O SECTOR TERCIARIO II: TURSTICOS E COMERCIAIS.

OS

ESPAZOS

OS ESPAZOS TURSTICOS
O turismo unha actividade que supn o desprazamento temporal de persoas principalmente por motivos de lecer. Segundo os criterios estatsticos oficiais, considerase turista aquelas persoas que pasan polo menos unha noite no lugar, no entanto denomnase transente ou excursionista a quen non o fai.

EVOLUCIN E IMPORTANCIA ACTUAL DO TURISMO

-En 1950, o Estado espaol recibiu uns 800.000 turistas, ocupando a oitava posicin mundial e a undcima polos ingresos recibidos. -En 1970 supranse os 13 millns de turistas e os 46 millns no 2000. -No 2008, alcanzronse mis de 59 millns de turistas, que chegaron na sa maiora por va area e xeraron uns ingresos de 50.000 millns de euros. Iso sita ao Estado espaol no segundo lugar do mundo en nmero de turistas (s por detrs de Francia) e en volume de ingresos s superado polos EE.UU. Desde 1975, a Organizacin Mundial do Turismo ten a sa sede en Madrid. -Nas tres ltimas dcadas, tamn medrou moito o turismo estatal. O ano 2008 superronse os 150 millns de viaxes por este motivo. Os desprazamentos son realizados en autombil nun 80% dos casos, e xerando a metade dos ingresos totais do sector turstico.

OS ESPAZOS TURSTICOS
O turismo unha actividade que supn o desprazamento temporal de persoas principalmente por motivos de lecer. Segundo os criterios estatsticos oficiais, considerase turista aquelas persoas que pasan polo menos unha noite no lugar, no entanto denomnase transente ou excursionista a quen non o fai.

EVOLUCIN E IMPORTANCIA ACTUAL DO TURISMO

OS ESPAZOS TURSTICOS

EVOLUCIN E IMPORTANCIA ACTUAL DO TURISMO

OS ESPAZOS TURSTICOS
O crecemento econmico vivido polos pases de Europa Occidental desde mediados do sculo XX (aumento das rendas da sa poboacin, xeralizacin das vacacins anuais pagadas a das pensins de xubilacin) Mellora e abaratamento dos transportes (voos chrter, compaas de baixo custo, xeralizacin do autombil). Xurdimento das grandes compaas internacionais especializadas en viaxes (tour operadores).

Factores Externos

FACTORES DO DESENVOLVEMENTO TURSTICO

Factores internos

A situacin do Estado espaol na rexin mediterrnea, con clima favorbel, e escasa distancia aos pases de orixe. Patrimonio cultural: arquitectnico, paisaxstico, folclrico, etc. Estabilidade poltica e social nas ltimas dcadas, que xera sensacin de seguridade fronte aos maiores riscos noutros pases competidores do Mediterrneo. Mellora das infraestruturas de transporte ( aeroportos, autovas, autoestradas...) e da oferta de aloxamentos. Desenvolvemento dunha demanda interna crecente debido mellora do nivel de vida da poboacin que permitiu diversificar os destinos tursticos e aumentar os desprazamentos non s nos perodos tradicionais de vacacins, senn tamn nas fins de semana, pontes...

OS ESPAZOS TURSTICOS
-O modelo turstico implantado a partir de 1960 caracterzase por unha abundante oferta, dirixida a unha clientela masiva, de poder adquisitivo medio, aloxada maioritariamente en hoteis e apartamentos de categora intermedia e en zonas de sol e praia. Tamn caracterstica a dependencia do sector respecto a touroperadores internacionais, polo que boa parte do gasto total turstico queda fra do Estado. -Est integrada polos que venden o produto (as institucins, que promoven o turismo en feiras internacionais, como FITUR; e as axencias de viaxes) e polas instalacins tursticas (aloxamento, manutencin e recreo). A oferta de aloxamento moi ampla e concntrase no litoral mediterrneo e insular. -A demanda internacional medrou desde finais da dcada de 1950. Desde a entrada do Estado espaol na Unin Europea (1986) aumentou notabelmente o nmero de visitantes (s.t. de Europa occidental e do norte). Turismo maioritariamente estival (s.t. cara Baleares, Canarias e Catalua). -A demanda estatal aumentou desde 1960. Procede das zonas mis industrializadas. Reprtese mellor ao longo do ano e presenta menos polarizacin ( no vern acode tamn s costas do norte e vilas do interior ). Destinos preferentes no litoral mediterrneo ( Andaluca, Valencia e Catalua).

