TRK DL VE EDEBYATI ANABLM DALI ESK TRK EDEBYATI BLM DALI
16. YZYIL ARLERNDEN DERVN MEVLD (METN VE NCELEME)
YKSEK LSANS TEZ
HAZIRLAYAN ZGR DOAN
STANBUL 2007 Marmara niversitesi
T.C. MARMARA NVERSTES TRKYAT ARATIRMALARI ENSTTS TRK DL VE EDEBYATI ANABLM DALI ESK TRK EDEBYATI BLM DALI
16. YZYIL ARLERNDEN DERVN MEVLD (METN VE NCELEME)
YKSEK LSANS TEZ
HAZIRLAYAN ZGR DOAN
TEZ DANIMANI Prof. Dr. SEBAHAT DENZ
STANBUL 2007
NDEKLER
NSZ II ZET ....... IV SUMMARY ..... V KISALTMALAR .... VI GR . 1
I. BLM DERVN HAYATI, ESER ve EDEB AHSYET I. Hayat ..... 7 1. Doum Yeri ve Tarihi ..... 7 2. Mahlas .... 7 II. Eseri .. 7 Mevlid ..... 8 1. Eserin MelliIi ........ 8 2. Eserin Ad ve Yazl Tarihi .......10 3. ekil zellikleri ..... 11 4. Dil ve slup zellikleri . 13 5. Muhteva zellikleri ... 13 III. Edebi ahsiyeti .. 18 SONU ... 19
II. BLM NSHALARIN TANITIMI ve METN TESPTLERYLE LGL HUSUSLAR
I. Metin Tespitiyle lgili Hususlar ... 21 1. Nshalarn Tantm ... 21 2. Nshalarn Deerlendirilmesi ... 24 II. Metnin Kuruluunda Takip Edilen Yol .............. 25 1. Trke Baz Ekler ve Kelimelerin mls ..... 25 2. Arapa ve Farsa Baz Terkip, Ek ve Kelimelerin mls ... 27 3. Teknik zellikler .. 28
III. BLM DERVN MEVLDNN TENKTL METN ve NESRE EVRS
I. Tenkitli Metin . 31 II. Nesre evirisi . 95 BBLYOGRAFYA .. 142
-I-
NSZ Mevlid, Hz. Muhammed (s.a.v.)in doum gn, bu gnde yaplan din merasim ve bu merasimde okunan ve Hz. Peygamberin doumu bata olmak zere risletinden, miracndan ve vefatndan bahseden iir anlamlarna gelir. Mevlid iir tr, Arap edebiyatnda ortaya km, ksa srede btn slam corafyasna yaylmtr. Bu tr, i olan randa itibar grmemi daha ok Arap ve Trk edebiyatlarnda bilhassa da Trk edebiyatnda yaygn hle gelmitir. Mevlid, Mslman Trk halknn Hz. Peygambere duyduu sevgi- nin en gzel ifadesini bulduu iir tr olmutur. Trk edebiyatnda mevlid metinlerinin says 200 civarnda olmasnn yannda ilk ve en gzel Trke mevlid Sleyman elebinin 812de (1409) kaleme ald Vesletn-nect adl eseridir. Bu eser o kadar ok beenilmitir ki Trk halk arasda en ok sevilen ve okunan din eser Kurandan sonra Vesletn-nect olmutur. Sleyman elebinin mevlidi edebiyatmzda yle byk bir etki yap- mtr ki Mevlid denilince o akla gelir olmutur. Her mkemmel ey taklit edilir, rnek alnr. elebiden sonra gelenlerin birou da onu taklitten teye geememitir. Bununla beraber kimi samimi airler her ne kadar ondan etkilen- seler de yeni ve gzel Mevlidler kaleme almlardr. Derviin eseri de kanaatimizce Mevlid trnde gzel ve etkisi uzun srm rneklerden biridir. Yaklak 250 yl sonra bile istinsah edilmi olmas onun kendinden sonraki dnemlerde hatr saylr bir etkide bulunduuna bir delil olabilir. Bu almamzdaki gayemiz, her biri samimi bir peygamber a olan Mevlid airlerinden hi olmazsa birinin eserini gn yzne karmaktr.
almamz, giri ve blm halinde hazrlanmtr. Giri blmnde XVI. yzylda Anadoludaki siyas durum ve Trk edebiyat hakknda zet bir bilgi verilmitir. Ardndan Arap ve Trk edebiyatnda Mevlide dair bilgiler sunuldu. Birinci blmde nce Derviin hayat, edeb kiilii ve eseri hakkn- da bilgi verilmitir. kinci blmde ise eserin eitli alardan incelemesi ya- plmtr. lk olarak eserin ekil zellikleri zerinde durulmu ve eser nazm ekilleri, vezin, kfiye ve redif bakmndan deerlendirilmitir. Bunu mteaki- ben dil ve slp incelemesi yaplmtr.
-II-
Son olarak ise muhteva zelliklerine ksaca deinilmitir. Muhteva ba- kmndan incelenirken de mevlidin her bir blmnn zeti verilmitir. almalarm esnasnda karlatm her trl mklmn hallinde en byk destei grdm, yaptm hatalarda srarla hi kzmayp sabrla bana yardmc olmaya alan kymetli hocam Prof. Dr. Sebahat Denize en kalb teekkrlerimi arz ederim. Ayrca, almamzda gsterdiimiz btn zene ramen gzden kam veya yanl yazlm hatalar bulunabilir. Bu eit hata- lardan dolay da erbb- fazl u kemlin msmahasn umarz.
-III-
ZET Mevlid, Hz. Muhammed (s.a.v.)in doum gn ve bu gn anlatan eser ve de bu gnde yaplan merasimdir. Mevlidin ilk rnekleri Arap edebiyatnda verilmitir. Arap edebiyatnn nemli iir trlerinden olan methiye ierisinde Hz. Muhammede yaplan vg- ler nemli yer tutmaktadr. Hz. Peygamberin vefatndan sonra bu methiyelere bal olarak yeni trler gelimitir. Mevlid de bu yeni edebi trlerden biridir. Mevlid, Arap edebiyatnda balamasndan hemen sonra Trk edebiya- tnda da kendini gstermitir. lk Trke mevlid Sleyman elebinin 812de (1409) kaleme ald Vesletn-nect adl kitabdr. Birok Trk airi mevlid kaleme almtr fakat en gzel rneini Sleyman elebi yazmtr. Trke yazlan mevlidlerin says 200 civarndadr. Bunlardan bir ksm Sleyman elebinin eserine aynen benzerlik gsterir, bir ksmnda kk farkllklar vardr, geri kalanlar ise tamamen farkl yeni eserlerdir. Biz bu almamzda, 16. yzylda yaayan Dervi isimli airin yazd Mevlidini inceledik. almamzn inceleme ksm, giri ve blm halinde hazrlanmtr. Giri blmnde slam ve Trk edebiyatnda Mevlide dair bil- giler sunulmutur. Birinci blmde Dervie dair bilgi verilmitir. kinci b- lmde eserin ekil zellikleri incelenmitir. nc blmde ise muhteva zel- liklerine ksaca deinilmitir. Son olarak da metin ve nesre evirisi verilmitir. Derviin eseri Sleyman elebiden alnt msralar olsa da, mevlid trnn farkl ve gzel bir rneidir.
-IV-
SUMMARY Mevlid is a name for Hz. Mohammed (s.a.v)s birthday and the work describing the day and also the ritual performed on the same day. First examples of Mevlid poems were given in Arabic literature. Commendations for Hz. Mohammed cover an important part in Methiye, one of the most important kinds of poems of Arabic literature. New types relating to Methiye flourished after the death of the Prophet, and Mevlid is one of those types. Mevlid, born in Arabic literature, quickly manifested itself in Turkish literature, too. The first Turkish Mevlid poem is the work called Vesiletn Necat written by Suleyman Celebi in 812 (1409). Many Turkish poets wrote Mevlid poems, but the best example was written by Suleyman Celebi. The number of Turkish Mevlid poems is around 200. Some of these closely resemble the work of Suleyman Celebi, and some have a few differences, and the rest are complete new works. In our study, we examined a Mevlid poem written by a poet named Dervis, who lived in the 16th century. Our study consists of the preface and three chapters. In the preface, information on Mevlid in both Islamic and Turkish literature is given. Information about the poet, Dervis is provided in the first chapter. In the second chapter, features pertaining to form of the work are studied. In the third chapter, features of the contents are briefly mentioned. Finally, the translation of the work to text and prose is given. Although Derviss work contains quoted lines from Suleyman Celebi, it is a different and beautiful example of Mevlid type.
-V-
KISALTMALAR
a.e. : ayn eser a.g.e. : ad geen eser ADTCF : Atatrk niversitesi Dil ve Tarih CoraIya Fakltesi Bkz. : Baknz Bl. : blm c. : cilt DA : Trkiye Diyanet VakI slam Ansiklopedisi Ef. : Efendi h. : hicri Haz. : hazrlayan : stanbul niversitesi ktp. : ktphanesi m. : miladi MEB : Milli Eitim Bakanl nr : numara l. : lm rn. : rnek s. : sayIa TKAE : Trk Kltrn Aratrma Enstits vb. : ve benzeri Yay. : yaynlar
-VI- - 1 - GR GR GR GR
Derviin Yaad Dnem Derviin Yaad Dnem Derviin Yaad Dnem Derviin Yaad Dnem Bir airin sanat kiiliinin olumasnda doutan gelen kendi sanat kabiliyetinin yannda yaad a ve iinde bulunduu sanat evresi de etkilidir. Bu sebeple Derviin sanatn daha iyi anlayabilmek iin dnemin siyas tarihinden ve 16. asr Klasik Trk iirinden bahsetmek faydal olacaktr.
16. Yzylda Siyas Durum 16. Yzylda Siyas Durum 16. Yzylda Siyas Durum 16. Yzylda Siyas Durum 16. asrda Osmanl Devleti gl padiahlarn ynetimiyle byme ve gelimesini srdrerek byk bir imparatorluk hline gelmitir. 16. yzyl Osmanl padiahlar II. Bayezid, Yavuz Sultan Selim, Knun Sultan Sleyman, II. Selim, III. Murad ve III. Mehmeddir. Yavuz Sultan Selim, aldran zaferiyle ah smail tehlikesini ortadan kaldrd gibi, onun zamannda Anadolu topraklarnn btnl kesin olarak salanm Suriye, Hicaz ve Msr imparatorluk snrlar ierisine dahil edilmitir. Hemen hemen yarm yzyl sren Knun Sultan Sleymann saltanat dneminde ise daha ok Avrupa seferlerine arlk verilmi, Belgrat ve Rodos alnm, Avusturya topraklar ele geirilmi Avrupa ortalarna kadar yryen Osmanl ordular Viyana kaplarna dayanmtr. Knun dneminin sonunda Osmanl gl, geni topraklara sahip, zengin, ihtiaml bir imparatorluk olmutur. Knunden sonra II. Selim dneminde de Sadrazam Sokullu Mehmed Paann baarl ynetimiyle imparatorluk eski gcn srdrm ancak yzyln sonunda lkenin fazla bymesi sonucu baz etnik ekimelerin, dolaysyla aksaklklarn ortaya kt grlmtr. 16. asrda siyas gelimelerin yan sra devletin btn kurumlarnda da gelimeler olmutur. dari tekilatta baz deiiklikler yaplm, kanunlar, zellikle Sultan Sleyman devrinde, byyen ve meseleleri gittike artan lkenin ve gelien siyasi hayatn gereklerine gre yeniden dzenlenmitir. Bu yzyl imar faaliyetlerinin de younlatrld bir devir olmutur. Btn lke ve zellikle bakent stanbul ve Edirne, Mimar Sinan gibi bir dehann ve onun yetitirdii usta mimarlarn yapt lmsz eserlerle donanmtr. Yani bu yzylda Osmanl devleti siyas, mimar ve ilm alanda altn an yaamtr.
- 2 - 16. Yzylda Edeb Durum 16. Yzylda Edeb Durum 16. Yzylda Edeb Durum 16. Yzylda Edeb Durum Osmanldaki bu umum gelimenin tabi sonucu olarak edebiyat da bu asrda devletin bymesiyle orantl olarak byk bir gelime gstermitir. Osmanl padiahlar, bir yandan artarda yaptklar seferlerle byk imparator- luun kuruluunu tamamlamaya urarken bir yandan da ilimde, kltrde, edebiyatta ve btn sanatlarda ilerleme ve ykselmenin olmas gerektiini d- nmler ve bunun iin byk aba gstermilerdir. Padiahlarn ve devlet byklerinin, airleri ve sanatlar koruyarak deerli eserleri dllendirmeleri iir ve edebiyatn gelimesine nemli katkda bulunmutur. 16. yzylda byk ilim adamlar, tarihiler, airler ve nesir ustalarnn yetimeleri gecikmemi, Osmanl devletinin byklne yarar bir Osmanl-Trk kltr ve edebiyat vcuda gelmitir. Her alanda olduu gibi edebiyatmz da bu dnemde en par- lak yllarn yaamtr. Bu yzylda Divan edebiyat iyiden iyiye gelimi, manzum mensur her trde verdii mkemmel eserlerle daha nceki yzyllarda rnek ald ran edebiyatyla boy lebilecek seviyeye ulamtr. Bu asrda artk Trk airleri stat saylr ve eserleri rnek alnr olmutur. 16. yzyl sadece Anadolu edebiyatnn deil aatay ve Azer edebiya- tnn da en ihtiaml yzyl olmutur. aatay edebiyatnda Nevyden sonra en byk kabul edilen Babur ah (1483-1530) ve eybn Han (1451-1510) bu asrda yaamtr. Azer edebiyatnda ise sadece Azer edebiyatnn deil tm Trk edebiyatnn en byk airlerinden saylan Fuzl (l. 1556) ile Seyyid Nesm (l. 1404) bu yzylda yaamlardr. 16. asrda Osmanl topraklarnda yetien airlerin bir ksm ise unlar- dr: Zt (1471-1546), Hayl (l. 1557), Talcal Yahya (l. 1582), Bk (l. 1600), Rh (l. 1605), Edirneli Nazm (l. 1554). Bu dnemde slam kltryle yetien Divan airleri bu kltrn bir paras olarak Arapa ve Farsay iir dilinde kullanmlardr. Doal olarak Arapa ve Farsann Trke zerindeki etkisi bu yzylda hayli artmtr. iir- de gazel ve mesnevilerin dili kasideye nazaran daha sade olmutur. 16. yzylda mesnev alannda daha sonraki asrlarda da alamayan baarl eserler verilmitir. ran edebiyatndan gelen klasik konularnn yannda, dn, ahlak, tasavvuf hikayeler, hilyeler, mevlidler vb. pek ok eser yazlm- tr.
