Lun bn v nm gio ..................................................................................... 144 Gio th nht ................................................................................................. 144 Gio th hai ................................................................................................... 144 Gio th ba .................................................................................................... 144 Gio th t ..................................................................................................... 146 Gio th nm ................................................................................................. 148

3 | Mc lc

Phn dn nhp
Hoa Nghim Kim S T Chng
Kim S T Chng l mt tc phm rt ngn ca thy Php Tng nhng bao hm c gio l ca Kinh Hoa Nghim. Trung Quc c khong mi tng phi Pht gio, trong c tng Hoa Nghim. Tt c chng ta u phi nn tm hiu ni dung ca mi tng phi . Tng phi Hoa Nghim c thnh lp da trn gio l ca kinh Hoa Nghim, mt kinh i Tha v tng ny xin dng gio l duyn khi ti mc trn y. Thy Php Tng l t th ba ca tng Hoa Nghim, Php Tng c ngha l kho tng ca chnh php. T th hai l thy Tr Nghim. Trn thy Tr Nghim l thy Thun, s t ca tng Hoa Nghim. Sau t Php Tng c t Trng Qun v sau t Trng Qun c t Tng Mt. l nm v t ca tng Hoa Nghim gi l Hoa Nghim Ng T. Tng Hoa Nghim tha hng nhiu gio l ca cc ngi M Minh v Long Th nn c khi ngi ta nhn hai ngi ny l hai v t u tin, trc thy Thun. Nhng k tht tng Hoa Nghim ch c nm v t. Cc thy ngy xa rt gii. Thy Ngha Tnh i n v v c vua ng khuyn khch lp mt trung tm dch thut kinh in t ting Phn ra ch Hn. Thy Huyn Trang cng vy. Sau chuyn i n v hai thy u c vit hi k v thnh lp nhng trung tm dch thut dch kinh t ting Phn sang ch Hn. Thy Php Tng c tham gia vo trung tm dch thut ca thy Ngha Tnh. Thy Php Tng dch rt nhiu kinh ra ch Hn nh kinh Hoa Nghim, kinh Lng Gi v hng chc b kinh khc. Thy Php Tng cng l ngi gc Khng C (Sogdian) nh thy Tng Hi. Cha ng t nc Khng C di c qua Trung Quc. C th gi thy l Khng Php Tng nh ta gi thy Tng Hi l Khng Tng Hi vy. Thy bit ting Ty Tng, ting Phn v cc th ting khc. Thy rt thng minh.
4 | Phn dn nhp

Thy Php Tng sinh nm 643 v tch nm 712. Thy sng n 70 tui. Thy nh hn thy Huyn Trang 41 tui. Thy Huyn Trang sinh nm 602 v tch nm 664. Nm thy Huyn Trang tch thy Php Tng mi c 21 tui, lc thy cha i xut gia nhng theo hc vi thy Tr Nghim. Ti nm 28 tui, c l khng c duyn c trc tip lm t thy Tr Nghim nn khi xut gia th thy Php Tng lm t thy Bt Trn. Tuy l t th ba nhng phi ni l thy Php Tng c cng nhiu nht trong s nghip thnh lp Tng Hoa Nghim. Thy h thng ha gio l Hoa Nghim mt cch rt thng minh. Thy ging kinh Hoa Nghim ti ba mi ln. Mt hm hong hu V Tc Thin mi thy vo cung, b rt thch nghe thy thuyt php. Hm thy ging v kinh Hoa Nghim. Thy trong cung c mt con s t bng vng, thy cm ln v ly n lm v d ging v gio l Hoa Nghim cho hong hu nghe. Sau bui ging thy v cha v ghi chp li nhng iu mnh ging. V l tc phm m mnh s hc hm nay: Hoa Nghim Kim S T Chng.

Kinh i Tin Phc t, sa mn Php Tng thut

Kinh y l kinh Trng An i ng. i Tin Phc t l ni c tr ca thy Php Tng v thy cng tch ti y. Sa mn l ting gi nhng v tu s. Ngy xa ngi ta gi c Thch Ca l sa mn Gautama. Sa mn, ting Phn l sramana, c ngha l bn tng, mt ng thy tu khim nhng. Thut c ngha l k li. Thut l mt ch rt l khim nhng. Thut khc vi tc. Tc c ngha l sng tc. Ngi xa rt l khim nhng, s khim nhng c din t bng cu: thut nhi bt tc. Cu c ngha l thy sng tc rt nhiu nhng thy ch ni y l ca Bt, ca t, ca thy mnh, cn thy ch lp li ch khng t lm ra. l tnh khim nhng ca nhng nh tr thc ngy xa. Tc gi l ngi to ra, cn thut gi l ngi k li. Thy Php Tng dng

5 | Phn dn nhp

cu sa mn Php Tng thut, ch sa mn l mt danh t khim nhng m ch thut cng l danh t khim nhng. Khi nghe ngi no ni ging khim nhng th ta bit ngi gii. Cn khi nghe ngi no ni kiu ba hoa ta bit ngi cha gii. Ba hoa l khoe khoang. Trong i Tng Hn c hai nh ch gii, mt trong hai v l Vn Gian (c ngha l trong my). Bn ch gii ca thy Vn Gian mang s 1180 trong i Tng. y chng ta khng s dng bn ch gii ca hai thy i trc. Chng ta i trc tip vo nguyn vn.

6 | Phn dn nhp

1. Minh duyn khi

(Lm sng t l duyn khi) Minh duyn khi V kim v t tnh, ty cng xo tng duyn, toi hu s t tng khi; khi n th duyn, c danh duyn khi. Lm sng t l duyn khi Vng khng c t tnh, nh c th kho m tng s t sinh khi. S sinh khi y s d c c l do nhn duyn nn gi n l duyn khi.

Chng ta c bn dch bng ting anh ca ng Wing-Tsit Chan, mt hc gi ngi Trung Quc. Bn ting Anh ny c tn l A source book in Chinese philosophy do Princeton University Press xut bn nm 1963. Gio s Chan tng l gio s trit hc ti Chatham College Pittsburg, tiu bang Pennsylvania v l gio s v vn ho v trit hc Trung quc Darmouth College, Hannover, New Hampshire. Trc ng tt nghip ti i hc Lnh Nam Trung quc v c bng tin s ti Harvard University. ng bt u ging dy M nm 1929. ng tch ri. Duyn khi l s sinh khi ca cc php ty trn iu kin. Duyn ting Anh dch l condition, khi l sinh khi, cng c th dch l birth hay production. Trong bn ting Anh ca gio s Chan, duyn khi c dch l things arise through causation. Nu dch ra ting Php th c th dng ch la gense conditionne, lapparition conditionne hay la gnration conditionne. V d nh mt bng hoa, nh ht ging, nh ma, nh nng, nh t... m bng hoa sinh khi ra. Nh c nhng iu kin m sinh khi th gi l conditioned arising (nh duyn m khi). Chng ta c th dng mt ch khc hay hn thay cho ch sinh khi nh ch biu hin (manifestation, la manifestation conditionne). Vng khng c t tnh, nh c iu kin l th kho m c tng s t sinh khi. Chng ta nn bit rng con s t thy Php Tng cm trn tay
7 | 1. Minh duyn khi

thuyt php l mt v d thi. Thy dng hai hnh nh ni chuyn l vng v s t, thm vo l ng th. Trong s lin h gia vng v s t c ng th chen v trong . Nu khng c ng th th vng khng bao gi thnh s t. Vng chnh n khng c t tnh, nh iu kin c th gii mi c tng s t hin ra. S c mt ca s t ch do duyn m thi, khng duyn th khng c s t. gi l duyn khi. Trong on ny, chnh nh ng th nn tng s t mi hin. Nh qun st nn chng ta mi thy vng trong tng s t. Nu khng c s t th lm sao thy c vng. Khng thy sng th lm sao thy nc? Ni ti duyn sinh ta thy c hai loi: ng th l duyn khi, vng l tnh khi. Tnh cng l mt loi duyn. By gi chng ta dng mt v d khc l nc v sng. Gia nc v sng cng c mt lin h nh l gia vng v s t. S lin h l anh chng gi. Nu gi khng can thip vo th lm g c sng ni ln cho chng ta thy. y cng vy, nu khng c ng th kho th lm sao c c con s t. Qua , chng ta thy c ba iu kin: 1. Vng tng trng cho bn th, nn tng ca nhng hin tng (base ontologique, ontological ground). Cng nh nc l nn tng ca sng th vng l nn tng ca s t. Nu khng biu hin ra s t th vng biu hin ra ci g? N c th biu hin ra i bng tai, chic vng hoc dy chuyn. Vng cng nh chn nh, nh bn th, l nn tng cho nhng hin tng pht khi. Nu khng c s can thip ca ng th th chng ta khng thy c s t, i bng tai..., khng thy c vng, cng nh nu khng c s can thip ca gi th khng thy c s lin h gia nc v sng. 2. S t tng trng cho th gii hin tng (phenomenal world), hin tng gii. Trong khi hc bi ny ta phi bit con s t vng thy Php Tng cm trn tay ch l mt v d. Chng ta ng nn kt vo v d.

8 | 1. Minh duyn khi

Vng khng c t tnh, nhng con s t th c c, c khng, c p, c xu. t sng th c xung, c ln, c cao, c thp, nhng nc th khng c tnh . S t, bng tai, dy chuyn..., c ln, c nh, c p, c xu. Nhng vng th vt thot nhng ci , khng nh, khng to, khng p, khng xu. Chng ta khng th ni g v vng v vng l v tnh. Nh khng c t tnh nn mi c ra c nhng hin tng trn th gii (th gii hin tng). Hin tng l phenomena. 3. ng th tng trng cho duyn, cho iu kin. Nh c iu kin th kho m c tng s t sinh khi. Chng ta c th ni n bn gio l v duyn khi:

1- Nghip cm duyn khi

(conditioned arising from Karma) Nghip l hnh ng, nhng hnh ng thin, c, p, xu ca mnh. Chnh nhng hnh ng a ti s c mt ca mnh v ca hon cnh ca mnh. Nghip cm duyn khi l conditioned arising from Karma. Nghip cm duyn khi a ti chnh bo v y bo. Chnh bo l con ngi, l ng un ca mnh. Y bo l hon cnh ca mnh. l li gii thch ca cc tng phi Tiu tha. Sau khi Bt nhp dit khong 140 nm th c nhng tng phi khc nhau ra i. Thi gian gi l thi gian o Bt B phi. Trc c o Bt Nguyn th v sau l o Bt i tha. o Bt Nguyn th a ti o Bt B phi ri o Bt B phi a ti o Bt i tha. C tin trnh, c s pht trin ca s tm ti, s hc hi, ging nh trong khoa hc vy. i vi o Bt B phi, nh phi Hu b, th duyn khi quan trng nht l nghip cm. Do nghip cm a ti qu bo gi l Nghip cm duyn khi.

9 | 1. Minh duyn khi

2- A li gia duyn khi

(conditioned arising from the store of conciousness). Khi bt u i sang o Bt i tha th Php tng tng dy v Duy Thc hay Duy Biu, ch trng : T A li gia thc ht ging chn mui v biu hin ra thnh chnh bo v y bo. Chng ta c th thy c s tip tc v khng tri chng nhau ca Nghip cm duyn khi n A li gia duyn khi. A li gia duyn khi chng ta c mt ci nhn khc rng hn, vy thi. V A li gia cng l nghip, A li gia c nhng ht ging (chng t), ri ty theo nhng ht ging pht trin, c ti tm nh th no m chng ta c nghip. Duyn khi cn c trn A li gia, trn nghip m pht khi ra chnh bo v y bo.

3- Chn nh duyn khi

(conditioned arising from suchness) Chn nh l thc ti cn bn, l nn tng, l bn th (ontological ground). Cng nh nc l nn tng ca sng hay vng l nn tng ca s t. Chn nh l thc ti t thn. Chng ta khng th ni nc cao hay thp, ln hay nh, c hay khng, cn hay mt c. Cng nh cc t sng sinh khi t nc, th gii hin tng pht khi t chn nh. Bt u chng ta c nim v tnh khi tc l, t bn th (ontological ground) pht khi ra hin tng (phenomena).

4- Php gii duyn khi

(conditioned arising from the realm of the Dharma) Php gii duyn khi hon ton ng trn phng din hin tng m ni. Php gii, ting Anh l the realm of Phenomena, tc l th gii ca cc php. Cc php nng vo nhau m c. Tm li, duyn khi c t nht l bn loi: Nghip cm duyn khi, A li gia duyn khi, Tnh duyn khi v Php gii duyn khi.
10 | 1 . M i n h d u y n k h i

Tt c cc ci hp thnh mt ci v mt ci cha ng tt c cc ci. l gio l ca kinh Hoa Nghim. Trong gio l Hoa Nghim, ngi ta phn bit ra L v S. L l th gii ca bn th (bn th gii) v S l th gii ca hin tng (hin tng gii). Chng ta thy u tin l quan nim v nghip khi, th hai l thc khi, th ba l tnh khi v th t l php gii duyn khi. l qu trnh pht trin ca t tng Pht gio.

n li chng mt
Trc ht mnh phi nh s t vng l mt v d. Mt v d th lun lun c khuyt im. C v d ny hay hn v d kia ch ny nhng d hn v d kia ch khc. Thay v dng s t vng th ti dng v d m my, hi nc. Trong khi nghe ging v m my s gip cho qu v hiu r hn v con s t vng. Vng tng trng cho l, ting Anh l principle. Nhng chng ta cng c th dch l l nn tng, l bn th (ontological ground). Vng tng trng cho th tnh (nature, substance), cho bn mn (ultimate dimension) hay chn nh (suchness). C khi gi l l tnh. L y l l nhn duyn hay l duyn khi (principle of conditioned arising). Khi ni n tnh, chng ta c cm tng l mt cht liu cn bn. Nhng y tnh c ngha l nguyn tc cn bn. L nhn duyn l mt nguyn tc cn bn ch khng phi l mt cht liu. Khi ni ti vng chng ta ngh l mt cht liu, k tht vng l mt ci l, l mt cn bn trn pht hin ra s t. Vng y i din cho khng, nhng khng phi l khng i vi c. Khng ny l khng trong Tm Kinh Bt Nh, l ci vt ra ngoi ci c v ci khng. S t i din cho ng v php tc l nhng hin tng chng ta c th tip xc c nh m my, bng hoa, con s t, con ngi, ng Nguyn vn A, b Trn th B (les hommes, les choses). Th kho l mt trong nhng duyn (iu kin). Vng cng l mt loi duyn, v t th vng m sinh ra s t. T nc m dy sng l
11 | 1 . M i n h d u y n k h i

duyn theo chiu ng (vertical). Nc tng trng cho th. l s lin h Tnh - Tng. Sng l tng, nc l tnh, loi duyn khi gi l tnh khi (arising from nature, arising from suchness, arising from the ultimate dimension). Tng ng vi vng l nc. Da trn nc m c sng nh da trn vng m c s t. Nc ch cho php thi, chnh gi thi lm cho sng biu hin. Gi l mt iu kin chiu ngang. Nu c vng m khng c ng th kho th lm g c con s t? Nu nc m khng c gi th lm g c sng? Sng cng l mt loi duyn. Sng ny x lm thnh sng khc. Chnh s x y nhau ca cc sng lm ra sng, l lin h chiu ngang. cng l duyn khi, chng ta tm gi l tng khi. Tnh l th tnh (numena), tng l hin tng (phenomena). Chng ta c hai cch i ti vn : mt l tnh khi (numenal approach), hai l tng khi (phenomenal approach). Cc sng x y nhau, gip nhau sinh khi, l tng khi. ng phng din hin tng (tch mn) th ci ny gip lm ra ci kia, l lin h chiu ngang hay lin h mt phng. Nc u c nh lm ra sng, ch c sng ny lm ra sng kia. Th kho l mt duyn lm thnh s t nhng vng cng l mt duyn lm ra s t. Duyn vng thuc v tnh, duyn th thuc v tng. Chng ta c hai loi duyn: Tnh khi (une approche ontologique) v tng khi (une approche phnomnologique). Con s t l sng, vng l nc. Th kho v gi l nhng duyn chiu ngang trn mt tch mn gip nhau m sinh khi (tng khi). Nc v vng l loi duyn lm ch ta c sinh khi (tnh khi). Mt bn l chiu ngang, vn vt nng nhau m lm thnh nhau. Mt bn l chiu dc tc l vn vt c mt nn tng, nn tng tm ngay trong vn vt, khng th tm c ngoi vn vt. Cng nh trong v d nc vi sng, phi nhn vo sng mi thy nc, vt sng i th khng th thy c nc. Nn tng ca sng nm trong sng m khng nm ngoi sng. Tuy nc l nn tng ca sng nhng tm nc ngoi sng khng c cng nh chng ta khng th tm c tm bn mn ngoi tch mn.

12 | 1 . M i n h d u y n k h i

Ti vit li cu ny, cng nhng cu trc khc cho d hiu hn: Lm sng t l duyn khi Nh duyn th kho m tng s t xut hin t vng. l duyn khi. S t khng c mt ngoi vng cng nh vng khng c mt ngoi s t. S t khng c t tnh ring bit, vng cng khng c t tnh ring bit. Chng ta thy r rng c hai duyn: duyn th kho v duyn vng. Duyn th kho l iu kin chiu ngang, cn duyn vng l iu kin chiu dc. Duyn th kho ng v mt hin tng, duyn vng ng v mt bn th, mt bn l tng khi cn mt bn l tnh khi. Vy th duyn c hai chiu: tng khi v tnh khi. Khng c tng khi th khng thnh m thiu tnh khi cng khng thnh. Khng c gi th khng c sng m khng c nc cng khng c sng. S t khng c mt ngoi vng m vng cng khng c mt ngoi s t. y l ch ngha mi, v trong nguyn vn thy Php Tng vit: V kim v t tnh (bi v vng khng c t tnh), th qu trit hc, kh hiu, v c danh t chuyn mn. Chng ta ni: Vng khng c s c mt ring (gold does not have a separated existence). Nh vy th d hiu hn l ni vng khng c t tnh. Trong v d bng hoa, chng ta thy c nhng iu kin lm thnh bng hoa nh nng, ma, phn bn, mt tri. Hoa c mt ch khng phi khng c mt, nhng hoa khng phi c mt ring bit ngoi nhng iu kin lm ra n. Nguyn vn ch Hn vit Kim v t tnh (vng khng c t tnh ring bit), trong vn mi chng ta ni: Vng khng c mt ngoi s t. Nu vng khng c mt ngoi s t th s t cng khng c mt ngoi vng. Nu nc khng c mt ngoi sng th sng cng khng c mt ngoi nc. gi l khng c t tnh. Ti dch l khng c mt ring bit ngoi nhng iu kin. Hoa khng c mt ring bit ngoi nhng iu kin lm ra hoa. V hoa khng c t tnh nn ni n l khng. Khng khng c ngha l khng c m l khng c t tnh ring bit, khng c mt ring bit (no separate existence), (pas dexistence spare). Khng l c nhng khng c ring ngoi nhng iu kin.
13 | 1 . M i n h d u y n k h i

2. Bin sc khng
(Bin minh v sc khng) Bin sc khng V s t tng h, duy th chn kim. S t bt hu, kim th bt v, c danh sc khng. Hu phc khng v t tng, c sc d minh, bt ngi huyn hu, danh vi sc khng. Bin minh v sc khng Tng s t l h vng, ch c vng l tht. S t l bt hu, cn vng l bt v cho nn gi l sc khng. Khng l khng c t tnh, nh sc m c thy r, khng b ngn ngi bi huyn hu ca sc nn gi l sc khng.

y chng ta bt u thy gio l v tng. Ch sc khng y nn dch l Form is Emptiness. C hai nim dung thng: c v khng. Nu khng qun chiu th ta s b kt vo hai nim c v khng y, rt ngy th, rt bun ci. Nu qun chiu th ta s c ci nhn v c v khng rt khc. C l c gi v khng cng l khng gi. Khi ta thy c ci c gi v ci khng gi th ta cng thy c ci c tht v ci khng tht. Ci c gi gi l huyn hu v ci khng gi gi l on khng, tc l ci khng ngc li vi ci c. Ci c tht gi l diu hu v ci khng tht gi l chn khng. Ta khng b ci khng (ngc vi ci c) ngy th giam hm na. V d nh khi coi TV, chng ta thy r l c ngi, c ng tc, c khc, c ci, v chng ta c th ci v khc theo ngi trn mn hnh TV. Nhng ngi, nhng ng tc trn mn hnh l c nhng c mt cch o. Chng ta ti bt tay nhng ngi khng c, mi nhng ngi ung nc khng c. N c nhng l c o (une existence virtuelle). Ni Lng Hng a ch: "Meyrac, LoubsBernac, France", th l mt a ch c tht. Chng ta li xe theo ch dn trn bn th c th ti a ch c. Nhng mun li xe ti www.plumvillage.org th khng bao gi ti c, v y l mt a ch o.

14 | 2 . B i n s c k h n g

Vy th ci ta hay danh t hoa cng vy. Khi ht ging, m my, mt tri, i a ti vi nhau lm pht hin ra hoa th hoa l mt ci g o, l mt tn gi. Ngoi nhng duyn ti vi nhau lm biu hin ra hoa th khng tm c mt bng hoa ring bit. S c mt ca hoa nm ngoi nhng iu kin, l mt ci o khng th c c. Vy th nhng ci m ta gi l hoa, l my hay l gi u l nhng ci o, khng th nm bt c. Khng nm bt c, trong o Pht gi l bt kh c. i khi chng ta tng l nm bt c nhng tht ra l khng nm bt c. V vy bn cht ca cc php l khng nn gi l sc tc th khng. Sc tc th khng c ngha l nhng ci mnh tin l c tht, tht ra n l gi, l huyn hu, l khng. Khng y vt thot ci khng thng nn gi l chn khng. Chn khng lm nn tng cho huyn hu cng nh vng lm nn tng cho s t. Vng khng phi l khng c. Khng l khng c t tnh, nh sc m thy c r, khng b ngn ngi bi ci huyn hu ca sc nn gi l sc khng. Chnh nh quan st sc m ta thy c khng, i tm khng ngoi sc th khng c. Cng nh nh c sng m ta nhn din c s c mt ca nc. Nu khng c sng th i tm nc lm sao c? Tuy sng l huyn hu, l gi hu, nhng nh sng m ta nhn din ra c s c mt ca nc. Ngoi th gii hin tng ta khng th no thy c th gii bn th. Vt b tch mn th ta khng th no tm thy bn mn. Con s t thy Php Tng ang cm trn tay l con s t vng, nu s t khng c th lm g ta thy c vng? Nh hin tng gii m ta thy bn th gii. Nh nhng t sng m ta thy nc. Nc khng c t tnh, nh c sng m ta thy c nc. Vng khng c t tnh, nh con s t m ta thy c vng. Trong on th hai chng ta thy c ngha ca on th nht. Nh hin tng gii h o m ta bit bn th gii c . Nh c tng s t h vng m ta thy c cht vng. Nh c sc (form) m ta bit c khng (emptiness). Nu khng c sc lm sao ta bit c khng?

15 | 2 . B i n s c k h n g

Khng y l Nit Bn, l thc ti ti hu vt ra ngoi nim c v khng. Trong truyn thng C c gio ngi ta dng ch Thng . C nhng nh thn hc ni: Thng l nn tng ca hin hu (God is the ground of everything). H ni n mt ci g rt tng t vi ci khng, nn tng ca tt c ci hu. Khng khng c ngha l khng c mt ca hin hu nhng tt c u c mt mt cch o. Khng l khng c cng khng khng. N khng c cng khng khng nn mi tht l khng, gi l chn khng. Ci ngc li vi ci c khng phi l chn khng. Chn khng l nn tng ca vn php, n vt thot nim c v khng thng thng. i ti mc cao nht th Thng khng phi c cng khng phi khng. Ni Thng c cng sai m ni Thng khng cng sai. Nu hiu nh vy th Thng l Nit Bn, l nn tng ca mi hin tng. Nit Bn l khng c cng khng khng, khng sinh cng khng dit, khng ti cng khng i. Nit Bn l nn tng ca tt c cc ci m ta cho l c sinh c dit, c ti c i, c c c khng. nim chn khng v diu hu gip cho chng ta nhiu lm. Ci c ny (diu hu) khng phi l ci c m ta thng ni ti tc l gi hu. Ci khng ny (chn khng) khng phi l ci khng m ta thng ni ti tc l on khng. Tng s t l h vng, ch c vng l tht. S t l ci c h vng, vng l ci khng chn tht. S t l bt hu cn kim th l bt v. Hin tng gii l h o trong khi bn th gii l c tht. Khoa hc c ni ti mt cht gi l H2O. Trong khng kh ta th c hi nc m ta khng thy c. Khi hi nc trong khng kh va chm vi nhng lung kh lnh th t nhin ta thy c n di hnh thc ca nhng m sng m hay nhng m my. m my trn tri nhiu khi cng bin thnh hi nc tr li. m my c lm bng nhng git nc rt nh, ch ln 0,02 mm. C khi my c lm bng nhng ht nc rt nh. Khi c s vn ng trong m my th nhng git nc va chm nhau thnh nhng ht ln
16 | 2 . B i n s c k h n g

hn v rt xung. Nu khi rt xung m gp phi hi nng th ht nc tr thnh hi nc tr li, c i xung i ln nh vy. Nu c iu kin thun li th hi nc tr thnh ma, ma hay tuyt. Hi nc, sng m, m my, tuyt hay ma l hin tng gii. Nhng th l huyn hu, ci tht l H2O. Lm sao ta bit c vng? Bit c vng l ti nh ta nhn con s t. Lm sao ta bit c H2O? Ti v quan st hi nc, my m v tuyt cho nn ta bit c H2O. H2O khng phi l c hay khng, nh hay nng, cng hay mm. Nc th cng, nc lng th mm, my th nh, nc th nng. H2O khng c nhng c tnh . Nhng t H2O sinh ra nhng ci c c tnh nh mm, cng, cao, thp, c, khng. H2O v m my, nc v sng, vng v con s t... l lin h gia hin tng gii v bn th gii l nh vy. Ci khng y tng ng vi H2O. H2O khng phi l sng m, hi nc, my, ma hay tuyt. Nhng nu khng c hi nc, sng m, my, ma hay tuyt th lm sao nhn din c s c mt ca H2O. Nn tng khng c t tnh, nh hin tng gii (sc) m ta bit c n c . Nhng ci o c mt di nhiu hnh thc nhng n khng ngn cn ta thy c nn tng ca tt c hin hu, cho nn gi l sc khng. Hi nc l H2O, H2O l hi nc. My l H2O, H2O l my. Sc tc th khng, khng tc th sc. Tuy rng m my khng phi l H2O nhng hai ci l nhau. Tng s t l h vng, ch c vng l tht. Tt c nhng g mnh thy trong th gii hin tng u l o, khng c tht (une existence virtuelle). Nhn cho su, cho k, mnh thy c bn cht, thy c t tnh m t ci o c pht hin ra. Nn tng c gi l khng. Nhng khng y khng c ngha l s khng c mt (on khng) hay s ngc li ca ci o. Ci khng y, nn tng ca nhng ci o, ta s khng nhn din c nu ta khng qun st nhng ci o. Tuy nhn y cng thy nhng ci o nhng

17 | 2 . B i n s c k h n g

chng khng lm chng ngi cho ci khng, cho nn qun st ci o su sc th ta thy c ci khng. Lng Mai hay ni n bn mn v tch mn. Nhn vo tch mn mnh nhn din s c mt ca bn mn. Nu ling tch mn i th bn mn khng cn na. Nu ni con s t l huyn, ling n i th s khng cn vng na. Chnh nh con s t m ta thy vng. Con s t l huyn hu. i sang on th ba th chng ta s hiu thm na.

n li chng hai
Tng s t l h vng, ci c tht l vng. S t khng tht c (bt hu), cht vng khng phi l khng (bt v). Bt hu i vi bt v, khng phi ngc vi bt v. ng v phng din hin tng n l bt hu nhng v phng din bn th n l bt v. Thm na, khng khng c t tnh ring bit. Chnh nh sc m mnh thy khng. Nh th gii hin tng m mnh thy th gii bn th, nh c sinh dit m mnh thy c Nit Bn. Nu khng nhn sinh dit th khng thy c Nit Bn. Ngoi my m, sng, tuyt th lm g c H2O. Bt ngi huyn hu danh vi sc khng c ngha l: Nhng ci o (sc) khng che du s c mt ca ci khng, khng phi l i lp vi khng. S c mt ca hin tng khng phi l s khng c mt ca bn th. S c mt ca my khng phi l s khng c mt ca H2O. My l H2O, H2O l my. Th gii hin tng tc l th gii bn th. Nh th gii hin tng m ta thy c th gii bn th cho nn sc tc l khng v khng tc l sc. Khi thy c tnh h o ca sc th ta thy c bn cht ca sc. Khi thy c bn cht ca sc ri th ta vt thot c nim c khng thng thng. Theo tc (according to the conventional truth) th tng s t l c, nhng theo chn th tng s t l khng, bi v s t khng th c mt c lp ngoi vng. Cho nn khng y l khng c t tnh ring bit, khng th c mt mt cch c lp. Nu hiu c ch khng nh vy l hay lm ri.
18 | 2 . B i n s c k h n g

Chng ta cng nhn s t l c nhng ci c l gi hu (fictive, virtuel), l c mt cch o. V d nh mu hng trong bng hoa ny, ta tng t tnh ca n l mu hng, ta khng nhn th mu hng cng . Ta tin rng mu hng c mt thc s nh mt thc ti khch quan. Nhng theo khoa hc th n khng phi nh vy, ting Phn l neti (na-iti). Khi nh sng chiu vo bng hoa th c nhng lung nh sng c ht vo hoa v c nhng lung nh sng b phn chiu li. V vy ta thy vng, xanh, trng, trong hoa ch tht ra hoa khng phi vng, xanh, nh vy. nh sng c by mu, by mu c thu ht phn no, phn cn li b phn chiu tr li cho ta c cm tng l hoa mu vng, mu xanh, mu trng hay mu . Vng, xanh, trng, khng phi l s tht khch quan c lp. Chng ta c cm tng nh hoa c mt ngoi nhng yu t lm ra hoa, nhng tht s khng phi nh vy. Hoa khng c mt ngoi nhng iu kin lm ra bng hoa. Bn cht ca hoa chng qua ch l duyn khi. Hoa c lm bng nhng yu t khng phi hoa. Hoa c ngha l khng hoa (flower is made only of non-flower elements). Bn cht ca n l khng. Hoa khng phi l hoa, cho nn hoa mi l tht l hoa. Khng khng phi l s khng c mt ca s t m li l th tnh ca s c mt y. Con s t y vng nhng trng rng s c mt ring bit ca n. Ngoi vng lm sao c s t c, cho nn khng l nn tng ca s c mt ca s t. Vy th khng l nn tng, l bn th (la base ontologique) ca hin tng. y khng phi l on khng (ngoan khng) m l chn khng. Ci khng m ngi ta thng kt vo l on khng, tc l ci khng i lp vi ci c. y, con s t l khng trong khi n ang c mt. Hoa ang khng ch khng phi khi ho tn ri mi khng, v hoa ang c nhng l c trn nn tng ca duyn khi, n khng th c mt ring bit c. N c m ang khng, khng ngay by gi, ting Hn-Vit l ng hu tc khng.

19 | 2 . B i n s c k h n g

Danh t gi hu dng cha bnh cho ngi kt vo ci c, danh t chn khng dng cha bnh cho ngi chp vo ci khng (ngoan khng). Chn khng cng khng th c mt ngoi gi hu. Chnh nh vo gi hu m ta thy c s c mt ca chn khng. Nh vo tng ca s t m ta thy c s c mt ca vng. Tng s t khng phi l chng ngi cho vng, do ta ni sc tc th khng. Thy Long Th c mt cu rt ni ting trong Trung Lun: D hu khng ngha c, nht thit php c thnh. C ngha l nh c khng lm nn tng, cho nn cc php mi c th c mt c. Thnh ra khng khng phi l chng ngi cho s c mt ca vn php m l nn tng cho tt c cc php. Tuy tng s t h o nhng nh tng h o (gi hu) m ta thy c khng, tc l bn cht ca vng. gi l tng tng nhp tnh. Hu phc Khng v t tng, c Sc d minh. Ting Vit dch l Khng l khng c t tnh, nh sc m c thy r. Khng v t tng c ngha l chn khng khng c t tnh, khng c s c mt ring bit ngoi nhng hin tng. Vng khng th c mt ngoi con s t. Vng tng trng cho chn khng, khng th c mt ngoi ci gi hu ca con s t. c sc d minh c ngha l nhn vo hnh dng, sc tng ca s t m chng ta thy c vng. Bt ngi huyn hu tc l tng s t khng phi l chng ngi cho vng. Nhng ci khng tng trng bi vng khng c ngha l s khng c mt ca s t m chnh l th tnh ca s c mt y. N khng phi l on khng m l chn khng. Vy s t l vng, vng l s t. Sc tc l khng, khng tc l sc. Khng l nn tng ca sc, sc l s biu hin ca khng. S c mt ca sc khng l chng ngi cho ci khng. Tri li nhn vo sc ta thy c khng, hiu c khng ri th ta nhn sc l huyn hu. S t l vng, sng l nc. Vng l s t, nc l sng. By gi chng ta ni mt cht v m my. Hi nc c trong khng kh nhng ta khng nhn thy. Khng thy m my nhng ta bit l hi nc c . Hi nc l mt loi kh ta khng thy c. Sng m,

20 | 2 . B i n s c k h n g

my, ma, tuyt, nc th ta nhn thy c. Cht hi c th bin thnh cht c, cht c c th bin thnh cht lng, cht lng c th bin thnh hi. Hi nc c th mang hnh thi ca my, sng, tuyt. Tt c u nng vo mt ci gi l H2O c mt. Nhng ng mong i tm H2O ngoi nhng ci . H2O khng c s c mt ring r ngoi nhng yu t k trn. Phn t H2O c hai nguyn t hydrogne v mt nguyn t oxygne. Mun i tm nhng nguyn t , ta phi i tm trong nc , hi nc, my, ma, sng, tuyt cng nh mun i tm vng th ta phi tm trong con s t, trong hoa tai hay king vng. i tm H2O ngoi sng m, my, ma, tuyt, nc th khng c. Trong bi lun ni "vng khng c t tnh" (kim v t tnh) th H2O cng khng c t tnh, khng c s c mt ring. Mun tm bn mn ta phi tm ni tch mn, ta phi tm Nit Bn trong sinh t. B sinh t chy i tm Nit Bn th khng bao gi c c. Cng vy b my, ma, hi nc v.v i tm H2O th khng bao gi c c. Khi hi nc hin thnh sng m th ta thy c. Khi l hi nc, n l H2O; khi l sng m, n cng l H2O. Sng m b nng lm tr li thnh hi nc, tuy l khng c sng m nhng H2O vn cn khng mt. Chng ta i n chng ti l v tng. V tng l khng b kt vo tng, hoc l tng hi nc, hoc tng sng m hay l tng my. H2O hay vng tng trng cho khng. Tt c sng m, my, ma, tuyt, nc , s t, bng tai v.v l tng h vng. Khi khng nhn thy tng na th ta ng ni n l khng c. Khi nhn k vo, ta s thy H2O. Nhng tng khng c mt ring bit ngoi H2O nn gi n l khng. Chng ngi ca on vn ny l nhng danh t bt hu, bt v. V cch xy dng nn tr thnh kh, tht ra th khng c g kh. Nu chng ta nm c nhng danh t th nhng ci sau ny rt d. Khi i thin hnh chng ta ni theo bi k: Bt l th, Bt l i Mnh l th, mnh l i [1]
21 | 2 . B i n s c k h n g

Khi c Th Tn th th phm cht ca hi th rt cao. Hi th rt nh, c nim v nh. Ngoi c Th Tn lm g c mt hi th nh vy? Nu khng c c Th Tn th lm g c mt hi th c phm cht nh vy? Chnh qua hi th ta thy c s c mt ca c Th Tn. Nu khng c hi th th lm sao thy c c Th tn. Tm c Th Tn ngoi hi th l tm mt ci o. Khi bc i th bc chn ca c Th Tn c phm cht rt cao, c nhiu vng chi, thnh thi, hnh phc, t do. Chnh trong bc chn ta nhn din c s c mt ca c Th Tn. i tm c Th Tn ngoi bc chn, ngoi hi th, ngoi tr tu, t bi th lm g c. c Th Tn l o. Khi ta ni Bt l th, Bt l i th ta phi thy c c Th Tn trong hi th, trong bc chn. Khi ni mnh l th, mnh l i th ta phi qun chiu nh vy. Lm g c ci mnh ring bit c? Ta c khi thp, c khi cao. Khi thp th bc chn ca ta khng vng, hp tp, vt chc, hi th ca ta hn hn; khi cao th bc chn ca ta nh nhng, hi th ca ta du dng. V vy khi nhn vo bc chn, nhn vo hi th, ta thy c mnh. Ngoi bc chn, ngoi hi th th lm g c mt ci mnh ring bit, cho nn ni mnh l th, mnh l i. i tm bn thn ngoi hi th, ngoi bc chn th lm g c? Gi tr ca mnh l gi tr ca hi th, ca bc chn. Hi th cng nh nhng, bc chn cng vng chi th gi tr ca mnh cng cao. Ngoi bc chn, ngoi hi th, ngoi nhng iu kin th khng c mt ci mnh ring bit. Chng ta i ti bi k tip: Ch c th, ch c i Khng ngi th, khng ngi i Nu ta tng tng ra mt c Th Tn ngoi nm un , ngoi s gio ha, ngoi tr tu t bi th khng th c c, l mt ci o. Bi k thin hnh trn l qun chiu ch khng phi ch c an lc trong khi i m thi.