O MODELO TURSTICO TRADICIONAL

A OFERTA TURSTICA

A DEMANDA TURSTICA

OS ESPAZOS TURSTICOS
Predominio do turismo de nivel medio- baixo A oferta turstica afronta problemas: encarecemento dos prezos sen unha mellora da calidade, a sa rixidez e escasa adaptacin s novas esixencias da demanda, a estacionalidade, e a competencia doutros estados mediterrneos e do leste de Europa. A dependencia dos tour-operadores internacionais, que demandan mis calidade vez que reducen os prezos O deterioro ambiental e alteracins paisaxsticas dalgunhas zonas tursticas.

As causas da crise

CRISE DO MODELO TRADICIONAL E O TURISMO ALTERNATIVO

Potenciar o turismo de calidade (creando infraestruturas, modernizando as instalacins, mellorando a cualificacin profesional e coidando o medio ambiente). Mellorar a oferta para paliar a rixidez e estacionalidade, Turismo os desequilibrios territoriais e a competencia doutros alternativo estados, fomentando novas modalidades de turismo e nova (turismo da terceira idade, turismo deportivo, turismo rural, poltica ecoturismo, turismo urbano, cultural e de congresos). turstica Diminur a dependencia do exterior mediante a creacin de tour-operadores estatais. Compatibilizar o desenvolvemento do turismo coa calidade medioambiental.

OS ESPAZOS TURSTICOS
-Illas Baleares, Canarias e a costa mediterrnea. A accesibilidade. Determinados ocos na ocupacin turstica explcanse pola inexistencia de boas comunicacins areas e por estrada coas zonas de procedencia do turismo. O modelo de ocupacin de espazo. Nuns casos, os aloxamentos tursticos intgranse na estrutura urbana preexistente ou configurando ensanches (Benidorm, Torremolinos ). Noutros casos, o turismo xera novos asentamentos resultado de operacins inmobiliarias. O tipo, calidade e clientela dos aloxamentos. O predominio de establecementos hoteleiros ou extrahoteleiros, de modelos extensivos de baixa densidade ou intensivos en altura, de categora alta ou mediobaixa, de clientela estatal ou estranxeira.

AS REAS TURSTICAS DE SOL E PRAIA

AS REAS TURSTICAS E A SA TIPOLOXA

Madrid: turismo cultural e de congresos e convencins. O litoral galego e cantbrico: reas costeiras e interiores non saturadas e paisaxes rurais e naturais. OUTRAS REAS Os centros de turismo rural. TURSTICAS As estacins de esqu. As cidades histricas e artsticas permiten un turismo cultural de visita de museos e monumentos (Toledo, Segovia, Granada...).

Ras Baixas

OS ESPAZOS TURSTICOS
-Nas reas litorais, o turismo incrementa os efectivos de poboacin (na busca de traballo ou por motivos teraputicos, de lecer ou empresariais). Aumenta a poboacin dedicada ao sector terciario e construcin. Contribe creacin de novas estruturas de poboamento. Tamn provocou frecuentemente alta densidade de construcin e especulacin do solo. -Nas reas rurais permitiu nalgns casos frear o despoboamento. Mitigou a emigracin nalgunhas cidades histricas en situacin de crise econmica. Colaborou rehabilitacin de patrimonio edificado. -Crea emprego (s.t. Estacional e de man de obra pouco cualificada). En 2003 o turismo ocupou o 12,2% da poboacin activa. -Achega aproximadamente o 11,5% do PIB, polo que un dos principais piares da prosperidade econmica. -Compensa a balanza comercial e frea a dbeda externa. -Infle na poltica de transportes (creacin de autoestradas, modernizacin da rede de aeroportos) -Fomenta o achegamento dos culturas. -Incide nos modos de vida da costumes, modernizacin...) -Afecta calidade de vida (saturacin dos servizos e das pobos e o contacto entre sociedade local (perda de das persoas residentes infraestruturas).