- 3 - Hsl, edebiyatmzda belki de Mevlid hari neredeyse btn trlerin en gzel rnekleri bu dnemde kaleme alnmtr denilse mbalaa edilmi olunmaz. 1
ARAP ve TRK EDEBYATLARINDA MEVLD ARAP ve TRK EDEBYATLARINDA MEVLD ARAP ve TRK EDEBYATLARINDA MEVLD ARAP ve TRK EDEBYATLARINDA MEVLD Arapa olan Mevlid kelimesinin, doum, doum zaman ve doum yeri olmak zere anlam vardr. Terim anlamyla Mevlid, Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)in doum gn, bu gn anlatan eser ve bu gnde ya- plan merasimdir. Ancak, kelime halk arasnda galat olarak, yeni doan o- cuk anlamna gelen mevld eklinde yaygnlamtr. Mevlidin ilk rnekleri Arap edebiyatnda verilmitir. Arap edebiyatnn nemli trlerinden olan methiye ierisinde Hz. Peygambere yaplan vgler nemli yer tutmaktadr. Hz. Peygamberin vefatndan sonra bu methiyelere bal olarak yeni trler gelimitir. Mevlid de bu yeni edebi trlerden biridir. 2
Fakat, genel olarak Mevlid mellifleri, bata Kab b. Zbeyrin Kasidetl- brdesi olmak zere bu eserin ok saydaki nazireleriyle Hasan b. Sbitin Peygamberimiz iin yazd iirlerden, Abdullah b. Revha ve dier sahbilerin nazmettii methiyelerden ilham almlardr. Ancak, mevlidlerin mevzu itiba- riyle asl kaynan siyer, megz ve emil kitaplar oluturur. 604 (1207) ylnda Erbil Atabegi Muzafferddin Kkbri tarafndan dzenlenen ihtiaml mevlid kutlamalarnda okunmak zere bn Dhye el- Kelbnin mensur olarak kaleme ald ve sonunda bir methiyenin bulunduu et-Tenvr f mevlidis-srcil-mnir adl eseri hretinden dolay ilk mevlid kitab kabul edilir. Bununla beraber Arap edebiyatnda mevlid terimi II. (VIII) asrn sonlarna doru ortaya kmtr, yani mevlid literatr bn Dhyeden ok nce balayp gelimitir. 3 Ayrca halkn geni kesiminin kat- lmyla yaplan ilk mevlid merasimleri -i Ftimiler zamannda devlet tarafn- dan kk kutlamalar yaplm olsa da- Kkbri zamannda yaplan bu kutla- malar olarak kabul edilir. Osmanl zamannda da ilk mevlid trenleri daha n-
1 Derviin yaad dnem olan XVI. asrn siyas tarihi ve edeb durumu verilirken byk lde aadaki eserlerden istiIade edilmitir: Ahmet Atilla entrk Ahmet Kartal, Eski Trk Edebiyat Tarihi, Dergh Yay., stanbul 2005, s.251-344; Byk Trk Klasikleri, tken-St Yay., stanbul, 1987, c.3, s.137-209; Haluk pekten-MustaIa sen, XVI. yzyl Divan Edebi- yat Trk Dnyas El Kitab, TKAE Yay. Ankara 1992, s.130-131 2 Selami Bakrc, Mevlid, Douu ve Gelimesi, stanbul 2005, s.III 3 smail Durmu, Arap Edebiyatnda Mevlid, DA, c.29, s.480 - 4 - celeri kk apta grlse de III. Murad (1588) devrinde resm olarak kutlan- maya balanmtr.
Mevlid Arap edebiyatnda balamasndan hemen sonra Trk edebiya- tnda da kendini gstermitir. lk Trke mevlid hakknda kaynaklarda ak bir bilgi yer almamakta ve Sleyman elebinin 812de (1409) kaleme ald Vesletn-nect adl mesnevisinin ilk Trke mevlid olduu gr yaygn bir ekilde kabul grmektedir. Ancak bundan nce yazlm Trke mevlid benzeri eserlerin varl da bilinmektedir. Bunlardan biri Ahmed Fakihe (l. 650/1252) ait arhnmedir. Sleyman elebiden ksa bir sre nce Erzurum- lu Mustafa Darrin yazd manzum-mensur eseri Terceme-i Siyer-i Neb de (yazl: 790/1388) yer yer mevlidi hatrlatmaktadr. Vesletn-nectn baz yerleri Darrin eseriyle ciddi benzerlikler gsterdii iin Darrin siyerindeki manzum ksmlarn Trk edebiyatndaki ilk mevlid metni olmas gerektii ileri srlmtr. 4 Ancak, u da bir gerektir ki Trk edebiyatnda Mevlid deni- lince akla gelen ilk, hatta tek isim Sleyman elebidir. Trk halk Sleyman elebinin mevlidini ok sevmi ve mevlid gecelerinde sadece Vesiletn- necat okur olmutur. Mevlidler umumiyetle tevhid, mnct ve nat ile balamakta,kainatn zuhur kayna olan Nr- Muhammediyeden bahsedilerek Hz. Peygamberin doumuna geilmekte, Onun mrac ve dier mcizelerinin anlatlmasnn ardndan vefat konusuna yer verilmekte, en sonunda da Resl-i Ekrem ve as- hab bata olmak zere eseri yazan, okuyan ve dinleyenler iin bir dua ile sona ermektedir. 5
Trke kaleme alnan mevlidlerin says mevcut bilgilere gre 200 civa- rndadr. Bunlar zerinde yaplan almalar, bir ksmnn Sleyman elebinin eserine aynen benzediini, bir ksmnn baz motifler ynnden ayrlk gster- diini, geri kalanlarn ise tamamen farkl olduunu ortaya koymutur. 6 Trk edebiyatndaki mevlid metinlerinin says burada tek tek bildirilemeyecek ka- dar ok olduu iin sadece 16. yzylda yaam mevlid airlerinin isimleri verilecektir: 1. Hamdullah Hamdi (Akemseddinzde, yazl: 1494-1495) 2. Emr (l.941/1534) 3. Zt (l.953/1546)
4 Hasan Aksoy, Trk Edebiyatnda Mevlid, DA, Ankara 2004, c.29, s.482 5 a.e. c.29, s.482 6 Necla Pekolcay, Sleyman elebi, Vesiletn-necat: Mevlid, SuIi kitap, stanbul 2005, s.38 - 5 - 4. Muhibb (l.965/1558) 5. ems (yazl: 988/1580) 6. Hasan Bahri (Karesili, l.994/1586) 7. Abd 8. Bihit 9. Mehmed Hev 10. ehd 11. Visl Ali elebi 12. Hevy 13. Visl
16. asrn btn mevlid airleri elbette ki sadece bu airler deildir. Bun- lar u ana kadar tespit edilebilen isimlerdir.
- 6 -
I. BLM I. BLM I. BLM I. BLM
DERV DERV DERV DERV
HAYATI, ESER ve HAYATI, ESER ve HAYATI, ESER ve HAYATI, ESER ve EDEB EDEB EDEB EDEB AHSYET AHSYET AHSYET AHSYET
- 7 - I. HAYATI I. HAYATI I. HAYATI I. HAYATI 1. Doum Yeri ve Tarihi 1. Doum Yeri ve Tarihi 1. Doum Yeri ve Tarihi 1. Doum Yeri ve Tarihi airin kesin bir doum yeri ve tarihi bilgisi elimizde mevcut deildir. Sadece, eserin telif tarihinden (917/1511) hareketle Derviin 16. asrda yaa- dn syleyebilmekteyiz.
2. Mahlas 2. Mahlas 2. Mahlas 2. Mahlas Eserin airinin mahlasyla ilgili elimizde maalesef kesin bir bilgi mev- cut deildir. Fakat, airin mahlasnn verildii beyit kanaatimizce 244. numaral beyittir: Umaram server bizi yarn bula Gel ber DERV diy elm ala
Zira, baka hibir beyitte airin mahlas olabilecek bir isim yer alma- maktadr. Elbette Dervi mahlasnn Dervi Hasan rneindeki gibi lakap olma ihtimali de yok deildir ama elimizdeki bilgilere gre airin mahlasn DERV olarak kabul etmek mecburiyetindeyiz. Mahlastaki bu belirsizliin de ancak airin kendi hatt- destinden km nshaya ulalarak giderilebilece- i grndeyiz. Ancak u ana kadar da byle bir nsha elde edilememitir.
II. ESER II. ESER II. ESER II. ESER Derviin imdilik bilinen tek eseri Mevlididir. unu belirtelim ki mevlid kaleme alm bir airin Divan gibi baka eserlerinin de olmas kuvvetle muhtemeldir. Ancak belirttiimiz gibi airin imdilik ulalabilmi tek eseri Mevliddir.
- 8 - MEVLD MEVLD MEVLD MEVLD Derviin kaleme alm olduu Mevlidin incelemesi yaplrken, hazr- lanan tenkitli metin esas alnmtr. Eser nce ekil zellikleri bakmndan, ardndan dil ve ifade asndan, son olarak da muhtevas ynyle incelenecek- tir.
1. Eserin Mellifi 1. Eserin Mellifi 1. Eserin Mellifi 1. Eserin Mellifi Kaynaklarda 7 Dervi isim/mahlasnda on air bulunmaktadr fakat hi- birinde Mevlid yazdna dair bir bilgi mevcut deildir. Bunlardan 16. asrda yaam olanlarn says drttr. Bunlar: Konyada yaam olan Dervi (l. 980/1572), stanbulda yaam olan Dervi (l.1000/1592), Dervi Bey (l. 998/1590) ve Dervi elebi (l. 938/1531)dir. Bu isimlerin de hibirinin Mevlid yazdna dair bir bilgi bulunmamaktadr. Tenkitli metnini ortaya koy- duumuz mevlidin yazl tarihi ile belirtilen airlerin lm tarihleri dikkate alndnda, incelediimiz mevlidin airi olmasna en yakn isim Dervi elebi (l. 938/1531)dir. Fakat, bu bilgi, tahminden teye geememektedir. Elimiz- deki kstl bilgilerle mevlidin airi kesin olarak Dervi elebidir diyememek- teyiz. Mevlidde geen mahlasndan hareketle eserin mellifi 16. asrda yaam olan Dervitir demekten teye geemiyoruz.
Bu noktada u hususu da belirtmekte fayda gryoruz: Mevlid konu- sunda almaya baladmzda Trk kltrnde hatr saylr bir yeri olan mevlid sahasnda yaplm alma saysnn aknlk verecek derecede az ol- duunu hayretle grdk. Trke yazlm mevlidlerle ilgili yaplm tek ayrnt- l alma Prof. Dr. Necla Pekolcayn yaklak 60 yl evvel hazrlad Trk- e Mevlid Metinleri adl doktora tezidir. Sonrasnda bu konuda yazlan maka- lelerin ounun bu tezi referans olarak ald ve onun zerine ok da yeni bilgi- ler ilave edemedikleri grlmektedir. Yeni bilgiler ilave edilemedii gibi bu- nun yannda tezdeki baz yanl bilgiler de dzeltilemeden verilmitir.
almamza devam ederken yukarda belirtilen doktora tezinde Der- viin mevlidinin ilk beyitleri olan: Balayalum evvel Allah adn
7 Knal-Zde Hasan elebi, Tezkiret-uar, Trk Tarih Kurumu Yay., Ankara 1989, c.1, s. 368-380; pekten Haluk - sen MustaIa Toparl Recep Oku Naci - Karabey Turgut, Tez- kirelere Gre Divan Edebiyat simler Szl, Kltr ve Turizm Bakanl Yay. s.98-100
- 9 - Uralum andan sz bnydn Evvel Allah diyelm biz derd-ile Allah adn gredelm her dile
beyitleriyle balayan 2 farkl mevlid metniyle karlatk. Bunlardan biri Ha- lilin dieri ise ahidnneyyinin olarak gemekte idi. Bu karklktan phe- lenerek Halilin ve ahidnneyyinin olarak belirtilen nshalar temin edip incelemeye aldk. Yaptmz inceleme sonucunda ok artc sonularla kar- latk. Biri Halilin dieri ise ahidnneyyinin olduu sylenen mevlidlerin birbiriyle ayn mevlidler olduunu grdk. in en ilgin yan ise bu mevlidler Halilin de deildi, ahidnneyyinin de deildi.
Prof. Dr. Necla Pekolcay, almasnda inceledii nshann Halilin olduuna delil olarak u ifadeleri kullanyor: Dua (Bu ksmda mellif kitabndan ve kendisinden bahsetmektedir. u ms- rada da onun ismi de vardr:Halilim kalbim ol beytl-haram mteakibinde de dua gelmektedir.) 8
21 bnin ilk satr olan bu ifadeler dikkatle incelendiinde (secili mensur dua- nn ilk ksm bulunan) 21 anin son satrnn devam olduu grlecektir. 21 ann son ksmndaki cmleler: Rabbim ol Halkdr kim * Nebim ol Ahmeddir kim * Kitabm Rabbimin Kurandr * Dinim slam dinidir kim bedr-mnir * (Son satrdaki son kelime ise) Milletindenem eklindedir.