22 | 2 . B i n s c k h n g

[1]. y l ton vn bi k: Bt th Bt i Mnh khi th Mnh khi i Bt ang th Bt ang i Mnh c th Mnh c i Bt l th Bt l i Mnh l th Mnh l i Ch c th Ch c i Khng ngi th Khng ngi i An khi th Lc khi i An l th Lc l i.

23 | 2 . B i n s c k h n g

3. c tam tnh
(Lc thut v ba tnh) c tam tnh S t tnh hu, danh vi bin k. S t t hu, danh vit y tha. Kim tnh bt bin, c hiu vin thnh. Lc thut v ba tnh S t c v nhn thc vng tnh ca ta, gi l bin k. S t dng nh c, gi l y tha. Bn cht ca vng l bt bin, gi l vin thnh.

Tnh hu c ngha l nng vo vng tnh, nng vo nhng yu ght, bun kh, tham m, si m ca chng ta m c. S t tnh hu danh vi bin k l con s t c mt v nhn thc y dy sai lm (vng tnh), yu ght ca ta, bi vy cho nn bn cht ca s t l bin k. Bin l cng khp, k l so o, phn bit. Bin k, ting Anh dch l mental construction. Chng ta tng tng ra nh vy, v n l hu qu ca nhng tng tng ca ta. Nhn thc ca ta c nhiu sai lm, phin no, v minh nn thy nh vy, ta tin c tht nh vy. K tht nhng ci u l bin k (mental construction). Khi nhn mt bng hoa, chng ta phi cn thn, bng hoa c th l mt bin k. Khi nhn nhng hnh trn mn nh, ta bit nhng hnh trn mn nh l o m ta vn khc, vn bun, vn gin nh thng. gi l vng tnh. Khi yu hay ght ai cng vy. Ta to ra mt hnh nh, ri ta yu, ght hay gin hnh nh . V sng vi ngi vi nm th bit l lu nay ta to dng mt hnh nh rt l xa l vi ngi . l bin k (mental construction). S t tnh hu, danh vi bin k. S c mt ca con s t l kt qu ca s o lng ca tm sai lm ca ta. l tnh cht u tin ca thc hu, tnh cht bin k. Khi thy c nh vy th ta khng cn b nhng ci gi la gt na.

24 | 3 . c t a m t n h

S t t hu, s c mt ca s t l mt s c mt tm b (une existence virtuelle) v ta nm bt khng c. Khi yu ai th ta tm cch nm bt ngi , v cng nm bt th n cng tut ra khi tm tay ca ta ti v hnh nh ca ngi ta yu l do ta sng to ra. S t t hu, danh vit y tha. S t khng t mnh c c, n nng vo nhng iu kin m c cho nn gi l y tha. Thy c tnh y tha ca s t l ta bt u xa c tnh bin k chp. Y l nng vo, tha l nhng ci khc. Bng hoa nng vo nhng yu t khng phi l hoa m pht khi (The flower arises from nonflower elements). Ngoi nhng yu t khng phi bng hoa m i tm bng hoa th khng nm bt c. Ta bt u thy c s tht l y tha. ng mong tm bng hoa ngoi nhng yu t lm ra bng hoa. Tm mt bng hoa ngoi nhng yu t lm ra bng hoa l chy theo mt hnh bng khng c tht, mt gi hu. Ni nh vy khng c ngha l bng hoa khng c . Bng hoa c nhng c trn c bn ca nhng duyn khi ra bng hoa cho nn n l y tha, l huyn hu, l t hu. Khi i ti bn th gii, ti chn nh, ti khng, ti nn tng th ta thy ta vt thot c ci o. Khi vt thot nhng hnh tng nh hi nc, my ma ri th ta mi tip xc c vi H2O. Ci l bt bin, l vin thnh. Trong ting Phn, bin k l parikalpita, y tha l paratantra, vin thnh l parinispanna. l tam t tnh (the three self-nature).

1- T tnh bin k
Ta cho hoa l c tht, c hoi nh l mt thc ti ring bit khng dnh g ti mt tri, m my, ma, i a, ngi lm vn... Ci thy gi l ci thy bin k. Ta tng bng hoa l mt ci g c tht, c lp ngoi nhng iu kin lm thnh bng hoa, l t tnh bin k chp ca bng hoa. T tnh vn khng c, ta chp vo cho n. Nu qun st th ta thy bng hoa c lm bng nhng yu t

25 | 3 . c t a m t n h

khng bng hoa nh m my, mt tri, ht ging. Lc ta bt u thy t tnh th hai.

2- T tnh y tha khi

Y tha khi l duyn khi. Khi thy c t tnh y tha khi th t t ta la c t tnh th nht l bin k s chp. Khi i su vo t tnh y tha khi ri th ta thy n l khng. Ta la tnh o, thy c tnh khng ca bng hoa. Trong bin k ca ta th bng hoa c tht, c lp, c t tnh. By gi ta thy bng hoa c nh mt ci g o, do duyn sinh. Ti mc su nht th ta thy bng hoa l khng v t tnh ca n l vin thnh.

3- T tnh vin thnh

N khng sinh khng dit, khng c, khng khng, lc ta thy c bng hoa tht. Vin thnh l Nit Bn, l ci vt thot c, khng, cn, mt.

n li chng ba
S t tnh hu, danh vi bin k c ngha l s c mt ca s t qua nhn thc vng v, sai lm ca ta chng qua ch l bin k, l to tc ca tm m thi. Hoa kia, ni kia, ngi m ta tip xc hng ngy v nhng bun, vui, lo lng, s hi hay ganh t ca ta u l nhng to tc ca tm . Ta khng thy c s tht. l tnh bin k s chp do nhn thc sai lc ca ta to ra. S t t hu, danh vit y tha c ngha l s c mt ca s t cng nh s c mt ca bng hoa ch l mt s c mt o m thi. Ngoi nhng nhn duyn lm cho n biu hin th khng c s c mt ring bit ca n. Ta bt u thy c tnh duyn khi, tnh y tha ca s vt v ta xa la t t ci o tng, ci to tc ca tm . Khi thu sut, i ti cng mc ca y tha ri th ta i ti ci khng sinh khng dit. Ta thy bn cht khng sinh khng dit ca bng hoa, ca bn thn ta. Ta thy m my khng sinh khng dit, khng c cng khng khng, ta
26 | 3 . c t a m t n h

tip xc c vi t tnh th ba, l t tnh vin thnh. l Nit Bn, l thc ti. Tam v tnh V dng ch tam t tnh cho bin k, y tha v vin thnh, s ngi ta hiu lm l t tnh c tht nn ch t t ra tam v t tnh hay vn tt l tam v tnh. V tnh c t ra lt ch tnh, mnh ng kt vo ch tnh. Tam v tnh l: 1- Tng v tnh: Khi thy bng hoa hay s t, th ta vng vo, gi l tnh bin k. Tuy gi l tnh bin k, nhng tnh bin k cng l h vng, tht ra n khng phi l tnh, n l v tnh, gi l tng v tnh. 2- Sinh v tnh: Bng hoa hay s t nng nh nhng hin tng khc m biu l, tc l do duyn sinh. Tng l gi th tng sinh hay tng dit cng l gi. V vy n cng l v tnh nn gi l sinh v tnh. 3- Thng ngha v tnh: Thng ngha tc l chn l tuyt i. Khi tip xc c vi tnh y tha v duyn khi th t t bin k tan r, ngha l ta thy hoa hay s t kia khng c cng khng khng, khng sinh cng khng dit. Lc ta t c tnh vin thnh tc l thc ti ti hu (ultimate reality). Nhng nu ngh rng thc ti ti hu l mt ci g chc tht, c t tnh ring bit th ta vn cn kt. Tip xc c vi thc ti ti hu th vt thot nim c v khng. Kt vo n nh l mt ci tnh th cng sai. y thm vo mt v tnh th ba l thng ngha v tnh. Cc t cn trng nh vy. Cc Ngi bit khi ni ra ci g th ta c th nu v ci , cho nn sau khi dy tam tnh th cc ngi dy tam v tnh ta ng b kt. C nhng nh thn hc ni: Thng l nn tng ca hin hu (hu th), ti t cu hi l: Nu Thng l nn tng ca hu

27 | 3 . c t a m t n h

th (God is the ground of being) th ci g l nn tng ca v th? Thng l thc ti ti hu, l vin thnh tht, l parinisvanna. Nu din t tnh vin thnh tht l hu th th cha phi l vin thnh tht, ti v vin thnh tht thot ra khi hu v v, c v khng. Ni Thng l c, l nn tng ca hu th, th cha phi l Thng , ti v n vn cn kt vo ci c. Nu Thng l nn tng ca hu th th ai l nn tng ca v th? Khi cc nh thn hc ci nhau v c hay khng c Thng th h nh mt rt nhiu th gi. Thc ti ti hu vt thot c ci c v ci khng. Ni Thng c l sai m ni Thng l khng cng sai. V vy ni Thng l nn tng ca ci c l khng ng, v t tnh vin thnh l Nit Bn, l thc ti ti hu vt thot nim c v khng. Khi nghe ging v tam tnh th ta cho tnh vin thnh l ci chc tht cn tt c th khc u l gi. Nu ta c khuynh hng cho tnh vin thnh thuc v ci c th ta cha nm c tnh vin thnh. T tnh vin thnh lm sao nm c? N vt ra khi c v khng. Ci hay ca tc phm ny l cng i su vo th chng ta cng thy d hiu. c on u chng ta cha hiu c; c on th hai, chng ta hiu c on u mt cht; c on th ba chng ta hiu on u thm mt cht na. Chng ta ng mong c cu no th hiu cu lin lp tc. Nu c cm tng mnh cha hiu th khng sao, t t s hiu, cng i su cng hiu.

28 | 3 . c t a m t n h

4. Hin v tng
(Hin by l v tng) Hin v tng V d kim thu s t tn, kim ngoi cnh v s t tng kh c, c danh v tng. Hin by l v tng Ton thn ca s t l vng. Ngoi vng y khng tm ra c hnh tng s t, nn gi l v tng.

Ton thn s t ch l vng, ngoi vng lm g c s t, cho nn gi l v tng. Ngoi vng khng c s t, s t khng c mt s c mt ring bit. Ngoi s t cng khng c vng. Vng v s t bnh ng vi nhau. i tm mt s c mt ring bit khng c, i tm s c mt ca tng ngoi tnh khng c. t sng khng th c mt ring ngoi nc, m my khng th c mt ngoi H2O. Cc tng ti-i, sinh-dit ca s t ch l to tc ca tm . Ch c vng l tht, cn cc tng l o, nn gi l v tng. Nu ni n tng th phi ni tng g? Tng khng v tng c, tng p v tng xu, tng ti v tng i, l tng ca s t. Nhng tng l o. Tng my tr thnh tng ma, tng ma tr thnh tng tuyt, tng tuyt tr thnh tng nc . Nhn b ngoi, nhng tng y nh l c, khng, cn, mt. Nhng bn trong, H2O khng c c, khng, cn, mt. Bn cht ca my l v tng, bn cht ca ma, ca sng l v tng. Nhng tng c, khng, sinh, dit, cn, mt ca s t l nhng to tc ca tm . S t tht ra l v tng. Khi ngi thng mt i ri th chng ta b kt vo tng mt, ti v ngy xa ta kt vo tng cn. By gi chng ta kt vo tng mt v chng ta kh. Ngi thng ca chng ta cng vy, bn cht ca h l v tng. Thy c tnh cht v tng ca ngi thng th ta khng kh na. Ngi thng khng cn-mt, c-khng, ngi

29 | 4 . H i n v t n g

thng l v tng. Nu thng c ngi thng mt cch v tng th rt kho. on trn c th ct ngha nh th ny: Nhng tng nh c-khng, sinh-dit ca s t l nhng to tc ca tm , thc cht ch c vng cho nn ta ni s t l v tng (signless). T v tng ta i ti v sinh. khng c tng sinh, tng dit th i ti v sinh rt d.

30 | 4 . H i n v t n g

5. Thuyt v sinh
(Ni v l v sinh) Thuyt v sinh V chnh kin s t sinh thi, n th kim sinh, kim ngoi cnh v nht vt. S t tuy sinh hu dit, kim th vn v tng gim, c vit v sinh. Ni v l v sinh Khi thy tng s t sinh khi, tht ra ch l vng sinh khi. Ngoi vng khng cn vt g khc. S t tuy c sinh dit nhng bn cht ca vng vn khng thm bt, cho nn gi l v sinh.

Phn v sinh c lin h vi phn v tng. V tng tc l v sinh. V sinh l mc ch ca ngi tu. Tu l phi t ti v sinh. Ca v sinh m ri. V sinh cng c ngha l bt dit. Khi thy v tng ri th ta chng c v sinh v v sinh l khng sinh, khng dit. V chnh kin s t sinh thi c ngha l khi ta chng kin s sinh khi ca s t th nhn cho k ta ch thy vng sinh khi (n th kim sinh). Khng c s t sinh khi ti v ngoi vng ra khng c vt g khc na (kim ngoi cnh v nht vt). Ni ngoi vng cn c vt g khc na l v l ti v s t cng ch l vng thi. S t tuy c sinh dit nhng bn cht ca n l vng, l khng thm khng bt (kim th vn v tng gim) nn gi l v sinh. y chng ta thy kinh Bt Nh r rng. B ngoi ta thy nh l c sinh nhng bn trong l v sinh. Chng ta hc my chc nm nay l m my khng c sinh. Sinh l t khng m tr thnh c. m my c bao gi sinh ra u? Trc khi l m my th n l hi nc ri. Hi nc i ra thnh m my, tng ny i sang tng khc. Thy c tng v sinh ca m my khng kh. Chng ta bit l hi nc thnh ra m my, m my khng phi t khng m tr thnh c. ng v l lun thi th cng chng minh c v sinh ri. l v sinh cng l bt dit. Khi khng l m my na th m my tr thnh hi nc, tr thnh ma. m my l nh

31 | 5 . T h u y t v s i n h

vy! Con s t cng vy, chng ta hay ngi yu ca ta cng vy! Ta l v sinh bt dit, nhng ti v ta khng thy nn ta mi kh. Chng ta thm vo mt chng na l chng v tc.

32 | 5 . T h u y t v s i n h

6. Lun v tc
(Lun bn v v tc) Lun v v tc Ton thn s t l vng th s t khng cn phi lao ao i tm vng ngoi bn thn ca mnh na, cho nn gi l v tc. Chng ta hy tng tng t sng i tm nc th tht l bun ci, ti v bn cht ca sng l nc ri. Chng ta i tm Bt cng vy, cng rt l bun ci, ti v bn cht ca ta l v sinh bt dit. Bt lun lun c , chng ta mun nm tay Bt i thin hnh lc no cng c. Vy m ta c i tm hoi, i ht cha ny n cha khc. Bt c trong ta m ta c i tm lao ao, ln n. Tng tng mt t sng i tm nc, tht l bun ci. Chng ta l ci m ta mun i tm ri. We are all what we want to become. l v tc. Tng Hoa Nghim ch trng Nm gio, chia gio l ca Bt lm nm thi k, nm trng phi. Thi k th nht n s, thi k th hai i su hn, thi k th ba su hn na, thi k th t su hn na, thi k th nm l cao nht v cao nht l Hoa Nghim. Ti Lng Mai, chng ta hc D B Tng Lun Lun, i qua gio l ca 20 tng phi. Cui cng chng ta cng a ra nhng nh gio l Lng Mai. Ci thy ca chng ta cn c trn ci thy v ta a ra cc php mn tng ng. Ta khng ni rng nhng nh gio l Lng Mai l ng nht, l hay nht. Tng Hoa Nghim, ngoi Nm gio, cn c ch trng Mi tng. Khi hc v nm gio th chng ta cng phi hc mi tng. Ch trng ca Tng Hoa Nghim c mc ch phn tch a ti kt lun: gio l Hoa Nghim l cao nht, su nht, trn nht, y nht! By gi ta i sang chng khc v s tr v Nm gio v Mi tng sau, ta s hiu r hn khi tr v li.

33 | 6 . L u n v t c

7. Lc thp huyn
(Nm vng c mi huyn) Hc xong Mi huyn ri ta tr v Nm gio rt d. Trong Lm T Lc, t c ni mnh i qu lm mn ht giy dp, sau ny phi tr tin giy dp. Mnh i tm lao ao, ln n ht ch ny n ch khc. Huyn l ci mu nhim. Mi cnh ca mu nhim gi l Thp huyn mn (the ten mysterious gates). Ch huyn v ch mn c gc gc trong Lo gio (Taoism). Trong Lo gio c cu: Huyn chi hu huyn, chng diu chi mn. C ngha l: huyn li cn huyn thm na, l cnh ca m ra tt c s mu nhim. Thy Php Tng dng ch huyn trong o c Kinh (Daode Jing).

Cnh ca th nht: ng thi c tc tng ng mn

ng thi c tc tng ng mn Nht, kim d s t ng thi thnh lp, vin mn c tc, danh ng thi c tc tng ng mn. Cnh ca th nht: ng thi c tc tng ng mn Vng v s t ng thi thnh lp. C hai u trn y v khng thiu thn. Ci ny gi l ng thi c tc tng ng mn.

ng thi c ngha l cng mt lc (simultaneous). C tc l y , khng thiu mt ci no ht. Tng ng l p ng vi nhau, mt gi ngn tha. Trong mt chng gii th c mt gi ngn tha, c s hng ng nhau. Khi ni n s t vng th chng ta phn bit hai ci, s t v vng. Nu khng c s t th lm sao gi l s t vng? Nu khng c vng th cng khng th gi l s t vng. V vy khi ni s t vng l va c vng va c s t. Nhng ci no c trc, ci no c sau? Thng thng th chng ta b kt vo v d l c vng trc ri mi lm ra s t sau. Ci d ca v d ny l ch . Nhng chng ta phi vt thi gian, chng ta ni trong giy pht hin ti l c con s t
34 | 7 . L c t h p h u y n

vng. S t da vo vng m c v vng da vo s t m c. Khng c s t th khng c vng, khng c vng th khng c s t. Cy vit ny, nu ng th chng ta thy c trn, c di v trn di ng thi thnh lp, khng phi trn c trc ri di c sau. Nu cy vit ngang li, chng ta thy c tri, c phi. Tri vi phi ng thi thnh lp vi nhau, khng phi tri c trc ri phi c sau. ng thi l nh vy. Trong kinh c mt hnh nh hi xa c Th Tn hay dng, l hnh nh giao l. Giao l l nhng cy sy da vo nhau. L l cy sy. c Th Tn thy ba cy sy chm li th ng vng khng ng xung c. Nu ly i mt cy th hai cy kia rt xung. Ly i bt c cy no trong ba cy th hai cy cn li s rt xung. S ng vng ca cy ny to thnh s ng vng ca hai cy kia. Chng ta khng th ni cy ny ng vng c ri th mi ti cy kia. Khng c s vng chi ca cng lau ny trc ri mi c s vng chi ca cng lau kia sau. S vng chi ca my cy lau xy ra ng thi. Cng ging nh mt tam gic ABC. Khi vch mt ng thng t A xung H chng ta c hai tam gic nh T v S. Khng th ni tam gic S c trc ri tam gic T c sau hay T c trc ri S c sau. Hai tam gic T v S ng thi cu khi v c mt cng mt lc gi l ng thi c tc tng ng. Tng ng l hng ng vi nhau cng c mt lc. Nhn qu trong o Bt dng qun chiu tm ch khng phi qun chiu vt. Vt c l do tm. Hin by gi khoa hc lng t bt u thy c, nhn trong in t th thy tm rt nhiu. Lng t, in t trc ht l i tng ca tm . i u cng tm thy tm. Trong kha tu neuro-science nm ngoi, ti c c mt on trong Winnie-the-Pooh. Sng hm Pooh mi Piglet i chi trn tuyt mi ri. i mt vng th Pooh thy du chn ca ai trn tuyt. Nguy him qu! C con th no rt nguy him, mnh phi cn thn lm! v n theo du chn i tm. i mt hi th n thy du chn hai con, hai
35 | 7 . L c t h p h u y n

con vt nguy him. N ht hong ln! Rt cuc th Christopher Robin ni: Ch! My tc ci lm! l du chn ca chnh my. My i mt vng ti thy du chn ca my, my tng c mt con vt no. l du chn ca my ! Khi nghin cu mt i tng, chng ta tng i tng l mt ci g ngoi ta nhng k tht n l to tc ca tm ta. N chnh l du chn ca chng ta. Thc ti m ta ang nghin cu nh b c ca ta, nh in t, quang t hay lng t u khng phi l thc ti khch quan c lp khi tm . Trc ht n l mt to tc ca tm . Vt chn Pooh thy khng phi l vt chn ca con th no khc m chnh l vt chn ca n, ca Pooh bear, con gu con. Chng ta bit o Bt l mt loi khoa hc, nhng thay v tm xt thin nhin m ta cho l c ngoi th ta xt ci tm ca ta trc. Tm l gc ca tt c mi hin tng. Phng php ca Pht hc l s dng tm qun chiu. Tm l cng c qun chiu. Cc nh khoa hc c dng c qun st v h nng vo dng c rt nhiu. H cng nng vo tm nhng h tin vo dng c nhiu hn. Trong o Bt, ngi thin qun s dng tm ca mnh. Khi tm khng c chng ngi do phin no v s tri th n sng chi v thy r hn. Cc nh khoa hc tuy c my mc tinh xo nhng nu tm ca h vn cn phin no chng v s tri chng th h cng vn kt. Ci kt nht trong khoa hc, o Bt gi l nh kin. Nh kin hay nh th (double grasping) l ci kt cho l c mt nhn thc ch quan v mt thc ti khch quan v hai ci khng c dnh lu g vi nhau ht. Cu hi m cc nh khoa hc a ra l: Ci m ta nhn thc c phi l mt thc ti ngoi khng? V vy h vn cn c nim lng nguyn gia ch th v i tng. Ch th quan st v i tng c quan st l hai ci ring bit. o Bt ni ci thy l nh th (double grasping). S qun chiu ca o Bt cho thy rng, i tng m ta ngh c ngoi nhn thc chng qua ch l nhn thc thi. l ci m khoa hc bt u h thy c.

36 | 7 . L c t h p h u y n

Qun chiu y khng phi l qun chiu i tng bn ngoi m l qun chiu tm. i tng nhn thc v ch th nhn thc ng thi nng vo nhau m lm thnh nhn thc. Khng phi l i tng c trc hay ch th c trc, hoc ch th i tm i tng, hoc i tng i tm ch th. Khng c hai ci ring bit nhau ri xp li vi nhau m c hai ng thi cu khi v c y tt c. gi l ng thi c tc tng ng. Kim d s t ng thi thnh lp vin mn c tc. ng thi thnh lp vin mn c tc ngha l ng thi khng thiu g ht, tt c u c mt. Ting Anh c ngha l: The simultaneous arising of all things together. All things together l c tc, simultaneous l ng thi, arising l tng ng sinh khi. Chng ta c th dch l: All thing simultaneously arise and respond to each other. Tng ng l responding to each other. Indonsie c rt nhiu om m. Khi tri bt u chng vng th c vi con om m bay n u trn cy v chp chp. Ti mt lc no t nhin chng cng chp mt ln. Ri ton th hng triu con cng chp mt ln, ng thi tng ng. Ngi ta rt ly lm ngc nhin. N i theo mt nhp iu rt tuyt ho. Trong khoa sinh vt hc cng c nhng khm ph nh vy. C nhng t bo gi l pace-making, c trch v to ra nhp p chung. Trong tri tim hay trong c c nhng t bo nh th, gi l pace-making cells. Khi c s cn thit, c nhu yu, th t nhin c mt t bo bt u lnh o ri cc t bo khc p ng li v to ra nhp p ca tim rt l u. Chnh cc t bo quyt nh nhp p ca tim, nhp p p ng c yu cu ca c th. Trong no b hay trong tim cng vy, n ng thi tng ng. Ting Vit gi l ng b, c ngha l tt c cng lm vi nhau mt ln. Ting Anh l synchronisation. Nu trong chng ca mnh c chnh nim, thc c nhng g ang xy ra th chng ta cng lm c nh nhng con om m, rt

37 | 7 . L c t h p h u y n

l nhp nhng, khng ai b ai, tt c i vo ng b v tr nn mt ci g rt p, rt hng trng. nh sng laser cng vy, rt ng b. Khi nhng nguyn t b kch thch th nh ra quang t (photons). Nhng quang t ng thi cu khi, ng thi c tc tng ng. N i vo phase v hng triu quang t hnh x nh mt quang t. Trong kinh gi l d khu ng m. Khi b tt Kim Cang Tng ging xong kinh Hoa Nghim th tt c hng h sa s cc v Bt trn th gii u a cnh tay ra xoa u khen ngi b tt m khng c cnh tay no chm vo cnh tay no ht. Khi bc i mt bc vng chi th chng ta thy c hng triu t tin trong qu kh cng bc i vi mnh m khng bc chn no vng vo bc chn no ht. ng b tc l khi ta bc th tt c t tin cng bc. Gio l Hoa Nghim khng phi l l thuyt. Tt c t tin ang c mt trong ta. Khi ta bc mt bc th tt c t tin cng bc, ta c vng chi th t tin ta vng chi, ta c thnh thi th t tin ta thnh thi. Hi sng ta ngi thin, ta v th ba trong ta cng v. Cho nn chng ta thc tp cho tt c. Tt c u ng b, u ng thi c tc tng ng. l ci thy rt su sc ca duyn khi. All things simultaneously arise and respond to each other (i vo pha). Khi mt chng tng m hnh x c nh vy th s ha hp rt l ln. Cng ging nh nhng quang t trong tia laser. Tia laser mnh lm, n c kh nng khot thng st v ch ti v n ng b, n cng vo mt pha. Mun ngn quang t m hnh x nh mt quang t, mun ngi hnh x nh mt ngi. Khi m trong chng mi ngi nht tm cng lm ging nh nhau th nng lng rt ln. Nng lng chuyn ho c mi ngi trong chng. Mi ngi u th chung, i thin hnh chung, ng thi c tc tng ng to ra mt sc mnh rt ln. Cn ng trn phng din c nhn m lm th d chng ta c ti ba cch my cng khng lm c.
38 | 7 . L c t h p h u y n

Cc nh khoa hc quan st thy nhng hin tng c tht trong s sng nh l hng triu con m m cng chp mt ln, hng triu t bo cng p chung mt nhp, n i vo pha. Tia laser cng vy, s d tia laser mnh nh vy l v n c tnh cch ng b (synchronisation). Tt c hnh x nh mt, rt l hay!

39 | 7 . L c t h p h u y n

Cnh ca th hai: Ch tng thun tp c c mn

Ch tng thun tp c c mn Cnh ca th hai: Ch tng thun tp c c mn Nu mt ca s t thu nhip ton thn ca s t th ton thn s t tr thnh mt ca s t. Nu tai s t thu nhip ton thn s t th ton thn s t tr thnh tai s t. Nu cc cn s t ng thi thu nhip c nhau (ton thn ca s t) th cn no cng c y trong t thn, v v vy ci no cng l chung (tp) v l ring (thun) cng mt lt, v ci no cng tr thnh mt kho tng vin mn. Ci ny gi l ch tng thun tp c c mn.

Nh, nhc s t nhn thu s t tn, tc nht thit thun th nhn. Nhc nh thu s t tn, tc nht thit thun th nh. Ch cn ng thi tng thu, tt giai c tc. Tc nht nht giai tp, nht nht giai thun, vi vin mn tng, danh Ch Tng Thun Tp C c Mn.

Thun l ci t thn, ci ring, tp l ci ha ng, ci chung. Tng l nhng nhm (store), nhng m (tissue). Tt c cc nhm hin hu c y tt c cc tnh thun v tp ca n cng mt lc. Nh thin ng ny chng hn, chng ta nhn thin ng nh mt tng th. Nhng nhn k th thy tng th ny c lm bng nhng yu t ring bit nh tm vn, vin ngi, v.v.. C ci tng v c ci bit. Khi nhn vin gch nh l vin gch th ta thy tnh cht thun, t thn ring t ca n. Nhn k, ta thy vin gch i vo trong ci nh mt cch v ngi v n thnh ci nh. Vin gch kia va l ci nh va l vin gch. Vin gch khng th c ngoi ci nh, ci nh khng th c ngoi vin gch. Trong thun c tp v trong tp c thun, c ring v c chung. Chng ta thy c ci nh trong vin gch v vin gch trong ci nh. Trong ci nh ny, vin gch khng ch l vin gch na, n tuy l vin gch nhng cng thnh ci nh ri. Gia ci nh v vin

40 | 7 . L c t h p h u y n

gch c s lin h rt mt thit, ly nh ra th khng c vin gch, ly vin gch ra th khng c ci nh. Con s t c su cn: mt, tai, mi, li, thn v . S t c tai v tai s t thu nhip tt c ton thn s t, ti v tai ny l tai s t ch khng phi tai ca ai khc. Tai s t thu nhip ton thn s t. N khng phi l tai b hay tai ngi, n l tai s t. l tai s t ri th n thu nhip ton thn s t. Ci mt cha ci tt c. Nu tai s t thu nhip ton thn s t th ton thn s t tr thnh tai s t. Ci tt c nm trong ci mt. The all is in the one and the one is in the all. Nht thit tc nht, nht tc nht thit. Ci mt l ci tt c, ci tt c l ci mt. Cnh ca b mt ny rt quan trng, n cho ta thy c s tht l ci mt c th thy trong ci tt c v ci tt c c th thy trong ci mt. Hin nay ngi ta c th lm thnh nhng hnh ton vn ba chiu (three dimensional image) gi l hologram. Hologram l nhng hnh thy ba chiu ch khng phi hai chiu nh nhng nh thng. Chng ta c th chp c hnh ba chiu vi iu kin phi dng nh sng laser. Trc ht, ta tm hnh nh trong nh sng laser. Sau khi c tm trong nh sng laser th hnh phn chiu ra ngoi, v ta thy vt di nh sng ca laser. Ngi ta dng mt ngun nh sng laser th hai phn chiu li. Khi h chp ra thnh phim th chng ta nhn khng thy r rng g ht. Nhng khi chiu nh sng laser v th thy c vt kia ba chiu ch khng phi hai chiu. iu l hn ht l sau khi ct phim ra lm hai, ri chiu laser v th cng thy nguyn tt c vt ch khng phi ch thy c phn na. Nu ct phim ra thnh mt phn t, khi chiu laser v th mnh cng thy ton thn vt . Hnh hologram (ton nh) l mt v d chng minh ci mt c th cha ng c ci tt c. Nu ct phim ra lm ngn phn ri ly mt mnh ra m chiu ln th cng thy ton th vt c chp ch khng phi ch thy c mt phn ngn. Ly v d con xc xc gip cho ta hiu thm c ca ci mt nm trong ci tt c. Con xc xc c su mt: nht, nh, tam, t, ng, lc. Nu nh th ny th ta ch thy mt lc thi nhng tht ra ng sau n c c mt nn tng, m nu khng c th lm g c mt

41 | 7 . L c t h p h u y n

lc ny. Nhn th thy mt mt hin, nhng mt n pha sau th ta khng thy c. Hy tng tng nu nm mt kia khng c th mt ny c hay khng? Ly nm mt kia i th mt ny cng tiu lun. Chng ta bit rng ci mt cha ng ci tt c. Chng ta tng l mt nhng nhn cho su th ci mt cha ci tt c. Cc cn ca con s t cng vy. Chng ta tng ch l con mt ca s t thi. Nhng nu con mt m khng c ton thn s t ng sau lm lng ta th con mt lm sao c c? Mt lc ca con xc xc m khng c nm mt kia ng sau lng ym tr th lm sao m c c? Mt lc cha nm mt kia v mi mt kia cng nh vy, mi mt ny cha nm mt khc. V vy nhn vo ci mt ta thy ci tt c. Ci mt cha c ci tt c. The whole is found in the one. Ban u mnh thy mt trn khng phi l mt di, mt tri khng phi l mt phi. Nhng mt trn lm g c nu khng c mt di? Mt di lm g c nu khng c mt trn? Mt ci cha ng tt c cc ci. Mi ci c y thun v tp, gi l ch tng thun tp c c. y l li din t ca huyn mn c (cu huyn mn) ca t th nht tng Hoa Nghim l thy Thun. Sau ny thy Php Tng, t th ba, c sa li cho hay hn. Huyn mn mi (tn huyn mn) ca thy Php Tng l: Qung Hip T Ti V Ngi Qung l rng, hip l hp. Ci rng cha ci hp m ci hp cng cha ci rng mt cch rt t do, khng h c s ngn ngi no. Chng ta c tng ci ln cha ci nh, ai ng ci nh cng cha c ci ln. Con mt s t chng ta tng n nh, ai ng con mt s t thu cha c ton thn s t. Nu khng c ton thn s t ng sau lng th khng c con mt . Con mt s t nh nhng cha c ton thn s t. Mt ht bi cng vy, mt thin s i L ni: Cn khn tn th mao u thng
42 | 7 . L c t h p h u y n

Nht nguyt bao hm gii t trung C ngha l tri t c th t gn ln u mt si tc. Cn khn l tri t. Mao l si lng, mao u l u si lng. em ht tt c tri t t ln u mt si lng. chng t rng ci mt cha ng ci tt c (the whole is in the one). Nht nguyt bao hm gii t trung c ngha l mt tri v mt trng c th c nht gn vo trong mt ht ci. Ht ci rt nh nhng n bao trm c c th gii. Ci mt bao trm ci tt c. Chng ta nhn ra cnh ca th nht (ng thi c tc tng ng mn) v cnh ca th hai (Ch tng thun tp c c mn) c khc nhau. Trong cnh ca th nht, thy Php Tng ni vng v s t ng thi m pht khi, p ng li vi nhau. Vng l s t, s t l vng. Lin h ny l lin h gia tnh v tng, lin h gia bn th v hin tng (relationship between numena and phenomena). l lin h gia H2O v m my, gia nc v sng, gia l v s. S l th gii ca hin tng (con s t, sng, m my). L l th gii ca bn cht, ca bn th (vng, nc, H2O). i ti cnh ca th hai, chng ta ni n s lin h gia nhng hin tng vi nhau, gi l lin h hin tng. Bn ngoi ta thy c thn, tai, mt, mi, li ring, nhng khi nhn k ta thy trong tai c mt, mi, li, thn; trong mi c tai, mt, li, thn v.v Mt cn cha ng tt c cc cn. l ng trn phng din hin tng m ni. Hin tng ny cha ng tt c cc hin tng khc. Cnh ca th nht ni v hin tng cha ng bn th, gi l L php gii. Cnh ca th hai ni v hin tng cha ng hin tng, gi l S php gii. Trong Hoa Nghim c ni ti bn php gii. Php gii (the realm of dharma) l th gii ca s hin hu (the realm of being): 1- L php gii (reality as numena). Php gii c th c dch l thc ti (reality) hay bn th.