REPERCUSINS DEMOGRFICAS E DE POBOAMENTO

O IMPACTO ESPACIAL DO TURISMO

REPERCUSINS ECONMICAS

REPERCUSINS POLTICAS, CULTURAIS E SOCIOLXICAS

OS ESPAZOS TURSTICOS
-Alteracin no medio e na paisaxe: construcin de encoros, creacin de canteiras, movementos de terras para o transporte... -Transformacins na economa: revalorizacin de terras de cultivo e potenciacin das actividades demandadas polo turismo. -Conflitos polo uso do solo e dos recursos: perda de solo cultivado ante a presin urbanizadora, conflitos polo uso da auga... -Os centros histricos especialzanse en actividades ao servizo do turismo (artesanato local, souvenirs, establecementos de aloxamento e de restauracin ), ao tempo que as sas periferias reciben segundas residencias e hoteis para satisfacer a demanda. -Nas reas rurais o turismo pode crear conflitos con outras actividades e fomentar o abandono da actividade agraria.

O IMPACTO ESPACIAL DO TURISMO

REPERCUSINS NA ORDENACIN DO TERRITORIO

REPERCUSINS AMBIENTAIS

-Levantamento de grandes bloques de apartamentos e hoteis xunto s praias, urbanizacin incontrolada en espazos naturais e de gran valor, contaminacin de praias e bosques... que esixen actualmente polticas de proteccin e de rehabilitacin.

O COMERCIO
DISTRIBUCIN COMERCIAL E ESPAZOS DE CONSUMO
IMPORTANCIA E EVOLUCIN RECENTE DO COMERCIO O comercio a actividade que acta como intermediaria entre a producin e o consumo, ben en puntos de venda localizados no territorio ou, agora tamn, de forma electrnica, a travs de internet. Resulta de grande importancia na economa de calquera territorio por varias razns: Necesidade para o desenvolvemento dunha economa de mercado, onde a maior parte dos produtos obtidos se destinan a venda. Permite poer en contacto as reas onde se producen os bens con aquelas onde residen as persoas consumidoras, o que xera densos fluxos de mercadoras, capitais e informacin

Xera gran cantidade de postos de traballo. No Estado espaol existen mis de 740.000 empresas comerciais, con 3,2 millns de empregos. Representa ao redor do 15% do PIB total do Estado. -As caractersticas do emprego comercial mis significativas son:
Case o 40% das persoas que traballan no comercio sgueno facendo en pequenos establecementos familiares (con menos de 5 traballadores/as). A presenza da muller moi elevada (48,5% dos postos). Case unha terceira parte son empregos temporais e o resto fixos, o que supn un grao de precariedade elevado.

O COMERCIO
DISTRIBUCIN COMERCIAL E ESPAZOS DE CONSUMO
TIPOS DE ACTIVIDADES COMERCIAIS Entre a producin e a consumo cranse canles de distribucin de todo tipo de mercadoras no que se distinguen dous tipos de comercios: Comercios por xunto, aqueles que lles compran s persoas produtoras, polo xeral en grandes cantidades, para vender a outros comercios sen entrar en contacto directo coas persoas consumidoras. Comercios retallistas, que compran por xunto e venden ao detalle, dicir, en pequenas cantidades e directamente as e os consumidores/as, todo tipo de produtos. No Estado, o comercio por xunto representa s o 25% das empresas de distribucin comercial, pero o seu maior tamao permteslle alcanzar, pola contra, case o 50% do valor ou riqueza que se xera. En Cambio, o comercio retallista moito mis numeroso, pero de tamao moito mis reducido; anda que nos ltimos anos, tamn xurdiron empresas de maior dimensin, localizadas e mido en grandes superficies comerciais.