21 ann son satrnda cmlenin bitmedii 21 bnin ilk satr onun de- vam olduu aikrdr. Prof. Dr. Necla Pekolcayn mahlas dedii Halil mah- las deildir. Kastedilen Hz. brahimdir ki onun lakab Halildir ve btn Mslmanlar onun milletinden kabul edilir. Buradan da anlalmaktadr ki air bu ifadelerle Halilin milletindenim demektedir. Bununla birlikte unu da belirtelim ki kalbim ol beytl-haram s- zndeki kalbim kelimesi yanl okunmutur, dorusu kblem ol beytl- haramdr.
8 Bkz. PEKOLCAY Necla, Trke Mevlid Metinleri, Edebiyat Fakltesi, Doktora Tezi (baslmam), 1950, s. 214
- 10 - Nshay tamamen incelediimizde ise Derviin mevlidinin, i bilmez bir mcellit tarafndan eksik ve blk prk bir ekilde ciltlenmi ekli olduu anlalmaktadr. Hlasa, Halilin olduu belirtilen bu nsha onun deil Derviindir. Dolaysyla Prof. Dr. Necla Pekolcayn doktora tezinde, Prof. Dr. Hasan Ak- soyun yazd bir makalesinde 9 16. asr mevlid airleri arasnda belirttii mevlid airi Halil deil Dervitir.
Yine ayn doktora tezinde ahidnneyyinin olduu belirtilen nshalar birbiriyle tamamen ayn deildir. Nshalarn genel olarak ilk blmleri ayn olup sonrasnda nshalar birbirinden farkllamaktadr. Sadece Topkap Saray Mzesi Ktphanesinde 1246 numaral nsha ile Millet Ktp., Ali Emr Ef. Bl. Manzum Eserler, Nr.1347 knyeli nsha birbiriyle ayndr ki o eserler de - almamzda incelemeye dhil ettiimiz- Derviin mevlididir. Zira bu nsha- larda ahidnneyyinin olduuna dair ne bir mahlas ne de bir isim mevcut de- ildir.
2 22 2. .. . Eserin Ad ve Yazl Tarihi Eserin Ad ve Yazl Tarihi Eserin Ad ve Yazl Tarihi Eserin Ad ve Yazl Tarihi Eserin Vesiletn-necat gibi zel bir ad yoktur. Fakat, aada verilen 53 numaral beyitten de hareketle bu tr kitaplara verilen genel bir isim olan mevlid eserin ismi kabul edilebilir.
Bir kitb idem bu szi alana Mevlid ola dima ol dilene
Mevlid, h.917/m.1511 ylnda yazlmtr. Bu hususta herhangi bir te- reddt yoktur. Zira eserin 571 numaral beytinde u ifadeler bulunmaktadr:
Hem ouz yz on yedide |bil| i yr Cem idp trin itdk itiyr
9 Hasan AKSOY, Trk Edebiyatnda Mevlid, DA, Ankara 2004, c.29, s.482- 484
- 11 - 3. ekil zellikleri 3. ekil zellikleri 3. ekil zellikleri 3. ekil zellikleri Bu blmde eserin d yaps deerlendirilecektir. Yani Mevlidin iin- de yer alan nazm ekilleri, beyitlerde kullanlan vezinler ayrca msralarn ka- fiye ve redifleri incelenecektir.
3. 3. 3. 3.1 11 1. .. . Mevlidin ekli ve Vezni Mevlidin ekli ve Vezni Mevlidin ekli ve Vezni Mevlidin ekli ve Vezni Ayetlerle balayan eser mesnevi eklinde yazlmtr. Yalnz 111-129 beyitleri kaside eklindedir. Mevlid, bu trn n mehur eseri Vesiletn- necata benzer bir ekil zelliine sahiptir.
Mevlidin vezni de Sleyman elebinin eserinin vezni olan, aruzun remel bahrinden f iltn / f iltn / f ilndr. Fakat eserin btn beyit- leri bu kalpla yazlmamtr. 111-143 ve 362-412 beyitlerinde vezin hezec bahrinden mef ln / mef ln / feln olmutur. Dervi vezin konusunda 16. yzyl airlerine nazaran vasat bir grnm sergiler. Mevlidde kusursuz beyitler bulunsa da eser, imale, zihaf vb. aruz kusurlarndan tamamen arnm deildir. rnein bazen Trke kelimelerde uzun nl bulunmamasna ramen airin med yapt grlr.
rn. var vr (379) ta t (443)
Bununla beraber bazen, med olmas gereken yerde med yaplmayarak ahenk bozulmutur.
rn. vat Cebrel (452) vat tecell (455)
air vezin konusunda acemi deildir ama usta da kabul edilemez. Bu durum halk tipi mesnevilerde ska karlalan bir husustur.
3. 3. 3. 3.2 22 2. .. . Kafiye ve Redif Kafiye ve Redif Kafiye ve Redif Kafiye ve Redif iirde ahengi salayan en nemli unsurlardan biri kafiyedir. Bu ynyle Derviin Mevlidine bakldnda beyitlerde Trke kelimelerde zengin ve tam - 12 - kafiyenin, Farsa ve Arapa kelimelerde ise kfiye-i mreddefenin ounlukta olduu sylenebilir:
rn. Dest-gri a ola bir kiin Ebter olmaya o her iin
Anu in yaratld bu cihn Cmle varl ikre v nihn
Cinasl kafiye de kullanlan kafiye eitleri arasndadr: rn. Ol Mecsler ki apard oda Synp yo old ol demde o da
Eserde ahengi salayan unsurlar arasnda redif de nemli yer tutar. air redif eitlerinden genellikle ek halindeki redifleri tercih etmitir:
Kelime halindeki redifler de mevcuttur: rn. Hem icb gtrr bu gice a Hem cemlin gsterr bu gice a
Bazen kafiyenin olmayp ahengin sadece redifle saland beyitler de grlr: rn. Alama oyalum imden gir Sevgli ola d imden gir
Eserde ok nadir de olsa kafiyesiz beyitlerle de karlalmaktadr: rn. Anesi raminde ald ol yetm Atas ol dem bulara irdi bil - 13 - 4. Dil ve slup zellikleri 4. Dil ve slup zellikleri 4. Dil ve slup zellikleri 4. Dil ve slup zellikleri Mevlid, 16.yzyl Anadolu Trkesinin telaffuz ve gramer zelliklerini tar. Eserde Eski Anadolu Trkesinde kullanlan baz eklerin devam ettii de grlmektedir.
rn. med idevz (66) dileyesiz (241) gricegez (270)
Baz Arapa ve Farsa kelimeler halk aznda kullanld ekliyle imla edilmitir. Bu durumun bazen vezin zaruretinden kaynakland anlalmakta- dr.
rn. illa > ille (273)
Bununla beraber metinde baz kelimelerin iki farkl imlalaryla da kar- lalmtr.
rn. od (344) ot (355)
Derviin eserinde Trkenin eski ekillerinden ve baz yresel syle- yilerden de rnekler mevcuttur.
Anl anl : yava yava (509) Blcek : blk, para (240) Sagu sagup : lenin arkasndan alamak (354) Yarndesi : ertesi gn (476) Yazuklu : gnahkr (540)
Derviin slubu da sade ve aktr. Eserinde sse, mbalaaya ve yap- mack sanat oyunlarna mracaat etmez. Devrine nazaran Arapa ve Farsa kelimeler ve terkipler azdr. Bu husus eserin halk iin yazlmasndan ve okun- sun kaygs gdlmesinden olsa gerektir.
5. Muhteva zellikleri 5. Muhteva zellikleri 5. Muhteva zellikleri 5. Muhteva zellikleri Muhteva bakmndan incelenirken mevlidin ka blmden olutuu ve her bir blmn nelerden bahsettii incelenecektir. - 14 - 5. 5. 5. 5.1 11 1. Mevlidin Blmleri . Mevlidin Blmleri . Mevlidin Blmleri . Mevlidin Blmleri Muhteva bakmndan ve konunun ilenii itibariyle balklarla blmle- re ayrlmamtr. Ancak her konu deiikliinde ayetler verilmitir. Buradan hareket ederek ve Vesiletn-necatn balklarla blmlere ayrlmasn dikkate alarak Derviin mevlidini 14 blme ayrmak mmkndr. Mevlidin her bir blmne Bahir ad da verilir. Eserde, Mira bahri hari, blmlerin ba- lklar verilmemitir. Her blmden nce ayetler mevcuttur. Ayrca, her blm u beyitlerle bitmektedir:
Ger bu lem alk dirse ub u am Med olnsa are dek olmaz temm
Ger diler-ise bula cnu af Vir alavt ber-Resl-i Muaf
Blmler: Blmler: Blmler: Blmler: 1. Tevhid (1 - 43) 2. Sebeb-i telif (44-70) 3. . . . Mevlidin kymetinin daha iyi anlalmas iin bir hikaye (71-110) 4. Alemin ve bununla beraber Nr- Muhammednin yaratl (111- 144) 5. Hz. demin yaratln ve Nr- Muhammednin yaratlp alndan alna intikal ederek nihayet Hz. minenin alnna gelii (145-182) 6. Hz. Peygamberin, ana rahmine dmesi ve babasnn vefat (183- 224) 7. Hz. Peygamberin methi (225-258) 8. Hz. Peygamberin doum gecesinde Hz. minenin ahit olduu olaan stlkler (259-298) 9. Hz. Peygamberin doumu (299-330) 10. Hz. Peygamberin doduunda yaanan mucizev olaylar (331-360) 11. Doumundan on iki yana kadar geen zaman diliminde yaadkla- r (361-414) 12. Mira (415-469) 13. Hz. Peygamberin veft (470-552) 14. Htimetl- kitab (553-574)
- 15 - 5. 5. 5. 5.2 22 2. Mevlidin Blmlerinin zetleri . Mevlidin Blmlerinin zetleri . Mevlidin Blmlerinin zetleri . Mevlidin Blmlerinin zetleri 1. 1. 1. 1. Tevhid (1 - 43) Bu blmde Hakkn mevcudiyetinden ve vahdaniyetinden bahsedilmektedir. Allahn kendi zatn bildirmek istedii ve lemlerin Efendisi Hz. Muhammedi niin yaratt ksaca anlatlr. Ayrca btn lemlerin yaratl sebebinin Hz. Muhammed olduuna deinilir.
2. 2. 2. 2. Sebeb-i telif (44-70) Bu ksmda air, eer Hak yardm ederse, mminler arasnda okunsun ve kendisinin kurtuluuna vesile olsun diye yeni bir Mevlid kitab yazmak niyetinde olduunu anlatr.
3. 3. 3. 3. Mevlidin kymetinin daha iyi anlalmas iin bir hikaye. (71-110) Bu blmde mevlidin kymetinin daha iyi anlalabilmesi iin mevlid vesilesiyle hidayete mazhar olmu Yahudi bir kar-kocann bandan geen hikaye anlatlr. Hikaye zetle yledir: Badatta her yl Rebiulevvel aynn on ikinci gecesi trl ikramlarda bulunup hayrlar yapan hayrsever bir Mslman vardr. Bu Mslman adamn da komusu olan Yahudi bir evli ift vardr. Ya- hudi kadn kocasna bu Mslman adamn her yl muayyen gnlerde hayrlar yapmasnn sebebini sorar. Kocas cevaben Ey zevcem! O adamn ok sevdii peygamberi olan Muhammed bu gnde doduu iin o hep byle hayrlar yapmaktadr (mevlid okutmaktadr). der. Kadn bunu iitince hayrete der. hsan- lahi olarak kalbine bu vesileyle Hz. Peygamberin ak der. O gece ryasnda btn Ashabyla birlikte Hz. Muhammedi grr. Efendimiz ona Lebbeyk (sana geldim) der. Kadn heyecanlanr, Efendimize Bana niin Lebbeyk deme tenezzlnde bulundunuz der. Hz. Peygamber ona Sen beni vp ycelttin (mevlidimi okuttun), Allah da bu vesileyle sana hidayet ihsan etti diyerek kadna iman telkin eder. O gece kocas da ayn ryay grmtr. Uyandklarnda ikisi de Mslman olur ve her yl mevlid okutup hayrlar yap- maya ahdederler.
4. 4. 4. 4. lemin ve bununla beraber Nr- Muhammednin yaratl (111- 144) Bu bahirde lemin, bununla beraber Nr- Muhammednin ve kymetli sahabelerin yaratlacandan bahsedilir.
- 16 - 5. 5. 5. 5. Hz. demin yaratln ve Nr- Muhammednin yaratlp intikal ederek nihayet Hz. minenin alnna gelii (145-184) Burada Hz. demin yaratl teferruatyla anlatlr. Azrailin yerden alp getirdii topran balk yapl, bu baln cennete konuluu, Hz. Pey- gamberin nrunun bu baln iine konulmas, Hz. demin can buluu ve alnnda Nr- Muhammednn parldamas anlatlr. Bu nrun daha sonra bir ok peygamberden geerek Hz. brahime, Hz. smaile ardndan Abdulmuttalib, Abdullah ve en nihayet Hz. mineye intikal edii ayrntlary- la ifade edilir.
6. 6. 6. 6. Hz. Peygamberin, ana rahmine dmesi ve babasnn vefat (183- 224) Hz. Peygamberin ana rahmine dnn anlatlmasyla balar. Abdul- lahn, alnndan bir nrun kp btn lemi kaplad ryas, bu ryann Kureyin btn ulularnca Abdullahn zrriyetinden son peygamberin gelece- ine yorulmasnn anlatlmasyla devam eder. Ardndan Hz. Peygamberin ba- bas Abdullahn vefat edii anlatlr.
7. 7. 7. 7. Hz. Peygamberin methi (225-258) Bu blmde air insanln Hz. Muhammedin efaatine muhta oldu- unu belirtir, kendisi de efaat umar ve Hak yardm ederse Hz. Muhammedin methini yapacan syler.