43 | 7 . L c t h p h u y n

2- S php gii (reality as phenomena). y khng cn l vng, l nc na; y l s t, l sng. Sng v sng c lin h vi nhau. 3- L s v ngi php gii (reality in the relationship between numena and phenomena). l thc ti trong s lin h gia l v s, gia tnh v tng. 4- S s v ngi php gii (reality in the relationship between phenomena and phenomena). l thc ti nhn qua s lin h gia tng v tng (sng v sng, m my v sng m). l bn php gii. n y ta thy c bn thc ti: thc ti c nhn qua pha tnh, thc ti c nhn qua pha tng, thc ti c nhn qua s lin h gia tnh v tng, v thc ti c nhn qua s lin h gia tng vi nhau. ng thi c tc tng ng mn ni v lin h tnh-tng, lin h bn th-hin tng. Vng thu nhip s t, s t thu nhip vng. l l s v ngi. Ch tng thun tp c c mn ni v lin h tng-tng hay lin h gia nhng hin tng vi nhau. Mt, tai, mi, li ca s t tuy ring nhng thu nhip nhau. l s s v ngi. Danh t php gii c ngha l lnh vc hin hu (domaine de lexistence). Php gii c dch l dharma realm. Nhng ch dharma realm cng kh hiu, n mang tnh cht chuyn mn hi nhiu. Ting Phn l dharmadhtu, dharma tc l cc php. Chng ta c th dng ch lnh vc, hay th gii (le monde) cng c. L php gii (th gii bn th), ting Anh l the world of numena, ting Php l le monde de la nomne. Th gii ca hin tng hay S php gii l the world of phenomena (the phenomenal world), le monde des phnomnes. L s v ngi php gii c ngha l th gii ca s lin h gia bn th v hin tng (the world on the relationship between numena and

44 | 7 . L c t h p h u y n

phenomena), (le monde dans la corrlation entre la nomne et les phnomnes). S s v ngi php gii l th gii ca s lin h gia cc hin tng vi nhau (the world of interphenomena), (le monde interphnumenal).

Cnh ca th ba: Nht a Tng Dung Bt ng Mn

Nht a Tng Dung Bt ng Mn Tam, kim d s t tng dung, thnh lp nht a v ngi. trung l s cc cc bt ng. Hoc nht hoc a, cc tr t v, danh Nht a Tng Dung Bt ng Mn. Cnh ca th ba: Nht a Tng Dung Bt ng Mn Vng v s t dung nhip nhau lm thnh mt th mt nhiu v ngi (nht a v ngi: ci mt v ci nhiu khng lm tr ngi nhau). y l v s (bn th v hin tng) c phn bit r rng, d l mt hay l hai (nhiu) th mi ci cng an tr trong v tr ca chnh mnh! y gi l Nht a Tng Dung Bt ng Mn.

Mt bn l ci mt v mt bn l ci nhiu, mt bn c sameness v mt bn c otherness, mt bn l nht cn mt bn l nht thit, nhng hai ci khng hn l chng nhau. l v ngi (no obstacle). Chng ta thy ci mt c th dung cha ci tt c v ci tt c c th c tm thy trong ci mt (The whole is integrated into every part and all the part is integrated into the whole). V d trong c th ca chng ta c hng t t bo nhng mt t bo c th i din cho tt c cc t bo khc ti v ci mt l ci tt c. Hin nay chng ta c mt k thut gi l sinh sn v tnh (cloning). Ngi ta ch cn ly ra mt t bo thi v tm cch lm thnh mt c th mi gi l cloning. T mt t bo thi, t bo no cng c (t bo rut, gan) ngi ta ly ra ri nui thnh mt con ngi ton vn. K thut
45 | 7 . L c t h p h u y n

cloning chng t: Trong ci mt c ci tt c. Trong mt t bo c y nhng gen, tc gia sn di truyn. Nhn vo t bo, ta thy trong c nhng nhim th (gen) do t tin, ng b, cha m li. Nhng kh au, nhng kinh nghim, nhng hn gin, hnh phc, nhng c m ca t tin ng b, ang c mt trong tng t bo c th ta. Ch cn bit cch nhn vo trong mt t bo th ta thy c t liu (information) v t tin, ng b, cha m nhiu th h. Mnh hay ni t tin c mt trong mi t bo c th l nh vy. Ta ngh rng: y l ta!. Nhng k tht y khng phi l ta v n cha ng ht tt c th h t tin. Ci mt cha ng ci tt c m khng h lng tng, cht chi. N rt thoi mi. Nu mun thy ci mt th ci mt hin ra. Nu mun thy ci tt c th ci tt c hin ra cho ta thy. Ci mt v ci tt c i chung vi nhau m khng chng i nhau gi l nht a tng dung. Nht a tng dung: Ci mt l ci tt c, ci tt c l ci mt. Nhng ci mt vn cn l ci mt, ci tt c vn cn l ci tt c, khng ci no hy dit ci no ht. L v s c phn bit r rng d l mt hay l hai th mi ci cng an tr trong v tr ca mnh. Chng ta c th gi vng v s t l hai ci, n c th ng ring ra thnh hai ci ring bit. Nhng chng ta gi vng v s t l mt cng c v hai ci ti vi nhau lm thnh mt ci m khng h c tr ngi. gi l nht a tng dung (the one and the many are implicated in each other). Kim d s t tng dung: Vng v s t dung cha nhau (gold and lion content each other). Thnh lp nht a v ngi: They produce the situation of non-obstacle between the one and the many. trung l s cc cc bt ng: Trong , bn th v hin tng, mi ci vn l n, n c th khc nhau. Hoc nht hoc a: C th gi n l mt, c th gi n l nhiu. Hai ci c th l mt, c th l hai.
46 | 7 . L c t h p h u y n

Cc tr t v: Mi ci ng vo trong v tr ca chnh mnh. Ci mt v ci nhiu va l nhau, va l khc nhau. C mt thi s ngi Anh rt ni ting tn l William Blake, khng bit ng c c kinh Hoa Nghim khng m th ng vit ra c hng v ca Hoa Nghim. Thi s sinh nm 1757 v tch nm 1827, ng vit: To see the world in a grain of sand And the heaven in a wild flower To hold infinity in the palm of your hand And eternity in just an hour C th thy php gii trong mt ht ct v c khung tri trong mt bng hoa di. m ly ci v bin trong lng bn tay ca anh v t c thi gian v cng vo trong ch mt gi ng h. l mt thi s ngi Anh. Cc thi s, cc nh t tng ln c mt trc gic. Tuy khng c kinh Hoa Nghim nhng vi trc gic h thy ci tt c nm trong ci mt. C th thi s William Blake cha bao gi c kinh Hoa Nghim nhng trong i sng hng ngy ng c mn cm v thy c ci bng trc gic. Ci quan trng l chng ta c kinh nghim, c trc gic thy c nh vy hay khng? Thin qun gip cho ta thy c iu . Nhn vo c th ca mnh, ta thy cha m, ng b, t tin trong , ta thy th gii, t nc mnh trong . Chng ta khng nh u, chng ta rt rng ln. C mt thi s ngi M , tn l Walt Whitman ni trong tc phm L c ca ng l: I am large, I content multitudes. (Ti rt rng ln, ti cha hng h sa s th gii. Je suis grand, je contiens des multitudes). Walt Whitman (1819-1892) thuc th h sau sau thi s William Blake.

47 | 7 . L c t h p h u y n

Cnh ca th t: Ch Php Tng Tc T Ti Mn

Ch Php Tng Tc T Ti Mn T, s t cn, nht nht trit bin s t nhn. Nhn tc nh, nh tc t, t tc thit, thit tc thn t ti thnh lp, v chng v ngi danh Ch Php Tng Tc T Ti Mn. Cnh ca th t: Ch Php Tng Tc T Ti Mn Cc gic quan v mi u si lng s t u do vng m thu nhip c ton thn s t. Cho nn ci g trong s t cng trit thu nhip mt ca s t. Mt l tai, tai l mi, mi l li, li l thn, mi cn u c thnh lp, khng c g lm chng ngi. Ci ny gi l Ch Php Tng Tc T Ti Mn.

Ci ny l ci kia, ci kia l ci ny. Nc l sng, sng l nc. Vng l s t, s t l vng. Cc nh hc gi hay dch ch tng tc l mutual identification. Ti dch l interbeing. Ci ny l ci kia, chng ta l nhau. We interare, water and wave interare. Cc gic quan v mi u lng s t u do vng m thu nhip ton thn s t, cho nn ci g trong s t cng trit thu nhip mt ca s t. V d nh s t c su cn: mt, tai, mi, li, thn v . Nhn con mt th chng ta thy y l mt ca s t. Nhng nhn t pha khc th ta thy tai ca s t. Nu ch nhn mt cn th ta khng thy cc cn khc. Nhng nu cc cn khc khng c th lm g c cn ny. Nu nm mt kia khng c th mt ny cng khng th no c c. S c mt ca mt s t chng t l ng thi mi, li, tai, thn, s t cng c . Mt ci thu nhip tt c cc ci. S c mt ca mt ci chng t s c mt ca tt c cc ci. Phi nhn lm sao khi thy mt mt, chng ta ng tng rng ch c mt ny c m chng ta phi thy c cc mt khc ang cng c mt ln v lm nn tng cho mt ny. Nu khng thy nh vy th cha thy c mt ny.

48 | 7 . L c t h p h u y n

Chng nhng trong su cn m trong mi si lng s t cng vy, mi si lng s t chng t l ton thn s t c . Nu ton thn s t khng c th lm sao c si lng c. Cho nn ci tt c nm trong ci mt. Ci mt chng t l ci tt c c . Ta i b v trong cuc i, ta tng ta c n lm. K thc, tt c t tin, ng b, cha m, t nc, dn tc ca ta u c mt trong ta. Ta cm thy c n ti v ta cha bit ta l ai. Nu ta nhn vo ta th ta thy c dn tc, t nc, t tin, qu hng trong ta ht. Khi ta i mt bc thnh thi th tt c dn tc, t nc, dng h, t tin ta c thnh thi. Ta phi thy c iu ! Ci mt cha ng ci tt c, ci tt c phi c thy trong ci mt. Cc gic quan s t cng vy m mi u lng s t cng vy, ti v n l vng nn thu nhip c ton thn s t. Nhn mt ca s t th thy trong c y nm cn khc ca s t, tt c si lng v ton th con s t. l ci thy tng tc, ci ny tc l ci kia (interbeing). Chng ta c th t tn: - Cnh ca th nht l Tng ng (simultaneously). ng thi c tc tng ng mn l cng mt lc ti vi nhau. Ta c th tm dch l inter-responding (corresponding, responding to each other), cng mt lt ti vi nhau v lm thnh nhau (synchronization). - Cnh ca th hai l Tng Thu hay Tng Nhip (interimplication). C mt nh vt l ngi Anh l David Bohm qun st thy rng mt in t khng c s c mt l loi. Mt in t c lm thnh bi tt c cc in t. One electron is made of all electrons. Ci mt cha ng ci tt c. Trong sch, ng ni: Nhn b ngoi th thy cc vt nm ngoi nhau nhng nhn cho su th thy s vt nm trong nhau. Nhn khi khi th thy cha ngoi con v con ngoi cha. Nhng nhn cho su th thy cha trong con v con trong cha. Nhn b ngoi l nhn theo mt trt t gi l the explicated order, tc l ta thy nh sng nm ngoi mt tri, bng hoa nm ngoi mt tri, v hai

49 | 7 . L c t h p h u y n

ci khng dnh lu g ti nhau ht. l trt t ngoi nhip. Nhn cho k th ta thy cc ci nm trong mt ci, trong con c cha, trong cha c con. l trt t ni nhip (the implicated order). - Cnh ca th ba l Tng Nhp hay Tng Dung. y l danh t ca cc nh vt l hc c hng v ca Hoa Nghim. Ci mt cha ng ci tt c. Nht a tng dung bt ng mn (intercontentment). Ci mt cha ng ci tt c, ci tt c cha ng ci mt. - Cnh ca th t l Tng Tc. Ch php t ti tng tc mn (interbeing), (intertre).

Cnh ca th nm: B Mt n Hin Cu Thnh Mn

B Mt n Hin Cu Thnh Mn Ng, nhc khn s t duy s t v kim, tc s t hin, kim n. Nhc khn kim duy kim v s t, tc kim hin s t n. Nhc lng x khn, cu n cu hin. n tc b mt, hin tc hin trc, danh B Mt n Hin Cu Thnh Mn. Cnh ca th nm: B Mt n Hin Cu Thnh Mn Khi nhn s t th ch thy s t m khng thy vng, s t hin cn vng n. Khi nhn vng ch thy vng m khng thy s t ngha l vng hin cn s t n. Nu nhn c hai mt lt th c hai u n v hin ng thi. n l b mt, hin l t r (hin trc). Ci ny gi l B Mt n Hin Cu Thnh Mn.

Khi nhn s t ch thy s t m khng thy vng, trong trng hp ny s t hin ra, vng th n du i. Khi nhn vng ch thy vng m khng thy s t, trong trng hp ny vng biu hin cn s t n i. Nu bit nhn hai ci mt lt th c th thy c tt c u n hay tt c u biu hin. n ngha l b mt, l du i; hin ngha l biu hin ra, l hin trc. gi l b mt n hin cu thnh mn.
50 | 7 . L c t h p h u y n

V d khi ta nhn chnh ta vi t cch ca mt a con th ta ch thy ta l con m khng thy cha ta trong ta. Nhng cha ta c trong ta. Nu nhn k th ta thy ta l s tip ni ca cha. Cha ta c trong ta v ta thy c cha. Ty theo cch nhn, theo cch ny th ta nhn thy con, theo cch kia th ta nhn thy cha. Nhng c cch nhn thy c hai cha con cng mt lc, chng ta c th gi l tng biu. Biu l biu hin ra, khi biu hin ra th mnh thy, khi khng biu hin ra th mnh khng thy. C khi biu, c khi v biu nhng v biu khng c ngha l khng c . V d bn tay ny y c th thnh chung c nhng chng ta khng thy n thnh chung. Kh nng thnh chung nm trong bn tay ny m ta khng thy. Nhng khi bn tay cm di chung ln thnh th chng ta thy bn tay c th thnh chung c. Ci hin th ta thy c cn ci n th ta khng thy c. Mt l biu (thy c), hai l v biu (khng thy c), chng ta c th dch l intermanifestation. Nhn vo ta, ta c th thy ta vi t cch l mt chng sinh c tham, sn, si. Ta khng thy c mt kia ca ta. Mt kia l Bt v ta cng c ht ging v tham, v sn, v si v ht ging t bi. Ht ging Bt b n, ht ging chng sanh hin. Nhng nhn cho k th thy c Bt trong ta. Ta c th lm nh th no Bt hin ra v chng sanh n i. V d khi ta tp th, tp thin hnh th ta lm cho Bt hin ra v chng sanh n i. Bt cng hin lu chng no th ta cng c hng chng . Bt khng ngoi ta, Bt trong ta. Khi vo cha, ta chp tay ly Bt. Ta thy c ngi ly (tc l ta) v ngi c ly (tc l Bt) ang ngi trn bn th. C hai ci r rng ng ngoi nhau: ta y v Bt trn bn th, hai ngi hon ton khc nhau. l trt t ngoi nhip. Ta ngoi Bt v Bt ngoi ta. Nhng nu qun chiu th ta thy Bt trong ta v ta trong Bt. Trong kinh Mi nguyn Ph Hin ta c th qun chiu c c ta trong Bt, u c Bt l c ta.

51 | 7 . L c t h p h u y n

Trc khi ly xung, ta phi qun chiu theo gio l Hoa Nghim, c ngha l phi thy Bt trong ta ch khng phi Bt ngi trn bn th: "Bch c Th Tn, con qun chiu rng, Ngi khng phi ngoi con, Ngi trong con v con c th tip xc c vi Ngi ngay trong con. u c con l c Ngi, u c Ngi l c con." Thy c th mi nn ly xung. Ngi ly v ngi c ly khng phi l hai thc th ring bit. Nh vy, ta mi tip xc c vi Bt tht. Nu khng, ta ch tip xc c vi ci tng Bt m thi. Ly Bt khng phi l mt s cu nguyn, mt s cu xin hay mt hnh ng tn m (act of devotion) m l mt s qun chiu. Nng l s l tnh khng tch Cm ng o giao nan t ngh Thc tp cho su sc, ci ly s tr thnh phng php thin qun qun chiu s tip xc vi Bt trong t thn ch khng phi l s cu xin, tn m na. Ta thy c s tng tc gia ta v Bt (interbeing between the Buddha and yourself). Ta khng c mc cm ta l con s khng, ta ch l kh au, cn Bt l tt c. C nh vy th s thc tp mi thnh cng, ta khng cn mc cm thua st, au kh na. Hc gio l Hoa Nghim, ta phi bit qun chiu khi nhn vo hnh hi ca mnh. Chng ta thy s lin h ca bn yu t (t, nc, gi v la) trong ni thn v ngoi thn. i su hn na ta thy khng kh ta th khng phi l trong ni thn ch to ra. Chnh rng cy ngoi lm ra dng kh cho ta th. Ta th v sng c l nh khng kh ngoi thn. V vy thn ca ta khng phi ch l hnh hi ny, n l ngoi kia na. Thi H i S c vit mt bi th trong c cu: Thn ngoi phi thn khc th thn. Ci khng phi thn, ngoi thn mi chnh l thn ca mnh. The non-body elements out there is your true body. l qun thn trong thn. Chng ta thy thn ca mnh ln nh vy. Ngay trong o Bt nguyn th, qun thn l tip xc c vi hnh hi ca mnh. Tip xc cho su sc th ta thy hnh hi ta cng l
52 | 7 . L c t h p h u y n

hnh hi ca t tin, ca t nc, ca dng h. V vy ci tt c c trong ci mt. Trong nh sng ca Hoa Nghim th khi nhn vo thn, ta phi thy c nhng yu t khng thn lm ra thn ca ta. Ta tip xc c vi ci hin m cng tip xc c vi ci n. Ta tip xc c vi t tin, qu hng, dng h trong thn th ny. Nhn vo mt mt ta ch thy mt thi. Thnh ra thc tp l nhn vo mt mt thy c tt c cc mt cn li. Tt c u hin hoc tt c u n, v ta thy c s tng tc gia n v hin: ci ny n th ci kia hin, ci ny hin th ci kia n. C nh vy th s thc tp i ti mt mc rt cao. Khi chng ta th vo th tt c t tin, ng b, con chu u th theo. Thy c nh vy th chng ta khng b giam vo nim ta ch l hnh hi ny, cm th ny, tri gic ny, t chng ta bung b c tt c cc mc cm, thy c ta l mt v Bt v bo thn ca ta c th bao trm c th gii. Cho nn s an vui ca ta c lin h n s an vui ca c th gii. Nhc khn s t duy s t v kim (khi nhn vo s t, ch thy s t m khng thy vng) tc s t hin kim n (lc s t hin m vng n). Nhc khn kim, duy kim v s t (nu nhn vng ch thy vng m khng thy s t), kim hin s t n (vng hin m s t n). Nhc lng x khn cu n cu hin (nu bit nhn c hai mt th ta thy c hai u hin hay c hai u n mt lt). n tc b mt, hin tc hin trc, danh b mt n hin cu thnh mn: Khi n n th gi l b mt, khi n hin th gi l r rng. Ci gi l B Mt n Hin Cu Thnh Mn. The mutual arising of both the hiding and the manifesting.

53 | 7 . L c t h p h u y n

Cnh ca th su: Vi T Tng Dung An Lp Mn

Vi T Tng Dung An Lp Mn Lc, kim d s t hoc n hoc hin, hoc nht hoc a, nh thun nh tp, hu lc v lc, tc th tc b, ch bn giao huy, l s t hin, giai tt tng dung bt ngi an lp vi t thnh bin, danh Vi T Tng Dung An Lp Mn. Cnh ca th su: Vi T Tng Dung An Lp Mn Vng v s t hoc n hoc hin, hoc mt hoc nhiu, hoc thun hoc tp, hoc hu lc hoc v lc, hoc ny hoc kia, th ch v bn chiu sng cho nhau, l (bn th) v s (hin tng) u (ng thi) biu hin, tt c u dung nhip nhau. Chng c an lp m khng lm chng ngi nhau cho ti ln mc vi t nht. Ci ny gi l Vi T Tng Dung An Lp Mn.

Thy Php Tng nu ra tm cp: vng v s t, n v hin, mt v nhiu, thun v tp, hu lc v v lc, ci ny (th) v ci kia (b), ch v bn, l v s. Nhng cp chng i nhau u trong mt s thc l n dung nhip nhau, cha ng nhau. Vng v s t: Vng m ly s t v s t m ly vng. Ci n m ly ci hin v ci hin m ly ci n m khng h c chng ngi t mc v m (macroscopic) cho ti mc vi m (microscopic), t ci ln nht nh tinh h (galaxy) cho ti ci nh nht nh ht s ng (elementary particle). Nhn s t, chng ta khng thy vng; nhn vng, chng ta khng thy s t. Nhng khi nhn vi con mt qun chiu th ta thy s t l vng, vng l s t, ta nhn thy c hai. n v hin: nhn con, ta khng thy cha, nhng k thc th cha np trong con. Nhn k, ta thy cha trong con, v khi nhn cha, ta thy con trong cha. Con c trong cha m v cha m c trong con. C mt bi tng rt hay: Con c Bt c T, Bt T c trong con. Nhn cho k con thy c con trong Bt, trong T. Nhn mt bng hoa, ta thy bng hoa
54 | 7 . L c t h p h u y n

m khng thy mt tri, m my. Mt tri, m my np trong bng hoa, chng n n cn bng hoa hin. Nhng ci n v ci hin m ly nhau, khng chng i nhau. S em v s ch cng vy, hai ngi m ly nhau. Trong s em c s ch, trong s ch c s em, khng c s chng i. Mt v nhiu: Chng ta c nhiu ngi nhng khi ta ln tng kinh th ngi ta ch thy mt chng thi, mt chng ha hp, mt chng nhng k thc c nhiu ngi trong . Ci mt v ci nhiu khng c chng i nhau. Ci mt m ly ci nhiu v ci nhiu m ly ci mt. Thun v tp: Nhn vo bng hoa, chng ta thy c m my, c mt tri, i a. Nhng nhng th ti, ha hp, m ly nhau lm thnh bng hoa. Tt c u tr thnh bng hoa nhng mi ci vn l n, mt tri vn l mt tri, m my vn l m my. N va l thun, va l tp. m my va l bng hoa va cn l m my. l hoc thun hoc tp. Hu lc v v lc: Hu lc (active) l hin tng nng lng. i khi n khng hin tng nng lng, n v lc (not active) nhng n c mt cho ta thnh cng. Ch hu lc v v lc pht xut t quan nim v su nhn (the six causes), trong nhn u tin l nng tc nhn. Nng tc nhn c ngha l iu kin a ti kt qu (active cause, empowering cause). V d nh con mt l mt nng tc nhn v mt a ti nhn thc, a ti ci thy. Nu khng c con mt th khng c ci thy. Con mt c thn kinh th gic, c phng tin lm ny sinh ra ci thy. Con mt l mt nng tc nhn. Khi mnh gieo ht la vo t th ht la l mt nng tc nhn. Nng tc nhn c hai loi: loi hu lc v loi v lc. Nng tc nhn hu lc l loi c sc, c nng lng a ti kt qu nh ht la, nh con mt. Ht la a ti cy la, con mt a ti ci thy. Nng tc nhn v lc khng tht s ng gp sc nhng khng lm chng ngi, khng ngn cn. cng l nhn nhng l nhn v lc.

55 | 7 . L c t h p h u y n

Trong Trai n Chn T Vit Nam c rt nhiu ngi mun gip chng ta. Cc thy, cc o hu, cc v c s ym tr ta cho Trai n c thnh tu. Cc v l nng tc nhn hu lc. C nhng ngi tuy khng ym tr ta nhng cng khng gy kh khn, khng lm chng ngi g. H l nng tc nhn v lc. Trong chng cng vy. Mi ngi trong chng l mt ci cy ang mun ln ln, mun tr thnh php kh. Ta l s ch, s em, s anh, ta c th lm nng tc nhn hu lc tc l gip cho ngi i ln hay t nht ta cng lm nng tc nhn v lc l ng ngn cn ngi . Tt c vn php u c th l nng tc nhn, c khi l hu lc, c khi l v lc. Th b c ngha l ci ny ci kia. Ci ny c th ti vi ci kia c th lm nng tc nhn cho ci kia. Ci ny c th m ly ci kia. Hai ci c th m ly nhau lm biu hin ra mt ci khc nh mt tri v m my m ly nhau lm biu hin ra bng hoa. Mt tri vn l mt tri, m my vn l m my, nhng mt tri v m my c th m ly nhau, tng dung nhau. Ch v bn: Hm nay s anh ni php thoi. n phin s anh ni php thoi th ta ng vai tr nghe php thoi, s anh l ch, ta l bn. Ngy mai n phin ta ni php thoi th s anh ngi nghe trong chng, ta l ch, s anh l bn. N p i lun phin nhau. Khi th ta l ch, khi th ta l bn, ch v bn khng chng i nhau. Ta khng hi ti sao khng ti ging m anh li ln ging? Khi anh l ch th ti l bn mt cch hnh phc, khi ti l ch th anh l bn mt cch hnh phc. Ch bn tng nhip nhau, n khng chng i nhau. Cng nh c Quan m thnh Bt lu ri. Nhng khi Ngi ngi trong thnh chng th Ngi ng vai tr t, cng ln ly v bch c Th Tn, cng xng mnh l con. Trong chng, chng ta nn hc ci , l ch, l bn, nhng ch bn m nhau rt p, rt hay. Ngi no mun xy dng tng thn cho gii th nn hc cch ny, ch bn m nhau.

56 | 7 . L c t h p h u y n

L v s: L l bn th (nomne), s l hin tng (phnomne). l hai ci nhng cng c th l mt. S tng dung (interimplication) c thnh hnh t mc ln nht (v m) cho n mc nh nht (vi m). Trong ci mt c ci tt c. Vi t c ngha l ci nh nht. Khoa hc vt l i tm ci nh nht gi l lp th (elementary particle) coi th gii ny c lm bng cht liu cn bn no. H ch vt cht ra ti mc nh nht, nguyn t ri ti h nguyn t (subatomic). H tm ra in t (electron), trung ha t (neutron), dng t (proton). V h vn c gng tip tc ch na. Trong kinh Hoa Nghim c ni ti ht. Thy Php Tng, ngoi Kim S T Chng c sng tc mt s tc phm khc trong c Bch Mn Ngha Hi Hoa Nghim Kinh (bin ngha l qua mt trm cnh ca ca kinh Hoa Nghim). Thy Php Tng chia tc phm ra mi chng, mi chng c mi on. Trong on th hai c ni: Mi ht m mnh cho l nh nht c th m ly tt c v tr. N c trong n tt c. N khng cn phi tm hiu nhng ht khc lm g ti v trong n c y ht ri. Cng nh bng hoa khng cn phi i tm hiu mt tri v trong bng hoa c mt tri ri. Trong kinh ni r rng l ht bi ny khng cn phi i tm hiu ht bi khc, trong n c ht ri. S em, s anh c trong ta ri, ta khng cn phi ti vi ngi tm hiu. Ta i vo trong ta th ta thy c, ni chuyn c, hiu c, thng cm c vi s anh, s em. Ta khng cn phi i ra ngoi, khng cn phi tm ti ngi ti v trong ta cha ng ht tt c, trong ta c thy, c s em, c s anh ca mnh. Ht bi ny khng cn phi ni chuyn vi ht bi khc, khng cn thng, khng cn truyn thng vi ht bi khc ti v trong t thn n c y tt c ri. Bn ngoi ging nh c ht bi ny, ht bi khc, ht bi ny phi i tm hiu ht bi khc. Nhng tht ra th khng cn v trong mt ht bi c y tt c php gii. Nm 1986 ti i hc Paris c mt nh khoa hc tn l Alain Aspect. ng lm mt cuc th nghim chung vi cc nh khoa hc khc th

57 | 7 . L c t h p h u y n

tm ra mt s vic rt l lng c th lm o ln nhn thc ca khoa hc tng lai. ng ly mt cp in t v lm cho hai in t phng i v hai phng tri khc nhau. Trong khi in t bn tri i v phng ny th ng can thip lm cho n i hng. Ngi ta nhn thy rng in t i hng ngc li cng t ng thay i theo, lm nh l hai in t c truyn thng vi nhau vy. N bit ci g ang xy ra cho in t kia v n cng lm ging ht nh vy. Rt l k! R rng trong in t c ci bit, n khng phi v tri v gic. Cc nh khoa hc thy ci g xy ra cho in t pha ny cng ng thi xy ra cho in t pha kia. Hai in t cch nhau hng cy s bit nhng g xy ra cho nhau v lm ging ht nhau nh vy. iu ny cng trng hp vi iu thy Php Tng ni: Mt ht bi nh nht hm cha tt c v tr ri. N khng cn phi i ra tm hiu v ht bi kia. Tt c ci m ta tng l ngoi nm trong t thn ca ta ri. Vi t tng dung l nh vy. Khoa hc lng t by gi dng nhng danh t tt ng nghnh. H nghin cu xem s ni kt gia cc lng t th h tm ra rng, qu tht ci ny nm trong ci kia. B ngoi nhn ging nh ci ny nm ngoi ci kia nhng k thc ci ny nm trong ci kia. Ban u h dng ch ni kt (inter-connectedness), ri ti ch vng mc (entanglement), in t ny vng mc vi in t kia. Trong khi trong kinh c ch nh tng dung, tng tc, tng nhp, tng nhip, nhng ch rt hay. Cc nh khoa hc cn dng mt ch na l superposition, c ngha l chng chp ln nhau, ci ny chng ln ci kia. Ch ni kt, vng mc, chng chp ca cc php khng hay bng ch tng tc, tng nhp, tng lin ca cc php nh trong kinh.

58 | 7 . L c t h p h u y n

Cnh ca th by: Nhn La Vng Cnh Gii Mn

Nhn La Vng Cnh Gii Mn Tht, s t nhn nh chi tit, nht nht mao x, cc hu kim s t. Nht nht mao x s t, ng thi n nhp nht mao trung. Nht nht mao trung giai hu v bin s t, hu phc nht nht mao, i th v bin s t, hon nhp nht mao trung. Nh th trng trng v tn, do Thin vng chu danh Nhn La Vng Cnh Gii Mn. Cnh ca th by: Nhn La Vng Cnh Gii Mn Trong mi b phn chi tit nh mt, tai ca s t, cho n mi si lng ca s t u c s t vng. S t c mt (i vo) trong tng si lng, ng thi mi si lng cha ng tt c s t. Mi si lng u c v bin s t, v v bin s t u c mt trong mi si lng s t. C nh th m trng trng v tn (lp ny lp khc i v v tn) nh l li chu ca vua tri Phm thin. Ci ny gi l Nhn La Vng Cnh Gii Mn.

Nhn la c phin m t ch Indra (vua tri Thch). Trn cung vua tri Thch c mt mn li lm bng nhng ht chu. Khi nhn vo mt ht chu th thy tt c cc ht chu phn chiu trong v ng thi ht chu ny cng c phn chiu trong cc ht chu khc. Nhng s thc khng phi n gin nh vy. y l mt ht chu v y l mun ngn ht chu khc. Tt c cc ht chu phn chiu trong mt ht chu, ci d hiu ri. Nhn vo mt ht chu, ta thy tt c ht chu khc. Cng nh khi nhn vo bt nc, ta thy mt mnh phn chiu trong tt c bong bng nc. Mi bong bng nc u c mt mnh trong . Nu c ba, bn ngi nhn vo th trong bong bng nc c ht ba, bn ngi. Nhng s tht rc ri hn. Khi ht chu ny phn chiu ht chu kia, ri ht chu kia tr li hnh nh ca ht chu ny (c ngha l trong ht chu ny cng c hnh nh ca ht chu ny phn chiu ht chu kia), ri hnh nh ny li phn chiu li, ri phn chiu li nai ti trng

59 | 7 . L c t h p h u y n

trng lp lp v tn. l Nhn l vng cnh gii. Mng li internet by gi cng hi ging nh vy. V Tc Thin hong hu hiu c iu ny, thy Php Tng ngh lm mt nh king hnh tm mt (bt gic). Thy a hong hu vo trong nh king, trn tay b cm mt ngn nn. Khi nhn vo mt tm king b thy r rng trong khng ch c mt ngn nn (n cy). Khi n cy phn chiu th n gi hnh nh sang mt king k bn v tt c cc mt king khc. Mt king bn li phn chiu li, ri i v li v phn chiu sang cc mt khc. iu ny cng xy ra cho cc mt khc Nh th khng bit bao nhiu ngn nn m k, khng th dng ton hc (mathematics) m m c. l trng trng v tn. Hnh nh ny l mt biu tng (mtaphore, simulation) gip ngi ta hiu c. Cng nh khi ni ti no b th ngi ta thng dng hnh nh ca my tnh gip cho ta hiu c no b hot ng nh th no. Nhng tht ra my tnh rt khc no b, my tnh l mt ci my cn no b l con ngi. Ngi ta dng hnh nh my tnh gip cho ta hiu c phn no s vn hnh ca no b, k thc no b khng phi l my tnh. y cng vy, thy Php Tng dng ci li nhn la cho ngi ta thy c tnh trng trng v tn ca cc php. Tnh l nhn duyn rt mu nhim. C mt ln thy A Nan nghe Bt ging v nhn duyn, thy hiu rt r rng, thy ni: Con c th ni l con hiu v l nhn duyn ca Ngi rt r rng. Bt ni: Thy ng ni vy! L nhn duyn mu nhim lm, thy cha hiu ht u!. Ni vn tt l khng th em tr nng (intellect) ca con ngi m hiu c ht l nhn duyn. N trng trng v tn, nhn tr thnh duyn, duyn tr thnh nhny l nhng hnh nh mtaphore, simulation gip cho chng ta thi. ng ngh l ta hiu ht c. Khi bt u thy cha hiu c th lc ta bt u hiu ri, cn khi ni ti hiu ri tc l ta cha hiu g ht. Khi mt ngi thy nghe t mnh ni con hiu ri th ng bit l n cha

60 | 7 . L c t h p h u y n

hiu g ht. Khi t ni con cha hiu, con ch bt u h thy ci g th ng bit t ny bt u hiu. S t nhn, nh chi tit, nht nht mao x, cc hu kim s t: Nhng chi tit nh con mt, l tai, hay mi si lng s t, tt c u hm cha s t trong . Nht nht mao x c ngha l mi si lng s t u hm cha s t. ng thi n nhp nht mao trung: Mi si lng s t u c s t v tt c si lng i vo mi si lng. Nht nht mao trung giai hu v bin s t: Trong mi si lng c khng bit bao nhiu l s t. nim mt s t cng tan bin mt. Ban u chng ta ni c mt ngn n chiu vo tm gng ny ri hnh nh chiu li vo tm gng kia. Nhng tht ra c v s v bin ngn n chiu nhau. Ngn n ny l ngn n kia. V vy nim y ch c mt con s t cng bin mt. Trong mi si lng s t c v s v bin s t. Hu phc nht nht mao, i th v bin s t, hon nhp nht mao trung: Li na, mi si lng mang v bin s t. Nhng tt c v bin s t u nm gn trong mt si lng. Nh th trng trng v tn, do Thin vng chu l c nh vy m lp ny lp kia, lp lp lp li vi nhau cho n v tn, ging nh vng chu ca vua Thin . Danh nhn la vng cnh gii mn: cho nn gi l nhn la vng cnh gii mn (Indras net). Trong truyn thng Pht gio Vit Nam, mi khi ly Bt chng ta phi qun tng: Ng th o trng nh chu Thp phng ch Pht nh hin trung Ng thn nh hin ch Pht tin u din tip tc qui mng l

61 | 7 . L c t h p h u y n

Trong khi chp tay qun tng, chng ta thy l: Trong th gii c khng bit bao nhiu l c Th Tn, qu kh, hin ti v v lai, y dy c v tr. Ta qun tng u c Bt l c ta. Nu c Th Tn l v lng v bin th ta cng v lng v bin: Trong ht bi c v s Bt Mi v an tr chng hi mnh Bt khng phi l mt, Bt l v lng, Bt c mt khp ni, khng bit c bao nhiu l Bt, hng h sa s. Con cng vy, con cng v lng, con khng thua g Bt ht. u c Bt l c con, con l Bt. Bt trong con, con trong Bt. Thy c nh vy, ta ly xung th mi hay. Cn mnh thy mnh ch ton l kh au, Bt ton l hnh phc. Kh au chy i kim chc mt cht hnh phc, khng phi l s thc tp ca chng ta. Ci ly khng phi l s tn m, cu xin m l mt s qun chiu (meditation). Cnh ca ny l cnh ca biu tng (mtaphore, simulation).

