TR

NG I H C CNG NGHI P TPHCM KHOA QU N TR KINH DOANH

TI LI U H C T P
Ts. Nguy n Minh Tu n & ThS. V Th Thy Hoa, Kinh t vi m, NXB Th ng K. Nguy n V n Ng c, Bi gi ng Nguyn l kinh t vi m, NXB H Kinh t qu c dn. Damian Ward & David Begg, Bi t p Kinh t h c vi m, Bin d ch: nhm gi ng vin khoa kinh t H kinh t qu c dn. TS. Nguy n Nh & c ng s , Cu h i-Bi t p-Tr c nghi m kinh t vi m, NXB Th ng k. Bi gi ng GV.
1 L Th Thanh H ng 2

MN: KINH T VI M S TI T: 45 NG

GV: L TH THANH H

L Th Thanh H

ng

K t c u n i dung
Ch Ch Ch Ch Ch Ch Ch ng 1: Khi qut v kinh t h c ng 2: Cung c u hng ha v gi c th tr ng 3: L thuy t v hnh vi c a ng ng

Ch
i tiu dng

ng 1:

ng 4: L thuy t v hnh vi c a doanh nghi p ng 5: Th tr ng 6: Th tr ng 7: Th tr ng c nh tranh hon ton ng c quy n hon ton

Khi Qut V Kinh T H c

ng c nh tranh khng hon ton

L Th Thanh H ng 3 L Th Thanh H ng 4

Nhu c u v
Nhu c u Mong mu n Nguyn nhn Hnh thnh nn

c mu n

Ti n trnh th a mn nhu c u

S N XU T PHN PH I TIU TH
Tr ng thi c ng th ng
D n n T o ra

Hnh ng

S th a mn
ng 5 L Th Thanh H ng 6

L Th Thanh H

S khan hi m
T i sao ph i i b c a mnh i l y g c a ng i khc

S l a ch n
Nhu c u: V h n Ngu n l c: C h n L y ci c h n ng i Lm cch no?? S n xu t h p l d a vo ngu n l c h u h n trn c s cn b ng nhu c u v i t i a ha kh n ng
L Th Thanh H ng 8

ng ci v h n c a con

s n xu t.
L Th Thanh H ng 7

 Hnh thnh xu t: PPF; Bi u th s n l c th

ng gi i h n kh

n ng s n

V d : L ng xe my v my tnh trong n n kinh t My tnh (Ngn ci) 1000 900 750 550 300 0
L Th Thanh H ng

c s n xu t ra

ng t i a c a m t s n ph m ng c a

Kh n ng A B C D E F

Xe my (Ngn chi c) 0 10 20 30 40 50
10

s n xu t t i m i m c s n l

m t s n ph m khc khi x h i cch s

l a ch n

d ng h p l ngu n l c s n c => x nh t khi n m trn

ng 9

h i s n xu t hi u qu ng PPF.
L Th Thanh H

Xe my ng PPF 50 F 40 30 20 10 H G C B 700
ng

ng tr quy t

c s khan hi m => s l a ch n => nh => s nh i => chi ph c h i.

M D

Chi ph c h i l nh ng kho n l i ch m t i khi ch n m t quy t l a ch n khc.

A 1000

nh do ph i b qua cc

Quy lu t chi ph c h i t ng d n.
My tnh
11 L Th Thanh H ng 12

300

550

L Th Thanh H

Kinh t h c l g?
Kinh t h c l mn h c KHXH nghin c u cch ch n l a c a n n kinh t s trong vi c

Kinh t vi m
Nghin c u ph m vi c th ring l ,

nghin c u t ng ph n tch bi t c a n n kinh t ; s t v ng kinh t .

L Th Thanh H ng 14

d ng ngu n l c khan hi m/c h n nh m i.

13

ng tc gi a ng

i s n xu t

s n xu t ra s n ph m v d ch v

i tiu dng thng qua cc quy lu t

tho mn cao nh t nhu c u c a con ng

L Th Thanh H ng

Kinh t v m

Kinh t h c th c ch ng
Gi i thch s ho t ng c a n n kinh t m t cch khch quan v khoa h c; mang tnh m

Nghin c u trn ph m vi t ng th , nh : l m pht, th t nghi p,

t , nh l

a ra nh ng nh n xt th c t mang tnh ng. c t ng thu ln 2% khi n i

VD: Nh n

s ng nhn dn kh kh n.
L Th Thanh H ng 15 L Th Thanh H ng 16

Kinh t h c chu n t c
a ra nh ng ch d n ho c ki n ngh d a trn nh ng nh gi c nhn, mang tnh ki n

Khi qut v tnh ch t c a m t n n kinh t

Cc khi ni m v th tr
Th tr ng l g??

ng:

nh gi ch quan d a trn nh ng s mang tnh khch quan.

Ch Th tr Th tr tr
17

ng ? t, th tr ng ng c c, th

VD: Chnh ph nn gi m thu thu nh p c nhn ng i dn b t gnh n ng.

L Th Thanh H ng

ng nh

ng ch ng khon...
L Th Thanh H ng 18

Th tr

ng l m t qu trnh t

ng tc qua => Th tr ng l m t khng gian m nh ng m i, ng i mua,

l i gi a cc y u t : Ng Ng i tiu dng
S

Doanh nghi p
i u ch nh gi c

s n xu t, nh th ng

i bn
Trao i hng ha

Ng

i mua

i bn,...th c hi n cc giao d ch mua

Ch th 1
Trao i v t khan hi m

Ch th 2

bn s n ph m.