8. 8. 8. 8. Hz. Peygamberin doum vaktinde Hz. minenin ahit olduu ola- an stlkler (259-298) Bu bahirde Peygamberimizin doum vaktinde Hz. minenin ahit ol- duu, evinin nurla dolmas, odasna 4 melein gelmesi gibi olaan stlkler anlatlr. Bu bahirde Vesiletn- Necattan alntlar yaplmtr.
9. 9. 9. 9. Hz. Peygamberin doumu (299-330) Bu bahir Hz. Muhammedin doumunun anlatld blmdr. Hem doumu anlatlm hem de methiyeler sylenmitir. Merhaba fasl da dahil birok beyit Vesiletn- Necattan alnmtr. Ayrca minenin Hz. Peygam- berden doar domaz mmetim, mmetim dediini iittii de anlatlanlar arasndadr.
- 17 - 10. 10. 10. 10. Hz. Peygamberin doduunda yaanan mucizev olaylar (331-360) Hz. Peygamberin doduu gn yaanan, Mekke ehrinin nurla dolma- s, putlarn yzst yklmalar, Save glnn kurumas, Mecslerin taptklar bin yldr hi snmeyen atein snvermesi gibi mucizev olaylar anlatlr.
11. 11. 11. 11. Doumundan on iki yana kadar geen zaman diliminde yaadklar (361-414) Hz. Peygamberin adnn konmas, st annesi Halimeye verilii, by- yp obanlk yapmas, meleklerce yreinin yarlp temizlenmesi olay anlat- lr. Sonra alt yanda ksz kalmas, sekiz yanda dedesi Abdulmuttalib de lnce amcas Eb Talibin yannda kalmaya balamas anlatlr. Ayrca, on iki yana basmas, hep edep zere yaamas ve gneli scak havalarda bir bulutun ona glgelik olmas gibi hadiseler de anlatlanlar arasndadr.
12. 12. 12. 12. Mira (415-469) Miracn anlatld ksmdr. Hz. Peygamberin Buraka binip Cebraille birlikte nce Kuduse gidip orada btn peygamberlere imamlk ederek namaz klmalar ve sonra ge ykselip Sidretl- Mntehya kadar gelmeleri, Hz. Cebrailin buradan teye geememesi, Hz. Peygamberin Allahla (c.c.) g- rmesi, be vakit namazn farz kln ve tekrar dnmesi anlatlmaktadr.
13. 13. 13. 13. Hz. Peygamberin veft (470-552) Peygamberimizin vefatnn anlatld bahirdir. Bu blmde Hz. pey- gamberin son kez minbere kp ashabna nasihatlerde bulunmas, hastalanp yataa dmesi, bata Hz. Fatma, Hz. Aie ve drt Halife ve Hasan ile Hse- yin ile olmak zere btn sahabenin zntye gark olmalar, Hz. Ebu Bekri namazda yerine vekil tayin etmesi, mbarek nn Hz. Ali ile Hz. Abbasn ykayp kefenlemesini vasiyetlemesi ve nihayet btn Mslmanlar yetim brakp teslim-i ruh edii anlatlr.
14. 14. 14. 14. Htimetl- kitab (553-574) Son bahirde ise air, Haktan Efendimizin yz suyu hrmetine mer- hamet diler ve Hakkn Habibinin efaatini umar. Ve tarih beytini syleyip kitabn duayla bitirir.
- 18 - III. EDEB HSYET III. EDEB HSYET III. EDEB HSYET III. EDEB HSYET
Kaynaklarda Dervie ilikin herhangi bir bilgi olmad iin edebi ah- siyetine dair syleyeceklerimiz eserinden hareketle vardmz sonular olacak- tr. Her eyden nce Dervi, Mevlid vcuda getirmi bir airdir. Mevlid yazabilmi bir airin edebi yn zayf olmasa gerektir. Eseri incelendiinde Derviin baarsz olmad bilakis airliinin iyi denilebilecek seviyede oldu- u anlalr. Dervite dikkate deer bir nokta onun eserinde airliini ve iirlerini ven bir beytin olmamasdr. Bu durum belki de Hz. Peygamberi anlatt bir eserde airin kendini n plana karmama kaygsndan ve nezaketinden kay- naklanyor olabilir. Kuran yazan hattatlarn Kurana hrmeten imza atmamas gibi Mevlid airlerinin kendilerinden bahsetmemeleri de bir gelenek olabilir. Onun, Mevlidinde kulland dil gayet sde bir dildir. Uzun terkiplere ve ar kelimelere rabet etmemitir. air, sanat yapmak kaygs gtmemi ve edebi sanatlara ok da bavurmamtr. Buna ramen eserdeki beyitler ahenksiz deildir.
- 19 - SONU SONU SONU SONU
Bu almamzda 16. asr airlerinden Derviin Mevlidini btn yn- leriyle incelemeye altk. Yaplan bu almalar neticesinde sonu olarak unlar syleyebiliriz: Derviin hayat hakknda kaynaklarda herhangi bir bilgi yoktur. Bu- nunla beraber, Dervi kelimesinin mahlas m yoksa isim mi oldou da bili- nememektedir. Bu durum biraz da Mevlid airlerinin eserlerinde Hz. Peygam- bere hrmeten kendinden bahsetmemelerinden kaynaklanmaktadr. Derviin Mevlidi gnmzde dier btn mevlidler gibi Vesiletn- necatn glgesinde kalm ve gereken itibar grememitir. Oysa eser incelen- diinde hi de basit olmayan bir olduu anlalmaktadr. Eserin, yazldktan yaklak 250 yl sonra bile istinsah edilmi olmas onun kendi dneminde ne kadar sevildiine dair bir ipucu vermektedir. Fakat belirttiimiz gibi gnmz- de Vesiletn- necatn glgesinde kalm hak ettii ilgiyi grememitir. Eseri gzel klan unsurlarn banda dili gelmektedir. Onun dili ssten ve yapmaclktan uzak sade, temiz bir dildir. Uzun tamlamalar, halkn dilinde yaamayan kelimeler eserde bulunmamaktadr. Kafiye konusunda ise baarl olabilmi airin tek zayf yn vezindir. Dervi aruzu ok iyi kullanamamakta ve beyitlerde aruz kusurlarna rastlan- maktadr. Eserde tebih, istiare, tezat gibi sanatlara rastlanmasnn yannda eser sanat bakmndan zengin saylamaz. Bu zellik Mevlid airlerinin sanat yap- mak gibi bir endielerinin olmamasndan kaynaklanmaktadr.
Btn bu zelliklerden hareketle Derviin Mevlidi iin denilebilir ki: Eser bir aheser deildir ama basit bir eser de deildir.
- 20 -
I II II II I. BL . BL . BL . BLM MM M
MEVLD MEVLD MEVLD MEVLD
NSHALARIN TANITIMI NSHALARIN TANITIMI NSHALARIN TANITIMI NSHALARIN TANITIMI ve ve ve ve METN TESPTLERYLE LGL HUSUSLAR METN TESPTLERYLE LGL HUSUSLAR METN TESPTLERYLE LGL HUSUSLAR METN TESPTLERYLE LGL HUSUSLAR
- 21 - I. METN TESPTLERYLE LGL HUSUSLAR I. METN TESPTLERYLE LGL HUSUSLAR I. METN TESPTLERYLE LGL HUSUSLAR I. METN TESPTLERYLE LGL HUSUSLAR
1 11 1. NSHALARIN TANITIMI . NSHALARIN TANITIMI . NSHALARIN TANITIMI . NSHALARIN TANITIMI 1. 1. 1. 1. Millet Ktp., Ali Emr Ef. Bl. Manzum Eserler, Nr.1349 (=AE1) Millet Ktp., Ali Emr Ef. Bl. Manzum Eserler, Nr.1349 (=AE1) Millet Ktp., Ali Emr Ef. Bl. Manzum Eserler, Nr.1349 (=AE1) Millet Ktp., Ali Emr Ef. Bl. Manzum Eserler, Nr.1349 (=AE1) Mavi renkli mukavva bir cilt iinde 111 yapraktan oluan bir nshadr. Krem kda, cetvelli ift stun hlinde tanzim edilmitir. Her bir stun or- talama 11 satrl harekeli nesih hatla yazlmtr. Sayfalarn cetvelleri ve baz kelimelerin zeri krmz ile izilmitir. stinsah kayd olmayp ne zaman ve kim tarafndan istinsah edildii belli deildir. Bu nshada 414. beyitten sonra mevlide ara verilmi ve Hz. Peygam- berin (bir nceki blmde on iki yana geldii anlatlmasna ramen) yedi yanda yetim kalmas Hz. Haticenin kervannn iini yapmas, evlenmesi, ocuklarnn olmas, vahyin gelii gibi siyere dhil edilebilecek olan konu- larn yer ald yaklak 900 beyte yer verilmitir. Sonra tekrar 415. beyit- ten devam edilmitir.
Ba: Balayalum evvel Allah adn Uralum andan sz bnydn
Sonu: Ra olsun mmetnden ol mun Rametllhi aleyhim ecman
2. 2. 2. 2. Millet Ktp., Ali Emr Ef. Bl. Manzum Eserler, Nr.1347 (=AE2) Millet Ktp., Ali Emr Ef. Bl. Manzum Eserler, Nr.1347 (=AE2) Millet Ktp., Ali Emr Ef. Bl. Manzum Eserler, Nr.1347 (=AE2) Millet Ktp., Ali Emr Ef. Bl. Manzum Eserler, Nr.1347 (=AE2) Maviye alan mukavva ciltli 57 varaklk bir nshadr. Krem kt ze- rine cetvelli ift stun olarak tanzim edilmitir. Cetveller krmz mrek- keple izilmitir. Her bir stunda yaklak 15 satr vardr. Harekesiz rika ile yazlmtr. Tekrar beyitleri krmz mrekkeple yazlmtr ve krmz renkli izgilerle cetvel iine alnmtr. Eserin 1b sayfasnda krmz m- rekkeple Heze Kitb- Mevlidin-Neb Aleyhis-Selt ves-Selm yaz- ldr. Mevlid 21. varakta bitmi olup sonraki varaklarda Hz. Peygamberin Hz. Haticeyle tanp evlenmesi, Kurann nzil olmaya balamas, Pey- - 22 - gamberin, halk dine davet etmesi gibi siyere dhil olan konular yer almak- tadr. Kitabn mstensihi Yazczde Mustafa olup istinsah tarihi 1171/1757dir.
Ba: Allah adn zikr idelm evvel Vcib oldur cmle ide her ula
3. 3. 3. 3. Hac Selim Aa Ktp., Hac Selim Aa Bl., Nr., 853 (=HS) Hac Selim Aa Ktp., Hac Selim Aa Bl., Nr., 853 (=HS) Hac Selim Aa Ktp., Hac Selim Aa Bl., Nr., 853 (=HS) Hac Selim Aa Ktp., Hac Selim Aa Bl., Nr., 853 (=HS) Srt mein kahverengiye alan mukavva bir cilt iinde 36 yapraktan mteekkil bir nshadr. Krem kt zerine cetvelsiz, ift stun hlinde tanzim edilmitir. Her stun ortalama 13 satrl harekeli nesih hatla yazl- mtr. Tekrar beyitleri kahverengiye alan koyu krmz renktedir. Blm- lerin son beyitleri stunun ortasna yazlmtr. Mevlid, 25 b varanda bitmektedir. Sonrasnda kabirde sorgu melekle- rince sorulacak sorular ve onlara verilecek cevaplar ile Hz. Ftmann ve- fat gibi konular ilenmektedir. HS nshasnda mstensih bazen msra sonuna sdramad kelimeyi bir sonraki msran banda yazmtr. Mesela 16. beytin ikinci msrann son kelimesi olmas gereken abb kelimesi 17. beytin banda yer alm- tr. Bu durum ok sk tekrarlanmaktadr. stinsah kayd olmayp ne zaman ve kim tarafndan istinsah edildii belli deildir.
4. 4. 4. 4. ADTCF Ktp., smail Saib Sencer Bl. ADTCF Ktp., smail Saib Sencer Bl. ADTCF Ktp., smail Saib Sencer Bl. ADTCF Ktp., smail Saib Sencer Bl., ,, , Nr. 5308 (=S1) Nr. 5308 (=S1) Nr. 5308 (=S1) Nr. 5308 (=S1) st ve arkas yeil, krmz ve sar tonlarn hkim olduu ebr kt kapl srt mein bir cilt iinde 41 yapraktan olumu bir nshadr. Krem kt zerine cetvelsiz, ift stuna 9 satrl harekeli nesih hatla yazlmtr. Besmelelerin bir ksm, tekrar beyitlerin tamam krmzdr. stinsah kayd olmayp ne zaman ve kim tarafndan istinsah edildii belli deildir.
Ba: Balayalum evvel Allah adn Uralum andan sz bnydn
Sonu: Oyan dileyeni yazan Yarlal rametle y an
5. ADTCF 5. ADTCF 5. ADTCF 5. ADTCF Ktp., smail Saib Sencer Bl. Ktp., smail Saib Sencer Bl. Ktp., smail Saib Sencer Bl. Ktp., smail Saib Sencer Bl., ,, , Nr. 698 (=S2) Nr. 698 (=S2) Nr. 698 (=S2) Nr. 698 (=S2) 30 yapraktan meydana gelen bir nshadr. Krem kt zerine ilk 3 yap- ra krmz cetvelli dier yapraklar cetvelsiz, ift stuna 11 satrl harekeli nesih hatla yazlmtr. Bu nshann yapraklarnda muhtemelen slanmaktan kaynaklanan hayli fazla lekeler vardr. stinsah kayd olmayp ne zaman ve kim tarafndan istinsah edildii belli deildir.