Cnh ca th tm: Thc S Hin Php Sinh Gii Mn

Thc S Hin Php Sinh Gii Mn Bt, thuyt th s t d biu v minh, ng k kim th c chng chn tnh. L s hp lun, hung A li gia linh sinh chnh gii, danh Thc S Hin Php Sinh Gii Mn. Cnh ca th tm: Thc S Hin Php Sinh Gii Mn cp ti s t l cp ti v minh, cn cp ti th tnh ca vng l cp ti chn tnh mt cch r rng. L v s em hp chung vi nhau bn lun cng nh ni v thc A li gia gip pht sinh kin gii chn chnh. Ci ny gi l Thc S Hin Php Sinh Gii Mn.

Thc l vay mn, s l ci g , thc s l vay mn mt ci g . Hin php l lm sng t bn cht cc php, sinh gii l gip cho ngi ta hiu c. Thc s hin php sinh gii c ngha l mn mt s vic
62 | 7 . L c t h p h u y n

hay mt hin tng no lm sng t bn cht ca cc php, gip ngi ta hiu r hn t tnh ca cc php. Khi i dy, c lc ti dng hp qut v que dim. Ngn la pht hin t hp qut v que dim l mt thc s. Ti mn hp qut, que dim v ngn la lm sng t bn cht v sinh bt dit, phi kh phi lai ca vn s; c lc ti dng t giy, nhn vo t giy th thy c m my, ma, rng cy. T giy l thc s. Thc s tc l mn mt s vt. Gip cho ngi pht sinh ra s hiu bit ca h v cc php do s kho lo s dng cc hnh nh gi l thc s hin php sinh gii. L v s em hp chung bn lun hay ni v thc A li gia l gip lm pht sinh kin gii chn chnh. Ta bit l Hoa Nghim Tng c tha hng gio l ca Duy Thc Tng, gio l ca Thin Thai Tng v gio l ca Tam Lun Tng. Tam Lun Tng l mt tng phi c thnh lp trn ba b lun: Trung Lun, Bch Lun v Thp Nh Mn Lun. Ba b lun ny l lm sng t gio l khng. Nn tng ca Tam Lun Tng l cc Kinh Bt Nh. C mt nn vn hc o Bt c gi l nn Vn Hc Bt Nh, chuyn gii v khng (Emptiness). Khng y l bn th ca vn php ch khng phi l ci khng i chi vi ci c. Chng ta c Php Tng Duy Thc Tng ni v tng trng ca cc php. Nu so snh, ta c th ni Tam Lun Tng ni v l, tc l ci th ca thc ti, v Php Tng Tng ni v phng din hin tng. Nu Duy Thc c gi l Php Tng th Tam Lun c gi l Php Tnh. Mt bn nghin cu v bn th cn mt bn nghin cu v hin tng. Nghin cu thc ti v phng din bn th th gi l php tnh hay l l. Nghin cu thc ti v phng din hin tng th gi l php tng hay l s. Thy Huyn Trang i n v ti hc vin Na Lan thy hc v Php Tng Duy Thc rt nhiu. Thy c trc tip hc vi mt

63 | 7 . L c t h p h u y n

trong mi v i lun s ca Duy Thc l thy Gii Hin. Thy Gii Hin lc gn 100 tui v lm vin trng trng i hc Na Lan . Khi v nc, thy Huyn Trang tom gp li nhng t liu hc lm thnh mt tc phm gi l Thnh Duy Thc Lun. Thy c mt t rt gii l thy Khuy C. Chnh thy Khuy C ng ra ch trng thnh lp mt tng phi gi l Php Tng Duy Thc Tng. Thy Khuy C (632-682) cng ng thi vi thy Php Tng. C nhin thy Php Tng chu nh hng ca gio l Php Tng Tng trong on ni v A li gia thc, ng thi thy cng tha hng c nhiu ca Tng Thin Thai. Tng ny c thnh lp trn mt ngn ni tn Thin Thai. Tng Thin Thai cng da trn gio l ca Tam Lun Tng, pht trin v a ra nhng gio l rt c th, trong c ba php qun (Tam qun): Khng, Gi v Trung. Tng Thin Thai c cp ti bn th hc nhng khi ni ti hai php qun Gi v Trung th cng c cp ti hin tng. ng v phng din trit hc c th ni Tam Lun Tng i v bn th (ontologie), Php Tng Tng i v hin tng (phnomnologie). Hin gi c mt trng phi trit hc gi l Hin Tng Lun (Phnomnologie) do trit gia Husserl ch trng. ng ch trng ng nn chm m hay t nh mt mnh trong bn th hc. Hin tng pht sinh ra trong tm ca ta nh th no th ta nghin cu ci , ng nn i xa qu, ng t nh mt mnh trong nhng suy tng siu hnh. Duy Thc Tng thuc v Hin Tng Lun. Thin Thai Tng ni v tnh nhng cng c ni v tng. C th ni Thin Thai Tng m ly c tnh ln tng. Vn vt c nhng c mt cch h gi. Bn cht ca n l khng. Khi nhn vo hin tng m thy c bn cht khng ca n th mnh vt thot tt c cc cp i nghch nh sinh-dit, mt-nhiu, ti-i, cn-mt. C ba php qun: Khng, Gi v Trung. Khng khng phi l bc th nht, Gi khng phi l bc th hai, Trung khng phi l bc th ba. Qun
64 | 7 . L c t h p h u y n

Khng th thy Gi, Trung. Qun Gi th thy Khng, Trung. Qun Trung th thy Khng, Gi. Mt ci bao hm ba ci, khng c ci no thp hn ci no c. Ba ci u tng tc gi l Tam qun vin dung. Khi hc Hoa Nghim Tng mnh thy phn chiu trong gio l ca Thin Thai, ca Php Tng v ca Tam Lun. C th ni Hoa Nghim Tng tha hng nhng gio l ny v a nhng gio l ny n mc ton m. Vo thi c phong tro nghin cu thc th trn cn bn duyn khi. C mt tc phm ni danh tn l i Tha Khi Tn Lun, c ngha l gio l i tha c kh nng lm pht khi lng tin cho con ngi. i Tha Khi Tn Lun ch trng rng, vn s vt l do tm ca chng sanh. Tm ca chng sanh c th c nhn qua hai mt, mt chn nh (suchness) v mt sinh dit ca n. Qun chiu v thc ti nh mt biu hin ca tm th ta thy hai mt: mt l chn nh ca tm v hai l sinh dit ca tm. Chn nh ca tm l ng v phng din tnh, cn sinh dit ca tm l ng v phng din tng. Khi Php Tng Tng a ra A li gia thc th A li gia l s ni kt gia chn nh v sinh dit. Khi ni ti chn nh (tnh), ngi ta ni chn nh ch l chn nh m thi, v khi ni ti sinh dit (tng) th sinh dit ch l sinh dit. Nhng khi ni ti A li gia th n m c tnh ln tng, c chn nh ln sinh dit. Chn nh v sinh dit ha hp vi nhau trong A li gia thc. Nu tip xc vi A li gia thc th chng ta tip xc c vi sinh dit, v nu tip xc cho su sc th ng thi chng ta cng tip xc c vi chn nh. Trong A li gia thc c y tt c. l gio l ca i Tha Khi Tn. Gio l cng c phn chiu trong Hoa Nghim Kim S T Chng: cp ti s t l cp ti sinh dit, cn cp ti th tnh ca vng l cp ti chn nh; l v s c em ra bn chung. Trc , ngi ta bn v l v s ring ra. gi l nguyn tc tnh tng bit qun, tc l tnh (bn th) v tng (hin tng) phi c nghin cu ring (the separated investigation of the numena and the phenumena).

65 | 7 . L c t h p h u y n

Trong v d sng v nc, chng ta thy lin h gia sng v sng, v lin h gia sng v nc khc nhau. Cng nh khi ni ti Thng v con ngi. Con ngi l do cha m, thc n sinh ra, l ng trn phng din tng hay hin tng m ni. Cn ni con ngi l do Thng sinh ra l chuyn khc. em Thng xung ngang hng vi con ngi, coi Thng nh l mt trong nhng hin tng th sai. Cc sng x nhau, lm ra nhau. By gi em nc ti ngang hng vi sng th khng c, sng l sng, nc l nc. Nghin cu v sng th ch nghin cu sng thi cn nghin cu v nc th ch nghin cu nc thi. Li nc xung ngang hng vi sng, li Thng xung thnh mt ng cha sinh ra mt a con nh mnh sinh ra con ca mnh th khng c. Nc sinh ra sng khc vi sng sinh ra sng. Trong kinh thnh C c gio c ni: Kit l con ca Thng (the son of God) nhng Kit cng l con ca con ngi (the son of man). Khi ni v Thng v v con ngi th phi ng ra hai mt khc nhau, khng th em Thng t ngang hng vi con ngi. Thng sinh ra con ngi khng ging nh con ngi sinh ra con ngi. Tht ra cc sng x y, sinh ra nhau, nc ch ng vai tr gi l v lc. Thng ch cho php con ngi sinh ra thi, Thng khng lm g ht. l tnh tng bit qun. Thin Thai Tng ni, ti sao khng nghin cu chung v vy a ra A li gia thc. A li gia thc m c tnh ln tng, va m chn nh, va m sinh dit. Chn nh l sinh dit, sinh dit l chn nh, ti sao li tch ri hai ci ra? gi l tnh tng ng qun. Chn nh v sinh dit ha hp vi nhau, bn th v hin tng ha hp vi nhau, A li gia thc lm pht sinh kin gii chn chnh. Ci gi l Thc S hin Php Sinh Gii Mn.

66 | 7 . L c t h p h u y n

Cnh ca th chn: Thp Th Cch Php D Thnh Mn

Thp Th Cch Php D Thnh Mn Cu, s t hu vi chi php, nim nim sinh dit. St na chi gian, phn vi tam t v qu kh, hin ti, v lai. Th tam t cc hu qu hin v lai. Tng hu tam tam chi v, d lp cu th, tc thc vi nht on php mn. Tuy tc cu th cc cc hu cch tng, do thnh lp dung thng v ngi, ng vi nht nim danh Thp Th Cch Php D Thnh Mn. Cnh ca th chn: Thp Th Cch Php D Thnh Mn S t l php hu vi, sinh dit trong tng pht giy. Trong mi st na c chia thnh ba thi, qu kh, hin ti v v lai v mi thi u cha ng qu kh, hin ti v v lai. Tt c u c ba ln ba lm v tr, do lp thnh chn thi. Chn thi ny gom li thnh mt php mn (ca ng ca php) duy nht. Tuy l chn thi nhng mi thi u c tng cch bit. V tt c u c thnh lp mt cch dung thng v ngi nn tt c u c mt chung trong mt nim (khonh khc thi gian). Ci ny gi l Thp Th Cch Php D Thnh Mn.

Trong on ny s t c v d l mt php hu vi. S t l hu vi th ci g l v vi? V vi tc l vng. Nu s t i din cho hu vi th vng i din cho v vi. Trong khi hu vi c sinh, c dit, c bin i trong tng st na th v vi li khng sinh khng dit, khng bin i trong tng st na. Trong tng lai, chng ta s hc v php v vi trong cc b phi ca Pht gio. C nhng tng phi ch trng cc php u l hu vi, ch c mt php v vi thi, l Nit Bn. C nhng tng phi th ch trng c ba th v vi, su th v vi hay chn th v vi. Hu vi l do cc iu kin nhn duyn tp hp m thnh, m hoi. V vi l khng do nhng iu kin tp hp m thnh, n khng b bin hoi, thay i hay bin chuyn trong tng st na.

67 | 7 . L c t h p h u y n

Trong v d s t vng, s t tng trng cho hu vi v vng tng trng cho v vi. Chng ta phi lun lun nh rng mt v d ch l v d thi. Nu chng ta b kt vo v d th chng ta s i lc. Vng lm ra tng s t, v khi tng s t mt th vng c th lm ra nhng hnh tng khc nh bng tai vng, vng vng hay king vng. Nhng trang sc tuy c thay i hnh thi c dit, c c, c khng, c cn, c mt nhng vng th vn y l vng, khng thay i, khng c khng, khng cn mt. V vy vng tng trng cho v vi, khng sinh khng dit. Cn s t v nhng vt lm bng vng th tng trng cho hu vi, c sinh, c dit, c c, c khng. Nhng c nguy him l chng ta c th b s t i tm vng. Chng ta b th gii hin tng i tm th gii bn th. Chng ta b th gii ca tng i tm th gii ca tnh nh l mt ci g chc tht. Nguy him nm ch ! V vy phi nhc i nhc li l ngoi con s t th i tm vng khng bao gi c. Vng khng th no c ngoi s t vng. Ngoi cc php hu vi, khng th tm c v vi php! Khi mt t ti hi mt v thin s : "Bch thy! Mnh i tm ci bt sinh bt dit u?" th thin s ni: Tm trong ci sinh dit ! Rt l hay! Tm ci bt sinh bt dit u? Tm ngay trong ci sinh dit. Ngoi ci sinh dit ng mong tm ra ci bt sinh bt dit. Mt ngi Pht t cng c th ni nh vy khi ni ti Thng l to ha, v loi ngi, ni sng, cy c l to vt. i tm Thng u? Phi tm ngay to vt. Ngoi to vt khng th tm ra c Thng . Cng nh i tm nc u? Phi tm ngay ni sng. Vt ht sng i th lm g c nc na? Nu mun tm Thng th phi tm ngay con ngi (th gii to sinh). Chng ta c danh t creature (crature). Crature l vt to sinh, l th gii to sinh, cn crateur l to ha. Theo nguyn tc tnh-tng hay s t-vng, chng ta i tm vng ngoi s t vng khng c. i tm to ha (crateur) ngoi to vt (crature) l khng c. Theo nguyn tc ca o Bt l nh vy. Tm Bt u? Tm ngay trong chng sinh. Tm Thng u? Tm ngay ni con ngi. Tm cha u? Tm ngay

68 | 7 . L c t h p h u y n

ni con. Tm cha cha u? Tm ngay ni cha con. Cha con tuy l con ca cha cha nhng cng l con ca con ngi (the son of god and the son of man). Ch nguy him l chng ta ni rng: Th gii hin tng ny, n ph hoa, n o mng, n sinh dit, chng ta nn chn, nn tm th gii ca bn th thng hng, bt bin, nn tm Nit Bn. Ngh nh vy rt nguy him, v ngoi th gii sinh dit, bin o th ng hng tm c th gii ca v vi, ca bt dit. Cng nh Lng Mai chng ta hay ni ti m my. Nhn vo m my, ta thy hu nh l c sinh c dit. Nhng ta cng bao nhiu ln qun chiu thy m my l khng sinh khng dit. V vy ta phi tm ci khng sinh khng dit ngay ch sinh dit. Chng ta b nhng ci gi l v thng, sinh dit tm nhng ci thng, khng sinh khng dit, vic lm l nguy him nht. Ni n tnh l mt ci g chn tht, cn mi, cn hoi, th khng c u! N l v tnh. Ni tnh l ch ni m thi. Nu mnh chp vo tnh l mt ci g thng hng, bt bin ngoi nhng ci sinh dit, bin ha th cn t hn l tin vo nhng hin tng l thng hng, bt bin. Khi chng ta hc ba t tnh l bin k chp, y tha khi v vin thnh tht th lp tc phi hc ba v t tnh ngn nga, khi kt vo mt t tnh chc tht c ngoi sinh dit. S t l php hu vi, sinh dit trong tng pht giy. Trong mi st na c chia lm ba thi l qu kh, hin ti v v lai. Cnh ca th chn ny ni v s tng tc gia ba thi qu kh, hin ti v v lai. Tng tc gia ba thi l ci nhn su sc hn. Khi cc bn mi ti Lng Mai th nghe ni: Qu kh i qua, tng lai th cha ti, hai ci ch l o mng thi, ch c hin ti l c tht. l cch ni tip cho nhng ngi mi ti. Nu ta b kt vo nh mt gio iu th ta cng hng. Ni Lng Mai ch trng, ch c hin ti l c tht cn qu kh v v lai th khng c, l

69 | 7 . L c t h p h u y n

oan cho Lng Mai. Lng Mai cng bit rng, hin ti m ly qu kh v tng lai. Hm nay chng ta thc tp a xc xm Thng. Chng ta ni rng: Con ly xung, con tip xc c vi t tin ang c mt trong con v con tip xc c vi con chu tuy l cha biu hin nhng c mt trong con ri. Trong hin ti ta tip xc c vi qu kh v v lai. Trong my mi tng phi ca thi k o Bt B phi, c tng phi ch trng: Ch c hin ti, khng c qu kh v tng lai, v hin ti th sinh dit tng st na. Nhng c tng phi ni: C hin ti, nhng qu kh cng c v tng lai cng c. Phi Hu B ni: Tam th hng hu. Ngha l ba thi qu kh, hin ti v v lai lun lun c , khng mt i u ht. Vn thi gian l mt vn ln, cho nn cc tng phi, cc b phi o Bt u cp ti. Cnh ca th chn ny cho chng ta thy gio l tng tc gia ba i rt r. Nhn vo cc php th thy thi gian trong . Nhn vo khng gian th thy thi gian trong . Thi gian m khng gian v khng gian m thi gian. C s tng tc gia khng v thi. Ni thi gian m khng ni cc php th lm sao nm c thi gian? Chnh khi nhn cc php mi thy c thi gian. Ni v thi gian l ni v khng gian v cc php. Ni v thi gian l ni v ba thi qu kh, hin ti v v lai. Mi thi trong ba thi u c c ba thi. y l hin ti, trong hin ti c qu kh, hin ti v v lai; y l qu kh, trong c qu kh, hin ti v v lai; y l v lai, trong c v lai, qu kh v hin ti. Nhn vo ba thi, theo l tng tc, chng ta thy c chn thi. Chn thi , tuy chia ra nh vy nhng nhn k th n tng tc nn c thi tng hp th mi, gi l thp th (mi thi). Nhn mt php qua mi thi th mi thy c php . Thp th cch php d thnh mn c ngha l cc php khc nhau (d) c thnh lp (thnh) ring bit khc nhau (cch) nhng n chia s chung c mi thi (All things variously arise through the oneness of
70 | 7 . L c t h p h u y n

the ten times). l nim tng tc gia thi gian v cc php. Thi gian lm g c nu khng c cc php? Chnh l nh c cc php v nhn vo cc php m ta thy c thi gian v tnh tng tc ca n.

Cnh ca th mi: Duy Tm Hi Chuyn Thin Thnh Mn

Duy Tm Hi Chuyn Thin Thnh Mn Thp, kim d s t hoc n hoc hin, hoc nht hoc a, cc v t tnh, do tm hi chuyn. Thuyt s thuyt l, hu thnh hu lp, danh Duy Tm Hi Chuyn Thin Thnh Mn. Cnh ca th mi: Duy Tm Hi Chuyn Thin Thnh Mn Vng v s t hoc n hoc hin ty trng hp, hoc mt hoc nhiu, tht ra c hai u khng c t tnh, tt c u xoay quanh v bin chuyn theo tm. D ni v s hay v l (bn th hay hin tng) th c hai u do tm m c s thnh lp v c ci v tr ca mnh. Ci ny gi l Duy Tm Hi Chuyn Thin Thnh Mn.

S t khng c t tnh m vng cng khng c t tnh. Tng, tnh l t tm chng ta m ra. Ging nh khi ta chi nhc vy, chi ra mt bn nhc ri thi, b vng vo mt bn nhc th khng c. l mt cch ni, chia ra lm tng, lm tnh, lm vng, lm s t, nhng tt c u do tm m hin ra. S thnh lp ca cc php trn c bn nhn duyn, s lin h gia tnh v tng, tt c th u do thi thit ca tm m thi. Rt cuc tt c ch l tm, ci gi l duy tm hi chuyn thin thnh mn (The universal accomplishment through the projection of mind only). S thnh lp kho lo ca cc mn u quay v nht tm. Duy tm tc l tt c u t tm. Hi chuyn thin thnh c ngha l kho lo qui v ni tm. Tng-tnh, hin tng-bn th, duyn sinh, tt c nhng ci chng ta a ra u l phng tin. Tt c u t mt tm m ra. Cnh ca th mi, sau ny thy Php Tng i ra thnh:
71 | 7 . L c t h p h u y n

Ch Bn Vin Minh C c Mn Ch l ci chnh, bn l ci ph. Ty theo trng hp, c lc ci ny lm ch, ci kia lm bn, n thay i nhau m ng vai tr, khng c ci no quan trng hn ci no. c Quan m b tt thnh Bt lu ri m vn ng vai t. c Thch Ca cng vy, ngi thnh Bt lu ri m cng c th ng vai thnh chng, thanh vn. Chnh c Quan m cng ha hin ra nhiu tng, khi th con nt, khi th ngi ln. Ty theo trng hp m ng vai tr, lc no cn lm con nt th chng ta lm con nt, lc no cn lm ngi ln th chng ta lm ngi ln. Nu cn lm s ch th ta s g khng lm s ch? Nu cn lm s em th ti sao ta khng lm s em? Min l mnh lm cho p, cho thnh m thi. Khng c ci no quan trng hn ci no. trong mt cy la, trong mt bng hoa cng vy. N c ch, c bn. Ci no ni bt hn, tr thnh quan trng nht th n l ch. Ci no np sau lng ym tr th l bn. Np sau lng khng c ngha l khng quan trng bng. Khi mt ci np sau lng biu hin ra th ci hi ny hin hin lm ch by gi tr thnh bn. Lm vua, lm ti, lm anh, lm em, lm thy, lm tr u l nh vy. Kip ny ta lm thy, kip sau ta lm tr. Kip ny ta lm cha, kip sau ta lm con. Vn l ta lm c trch v ca mnh cho p thi. Mt ci hin th tt c ci khc n. n-hin, ch-bn c lin h vi nhau, chng ta phi lm cho kho, phi lm nh nhng nh ngh thut. on kch ti Brusselles ang tp v ng xa my trng. H c n thm ti trong kha tu va ri. C mt c rt xinh ng vai Da du la. C cng s ng vai ngi ph n ti vu oan cho Bt ng vi c, lm cho c mang bu ri b c ta. Cng c , khi th ng vai ny, khi th ng vai kia, nhng vai no cng l phng s cho v kch. Trong ngh thut ht bi, c nhng qui lut ca ht bi: khun mt ngi ng vai trung thn th bi mu khc, nnh thn th bi mu

72 | 7 . L c t h p h u y n

khc, khng c ln ln. Sau khi din xong vai ngi nnh, ri lm ngi trung th phi bi mu khc. n-hin, ch-bn l nh vy. By gi chng ta i ti lc tng.

73 | 7 . L c t h p h u y n

8. Qut lc tng
(m ly su tng) Qut lc tng S t th tng tng. Ng cn sai bit th bit tng. Cng tng nht duyn khi th ng tng. Nhn nh ng bt tng lm, th d tng. Ch cn hp hi, hu s t th thnh tng. Ch cn cc tr t v, th hoi tng. m ly su tng S t l tng tng (tng tng qut). Nm gic quan khc nhau l bit tng. u do duyn sinh khi l ng tng. Cc gic quan nh mt, mi v.v.. khng xm ln (lm) nhau l d tng. Cc gic quan ti vi nhau, lm nn tng s t, gi l thnh tng. Mi gic quan vn v tr ca mnh gi l hoi tng.

Su tng l mt gio l rt c bit trong tng Hoa Nghim. V d, s t l tng tng. Tng tng l tng chung (universal). Nm cn ca s t (mt, tai, mi, li, thn) tng trng cho bit tng. Bit tng l tng ring (particular). Tng tng do bit tng lm ra. Bit tng hp li thnh tng tng. Nh tng thn Lng Mai l mt tng tng. Mi thy, mi s c, mi s ch, mi v c s l mt bit tng. Nhn cch hnh x ca cc thy, cc s c trong khi i, ng, nm, ngi, ngi ta thy tng tng v nhn trong tng tng th thy cc bit tng. Cng nh ci nh l mt tng tng. Tng vin gch, tng tm vn l nhng bit tng. S ti vi nhau ca nhng bit tng lm ra tng tng. Ta i tm tng tng ngoi cc bit tng th chc khng tm ra c. Tuy l tng vin gch khc nhau, tng tm vn khc nhau nhng c mt ci g lm cho nhng ci khc nhau n vi nhau lm thnh mt ci tng qut. Trong ci ng c ci d v trong ci d c ci ng. Tng vin gch, tng tm vn l nhng ci khc nhau. Nhng khi nhng ci khc nhau ti vi nhau ha hp li vi nhau v lm

74 | 8 . Q u t l c t n g

thnh mt ci gi l ng tng (sameness). Tt c u l nh, nhn vo vin gch no cng thy nh m nhn vo tm vn no cng thy nh. Tt c nhng ci trong nh, nhng chi tit, nhng yu t, nhng mnh nh u l nh, khng c ci no khng l nh. Ci no cng c ng tng ti v n l mt phn ca nh, n l nh. Cng nh trong tng thn, chng ta l tng thn. Ta tn l Php ny hay Nghim kia, nhng ta u l tng thn. Ta c tng ring ca ta m cng c tng ng ca tng thn. D tng c th dch l differentness, ch ny mi t ra (otherness cng c). C sameness th cng c th c differentness c. Tuy cng chung tng nh nhng cc vt liu trong nh vn cn l n, n vn c quyn c l n. Vin gch vn cn l vin gch. Php ny vn cn c l Php ny, Nghim kia vn cn c l Nghim kia, ch ta khng mt i tng ring ca mnh. Trong khi ta cng c tng chung ca tng thn. l ng tng v d tng. Tuy ta i vi nhau lm thnh tng chung nhng ta khng mt d tng ca mnh. Ta vn gi ci d tng ca mnh. Cng nh cc t bo trong c th ca ta, c t bo rut, t bo gan, t bo mu, phi, c. N lm thnh ton th mt con ngi, mt c th (organism). Nhng mi t bo vn cn l n, t bo gan vn l t bo gan, t bo c vn l t bo c, n khng nh mt ci bn sc ring bit ca n, tc l bit tng hay d tng ca n. Nm gic quan ti vi nhau lm thnh tng s t. Cng nh mt tri, m my, cn ma, ht ging ti vi nhau lm ra mt bng hoa rt p. Kh nng ti vi nhau c lm ra hin tng s t hay bng hoa mu nhim , gi l thnh tng (integration). Thnh tng l kh nng ti vi nhau lm thnh mt. By gi chng ta c ch h nhp (integrate). C ngi mun ti vi tng thn, mun lm mt vi tng thn nhng c kh khn, h h nhp v tng thn hi kh. H phi tu tp c kh nng h nhp vo tng thn, c ha bnh, an lc vi tng thn. H nhp l mt s thc tp. l tng thnh.

75 | 8 . Q u t l c t n g

Mai kia n s i ti tng hoi, ngha l tan r. Khi tan r th n tr v vi bn cht ca n, gi l hoi tng (disintegration). Chng ta ng ngh hoi tng l tiu cc. Khng u! Nhiu khi r ra lm li ci mi cho p hn. Nu cn th tho ra, tho ra ri lp li th p hn. Ci g cng c v tr ca n! Tng tng, ng tng, thnh tng khng phi ch l tch cc; bit tng, d tng, hoi tng, khng ch l tiu cc, n cng l tch cc. Ci hoi rt l cn thit a ti ci thnh. Hoi m thnh. Nu khng c hoi lm sao c thnh? Khi nhn vo bt c mt hin tng no trn th gian nh mt con ngi, mt bng hoa, mt t l, mt m my, chng ta phi thy c su tng. Nu thy c th tu gic s ph tan nhng ci kt, nhng ci kh, ci v minh ca chng ta. Nhn trong mt tng th thy c nm tng kia. Su tng c tnh cch vin dung.

76 | 8 . Q u t l c t n g

9. Thnh B
(Thnh tu qu b ) Thnh B B , th vn o d, gic d. V kin s t chi thi, tc kin nht thit hu vi chi php, cnh bt i hoi, bn lai tch dit. Ly ch th x tc th l, lu nhp tt b nh hi, c danh vi o. Tc liu, v th d lai s hu in o, nguyn v hu tht, danh chi vi gic. Cu cnh nht thit chng tr, danh thnh b . Thnh tu qu b B , ting Hn l o hay l gic. Khi thy s t l thy cc php hu vi, d cho cha n lc tn hoi cc php y vn nguyn l tch dit. Do khng vng vo nm bt hay rung b, do nng vo li y chy vo c bin tt b nh, gi l o (tt b nh: sarvajna, nht thit tr). Ta thy c rng t v th n nay, tt c cc nhn thc in o u nguyn khng c tht th, gi l gic. Ci cu cnh y mi th tr tu y c gi l b .

B (Bodhi), ting Hn l o, l gic, tht ra l gic th ng hn. Nhng ch o trong vn hc trung quc c v ca bn th hc, ca gic ng. C khi ngi ta ni l thnh o. o trc ht l con ng, nu dch ch th o (mrga) l con ng. Nhng trong vn hc trung quc o khng c ngha l con ng na m l ci ch, l ch ti. Thnh o l gic ng. Ch bodhi dch l gic th ng ri m dch l o cng ng. o y l ch ti, l gic ng. V kin s t thi tc kin nht thit hu vi chi php, cnh bt i hoi, bn lai tch dit. Ch tch dit c ngha l Nit Bn, l v vi, l bn th. Tch dit l s vng lng ca ngn thuyt, ca nim (the burning away, the extinction). y l s dp tt ca tt c ngn ng, ca tt c nim. Nhn vo con s t chng ta phi thy tnh cch tch dit ca n tc l phi thy con s t nh l mt thc ti khng sinh khng dit, khng ti khng i, khng c khng khng, khng mt khng nhiu.

77 | 9 . T h n h B

Tch dit l Nit Bn. Con s t khng cn nhp Nit Bn. Trong gi ny y, n ang l Nit Bn, n ang trong Nit Bn ri. m my cng vy, m my ging nh thuc v th gii hin tng, c sinh c dit, c ti c i. Nhng nhn cho k th m my ang an tr trong Nit Bn ti v bn cht ca n l khng sinh khng dit, khng ti khng i. Chng sanh cng vy, mnh thy chng sanh c sinh c dit, c ti c i, c cn c mt nhng nhn cho k th thy bn cht ca tt c chng sanh l khng sinh khng dit, khng ti khng i, khng cn khng mt. Khng phi i cho chng sanh cht i, i cho m my mt i ri mi c khng sinh khng dit m n khng sinh khng dit ngay trong gi pht ny. Cnh bt i hoi c ngha l khng cn phi i cho ci mt i, tiu dit hay hy hoi. Khng phi l khi m my khng cn na th n mi tch dit. Khi m my cn s s trc mt mnh th n tch dit ri. Ch nhp Nit Bn c th a ti s hiu lm l Nit Bn ngoi ta, ta cha trong Nit Bn. Nhng s tht th tt c cc php u an tr trong Nit Bn. Nit Bn tc l tch dit, l bn cht khng sinh khng dit, khng ti khng i, khng cn khng mt. Ci ta ang c ch khng phi ta ang i tm. Ta i tm Nit Bn, i tm tch dit th ging nh t sng kia i tm nc. Ngay trong giy pht hin ti sng l nc ri, n khng cn phi tm nc na. Nit Bn, tch dit, o, gic ng cng vy, n c sn ri. Ta trong Nit Bn, trong tch dit ri. Chng ta tng tng c b , c o, c s tch dit u v ta i tm n, l mt s sai lm rt ln. Chng ta ang an tr trong Nit Bn. Cnh bt i hoi l khng i ti s tan r ri mi tch dit, mnh tch dit ngay trong gi pht ny. Tch dit y khng c ngha l cht i. Tch dit y l vt thot c-khng, cn-mt gi l ng th tin th. ng th tin th l ngay trong lc by gi mnh l ci ri (you are already what you want to become). Ci a ti gio l v c.

78 | 9 . T h n h B

Khi thy s t l thy cc php hu vi, d cho cha n lc tn hoi cc php y vn nguyn l tch dit. Do khng vng vo nm bt hay rung b, do nng vo li y chy vo c bin tt b nh. y l phng tin quyn xo a ta vo s chng ng. Tt b nh, ting Phn l sarvajna, dch l nht thit tr, l i tm ci v vi, ci tch dit, ci bt sinh bt dit trong ci c sinh c dit. B ngoi n trng nh c sinh c dit nhng tip xc cho k th thy t tnh ca n l bt sinh bt dit. Chng ta hay dng m my, dng t giy hay dng ngn la v chng minh rng bn cht ca m my, ca t giy hay ca ngn la l khng ti khng i, khng sinh khng dit, khng c cng khng khng. N khng sinh khng dit, khng i khng ti, khng c khng khng ngay by gi ch khng phi i sau ny mi c. Cho nn ni, ti s nhp Nit Bn sau khi thn ti tn hoi, th tc ci lm! Do khng vng vo nm bt hay rung b. Ch nm bt hay rung b rt quan trng. Ta rung b th gii sinh dit chy theo nm bt th gii khng sinh khng dit. Ngay chuyn ta kt ri.. Ta rung b s t i tm vng l nh vy. Khi thy c ng th tin th (ng th l ngay trong tnh trng ny), by gi ta ang an lc ri, ta l ci ri, ng tm u xa na th ta khng c thi hoc rung b, chy trn hoc i tm bt. Khi bung b c hai thi rung b v tm bt ri th mnh c c duyn i vo nht thit tr (tt b nh). Ta thy c rng t v th n nay, tt c cc nhn thc in o u nguyn khng c tht th, gi l gic. Nhn thc in o l nhng ci thy ln ngc (upside down), trt u xung t. Tt c nhn thc in o nh c-khng hay cn-mt, nhng ci a ti thi rung b hay nm bt, nhng ci lm cho mnh bun, mnh lo, mnh am m..., nhng ci khng c thc th. Thy c iu gi l gic. Gic tc l b , l cu cnh ca mi th tr tu.

79 | 9 . T h n h B

10. Nhp Nit Bn

(Th nhp c nit bn) Nhp Nit Bn Kin s t d kim nh tng cu tn, phin no bt sinh. Ho x hin tin, tm am nh hi. Vng tng tn v ch bc bch, xut trin ly chng, vnh x kh nguyn, danh nhp Nit Bn. Th nhp c Nit Bn Khi nhn m thy c c hai tng s t ln vng u khng cn na th phin no khng cn sinh khi. D ci p hay ci xu ang c trnh by trc mt th tm mnh cng an nh bin (ln). Cc vng tng ht th khng cn g bc bch c ta na. Ta ra khi c trn ly v chng ngi, vnh vin b li ngun gc ca kh au, gi l th nhp c Nit Bn.

Khi nhn m thy c c hai tng s t ln vng u khng cn na th phin no khng cn sinh khi. Mi nhn, ta thy vng v s t khc nhau. Nhng khi nhn k, ta thy hai tng khng phi l hai tng ring bit. Ta khng phn bit tng tng v bit tng, thnh tng v hoi tng. Ta khng b tng nh la na th phin no khng cn sinh khi. D ci p hay ci xu ang c trnh by trc mt th tm mnh cng an nh bin ln. Khi ta thy c bn cht khng d cng khng sch, khng thm cng khng bt, khng xu cng khng p. V vy tm ta an, khng chy theo mt ci v rung b ci khc. Ci g cng mu nhim, ch th mu nhim, i tng cng mu nhim. Ch th v i tng khng phi l hai ci tch ring vi nhau. Cc vng tng ht th khng cn g bc bch ta c na. Ta ra khi c trn ly v chng ngi, vnh vin b li ngun gc ca kh au, gi l th nhp c Nit Bn (vng tng tn v ch bc bch). Bc bch l p buc.