O COMERCIO
DISTRIBUCIN COMERCIAL E ESPAZOS DE CONSUMO
TRANSFORMACINS RECENTES NO COMERCIO RETALLISTA Anda que o comercio retallista unha actividade de longa tradicin, na actualidade estanse producindo importantes cambios na sa organizacin: Hai unha concentracin de empresas, ao diminur o nmero do pequeno comercio familiar en beneficio das grandes firmas comerciais, s veces de capital estranxeiro, que poden competir con vantaxe (prezos mis baratos, compra a prazos, publicidade...) Simplifcanse algunhas canles de distribucin, pois estas empresas actan, vez, como comerciantes por xunto e retallistas, porque compran directamente, en orixe, grandes cantidades e as venden s persoas consumidoras outras intermediarias. Aparecen diversas formas de comercio asociado, en que as pequenas empresas comerciais se unen ( arredor dunha marca comn, nun mesmo local...) para poderen competir coas grandes. Nas das ltimas dcadas difundiuse o uso das novas tecnoloxas de informacin, tanto no comercio tradicional (uso xeneralizado de tarxetas de crdito, cdigos de barras...) coma coa aparicin do comercio electrnico a travs de internet.

O COMERCIO
DISTRIBUCIN COMERCIAL E ESPAZOS DE CONSUMO
PAUTAS DE LOCALIZACIN DO COMERCIO RETALLISTA Os comercios localzanse al onde hai clientela potencial, polo que se distriben por todo o territorio. Porn, a sa densidade, calidade e variedade son maiores nos territorios mis poboados e con maior nivel de renda: -As grandes cidades (nas reas centrais e barrios con grupos sociais de maiores ingresos).

-O turismo tamn aumenta a sa presenza nas reas litorais e os arquiplagos.

Barcelona e Madrid son as provincias con maior nmero de comercios, xunto con Valencia e Sevilla. Aqu estn tamn os de maior tamao, polo que o seu volume de vendas tamn o mis elevado. Respecto ao nmero de persoas empregadas por cada mil habitantes, Baleares (57,3) e Canarias (54,0) estn na cabeza, moi por riba da media estatal (42,9).

O COMERCIO
REAS DE COMERCIO RETALLISTA TRADICIONAL

-Os mis numerosos: locais de pequeno tamao en que traballa a persoa propietaria, s veces coa axuda familiar e dalgunha persoa asalariada (comercios de alimentacin e outros bens de primeira necesidade, comercios especializados). -Establecementos que se organizan por seccins e departamentos especializados, e adoitan estar situados en edificios de varias alturas, sobre todo no centro das cidades e nas sas ras mis representativas. Xurdiron en Francia a mediados de sculo XIX, e as primeiros abertos no Estado localizronse en Barcelona ( Almacenes Capitolio, en 1916). O liderado ostntao a empresa El Corte Ingls.

GRANDES ALMACNS

OS DIVERSOS TIPOS DE REAS COMERCIAIS

-Establecementos nos que desaparece a figura da persoa que vende, a clientela elixe os produtos, xeralmente envasados ou ESTABLECEMENTOS empaquetados que se distriben en expositores, DE LIBRE SERVIZO pagando na caixa ao finalizar a sa compra (autoservizos, hipermercados -Alcampo, Mercadona...). -Estes comercios (xurdidos nos EE.UU. a mediados do S.XX) caracterzanse por: agrupar nun mesmo edificio moitas pequenas tendas independentes, algn grande CENTROS almacn e outros servizos de lecer (bares, COMERCIAIS E restaurantes, cines...); ser propiedade dalgn gran CADEAS DE grupo inmobiliario e ter unha xestin unitaria FRANQUA (administracin , vixilancia, limpeza...); trtase se espazos privados a vixiados, cun ambiente que anima a consumir. A maiora de negocios que se localizan nestes centros pertencen a cadeas de franquas.

O COMERCIO
O COMERCIO EXTERIOR
o intercambio de produtos e de servizos dun estado co resto do mundo.

Exportacin: venda de produtos estatais ao estranxeiro.