Ba: Balayalum evvel Allah adn Uralum andan sz bnydn
Sonu: Oyan dileyeni yazan Yarlal rametle y an
- 24 - 6. Topkap Saray Mzesi, Hazine Ktp., Nr. 1246 (=TK) 6. Topkap Saray Mzesi, Hazine Ktp., Nr. 1246 (=TK) 6. Topkap Saray Mzesi, Hazine Ktp., Nr. 1246 (=TK) 6. Topkap Saray Mzesi, Hazine Ktp., Nr. 1246 (=TK) Kahverengi renkli mukavva ciltli 35 varaklk bir nshadr. Krem k- da, cetvelli ift stun hlinde tanzim edilmitir. Her stun 11 satrl harekeli nesih hatla yazlmtr. Her blmn banda bulunan salavatlar, cetvelin iine deil yanna, eik bir ekilde yazlmtr. Mstensihi belli olmamakla birlikte istinsah tarihi 1206/1792dir.
Ba: Balayalum evvel Allah adn Uralum andan sz bnydn
Sonu: Oyan dileyeni yazan Yarlal rametle y an
2. 2. 2. 2. Nshalarn Deerlendirilmesi Nshalarn Deerlendirilmesi Nshalarn Deerlendirilmesi Nshalarn Deerlendirilmesi Derviin Mevlidinin tenkitli metni iin zerinde allan nshalar ve bu nshalarn metin iinde kullanlan ksaltmalar unlardr:
1. Millet Ktp., Ali Emr Ef. Bl. Manzum Eserler, Nr.1349 (=AE1) 2. Millet Ktp., Ali Emr Ef. Bl. Manzum Eserler, Nr.1347 (=AE2) 3. Hac Selim Aa Ktp., Hac Selim Aa Bl., Nr., 853 (=HS) 4. ADTCF Ktp., smail Saib Sencer Bl., Nr. 5308 (=S1) 5. ADTCF Ktp., smail Saib Sencer Bl., Nr. 698 (=S2) 6. Topkap Saray Mzesi, Hazine Ktp., Nr. 1246 (=TK)
HS, S1, S2 nshalar birbirleri arasnda, AE2 ile TK nshalar kendi aralarnda gerek imla gerek hata gerekse tertip noktasnda birbirlerine daha yakndr. AE1 nshas ise belirtilen hususlar ynyle dier nshadan farkl- lklar arz etmektedir. Bunun yannda HSde bulunan baz beyitlerin dier ns- halarn hibirinde bulunmamas HSnin farkllklarndandr. - 25 - HS nshasnn olar, turur, vir vb. gibi imla zelliklerine baklrsa is- tinsah tarihi eski bir nsha olduu sylenebilir. Yine imla zelliklerine bakla- cak olursa AE1 nshas muhtemelen yakn zamanda istinsah edilmitir. AE1 ve TK nshalarnda blmlerinin sonunda ayetlerin yan sra sala- vatlarn da olmas bu nshalarn bir dnem mevlid merasimlerinde dk bir ihtimal de olsa okunmu olabilecei izlenimini vermektedir. Nshalar Vesiletn-necattan etkilenme noktasnda deerlendirilecek olunursa, AE2 ve TK nshalar en az etkilenenlerdir. Bu iki nshada Vesiletn-necattan sadece Merhaba fasl ve birka beyit bulunmaktadr. HS, S1, S2 nshalar etkilenme noktasnda paralellik arz eder. Buna karlk en ok etkilenen nsha ise AE1dir.
Buradan hareketle en gvenilir nshalar en az etkilenen AE2 ve TK nshalar olarak kabul edilebilir.
II. METNN KURULUUNDA TAKP EDLEN YOL II. METNN KURULUUNDA TAKP EDLEN YOL II. METNN KURULUUNDA TAKP EDLEN YOL II. METNN KURULUUNDA TAKP EDLEN YOL
1 11 1. .. . Trke Baz Ekler v Trke Baz Ekler v Trke Baz Ekler v Trke Baz Ekler ve Kelimelerin mls e Kelimelerin mls e Kelimelerin mls e Kelimelerin mls
a. sme ve fiile gelen birinci teklik ahs ekinin vokali dz-geni olarak yazl- mtr: -am, -em aravauam (93) umaram (244) dilerem (252) direm (422)
b Birinci okluk ahs ekinin yuvarlak vokalli hali kullanlmtr. dilerz (55) rlerz (271) alruz (519)
c. Birinci ve ikinci teklik ve okluk ahslarn iyelik ekleri yuvarlak vokalli yazlmtr: -m, -, -mz, -z tm (599) bez (515) glmz (186) dedez (520)
- 26 - . nc teklik ve ahs iyelik eki dz-dar vokalli ekliyle gsterilmitir: -, -i, o (5)
d. Soru eki daima kelimeden ayr ve dz-dar vokalli ekliyle gsterilmitir: m, mi or msn (495)
e. Bildirme ekinin daima yuvarlak sesli ekli kullanlmtr. Sessiz uyumuna da dhil edilmemitir: -dur, -dr. Ekin durur ekli ise kelimeden ayr yazl- mtr. Oldur (37) gicedr (431) merdr (120) mabb durur (235)
f. Fiilden fiil yapan faktifif ekinin yuvarlak ekli tercih edilmitir: -dur, -dr yedrr (80) bildrmek (324) indrdi (451)
g. Fiil zaman eklerinden geni zaman eki olan rnin ald yardmc vokal dar- yuvarlak ve dz-geni alnmtr: -ur, -r, -ar, -er olur (64) utar (124) ider (319)
. Gemi zamann hem hikayesi hem de rivayeti dz-dar vokalli olarak yazl- mtr: -d, -di, -m, mi urdlar (320) uatmlar (351) dmi (337)
. p, -ip, -up, -p zarf-fiil eki yuvarlak vokalli ve pli ekliyle yazlmtr. yaradup (30) lup (458) utup (506)
i. nca, -ince, -unca, nce zarf-fiil eki nca, -ince ekliyle yazlmtr. yetdgince (48) idince (466) oynca (521) emrince (559)
j. Kelimelerin dnem zellikleri korunmutur. iy (544) didi (541) anlu (547) aa (548)
- 27 - k. Sesliyle biten bir kelimeden sonra sesliyle balayan baka bir kelime geldi- inde vezin gerei seslilerden biri drlnce iki kelime bitiik yazlarak sesin dt yer kesme iaretiyle belirtilmitir. kendin (8) nitmek (559) nitd (518)
l. in edatnn isi vezin icab drldnde kesme iareti konulmadan n- ceki kelimeyle bitiik yazlmtr. an (17)
n. Uzaklama ve bulunma hli ekleri sadece dli ekliyle iml edildi. Cennetden (380) adan (439) gkde (444) rada (537)
o. lgi (genetif) ekleri yuvarlak vokalli olarak u, -, -nu, -n eklinde yazlmtr. Yaradlmlaru (310) mhrin (311) Muafnu (334) dyen (373)
. Trke kelimelerde vezin gerei imleli olan nllerin uzatmas gsterilme- mitir. Aneye (177) anu (345)
2 22 2. Arapa ve Farsa Baz Terkip, Ek ve Kelimelerin mls . Arapa ve Farsa Baz Terkip, Ek ve Kelimelerin mls . Arapa ve Farsa Baz Terkip, Ek ve Kelimelerin mls . Arapa ve Farsa Baz Terkip, Ek ve Kelimelerin mls
Arapa ve Farsa baz terkip, ek ve kelimelerin imls u ekilde yaplmtr: a. Arapa terkipler Arapa terkip kuralna gre iml edilmitir. rebl-evvel (76) efl-mnibn (95) ayrl-enm (187) Ancak lafza-i Cellle kurulmu kelimeler ve zel isimler terkip imlsna uyulmadan bitiik olarak yazlmtr. Reslallah (92) Abdullaha (176) Abdulmualib (202)
b. Baz yerlerde atf lar dnemin zelliinden dolay terkip si eklinde li gsterilmi olmakla beraber metinde birlik salanabilmesi iin bunlar da atf ile gsterilmitir. - 28 - by- yosul: by u yosul (198) ar- arba: ar u arba (221)
c. Farsa birleik isimler ve sfatlar tireli olarak gsterilmitir. dest-gri (5) reh-nm (442) Ancak imls klasiklemi baz Farsa kelimeler bitiik yazlmtr. glene (183) glistna (202)
. n edat ve n ek alm kelimeler tireli iml edilmitir. pr-af (76) hem-dem (200) b-reye (256)
d. Ayn iki ismin arasna gelen Farsa edatlar tireli yazlmtr. ser-te-ser (13)
e. -ve, -var gibi benzetme edatlar tireli gsterilmitir. gl-ve (425) blbl-vr (62) ems-vr (87) Fakat ne edat gnmz Trkesinde de yaygn olduu iin bitiik yazl- mtr. dimne (136) dne (137) ne (141)
f. ce kelimesinin iki ekliyle de karlalmtr. air bu kelimeyi vezin gerei bazen ce bazen de oca eklinde kullanmtr. Metin kurulur- ken her iki ekli de muhafaza edilmitir. cesi (196) oca (195)
1. Tenkitli metnin kurulmasnda nshalarn karlatrlmasyla Derviin ken- di hatt- destiyle yazd mevlidine yaklalmaya allmtr. Bunun iin karlatrma yaplrken Derviin iirinin zellikleri dikkate alnarak ns- halar arasnda vezin ve anlam bakmndan en uygun olan metne alnm ve dierleri dip notta nsha fark olarak belirtilmitir.
2. Nsha farklar belirtilirken, farkllk bulunan ksmn nce, kurulan metnin iindeki ekli yazlp : iareti konulduktan sonra dier nshadaki veya nshalardaki farkllk belirtilmi ve hemen yanna da nshann rumuzu kaydedilmitir. - 29 - 3. Kurulan metinde olup dier nshalarda bulunmayan kelime, msra, beyit ve manzumeler, o nshann rumuzunun yanna konulan - iaretiyle belirtil- mitir.
4. Nsha farklar gsterilirken ayn beytin bir msrandaki birden fazla dei- iklik arasna ;, msralar asndaki farkllklar belirtmek iin ise // iare- ti konulmutur.
5. Metinde karlalan vezin bozukluklar, anlam da dikkate alnarak gideril- meye allmtr. Bu hususta eklenen ses, hece ve kelimeler keli paran- tez [ ] iinde, metinden karlmas zaruri olan ses, hece ve kelimeler ise normal parantez ( ) iinde belirtilmitir.