80 | 1 0 . N h p N i t B n

Xut trin ly chng. Chng l chng ngi, ra khi nhng rng buc v ri b nhng chng ngi. Vnh x kh nguyn l vnh vin bung b, thot khi ngun gc ca kh au. gi l nhp Nit Bn. Nhp Nit Bn l do ci thy ca mnh ch khng phi do hai chn mnh i v. Chng ta khng cn phi i u ht, ch cn thy m thi. By gi chng ta thm vo mt chng na l chng Thc tp ba qun. Tng Hoa Nghim c php mn tam qun ti v nu a ra mt tc phm m khng a ra phng php qun tng c th th hi thiu. Ti ngh thm hai chng nn mi thnh mi hai chng.

81 | 1 0 . N h p N i t B n

11. Hnh tam qun

(Thc tp ba qun) Tam qun ca Hoa Nghim l: chn khng qun, l s v ngi qun v chu bin hm dung qun.

Chn Khng qun

Cc php khng c tht tnh tc l khng c mt c lp ngoi duyn khi. Cc php khng c tht tnh cho nn sc chnh l Khng. Nhng ci Khng ny khng phi l on khng v do c Sc v Khng u v ngi. l Khng qun. iu ny l ci chng ta c th lm c. V d khi nhn vo mt bng hoa ta thy cc duyn ti vi nhau lm ra hoa. Nu ta b kt vo hoa nh mt thc ti ring bit th ta s kh au. V vy khi nhn mt bng hoa tuy rng hoa c nhng n khng th no c mt ngoi nhng duyn lm ra hoa. Khi ly ht ging, thi gian, khng gian, t hay ma ra th hoa khng cn l hoa na. Ta ch cn nh nh vy thi ch khng c ngha l khng c hoa. Bng hoa r rng c nhng m c theo kiu duyn sinh. V vy cho nn gi l chn khng. Khng y khng c ngha l khng c, n c s s , nhng n khng c nh mt thc ti c lp, bn b, ring bit. Bng hoa l sc v sc l khng. Khng khng c ngha l khng c (on khng) m l chn khng. N va l khng, va l sc. Ti l khng m ti cng l sc nn gi l sc khng v ngi. Thy nh vy th an n, cn thy n nh mt thc ti c ring ngoi l ta b kt. Hm trc chng ta c a ra v d mt n ong gm nhng con ong c bit n vi nhau. Khi n ong lm vic, ngi ta thy chng hnh x nhp nhng ging nh trong mt c th. Cng nh nhng t bo trong c th ca mnh. Trong c th mnh c hng t t t bo khc nhau, loi, nhng khi nhng t bo lm vic chung th ging nh c mt ch th, mt ci ng m thi.

82 | 1 1 . H n h t a m q u n

Mt n c ngn con li di nc. Ton l nhng con c c bit nhng li rt ti tnh. Khi cn chuyn sang tri hay sang phi th tt c u chuyn mnh ging nh c mt ci ng, mt ng ch iu khin vy. iu c ch khng phi khng! Bng hoa cng vy, n c ch khng phi khng. Nhng ta ng b kt v ngoi nhng con c kia th khng c n c u! Nhng con ong u l nhng con ong c nhn, nhng khi n lm vic chung th thy r rng n nh l mt c th. Nhng t bo trong c th ta, mi ci c v tr ca n, nhng n lm vic lm sao m ta c cm tng l c mt ci ng, mt ci sc. Ci sc ta khng nn b kt vo. Ta bit n khng c mt s c mt c lp ngoi nhng yu t lm nn n. C mt ci ng, c mt ng , mt b , mt c nhng ci c l ci c o (virtuel), v ta gi tn n c (nominal, une existence nominale). Ta gi l hoa hng, l Hlne, l Jacques. Nhng ngoi nhng yu t lm ra n nh ng b, t tin, cha m, cm o, s gio dc th khng c ci . Bn cht ca n l chn khng. Khng phi i n khi tn ri ri th bng hoa mi l khng. N l khng ngay trong giy pht ny. ng th tin th. ng th l ngay by gi. Ngay by gi n l khng ri. N va l sc va l khng. Sc v khng khng chng i nhau. gi l Khng qun. Khng qun gip ta khng b kt vo ci khng i vi ci c, cho ta thy c mi lin h sc-khng r hn. Sc vi khng l mt; th, tng, hnh v thc cng vy.

L s v ngi qun
Th v tng nng nhau cng nh vng v s t nng nhau m thnh lp, m bin hoi, m tng tc, m tng phi. C hai u dung nhau v ngi, gi l l s v ngi qun. Qun chn khng tc l qun sc v khng v ngi. Qun th hai l qun s v l. Th (l) v tng (s) nng nhau m thnh lp. Nu khng c s th khng c l. Nu khng c hin tng th khng c bn th m khng c bn th th khng c hin tng. Hai ci nng

83 | 1 1 . H n h t a m q u n

nhau m thnh lp nh tay phi v tay tri; hai ci nng nhau m bin hoi, m tng tc tng phi. Tuy cng c mt thnh tng, cng trong mt ci tng tng l hoa, nhng m my vn cn l m my, cn ma vn cn l cn ma. Khi nhng ci ti vi nhau lm thnh mt tng tng th n l nhau. Nhng trong khi l nhau, n vn cn quyn c l n. Mnh ti vi nhau lm thnh tng thn, nhng trong tng thn, mnh vn cn c l mnh. l tng tc, l l nhau. Tng phi l khng l nhau. Ngha l mnh vn c l mnh. Th v tng, hai ci lun lun nng nhau hoc thnh lp, hoc bin hoi, hoc tng tc, hoc tng phi, nhng lun lun dung nhau v ngi. Ci ny khng lm chng ngi ci kia. l phn th hai ca tam qun gi l l s v ngi qun.

Chu bin hm dung qun

Ci ln v ci b tng dung (hm cha nhau), ci mt v ci nhiu tng tc (l nhau, ti l anh v anh l ti), s bin nhip v ngi v s giao tham t ti, l chu bin hm dung qun. Ci mt trong ci nhiu, ci nhiu trong ci mt. The whole is integral in the part, the part is integral in the whole. Ci ln nm trong ci b, ci b nm trong ci ln. Ci mt v ci nhiu l nhau. Phn th ba ca ba php qun nm trn bnh din s s v ngi php gii. Chu hay chu c ngha l khp ht, khng c ch no khng c. Chu bin l ch no cng c mt. Ci ny m ly c tt c ci kia, ci kia m ly c tt c ci ny. Hm l m ly, dung l cha ng. Ci ny m ly ci kia, ci kia m ly ci ny. iu ny tng ng vi ci m David Bohm gi l the implicated order tc l trt t ni nhip. Nhn vo mt ci th thy c tt c cc ci, ti v ci mt cha ng ci tt c. Ci ln cha ng ci b v ci b cha ng ci ln.

84 | 1 1 . H n h t a m q u n

Mnh thm vo hai chng nn Kim S T Chng c n mi hai mc. Thy Php Tng mun ci g cng mi cho trn, cho p. V vy khi vit Hoa Nghim Bch Ngha Hi thy a ra mi chng v mi chng c mi on. Mi chng nhn mi on nn thnh mt trm on v vy nn gi l bch mn. Huyn mn mi c mi cnh ca, cn bch mn thy Php Tng lm ti mt trm cnh ca. Chng ta quay li phn Lun bn v nm gio. Mc Lun bn v nm gio mt th gi nhiu ti v khi ni v nm gio th phi ni v mi tng. Chng ta c c hi nhn li s pht trin ca t tng Pht gio.

85 | 1 1 . H n h t a m q u n

12. Lun ng gio

(Lun bn v nm gio)

Gio th nht: Ngu php thanh vn gio

Ngu php thanh vn gio Gio th nht: Ngu php thanh vn gio S t tuy l mt php do nhn duyn sinh khi v i qua sinh dit trong tng pht giy, nhng tht ra khng c tng s t nm bt. Ci ny tng ng vi gio l (thin cn) ca thanh vn.

Nht, s t duy th nhn duyn chi php, nim nim sinh dit. Tht v s t tng kh c. Danh Ngu Php Thanh Vn Gio.

Con s t l mt vt do nhn duyn lm pht hin. Nhn duyn chi php tc l mt php ca nhn duyn, do cc nhn v cc duyn lm biu hin ra. Nim nim sinh dit tc l thay i, bin chuyn trong tng giy. Tht ra th khng th nm bt c tng ca n, khng c tng s t c th nm bt c. gi l gio l ca hng thanh vn ang cn cha hiu c bn cht cc php. Ngu php thanh vn tc l hng thanh vn cn cha hiu c bn cht cc php. Trng phi gio l ny c i din bi mt b phi tn l Hu B. Hu B l mt trong hai mi b phi o Bt c thnh lp sau khi Bt nhp dit. Sau khi c Th Tn nhp dit c khong mt 140 nm, o Bt chia ra thnh nhiu phi. T hai phi phn ra thnh hai mi phi. Hu B l mt trong nhng phi . Hu B hay ni cho ng hn l Thuyt Nht Thit Hu B ch trng rng tt c u c, nht thit hu l tt c u c, ting Phn l Sarvstivada (vad l thuyt, asti l hu, sarva l nht thit).

86 | 1 2 . L u n n g g i o

Tng phi ny ch trng mt gio l c th gi l Thc ti lun (realism), ch trng rng "qu kh c, hin ti c, tng lai cng c". Nht thit hu tc l tt c u c (sarva l tt c, asti l c, vad l ch trng). Chng ta bit Hu B pht sinh t Thng Ta B. Sau khi Bt nhp dit chng 140 nm sau th c s phn phi, chia lm hai ngnh: bo th v tin b. Ngnh bo th l Thng Ta B, ngnh tin b l i Chng B. i Chng B (Mahsnghika) ng hn Thng Ta B (Sthaviravda). Hu B l hu du ca Thng Ta B. Chng ta bit s nh vy thi, sau ny chng ta s hc tip. Hu B ch trng tt c u c, khng phi c nh mt ton th m tt c c khp ni khp chn trong thi gian v khng gian, cho nn c khi gi l Phim thc ti lun (panrealism). Phim thc ti l mt danh t trit hc dng m t gio l ca Hu B. Phim l nhiu ci v bao trm ht. Hu B ch trng tt c u do duyn sinh (iu ng vi truyn thng o Pht) v n sinh dit trong tng giy pht. Gio l ca Hu B gi rt vng gio l st na sinh dit tc l sinh v dit trong tng giy pht. N c, nhng sinh dit trong tng giy pht cho nn gio l ny rt trung thc vi gio l v thng, thay i tng giy, tng pht. N c, nhng khng c tnh cch chc thc. Cc php u do duyn sinh v st na sinh dit. Gio l ny cng chnh thng, khng phn li gio l nguyn th ca o Bt. S t th nhn duyn chi php, nim nim sinh dit. Tht v s t tng kh c: S t tuy l mt php do nhn duyn sinh khi v i qua sinh dit trong tng pht giy nhng tht ra khng c tng s t nm bt. l ni v v ng, cng c ni khng c t tng trong . Khng c t tng c ngha l v ng. Nhng im ch trng ca Hu B ph hp vi gio l cn bn ca o Bt tc duyn sinh, v thng, v ng. Nhng Hu B ch trng rng c, tuy l c mt cch duyn sinh, v thng, v ng nhng vn c nn tng Hoa Nghim cho rng ci thy ca Hu B l ci thy ca thanh vn, cha c su sc lm, cha thy c bn cht cc php. Hu B vn

87 | 1 2 . L u n n g g i o

dng ch hu, tc l c, iu cha ng. Bn cht ca cc php l khng. Tiu tha l Thanh vn tha, i tha l B tt tha. Ni cc php l c nhng c vi tnh cch duyn sinh, v thng, v ng l kh ri. Nhng tng Hoa Nghim cho y l gio l thanh vn, cha phi l gio l i tha nn kt lun l ci thy ang cn cn. Cc v thanh vn cha thy c bn cht cc php, nn gi l ngu php thanh vn. Ngu php l cha hiu thu c cc php. Trong bn ting Vit, chng ta sa li mt cht: S t tuy l mt php do nhn duyn sinh khi v i qua sinh dit trong tng pht giy, nhng tht ra khng c tng s t c th nm bt. Ci ny l ci thy ca cc v thanh vn cha hiu c tht s bn cht ca cc php. Bn cht cc php l khng m cc thy ni l c.

Gio th hai: i tha th gio

i tha th gio Nh, tc th duyn sinh chi php, danh v t tnh, trit duy khng, danh i Tha Th Gio. Gio th hai: i tha th gio Cc php do duyn sinh (m c) y u khng c t tnh, trit l Khng, l th gio i tha (gio l i tha lc ban u, s k i tha).

y ni v gio l ca Bt nh, gio l ca Tam Lun Tng m c trng l duyn sinh, l v t tnh, l khng c s c mt ring bit (no self-nature). Ch t tnh rc ri, kh v tru tng. T tnh l svabhva (self-nature). Chng ta ng b lc vo th gii tru tng. T tnh l s c mt ring bit. Nh hoa hng do cc duyn m sinh ra, m biu hin ra. C ht hoa hng, c t, c nc, c mt tri, c phn, tt c nhng iu kin lm ra hoa hng th hoa hng l do duyn sinh. Tt c mi ngi u ng l hoa hng do duyn sinh.

88 | 1 2 . L u n n g g i o

Gio th nht ni hoa hng tuy l do duyn sinh nhng m hoa hng c. Gio th hai ni hoa hng v do duyn sinh nn hoa khng th c mt ring bit ngoi nhng duyn (they dont have a separated, an independent existence). Ngoi duyn th hoa khng c, nn ni hoa khng c t tnh. T tnh l ci ta ring. By gi, mi khi nghe ni khng c t tnh th chng ta tm hiu l khng th c s c mt ring bit c. Nhn vo trong con ngi ca chng ta, chng ta thy t tin, cha m, ng b, t nc, cm go, vn ha, gio dc... Ngoi nhng ci th lm g c ta? Ta l tt c nhng ci . Nu i tm ta ngoi nhng ci th khng c. chng qua l ci hiu su v v ng. V t tnh c ngha l v ng. Khng c t tnh l khng c ci ta ring ra ngoi. Mnh ch l nhn duyn, tt c nhn duyn lm ra mnh. Mnh khng phi l ci g c ngoi nhn duyn. Ci c l ci c gi, tht ra n l khng (chn khng). y l s pht trin u tin ca gio l i tha: Cc php khng c t tnh, cc php l khng. Nhng i tha ny ch l i tha bui ban u, cha su lm cho nn chng ta c gio th ba.

Gio th ba: i tha chung gio

i tha chung gio Tam, tuy phc trit duy khng bt ngi, hu huyn uyn nhin. Duyn sinh gi hu, nh tng song tn. Danh i Tha Chung Gio. Gio th ba: i tha chung gio Tuy cc php trit l Khng nhng iu khng lm tr ngi cho cc php nh huyn. Hai tng duyn sinh v gi hu vn c th c mt song hnh vi nhau. Ci gi l chung gio i tha.

Tuy cc php l khng nhng cc php vn c. Nu b nhng ci mnh cho l khng th khng cn g na. Khng, khng c ngha l hon ton khng c g. Khng y khng phi l on khng. Khng c ngha l khng c t tnh ring bit.

89 | 1 2 . L u n n g g i o

 y i thm mt bc na: Tuy cc php trit l khng nhng iu khng lm tr ngi cho cc php nh huyn. Hai tng duyn sinh v gi hu vn c th c mt song hnh vi nhau. Cc php l duyn sinh nhng cc php l c, v chng ta ch cn nh l n c mt cch h gi. Nu ni cc php hon ton l khng l khng ng. Bng hoa c ch khng phi khng, nhng n khng c ngoi nhng duyn sinh ra n. Nh c nh vy th thy c tnh cch gi hu ca bng hoa v ta khng b vng vo . Hai tng duyn sinh v gi hu vn c mt song hnh vi nhau, khng chng i nhau. Trc th ni l khng i vi hu, by gi khng vi hu ha gii vi nhau. l i tha chung gio (i tha lc kt cuc), m i din l kinh Lng Gi, Lun Khi Tn, v t tng Nh Lai Tng. Ban u ni cc php l c, bc th hai ni cc php l khng, ti giai on th ba ni tuy cc php l khng nhng khng phi l trng rng. Khng ny vt thot c v khng thng tnh. Ci khng ny vn i i tuyt ho vi ci gi hu. Ngoi gi hu, i tm khng khng c! Ngoi tng s t, i tm vng khng c! Tuy s t l gi nhng s t ng thi l vng. y l s t vng, nu b s t i th chng ta b vng lun. n nn ny lm bng sp. Hnh tng nn l gi hu m sp l c tht. B n cy i th cng khng c sp, b sp i cng khng c n cy. Hai ci khng chng nhau, n c th i i vi nhau. y c s ha gii gia hu v khng. Duyn sinh gi hu nh tng song tn: Hai tng duyn sinh v gi hu tn ti bn nhau c. Tuy phc trit duy khng bt ngi, hu huyn uyn nhin: Tuy cc php trit l khng nhng n khng ngn ngi ta thy cc huyn hu ang c mt. Cc php l c, nhng c mt cch gi to, gi l huyn hu.

90 | 1 2 . L u n n g g i o

Gio th t: i tha n gio

i tha n gio T, tc th nh tng, h ot lng vong. Tnh ngy bt tn, cc v hu lc. Khng hu song mn, danh ngn tuyt l. Th tm v k, danh i Tha n Gio. Gio th t: i tha n gio Hai tng duyn sinh v gi hu y tng ot v tng vong (tr kh nhau v tiu dit nhau) lm cho c tnh thc v ngy tng khng ci no cn li. C hai u mt ht nng lc, c Khng v hu u tiu vong, con ng danh t v ngn thuyt b ct t, tm khng cn ni nng ta v nm bt. l n gio i tha (gio l i tha n ng).

n l con ng tt, i rt mau, khng tri qua nhiu thi gian. on ny nhm ti Thin. Hai tng duyn sinh v gi hu tng y ot v tng vong (tr kh nhau v tiu dit nhau). Hai tng i i vi nhau. Nhng nhn vo ci ny mnh khng thy ci kia v nhn vo ci kia mnh khng thy ci ny. Duyn sinh tc l khng v khng tc l gi hu. Nhng danh t v nim c th tr thnh chng ngi. Nu chng ta b kt vo danh t th ta c quanh qun mi khng ra c. Cho nn phi c con ng siu vit danh t v trc tip kinh nghim thc t th chng ta mi vt thot c tnh thc v ngy tng. Tnh thc l nhng nhn thc sai lm, mang nng nhng vng tnh ca con ngi. Chng ta em tnh thc nhn th gian nn khng thy c th gian. Cn ch Bt v ch t s khng em tnh thc m em tu gic nhn th gian cho nn thy c th gian. em tnh thc m nhn th nhng ci m ta thy l nhng ngy tng, khng phi l s tht. Ngy tng l nhng tng gi di. Bit c nh vy th ta vt thot c c tnh thc v ngy tng. Lc , ta khng kt vo danh t c cng khng kt vo danh t khng (hu v nh vong). V vy cho nn con ng danh t v ngn thuyt b ct t (ngn ng o on).

91 | 1 2 . L u n n g g i o

Ta nn bit rng trong thi i ca thy Php Tng, Thin tng ang c thnh hnh rt ln. Thin tng ch trng: Ngn ng o on, tm hnh x dit, tc l con ng ngn ng b ct t, khng ni c na. Nhng danh t nh l c, khng, diu hu, chn khng v nhng nim nh l c-khng khng cn c nng lc b buc. C khng v hu u tiu vong (hu v nh vong). Thin l trc tip tm truyn tm. ng i no v ca thc khng cn na (tm hnh x dit). Ging nh xe la chy trn ng ry, by gi ly ng ry ra th xe la ht i c. Con ng ca ngn ng, ca nim b ct t ri! l ch trng ca Thin. Thin ni: Cc anh ni c ri ni khng. Ni va c va khng ri ni khng c cng khng khng. Ti mun vt ra khi mi ci ! l gi l i tha n gio. n c ngha l khng phi i qua con ng ca trch php (investigation of dharmas).

92 | 1 2 . L u n n g g i o

Gio th nm: Nht tha vin gio

Nht tha vin gio Ng, tc th tnh tn th l chi php, hn thnh nht khi. Phn hng i dng, khi tt ton chn. Vn tng phn nhin, xm nhi bt tp. Nht thit tc nht, nht tc nht thit. Nhn qu lch nhin, lc dng tng thu. Quyn th t ti, danh Nht tha vin gio. Gio th nm: Nht tha vin gio Khi tnh thc khng cn v th tnh hin l th tt c tr thnh mt khi hn n bt phn. i dng c trng by (vi tt c nhng chi tit mu nhim ca n) v ni no i dng c trng by nh th th ci ton chn cng c hin l. Mun vn hin tng c trnh by mt cch giu c, cc hin tng tham d vo nhau m vn khng nh mt c tnh ca chng. Ci tt c cng l ci mt (ci tt c nm trong ci mt), c hai u l v tnh. Ci mt cng l ci tt c (ci mt nm trong ci tt c), nhn qu hin nhin (r rng). Lc v dng ca ci ny v ci kia thu nhip nhau, v s co dui (contraction and expansion) ca chng xy ra mt cch t ti. gi l vin gio ca nht tha (gio l trn y ca Pht tha).

Vin gio tc l gio l trn y, khng th i xa hn c na (the Rounded Doctrine). Nhng ni trong phn nm ny chng ta hc ri nh tng tc, tng nhp, chu bin hm dung v.v... Hoa Nghim Tng tha hng gio l v s thc tp ca cc tng phi khc nh l Tam Lun Tng v Thin Thai Tng. Tam Lun Tng l mt tng phi c thnh lp trn c bn ca ba b lun l Trung Lun, Bch Lun v Thp Nh Mn Lun. Thin Thai Tng c thnh lp cn c trn gio l Bt Nh rt nhiu v cng c gio l ca Php Hoa. Ni n Thin Thai Tng th phi nh n Trung Lun v kinh Php Hoa. Phng php ca Thin Thai Tng vi ba

93 | 1 2 . L u n n g g i o

php qun: qun Khng, qun Gi v qun Trung. Chng ta s c c hi i su vo ba php qun . Ba php qun vin dung, tc l ci ny nm trong ci kia ch khng phi l bc th nht ri ti bc th hai, bc th ba. Ngoi s nh hng ca Tam Lun Tng, Thin Thai Tng v Thin Tng, Hoa Nghim Tng cng b nh hng rt nhiu ca Php Tng Tng (Duy Thc Tng). Chng ta bit thy Huyn Trang qua n v ti mi lm nm. Ngi hc c rt nhiu kinh in v thu thp c rt nhiu gio l Duy Thc. Khi v nc, ngi c sng tc mt b sch gi l Thnh Duy Thc Lun. Ngi dch rt nhiu kinh v nhiu b lun. Ch Thnh c ngha l Tp i thnh tc l gom li ht. Trong khi ngi tu vin Nalanda, tiu bang Bihar th mt trong mi v i lun s ca Duy Thc cn sng, l thy Gii Hin (Slabhadra). Thy Gii Hin lc c trm tui ri. Thy Huyn Trang c trc tip hc vi thy Gii Hin. Thy Gii Hin k li nhng lun chng, nhng gio l v quan im ca nhng i lun s khc ca Duy Thc. Cc v c nhn xt ring, ci thy ring v Duy Thc. Trong Thnh Duy Thc Lun, thy Huyn Trang c ghi li kin ca mi v i lun s. Tuy ni l ca mi v i lun s nhng ca thy H Php (trc thy Gii Hin) bao trm rt nhiu. Tc phm Thnh Duy Thc by gi vn cn v c dch ra ting Anh v ting Vit, chng ta c th tham cu. C nhiu bn gii thch Thnh Duy Thc Lun nh bn Thnh Duy Thc Lun thut k. Thy Huyn Trang c mt ngi t rt gii l thy Khuy C. Chnh thy Khuy C ng ln thnh lp mt tng phi mi gi l Duy Thc Tng hay Php Tng Duy Thc Tng. Thy Khuy C c a ra mt ti liu trnh by, lit k din tin ca t tng Pht gio. Thay v a ra danh sch nm gio th thy a ra danh sch tm gio, tm khuynh hng gio l trong lch s t tng o Bt. Thy Php Tng nghin cu t liu ca thy Khuy C v a ra nm gio cho vn tt. Nhng Hoa Nghim Tng cng c trnh by

94 | 1 2 . L u n n g g i o

mi gio. Chng ta hc nm gio, by gi chng ta hc mi gio ca tng Hoa Nghim.

95 | 1 2 . L u n n g g i o

Mi gio ca tng Hoa Nghim

Mi gio (Thp gio) l mt t liu trnh by tin trnh din bin ca t tng Pht gio ngay t u cho n by gi, tc l lch s pht trin ca t tng Pht gio. Hc v Hoa Nghim th chng ta phi bit s qua v Thp gio. Trong Thp gio, ch trng u l:

1. Ng php cu hu
C mt trng phi o Bt cho l php c m ng cng c. Ngi ta ly lm l, ti sao trong o Bt li c mt trng phi ch trng php c tht m ng cng c tht? Trong khi c Th Tn ni khng c ng, m c mt trng phi kh mnh ch trng l c ng. Trng phi ban u gi l Vtsputrya, sau tr thnh Sammitya, ting Vit gi l c T B. Mt trng phi o Bt m ch trng c ng th c lm cho chng ta ngc nhin khng? c phi l Pht t hay l mt th ngoi o? C nhiu ngi cho phi ny l ngoi o ch khng phi l o Bt. Ngoi o l Tthakara. C ngi ln n gio on ny khng phi l o Bt tht s. N l ngoi o. Ti v n ch trng c ng trong khi Bt dy v ng. Khi thy Huyn Trang qua n vo th k th by th thy thy gio phi ny rt ng. Theo hi k ca thy Huyn Trang, hi n c 260 ngn thy tt c, m s ngi theo c T B l 66 ngn thy. C ngi ni h cng l Pht t, cng gii thot, cng gic ng c nn chng ta phi tm hiu coi h ch trng g? H ch trng c ng, c con ngi. H em bng chng trong kinh Bt dy ra. V d nh trong kinh Tng Chi B (Ekottargama, Ekottarnikya) 1.22, c Th Tn c ni: Ny cc v t kheo, c mt ngi khi xut hin trn i th em li hnh phc cho rt nhiu ngi. Ngi y l ai? Ngi y l c Th Tn, l bc A-La-Hn, l bc Chnh ng chnh gic. Trong kinh ni r rng l c pudgala, c ngi, c ng, c c Th
96 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Tn. Trong Tng Nht A Hm, phm th tm, kinh th hai cng ni: Nhc hu nht nhn xut hin th, i nhiu ch nhn, an n chng sanh. Vn h vi nht nhn? S v Nh Lai, A-La-Hn Tam miu tam b . Cu c ngha l c mt con ngi xut hin trn th gian, em li rt nhiu li ch cho nhn gian, em li rt nhiu an n. Ngi y l ai? Ngi y l c Nh Lai. Pudgalavda, l thuyt ch trng c con ngi, c ng. Cc tng phi, khi a ra ch trng ca mnh th lun lun trch kinh ra ni. c Th Tn ni nh vy th chng ti a ra ging dy ch khng phi chng ti ni chuyn trn tri! Phi c T B cng trch kinh ra, sau trch thm mt kinh na gi l kinh Trng m tc l kinh Gnh nng. Trong kinh c Th Tn ni: C mt gnh nng v c mt ngi ang mang gnh nng m i. Khi ngi thc mnh ang mang gnh nng kh lm th ngi dng li, t gnh nng xung v gii thot. l kinh Tp A Hm, quyn th ba, kinh th by mi ba. Bhara l gnh nng. Trng l nng, m l gnh, trng m l gnh nng. Bharahara l ngi mang gnh nng (m gi). Ch m cng c th c l am hay m. Nng gnh nng ln vai gi l th m (bharadna). ch bn ng, qung ln c m i. Chng ta i tu ng c di, ch bn ng, qung ln c m i. Phi i nh mt con ngi t do, ng gnh nng, ng c rc vo thn m kh! Khi gic ng, bung gnh xung th gi l x m (bharanikkhepana). Kinh ny rt ni ting. Cc v trong c T B ch trng c ng ni: R rng l c Th Tn ni c ci ta di dt, khi khng ch gia ng mang ln c. Gnh nng l nm th un v ta kh au v gnh nng . By gi mun gii thot th t gnh xung, ta b gnh nng i th tr nn mt con ngi gii thot. R rng l c gnh nng v phi c con ngi gnh ci gnh . l l lun. Tt c cc b phi, khi a ra mt ch trng th lun lun mun chng minh mnh l ng. H c hai cch chng minh, hoc trch kinh ra (kinh chng) hoc ly gio l ra (gio chng) m

97 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

chng minh. Sau khi dng kinh chng ri th phi dng l chng tc l dng l lun chng minh. Khi mt tng phi ch trng mt iu g, ni iu l ch thc Pht gio th phi trch kinh ra. Trch kinh ra ri th dng l lun ym tr cho iu . c T B cng lm nh vy. Trong kinh, Bt c ni, ngi gnh nng v gnh nng khc nhau. Nu khng c ngi gnh th khng l ci gnh t gnh ly n hay sao? Chuyn v l, v vy phi c ngi gnh nng. c T B mt mt dng kinh chng (trch kinh) v mt mt dng l chng. Ngi ta c rt nhiu l do chng minh ti sao phi c con ngi. Nu khng c con ngi th lm sao chng minh c lut qu bo? Ai gy ra bo v ai chu qu bo nu khng c con ngi? Ni chng o th phi c con ngi mi chng o c! Nu khng c con ngi th ai chng o? Nu thc tp t bi th phi c ngi thng v ngi c thng! C ngi c thng m khng c ngi thng th lm sao thng? Ni khng c ng, khng c ngi rt kh! L lun c ng rt l hp dn, n ph hp vi nhn thc thng thng ca con ngi. V vy trong s 260 ngn thy m c hn 60 ngn thy theo. Chng ta thy cng d hiu. Trc , ngi ta qu gio iu, ngi ta kt cng vo nhng iu Bt dy. i khi n tr nn cng gt rt l kh chu! Bt dy ci g th kt cng vo ci v ngi ta ni mt cch rt kh chp nhn. H i qu ! V d nh c mt thy ngi v c mt v i ngang qua hi: Bch thy, thy c thy mt ngi n b va mi i ngang qua y khng?. Thy tr li: Ti u c thy ngi no i qua u! Ti ch thy c mt t hp ca xng, da, tht, mng tay v.v.. i ngang qua y thi. Tc l thy c ni, thy khng thy ngi no ht, ch thy nhng duyn m thi. Thi gio iu, c chp lm cho ngi ta nh mt ni dung, tinh thn ca o Pht. Khi kt vo hnh thc, vo gio iu qu th ngi ta rt l kh chu, l nhng ngi bo th. V vy cho nn c s phn ng li v s phn ng ny rt c qun chng tn thng.

98 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Nhng c ngi ni, nu cc anh trch kinh ra nh vy th chng ti cng c th trch kinh ra chng minh c Th Tn ni l khng c ng. Anh trch c hai, ba on th ti cng trch c hai, ba chc on ni khng c ng. Trong Cu X Lun ca ngi Th Thn, chng cht l chng dnh hon ton nh ph thuyt c ng. ng v phng din kinh Trng m th thy tr li nh th ny: Anh ni l c mt gnh nng v phi c mt ngi gnh n. Nu khng c ngi gnh th khng c l ci gnh n t gnh n sao? Ti sao khng c? Ci gnh n t gnh n c! Thy phn tch: Khi nhn k trong tm hnh ca mnh th mnh thy nhng tm s nh tham, x v.v... Mnh ch thy nh th thi. C khi tm s tham biu hin ra v c ch th v i tng ca tm s . Tham l tham ci g? C ch th v i tng ca ci tham. Khi c tm s bung x th cng c ch th v i tng ca bung x. Mnh thy r rng l ch c nhng tm hnh thi, vng mc l mt tm hnh m bung x cng l mt tm hnh. Rt cuc ch c nhng tm hnh, ch c sc, th, tng, hnh, thc, ch khng c ngi gnh sc, th, tng, hnh, thc. Khng cn phi c ngi ng ring gnh ci . Chnh ci , gii thot cng n m phin trc cng n. Nhn vo ch thy nhng tm hnh thi. Mnh tng tng c mt ci ng ng ngoi th khng ng. Trong tm gio ca thy Khuy C a ra v mi gio ca thy Php tng a ra th bt u l gio c ng, c php. Nhng ch trng ca c T B khng n s m rt su. c T B ch trng ng khng phi l un m cng khng nm ngoi un, ti v c T B cng mun trung thnh vi gio l v ng. Gio l v ng ch trng un khng phi l nm nhm hp sc, th, tng, hnh, thc. Nm nhm l gnh nng, l th un (th l vng mc) trong c thn (sc). Vy th ng l ci g? Trc ht l ch trng: nm un ny l ng. Hnh thc u tin ca s chp ng l cho rng, ta l nm un. V iu Bt ni rt r: Nm un khng phi l ta. c T B ni: Ti khng ch trng nm un l ng ti v nm un sinh dit cn ng th khng sinh dit. Ti

99 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

theo ng li Bt dy, ti khng cho nm un ny l ng, ti khng ng nht ng vi un. Ci chp th hai: ng nm ngoi un, ng hon ton c lp vi un, ng khc v un khc. c Th Tn bc b c hai: Ng khng phi l un, ng cng khng phi c ngoi un. Bng hng khng phi l cc duyn lm ra bng hng nhng bng hng cng khng c ngoi nhn duyn lm ra n. c T B a ra mt l thuyt: Phi tc phi ly un ng. Ngha l mt ci ng khng phi l un m cng khng la un m c. Its not the skandhas but its not completely independent of the skandhas. Phi tc (un) c ngha khng phi l un, phi ly (un) c ngha khng phi ri un (not entirely separated from). Trong khi c nhng tng phi chia cc php ra lm hai loi, php hu vi (conditioned dharmas) v php v vi (unconditioned dharmas), th c T B (Vtsputrya) a ra mt phm tr th ba ca cc php. Phm tr th ba khng nm trong hu vi v v vi (phi nh t). Ci ng ni trn nm trong t th ba. N khng phi l hu vi cng khng phi l v vi; n khng phi l un cng khng hon ton nm ngoi un; n c mt s lin h g vi un nhng n khng phi l un. Cng ging nh la v ci, la khng phi l ci nhng la c lin h vi ci. Nu khng c ci th la khng chy c. c T B ni rt hay! Ng ging nh la, v un (thn mnh) cng nh ci. La c lin h no vi ci, vi nhin liu. N khng phi hon ton l ci nhng khng hon ton ri ci m c, n phi tc phi ly (khng phi l n cng khng phi khng phi l n). Tc l identical, ly l totally different. V vy c T B a ra thuyt tam t. C nhng php hu vi nh l hoa hng, m my; cc php v vi nh h khng, khng sinh khng dit. Ng khng phi hu vi, cng khng phi v vi. N khng phi l thn hnh ny ti v thn hnh ny tiu dit, sinh dit trong tng giy pht. Ng th khng nh vy, ng khng phi un cng khng tch ri ra un. N phi tc phi ly un, n c lin h rt c bit vi un.