L Th Thanh H

ng

19

L Th Thanh H

ng

20

Phn lo i th tr
Theo xu t. Theo khng gian v tr tr ng thnh th ,...
L Th Thanh H ng

ng
ng hng tiu

it

ng tiu dng: th tr

dng, th tr

ng hng cng nghi p/t li u s n

Theo m t hng: th tr cph,...

ng t, g o,

a l th tr

ng: th

Theo kh tr

n ng ho t

ng tiu th : th ng lai,...

ng ton qu c, th tr

ng nng thn, th

ng ti m n ng, hi n t i, t

21

L Th Thanh H

ng

22

Theo tnh ch t c nh tranh

Th tr Th tr Th tr Th tr ng c nh tranh hon ton ng c nh tranh ng ng c quy n

3v n

c b n c a n n kinh t :

S n xu t ci g, bao nhiu S n xu t hng ha nh th no? S n xu t cho ai?

c quy n nhm c quy n hon ton

L Th Thanh H

ng

23

L Th Thanh H

ng

24

Cc m hnh kinh t

Ch
M hnh kinh t truy n th ng M hnh kinh t th tr ng t do

ng 2

CUNG C U HNG HA V GI C TH TR NG

M hnh kinh t hng ha t p trung M hnh kinh t h n h p

L Th Thanh H

ng

25

2.1. C u hng ha - Demand

Nhu c u

5000
2

Kh n ng thanh ton 3

Quy t Nhu c u Kh n ng thanh ton C u hng ha l s l ng mua ng hng ha m K v ng

nh mua hng ph thu c vo nh ng y u t no???

C u
Gi C L ng c u
Gi hng ha lin quan
5

Thu nh p

i mua c kh n ng mua v s n sng cc m c gi khc nhau trong m t nh.

4

th i gian nh t L

ng c u??

Th hi u

Tc

ng qua l i gi a gi c v l hng mua

ng
Gi (P)
50 40 30 20 10

Xt s n ph m l 1 lo i sch:
Gi (P) 1000 ng
50 40 30 20 10

L ng sch mua (Q)

7 14 21 28 35

P
50 40 30 20 10

ng sch mua (Q) (ngn cu n)

7 14 21 28 35
6

(D)
7 14 21 28 35

Bi u c u ch ra l ng c u t i m i m c gi m ng i mua s n sng mua

ng c u (D) di n t m i quan h gi a gi c v l ng c u d a vo bi u c u trong khi cc y u t khc (thu nh p, th hi u, k v ng,...) khng thay i.

7

S d ch chuy n c a

ng c u
ng c u i v t t c gi
Cc bi n s tc ng t i l ng c u Gi c Thu nh p S thay i trong bi n s ny d n t i S di chuy n d c theo (D) S d ch chuy n (D)

ng c u cho bi t i u g x y ra v i l v m t hng ha khi gi c c a n thay c cc y u t khc quy t cho khng thay i. nh l ng c u

P
S gia t ng Nhu c u S suy gi m Nhu c u

Gi hng ha lin quan S d ch chuy n (D) Th hi u K v ng

D2
8

S d ch chuy n (D) S d ch chuy n (D) i mua S d ch chuy n (D)

9

S ng

D3

Hm s c u
Hm c u tuy n tnh c d ng:

QD = aP + b
Quy lu t c u: l ng

(a < 0)
P2 P 1
ng

B A

Hm s c u l hm ngh ch bi n.

i v i hng ha thng th

ng c u hng ha, d ch v c m i lin h c chi u v i gi c :

P Q P Q

D D

10

Q2

Q1

Q
11

C U C NHN
L c u c a m t ng dng no trn th tr i tiu ng
P

ng c u th tr cch c ng theo ph cc

ng

c xc

nh b ng

i v i hng ha, d ch v

ng n m ngang t t c

ng c u c nhn.
P P

C U TH TR

NG

L t ng m c c u c nhn ng v i t ng m c gi
12

P1
D1
0

P 1
D2

P 1
D
Q 0
Q = Q1 + Q2 Q
13

Q1

Q2

2.2. Cung hng ha

L s ng bn l ng hng ha v d ch v m

Quy t

nh bn hng ph thu c vo nh ng y u t no???

Gi c
Gi L NG u vo

i bn c kh n ng bn v s n sng cc m c gi khc nhau trong m t nh.

CUNG

Cng ngh K v ng S l ng nh SX
15

th i gian nh t L

ng cung??
14

i u ki n th i ti t

Tc

ng qua l i gi a gi c v l hng bn
Gi (P) 1000 ng
50 40 30 20 10

ng

Gi (P) 1000 ng
50 40 30 20 10

ng sch bn (Q) (ngn cu n)

39 30 21 12 3

P
50 40 30 20 10 (S)

Xt s n ph m l 1 lo i sch:
L ng sch bn (Q) (ngn cu n)
39 30 21 12 3
16

0 3 12 21 30 39 ng cung (S) di n c v l ng cung d khi cc y u t khc v ng,...) khng thay

Bi u cung ch ra l ng cung t i m i m c gi m ng i bn s n sng bn

t m i quan h gi a gi a vo bi u cung trong (thu nh p, th hi u, k i.

17

S d ch chuy n c a

ng cung
Cc bi n s tc ng S thay i trong bi n s n nl Gi c Gi u vo ng cung ny d n

ng cung cho th y i u g x y ra v i Q c a m t hng ha khi P c a n thay i trong khi cc y u t quy t nh Q khc c gi khng thay i. N u m t trong cc y u t ny thay i th (S) s d ch chuy n. P

S di chuy n d c theo (S) S d ch chuy n c a (S) S d ch chuy n c a (S) S d ch chuy n c a (S) i bn S d ch chuy n c a (S)
19

S1
S suy gi m c a cung

S
S gia t ng c a cung

S2

Cng ngh K v ng S ng

18

Hm s cung
Hm cung tuy n tnh c d ng:

CUNG TH TR

NG

Q s = cP + d ( c > 0)
Hm s cung l hm ng bi n.
P

L t ng s hng ha c cung b i t t c cc hng t i cc m c gi khc nhau

S1

S2

Quy lu t cung: Cung hng ha, d ch v c m i quan h cng chi u v i gi c

P1

P Q P Q

s S

20

P 1

P 1

Q1

Q 0

Q2

Q = Q1 + Q2

21

K t h p (S)-(D)
P

1. Tr ng thi cn b ng
S

(S)
Qs < Qd
Qs = Qd

(D)
Gi cn b ng

P*

i m cn b ng

Qs > Qd
22

ng cn b ng

D Q
23

Q*

thay

i trong tr ng thi cn b ng
2. (D) khng i, (S) thay i
(S) (S)

1. (S) khng
P
E

i, (D) thay
(S) P

i
(S)
E E (D) (D) P (S) (S) P

PE ' PE

PE PE '
(D) (D)

PE PE '

E E
(D)

PE ' PE
0

E E
(D)

QE

QE '

QE ' QE

Q
24

QE

QE '

QE '

QE

Q
25

Cc d

bo c th c v

gi c v l

ng

Bi t p v d
Gi s c bi u cung v c u v my i n ton Minh nh sau: Gi (tr /chi c) 5 100 40 10 90 50 15 80 60 20 70 70 TP. H Ch 25 60 80 30 50 90

hng bn ra khi

ng cung,

ng c u

ho c c hai d ch chuy n

(S) Khng i (D) Khng i

S
P Q Q

S
P Q

Q c u (chi c/tu n) Q cung(chi c/tu n)

Pc Qc

P ; Q
P ; Q

P
Q
26

a. V v vi t ph ng trnh bi u di n cc ng cung, c u cho trn. b. Xc nh gi v l ng cn b ng c a th tr ng (b ng th v tnh ton). c. Gi s gi c a cc y u t u vo gi m xu ng lm cho l ng cung m i m c gi t ng ln 10 chi c. H i gi v l ng cn b ng thay i nh th no? 27

2.3. H s co gin
Lm th no t ng doanh thu??

2.3.1. H s co gin c a c u
L h s o l ng s ph n ng c a ng i

tiu dng bi u hi n qua s thay i l ng hng c mua khi cc y u t : gi c , thu

T ng gi? Gi m gi? H s co gin

28

nh p, gi c cc m t hng c lin quan thay i. 3 lo i h s co gin c a c u:

ED EI

E XY

29

H s co gin c a c u theo gi
L h s o l ng s ph n ng c a ng i tiu dng bi u hi n qua s thay i l ng hng c mua khi gi c thay i.
ED : HS co gin c a

Co gin kho ng:

V i:
= (P1+P2)/2: M c gi trung bnh c a hng ha

QD %Q QD QD P ED = = = x P %P P QD P

c u theo gi

QD %QD QD QD P ED = = = x P %P P QD P
Co gin i m:

QD = (Q1+Q2)/2: S n l ng trung bnh c a hng ha

V i: a: d cc a ng
31

QD
l

:L

ng c u i

QD : S thay
ng c u

P : Gi c hng ha
P : S thay
gi i trong 30

QD P P ED = x =a P Q D QD

c u (a<0)

Tnh ch t:

ED < 0

Cc d ng
P

ng c u

E D > 1 : C u co gin nhi u

E D < 1 : C u co gin t E D = 1 : C u co gin nv

P2

P 1
0

D
Q

P2 P 1

D
Q2 Q1
Q P P

E D = 0 : C u hon ton khng co gin ED = : C u co gin hon ton

ED = 0

ED = 1

D
Q

32

ED =

33

Doanh thu v H s co gin

P
P P

3 1 TR = 100 D Q TR = 240 D 100

4
TR = 200

5 D 0
TR = 150

0
Q

50

30

80

ED < 1
34

ED > 1
35

M i quan h gi a h s co gin c a c u theo gi, s thay i c a gi v t ng doanh thu

HS co gin

2.3.2. H s co gin c a c u theo thu nh p

L h s o l ng nh y c m c a ng i tiu dng bi u hi n qua s thay i c a c u khi thu nh p c a ng i tiu dng thay i

P
TR
TR
TR = const

P
TR TR
TR = const
36

ED > 1

ED < 1

ED = 1

QD %Q QD Q I EI = = = Dx I %I I QD I

V i: I : Thu nh p NTD I: S thay

37

trong thu nh p

EI ED
0
Hng ha c p th p Khi thu nh p t ng ln th c u i v i hng ha gi m xu ng

Tnh ch t EI ED
1
Hng ha Thi t y u H u nh khng thay i theo thu nh p

ED I

2.3.3. H s co gin cho c a c u theo gi

L h s o l ng s nh y c m c a ng thay i l i tiu dng, bi u hi n qua s ng c u c a

Hng ha cao c p Khi thu nh p t ng ln th c u i v i hng ha t ng ln 38

m t m t hng khi gi c a m t m t hng lin quan v i n thay i.

E XY

Q X % Q X Q X PY Q = = X = x PY % PY PY Q X PY

39

Tnh ch t
L h
X & Y l 2 m t hng thay th cho nhau

2.4. H s co gin c a cung

s o l ng ph n thay ng c a nh s n xu t ic al ng hng c i.

bi u hi n qua s

cung ng khi gi c hng ha v d ch v thay

E XY

X & Y l 2 m t hng khng lin quan nhau

ES =
X & Y l 2 m t hng b sung cho nhau
40

% QS % P

V i: : H s co gin c a cung theo gi

ES

QS : S thay

i trong cung i trong gi cung

41

:S thay

ng

Co gin kho ng
V i:

Tnh ch t
P + P2 1 2 Q + Q2 Q= 1 2 P=

QS QS P QS ES = = x P P QS P
Co gin i m
V i: c l c a d c ng cung

ES 0 ES > 1

: Cung co gin nhi u

E S < 1 : Cung co gin t

nv

E S = 1 : Cung co gin 1

ES = 0 : Cung han tan khng co gin

42

ES =

QS P P x =c P QS QS

ES = : Cung co gin hon ton

43

Y ut
Kh

nh h

ng

ES

Cc d ng
P
5 4

ng cung
P S S
5 4

n ng linh ho t c a ng il

i bn trong

ES < 1
P S Q
5 4

vi c thay hay d tr .

ng hng m h s n xu t
0
P

100

0
100 125 Q

100 110

ES = 0
0
S
5 4

Kho ng th i gian nghin c u: trong di h n, cung th ng n h n.