6. Beyitlerin nesre evirisinde zaman zaman anlam netletirmek iin ekledi- imiz kelimeler parantez ( ) iinde verilmitir.
7. Metnin kuruluunda tenkitli basm yaplan ilmi eserlerde kullanlagelen transkripsiyon sistemi uygulanmtr. A : : : : S : : : : : : : : a : : : : d : : : : w : : : : x : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :
Arapa ve Farsa kelimelerdeki uzun nller ise u ekilde iml edilmitir: : : : : : : Vv- maduleler ise eklinde gsterilmitir. - 30 -
I II III II II II. BLM . BLM . BLM . BLM
DERV DERV DERV DERVin in in in MEVLD MEVLD MEVLD MEVLD i ii i
TENKTL METN ve NESRE EVRS TENKTL METN ve NESRE EVRS TENKTL METN ve NESRE EVRS TENKTL METN ve NESRE EVRS
1 Balayalum evvel Allah adn Uralum andan sz bnydn 1
2 Evvel Allah diyelm biz derd-ile Allah adn gredelm her dile 2
3 Evvel Allah diyelm bir a durur ayy B Vhid Rezz durur
4 Allah adn dilde tesb idelm Allah ad-ile r idelm 4
5 Dest-gri a ola bir kiin Ebter olmaya o her iin 5
6 Cmle lem yo iken ol vr-idi Evvel ir an Cebbr-idi
7 Ol var-idi yod lemden eer 7
Kimse andan virimezdi hi aber
* Bakara suresi, 2/255; TK hari btn nshalarda ayn ayetler var. TKde ise salavatlar var. 1 adn: adn adn HS; Birinci beyitten nce AE2 nshasnda Vesiletn- necatn ilk beyti olan aadaki beyit bulunmaktadr: Allah adn zikr idelm evvel Vcib oldur cmle ide her ula 2 diyelm: idelm AE2 4 dilde: dile TK 5 Dest-gri: tente-gri S1 7 yod: yod HS; lemden: lemde HS // Virimezdi: virmez idi HS - 32 - 8 Diledi kim kendin la ayn Hem biline leme ol Msten 8
9 Biline au keml-i udreti T ayn ola Muammed areti 9
10 dem in virdi bir nr- af Seyyid-i kevneyn Muammed Muaf 10
11 Ol durur iki cihnu serveri On sekiz bi lem peygamberi 11
12 Anu in yaratld bu cihn Cmle varl ikre v nihn 12
13 Anu in old bu ems amer Anu in old lem ser-te-ser
14 Anu in old lem nr-ile rmetine old cennet r-ile 14
15 line evldna olsun du Anlara olsun du-y-ile en
16 Rameten lil lemndr ol abb amu drl derdlere old abb 16
8 Hem biline: bilene hem AE1, AE2, S1, S2, TK 9 Bu beyitten sonra AE1, HS, S1, S2 nshalarnda Vesiletn- necattan aadaki beyit bulunmaktadr: a Tel n yaratd lemi ld lemi mzeyyen demi 10 in: ire AE1, AE2, HS, S2, TK 11 Bu ifade metinde Ol sekiz bi eklinde gemekle beraber dorusunun On sekiz bi olmas sebebiyle mstensih hatas kabul edilip dzeltilmitir. 12 bu cin: bu d- cin HS // v: o HS, ol S2 14 old: old AE2, // rmetine: aun in AE2 16 Rameten: lil rameten S2 // derdlere: derdllere HS; drl derdlere: dedllere AE2 - 33 - 17 Luf u izz an y Rabben Anlarula eyle bizi in 17
18 rmetine anlaru luf ilegil Dostlarula bizi yolda eylegil
19 Geldk imdi sze man diyelm Muaf mevlidini syleyelm
20 Eydelm ol server mevlidini d urrem idelm ehl-i dni 20
21 id imdi a Tel udretin Nice yaratd Muammed aretin 21
22 leme nice getrdi Amedi Cmle lem fari ol Muammedi
23 Da nice oldun lem Hem nice al itdgini dem
24 Al ile diyelm a saa Can ulan dutasn benden yaa 24
25 a (Tel t) getre dilme de syleyem 25
Vafinu bide birin er eyleyem 25 a
26 Ol udvend-i alm dest-gr Ol mnezzeh t- pk-i b-nar
17 an: rmeti-y-n AE1, S1, S2, rmeti AE2, TK 20 ehl-i dini: ehl-i dili HS 21 yaratd Muammed: yaratd ol Muammed AE1 24 Al: a S2; diyelm: bildrem AE2 // dutasn: dutsen HS 25 dilme de: dilmde S1, TK 25 a Dilmi a fet dp t syleyem AE2 - 34 - 27 Kendsi bir gizl t-idi ezel Yod lem vr-idi ol lemyezel 27
28 Diledi ol t ide ikr Biline bu leme perverdigr 28
29 n murd eyledi a ol arada Muafnu rn anda yarada 29
30 Yaradup a Muaf ervn Yad udret andili mbn
31 Yansar iki cihnda ol ra Anu in yaradld nh bk 31
32 a Tel ol abb tn Yaradup virdi Muammed adn
33 Sevdi a o dvend-i cell aretine a idindi all 33
34 a a mabb idindi tna Ramet in ald dny yzine
35 Anu indr cihnu olmas Cmle bu ey vcda gelmesi
27 S1; gizl t-idi: t- pk-idi AE2 // yod: yod S1; lem vr idi: lem ol vr- idi S2 27 ile 28. beyitler arasnda S1 nshasnda 1 beyit yer almaktadr, beyit anlam bakmn- dan konuyla ilgili olmad iin dipnotta verilmesi uygun grlmtr: deme ld feritehler cd Hem aa ok ld ol ltfus-ucd 28 t: tn AE2 29 n murd eyledi: Bir tecell itdi HS; n: bir S2 31 nh: ne TK 33 o: ol TK - 35 - 36 Her nebtt kim gelr kimi yiter Cmle bunlar gine tomndan biter 36
37 Bu meel bir ho meeldr dilegil Cmlesin al oldur alagl
38 Pes dell old Muammed leme Anu in old iet deme
39 Ol abb rmeti-y-n y Kerm Meramet l yarlal y Ram 39
40 Yarla sen lemi y l-cell Ol mnezzeh tua irmez zevl 40
41 Y lh ramet r l irette cenneti ddr l 41
42 Ger bu lem alk dirse ub u am Med olnsa are dek olmaz temm 42
43 Ger diler-ise bula cnu af Vir alavt ber-Resl-i Muaf 43
44 Ol Resl-i Amede u olan Cn glden o aa mt olan 44
45 al bugn dery-y a zi utuban dergh- aa yzi 45
46 Gel bugn meydne ehl-i derd-isen Syle fevt itme bu szi merd-isen 46
47 olan bu sze pervnedr ol da emine pes yanadur 47
48 Nice fl serveri med eylemi Her kii g yetdgince sylemi 48
49 Bizde at yo ki ol cn blblin Med idem terk ide her blbl glin 49
50 Nle v h eyleyem blblleyin oulaya al- lem glleyin
* l-i mrn, 3/144-148; AE1 ve S2de ayet yok, AE2de salavatlar mevcut, S1de ise Nur Suresi 24-28. ayetler var. Bu yetler AE1, S1 ve S2 nshalarnda 111. beyitten sonra verilmi. TKda Ahzab Suresi 53-55. ayetler var. 44 Cn: cn- TK 45 dery-y aa: ber-p-y aa HS, fery-y aa S1 46 fevt itme bu szi: bu szi fevt itme AE2 47 ol da: ola S1; emine: ema HS, bu sze AE2 ; yanadur: yanaur HS, S1, S2 48 fl: fl- HS 49 blbl glin: blbl kkn S1, - 37 - 51 Ger bize destr vire perverdigr Syleyem bu szi kala ydigr
52 a abbi Amed-i Mamd in urn inzl itdgi mabb in 52
53 Bir kitb idem bu szi alana Mevlid ola dima ol dilene
54 Ol Resl ben de medd olam Ol gnhum derdine derman bulam 54
55 Muafnu mevlidin dileyesiz Dilerz himmet a eyleyesiz 55
56 Kim ki bu ben miskine du ide Anlara ramet la yarn d
57 Dilerem a r olsun anlara Bizm in bir du idenlere
58 Her ki bu meclisde bile bulna Cennet dr vire ol ulna 58
59 Da her kime irie bu kitb almaya ayb u as n itb 59
60 Baladum ol server mevlidine Diledem t derd-ile ehl-i dne 60
52 a abb-i: a Tela abb-i HS 54 ben de: ben da S2 55 AE1, mevlidin: mevdin HS 58 Her ki: Her kim AE1 // ulna: ona S2 59 almaya: lmaya AE1, HS, S2 60 Diledem: diledim S1 - 38 - 61 Diledm pes bir yei mevlid dzem Syledke her sze drler dizem 61
62 nup Mevlya szm syledm Blbl-vr nle v h eyledm
63 Mevc urup dery gibi c eyledm I arbn ip n eyledm
63
64 Ger hidyet olur-ise zme Eydevz ilhm olursa szme
65 Med idem ol server evfn T bulam ol gevher arrfn 65
66 Biz da med idevz ol serveri idp ayrn ola ins ber 66
67 Cem olalar bir yire t ehl-i dn Dileyeler Muafnu mevlidin 67
68 Derilp lar a dileye Gzlerinden ya dkben ileye 68
69 Ger bu lem al dirse ub u m Med olnsa are dek olmaz temm 69
70 Ger diler-ise bula cnu af Vir alavt ber-Resl-i Muaf 70
73 Dile evvel bir iyet eydelm Mevlidin szne andan gidelm 73
74 T bilesiz mevlidi kim ne-imi urmeti bu mevlidin nice-imi 74
75 Var-idi Badd iinde bir kii Gece gndz ayr-idi anu ii
76 Her rebl-evvel ay Muaf 76
Drl ikrm eyler-idi pr-af 76 b
77 Ol abbi yolna omd ba Yedrrdi et etmek drl a 77 b
* rf Suresi 7/157-158; AE1 ve TKda nce salavatlar ardndan bu ayetler, AE2de sadece salvatlar var. 71 mevlidini: mevlidn S1 71-110 -HS; 71-99: -S2 73 Mevlidin: mevlidi S1 74 Mevlidin: mevlidi S1 76 Drl: mevlidini S1; pr-af: ol pr-af 76 b Mevldin eyler-idi ol pr-af AE2, TK 77 b Yedrrdi drl nimetlerle a AE2 - 40 - 78 Bir yahd kous vard anu Key ads-idi slam ehlin
79 Avrat didi bir gn aa iy nigr Ne aceb idr ki eyler ibu cr 79
80 Her rebl-evvel ay bu kii ayr idben yedrr drl a 80
81 Ol yahd didi bilgil iy nigr Bir abbi vardur anu gl-ir
82 Bu ay on ikisinde iy nigr odu-y-n ol Resli batiyr
83 Anasndan od bedr-i temm Cmle lem fitb old hemn
84 Anu in anda bayrm ider ol Her kiiye drl ikrm ider ol 84
85 n iitdi tun anu szni Al gidp yav ld kendni 85
86 rdi ol dem aa - Muaf old albi zev-i ev-ile af 86
87 Ol gece ev-ile yatd ol nigr Grdi dinde Muammed ems-vr 87
79 bir gn aa: aa kim AE2; aa: - AE1 // cr: n S1 80 bu: ol AE1 84 ikrm: inm S1 85 tun: tun S1 // kendni: kendzini TK 86 ol dem aa: aa ol vait AE1, HS, S1, S2, TK 87 dinde: dde AE2 ; Muammed: Muammedi S1, AE2 - 41 - 88 r olm cmle ab-ile ol Cmle ile da abb-ile ol
89 Didi atun kim durur bu mh- tb Yo durur hi bunclayn fitb
90 Didiler mutr Muammed budur ol Hem da Mamd u Amed budur ol
91 Ol canbe ev-ile virdi selm ul-ile ald selmn ol hemn 91
92 Y Reslallah dey syledi ol Luf-ile Lebbeyk didi aa Resl
93 Alayuban ol nigr h eyledi Ben sen kemter aravauam didi
96 ev-ile gp ululadu beni Bil abl itdi seni ol an 96
97 Saa mn ilatin virdi Ead Sen cinnda alsarsn t ebed 97
98 Aa mn teln itdi ol Resl d-ile mna geldi anda ol
91 canbe: abbe AE2, TK 94 kn: v kn S1 96 gp: gdin AE2; ululadu: ululadun AE1 // ol an: n ol an AE2 97 cinnda: benmle S1 - 42 - 99 Uyusundan uyanup didi nigr Nerim olsun Muafya nem ki var
100 Hem yahd grdi atun grdgin Bildi atun Resle irdgin
101 Didi grdm bu gece sen grdgin -i pyine yzini srdgin
102 oldum ben de aa cn-ile old glm nr-ile mn-ile
103 Ol Resle biz uyalum d-ile Yolna cn oyalum -ile
104 Hem da aa iat idelm Mevlid outma det idelm 104
111 Yaratmak diledi a bu cihn Ki hir eyleye t- nihn
112 Yer-ile gkleri iy ide Yaratd anda bir gevher ruhn
113 Muammed Muafnu dostluna Yaratd Ar u Krsi sumn 113
114 Pes lem dzilp old temmet Uruld dem andan nin
115 Gelp rriyetinden enbiylar 115 a
Nbvvet ile fet itdi (bu) cihn 115
116 Bulardan sora Allah Muafya Virp marlad ir zamn 116
110 Ger: gel AE1 * Ahzab suresi, 33/38-43; AE2de sadece salvatlar, AE1, S1, S2, TK nshalarnda l-i mrn Suresi 144-148. yetler var. 113 Yaratd Ar u Krsi: Ar u Krsi yaratd AE1, AE2, HS, S1, S2, TK (Vezin gerei takdim tehir yaplmtr.) 115 a Nbvvet ile fet itdiler i bu cihn AE2 115 feth: fetih HS, S1 116 Bulardan: bunlardan AE1 - 44 -
117 uruld anu in Ar u Krs Ound sre-i sebal-men
118 Ki yan Fti ol sre-i Ki Furan evvelinde our u ns
119 Eb Bekr old evvel yr- d utup destinde mift- cinn
120 kinci yri merdr Resl Riyet eyledi eri ayn
121 nci yri Osman h- urn Oud cem idp aup dehn
122 Ki drdnci Aliyyl-Murtadur Viriser Kevser-i b- revn
123 Resl yridr bunlar i yrn 123
Muib ol anlara utma gmn
124 asan ile seyn ol nr- ayneyn utar Ar stlerine syebn
125 Resl yolna amza v Abbs Olar terk itdiler ba ile cn 125
145 Gel ber ey cn ilinden dile sen Cnua vire aflar ala sen 145
146 dem al oldun lam beyn A gz bu aflet iinden uyan
147 Nal idelm bu szi vire af Vir alavt ber-Resl-i Muaf
148 Dile imdi demi yarada Ol Muammed hir ola arada
149 Biline au keml-i udreti dem urulusardur lati
150 Azrale emrider ol dem ud T ki vara yirden ol opra ala 150
151 Ol gelen opra ile var bir iim A dem yaradam oldur iim
152 Heybet ile Azral indi yire T ki emrin yirine getre
* Tevbe Suresi, 9/99-100; AE2de sadece salavatlar, AE1, S1, S2, TK nshalarnda (HSde 111. beyitten sonra yer alan) Ahzab suresi 38-43. ayetleri var. AE1 ve TKda ayetlerden nce salavatlar var.