100 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Trong Trung Lun, thy Long Th c mt chng ni v nhin v kh nhin (la v ci), rt hay. Nu qu v mun c nhng li qua li ca c T B v ngi Th Thn th nn c chng cht ca Cu X Lun. c T B cng ch ra gio l gi l ng php tng, tc l nm nhm s vt: qu kh tng (nhng ci dn cha li thnh ra qu kh), v lai tng (nhng ci dn cha v v lai), hin ti tng (nhng ci ang xy ra trong hin ti), v vi tng (nhng ci khng phi php hu vi) v bt kh thuyt tng. Ci ng ni y nm trong tng th nm l bt kh thuyt tng. Ci ng rt mu nhim, n c lin h ti qu kh, v lai, hin ti v v vi nhng n khng trong bn tng . N nm trong tng th nm l bt kh thuyt tng. Trit hc ca c T B su lm. c T B cng mun chng t l mnh trung thnh vi c Th Tn tc mnh khng b kt vo hai kin chp, ng l un v ng l ngoi un. c T B a ra mt l thuyt: Ci ng khng l un m cng khng l ngoi un. Khng th ni v n c nhng s tht l c mt ci ng. Ngi ta, ai cng thy gn gi vi l thuyt v ai cng cm thy hnh nh l c ci ng. Nu khng c ng th lm sao tu hnh thnh cng c? Lm sao thng yu hay ght b c? Nu khng c ng th lm sao tu chng c? Nu khng c ng th lm sao gii thch c qu bo? V vy cho nn gio l ny rt l hp dn tuy rng c ngi ni y l ngoi o (tthakara), khng phi l Pht t v h ch trng c ng. Trc ht, chng ta phi coi y l mt phn ng i li vi gio iu qu cng ca Thng Ta B. Thng Ta B lm sinh ra c T B ti v Thng Ta B qu cng ngt. By gi chng ta thy c nhiu thy cng cng ngt, rt kh chu. T cch ging dy n cch thc tp, n cng ngt, khng c s sng trong . Mnh hiu c T B l mt phong tro phn ng li thi c chp, gio iu, cng ngt ca mt s v tn tc trong Thng Ta B. c T B ra i sm hn Thuyt Nht Thit Hu B. c T B cng s dng kinh in, cng c gng trung thc vi c Th Tn, cng khng chp nhn ng nh

101 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

c Th Tn dy, khng chp nhn ci ta ng nht vi hnh hi ny, cm th ny. c T B khng ch trng c ci ta c lp ngoi un. Ci ta ng a v trung dung. N khng phi l un cng khng phi l khng phi un, gi l phi tc phi ly un ng. y l mt iu m qu v phi tm tm nim nim: Trong lch s o Bt c hai khuynh hng rt mnh, hai c vng c th gi l cm d (temptation). N rt l con ngi v n c th lm cho o Bt b bin hnh, cho nn mnh phi thng xuyn chng li hai khuynh hng . Khuynh hng th nht l: a. Thn thnh ha Bt c Th Tn vn l mt con ngi nh tt c chng ta. Nhng lun lun chng ta c khuynh hng mun tn th, sng bi, tuyt i ha ngi. i khi c mt tng phi cho c Th Tn l php v vi, thn th ngi l v vi, cm th ngi l v vi, nc tiu ngi cng v vi m phn ngi cng v vi, thanh tnh. c Th Tn khng c sanh, khng c dit, ci sinh dit ch l bin ha, ng thn ca ngi m thi, c Th Tn khng dnh g ti cuc i trc ny. H tc ot quyn lm ngi ca c Th Tn. Trong khi c Th Tn trc ht l mt con ngi, ngi khng ni ngi l mt thn linh. T mt con ngi m ngi thnh Bt v thnh Bt ri ngi vn l mt con ngi. Ngi vn i, ng, ni, ci. Khuynh hng mun tuyt i ha, thn thnh ha lm bin hnh c Th Tn. iu ny cng d hiu. Khi thng mt ngi th chng ta hay tuyt i ha ngi yu ca mnh: Ngi sao m p t trong ra ngoi, hin t trong ra ngoi! Khi thng thy th ta cng c th ni nh vy. Nht l khi thy cht ri th tha h m thn thnh ha thy! Ngi ta thng, ta lun lun mun thn thnh ha, tuyt i ha. Nu thng Bt th ni Bt l the perfect one. Tr tu ca Bt l cao tt, khng th cao hn c na, v thng chnh ng chnh gic.
102 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Ta khng tic li, c bao nhiu li hay, p ta u dng ht. Khi c ngi yu cng vy, c bao nhiu ch, bao nhiu danh t tt p, ta u dng lm mt bi th ca ngi ngi yu. i lm g c mt ngi nh vy? Ngi mnh yu l ngi duy nht trn i, p t trong ra ngoi, hin t trong ra ngoi. Khuynh hng ca con ngi l nh vy, cho nn chng ta cng i x vi c Bn S ca mnh nh vy. Ta mun tuyt i ha v thn ha i tng sng phng ca mnh. Chng ta tc ot quyn lm ngi ca c Th Tn. iu lun lun xy ra trong lch s 2500 nm ca Pht gio. Nhng ngi thy c th tm cch ngn chn li. Nhng ngn chn th rt l kh! Cun ng xua my trng l mt trong nhng c gng ca ti phc hi li quyn lm ngi ca Bt. Trong ng xa my trng ti ni v c Th Tn nh mt con ngi vi nhng kh khn, nhng kh au ca con ngi. Khi c ng xa my trng ngi ta cm thy gn gi vi c Th Tn ti v c Th Tn l mt con ngi. Nhng khi ng xa my trng c em ra lm phim th khng c d dng nh vy. ng gim c hng phim mun phim ny phi c s ym tr trn khp th gii. Nhng c nhng truyn thng Pht gio khng chp nhn Bt l mt con ngi, nh l truyn thng Ty Tng. V vy ang c nhng c gng lm Bt tr thnh ra mt v thn linh trn tri. Nu ngi ta theo ng ng xa my trng, lm phim theo tinh thn ca tc gi th Bt s hin ra nh mt con ngi. Cn nu v mun thnh cng trn phng din ti chnh m ngi ta em quan im c tnh cch thn linh tuyt i ha Bt th ch ca tc gi "ng xa my trng" b nh mt. V vy sp n thng t nm 2008 ri m cun phim cha i ti u ht. C mt s dn co, c khuynh hng mun din t Bt khc hn l mt con ngi. Chng ta lm n sao m by gi Bt qu xa cch vi ta. Bt u ch khng phi y. Trong khi , cc v gio s, cc v thin s, cc gio th ni ting trong lch s Pht gio lun ko ta v vi thc t. Nh thin s Lm T chng hn, thin s ni: Bt u? Bt

103 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

chnh l anh ! Ngi a ra l thuyt gi l bt nh. Bt v chng sanh khng phi l hai ci tch ri nhau. Trong lch s o Bt lun lun c nhng bc gic ng, nhng ngi thu hiu c chn l ca o Bt v c gng, gi gn, tranh u Bt cn l con ngi, khi phi b bin thnh mt v thn linh sng to ra v tr. Khuynh hng th nht rt l mnh trong con ngi. Nu chng ta khng cn thn th mai ny Bt s tr thnh Thng to ra mi vt. Hnh nh ca Bt T l gi na rt gn vi hnh nh ca to ha. Hnh nh ca php thn, ca bo thn l nh vy. l cm d (temptation) th nht. Cm d th hai l: b. i tm mt ci ng Bt dy v ng. Kh thy, kh nhn, kh thc tp qu! Mun thc tp cho d th t nht phi c ngi, c ng mi tu c. Khng c ng th ai tu? C gnh nng m khng c ngi gnh, khng l gnh nng t gnh n sao? V vy trong lch s 2500 ca Pht gio lun lun c c gng tm ra mt ci ng. Trong tt c cc tng phi Pht gio, mt mt ngi ta mun trung thnh vi gio l o Bt, mt mt li mun i tm mt ci g tng ng vi ci ng cho d hiu, d tu. i tha c A li gia thc m mnh hc trong D B Tng Lun Lun nm ngoi; c T B c phi tc phi ly un ng; Hu B c t tha tng tc, quan nim v c, v mng cn; Kinh Lng B c quan nim v cn bin un, v nht v un, v t thc; i Chng B c cn bn thc (mlavijnna); Chnh Lng B c qu bo thc; Thng Ta B (Theravda) c hu phn thc. Tt c nhng ci u mang mu sc ca mt ci ng. Gio l v ng rt kh hiu, kh tu, nhng l gio l ng mc nn tt c cc tng phi u m thm i tm mt ci tng ng vi ng v gi n di mt ci tn khc, nh Php Tng Tng gi n l A li gia thc. l cm d th hai. Hai khuynh hng , hai cm d rt mnh. Chng ta mun d thng vi c Th Tn, mun duy tr gio l nguyn th th phi ng gp vo vic chn ng li ci mun thn thnh ha Bt v tm mt ci tr hnh cho ci ng. Bi thc tp thin i ca mnh:

104 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Ch c th, ch c i Khng ngi th, khng ngi i rt ng theo tinh thn o Bt Nguyn Th. Chng ta n li: Trng phi u tin l trng phi Ng php cu hu. Trng phi ny chp nhn s hin hu ca ng v php. o Bt i Tha khng cng nhn s hin hu ca ng v php, ng khng c m php cng khng c. Trong khi , c nhng tng phi Pht gio ch trng, ng c m php cng c. Vy th nhng ngi ch trng Ng php cu hu c phi l Pht t hay khng? H c c hi gii thot hay khng, v h ch trng ngc li vi nhng iu c Th Tn ni. Khi nghin cu v gio l v s hnh tr ca nhng tng phi ny, chng ta thy rng h khng ngy th, h rt l su! H c trch dn kinh in ng hong. H trch kinh v dng l lun chng minh. Tng phi no cng phi s dng hai phng php kinh chng v l chng (demonstration by sutras and demonstration by reasons). Tt c nhng tng phi ch trng c ng, c php c gom li chung v gi l B c Gi La phi (Pudgalavda). B c gi la l ng, l ngi. Phi u tin c thnh lp l c T B (Vtsputrya). T ngy c Th Tn nhp dit, khong mt 140 nm sau , gio on chia lm hai phi l Thng Ta B v i Chng B. Thng Ta B tng trng cho gii bo th. i Chng B ng hn, tng trng cho gii cp tin. Khong 200 nm sau ngy c Th Tn nhp dit, t Thng To B c s pht sinh ca phi c T B (Vtsputrya), phi ny xut hin rt sm. Thy Huyn Trang khi qua n tu tp, thy s lng cc thy ch trng c ng v c php rt ng o, c 66 ngn thy trong tng s 260 ngn thy. T c T B sinh ra nhng b phi khc. Sau ny, c T B c gi l Sammitiy, tc l Chnh Lng B.

105 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Chng ta duyt qua ch trng ca phi ny. Ta thy cc thy cng dn chng kinh in rt hng hn, cc thy l lun rt vng chi. Cc thy ni: Nu khng c ng th ai tu, ai chng? Nu khng c ng th ai gii thot, ai to nghip v ai chu qu bo? Nu khng c ng th t bi h x u c ngha g? Ai thng? Ai c thng? V vy, khng c ng th chng lm n g c c. Gio l cng rt hp dn, n p ng li c ci nhu cu bnh thng ca con ngi, ci nhn thc thng thng ca con ngi, cho nn c nhiu ngi theo, nhiu ngi cng nhn. Thnh ra khng th cho h l ngoi o (tthakara), v h cng ch trng l h theo Bt. H ni trong gio l, Bt bc hai quan im v ng. Quan nim th nht l: ng tc l un. y l quan nim ca phm phu, tc l ngi khng c tu. Phm phu cho rng: un l ng, ta l ci thn ny, ta l cm th ny, ta l tm hnh ny, ta l nhn thc ny, ta l tri gic ny. l ci chp ca nhng ngi phm phu. c T B khng chp nhn iu . Phi ny rt trung thnh vi Bt, khng chp nhn quan nim: ci ta l un. Phi ny cng khng chp nhn quan nim th hai l: ci ta hon ton c ngoi un. Cc un nh sc, th, tng bin chuyn, tiu dit. Nhng ci ta khng bin chuyn, khng tiu dit, v vy ngi ta cho rng ci ta c ngoi un. Phi ch trng c ta ny ni: Chng ti rt trung thnh vi c Th Tn, khng chp nhn quan im ng l un. Chng ti cng khng chp nhn quan im ng l mt ci g c ngoi un. Chng ti ch ch trng "ng l mt ci g khng phi l un cng khng phi l ri khi un", tc l phi tc phi ly un ng. N c s lin h no vi un nhng khng phi l un, ging nh la v ci. Ng i vi un cng nh la i vi ci. La khng phi l ci nhng la c s lin h no vi ci (a certain kind of relationship with fuel). La t c nhng khng th ni la l ci hay la khng phi l ci. Nu khng phi l ci th ti sao n t chy ci c?

106 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Cc c m lun rt hay! Mi qu v c chng cui ca Cu X Lun ca ngi Th Thn, trong c ni v iu ny. Trng phi th hai l:

2. Ng v php hu
Ng v php hu l khng c ng nhng c php. i din cho trng phi ny l Hu B (Sarvstivda). Sarva l tt c, asti l c, sarvasti l tt c u c ht, vad l ch thuyt. Ch vad tng ng vi ch isme nh boudhisme, idalisme, communisme. Sarvstivda l ch thuyt ni rng tt c u c. ng v phng din thi gian th hin ti c nh ri m qu kh, tng lai cng ang c. Tam th tht hu, php th hng hu. Tam th tht hu c ngha l ba thi hay ba i u ang c tht. Php th hng hu c ngha l th tnh ca cc php lun lun c. Tng phi ny ch trng mt Thc ti lun (realism). Thi gian v khng gian l nhng ci c tht. Khng phi ch c hin ti l c tht th qu kh khng c na, m qu kh cng ang c. Tng lai cng ang c tht ch khng phi s c. Khi ti Lng Mai, chng ta nghe c on kinh: ng tm v qu kh. ng tng ti tng lai. Qu kh khng cn. Tng lai th cha ti. K thc gi an tr trong gi pht hin ti, th chng ta c khuynh hng cho rng gio l ca Lng Mai cng nhn ch c hin ti l c tht, qu kh v tng lai khng c, khuyn ngi ta ng chm m trong qu kh hay trong tng lai v an tr trong hin ti. Ging nh l Lng Mai theo ch thuyt ca i Chng B. i Chng B (Mahsnghika) ni, ch c hin ti l c cn qu kh v tng lai khng c. i Chng B l tng phi ch trng ch c hin ti, khng c qu kh, khng c tng lai. Hin ti hu th, qu v v th: Qu kh v v lai khng c, trong khi hin ti th c. l ch trng ca i Chng B. C nhiu b phi khc cng ch trng nh vy.

107 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Trong khi gio l ca Nht Thit Hu B (Sarvstivda) ni l hin ti c m qu kh, v lai cng ang c. Trc ht, cc thy chng minh bng cch trch trong kinh ra. Trong kinh c ni: Ny cc v t kheo, th no l sc? Tt c cc sc, th hay t, d chu hay khng d chu, l qu kh hay v lai u c th gi l sc.. Nh vy, c Th Tn cng nhn l c sc, v c sc trong qu kh v trong tng lai. Trong kinh c nhng cu nh vy. Trung B Kinh (Majjhima-nikya) ni: Ny cc v t kheo, sc l g? Tt c cc sc, hoc qu kh hoc v lai, hoc hin ti, hoc trong, hoc ngoi, hoc tt, hoc xu, hoc xa, hoc gn, tt c u gi l sc, th cng vy.. Cu kinh trong Trung B Kinh chng t l c sc. Khng nhng c sc trong hin ti m cn c sc trong qu kh v trong tng lai. Cc thy trch kinh ng hong gi l kinh chng. Cc thy trch trong Tp A Hm (thuc v Hn tng) cu ny: Nu sc trong qu kh khng c th ti u c khuyn cc t ca ti ng c vng vo sc qu kh, ti v c nhng v t ang m tng, ang nh tng sc qu kh. Nu sc qu kh khng c th ti u c cn khuyn qu v ng ngh ti sc qu kh . Sc tng lai nu khng c th ti u c khuyn t ng cu mong sc tng lai. Ti v c nhng t ca ti m tng, cu mong nn sc tng lai n c.. Cu trong Tp A Hm chng t rng sc c, n khng ch c trong hin ti m cn c trong qu kh v trong tng lai. V th, nn chng ti (Hu B) ch trng tam th tht hu, tc l ba i (qu kh, hin ti v v lai) u c. H cn trch thm mt cu na, c Th Tn dy r rng: Khi con mt chm vi sc trn th mi sinh ra ci thy.. R rng c con mt l cn, c sc trn l sc. Vy cc php c l ng. Cc thy trch dn khng bit bao nhiu l kinh chng minh rng cc php l c. Cc thy ch trng ng khng nh ri, khng c vn g v iu ny. Ai cng cng nhn cc thy trung thnh vi c Th Tn (ng v). Nhng cc thy ni php hu th cn phi xt li. V vy, cc thy dng kinh chng v l chng chng minh ch trng ca mnh l ng. Chng ta thy nhng l lun ny cng su lm ch khng phi tm thng. Tuy bn ngoi n c v nh l mt ralisme vulgaire, nhng k thc n rt l su.
108 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

By gi, ti mi qu v ngi trn xe hi hay xe la i. Thay v nhn pha trc hay pha sau th qu v nhn qua pha ngang. Chng ta nhn thy g? Chng ta thy hin ti. Ci ta nhn thy qua ca s l hin ti. Ta ang thy ci hin ti. Nhng ci hin ti lm g c nu ci tng lai khng c? Pha trc khong hai, ba chc cy s c sn ri. T t xe ti th ta thy l hin ti, ni tng lai cha c th lm sao c hin ti by gi. Tng lai c sn ri nhng chng ta cha thy, xe hi phi ti ch ri ta mi thy c. Tng lai c ri, nhng ti ta cha thy nn ta ni n khng c. Khi li xe, chng ta ch thy c vi cy s trc mt. Ta khng th ni vi cy s trc mt l c, cn vi trm cy s xa hn l khng c. Tng lai c sn ri, ti ta cha thy thi. L lun nh vy cng kh hay! y, chng ta dng hnh nh ngc li l tng lai i v hin ti. Sau khi pht hin thnh hin ti ri th n i v qu kh. N cn ch khng phi khng cn. Qu kh khng mt i u ht, n cn y nguyn . Ci qu kh ny, n s lm cht liu ch tc ra tng lai. cho d hiu th ti dng v d ca phim nh. y l mt cun phim v y l ch chiu phim. Phim i ra t mt ch (ch tng trng cho tng lai) ri i v mt ch (ch tng trng cho hin ti) v mnh thy hin ti hin ra trn mn nh. Khi n i lt qua trn mn nh ri th n i v qu kh. Qu kh , sau khi nhi nn, chn ri th tr thnh tng lai. Ty theo cch ta x l hin ti m ta c tng lai ti, ri n bin hnh tr thnh qu kh. Tt c nhng thn nghip, nghip, khu nghip ca mnh i theo dng ny ri ngy mai n tr thnh tng lai. Tng lai hin ra cho mnh hng. Ri mnh x l hin ti nh th no , mnh thay i hin ti c mt qu kh p hn. Nh cht liu ca ci qu kh m mnh lm li mt tng lai mi. y l ng ca thi gian. Tng lai chy ti hin ti v hin ti i v tng lai v n chy nh vy. Khng phi ch hin ti ang c m qu kh v tng lai cng ang c. S khc bit gia cun phim v cuc i l: Cun phim c chy bao nhiu vng th cng chng hnh nh, cn con ngi th iu khin,

109 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

x l c qu kh v hin ti. Con ngi c th thay i c tng lai khi n thnh hin ti. Ty cch tip x m ta c th thay i c nghip ca mnh. Ta to ra nghip lnh, nghip tt sau ny tng lai c p. X l hin ti kho lo cho hin ti tr thnh qu kh. Qu kh l trng mc tit kim (bank account) ch qu kh khng phi l khng c. Tt c nhng g ta ni, ta lm, ta ngh, l nhng nng lng ta ch tc ra. N i qua nhng n khng mt. N cn di tnh cht nghip (karma). l trng mc ngn hng ca ta. Ta b vo trong nghip ca ta. Nu ta x s kho lo th ta b vo trng mc nhng ci rt tt. Cn nu ta st, o, dm, vng, th trong ngn hng ca ta ch ton l rn c, cht c m thi. Ri sau ny n thnh ra tng lai th ta lnh . Ch trng "qu kh cng c, tng lai cng c, hin ti cng c" cng c chp nhn mt cch d dng. V d bui ti, i trn b sng, chng ta khng thy c sng m. Nhng vo bui sng, i trn b sng Garonne th ta thy sng m y ht. Sng m t u m ra? N khng phi t trn tri i xung u, n nm trong khng kh. Bui chiu tri m nhng c hi nc trong khng kh. Hi nc i ngang qua mt nc, ti m mt nc lnh nn hi nc thnh sng m. Sng m khng phi t khng m tr thnh c, n t hi nc c sn t chiu hm qua m tr thnh c. Lc ta khng thy c sng m nhng hi nc c sn ri. Chng ta khng thy qu kh nhng k thc, n c . Trong hin ti, c nhng ci ta khng thy, nhng ta khng th ni l n khng c c. Bui sng, i trn b sng Garonne, ta thy c sng m trn sng th ta bit rng n l s tip ni ca hi nc ngy hm qua. Hi nc, ta khng thy c v n l mt loi kh (gas). Khi tr thnh sng m th n c lm bng nhng ht nc li ti nn ta thy c. Ci m ta khng thy c, ta ng ni n l khng c. Tng lai ta cha thy c, ta ng ni n khng c. Qu kh ta khng thy na, ta ng ni n khng c. Qu kh, tng lai vn c . Nu khng c qu kh v tng lai th lm g c hin ti? L lun ny rt sc bn!

110 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

C mt tng phi gi l Ha a B (Mahsaka), ban u, cng theo i Chng B ch trng ch c hin ti, khng c qu kh v khng c tng lai. Hin th hu th, qu v v th. Qu v v th c ngha l qu kh, v lai khng c. Nhng tri qua thi gian 100 nm sau, nhng ngi ca phi chuyn qua kin ca Hu B, ch trng Tam th tht hu, c ngha l cc v b chinh phc bi cc thy bn Hu B. Ha a B c s k v hu k ca n. S k, ch trng ch c hin ti, khng c qu kh, v lai. Nhng con chu sau ch trng c qu kh, c tng lai. H chu nh hng ca Hu B. Hu B (Sarvstivda) l mt tng phi kh ln. Sau thi k ca vua A Dc, h di ln min Bc, vng Ca thip di la tc l Kashmir v lp cn c trong khong mt ngn nm. Cc thy ca tng phi ny sng tc ra khng bit bao nhiu tc phm v Lun tng, trong c mt b lun v i l T B Sa Lun (Vibhsstra). Php th hng hu, tam th tht hu ngha l cc php lun lun c v ba i u c tht. B lun T B Sa l cng trnh tp th ca rt nhiu v i lun s, trong c thy Th Hu (Vasumitra). Sau ny c thy Th Thn ti xin hc. Ban u phi Hu B khng chp nhn, v h nghi thy khng phi thuc truyn thng ca h. Nhng rt cuc h cng chp thun. Khi hc xong, thy sng tc b Cu X Lun (Abhidharmakoa-sstra), din by gio l ca Hu B rt tuyt vi, v n tr thnh mt tp i thnh (summary) ca gio l Hu B. Nhng thy cng b nh hng gio l ca cc b phi khc, nht l ca Kinh Lng B, cho nn Cu X Lun khng hon ton i theo Hu B m b nh hng ca Kinh Lng B rt nhiu. ng v phng din qu kh, v lai v hin ti, c ch trng cho rng tuy ni l ba thi nhng k thc l ch c mt. Ch trng ny, ban u c thy Php Cu (Dharmatrta), thy ni rng ba thi tuy l ba nhng k thc n l mt. Khi n ng y th gi l tng lai, n ng ch ny th gi l hin ti, cn ng ch kia th gi l qu kh. N l mt, ng th, ging nh vng. Vng c th lm ra bng tai hoc king eo c hoc nhn eo tay, nhng rt cuc n ch l vng. Bn cht ca qu kh, hin ti v v lai l mt, thi gian ch l

111 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

mt. Phn bit qu kh, hin ti v v lai l tm chia ra lm ba loi m thi. Lun s th hai l thy Diu m (Ghosaka), thy cng ni ba thi l mt, ch c tng l khc nhau. Thy Diu m dng mt v d rt l bun ci. V d nh anh chng Thomas yu mt c nng, c tn l Elisabeth. Anh gi c l "mon amour" (my love), lm cho ngi ta hiu l tnh yu ca anh ch l Elisabeth thi. Sau ny, Elisabeth khng cn yu anh hay anh khng cn yu c ta. Nhng anh vn cn yu c c khc, nh c Julia chng hn. By gi ngi yu ca anh mang mt hnh dng khc, nhng tnh yu ca anh vn l tnh yu. Khng phi khi anh yu Elisabeth ri th tnh yu ca anh ch l Elisabeth thi. Thy th ba l thy Th Hu (Vasumitra). Thy nh ngha ba thi theo v (v tr). V d nh l con s 1. Chng ta c s hng trm, hng chc v hng n v. Nu ta con s 1 hng n v th n ch l s 1, hng chc th n l s 10, hng trm th n s tr thnh s 100. Cng vy, ba thi l mt, nhng ng trn phng din v tr m ni th n l qu kh, l hin ti, l v lai. L lun ny, thy Th Thn cho l hay nht, tuy nhin thy cng khng cng nhn l lun . Th t l thy Gic Thin (Buddhadeva). Thy ch trng i (i i), c ngha l s lin h (relationship). Thy ni rng, qu kh, hin ti v v lai tht ra ch l mt. Chng ta chia ra nh vy l khng ng. Thy Gic Thin dng danh t mt ngi con gi, mt ngi n b hay mt ngi ph n. V d, mnh l ngi ph n . i vi m, mnh l con gi; i vi chng , mnh l v; i vi con ca mnh th mnh l m. Cng mt ngi ph n , nhng c khi c gi l con gi, c khi c gi l v, c khi c gi l m. Vy th ba thi, qu kh, hin ti v v lai, tuy c gi bng nhng tn khc nhau nhng ch l mt thc th.

112 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Lng Mai ni: Nu chng ta an tr trong hin ti v tip xc vi hin ti cho su sc, ta c th s m c qu kh v tng lai trong hin ti. Lng Mai ni tam th tng tc, c ngha l qu kh, hin ti v v lai l nhau. Mt ci m ly hai ci kia theo tinh thn Hoa Nghim. Nhng au xt, li lm, nhng vt thng ca qu kh vn cn trong hin ti. Nu chng ta tu, ta bit qun chiu, m p, qun l ci hin ti cho hay th nhng au xt, li lm trong qu kh u c cha lnh ht. Qu kh, hin ti v v lai m nhau, tip xc c vi mt ci l tip xc c c ba ci. Lng Mai ban u ni, qu kh qua ri, tng lai th cha ti, ch c hin ti cho mnh sng. Lng Mai ni nh vy l cho nhng ngi mi thc tp. K thc, Lng Mai khng ph nhn s c mt ca qu kh v tng lai. Chng ta c th sng ci tng lai y ny. Chng ta tm dch nh vy cho d hiu: Ch i i ca thy Gic Thin, gi l relationship; ch v tr ca thy Th Hu, gi l position; ch hnh dng ca thy Diu m, gi l mark; ch loi ca thy Php Cu, gi l species. Hm nay chng ta s i thin hnh chung, ta i theo tinh thn ca bi ging hm nay. Lm sao trong khi i, mnh mi ba m cng i vi mnh, anh ch cng i vi mnh, t tin, thy cng i vi mnh. Mun cho d th ban u ta mi mt ngi trc, sau mi hai ngi, ri mi tt c cng i vi mnh. Chng ta thy hng triu ci chn a ra mt ln v dm xung mt ln, rt l mu nhim. i lm sao c th mang theo tt c t tin, dng h, t nc m i, ng i mt mnh. Chuyn l chuyn ta lm c. Trong chuyn v thm qu hng va ri, ti thc tp i nh vy. Ti Trai n Chn T Si Gn, Hu, Sc Sn, ti i nh vy. Ti cho su, by triu ng bo i bng chn ca ti. Khi th vo, ti ni: Hy dng chn ca ti m i, hi su triu ng bo cht trong chin tranh. Cuc i rt l mu nhim. Nhng mu nhim ca t tri ang cn . Qu v cng ang cn , qu v khng mt i u ht! Qu v hy dng chn ca ti m i. Mi bc chn nh vy
113 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

l ti i cho su, by triu ng bo cht trong chin tranh, k c chin s ca hai bn, nhng thng dn, nhng em b, nhng thiu ph b bom n lm cho tan nt hnh hi. Ti i trong tnh thng, trong thc nh vy. Mt lc sau l ti i cho tm mi hai triu ng bo ang cn sng, cng ang c nhng lo lng, nhng bun kh. Chng ta c th i cho tt c mi ngi, i cho qu hng, cho ng bo, cho dn tc. Ti bit rng nhng ni oan, nhng kh au sau chin tranh cht cha rt l to ln. t nc cha c c hi no cha tr oan c, kh au . Cho nn Trai n Chn T l mt c hi chng ta ti vi nhau, cng khc vi nhau, cng m ly nhau, cng thc tp vi nhau. Chng ta ngi thin, i thin hnh cho tt c. Ban kinh s phi tn tng, cng bi. V vy, ti bit ti phi ym tr cho ban kinh s rt nhiu. Ti phi ngi thin, i thin cho vng a nng lng cho cc thy, cc thy lm cho thnh cng. Mi bc chn, ti i cho ng bo cht. Mi bc chn, ti i cho ng bo ang cn sng. Mi bc chn nh vy a ti s tr liu, s nui dng cho chnh bn thn ti v cho ng bo ti. i nh vy l chng ta lm cho Trai n Chn T c phm cht, ch khng phi ch c nhng nghi l bn ngoi m thi. C th ti v vy cho nn sau mi Trai n Chn T l tri ma ro ro rt l thm nhun ging nh l tri t cm ng v nng lng . Chng ta c duyn ti vi nhau ti o trng Mai Thn. Chng ta thc tp ngi thin, ngi cho cha m, ng b, cho t nc, cho qu hng, nhn loi. Ngi cho lng du xung, cho mi ngi u c c hi tip xc c vi s sng mu nhim trong giy pht hin ti. Chng ta qu bn rn, lo lm nhiu chuyn qu! Chng ta khng c th gi sng cho mnh, sng cho cha m, cho t tin, cho qu hng, cho ngi thn thuc. C dp ti Lng Mai, chng ta nn tp i nh vy, tp ngi nh vy. Ta thot ra khi ci hnh hi nh b ca ring ta. Ta bit rng, theo gio l Hoa Nghim, ci hnh hi ny tuy nh b nhng n cha ng c v tr, cha ng c mun loi. Tt c th h t tin u c mt trong ta. Ta i l i cho tt c, ngi l ngi

114 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

cho tt c, th l th cho tt c. ng l ci thy mu nhim ca gio l Hoa Nghim. Chng ta tip tc xt v nim mi tng trong gio l Hoa Nghim. 1- Ng php cu hu. i din l c T B. c T B ch trng ci ta l ci c tht v s vt, th gii hin tng cng l nhng ci c tht. Tuy ch trng c ta v c tt c cc php, nhng T B vn c nhn nhn l mt tng phi ca o Bt. 2- Ng v php hu. i din l Thuyt Nht Thit Hu B. Tng phi ny ch trng tt c mi hin tng u l c tht. Qu kh, v lai v hin ti u l nhng g tht c. Ch c mt ci khng c, l ci ng. Tng phi ny rt tin tng mnh theo ng ng hng c Th Tn ch dy. Chng ta c ni n hai s quyn r ln trong lch s t tng o Bt. Khuynh hng ln th nht l mun thn thnh ha c Th Tn, mun bin c Th Tn thnh mt v thn linh gn nh l mt ng to ha. Khuynh hng th hai l, tuy c Th Tn dy l khng c ng, nhng chng ta thy rt kh hiu, kh p dng, cho nn ta m thm i tm mt ci, khng gi l ng, nhng tng ng vi ci ng. Chng ta dng mt danh t khc cho ci ng v ni rng: Chng ti cng tin nh c Th Tn, khng cho l c ng, nhng c mt ci g v ci rt l quan trng. Ci l mt ci ng tr hnh. l khuynh hng th hai. Trong lch s 2600 nm ca o Bt th hai khuynh hng cng ngy cng mnh. Nu o Bt c b bin hnh l do hai khuynh hng, mt l thn thnh ha con ngi ca c Th Tn, hai l i tm mt nim thay th nim ng. Cc v ch trng Ng php cu hu, i din l c T B (Vtsputrya), ni: "Chng ti theo ng li dy ca c Th Tn. Chng ti khng cng nhn nm un ny l ng v chng ti cng khng cng nhn nm un ny l ngoi ng. Chng ti ch trng c mt ci ng khng phi un m cng khng la un m c. l phi tc phi ly un ng." N l ng, nhng khng phi l hai ci ng m
115 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

c Th Tn bi bc: ng l nm un v ng l ngoi nm un. Ci ng m c T B ch trng c lin h ti nm un nhng khng phi l nm un. Ging nh la vi ci. La khng phi l ci, nhng la cng khng phi ngoi ci, la c mt lin h no vi ci. V th c T B gi ci ng l phi tc phi ly un ng. Cc v c gng i tm mt ci g , ti v nu khng c ci th kh m n ni. Ni l tu, m ai tu? Ni l chng, m ai chng? Ni l nghip, m ai gy nghip? Ni l qu bo, m ai th qu bo? Ni l n, m ai n? Ni l ngi, m ai ngi? V th rt cn mt ci ng ni ai ngi, ai n, ai ni, cho nn ngi ta m thm i tm mt ci tng ng vi ng. Ng v php hu, i din l Hu B (Sarvstivda) th cm thy thoi mi hn. H ch trng khng c ng, h thy gn vi c Bt. Hu B cng kch c T B rt nhiu, cho tng phi ny l ngoi o, khng phi o Bt. Hu B ch trng cc php c tht nhng cc php l st na sinh dit. St na l mt n v thi gian rt ngn, ngn hn mt giy. Cc nh khoa hc by gi chia mt giy ra lm mt ngn phn gi l millisecond, m bng millisecond. Hu B ch trng s vt ch c mt trong mt giy lt rt l ngn gi l st na (c th mt st na ngn hn mt millisecond). N sinh ri dit lin lp tc, n khng c th gi li. Nhng gia ci sinh v ci dit c mt s lin h. V vy tuy khng ch trng l c ng nhng Hu B ch trng mt ci gi l tng tc (continuity, continuation), t tng tc v tha tng tc. C nhng dng tng tc nh dng sng. Dng sng Seine l mt tng tc. Dng sng khng bao gi ng yn, tt c nhng git nc trong dng sng lun lun chuyn bin. B ngoi mnh thy nh c mt dng sng nhng k thc khng c dng sng trng cu, ch c mt s tng tc thi. Ngi xa ni l khng c ai c th tm hai ln trong mt dng sng. Khi nghe cu , ti c mt t tng rt ng: Khi mnh tm trong mt dng sng th dng sng bin chuyn trong tng giy pht,