44

ES = 1
P 4 S

ng co gin nhi u h n trong

ES > 1

100

200

ES =

Q
45

2.4. Cung c u v chnh sch c a chnh ph

2.4.1. Bi n php can thi p gin ti p Chnh sch thu :
P

Tr
P

ng h p
S2
t
S1

c bi t
P

S2 E2
t

S2
t P

P2

S1

E2

E1

P2 P 1
P

E2 E1
A

S1
D

P1
0
Q
Q2 Q1

E1
D

Q2

Q1

46

ED =

ED = 0
47

 Chnh sch tr c p

Tr

ng h p
S1

c bi t
P

S1
P s
E1 E2
C D

S1 E1
s

S2
D

P1

S2

P 1 P2
P

S2
P D Q

E1

E2

P2

E2
D

Q1

Q2

Q1

Q2
48

ED =

ED = 0
49

2.4.2. Bi n php can thi p tr c ti p

Gi sn ( Gi t i thi u Pmin) Gi tr n ( Gi t i a - Pmax)
P
P

S
E

D th a E

Pm in
PE
D Q
50

PE

Pmax
0

Khan hi m

D 0
QD QE QS

QS QE

QD

Q
51

Bi t p
Gi s hm s c u v cung v x ng trn th tr ng Vi t Nam nh sau: Q = 210 30P (P ngn ng/ lt, Q t lt) Q = 60 + 20P 1. Xc nh gi v s n l ng cn b ng c a x ng trn th tr ng. 2. Gi s nh n c nh thu 500 / 1 lt x ng. a. Xc nh gi v l ng cn b ng m i sau khi c thu . b. M c thu m ng i s n xu t, ng i tiu dng m i bn ph i ch u trn m i lt x ng l bao nhiu? c. Hy tnh s c ho c s m t c a ng i s n xu t, ng i tiu dng, chnh ph v ton x h i do c kho n thu trn. 52

Hm c u v hm cung c a lo i s n ph m T & T nh ng n m 1990 nh sau: C u: Qd = 27 - 16P Cung: Qs = 32P - 9 Trong P tnh b ng n v $/kg v Q tnh theo n v tri u t n. a. Gi v l ng cn b ng c a s n ph m T & T trn th tr ng. b. N u c s n ph m m i thay th lm cho c u s n ph m T&T gi m 20% th tc ng c a vi c gi m c u ny t i gi l bao nhiu?
53

c. N u gi thay i t 500$/t n xu ng cn 450$/t n th l ng c u thay i nh th no? Tnh h s co gin c a cung v c u trong tr ng h p ny. d. Chnh ph tr c p 0,01$/kg th gi v s n l ng s thay i nh th no? Ai l ng i c h ng nhi u h n? e. V th minh ho .

Ch

ng 3:

L THUY T V HNH VI C A NG I TIU DNG

54

Gi tr s n ph m/d ch v Gi ti n Gi tr nhn l c

T i sao ng

i tiu dng th c hi n
Gi tr tinh th n

Th i gian/ Cng s c

hnh vi mua s m?
Gi tr nh n c

R i ro

T ng gi tr nh n

c T ng gi tr ph i tr

Gi tr nh n
2

c
3

3.1. Cc gi thuy t v l i ch s n ph m

3.2. H u d ng
H u d ng (Utility U): l s th a mn m m t

1 2 3 4 5

Tnh h p l
L i ch c a hng ha c th ol ng c

ng

i c m nh n

c khi tiu dng m t lo i s n

ph m hay d ch v no .
L i ch c n bin gi m d n L i ch c n bin khng T ng l i ch ph thu c s l i c a ti n ng hng ha 4

T ng h u d ng ( Total Utility TU): L t ng m c h u d ng t c khi tiu dng m t l ng hng nh

5

ha hay d ch v no trong m t th i gian nh t

H u d ng bin (Marginal Utility MU)

L s t ng thm h u d ng khi tiu dng thm m t s n ph m trong m t nguyn m c tiu dng cc hng ha khc. nv

V d : Bi u

t ng h u d ng v h u d ng bin c a m t ng i tiu dng

TU

n v th i gian v i i u ki n gi

Q MU TU
1 2 3 4 5 6 7 8 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 4 7 9 10 10 9 7 4

TU 10 9 7 4

MU n = TU n TU n 1

MU: H u d ng bin rTU: S h u d ng rQ: S l thay i trong t ng s

6

MU =

TU dTU = Q dQ

thay

i trong t ng

MU = TU Q

ng hng ha

0 MU 4 3 2 1 0

1 2 3 4 5 6 7

MU

1 2 3 4 5

3.3. Cn b ng tiu dng

Nhu c u v h n Thu nh p c h n

Ph

ng php:

t i a ha h u d ng ng

i tiu n

dng s mua s l

ng s n ph m sao cho MU c a

v ti n t cu i cng c a s n ph m b ng nhau: MU X MUY MU N = = ... = PX PY PN

c mua ph i

(1)

CN B NG TIU DNG T ng s ti n chi cho cc s n ph m ph i n m trong gi i h n thu nh p:

XPX + YP + .... + NPN = I Y

(2)
9

V d 1: M t ng ng i
X (sp) 1 2 3 4 5

i c thu nh p I = 7

dng

mua

Ph

2 s n ph m X; Y v i gi P =1 /sp. S thch c a c th hi n nh sau:

1 2 3 4 5 6 ng
10

ng php 1: So snh chi tiu h p l cho t ng ng

MU X
MU Y

ng ti n

Ch n X X X Y Y X Y
3
11

MU X
40 36 32 28 24

Y (sp) 1 2 3 4 5

MUY
30 29 28 27 25

40 36 32 28 28 28 24
4 i =1

30 30 30 30 29 28 28
j =1

t i a ha h u d ng ng s n ph m X, Y nh th no?

i tiu dng nn mua s l

TU max = TU X 4 + TU Y3 = MU Xi + MUYj = 223

Ph

ng php 2: p d ng cng th c

3.4. S hnh thnh

ng c u v i thuy t

t i a ha h u d ng:
MUY MU X = (1) PY PX X P + Y P = I (2 ) X Y MU X 4 MUY3 28 28 = = Theo (1), ch n X=4, Y=3: PX P 1 1 Y
Th X, Y Ng trn vo (2):

h u d ng v cn b ng tiu dng
Xt v d : I= 350 , Px=20 /sp, Py= 10 /sp
X (sp) . 8 10 . . .
MU X

Y (sp) 5 . . 11 . 15

MU Y

4PX + 3P = 4.1 + 3.1 = 7 = I Y

i tiu dng s mua 4 s n ph m X v

12

.. 66 40 . . .

24 . . 22 . 20
13

3 s n ph m Y

t i a ha h u d ng:

MUY MU X (1) = PY PX XP + YP = I (2) X Y

Theo (1), ch n X = 10, Y = 15 Th X, Y trn vo (2) ta th y th a mn V y ng i tiu dng s mua 10 X v 15 Y tiu dng. th a mn

3.5. Gi i thch cn b ng tiu dng th b ng

S thch c a ng
C tnh hon ch nh Thch nhi u hng h n t hng C tnh b c c u

i tiu dng:

14

15

ng

ng ch v t l thay th bin

Xt cc cch m ng i tiu dng l a ch n ph i h p gi a 2 s n ph m th c ph m X v qu n o Y

Cch k t h p A B C D E F
Y

ng quang): l

ng ch (

ng cong bng

X 30 40 50 60 30 50

Y 70 40 20 10 40 40

70

ng t p h p cc ph i h p khc

nhau gi a hai hay nhi u s n ph m cng mang l i m t m c th a mn cho ng dng. i tiu

40 20 10

F C D (V1)

30 40 50 60

16

17

Cc d ng
Y

c bi t c a
Y

ng

ng ch

c i mc a
ng

ng

ng ch

ng ch d c xu ng v pha bn ph i. ng ng ng ch khng c t nhau. ng ch l i v pha g c O.

0
Y

Cc
X
X- Y thay th hon ton

0
X-Y b sung cho nhau

Cc

0
X khng c gi tr

0
Y khng c gi tr

X
18 19

T l thay th bin MRS XY

L s l ng s n ph m Y gi m xu ng s

V d : MRS = 3 c ngh a g?
16
Quan ao (n v)

d ng tiu dng thm m t nh m v l

n v s n ph m X i,

14 12 10 8 6 4 2
-6 1

=6

m b o m c th a mn khng thay d cc a ng ng ch trn th .

-4 1 -2

MRS XY =

Y X
20

=2
1 -1

Thc pham (n v)

21

M i quan h gi a MRS XY , MU X , MUY

T ng h u d ng gi m xu ng do gi m s l s n ph m Y: ng

Thay th hon ton v b sung hon ton

TU = Y .MU Y
l ng

T ng h u d ng t ng thm do t ng s s n ph m X:

TU = X .MU X
i:

Y2 Y1
0
22

B A

m b o t ng h u d ng khng Y . MU Y + X . MU X = 0 MU X Y = = MRS XY MUY X

U2 U1
X

Y2 Y1
0

A B

X1 X 2

X1

X2

X
23

3.6.
ph m m ng

ng ngn sch
i tiu dng c th mua c cng
Y

th

ng ngn sch
ng ngn sch l ng th ng d c xu ng v pha bn ph i. Px/Py: d c ng hi n s

L t p h p cc ph i h p khc nhau gi a hai s n v i m c thu nh p v gi c cc s n ph m cho. Ph ng trnh ng ngn sch:

V i: X: L Y: L ng s n ph m X ng s n ph m Y c mua c mua 0 N I PX X

I PY

XPX + YPY = I Y = I P X X PY PY

ngn sch: th nh tr ng

Px: Gi s n ph m X Py: Gi s n ph m Y I: Thu nh p c a ng i tiu dng

24

i 2 SP trn th

25

S
Y

d ch chuy n
Y

ng ngn sch

S l a ch n c a ng
nh p b h n ch
Y

i tiu dng

M c ch tiu dng: T i a ha l i ch khi thu

I 2 PY
M

I1 PY

I PY

I PY
Y

B N M K

U3 U2
A

I1 PX I 2 PX

I PX 2

I PX 1 X

Thu nh p thay

Gi SP thay

0
26

U1
X
27

I PX

Gi i thch s
Y I1/PY1 Y1 Y2 F
M

hnh thnh b ng th

ng c u

3.7.
Y

ng tiu dng theo gi c

E U1
C

I1/PY1 Y1 Y2

ng tiu dng

U0

PX
PX2 PX1

X2 X1 I1/PX2 I1/PX1 X
ng c u c nhn

E F U1 X2 X1 I1/PX2

theo gi

U2
N

F E (D) X2 X1

v hng ha X
28

I1/PX1

X
29

QX

3.8.

ng tiu dng theo thu nh p

Y

3.9 Th ng d

tiu dng
i tiu dng

L chnh l ch gi a m c gi ng
ng tiu dng theo thu

s n lng tr v m c gi th c t h ph i tr .
P

nh p

Y1 Y2 X X2 F

E U2 U1 X1 I2/PX1

CS
X I1/PX1
30

P D

Q
31

Bi t p
mua 2 s n M t ng i tiu dng c thu nh p I = 3800, dng ph m X v Y: Px = 100; Py = 300, s thch c a ng i ny cho b i Hm l i ch:

Ch

ng 4:

TUX = 1/ 3X 2 + 10X ;TUY = 1/ 2Y 2 + 10Y

Yu c u:

ng n tiu dng t i u. Tnh t ng h u d ng t i a c. 2. Tnh t l thay th bin c a X cho Y t i ph ng n tiu dng t i u. Cho bi t ngh a. 3. Vi t ph ng trnh ng ngn sch, v ng ngn sch cho bi t ngh a d cc a ng ngn sch. 4. N u gi c a s n ph m Y t ng ln 400, cc y u t khc khng i. Tm ph ng n tiu dng m i. Cho 32 t bi ng ngn sch d ch chuy n nh th no?
1. Tm ph t

L THUY T V HNH VI C A DOANH NGHI P

4.1. Cng ngh v hm s n xu t

Ph n A: L THUY T V S N XU T

Hm s n xu t l hm m t nh ng s l ( u ra) t i a c th c, l ng y u t s n xu t ( u vo) nh t k thu t nh t nh.

ng s n ph m nh, t ng ng

c s n xu t b i m t s

v i trnh

Q = f ( X1, X 2 ,..., X n )
Q: S l Xn: S l ng s n ph m u ra ng y u t s n xu t n

4.2. Hm s n xu t trong ng n h n
M hnh hm s n xu t n gi n:
Trong ng n h n: K L c coi l y u t s n xu t c c coi l y u t nh i

Q = f (K, L)
Q: S l ng s n ph m u ra

s n xu t bi n u vo :

K: Y u t v n L: Y u t lao ng

Nn Hm s n xu t trong ng n h n l hm m t bi n ch u nh h ng b i m t y u t

Q = f (L)

Xt v d : T i m t doanh nghi p c cc s li u trong ng n h n nh sau:

L 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Q 0 10 30 60 80 95 105 110 110 107 100
Q
110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10

4.2.1. N ng su t trung bnh AP

N ng su t trung bnh c a m t y u t s n xu t bi n i l s s n ph m s n xu t tnh trung bnh trn m t

n v y u t s n xu t .

Q APL = L
L

APL : N ng su t trung bnh

Q L :S nl : S lao ng ng u ra u vo

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

4.2.2. N ng su t bin MP
V d : s n xu t ra 100 chi c c p da c n i. H i n ng su t
N ng su t bin c a m t y u t s n xu t bi n ph n thay i trong t ng s n l ng khi thay y u t s n xu t bi n v n gi nguyn i l im t

m t ngu n nhn l c l 10 ng trung bnh l bao nhiu?

i , cc y u t s n xu t khc

APL =

Q 100 = = 10 L 10

(chi c c p/lao

ng)

MPL =

Q dQ = L dL

Q: Chnh l ch s n ph m u ra L: Chnh l ch s ng u vo lao

Quy lu t n ng su t bin gi m d n
N ng su t bin c a m t y u t s n xu t bi n , cn y u t s n xu t khc gi nguyn. M i quan h M i quan h i ngy cng i gi m khi s d ng ngy cng t ng y u t s n xu t bi n

4.3. Hm s n xu t trong di h n
4.3.1. Ph i h p cc y u t s n xu t v i chi ph t i thi u Ph ng php c i n: t ph ng n s n xu t t i u ph i th a i u ki n:
MPK , MPL : N ng su t bin c a

D n

D n

MPL > APL MPL < APL MPL = APL

APL APL APL max

MPL > 0 MPL < 0 MPL = 0

Q Q Q m ax

MPK MPL = PK PL K.P + L.P = TC K L

y u t K, L

PK , PL

: Gi c a y u t K, L ng y u t K, L

K, L :S l c s d ng

TC : T ng chi ph s n xu t 2 y u t K, L

V d : Cho PK = 2dvt; PL = 1dvt . Chi ph cho 2 y u . t ny l 20 vt v i b ng n ng su t bin:

K 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Ph

ng php dng ng ng l

th : ng:

MPK
22 20 17 14 11 8 5 2 1

L 1 2 3 4 5 6 7 8 9

MPL
11 10 9 8 7 6 5 4 2

L t p h p cc ph i h p khc nhau gi a cc y u t s n xu t
Cc ph i Cc Cc ng ng ng l ng l ng l i v pha g c O ng khng c t nhau

cng t o ra m t m c s n l c i m:
ng ng l

ng.

ng d c xu ng v pha bn

 T l thay th k thu t bin: l s l ng nh m i. mb om cs nl

ng v n c th n v lao

gi m xu ng khi s d ng t ng thm m t

L u :
N u MRTS l h ng s th ng ng l ng l

ng v n khng thay ng th ng.

ng

MRTSKL =

K MP = L L MPK

Th

ng mang d u m

Gi m d n L d d c c a l ng ng

N u L v K ch c m t cch k t h p duy nh t (theo m t t l nh t l ng hnh ch L. nh) th ng ng l ng

MRTSKL : T l thay th k thu t bin

rK rL :S l :S l ng y u t K thay ng y u t L thay i i

ng

ng ph: l t p h p cc ph i h p khc

Ph i h p cc y u t s n xu t v chi ph t i thi u
Ph ng php c i n:

nhau gi a cc y u t s n xu t m x nghi p c kh n ng th c hi n v i cng m t chi ph s n xu t v gi cc y u t s n xu t cho.

K

K.P + L.P = TC K L K = TC PL L P P K K

TC PK

K . PK + L . PL = TC M PL M PK = P PL K

TC PL

 Ph

ng php dng
K

th :

4.3.2.

ng m r ng s n xu t c a x nghi p
K

TC PK

A E

L t p h p cc i m ph i h p t i u gi a s n xu t i i.