145 dile sen: dilegil AE2 150 vara: var TK; ol dem: adan AE2 - 48 - 153 Geldi indi yire Azral emn orusundan yer mu old hemn 153
154 aba urd ar u arb miline Muali olmad kimse line154
155 Pes melekler derilben geldiler Ol gelen opra bal ardlar 155
156 Muafnu opran Cebrel Ravasndan aluban old dell
157 a buyurd Cebrele ol zamn lete opra cennete hemn 157
158 Al abbim opran git cennete Yuyup inc gibi ar it ramete
159 Cennet rmalarndan yudular dem bal ire aldlar 159
160 ardlar n dem balna T ki ol nr vara yirl yirine160
161 od r yl tertb itdi Cell Cn iridi v buld devlet all 161
162 deme cn gelben buld af Ber urur alnnda nr- Muaf 162
153 yer: yere TK 154 miline: minline AE2, HS, TK 155 Ol: o S1 157 opra: opra S2 159 Cennet: cenneti AE1, S2 160 yirl yerine: yerl yerine AE1, S1 161 AE1, AE2, S1, S2, TK 162 AE1 - 49 - 163 Pes tamm old bu ecz irdi cn Old ol bal kemk et an 163
164 Asen-i retde ld a a Bir gzel latte ld ol an 164
165 Ba ilmini aa ar eyledi Yani esmsn aa far eyledi 165
183 Gel ber seyr idelm bu aray Man yollarn bulalm aray
184 Giderek ol yola t kim irevz Dost b gllerini direvz 184
185 Girelm ol glene blbl-vr Dilme uvvet vire perverdigr 185
186 Muafnu mevlidin yd idelm Glmz tatn bd idelm
187 nki ddi rame ol ayrl-enm Ol giceden bl old her anem 187
188 Ddgi yl rame ol ayrl-beer Anda ol yl ayra dndi nice er 188
182 AE1, S2 * Fetih suresi 48/28-29; S1 ve TKda Fetih suresi 7-10. yetleri var, AE1 ve S2 nsha- larnda yet yok, TKda ayetlerden nce salavatlar, AE2de ise sadece salavatlar var. 184 HS; kim: ki AE1, S1, TK // ba: ban AE1; gllerini: glleri HS 185 blbl-vr: blbl-vr AE2 187 bl: bn HS 188 rame: bd S1; ayrl-beer: ayrl- enam AE2 - 52 - 189 Nice ddi rame a diyelm Siz erenlere beyn eyleyelm
190 Atas ol server bir d grr d bir nr kendden ara irr 190
191 A tabr eyledi limleri Bir yere cem oldlar ne kim var 191
192 Didi Abdullaa bunlar ey af Geliser senden Muammed Muaf
193 Bunlar ol dem d u urrem oldlar osar andan Muammed bildiler
194 mine-y-le ol gice cem oldlar Ay ile gn bir araya geldiler
195 d u urrem yatd bunlar ey oca Muaf da rame ddi ol gice 195
196 Hem receb ay v cum gicesi Rame ddi ol d-lem cesi 196
197 Nr iridi pes mine aneye Bir(i)ki tunlar da geldi neye 197
198 mine alnnda nr ld arar Grdi a by u yosul ne ki var 198
190 Atas ol: ol atas S2, anesi TK // nr: - HS 191 ne kim var: limleri AE2 195 oca: ce HS 196 ol d-lem: old lem TK 197 Bir(i)ki: tla HS, dile AE2, S1, S2,TK ; da geldi: derildi AE2, HS, S1, S2, TK, neye: cneye S2 198 by: yr AE1 - 53 - 199 Hep Kurey ulular irdiler mine alnnda nr grdiler 199
200 Ykl old mine ol nr-ile Gice gndz hem-dem old r-ile 200
201 Drt aya dein getrdi anesi Deprenicek ok sevindi anesi
202 n iitdi bun Abdulmualib an glistna iriti andelib
203 Didi Abdulmualib iy pr-af Gelmel old cihna Muaf 203
204 Pes didi olna Abdulmualib Syledi bu szi yanna gelp
210 Dede ebe cmle alarlar-idi Grmedi ol yzin dirler-idi
211 Anesi raminde ald ol yetm Atas ol dem bulara irdi bil 211
212 Didi Abdulmualib mineye Bu kelm syledi ol aneye 212
213 Alama oyalum imden gir Sevgli ola d imden gir 213
214 Nitekim ben am a besleyem Ben lince iigini bekleyem 214
215 Kim dgnp alamadan kim fn Geydi bunlar ys onn bir zamn 215
216 Her birisi yedi gn ys itdiler am-gn olup evlerine gitdiler
217 Geldi Abdulmualib minen Ho tesell eyledi gnlin anu
218 Her szini luf-ile syler-idi T sekiz aya degin egler-idi
209 yan: ya S1 211 Atas: Anesi S1, TK; ol dem: metinde old veya ldi eklinde imla edilmi olmakla beraber vezin ve anlam gerei bu ekilde dzeltildi; bulara: bunlara AE1; Bu beyitte kafiyenin bulunmamas, pepee gelen iki beytin birer msralarnn atlanmasyla bir araya geldikleri intiban uyandrmaktadr. 212 syledi: syle TK 213 Sevgli: sevgni AE2, TK; ola: olna S1; d: vir AE2, dr TK 214 am: an HS 215 dgnp: dn gn AE2; fn: frk AE1// onn: donun AE1 - 55 - 219 Sekiz aydan ora grdi mine Bir blk ferite indi evine
220 Didiler kim mutulu olsun saa a sevindrdi seni den oa
221 Ol oan olu pey(g)amber olsar ar u arba mucizt olsar 221
222 Yir ggi opolu nr eyleye Kfri yup dni mamr eyleye 222
223 Ger bu lem al dirse ub u m Med olnsa are dek olmaz temm 223
224 Ger diler-ise bula cnu af Vir alavt ber-Resl-i Muaf
236 a Tela gdi Kuranda a Sevdi aa mmet eyledi seni
237 Ol Muammeddr ki au sevdgi Ol durur Kuranda aup gdgi 237
238 A kim a areti gmi ola Kem ola kim vaf ide bilmi ola 238
239 Ger midd olsa deizler ne ki var Cmle lem ktib olsalar i yr 239
240 Bide bir blcegi vaf olmaya Yazmaa alem da ciz ala
241 a inyet lur ise biz da
233 bir: bu HS, // hi ortada: ortada hi AE2 237 gdgi: oldug AE2 238 a areti: areti a AE2; kem ola: Metinde kim ola eklinde harekelenmi olmakla beraber anlam gerei bu ekilde dzeltildi; vaf ide: vaf-ile AE1 239 lem: lemler TK - 58 - Med idevz dileyesiz siz da 241
242 Ol abb medini lam beyn Sylene bu namumuz dilde ayn 242
243 Bu da mevlid-i peygamber ola Mehr ola lem inde ola 243
244 Umaram server bizi yarn bula Gel ber DERV diy elm ala 244
245 aldura lutf-ide biz dmileri Yevm-i maer cmle yol azmlar 245
246 Hem ef at eyleye ol gn bize lede dostlar blgne dize 246
247 Da unlar cem olup diler-idi Gzlerinden ya dkp iler-idi 247
248 Yevm-i maerde dirlp varalar Ol Livl-amd atnda uralar 248
249 Muafnu rmeti-y-n ullar 249 a
Ramet idp yarlal anlar 249
250 Hem da ol cism-i bendei bile
241 siz: -HS 242 nammuz: manzumumuz HS 243 ola: dura AE1 244 Dervi: mmet AE1 245 lutf-ide: lutf-ile AE1, lutf idp S2 // maer: maerde S2 246 blgne: blgne bizi S1; dize: dze AE2, HS, S1, S2 247 iler-idi: alar-idi S1 248 Ol: - AE1 249 a Muaf rmetine ol ullar 249 ullar: ol ullar HS, S1, S2, TK // anlar: y ani AE2 - 59 - Gnderesin anlaru ile vara
251 Ol abbi rmetine sen a Dostlarla ar idesin y an 251
252 Y lh dilerem senden yine atm idesin o nefes mn-ile 252
253 Biz bu fn dnyeyi terk idevz Fn dnydan beya gidevz
254 ayr-ile atm idesin bu cnmz alayasn o nefes mnmz 254
255 Yarn anda ar- maer olca Nice dostlar saa vulat bulcak
256 l inyet ol af b-reye Dostlaru ile cem it bir araya 256
257 Ger bu lem al dirse ub u m Med olnsa are dek olmaz temm 257
258 Ger diler-ise bula cnu af Vir alavt ber-Resl-i Muaf 258
270 Anlar gricegiz aldum aa Yanuma gelp bular didi baa
271 orma bizden imetne gelmiz rlerz olu in olmuz 271
272 A iidp fer old im Glm anda u diledi bir iim
273 lle abr itdm olara dimedm ayri ayda ddi cnum nmadum
274 dl ddi bu glm evine 274
Aladum bun ki cnum evine 274
269 AE1, HS, S1, S2 269 Bu beyitten sonra AE1 nshasnda Vesiletn- necattan aadaki beyitler bulun- maktadr: Didi grdm ol abb anesi // Bir aceb nr kim gne pervnesi Ber urup d evmden ngehn // bile r baa old ayn evre yanuma gelp oturdlar // Muafy birbirine mtular Didiler olu gibi hibir oul // Yaradlal cihn gelmi degl Bu sen olu gibi adr-i cell // Bir anaya virmemidr ol Cell Ulu devlet buldu iy dildr sen // osardur senden ol ul- asen Bu gelen lm-i ledn sulndur // Bu gelen tevd-i irfn kndur Vafn bu resme tertb itdiler // Ol mbrek nr terb itdiler
271 metne: olu in S2, metne TK // olu: Amed AE2; olu in olmu- uz: metne gelmiz S2 274 Anladum bun ki: Anladum ki bun AE1 // evine: sevine AE2 274 Bu beyitten sonra AE1 nshasnda Vesiletn- necattan aadaki beyit bulunmak- tadr: mine eydr vat old temm Kim vcda gele ol ayrul- enm - 62 - 275 Da grdm alem gkden gelr Her birisi bir araya dikilr
276 Birisini dikdiler ara anu Hem birisin dikdiler arba anu 276
277 Bir alem da getrdiler olar Kabe stine a da dikdiler 277
278 Ol gice grdi bular mine Bir iki atun(lar) da geldi evine 278
279 Ol atunlar neferdi geldiler ye olup aa imet ldlar
280 Biri Sre ane-idi o cnu Birisi de aret-i Meryem anu
281 Birisi de Asiye atun-idi imete a aa gdermi-idi 281
282 mine-y-le ol gice ald olar 282 a
Ol gice anlar neler grdi neler 282 b
283 Gelmel old Muammed areti Tz iridi rler cemiyyeti
284 Her birin ellerinde ulleler odu dem Muafya aralar
276 birisin: birisini HS, S1 277 olar: anlar AE1 278 bular: bunla AE1, S2 // bir iki: birki AE1, HS 281 imete: bu kelime nshalarda imetin eklinde yazlm olmakla beraber vezin gerei bu ekilde dzeltilmitir. 282 a mine ol gice aldlar olar S1 282 b ol : o AE1 - 63 - 285 Dediler snds-i aar hemn Byle-idi emr-i Rabbl-lemn
286 Cebrale a nid itdi yine Ar altndan gelp ol yirine
287 Ol muarreb indi ard yire Vay iridi bna v hire 287
288 Didi kim gzden gider afleti Bu gice oar Muammed areti 288
289 Bu gice dnyy ol cennet lur Bu gice eyy a ramet lur 289
290 mine eydr Muammed Muaf Pes vcda gelicek buldum af 290
291 Andan irdi drt r yet ulu Yzleri nr-y-le evm obolu
292 Geldi bunlar urd drdi drt yaa Bir iim u virdiler ol dem baa
293 dm amm anasn and-i nebt Sdden a ardan ovu buldum ayt
294 Gine grdm bir blk ular urur Birisi alup baa aru yrr
295 Geldi ol u ad aram benm Kll nra batd bu cnum tenm
287 S1 288 S1 289 AE1, AE2, HS, S2, TK; Bu beyitten sonra S1 nshasnda 279. beyit vardr. 290 gelicek: gelince S1 - 64 - 296 O u aram ayup buldum af od ol sat Muammed Muaf 296
297 Ger bu lem al dirse ub u m Med olnsa are dek olmaz temm
298 Ger diler-ise bula cnu af Vir alavt ber-Resl-i Muaf 297-298
296 Bu beyitten sonra AE2 nshasnda mensur bir dua var. 297-298 AE1, AE2, HS, S1, S2 * Enbiy Suresi, 21/101-107; S2de nce Arapa dualar, TKda nce salavatlar ardn- dan bu ayetler var. AE1de ise nce yaklak 6 varak salavatlar ve Arapa dualar ar- dndan Enbiy Suresi 91-112 ayetleri, AE2de ise sadece salavatlar var.