Importacins: compra de produtos estranxeiros por parte dun estado. Nos ltimos anos ambas se incrementaron como resultado da incorporacin do Estado espaol globalizacin econmica mundial. -Nas exportacins perden importancia os produtos do sector primario a favor de bens industriais semielaborados (ferro, aceiro e derivados da industria qumica), de equipo (maquinaria), vehculos de estrada, e bens de consumo (moda). -Nas importacins destacan os produtos enerxticos, os industriais e os agrarios. As reas de comercio exterior: a Unin Europea a principal receptora das exportacins e dela proceden tamn o groso das importacins. A balanza comercial deficitaria para o Estado Espaol. S o comercio con Amrica Latina ofrece saldo favorable. A poltica comercial est influenciada polo establecemento do mercado nico coa Unin Europea (libre circulacin de persoas e mercadoras, capitais e servizos) e polos acordos subscritos cos Organizacin Mundial do Comercio (rebaixas dos aranceis para terceiros pases). A poltica comercial espaola trata de favorecer as exportacins: organizacin de feiras e exposicins, viaxes institucionais, informacin s empresas das oportunidades no estranxeiro, concesin de crditos FAD (Fondos de Axuda ao Desenvolvemento) a cambio da subministracin de bens e servizos espaois

OS SERVIZOS FINANCEIROS E A SA ORGANIZACIN ESPACIAL

O SECTOR FINANCEIRO E SA RPIDA TRANSFORMACIN
O sector financeiro chave para o desenvolvemento econmico por varios motivos: Capta os aforros da cidadana e os excedentes das empresas, concedendo logo crditos para financiar aos cidadns (vivendas, autombiles...) e s empresas. unha actividade que medra coa economa no seu conxunto: no Estado supn mis de 250.000 empregos e participa co 18% no PIB. Os xuros e comisins que cobra o sector financeiro pola sa actividade xera importantes beneficios, o que lle permite adquirir participacins noutros sectores (industrial, enerxtico...). O sistema bancario est composto por tres tipos de entidades financeiras: Bancos: son empresas privadas que teen por obxectivo a obtencin de beneficios. Son un total de 150: 70 de capital estatal e 80 estranxeiros. Caixas de aforro: son entidades de crdito similares aos bancos, pero teen entre os seus obxectivos o interese pblico (dedican parte do seu beneficio a fins culturais e sociais). Son 46, todas de capital estatal cun tamao medio inferior ao dos bancos. Cooperativas de crdito: xurdiron para apoiar o pequeno aforro e iniciativas locais, e teen menor importancia que as anteriores. Pertencen as persoas socias depositantes, que, sa vez, se benefician dos seus servizos financeiros.

OS SERVIZOS FINANCEIROS E A SA ORGANIZACIN ESPACIAL

O SECTOR FINANCEIRO E SA RPIDA TRANSFORMACIN
O sector financeiro unha actividade moi afectada pola globalizacin do capital e a creacin da moeda nica na Unin Europea, o que provocou importantes cambios:

Procesos de concentracin para enfrontar a libre competencia nos mercados, o que provoca frecuentes fusins e absorcins. Como resultado s dous grupos bancarios estatais (Santander Central Hispano e Bilbao Vizcaya Argenaria ) renen o 60% da cifra total de negocio bancario, e esta cifra elvase ao 80% se contabilizamos os cinco primeiros grupos. Crecemento do nmero de oficinas, sobre todo no caso das Caixas de Aforro, que xa contan con 23.000 en todo o Estado, mentres que os bancos rexistran unha lixeira reducin.
Forte internacionalizacin coa compra de bancos noutros estados, que ten como contrapartida a entrada da banca estranxeira no Estado, o que aumenta a competencia. Intensa renovacin tecnolxica, que aumenta a eficiencia e que reduce empregos coa proliferacin de caixeiros automticos e a banca electrnica a travs de internet.