TC2 PK

Q2
Q1

cc y u t
L

TC1 PK

ng m r ng kh n ng SX F E

khi chi ph thay nh ng gi cc y u t s n xu t khng

TC PL

K2 K1

T i E:

MRTSKL =

PK MP P L = L PL MPK PK

TC1 PL TC2 PL

4.3.3. N ng su t theo quy m

Quy m thay i

N ng su t t ng theo quy m khi t ng cc y u t s n xu t ln m l n th s n l ng t ng ln l n h n m l n. N ng su t khng (gi m) cc y u t l i theo quy m khi t ng s n xu t ln m l n th s n

N ng su t

ng t ng (gi m) ln m l n. ng t ng ln t

T ng d n theo quy m

Khng i theo quy m

Gi m d n theo quy m

N ng su t gi m theo quy m khi t ng cc y u t s n xu t ln m l n th s n l h n m l n.

Hm s n xu t Cobb-Douglas
Q = A.K .L
A: h ng s , bi u th trnh cng ngh SX ng theo v n, lao

N u t ng g p i s l s nl ng t

ng y u t s n xu t th

ng ng l Q2:

Q2 = A.(2K ) .(2L) =2 =2
+ + +
+ +

.A.K .L .Q

, : H s co gin c a s n l

ng, l h ng s bi u th hi u su t theo qui m s n xu t. M i ngnh s n xu t v cng ngh khc nhau th , khc nhau

> 1 : N ng su t t ng theo quy m = 1 : N ng su t khng i theo quy m < 1 : N ng su t gi m theo quy m

4.4. Cc khi ni m Ph n B

L THUY T V CHI PH

Chi ph k ton Chi ph kinh t Chi ph c h i

4.5. Cc hm chi ph SX trong ng n h n

4.5.1. Chi ph c T ng chi ph c nh nh (TFC): l ton b chi ph x n v th i gian nh.

Chi ph c

nh trung bnh: L chi ph c n v s n ph m.

nh

tnh trung bnh trong m i

A FC =
C

TF C Q

nghi p ph i chi ra trong m i cho cc y u t SX c

C
TFC

AFC O

4.5.2. Chi ph bi n T ng chi ph bi n

i i (TVC): L ton b chi ph n v th i gian i.

Chi ph bi n bi n ph m.
C

i trung bnh (AVC): L chi ph n v s n

i tnh trung bnh cho m i

x nghi p ph i chi ra trong m i cho cc y u t SX bi n

C TVC

AVC =

TVC Q
AVC

O Q

4.5.3. Chi ph SX T ng chi ph SX (TC): l chi ph chi ra cho t t c cc y u t SX c v th i gian. TC = TFC + TVC
C
TC TVC

Chi ph trung bnh (AC): L chi ph tnh trung bnh cho m i n v s n ph m. nh l n bi n i trong m i n

TC Q AC = AFC + AVC AC =

C
AC

AVC

AFC

TFC

4.5.4. Chi ph bin MC

Chi ph bin l s thay t ng chi ph bi n l ng. i trong t ng chi ph hay im t nv s n i khi thay

4.5.5. M i quan h gi a cc lo i chi ph

AC v MC
Quan h MC < AC MC = AC MC > AC AC Gi m d n C c ti u T ng d n

AVC v MC
Quan h AVC MC < AVC Gi m d n MC = AVC C c ti u MC > AVC T ng d n

MC =
MC AC

TC TVC = Q Q

MC = TCn TCn 1
AVC

dTC dTVC MC = = dQ dQ

4.6. Cc hm chi ph s n xu t trong di h n - LTC

4.6.1. T ng chi ph trong di h n L ng khng ng c chi ph th p nh t c th c t m i m c s n l i. ng ng khi cc y u t khc

Chi ph trung bnh trong di h n LAC

L c th l ng c chi ph trung bnh th p nh t c t ng ng m i m c s n thay i quy m ng khi x nghi p t

theo mu n.

Chi ph bin di h n LMC

AC

L s h n.
SAC1 SAC2 SAC3

thay

i t ng chi ph trong di h n khi thay n v s n ph m c s n xu t trong di

im t
LAC

LMC =

LTC Q

LMC < LAC => LAC gi m d n LMC = LAC => LAC c c ti u LMC > LAC => LAC t ng d n

Q1

'

Q2

Q Q3

''

Quy m s n xu t t i u trong di h n
AC

LAC min = SAC min = LMC = SMC *

SMC LMC SAC LAC

Bi t p
1. Cho TC = 15000 ; PK= 600 ; PL = 300 Hm s n xu t: Q = 2K(L-2) a. Tm ph t i a b. Tm ph t ng n s n xu t t i u v s n l c. ng n s n xu t t i u v i chi ph ng

s n xu t t i thi u n u x nghi p mu n s n xu t 900

Q* Q

n v SP.

2. M t doanh nghi p c n 2 y u t s n xu t K v L s n xu t s n ph m X. Bi t doanh nghi p ny chi ra kho n ti n l 400 mua 2 y u t v i gi Pk = 10, PL = 20. Hm s n xu t a. Xc L. c cho: Q = K(L-2) nh hm n ng su t bin c a cc y u t K v ng t i a

b. Tm ph ng n s n xu t t i u v s n l t c.

c. N u mu n s n xu t 120 s n ph m X, th ph ng n s n xu t t i u v i chi ph t i thi u l bao nhiu?

3. Hm s n xu t c a m t x nghi p i v i s n ph m X nh sau: Q = (K-2)L T ng chi ph s n xu t c a x nghi p l 500 ; gi c a y u t v n 10 / v; gi c a lao ng 20 / v. a. Tnh chi ph trung bnh th p nh t cho m i s n ph m. b. Gi s s n l ng c a x nghi p l 392 s n ph m, gi c a cc y u t s n xu t khng i. V y chi ph s n xu t c a x nghi p l bao nhiu t i u? Chi ph trung bnh t ng ng.