116 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

cn ngi tm th hnh nh khng c bin chuyn. Ngi tm vn l ngi tm cho nn i tm hai hay ba, bn ln trong dng sng. Ngi tm khi xung sng i ln th thnh mt ngi khc ri. ng v hai phng din, sng tm v ngi tm, th chng ta c th ni: Dng sng khng bao gi n cho c mt ngi xung tm hai ln. Mt ngi xung tm, i ln ri i xung li th tr thnh ngi khc ri, khng cn l mt ngi na. Cho nn cu ni ca ngi xa, khng ai tm hai ln trong mt dng sng cng cn ci g khc mc trong . Chnh l ngi tm cng khng cn l ngi tm na, ngi tm cng chuyn bin nh dng sng. Ngi tm l dng sng. Dng sng l mt s tng tc v ngi tm cng l mt s tng tc, t tng tc v tha tng tc. N i rt gn vi nim v ng. T tng tc (svasamtana) l mt ci ng tr hnh. y l dng sng Seine, kia l dng sng Loire, v kia l dng sng Garonne, ging nh c ba dng sng khc nhau, nhng nhn k th dng sng no cng bin chuyn trong tng giy pht. C th ni l mt s tng tc, nhng Hu B tm cch trnh, ni s tng tc ny chuyn bin trong tng pht giy, vn trung thnh c vi nim v ng. Ci c sc ca Hu B l sng ch ra nhng php khng phi tm cng khng phi vt, gi l tm bt tng ng hnh php (cittaviprayukta-dharma). Nhng tm s nh tham, sn, si, mn, nghi, kin l tng ng vi tm. Nhng php nh l c (prapti), mng cn, th tc hay tc (vitesse) khng phi l sc cng khng phi l tm, n thuc v tm bt tng ng. Bt tng ng c ngha l khng i i vi, khng cng tc vi. Khi c quan nim v c th phi c ngi c. V d ta cha c ci , by gi ta c ci ; ta cha u bng , by gi ta u bng ; ta cha chng qu , by gi ta chng qu ; ta chng ri th ta khng mt c na; ta u ri th ta khng th hng c na. Ci rt st vi nim v ng, nht l nim v mng cn. Mng cn l mt php nm trong tm bt tng ng hnh php. Mng cn l i sng ca mt ngi. i sng c mt thi gian no , l th mng ca mt ngi. Mng cn i rt gn vi ci ng.
117 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Ha a B (Mahsaka) a ra mt un, gi l Cng sinh t un. y cng l mt ci ng tr hnh. Cng sinh t un l mt ci un (aggregate) c mt hoi cho ti khi no ta thot ly sinh t th n mi ht. The aggregate that lasts until the end of samsra. C mt ci un khng phi l sc, th, tng, hnh, thc, v n c mt ti khi no chm dt sinh t th n mi ht. khng phi l ng th l ci g? Cng sinh t un, ting Phn l samsra-kotinisth-skandha. Samsra l sinh t, skandha l un, kotinisth l cng, l i ti , ti ch tt cng. Cest une sorte dagrgat qui dure jusqu la fin du samsra. V pha Thng Ta B (Sthaviravda), ban u c a ra nim gi l T thc. Thng Ta B l gc gc ca Hu B. T thc l mt thc rt su knh, rt vi t, ging nh tim thc (subconsciousness). V vy, chng ta thy khuynh hng mun i tm mt ci tng ng vi ng rt mnh trong tt c cc b phi. Sau ny chi mt ca Thng Ta B, m by gi mnh gi l Theravda, a ra mt nim khc tng ng vi A li gia thc gi l Hu phn thc (life continuum), ting Phn l Bhvanga-vijna. Bn i Chng B (Mahsnghika) a ra mt ci gi l Cn bn thc (Mlavijna). y cng l mt ci ng. Chng ta ch a ra mt vi th d chng minh rng, trong Pht gio, cho s ging dy v hnh tr c d dng, ngi ta lun lun i tm mt ci tng ng vi ng gii thch gio l. Sau ny, t Hu B sinh ra mt b phi gi l Kinh Lng B (Sautrntika). Kinh Lng B c a ra nim v chng t, v hun tp v v nht v un, ting Phn l eka-rasa-skandha. Nhng nim v chng t, v hun tp, a ti nim v A li gia. N i tin phong cho gio l Duy Thc. iu chng t rng khuynh hng mun i tm mt ci tng ng vi ng rt l mnh trong cc b phi o Bt. Khoa hc nhn thc (cognitive science) cng nh khoa hc thn kinh cng thao thc i tm ci ng, i tm consciousness. Cu hi trong

118 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

khoa thn kinh no b l, cc t bo c, cc t bo thn kinh hot ng nh th no m sn xut ra c tm thc, thc? Ngi ta coi tm thc nh l mt sn phm ca h thn kinh, ca no b. Ngi ta dng nhng k thut gi l hnh nh (imaging) d coi nhng phn no no b lm pht sinh ra nhng tm hnh no, nhng phn no ca no b ng vai tr no trong nhn thc. i tm mt hi th ngi ta khng thy c phn no l ch th, l i bn doanh (headquarter) c th gi l trung tm iu khin. Khoa hc thn kinh no b bt u thy cc t bo trong no b lm vic chung vi nhau, lin h vi nhau, ng b (synchronize) vi nhau v lm pht hin ra nhng tm hnh (mental formations): vui, bun, s, ght, lo lng, su kh. Nhng i tm mt ng ch, mt ci ng th khoa hc khng tm ra c. Khoa hc ni rng, cc t bo thn kinh no b ging nh mt dn nhc (orchestra) m khng cn phi c mt v nhc trng cm i a iu khin. By gi cc nh khoa hc thy, i tm mt ci ng trong c th l mt chuyn khng th no lm c. Tuy nhin ci cm gic l c mt ci ng rt r trong mi ngi. Chng ta tng ly v d nhng con ong trong mt by ong. Mt t ong c lm bng nhng con ong c nhn, mi con ong c rut, c chn, c cnh ring. y vy m khi hnh ng th tt c con ong hnh ng nh mt c th. Chng ta c cm tng nh l c mt trung tm ch huy cc con ong. N lm rt hay! Cng nh khi ta thy mt n c my ngn con ang bi li di bin. n c bi li nh c mt s iu khin, trong khi ton l nhng con c c nhn. N ang bi v mt hng, vy m khi xoay tr li mt ci th tt c u xoay ng b m khng c con no ng vo con no, ging nh c mt lc lng no, mt ci ng no iu khin vy. Cm tng rt l r rt khi chng ta thy n c bi li. Nhng t bo trong c th ca ta cng vy. N lm vic chung vi nhau lm pht hin ra nhng ci nh hi th c thc. Hi th c thc tr li nhn din, m p, nng niu nhng t bo . Cc t bo trong c th ca mnh lm vic ng b ging nh mt dn nhc m

119 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

khng cn c mt nhc trng. Cc nh khoa hc bt u thy c tnh v ng ca c th, ca no b, ca vn vt. Theo tinh thn v phng php ca o Bt th chng ta dng tm ca mnh quan st. Trc ht, chng ta quan st tm ca chng ta. Chng ta thy g? Chng ta thy nhng tm hnh. Trong truyn thng ca Duy Thc Tng c khong 51 tm hnh, trong c tm hnh tham, sn, si, mn, nghi, tm, qu, c tnh thng, c s tha th, c nim vui... Chng ta thy nhng tm hnh ni ui nhau m pht hin trong ta. Ci m chng ta thy l nhng tm hnh, chng ta khng thy c ci ng. V d khi ta c mt tm hnh bc bi. V mnh l mt ngi tu nn sau tm hnh bc bi th c mt tm hnh th hai n v m p tm hnh bc bi , gi l tm hnh chnh nim. Chnh nim cng ch l mt tm hnh. Sau khi c tm hnh chnh nim soi sng, ta mm ci tha th, th l tm hnh hoan h, tha th. Ta thy c tm hnh ny ni tip tm hnh kia ch khng c ngi iu khin cc tm hnh cho n ni dy. Khi chng ta suy ngh, th suy ngh cng l mt tm hnh, gi l tm hnh tm (vitarka). Tm hnh tm cng pht khi nh vy, khng cn phi c mt ngi ni: My phi pht khi! My phi suy ngh ci ny, ci kia! V vy nhng tm hnh nng trn nhng iu kin ny hay iu kin khc m pht hin, m khng cn phi c mt ci ng sai khin. V vy cho nn ln trc chng ta ni, khng cn phi c ngi t duy. Thought without the thinker is possible. Ti Lng Mai, chng ta hay ni n cch chng ta ni nng v suy ngh. V d nh chng ta ni: Gi thi! My bay! Ti bun! Hm nay tri nh ln cao, ti bun, khng hiu v sao ti bun! Khi ni gi thi th mnh thy c ng tc gi l thi. M phi c ci g thi mi c! N phi c ch t, v ch t l ci ng. Phi c gi th mi thi c, ta suy t nh vy. Nu nh l lun th chng ta thy rng, c gi sn , c khi n thi, c khi n khng thi. Ci thi v ci khng thi c ngoi gi; gi c ring, v c khi n thi, c khi n khng thi. Nhng chng ta bit rt r rng l nu gi m khng thi th gi u phi l gi, chng ta khng th gi n l gi c, chng ta gi n l khng kh. Khi ni: "Gi thi.", th ng v phng din vn phm,
120 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

ngn ng, l sai. Gi th phi thi, nu khng thi th khng gi l gi c. V vy gi tc l thi. Lng Mai c bi thc tp thin hnh: Ch c th, ch c i Khng ngi th, khng ngi i Ci m chng ta nhn thy l c hi th ang ra vo v c nhng bc chn ang xy ra. S tht l chng ta c th chng nhn, c ci th ang xy ra v c ci i ang xy ra. Nhng chng ta khng th chng nhn rng c mt ngi ang th v ang i. Chng ta thy r rng l mnh mun tm gi ngoi ci thi th khng c c. Cng nh bng hoa m ta mun tm ngoi nhng iu kin lm ra bng hoa th khng th no c c. Hoa l n hoc l bp, ngoi n v bp th khng th no c bng hoa c. My bay hay ma ri cng vy. Nu ma m khng ri th u phi l ma na, n l m my. V vy cho nn khng hn phi c mt ch th c mt ring bit ri mi c hnh ng. Hnh ng chnh l ch th. Ci m ta gi l ci ta ch l mt danh t, mt tn gi (appellation). Ti bun, ci m chng ta thy c l tm hnh bun. Tm hnh bun t pht khi, n li mt thi gian ri tan bin. Khng cn c ci ti vo mi bun c.. Cng nh tm hnh t duy, ti t duy (I think). Chng ta ngh l, nu khng c "ti" (I) th khng bao gi c "t duy" (think) c c. K thc, nhn k th ch c t duy, khng cn phi c ti. Its absolutely possible to think without the thinker. Chng ta c th gii thch c nhn qu, nghip bo, chng c trn c bn . Nhng m n kh cho s ng m thi. o Bt rt gn vi Hin tng lun (Phnomnologie). Khi qun chiu, ta cn c trn i tng qun chiu ca mnh thi. Chng ta khng phi i tm xa, c ci g th ta ni c ci thi. N c nh th no th ta ni c nh th . V d nh c mt tm hnh gi l bun, n c gc r ca n, c nguyn nhn, c iu kin to ra tm hnh bun. Ch c vy thi, khng c ci ta lm ch th cho tm hnh . Khoa hc by gi khng tm ra c ci ta. Phi cng nhn nhng

121 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

g ang c l c v nhng g khng c l khng c, tinh thn rt l khoa hc. By gi chng ta tm i qua tng th ba, gi l Php v kh lai.

3. Php v kh lai
Php v kh lai c ngha l cc php khng i cng khng ti. i din ca t tng ny l i Chng B (Mahsnghika). i Chng B ch trng hin ti c m qu kh, v lai th khng c. V vy cho nn cc php khng t u ti m cng khng i v u. Ch c cc php hu vi v v vi trong giy pht hin ti, cn cc php qu kh v tng lai k c th, tng v dng ca n u l khng c. Tng th t gi l Hin thng gi tht.

4. Hin thng gi tht

i din cho phi ny l Thuyt Gi B (Prajaptivda). Phi ny cng ch trng khng c qu kh v v lai. Hin thng gi tht, ngha l cc php trong hin ti c hai loi: gi v tht. Nhng g c tht v nhng g khng c tht? Prajapti c ngha l gi danh. Phi ny ch trng rng nm un l c tht, cn thp nh x v thp bt gii l gi. Bn cht ca nm un (sc, th, tng, hnh v thc) l c tht. Nhng nhng ci n lm biu hin ra nh thp nh x v thp bt gii u l gi. Cng nh nhng iu kin lm ra bng hoa l tht, cn bng hoa l gi. Nm un ca mnh l tht, cn ci ta ca mnh, ng Nguyn vn A, b Trn th B l gi. Thp nh x l su cn v su trn. Thp bt gii l su cn, su trn v su thc. l nhng biu hin t trn cn bn ca nm un. Ch c nm un l c tht cn nhng biu hin kia, nhng hnh tng kia u l gi. Chng ta thy r rng, t tng i Tha c hm cha, c tng hnh trong cc b phi o Bt Tiu Tha. o Bt i Tha tha hng tt c nhng t tng .

122 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Trong khoa tm l tr liu ngoi i, ngi ta cng bn khon v vn ng rt nhiu. C nhng ngi tng hc Pht, rt mun em gio l o Bt vo trong khoa tm l tr liu. Nhng h c nhng kh khn v trong khoa tm l tr liu, ngi ta cho rng, phi c ci ng cho vng chc th lc mi khi bnh. o Bt ni v ng, vy lm sao ha gii c o Bt v khoa tm l tr liu? "o Bt ni v ng, nhng by gi ngi ta bnh th phi gip cho ci ng ca h vng li trc. Khi ci ng vng mnh ri th mi thc tp v ng.". Ni nh vy m nghe c? Sng hm nay, chng ta c c mt bi qun nguyn l chng ta hy mi tng thn th nh l mt c th. Tng thn gm c nhiu c nhn, nhng s thc tp ca chng ta l lm sao tt c cc c nhn cng th ng b, tt c u tr thnh mt c th (organism). Tt c nhng t bo trong c th l nhng t bo ring bit, nhng n ti vi nhau, cng tc vi nhau lm thnh mt c th c tnh cch mt. n ong cng vy. Tt c cc con ong hnh x nh th no m ta thy c mt s nhp nhng, c ha iu, c tnh cch mt c th. Tng thn cng vy. Tng thn th nh mt c th, nghe nh mt c th, thc tp nh mt c th, tri nh mt dng sng, vt thot nim v mt ci ng m h v vt thot c ba loi mc cm l t tn (hn ngi), t ti (thua ngi) v bng ngi. Theo o Bt, ta b bnh l ti v ta c mc cm. Ti sao ta c mc cm? Ti v tin c ci ng, ri ta em ci ng so snh vi nhng ci ng khc. Nu khng tin c ng, ri em ci ng so snh vi nhng ci ng khc th lm g c mc cm? Nu khng tin c ng th khng c mc cm t ti, mc cm t tn v mc cm bng ngi. o Bt ni c ba loi mc cm, nhng ngoi i h ni ch c hai loi mc cm l t tn v t ti. Theo cc nh tm l tr liu mc cm t ti (low self-esteem) l mt ci bnh. V vy cc nh tm l tr liu cha tr bng cch lm cho ngi bnh b ci mc cm t ti i, lm cho ci ng ca ngi mnh ln

123 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

mt cht, tin vo mnh mt cht th s bt bnh. l nguyn tc tr liu c chp nhn ngoi i. i vi o Bt, mc cm t tn (high self-esteem) cng l bnh. Nhng ngi t ph, t ho, cho mnh hn ngi, nhng ngi rt l kh chu. Nhng ngi gy au kh cho mnh v cho ngi rt nhiu. Trong o Bt, mc cm t tn cng l bnh. o Bt cn i xa hn, mc cm bng ngi cng l bnh. Nhn vo bn tay mnh, ta thy c nm ngn, c ngn di, ngn ngn, ngn c eo nhn, ngn khng c eo nhn. Nhng nm ngn tay khng c mc cm. Ngn ny khng c mc cm, ti sao ti nh hn ngn kia, ti sao ti ng t cn anh ng u, ti sao ti khng c eo nhn nh anh. Ngn nh khng c mc cm t ti ti v n khng thy n l mt ci ng ring. N thy n l mt phn ca bn tay. N thy n l bn tay. N thy ngn eo nhn l n m ngn gia, ngn u cng l n. N c tu gic gi l v ng. V vy cho nn n hnh phc v cng. N khng c bnh, khng c bnh t ti, khng c bnh t tn v cng khng c bnh bng ngi khc. S tht l khi no chng ta tin c mt ci ng, ri em ci ng ny so snh vi ci ng kia th ta mi c mc cm, hoc t ti, hoc t tn, hoc bng ngi. Nu thy c v ng th ta thot ht tt c bnh. Trong o Bt, cch tr liu mc cm l thot c nim v ng (I am). Ci ng l ci rt nguy him. Sng nay, trong khi ngi thin chng ta thc tp: Th vo, ti thy s c mt ca tt c t tin ca ti trong tng t bo c th ti. Th ra, ti thy cc t tin ca ti trong tng t bo ca ti ang mm ci vi ti. Thc tp nh vy thy mnh khng phi l ci ng ring, mnh chng qua l s tip ni ca t tin thi. Mnh l t tin ca mnh. l mt trong nhng cch thc tp, mt phng php gi l qun tng (visualiser), qun chiu (le regard profond) thy r rng ta l ci g? Ta l mt hp th. Ta c lm bng t tin, dng h, t nc, vn ha, cm go, gio dc. Ngoi nhng ci lm g c ci ta ring

124 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

bit? Mnh chnh l t tin mnh, mnh chnh l dn tc mnh, mnh chnh l nn gio dc, nn kinh t ca t nc mnh. Cng ging nh ngn t, n khng phi l mt thc ti cch bit vi nhng ngn khc. N vi ngn eo nhn cng l mt, n vi ngn gia cng l mt. N khng c s c mt ring bit. Qun chiu v v ng l phng php tr bnh su sc nht, hp l nht. Khi chng ta c ci thy v v ng ri th ci cht, ci sng, ci cn, ci mt, khng c ng g ti ta c v ta khng cn lo s na. Tht ra ci cht, ci sng ang xy ra trong tng giy tng pht. Nhn vo c th ca mnh, chng ta thy c nhng t bo ang cht, c nhng t bo cht. Khi chng ta gi th c rt nhiu t bo, c hng ngn t bo cht ri xung t, nhng t bo ngy xa l t bo sng. Lun lun c nhng t bo cht i cho nhng t bo khc sinh khi. Sinh dit xy ra trong tng pht giy. Ci dit ca t bo ny c th l iu kin cho ci sinh ca t bo khc v lun lun tip ni nhau. Khi nhn l ma thu rng xung, chng ta thy ging nh l l cht. Nhng nhn t kha cnh khc th ta thy l ang hin tng t. Cy nh t m sng v tip nhn ni t rt nhiu. Nhng ti ma thu th cy tr li cho t rt nhiu. Bao nhiu l rng cho t mu m thm v t mu m s nui cy trong tng lai. Ci cht, ci sng khng ng ti cy v vy l khng phi cht m l chn, l chn rng xung. Mnh thy mnh l t l, mnh nui cy trong sut thi k mnh cn trn cnh, by gi rng xung, mnh vn tip tc nui cy. Ci cht ca t l khng ng ti c t l. Tt c cc vn cn kt ca khoa hc, ca trit hc, ca nhn sinh u c th gii quyt c bng tu gic v ng. Rt l hay! Khng c vn g m khng gii quyt c bng tu gic v ng. Cc nh khoa hc ang h thy l v ng, c iu l khng p dng c vo i sng hng ngy ca h. Nu p dng c ci thy v ng trong s tm hiu ca h th h s khng cn au kh na. H cng chng o c nh nhng ngi bit tu tp, qun chiu.

125 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Trong bi thc tp ca chng ta: Bt th, Bt i Mnh khi th, mnh khi i Ta bt u bng s cng nhn c Bt, c mnh, c ng, c i, ging nh ch trng ca c T B. Th khc, i khc, Bt khc, ta khc, ci ny nm ngoi ci kia. Nht l khi ta lm bing, th mi, i hoi thy mt. y l phng tin quyn xo. Bt th, Bt i, mnh khi th, mnh khi i. Ta c th thy Bt l mt phn ca ta, ci phn hay ca ta. Trong chng ta c hai phn, phn d th lm bing, phn hay l Bt. Ta Bt th, Bt i. Khi Bt th th Bt th rt l hay, khi cho Bt i th Bt i rt l hay. Ta c cm tng l ta khi lm g ht v ta c hng phm cht ca hi th v bc chn . Cu th hai l: Bt ang th, Bt ang i Mnh c th, mnh c i Hai cu to ra mt ci g rt mu nhim, rt d chu. Anh chng lm bing khng lm g ht m by gi c hng phm cht ca hi th, ca bc chn. Bt khng th th thi, ngi th th th rt hay. Bt khng i th thi, khi i ngi i rt an lnh. C Bt th, Bt i, mnh ch theo hng thi, mnh c th, mnh c i. Nhng khi ti cu th ba th s tnh khc hn: Bt l th, Bt l i Mnh l th, mnh l i n bi k th ba ny th ta i thng vo trong tu gic v ng. Lm g c Bt ring ngoi hi th thn diu . Chnh nh hi th nh nhng, m du, chnh nh bc chn thanh thn, vng chi, thnh thi m ta nhn din c l Bt. Ngoi hi th kia, ngoi bc chn kia th tm Bt khng c. Ci c tht l hi th rt p, l bc chn rt vng. Ta nhn din c s c mt ca Bt trong hi th , trong bc chn .

126 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Sau khi nhn din c mnh l hi th, mnh l bc chn, khng c ci mnh ngoi hi th v bc chn th mnh i ti s khng nh: Ch c th, ch c i Khng ngi th, khng ngi i Hai cu rt r rng, rt trung thc vi gio l nguyn th ca Bt. Ch c th, ch c i ( mu nhim ri), khng ngi th, khng ngi i. Ti v ci th v ci i c tht, cn ci Bt v ci mnh l nhng gi danh. N l mi hai x, l mi tm gii. Tt c u sinh khi, u biu hin trn cn bn ca nm un. Ch c ng un l c thit cn mi hai x, mi tm gii u l nhng biu hin, nhng gi danh. Danh t Bt, danh t mnh u l nh vy. Bng hoa p tuyt vi ging nh Bt, ging nh mnh, ging nh ci ng, n c nhng n l gi danh. Ngoi nhng yu t lm thnh bng hoa th khng th no c bng hoa. Nhn vo bng hoa, mnh thy c ci tht v c ci gi. Bng hoa l ci gi, nhng iu kin a ti s biu hin ca bng hoa l ci tht. l ch trng ca tng phi th t l Hin thng gi tht. Tc l ch c hin ti ang c m thi. Cc php hin by trong hin ti, c ci l gi, c ci l tht. Ci tht l nm un, ci tht l nhn duyn. Ci gi l nhng tng. Tng g? Tng ng, tng nhn, tng chng sanh, tng th gi, tng ti, tng anh, tng ngi..., nhng tng khc nhau. gi l gi. Chng ta i ti tng th nm l:

5. Tc vng chn tht

Tc vng chn tht ngha l ng v phng din s tht tng i th tt c s vt u l h vng, nhng ng v phng din s tht tuyt i th tt c mi vt u c tht. Trong o Bt, chng ta thy c hai loi s tht hay hai loi chn l: mt s tht tng i, gi l tc (samvrti-satya) v mt s tht tuyt i, gi l chn (paramrtha-satya). V d nh chng ta ang ngi y v ngh rng: pha ny trn (above) cn pha kia di (below). Nhng s tht ch l s tht

127 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

tng i thi. Nhng ngi Vit Nam ngi thin bn kia bn cu th ang ngi trt ngc li. H gi l pha di ci m ta cho l pha trn, v gi l pha trn ci m ta cho l pha di. Qu a cu trn, ngi ngi y th cho ci ny l trn, ci kia l di cn ngi ngi bn kia th cho ci ny l di, ci kia l trn. S tht l s tht tng i. Chng ta c th b nh la bi nhn thc, bi cm gic ca mnh. Bi vy cho nn nhng ci thuc v s tht tng i (conventional) ch l vng. Vng l sai lm, l khng c tht. S tht l v tr khng cn c trn, c di. Trn, di l trn, di ci g? Cng nh vo bui sng chng ta thy m my sanh ra, ging nh n t ch khng m tr thnh c. Khi m my bin thnh ma, n khng cn na th ta ni l m my cht i. Ci sinh v ci dit ca m my ch l mt s tht tng i (tc ). Nhn k, m my khng c sinh, khng c dit. Ti v trc khi l m my, n l hi nc, n c ri. C ri th u cn sanh ra na. Sanh ra c ngha l t cha c m sanh ra. y, n c di mt hnh thc khc. Trong khng kh ta th c hi nc, v khi hi nc gp phi mt lung kh lnh th tr thnh sng m hay thnh my. N khng phi t khng m tr thnh c, n c sn ri nhng ta khng thy c thi. By gi n hin ra th chng qua ch l mt s tip ni thi. Vy th m my m ta thy c sinh c dit l h vng, l chn l tng i. S tht l m my khng c sinh khng c dit, l chn l tuyt i. Bn thn ca chng ta cng vy. Bn thn ca ta dng nh l c sinh ra v c cht i. Ta sng vi s tht v ta au kh v s tht . Nhng nu ta tip xc c vi s tht th hai nm su hn th ta thy mnh khng sinh cng khng dit. Ngi thng ca ta m ta tng cht i ri cng khng mt i u ht. Ngi ang c mt mt cch khc. Cng nh m my khng c mt nh mt m my nhng n ang c mt di dng mt dng sui, v m my khng bao gi t c m tr thnh khng v cng khng bao gi t khng m tr thnh c.

128 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Nhng nim nh sinh ra, dit i, c tr thnh khng, khng tr thnh c... nhng nim thuc v th gii gi l s tht tng i hay tc . Nhng ci thuc v s tht tng i m mnh thy l h vng, khng c tht (illusoire). Ch khi no mnh tip xc c vi chn (paramarth) ca s vt th n mi l tht thi. l ch trng Tc vng Chn tht. y l ch trng ca mt trong mi b phi v c i din bi phi Thuyt Xut Th B, ting Pali l Lokuttaravda. i su vo ch thuyt ca Thuyt Xut Th B ta thy g? Ta thy dng nh tng phi ny chia gio l T (bn s tht) ra lm hai nhm: kh v tp thuc v vng, dit v o thuc v chn. Nhng phin no, kh au, lun hi, tt c u do v minh m ra. Sng trong th gii ny l sng trong th gii ca h vng, th gii khng c tht, gi l tc vng. Nhng khi sang "dit", tc l Nit Bn, th khng sinh, khng dit, khng ti, khng i, khng c, khng khng, khng cn, khng mt, v con ng i ti ci thy gi l th gii ca chn tht hay chn . H chia t lm hai: th gii ca h vng (tc ) v th gii ca chn tht (chn ). y l mt ci thy. Ci thy th hai l thuyt Tc vng Chn tht i tin phong cho nhng t tng i Tha sau ny. Khi tm mnh l vng tm th i tng ca vng tm l cnh gii h vng. Vng tm l nng vo s tht gi l tng i nh c trn, c di, c trong, c ngoi, c cht, c sng, c trc, c sau. Khi vng tm c lc thnh ra chn tm th i tng ca n t cnh gii h vng bin thnh cnh gii chn tht hay l chn nh. ng v phng din nhn thc th c hai loi. Nhn thc sai lm gi l vng tm v khi c nhn thc sai lm th nhng g ta nghe, ta thy, ta s m u l gi ht. Chng ta cng thy m my nh ngi ta vy nhng m my ca ta l gi. Ngi kia c tr tu, c tu gic, cng thy m my nhng m my ca ng ta l thit. Vng tm sinh ra vng cm, chn tm sinh ra chn cm.

129 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

C th ta ang sng trong mt gic m. Chng ta thy c ngi ti git mnh, ta thy con dao. Ngi ta, p chn ln ngc ta, a dao vo c ta. Ta tin l c tht r rng, v ta lo lng, ta s hi, ta bun kh tip tc. K thc ch l mt gic m. Cho nn ta phi t hi l ta ang sng trong gic m hay trong s tht, v lm th no thc dy. Thc dy c th nhng au kh, phin no, s hi s ht, v ta i vo th gii ca hin thc. V vy cho nn o Bt c gi l o tnh thc. o tnh thc (The Teaching of Awakening) l con ng gip cho ta tnh dy, ng tip tc c nhng gic m y nhng au bun, s hi, lo lng, tuyt vng. Tuy l ch c bn ch Tc vng Chn tht (nu l tc th gi l vng, nu l chn th gi l tht) nhng n c rt nhiu nhng t tng cn bn uyn o m sau ny i Tha s s dng. Ch thuyt ny dng nh chng i vi ch thuyt Ng v Php hu ca Hu B. Hu B ni tt c php u c, qu kh, hin ti, v lai u c tht. Thuyt Tc vng Chn tht ca Thuyt Xut Th B ni: Cc php ng v phng din tc th khng c, l h vng. Nhng ng v phng din chn th n c tht. Ch thuyt th su l:

6. Ch php n danh
Ch php n danh, ngha l cc php ch c danh t thi ch khng c tht. B phi ch trng gio l ny l Nht Thuyt B (Ekavyvahrika). Ch c danh t thi l duy danh (nmamtra), ch ngha duy danh. C ch m ngi ta ni c lp, phn thnh, giu sang, hnh phc nhng n ch c danh t thi, trong khi th dn vn i, vn ngho, vn kh. Ch c n danh t m, gi l duy danh ch ngha. C danh m khng c tht. Chng ta thy, Thuyt Xut Th B tri chng vi thuyt Ch php n danh ca Nht Thuyt B, v h ch trng: ch php nu nhn trn phng din tc th khng c tht, nhng ng v phng din chn th n c tht.

130 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

C mt iu chng ta phi ghi nh trong khi hc v gio l ca nhng tng phi ny l mnh ng b la bi nhng ch thuyt khc nhau, ri chn ci ny l ng, ci kia l sai. Cc tng phi u cng ni mt chuyn, nhng h ni mt cch khc nhau. Ngi th nhn mnh kha cnh ny, ngi th nhn mnh kha cnh khc. Gio l no cng c php mn tu hc v cng thnh cng ht. V d Hu B ch trng Ng v php hu trong khi c T B ch trng Ng php cu hu th ging nh n chng nhau nh l mt tri mt trng vy. Nhng nhn k th thy bn no cng hay lm ch khng phi l thuyt ng php thng thng, v vy ngi ta cng tu v cng chng c. Chng ta ng ni rng: Anh ch trng nh vy l trt ri. Tu theo kiu ca anh th khng th no chng o c. ng v phng din l thuyt chng ta hay c khuynh hng nh vy. Tng phi o Bt no cng c s tht trong , ch khc nhau ch nhn mnh m thi. Ti nhn mnh ch ny, anh nhn mnh ch kia. Chng ta thy nh l chng nhau nhng thc ra khng phi nh vy. Ta phi nh iu ny. ng k th, ng chn la! Trc sau n cng ch l l thuyt thi, iu quan trng l s thc tp. Hm Nol chng ta ni v ch Qu hng, tc l True home. Gi l qu hng ti v ai cng mun v cn nh ch thc ca mnh. Trong bi k nghe chung chng ta c: Lng lng nghe, lng lng nghe, ting chung mu nhim a v qu hng. This wonderful sound brings me back to my true home. Ai cng c mong tm ra c qu hng ch thc ca mnh. Khi ta v nh, v ti ci nh ca chnh mnh ri th ta thy thoi mi v khng mun i u na. Trong bui php thoi m Nol chng ta c ni, true home, qu hng ch thc ca mnh khng hn nm trong khng gian. Khng phi l ta i xe hi hay my bay mi v ti nh, khng phi l qu hng ch thc. C nhin l khi xa nh th ta thiu thn nhng tin nghi m ta quen. i lu qu cng mt v ta mong tr v nh. Tr v ri th ta hnh phc lm, ta ni: Home, sweet home. Nhng m u c vi ba tun th ta ht hnh phc v ta mun i na. Nh

131 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

vy, ci m ta gi l home, sweet home cha phi l true home, c phi khng vy? Nu l true home th ti sao mun i na? True home khng nm trong khng gian, trong thi gian, n l phi cc b tc l non local, non local l danh t khoa hc by gi. Chng ta tu tp cng l tm ra true home ca mnh, qu hng ch thc ca mnh. Trong khi i tm qu hng ch thc th ta c cm tng l ta tm ra c ta ri, by gi ta ch cn tm ra qu hng thi. K thc, ta cha tm ra c ta. Nu ta tm ra c ta ri th ta khi phi cn tm qu hng. Hai ci l mt. Ti ta cha bit ta l ai nn khng bao gi ta c mt qu hng ch thc c ht. Ta vn lm thn cng t (a prodigal son). Ta vn i vng vng, i kim qu hng. Ai l ngi i kim qu hng? Ta l ai, ta cha bit? V vy ta i tm ta, tm ra c mnh th ta t nhin c qu hng. Phm Duy, trong mt bi nhc, c vit cu: Trng i im lng sut i. M sao ta li ng ngi khng yn?. Rt l ti! l ni ra s tht con ngi chng ta. Chng ta cha tm ra c con ngi ca chng ta. Chng ta cha bit chng ta l ai, chng ta cn thao thc i tm. Chng ta ngh l ci mnh tm , n ngoi kia, mnh khng c n nn mnh thao thc i tm. Su mi, by mi, tm mi tui ri m vn khng tm ra c. Ch cn nghe ht vi cu th ta bit tm trng ca ngi ngh s: Trng i im lng sut i. M sao ta li ng ngi khng yn?. ng ngi khng yn l ti v cha tm ra c qu hng ch thc ca mnh. Khi n Lng Mai thy ch cho ta cch i qu hng ch thc ca mnh. Thy ni rng: Qu hng ch thc ca mnh nm trong giy pht hin ti, by gi v y. Nghe ni cng d qu! Ta c cm tng ta c th lm c nhng c loay hoay hoi vn cha lm c. Hy tng tng ta l mt em b thng i vi m trn h ph, ngang qua mt tim bnh. Nhn v thy nhiu ci bnh hp dn qu! c g c mt ba , tt c mi ngi u i vng ht, mnh mt mnh v trong tim bnh v mnh mun n ci no th n. l

132 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

mun ca mt a con nt. Nhng hy tng tng, ta cho php em b i vo trong v mun chn n ci no th n, th em b cha chc c kh nng n ht nhng ci bnh . N thy nhiu qu, khng bit n ci g? Rt l kh! Nu c m i theo ni: Con mun n ci no, m mua cho con hai ci, th rt d. Mua hai ci v n rt l ngon. Nhng nu ng trc mt s tht l mun n ci no cng c ht th khng bit c (ch) b lm th no? N rt bi ri, khng bit phi lm g? N khng c s yn tnh, khng c kh nng n bnh ngon na. Nht l khi em b i v tim bnh vi hai, ba a khc. Lc c s ganh t: Ch, mnh phi tm ra ci bnh ngon n trc, khng thi n n trc ca mnh. T sinh ra chuyn nh nhau, ganh t nhau trc khi my a c n bnh. C xy ra chuyn nh vy. Trong kinh c ni ti chuyn mt anh chng ngc, mt anh kh, anh ta kht nc. May mn qu, anh ti mt dng sng, anh ni: Nc sao m nhiu qu! Lm sao ti ung cho ni?. Rt cuc th anh khng ung nc v anh cht kht bn dng sng. Ta ch trch anh chng ! Nhng nhn k li bn thn ca ta th ta cng khng khn hn anh chng bao nhiu. n Lng Mai, thy dy cho mnh bi ht: Thc dy hm nay, em thy tri xanh. Chp tay, em cm n i mu nhim, cho em hai mi bn gi tinh khi, cho em bu tri bao la...; ri mi bui sng thc dy, ta phi thc tp c bi k: Thc dy ming mm ci Hai mi bn gi tinh khi Xin nguyn sng trn vn Hai mi bn gi tinh khi c khc g mt tim bnh u? C bit bao nhiu l bnh ngon. Thc dy, trc mt mnh c hai mi bn gi sng. Ton l nhng s sng mu nhim trnh by trc mt mnh: chim ht, thng reo, hoa n. Bao nhiu l giy, bao nhiu l gi, hai mi bn gi ln, u phi t. Nu bit nh vy th ta sng hai mi bn gi rt l hnh phc ging nh cu b i v tim bnh,

133 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

mun n g th n. Mt bi k thi, thc dy ta phi c: Thc dy ming mm ci. Ti sao ming mm ci? Ti v thy mnh ang cn sng. Trc mt ta c hai mi bn gi tinh khi sng v tip xc vi bit bao nhiu l mu nhim ca s sng. Ngi no trong chng ta thc dy m khng c c hai mi bn gi? Chng ta u bnh ng, ai thc dy cng c hai mi bn gi tinh kh. Nhng chng ta c bit qun l hai mi bn gi tinh khi u! Chng ta c bit sng, c bit thng thc tng giy pht ca hai mi bn gi tinh khi khng? Thng thng chng ta lm h hai mi bn gi ny ti hai mi bn gi khc v nhng vng v, tham lam, di dt ca chng ta. Ti Lng Mai, Thy v tng thn hin tng cho mnh ci qu nht c th hin tng c tc l Tnh hin tin (Kingdom of God). C mn qu no ln hn Tnh hin tin khng? Ci mu nhim vi tt c nhng hin tng mu nhim , ch cn c chnh nim thi l ta sng c tng gi, tng pht hnh phc. Ci m ta i tm l n (this is it). Ci m anh i tm, n nm s s . Ci qu hng ch thc m anh i tm l ci , l ci n, anh c th s m, tip xc ngay trong giy pht hin ti. Thc dy mt ci l ta c th lm c ri. Nhng ti sao ta khng lm? Chng ta hnh x nh mt em b i vo trong tim bnh, thy c nhiu bnh qu khng bit n ci no, rt cuc n khc i ra. Ti v khng c m, m ni: Con ch n c mt ci thi!. M cho ta n mt ci th ta c th hnh phc c. Cn nhiu ci qu, ta n khng ni, ta khng c kh nng c hnh phc n. S tht l nh vy. Chng ta sinh ra trn tri t ny, trn cuc i ny vi bao nhiu l s mu nhim. Trong bn thn ta y nhng mu nhim, xung quanh ta y nhng mu nhim, nhng ta than khc, bun kh, lo lng, ganh t, c phi l ta di khng? Nhn thc ca ta l nhn thc h vng nn th gii ca ta l th gii kh au. Cho nn phi cn c mt nhn thc su sc, phi c nhn thc v v thng. Phi thy c s tht khng phi qua ci lo lng, bun kh, thm kht ca mnh. Phi thy c s tht bng chn tm ca mnh th lc hnh phc c tht v qu hng ch thc ca mnh c tht. Ty phng cng
134 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

c cu: Connais toi toi mme. Mnh phi bit t mnh. Ta cn cha bit ta l ai! Hm trc, trong bi php thoi, chng ta c ni mt cu: Khng ai c th tm hai ln trong mt dng sng. Ti v sao? Ti v dng sng lin tc bin chuyn. Ta xung tm, i ln ri i xung th l dng sng khc ri, nc m ta tm tri i ri. S tht dng sng l v thng. Dng sng c tn ca n, n c tn Mississipi, c tn Garonne, c tn Seine, n tn ti. Nhng k thc bn cht ca dng sng thay i trong tng pht, tng giy, ch c ci tn l tn ti. C tng phi ch trng: Ch c tn thi, s tht n l o vng ht. Mnh ni sng Seine nh l n c t hng ngn nm ri, hng trm ngn nm ri. Ci tn ti l ci tn ca sng Seine, cn nc ca sng Seine th mi gi, mi pht u khc. Ch trng ca tng phi Nht Thuyt B cng ng: Ch c tn thi (nmamtra). Ch ngha duy danh l ch c tn thi, khng c tht. Dng sng nh vy ri m ngi tm, ngi xung sng tm cng l duy danh. Ngi tm cng l mt dng sng. C nm dng sng: Dng sng sc (thn th), dng sng cm th, dng sng tri gic, dng sng tm hnh, dng sng nhn thc. C nm dng sng trong ta, nm dng sng ca ta cng bin chuyn tng giy, tng pht. V vy cho nn dng sng bin chuyn m ngi xung tm trong dng sng cng bin chuyn. Dng sng c th than phin: ng khng bao gi xung tm trong lng ti n hai ln. Ti v ng cng bin chuyn, ng xung tm c mt ln thi. Khi ln th thnh ngi khc ri, ng xung th u cn l ngi na. S tht l dng sng cng vy m ngi xung tm cng vy, phi thy c hai ci. ng ni mnh l ngi xung tm th mnh vn l mnh, ch c dng sng thay i thi, iu khng ng. y cng vy, trong chng ta c ngi i tm qu hng, ta tng ta khng c qu hng. Chng ta ngh, mnh th c ri, mnh ch cn i tm qu hng thi. Qu hng l ci m chng ta cn tm cn chng ta th chng ta tm ra c ri. Ci sai! Chng ta cha tm ra c chng ta, chng ta phi lm nh ngi xa ni: Connais toi toi

135 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

mme. Mnh cha bit mnh l ai u! Khi mnh cha bit mnh l ai th lm sao mnh tm ra qu hng? Qu hng ca ai? Ngy hm qua, ti i thin hnh mt mnh. Trc ht, ti i cho ba ti, mi bc chn u i cho ba ht. Qu v c khi no i thin hnh cho ba cha? cho ba i bng hai chn ca mnh. Ti nghip, ngy xa ba u c th gi nhiu, khng bc i c nhng bc v, ti, thnh thi. Cho nn by gi, mnh i cho ba, chn ny cng l chn ca ba. ng v phng din di truyn th chn ny cng l chn ca ba. Mnh i bng chn ca ba m mnh khng bit. By gi mnh cho ba i bng chn ca mnh. C mt bui no, qu v i thin hnh, dnh trn mt bui i cho ba, ti nghip ba! Phi i nh th no ba trong tng t bo ca c th mnh c c thnh thi, c c hnh phc. l c hiu, ch khng phi lm c cng h mi gi l hiu. Ba ang c mt trong mi t bo ca c th mnh. Nu mnh i c nhng bc thnh thi, v, ti th ba trong tng t bo c th cng thnh thi, v, ti. Dnh mt bui i cho ba thi. Ba i! Ba i bng hai chn con i! M chn ny cng l chn ba ! T nhin mnh thy r rng mnh l ba. Trc mnh ni: Mnh l mnh, ba l ba. S tht, nu mnh ang trn con ng i tm mnh th mnh phi qun chiu theo li Bt dy: mnh l ba, mnh l ng ni, mnh l m, mnh l b ngoi. l con ng i tm mnh, ti v trong o Bt c danh t tng tc (inter-tre). Mnh l mnh, nhng k thc mnh cng l ba, l m, l ng ni, l b ngoi. Khi thy r nh vy ri th mnh bit mnh l ai. Mun bit mnh l ai th phi qun chiu duyn sinh. Gio l Hoa Nghim pht trin gio l v duyn sinh ti mc tuyt ho. Khi thc tp theo Hoa Nghim, chng ta phi thc tp qun chiu duyn sinh. i thin hnh cho cha, mnh lm cha sng dy, mnh thy mnh l cha, v mnh thot ra khi ci v bn ng m mnh b giam hm trong i sng hng ngy.