OS SERVIZOS FINANCEIROS E A SA ORGANIZACIN ESPACIAL

CARACTERSTICAS DO MAPA FINANCEIRO
Hai dcadas as oficinas financeiras eran pouco numerosas e localizbanse dentro das cidades de maior tamao, nos centros de negocios. Isto corresponda a un modelo de localizacin moi polarizado. O desenvolvemento econmico supuxo unha multiplicacin do nmero de oficinas , ata chegar s 44.000 actuais, o que representa aproximadamente unha por cada mil habitantes, a cifra mis alta dentro da Unin Europea. A distribucin do sector financeiro non homoxnea:

As sedes ou oficinas centrais, onde se encontra o persoal directivo e se toman as decisins fundamentais de cada entidade financeira, concentrronse cada vez mis nas grandes cidades. No caso dos bancos, das 150 sedes existentes no Estado, Madrid concentra a gran maiora, con 118, por s 9 sedes en Barcelona e 4 en Bilbao.
Respecto ao nmero de sucursais, as provincias de Barcelona e Madrid teen unha cantidade parecida, e entre ambas renen unha cuarta parte do total, ao seren reas con elevada densidade de poboacin e numerosas empresas que requiren os servizos financeiros destas sucursais. As reas mis dinmicas na apertura de novas oficinas son as zonas tursticas do Mediterrneo, os dous arquiplagos de Baleares e Canarias e Madrid, mentres o seu nmero se reduce en provincias interiores que perden poboacin (Soria, Segovia, Cuenca...).

O TURISMO E COMERCIO NA GALIZA

REAS E MODALIDADES TURSTICAS
-O turismo xera o 5,9% dos empregos fronte ao 6,7% do conxunto do Estado. -A estada media d@s turistas baixa (inferior a das noites). -Os meses de xullo e agosto concentran as das terceiras partes das viaxes a Galiza e o 80% dos das de estada. -O turismo de sol e praia concntrase nas ras de Arousa, Pontevedra e Vigo. A base econmica dalgns ncleos das Ras Baixas, como Portonovo e Sanxenxo, na ra de Pontevedra, e Baiona ou Panxn na de Vigo, xira case exclusivamente en torno a este sector. No resto da costa dse un tipo de turismo alternativo, no que quen as visita procedentes na sa maiora das grandes cidades do interior, como Madrid acoden atrados pola suavidade trmica, a tranquilidade das praias e a beleza da paisaxe. -Turismo cultural, centrado especialmente en Compostela cidade que destaca tamn como unha importante sede da congresos e convencins-. -Na ltima dcada adquiriu un gran auxe o turismo rural. Esta actividade favorece o desenvolvemento endxeno da certas reas rurais do interior (como os ribeiras do Sil e as Serras orientais e surorientais ) xa que non s axuda a conservar a arquitectura popular e as tradicins locais, senn que serve de complemento aos labores agrcolas. -Turismo de neve monopolizado pola estacin invernal de Cabeza de Manzaneda. -Turismo de balneario (balnearios como o de Mondariz, Caldas de Reis, A Toxa...)

O TURISMO E COMERCIO NA GALIZA

O COMERCIO
-Actividade comercial condicionada polo retraso da estrutura produtiva do sector primario, que impediu que as empresas galegas se fixesen cargo da comercializacin dos seus produtos, o cal orixinou a aparicin de empresas a grande escala que controlan os prezos agrarios e provocan a sa alza xeralizada. -O comercio retallista est dominado, sobre todo no rural, por tendas de carcter familiar, pouco especializadas e cun volume de vendas reducido que provoca a conseguinte suba de prezos para que o negocio sexa rendbel.

-A crecente implantacin de grandes superficies comerciais nas sete cidades galegas e en moitas vilas de tamao medio provocou o peche dun bo nmero de pequenos establecementos ou a sa reconversin cara as artesanas ou os produtos tradicionais ou moi especializados.
-A balanza comercial de Galiza: reducido peso do comercio exterior en relacin co conxunto do Estado participa tan s nun 4,5% das importacins e nun 5,2% das exportacins do Estado e concentracin en poucos produtos, xeralmente asociados a empresas multinacionais instaladas no territorio galego (petrleo, para a refinara coruesa Petroliber, penso -soia ou millo-, certos minerais- como a bauxita- e os produtos pesqueiros). No referente s exportacins, a concentracin semellante: os autombiles, o aluminio e os derivados do petrleo supoen entre o 65-70% do comercio exterior. O peixe e os derivados da madeira, o granito e a lousa sen elaborar integran o resto dos produtos que exporta Galiza. -En canto s reas de mercado, que coinciden en gran medida coas zonas de importacin, destacan os pases da OCDE e da Unin Europea.