Q 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

TFC TVC

TC

AFC

AVC

AC

MC

4. M t ng
22 68 16 22,75 18 5 161 166 23 48 23

i tiu dng c hm l i ch l:

U ( X ,Y ) = 2 X + Y
t i u ha, lc v X v 10 nv Y gi m xu ng cn 4 ng u ng i ny s d ng 9 n n v Y. N u vi c tiu dng by gi n v X th c n bao nhiu i tiu dng v n t i u ha h u

d ng? Tnh t l thay th bin.

n t p (1 - 4)
1. 1 hng SX c hm c u: Q = 130 10P a. Khi P=9 th doanh thu b ng bao nhiu? Tnh xt. b. Hng quy t k? c. Cho hm cung Qs= 80, hy tnh i m cn b ng. Tnh h s co gin c a c u v c a cung theo gi t i i m cn b ng ny. nh gi m gi bn xu ng cn P=8,5 nh ny c a hng c ng t ng doanh thu. Quy t co gin c a c u theo gi t i m c gi ny, cho nh n

2. M t ng tr dng

i tiu dng c thu nh p hng thng l 1,5 mua 2 hng ha X, Y. V i gi c a X l

Px=15000 /kg, Py=5000 /kg. Hm t ng l i ch c cho b i: TU=2XY a. Xc t i a nh i m ph i h p tiu dng t i t c. u u v l i ch

b. N u thu nh p t ng ln g p i th tiu dng t i thay i nh th no?

c. Thu nh p khng u m i.

i nh ng gi bn hng ha X nh ph i h p t i

gi m xu ng cn 10000 /kg. Xc

3. Gi s 1 ng mua 2

i c thu nh p l 60000 dng ha X,Y v i Px=1300 ,

hng

4. Th tr

ng Sp X ang cn b ng

m c

Py=1000 . Hm l i ch cho b i: TU=XY a. Vi t PT bin. c. Tm i m ph i h p t i u. Bi u di n i m ny trn th . th i m ph i i nh th no? d. N u thu nh p t ng ln 90000 h p t i u thay ng ngn sch.

gi P=15, Q=20. T i h s

i m cn b ng ny

co gin theo gi c a c u v c a nh hm s c u

b. Tnh h u d ng bin c a X, Y v t l thay th

cung l -1/2 v 1/2. Xc v cung th tr ng.

5. M t doanh nghi p c hm s c u v chi ph: Q = 16 - P TC = 43 + 4Q Hy vi t hm s : chi ph bin, doanh thu, doanh thu bin, chi ph bi n nh v l i nhu n. i, chi ph c

Ch

ng 5:

TH TR

NG C NH

TRANH HON TON

5.1. M t s v n
5.1.1. Khi ni m, tranh hon ton
Th tr

c b n
ng c nh

c i m c a th tr ng c nh tranh hon ton

c i m c a th tr

ng c nh tranh hon ton l th tru ng m trong i mua ho c khng c m t ng nh gi c v s l ng. i

khng c m t ng bn no ho c d ch v s c quy t

ng hng ha

trn th tr

5.1.2. c i m cng ty trong th tr ng c nh tranh hon ton

5.2. Quy t nh c a cng ty trong th tr ng c nh tranh hon ton

Trong ng n h n: Ti p t c hay ng ng s n xu t? S n xu t s l ng bao nhiu? l i hay rt

Trong di h n: T ng hay gi m quy m? lui kh i ngnh. M c tiu cu i cng: T i a ha l i nhu n.

Quy t c l a ch n s n l
Quy t m cs nl

ng t i a

L i nhu n c a doanh nghi p c nh tranh hon h o

L i nhu n n v = Gi
P

nh s n xu t c a m t hng l s l a ch n ng ng n h n sao cho: MR = MC m c bn T ng chi ph bnh qun. L i nhu n c a nh s n xu t = L i nhu n

CHI PH C N BIN = GI BN MC=P
P
MC AC

M t hng s n xu t c th bn h t s n ph m gi hi n hnh, khi : MR = P Quy t c l a ch n s n l ng t i a:

A
P=MR

nv
0
Q

*S nl

ng

ng cung ng n h n c a ngnh
P MC AVC P

Th ng d s n xu t
P

S
MC M Q P P*

P*

PS

PS

0 M Q

Q*

0 Q

Q* ng

P*: M c gi hng ch p nh n t cn b ng c a th tr PS: L i ch c a nh s n xu t t vi c bn s n ph m

Khi ni m
Ch ng 6:
Th tr ng c quy n hon ton l th tr ng

TH TR

NG

C QUY N

m trong ch c m t ng nh ng l i c r t nhi u ng

i bn duy nh t

HON TON

i mua.

c i m c a th tr

ng

c quy n hon ton

T i a ha l i nhu n
M c s n l ng v l i nhu n t i u t i: MR=MC Trong ng n h n:
Doanh nghi p c quy n s ti p t c s n xu t khi:

M t hng s n xu t ton b hng ha, d ch v c th cung c p cho th tr ng S n ph m l Gi c v ch t l c nh t v khng c hng ho thay th g ng i ng s n ph m trn th tr quy n quy t nh ng u do c

MR > MC P > SAVC

Doanh nghi p
ng g p
MR < MC P < SAVC

c quy n s gi m s n l

ng khi:

Vi c gia nh p th tr ng hay rt lui kh i th tr r t nhi u kh kh n Cc nh Doanh nghi p

c quy n h u nh ch dng cc bi n php xc ti n bn hng c quy n lun lun s n xu t v i cng su t th a (h n ch s n l ng)

Trong di h n:
DN Q ti p t c l i ngnh khi: P > LAC DN Q rt lui kh i ngnh khi: P < LAC

Chnh sch phn bi t gi

C p1

Chnh sch phn bi t gi

Phn bi t gi theo th i i m nh gi 2 ph n nh gi g p

C p2

Gi rng bu c
C p3