136 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Ri mnh mt bui thin hnh trn vn cho m. Ti nghip m! M lo lng, tt t ngc xui sut ngy nui chng, lo cho con, cha c c hi no i c thnh thi nh mnh. Mnh ngy no cng c i thin hnh, c thy dn i u cng i theo kiu thin hnh, mi bc phi v, mi bc phi ti, cho r ra nhng lo lng, bun kh. Mnh i cho m i! Ti nghip m! M c mt trong tng t bo c th mnh. i cho m i! i bng tt c thng yu, l c hiu! M u phi ch ngoi, m trong mnh na. i cho m mt bui i, ch i cho m thi, bc no cng thy m ang i. M thy hnh phc nh mnh tu, nh mnh i cho nn m c i. Trong s lin h , mnh bt u thy c mnh r rng hn. Mnh thot ra khi nim v ci ta rt l nh hp. Trc mnh ni: M l m, mnh l mnh. By gi mnh thy c s tng tc: M l mnh, mnh l m. Tht ra, nu c Thnh kinh cho k ta cng thy c gio l tng tc. Nhng trong o Bt gio l tng tc c din by rt r rng. Ngy hm qua, ti i cho em trai ca ti, em trai ca ti mt. Ngy xa, hai anh em i chi vi nhau rt vui. Ti nh li v ni: Em i bng hai chn ca anh i! V ti i cho em trai, thy r rng l mnh khng phi l ci ta b nh. Ta c th i cho thy A Nan, thy X Li Pht, i cho c Th Tn. V ta v tnh thng m i, i bng tu gic. i nh vy th tu gic cng ngy cng sng. Hi cn b, c khi ta lm bing n. M ta hay ch ta i khi phi d ta: Con n mt ming cho ba!. Thi c! Ta khng mun n, nhng ta cng n mt ming cho ba. Ri h d tip: Con n mt ming cho m!. Ta m ming ra n mt ming cho m. Ti v thng m n, ch ta u c mun n. By gi i thin hnh cng vy. Ta u c mun i thin hnh. By gi ta i cho ba, v thng ba m ta i thin hnh. Ai ng trong khi i, ba c hnh phc th ta cng c hnh phc. Bt th, Bt i, mnh c th, mnh c i, c hay khng? Cu tr li ca Bt rt n gin. i tm mnh l nh vy. Phi qun chiu thy tt c nhng yu t, nhng nhn duyn t hp li cho mnh pht hin. Thy c ci l thy c mnh. Cn trc khi thy c ci th

137 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

mnh ch l mt gi danh m thi, mt gi danh nh sng Seine, sng Garonne. Tng tng mt ci ta ring bit, c lp ngoi nhng iu kin, nhng duyn khi l r rng b kt vo ci ng. Ci ng l vng. S d mnh l vng l ti v mnh nhn bng con mt tc . V mnh nhn bng con mt tc nn th gii ca mnh l th gii vng, th gii ca mnh vn l mt gic m. V l gic m nn khng c g l tht ht. Nhng kh au, nhng hnh phc ca mnh u khng c tht. Nhng lo lng, su kh u l gi ht, l gic m. Mun thot ra khi chn l tng i , ra khi nhn thc cn ct th phi qun duyn khi c c nhn thc ng n v duyn sinh. Khi nhn thc ng n ri th s tht hin l, mnh tnh dy, gic m chm dt. Cn chng ta, d t nhiu g cng ang xoay s, ca quy, vng vy trong gic m ca chng ta. C khi qu v ang nm m thy c mng v ang vng vy thot ra, c th mnh ang trong gic m. Mun thot khi gic m th phi qun chiu, qun chiu duyn sinh th t nhin ci tc thnh ci chn, vng tm tr thnh chn tm. Ta thy r rng l ci mnh mun tm nm s s (this is it). Ng gio, thp tng l nhng ch trng ca tng Hoa Nghim, l cch tng Hoa Nghim nhn v phn tch cc h thng gio l trong o Bt. Trong Kim S T Chng ch c ng gio nhng chng ta hc thm thp tng. Thp tng cng l ch trng ca tng Hoa Nghim. Nm gio tc mi tng, nm gio l s tm tt ca mi tng. Mi tng ca tng Hoa Nghim m phng theo tm tng ca thy Khuy C. Thy Khuy C l t ca thy ng Huyn Trang. Thy Khuy C gip thy Huyn Trang thit lp ra mt tng phi gi l Php Tng Tng. Php Tng Tng ch trng c tm tng. Thy Php Tng cn c trn tm tng lp ra mi tng v khi mi tng c thnh lp ri th tm tt li thnh ra nm gio. By gi chng ta n li su tng phi u:

138 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

- Trc ht l Php ng cu hu tng tc l mt tng phi ch trng c ng v c php. c T B (Vtsputrya) l mt trong nhng b phi ngy xa ch trng c ng v c php. Tuy ch trng c ng, c php nhng cng l gio l ca o Pht. - Th hai l Php hu ng v tng. i din cho tng th hai ny l Tt B a B tc Hu B hay Thuyt Nht Thit Hu B (Sarvstivda). - Tng th ba l Php v kh lai tng. Tng phi ny ch trng tt c cc php trong hin ti c thc th cn cc php trong qu kh v cc php trong v lai khng c thc th. H i khng vi Hu B l tng phi cho rng, cc php trong qu kh hay trong tng lai cng c tht nh trong hin ti. y l ch trng ca i Chng B (Mahsnghika). - Th t l Hin thng gi tht tng, ch trng cc php trong hin ti c ci gi v c ci tht. Tng phi ny khng nhng ch trng cc php trong qu kh v v lai khng c thc th m cn ch trng thm rng, ngay c trong hin ti, cc php cng c ci tht v ci gi. Cc php c chia ra lm nm un, mi hai x v mi tm gii, trong ch nm un l c thit. Mi hai x v mi tm gii l cc php s y, s duyn, tch t, chng l gi, khng c tht. y l ch trng ca Thuyt Gi B (Prajaptivda). Ngy xa c thy Harivarman (Ha L Bt Ma) l tc gi ca Thnh Tht Lun, v gio l ca Thnh Tht Lun i din cho tng phi Hin thng gi tht. - Th nm l Tc vng chn tht tng. Tng phi ny ch trng cc php thuc v tc (samvrti) u l h vng, duy ch c cc php thuc v chn (paramrtha) l c tht. Nh vy cc php c loi th gian v c loi xut th gian. Tng phi i din cho Tc vng chn tht tng l Thuyt Xut Th B (Lokottaravda). - Th su l Ch php n danh tng. Ch php n danh tc l cc php khng tht c, n ch c danh t, ch c tn gi. Cc
139 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

php tht s khng c thc cht. Tng phi ny ch trng: Cc php th gian v xut th gian, cc php hu lu v v lu, u l khng c thc th. B phi ch trng gio l ny l Nht Thuyt B. Tng Hoa Nghim ch trng c nm loi gio l v mi tng phi, chng ta ang hc v mi tng phi . Su tng phi u thuc v truyn thng Tiu Tha, truyn thng o Bt B Phi. Bn tng cn li thuc v truyn thng gio l i Tha. Ti sao a ra nim ng gio ri m cn a ra nim thp tng? Ti v nng trn nn vn hc kinh in th tng Hoa Nghim chia thnh nm gio, nhng ng v phng din l lun, trit hc, h thng ha, gi l l chng, th tng Hoa Nghim chia thnh mi tng. Sang tng th by l:

7. Nht thit giai khng

Nht thit giai khng ngha l cc php u khng. Chng ta bt u i vo trong th gii ca i Tha. Kinh lun lm nn tng cho tng phi ny l cc kinh Bt Nh v gio l v khng (nyata). Tng phi ny ch trng tt c vn php u l khng. Khng ny khng phi l khng i vi c m l siu vit ra khi c v khng, khng ny vt thot vng tm, nn gi l chn khng (true emptiness). Tng Hoa Nghim cng nh nhng truyn thng khc lit gio l ny vo hng i tha th gio. Th l bt u. i tha th gio tc l gio l i tha lc bt u. Gio th nht trong nm gio l Thanh vn gio, c i din cho su tng phi u tin. Tng Nht Thit Giai Khng c lit vo gio th hai trong nm gio, tc l i tha th gio.

8. Chn c bt khng
Trong t in, ngi ta nh ngha Chn c bt khng nh th ny: Tt c vn php rt cuc quy v chn nh, v chn nh khi b phin no che lp th c gi l Nh Lai Tng (tathgata-garbha), (the

140 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

matrix of tathgata). Nh lai tng c tnh chn tht, khng phi l h vng, khng phi l khng c, nn gi l chn c. Gio l i tha bt u bng s khng nh l khng c php no tht c, tt c u l chn khng. Nhng l gio l i tha lc ban u. Khi gio l i tha chn mui th gi l Chn c bt khng, ch trng rng: Bn th cc php l chn nh. Khi chn nh b phin no che lp th n l Nh Lai Tng, bn cht ca n l c tht. Tng phi ny ni v Nh Lai Tng, ni v bt khng, ging nh cha li ci khng cho ngi i lc vo nim khng ca i tha th gio. Ban u mi nghe khng, chng ta c khuynh hng coi cc php nh l khng c. Ch khng y c ngha l vt ra khi c-khng tm thng. Tuy ni khng vt ra khi nim c-khng, nhng ngi ta vn b m nh bi ci khng. Cho nn gio l Nh Lai Tng lm gio l khng chn mui v a ra nim bt khng. Khng khng phi l khng c g ht, khng phi l khng trn, khng trt. N l chn khng, l chn nh, l Nh lai tng, nh vy n l bt khng. l i tha chung gio, tng ng vi gio th ba ca ng gio. Chng ta ang ni ti s lin h gia thp tng v ng gio. Su tng u tng ng vi Thanh vn gio. Tng th by tng ng vi i tha th gio. Tng th tm tng ng vi i tha chung gio, tc l i tha lc chn mui.

9. Tng tng cu tuyt

Tng l i tng ca nhn thc. Chng ta nhn thy bng hoa, bng hoa l tng, l i tng ca nhn thc. Nhn thc bao gi cng l nhn thc ci g? Ch th nhn thc l tm (tng) v i tng nhn thc l bng hoa (tng). Tng l i tng nhn thc (object), tng l ch th nhn thc (subject). Ngi khng hc, khng tu th ngh ch th nhn thc ng ngoi i tng nhn thc. By gi nhng nh khoa hc i su hn, h thy gia hai ci c mt s lin h rt mt thit.

141 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Trong o Bt, ngay t ban u cc s c, s ch c hc rt r, tng (nhn thc) gm c hai phn: kin phn v tng phn. Kin phn l ch th, tng phn l nhn thc. Tng khng nm ngoi m nm trong nhn thc. Tng v kin biu hin ra cng mt lc. Ci ny nng ci kia m biu hin, ci kia nng ci ny m biu hin. Kin phn v tng phn nng nhau m hin thn. Tng vi tng khng phi l hai ci, tng l mt phn ca tng, ng nn tm tng ngoi tng. Khi v trong cha, ci chng ta hc u tin l tri gic: i tng ca tri gic nm trong tri gic. Ch th tri gic v i tng tri gic hin ra mt ln. Cng nh n, khng bao gi ni n m khng c thc n. n l n ci g? Nu khng c g n th lm sao chuyn n xy ra c? n c ngha l ngi n v thc n cng c mt ln. Trc khng c ngi n, khi n th hin ra ngi n v thc n. Trc khi n th lm g c ngi n? Cy vit ny c tay phi v tay tri, phi tri hin ra cng mt lc. cy vit ng th c trn di, trn di ng thi pht hin. cy vit ngang li th c phi tri, phi tri ng thi pht hin. Hai ci nng nhau m c, khng th no c mt ci m khng c ci kia. H c phi l c tri, h c tri l c phi. Tng v tng l nh vy. Khng th no c tm nhn thc c mt c lp ngoi i tng nhn thc. Khng th no c i tng nhn thc tn ti c lp i vi tm nhn thc. l abc trong tm l hc Pht gio. Tng vi tng nng nhau m biu hin cng mt ln, ging nh my cng sy nng nhau m ng vng c. Trong gio l Tng tng cu tuyt, chng ta thy r rng khng c s phn bit gia i tng v ch th. ng v phng din th chng ta khng th ni c g na, n siu vit ngn ng. Khng th suy ngh c gi l bt kh t, khng th ni nng c gi l bt kh ngh. Bt kh t ngh tng trng cho gio l bt nh (non duality) m kinh Duy Ma Ct thng ni n. l s im lng sm st, tuy l im lng nhng hng hn v cng. N siu vit vn ch th v i

142 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

tng. N rt Thin! Trong Ng gio gi l i tha n gio. n c ngha l ngay lp tc, khng cn thi gian, mt thong thi l t ti ngay lp tc (a sudden enlightenment). Trong thi ng, Thin Tng rt thnh hnh. Thy Php Tng ngh ti Thin tng nh l mt hnh thc ca n gio. Nhng kinh in tng trng cho gio l bt nh (non duality) ny c i din bi kinh Duy Ma Ct. Tng phi th chn tng ng vi gio th t gi l n gio. Ch quan v khch quan khng phi l hai ci ring bit. Tng v tng khng tch ri nhau. Khng ni c, khng ngh c, khng quan nim c v ci , gi l n gio.

10. Vin minh c c

Vin minh c c c ngha l tt c cc php, php no cng c y cng c. Ci mt cha ci tt c, ci tt c khng lm ngn ngi cho ci mt. Tt c cc hin tng u c lin h trng trng duyn khi. l gio l nht tha ca tng Hoa Nghim, gi l Nht tha vin gio. By gi chng ta ly vn bn ra c. Theo nguyn tc, chng ta c ti u l phi hiu ti .

143 | M i g i o c a t n g H o a N g h i m

Lun bn v nm gio
Gio th nht
S t tuy l mt php do nhn duyn sinh khi, v i qua sinh dit trong tng pht giy, nhng tht ra khng c tng s t c th nm bt. Ci ny l ci thy ca cc v thanh vn cha hiu c mt tht ca cc php. Trong nguyn vn, chng ta thy c ch ngu php thanh vn, nhng y chng ta dch rt kho. Ch ngu dch l cha hiu c, rt l l php. Ngu php l cha hiu c mt tht ca cc php. Ni l c cng khng ng m ni l khng cng khng ng lun. Su tng u u ch trng l cc php do duyn sinh khi v i qua sinh dit trong tng pht giy. V vy cho nn khng c tng s t c th nm bt.

Gio th hai
Cc php do duyn sinh m c y u khng c t tnh, trit l khng, l th gio i tha (gio l i tha lc ban u). Tt c cc thanh vn gio u ch trng v thng, lun lun bin chuyn. n i tha th gio th ni, v cc php l duyn sinh v v thng nn n khng c t tnh. Chng n trit l khng nn gi l i tha th gio.

Gio th ba
Tuy cc php trit l khng, nhng iu khng lm tr ngi cho s c mt ca cc php nh huyn. Hai tng duyn sinh v gi hu vn c th c mt song hnh vi nhau. Ci l chung gio i tha (gio l i tha lc chung kt). Hai ch duyn sinh v gi hu c th i i vi nhau. Duyn sinh th khng c tht, n gi hu. Chng ta khng nm bt c nn gi l

144 | L u n b n v n m g i o

gi hu. Cc php nh sc, th, tng, hnh v thc l v thng, l st na sinh dit, l nm bt khng c, cho nn ta ni n l khng. K thc n khng phi l khng i vi c. Tuy l khng nm bt c nhng ta thy c, cm nhn c n. Cng nh khi chiu phim ln mn nh, chng ta thy c ngi, c vt. Ta c ci, c khc, c bun vui, lo s khi coi phim, nhng ta a tay ra nm nhng ci khng c. Lm sao nm c nhng hnh nh trn mn nh? Chng ta khng nm c nhng n c nn gi l huyn hu hay gi hu. Duyn sinh khng i i vi tht hu nhng i i vi gi hu. Ni n khng c l khng ng, khng nm bt c gi l khng l khng ng. V d nh khi ta yu ai th ta mun nm bt ngi . Khi qu v yu ai th t nhin trong lng qu v c khuynh hng mun nm bt ngi . Nhng ai c yu ri th bit, mnh nm bt i tng khng c. Chnh mnh, mnh cn khng nm bt mnh c na th lm sao mnh nm bt c ngi kia. N nh l mt bng ma vy, c m nm bt khng c gi l bt kh c (you cannot grasp the object of your love). Ch th nm bt, ta nm bt khng c m i tng nm bt, ta cng nm bt khng c. Ging nh mt bng ma, mt cun phim chiu ln mn nh, thy r rng ngi ci, ngi khc, ngi chy, ngi lo, ngi nh nhau, ngi mng nhng chng ta a tay ra nm khng c. i tng ca s yu hay s ght ca ta cng vy, ta khng nm bt c gi l bt kh c. Ta ni n khng c cng khng ng. N c, n lm cho ta ln xung, s hi, lo lng. V vy ta phi nhn thc rng nhng ci l duyn sinh v gi hu th t nhin ta khng cn au kh, khng cn nm bt na. Tuy cc php trit l khng nhng n khng lm tr ngi cho cc php nh huyn l nh vy. Cun phim vn cn ang chiu v ngi ta vn cn khc ci theo cun phim. S tht l nh vy m trong ta thy r l gi, l huyn hu. V vy hai tng duyn sinh v gi hu vn c th c mt song song vi nhau.

145 | L u n b n v n m g i o

Duyn sinh rt khoa hc, st na sinh dit rt khoa hc. Tt c vn php u l do iu kin m c (duyn sinh) v u sinh dit trong tng st na. iu c o Bt v khoa hc u cng nhn. Ai c c hi, c kh nng nhn su vo bn cht ca vn php u thy duyn sinh v st na sinh dit. V duyn sinh v st na sinh dit nn mnh c khuynh hng cho n l khng c. Ta cng c th ni n c nhng c mt cch gi (gi hu) v n vt ra khi nim khng. S dng nim v gi hu a ngi ta thot khi nim khng. Khng khng phi l mt nim nhng l nim ri th th no cng phi thot ra. D ni rng khng khng phi l khng i vi c, d ni rng khng l chn khng nhng ngi ta vn b kt vo nh thng. Cho nn phi c phng tin a ra gip h thot khi ci khng v ni cho h bit n l bt khng, chn c bt khng. l chung gio i tha tc gio l i tha lc chung kt. Ban u th ni khng, nhng sau khi chn ri th ni bt khng. Tuy ni ngc nhau nh vy nhng k thc n i i vi nhau rt l hay. Khi thng cm c, t c ri th ni c cng ng m ni n khng cng ng.

Gio th t
Hai tng duyn sinh v gi hu y tng ot v tng vong (tr kh nhau v tiu dit nhau) lm cho c tnh thc v ngy tng khng ci no cn li. C hai u mt ht nng lc, c khng v hu u tiu vong, con ng danh t v ngn thuyt b ct t, tm khng cn ni nng ta v nm bt. l n gio i tha (gio l i tha n ng). Chng ta c ni n tng v tng khng c mt c lp vi nhau. Tng v tng ng thi pht hin mt ln. Trong tng c tng v trong tng c tng. Khi vt thot s phn bit ri th tnh thc tc l vng tng ca ta v i tng ca vng tng tc l ngy tng, c hai u khng cn. Tnh thc l vng tng, ngy tng l i tng ca vng tng. Hu v nh vong tc l c hai u mt ht nng lc, c khng v hu u tiu vong. Ban u ni khng,
146 | L u n b n v n m g i o

sau ni c, nhng ti y th khng cng tiu m c cng tiu. Con ng danh t v ngn thuyt b ct t, tm khng cn ni nng ta v nm bt. Khng ni nng ta l v tr, khng nm bt c l v c. l n gio i tha tc l gio l i tha n ng. Theo bn vn ny chng ta thy tinh thn ca Thin l: Ngn ng o on, tm hnh x dit. Ngn ng o on l con ng ca ngn ng b ct t, ni khng c na. Tm hnh x dit l s suy ngh, s c gng l lun ca mnh u b tt nghn, khng cn. Chng ta hy tng tng mt chic xe la chy trn ng st. Ti lc th xe la b chn li khng i c na. Con ng st l con ng ca ngn ng v t duy. Con ng ca ngn ng b ct t m con ng t duy cng b ct t (ngn ng o on, tm hnh x dit), c ngha l bt kh ngn thuyt, bt kh t ngh. Ni c khng c m ni khng cng khng c. C mt ln, ti i biu tnh Philadelphie chng chin tranh Vit Nam. Mt anh nh bo ti hi ti: Thy, thy l min Bc hay min Nam? ng k gi hi ti t min Bc hay t min Nam ti. Trong u ng c hai ci hp, hp Nam v hp Bc, hp Bc l cng sn, hp Nam l chng cng. Ngn ng o on, ti m ming khng c, s c hiu lm lin lp tc. Sau ti ni: Ti l min Trung. l Thin! Ni l Trung, khng Nam, khng Bc th t nht l trnh cho ng ta khi lt vo mt trong hai nim. ng lt vo mt trong hai nim l ng khng c chn l. Im lng l gip cho ngi nhiu hn, hoc nu ni th ni ci g ngi ta ng lt vo trong hai nim . ng ta ch ngh, s tht ch c hai ci: mt l cng sn, hai l chng cng sn. Trong cch suy ngh hay t duy ca chng ta c nhng ci hp, ri ta em s tht b vo trong nhng hp . C tm hp chnh l sinh, dit, thng, on, c, khng, ti v i. Chng ta hay lt vo trong nhng hp . Cho nn gio th t ch trng, mun ti s tht th khng th no i bng con ng ngn ng hay t duy c. Con ng ngn ng b ct t v con ng t duy cng b ct t nn Thin gi l ngn ng o on, tm hnh x dit. Ch c trc gic do Nim-nh-Tu a

147 | L u n b n v n m g i o

ti mi nm c chn l m thi. N l n gio ca i tha, n l Thin, n l gio l bt nh. By gi thy Php Tng ni ti tng phi ca thy. Gio th nm tng ng vi tng th mi l vin minh c c.

Gio th nm
Khi tnh thc khng cn v th tnh hin l th tt c tr thnh mt khi hn n bt phn. i dng c trng by (vi tt c mi chi tit mu nhim ca n) v ni no i dng c trng by nh th th ci ton chn cng c hin l. Mun vn hin tng c trnh by mt cch giu c, cc hin tng tham d vo nhau m vn khng nh mt c tnh ca chng. Ci tt c cng l ci mt (ci tt c nm trong ci mt), c hai u v tnh. Ci mt cng l ci tt c (ci mt nm trong ci tt c), nhn qu hin nhin (r rng). Lc v dng ca ci ny v ci kia thu nhip nhau, v s co dui ca chng xy ra mt cch t ti. Ci gi l vin gio ca nht tha (gio l trn y ca Pht tha). Tnh thc l nhn thc y vng tng ca chng ta. C ci tham, ci s, ci lo, tt c th lm cho tr ca ta b lu m, nhn thc ca ta y vng tng. Thy Php Tng dng danh t tnh thc. Khi tnh thc khng cn th c nhin ngy tng cng khng cn, tnh thc cn th ngy tng cn. Nhng ci ta thy qua tnh thc l tri gic sai lm, gi l ngy tng m khng phi chn tng. Ch hn n y khng c ngha l ln xn. Hn n c ngha l undifferentiated, khng phn tch c, khng chia ch c na. Khoa hc hin i, phn ln cn b kt vo ci thy lng nguyn, tc l c ch th v i tng. Ch th c mt ngoi i tng v i tng c mt ngoi ch th. C s phn bit gia ch th v i tng, c s phn bit gia nature and consciousness. Nhng nh khoa hc i su v hn th thy, gia ch th nhn thc v i tng nhn thc c lin h cho n ni khng th tch ri hai ci ra c. gi l hn n bt phn, ting Anh dch l undifferentiated.
148 | L u n b n v n m g i o

Trong Duy Thc hc c danh t nh th (double grasping), ngha l hai ci kt hoc ci kt i (nh l i). Khoa hc hin i nht l khoa hc lng t (quantum physics) ang vng vy thot ra khi ci gi l nh th, tc l b kt vo nim: ch th v i tng l hai ci tch ri ra nhau. Trong tng lai, chng ta c th ni nh khoa hc no vt c nh th (double grasping) th ngi c th nm c s tht. Trong bn vn ny ni: Khi nhn thc sai lm ca mnh khng cn na th thc ti hin l ra vi tnh cch hn n bt phn, khng th phn bit ra c gia ch th v i tng: Khi tnh thc khng cn v th tnh hin l th tt c tr thnh mt khi hn n bt phn. i dng c trng by vi tt c mi chi tit ca n v ni no i dng c trng by nh th th ci ton chn cng c hin l. Trong trit hc ng phng, chng ta c nim v th, v tng v v dng. Th l bn thn ca thc ti. Nh cy vit ny c ci th ca n, tc l ci thc cht ca cy vit. Th hai l tng, tc l hnh thc hay tng trng ca n nh n c mu trng hay mu en, n di hay n trn. Cy vit c ci th, ci th biu hin ra tng. Th ba l dng, tc l cng dng (function) ca n, cy vit c th vit c. V d nh l bn tay ny c th, c tng v c dng. Khi tnh thc khng cn na tc l nhng nhn thc sai lm, nhng vng tng khng cn na, th ci th hin ra nh mt khi bt phn, khng cn s phn bit gia ch th v i tng. Ci ny vi ci kia l mt. Ci ny khng c mt ra ngoi ci kia. Chng ta thy c chn tng ca n, chn tng ca n l tng tc: Ci mt cha ng ci tt c, trong ci ny c tt c ci khc. V khi ni n dng th ht sc mu nhim, thy c th v tng nh vy th i dng c hin by. Rt l mu nhim. Mun c chn nh th c, mun c Nit Bn th c, mun c sinh t cng c, mun c Tnh cng c, c lin lp tc, by gi v y. l i dng c hin by. Chng ta c t do!

149 | L u n b n v n m g i o

Khi vng tnh khng cn na th ta c tr tu. Vi tr tu , ta tip xc c vi ci th ca thc ti, tc l s tht ca thc ti, ta tip xc c vi ci tng ca thc ti (khng cn b nh la na) v ta c th s dng n mt cch rt l mu nhim. gi l i dng. Ta mun l nh sng th ta tr thnh nh sng, ta mun l dng sng th ta thnh dng sng, ta mun l Bt th ta thnh Bt, ta mun vo a ngc i th ta vo a ngc i. l i dng hin tin. Ta mun lm g cng c ht, ta c t do hon ton. T do ch c th c khi ta thy c th v tng ca thc ti. Th ca n l bt phn, tng ca n l tng tc, dng ca n l t do hon ton. l t do ln ca cc v Bt v cc v B Tt: Mun vn hin tng c trnh by mt cch giu c. Cc hin tng tham d vo nhau m vn khng nh mt c tnh ca chng. Ci tt c cng l ci mt (ci tt c nm trong ci mt), c hai u l v tnh (v tnh l khng c s c mt ring r). C mt cng l ci tt c (ci mt nm trong ci tt c), nhn qu hin nhin (r rng). Lc v dng ca ci ny v ci kia thu nhip nhau, v s co dui (contraction and expansion) ca chng xy ra mt cch t ti. Ci gi l vin gio ca nht tha (gio l trn y ca Pht tha). Trong on ny nhng ch nm trong vng n l gii thch thi. Trong khoa hc c ni ti s co dui ca v tr. C mt l thuyt gi l Big Bang cho rng, v tr phnh ra v co dui. S phnh ra, co dui, phnh ra, co dui v.v.. xy ra, nhng tt c s co dui, phnh ra nm trong mt ci th. Mt thin s Vit nam i L ni: i dng hin tin, quyn ti th. l thin s Khnh H. Thin s Khnh H l mt thin s Vit Nam sinh nm 1064 v tch nm 1142. Thin s c vua L Thnh Tng tn vinh ln chc tng thng. Nm su mi hai tui thy c mi v kinh cho vua c hc hi, nm by mi su tui th thy tch. Cu ny c ngha l: i dng kia, trc mt mnh, n cng ging nh nm tay nm ni bn tay. Nm tay c xo ra hay nm li th nm tay cng nm trong bn tay. Th l tay, quyn l nm tay. Nm tay xo ra hay nm v u l bn tay ht. Bn tay l th. Co li hay

150 | L u n b n v n m g i o

dui ra (contraction and expansion) u do bn tay, n khng ra khi bn tay. Expansion cng n, contraction cng n. V tr l th. S co hay dn ca v tr u nm trong thc tnh ca v tr, gi l i dng. Chng ta c nhng v t s gii nh vy, ly hnh nh ca mt bn tay ni ti s co v dn ca tt c cc php. l i dng. nim cn bn trong gio l Hoa Nghim l, khi nhn thc sai lc hay vng tng ca ta khng cn na, s phn bit ch th v i tng, ci nh th (double grasping) khng cn na th lc thc ti hin by ra. Khi thc ti hin by ra th ta nhn thc c tng trng mu nhim ca n. Tng trng l nht tc nht thit, nht thit tc nht. Ci mt m ly ci tt c, ci tt c nm trong ci mt. l tng tc. Thy c nh vy chng ta c t do rt ln. V tr c co hay dn, ci ny cn hay mt, c hay khng th ta cng vt thot ra ht v ta c t do ln. T do ln khin cho ta c hnh phc v ta khng cn s hi, khng cn nm bt, khng cn chy trn na. Khi bn tay xe ra th n l bn tay, khi nm li th n cng l bn tay, khng c g thm, khng c g bt, khng c g cn, khng c g mt. Ta khng c s hi na khi ta thy c nh vy. V tr co li ta cng khng bun, khng s m v tr dn ra ta cng khng bun, khng s ti v ta thy c i dng rt l mu nhim. Trong on th nm ny, thy Php Tng tm tt li gio l Hoa Nghim. on ny chng ta ch c th hiu c khi i ngang qua gio l v Thp huyn. Theo nguyn tc th on v Nm gio chng ta phi hiu sau khi hc tt c cc on khc. Hm nay chng ta c th kt lun v on Ng gio v Thp tng. Hoa Nghim tng chia gio l ca o Bt ra lm mi tng, su tng trc thuc v Thanh vn tha, bn tng sau thuc v B Tt tha hay i tha. Nm gio l s tm tt ca Mi tng. Ch t, cc thy cho ta mt ci nhn s lc c th nm c h thng gio l o Bt.

151 | L u n b n v n m g i o

Ti Lng Mai, chng ta hc D B Tng Lun Lun, ni v hai mi my tng phi ca o Bt Tiu tha. Ma ng nm nay, chng ta ch i qua s lc. Nu qu v mun hc li, mun c cn bn, th phi hc tr li lp . Khi i ngang qua lnh vc ca i tha th chng ta c bn tng, y l ci nhn ca Hoa Nghim Tng. Theo Hoa Nghim Tng, gio l Nht tha vin gio l s pht trin cao nht ca trit hc Pht gio. Chng ta hc qua Su tng v Mi huyn th ta bit l tinh ba ca Hoa Nghim Tng.

152 | L u n b n v n m g i o