299-310 Bu beyitler esasen Vesiletn-Necattan olmasna ramen btn nshalarda bu- lunmas ve karlmasnn metnin anlamn daraltacak olmas sebebiyle dip notta ve- rilmemesi uygun grlmtr. 301 aruban: ruban HS - 65 - 303 Merab iy srr- furn merab Merab iy derde dermn merab
306 Merab iy cmlen makdsn Merab iy lu mamdsn 306 b
307 Merab iy mh u urd-i ud Merab iy adan olmayan cd
308 Merab iy rameten lil lemn Merab sensin eful- mnibn
309 y cemli gn yzi bedr-i mnr y amu dmilere sen dest-gr
310 y gller derdin dermn sen y yaradlmlaru suln sen 310
311 y rislet tatnu sen temi y nbvvet mhrin sen temi
312 Ol abb faln ikr idelm mmet oldumuza kr idelm
304 f: Bu kelime btn nshalarda s olarak imla edilmitir. 305 ayn- Cell: ayn- all AE2 306 b : lu: l AE1 310 Bu beyitten sonra AE1 nshasnda Vesiletn- necattan aadaki beyitler bulun- maktadr: nki ol mabb- Ramn u Ram // ld dnyy cemlinden nam Birbirine mutuly her melek // Raa girdi d u evinden felek bu heybetten mine hb-r // Bir zamn al gidp geldi gir - 66 - 313 Tayyb hr olup far-i cihn Geldi dnyya adem basd hemn
314 Nr olup d bu dny yzine Ar yzin srdi aya tozna
315 Ol gice kim dnyya geldi Resl Ana raminden up itdi nzl
316 odu dem rameten lil-lemn mmetini diledi adan hemn 316 b
317 d oluban geldi lmn u r Grmek in Muafy her biri
318 Geldi Cebril a ald aradan Zr emr itmidi yle Yaradan 318 a
319 rler her biri bir imet ider Gel bua kim anesi gr ne ider
320 Ol gice irdi bulara vecd-i l urdlar uyudan uyanur mil 320
321 Anesi grdi rler cemi yo Muafy bulmad h itdi o
322 Tz melekler Amedi getrdiler 322
Anesin atuna yetrdiler 322
316 b : Nr-ile old semvt zemn AE1, S1 318 a : Cebril geldi v ald aradan AE1, S1 // yle: an HS, aa AE1 320 bulara: bunlara AE1 // uyudan:uykudan AE1, S1, S2 322 getrdiler: gtrdiler HS 322 Bu beyitten sonra AE1 nshasnda Vesiletn- necattan aadaki beyitler bulun- maktadr: evre yann istey ld naar // Grdi kim bir kede ayrul-beer yle Beytullha aru ol Resl // Yz yire urm secde lm ol
- 67 - 323 asret-ile baar-iken anesi Grdi secde itmi ol dr dnesi 323
324 Kendyi bildrmek in ol an leme ald v gnderdi a 324 - 328
325 Bu durur ol mmeti-y-n alayan mmetini yarn anda alayan
326 Bu durur ol be avseyne iren bhesz au cemlini gren
327 Budur ol her kim utarsa snnetin Gsteriser a ddrn cennetin
328 Bu durur ol ef-i yevmel-kym lerine dben olan imm
323 Bu beyitten sonra AE1 nshasnda Vesiletn- necattan aadaki beyitler bulun- maktadr: Secdede ba dili tamd ider // Hem getrmi parman tevd ider nki ol mabb grdm ben ayn // almad abrum hemn ddm revn Geldi alum grdm ol ib vef // Gzlerm nr v aynum Muaf Yzi nr- gn gibi o ber urur // nki grdm glme geldi srr aynadup nr- maabbet anum // Aluban baruma badum cnum Deprenr dudalar syler kelm // Alayamazdum ne derdi ol hmm ulaum azna urdum diledm // Syledi szi ol dem aladum aa balayup glden himmeti // Der-idi kim mmet vay mmet Dir ki iy Mevl yzm utdum saa // Y lh mmetm virgil baa fl iken ol diler-idi mmetin // Sen ocad terk idersin snnetin mmetm didi saa n Muaf // Vir salavt sen de aa bul af Mekke avmi ulular b-ilf // Kbeyi ol gice lurlar avf Rkni rkne Kaben virdi selm // Didiler kim od ol ayrl-enm Secde ld Kabe grdi s u m // Didiler kim od ol ayrl-enm Kabe bir avt itdi ol dem ngehn // Didi od bu gice ems-i cihn Pk idp kfr ile putlardan Resl // Kurtarsar beni mriklerden ol Yaln aya ba auban f f // Eyleyiser mmeti beni avf Ol gice abl- nbvvet urdlar // Ol gice eyn gkden srdiler Nice putne nice deyr anem // Ylup kfr ehline virdi elem
324 - 328 : AE1 - 68 - 329 Ger bu lem al dirse ub u m Med olnsa are dek olmaz temm
330 Ger diler-ise bula cnu af Vir alavt ber-Resl-i Muaf 329 - 330
347 Da ol eyn gr kim neyledi Cmle avmini arup syledi
339 aldum: ald AE2; divrdm: devirdim AE1, S1, S2, TK 340 n: nid AE1 341 nidy: nid HS 342 oln: ol AE2 343 grem: grdm AE2, TK 344 ki: kim HS, S1, S2; apard: bard HS 345 a Sve bari ol gice yire gedi AE1 346 kfir: kfire HS - 70 - 348 Bir almet old imdi ngehn Bauma yld andum sumn
349 Tz aber virn baa siz bu gice Ne olupdur neye irdi i nice
350 bls olanlar aradlar Berr bari ol gice aradlar
351 Arayura Mekkeye irdi bular Mekkeyi cmle uatmlar olar 351
352 Ol melekler sylerler zev-ile Far-i lem od diyp ev-ile
353 Atalarna gelp irdi bular Ne ki grdiler beyn eylediler 353
354 bls ol dem au aup alad Yregin mihnet od-y-la alad 354
355 Ol Muammed geldi dnyay uar Mucizt-ile bize otlar aar
356 Hem didi biz amdan ad olmazuz mmetin azdurmaa yol bulmazuz
357 Dim dman au alasun Yregin nr- cehennem alasun
358 Dostlarn server a alasun err-i blsden mnn beklesn 358
351 olar: bular AE1, S1, S2 353 gelp irdi: irp geldi HS 354 aup: au AE1 358 beklesn: alasun AE2 - 71 - 359 Ger bu lem al dirse ub u m Med olnsa are dek olmaz temm
360 Ger diler-ise bula cnu af Vir alavt ber-Resl-i Muaf
363 Muammeddr ad yirde o hu Dine nnda erselnke o mhu
364 Anas birki gn emzrdi a Bulu bir dye emzrsin o cn 364
365 Didiler dye gerek bulu imdi Nice tun gelben redd olund 365 a
* Fetih Suresi, 48/1-5; AE1de nce salavatlar ardndan Fetih Suresi 21-29. ayetler var. S1 ve S2, TKda Fetih Suresi 27-29. ayetler var. TKda nce salavatlar da var. AE2de ise sadece salavatlar var. 361 ura: dura 364 Bulu: bulun AE1, S1, S2; dye: ye S2; o cn: hem a AE2 365 a Didiler bir dye gerekdr imdi AE1; bulu: bulun S1 - 72 - 366 Birisin sdin itmedi imsk Taayyrde-y-ken irdi ol zi pk 366
367 Ad alme-idi irdi anda 367 a
A redd itmedi emdi o demde 367
368 Muammedi alme ald gitdi Dn gn emzirp hem imet itdi 368
369 Byr be gnde bir ayl adar ol imen ayr olurd badu yol 369
370 Emerdi dyesini ol ar cn Yod bevli olmazd pern 370
371 aan kim bevle cet olsad [ger] ki yarlup rterdi a yer 371
372 alme besler-idi dn gn a Teni ire ol-idi zge cn 372
417 Hem aa Allah nice luf eyledi Ya nice ramet n-y-la oylad 417
418 Gklere hem nice seyrn ld ol a Tel aretine buld yol 418
419 Bir denbih gicesi ta aber Leyle-i adr-idi ol gice meger
420 Didi a Cebrile ol gice ur Cennete varup Bur al tz getr 420
* Necm Suresi, 53/1-18; TKda nce salavatlar, AE1de nce salavatlar ardndan Bakara Suresi 203-212. ayetler, AE2de ise sadece salavatlar var. ** -AE1, HS, S1, S2, TK 415 - 418 Bu beyitler esasen Vesiletn-Necattan olmasna ramen btn nshalarda bu- lunmas ve karlmasnn metnin anlamn daraltacak olmas sebebiyle dip notta ve- rilmemesi uygun grlmtr. 417 n-y-la: huy-y-la AE1 418 nice: -S1; ol: hem AE2 // yol: hem AE2 420 Cebrile: Cibrle AE1 // tz: tez AE1 - 78 - 421 Ol abbme ilet binsn a Arum seyr eylesn grsn beni 421
422 Nice sr vardur aa direm hemn Burada kimesne maz iy emn 422
423 Cebreil n cennete vard revn Grdi kim becid Bur odlar iy can 423 - 425
424 lerinde bir Bur alar at Yimez imez almam hi ti
425 Gel seni mauna irgreyim Yregin amine merhem uraym
426 Cebreil ald Bur ol zamn T Cenb- Amede geldi hemn
427 a selm itdi saa y Muaf Kim mbrek ru olsun af 427
428 Didi kim gelsn onuladam a Arum seyr eylesn grsn beni 428
429 Bir Bur gnderdi nrdan iy af at ryam ki gelsn Muaf 429
421 ol: var AE2 ; eylesn: eyleyp AE1 422 sr: ser S1; direm: derin AE1, dirin HS, S2 423 - 425 AE1, HS, S1, S2, TK 427 Bu beyit esasen Vesiletn-Necattan olmasna ramen btn nshalarda bulunmas ve karlmasnn metnin anlamn daraltacak olmas sebebiyle dip notta verilmemesi uygun grlmtr 428 Bu beyit esasen Vesiletn-Necattan olmasna ramen btn nshalarda bulunmas ve karlmasnn metnin anlamn daraltacak olmas sebebiyle dip notta verilmemesi uygun grlmtr; onuladam: onuladm AE1, onularm S1 429 at: an S1 - 79 - 430 Gel gidelm gklere y Muaf Muntardur saa ab- af
431 bu gice bir gicedr y Emn Olsar aynel-yan aal-yan 431
432 Hem icb gtrr bu gice a Hem cemlin gsterr bu gice a 432
433 Bu gicede olsardur izz u nz Bu gice hir olur her gizl rz 433
434 Sekiz umau apusn adlar Yolna ramet uyn adlar 434 b
435 Gk yzinden anda indi o melek ara girdi d olup amu felek 435
436 Bindi izzetle hem ol h- cihn Ad perrini Bur ud hemn
437 Yola girp udse oldlar revn Az vaitde udse irdiler hemn 437
438 Cebrel dir y Muammed bunda in Kim mbrek ayau psn zemn
439 Bu maamda iki rekat l nemz Dile adan mmet eyle niyz
431 Bu beyitler esasen Vesiletn-Necattan olmasna ramen btn nshalarda bulun- mas ve karlmasnn metnin anlamn daraltacak olmas sebebiyle dip notta veril- memesi uygun grlmtr. 432 hem: her AE1, hep HS, S1 433 gizl rz: gizller 434 b leme ramet suyndan adlar 435 anda: bile S2; o: TK // amu: cmle AE1, aru HS 437 az vaitde: bir nefesde HS - 80 - 440 Od anda en Cibrl emn Gedi imamet eyledi Amed hemn 440
441 n temm itdi alt ol imm Luf-ile o anlara virdi selm
442 Enbiy erv didiler temm Reh-num oldu bize sen hem imm 442
443 nki ar ana bad adem a deprendi adem basdu dem 443
444 Grdi ar zerinde ol ayn Uc gkde nrdan bir nerdbn 444
445 Nerdbndan ge ldlar urc T ki seyrn ide eflk- brc
446 rdi evvelki gge ayrul-enm o acyib grdi anda ol hmm 446
447 Ol gk ehli cmle aru geldiler zzet tazm ikrm ldlar
448 Her gge kim irdi ol ayrul-enm Ol gk ehli ldlar izz- tm 448
449 Gedi anlardan idp aa en Muaf Sidreye vard mnteh 449
440 Cebrel balad Bura temm AE1, AE2, S1, S2,TK // Gedi: gep AE1; imm(e)t:imaml HS; eyledi: etdi AE1; hemn: hemn AE1,AE2, S1, S2, TK (Beytin ikinci msrasnda vezin bozuk olup dzeltilememitir.) 442 TK; old: oldn AE1 443 AE1, AE2, S1, S2, TK 444 nurdan: kurulmu AE1, S1, S2, TK 446 ayrul-enm: n kim imm 448 izz- tm: izz ikrm AE1, izz temm S2 449 gedi: gep AE1 - 81 - 450 Sidreden n gemek istedi Resl ald anda Cebrel olup mell
451 Gel gidelm tenha oma sen beni an dostlu an yoldal an 451
452 Didi ol vat Cebrel iy bedr-i tm Cmleye a tayin itdi vir mam 452
453 Bundan te ger baaram bir adem Yanaram badan ayaa ben nidem 453
454 n iridi Amede bir o ib Old anu gli ol dem msteb 454
455 a aa ol vat tecell eyledi Luf idp a tesell eyledi 455
456 n Resl buld Allahdan vil a Tel ona gsterdi ceml 456
457 Y Muammed vir nat mmete Say ideler kim gireler cennete
458 let elli vait anlara nemz A lup baa itsinler niyz 458
459 Bu nemz kim anlara mirc durur Balarna ol sadet tc durur 459
451 beni: bizi AE2 // yoldal: ardal TK 452 ol vat: ol dem AE2 453 AE1, AE2, S1, S2, TK 454 bir: bu HS, S1 455 ol vat: ol dem AE2, S1 456 AE1, AE2, S1, S2, TK 458 ilet: armaan ilet HS, let elli vait anlara: let anlara elli vait (Btn nshalarda bu ekilde gemekle birlikte vezin gerei takdim tehir yapld.) 459 Bu nemz kim: ilet nemz HS; kim: ki S2 // tc durur: tcdur HS - 82 - 460 Ol nemz diledi h- cihn mmete odur didi y Msten
461 Diledi be vate indrdi Resl a atnda dilegi old abl
462 Didi kim a y Muammed ben seni Bilrem grmee uymazsn beni 462
463 Y Muammed gine menzile var mmeti nevm-i afletden uyar
464 au emri birle n Sidreye ol Geldi ar stne ld nzl
465 Cebrel ekdi Bur ne Muaf bindi Bur ud yine 465
466 Yire indi al davet ld ol T veft idince mel-idi ol
467 a Tel her ne kim far eyledi Geldi ol dem mmete ar eyledi 467
468 Ger bu lem al dirse ub u m Med olnsa are dek olmaz temm
469 Ger diler-ise bula cnu af Vir alavt ber-Resl-i Muaf
475 n iridi altm yaa Resl rdi ir mrine ol pr-ul 475
476 Ngehn ol peyk-i suln- Cell r old mescid ire Cebrel 476
477 Didi kim itdi selm mabduuz Didi kim oldur bizm madumuz 477
* Tevbe Suresi, 9/128-129; AE1, S1, S2,TKda Saf Suresi 6-14. ayetler var, AE1 ve TKda ayetlerden nce salavatlar bulunuyor. AE2de ise sadece salavatlar var. 472 AE1,AE2, S1, S2, TK; menyi: Metinde many olmasna ramen vezin gere- i bu ekilde imla edildi. 473-474 : Bu beyitler HSde 497 ile 498inci beyitler arasnda yer almaktadr. 475 : -AE1, AE2, S1, S2, TK; Bu beyit HSde 467 ile 468inci beyitler arasnda yer almakla beraber burada da tekrar edilmitir. 476 peyk: beyk S1, S2, TK // mescid: mescide HS 477 oldur: ol durur HS - 84 - 478 yie dir yakd ua y abb Yosa orm bizi bunda arb 478
479 n Resl didi Bille y Bill Bir mnd eyle gelsnler bular
480 n Bill ol dem mnd eyledi Mescide ab hep cem eyledi 480
481 n Resl ld olarla nemz ki rekat hem aa ld niyz
482 Minbere d o dem h- cihn aa amd ile en ld hemn 482
483 Bilz kim dnye degildr be ar itmez kimseye hergz vef 483
484 Luf idp be vat nemz lasz Hem aa yz uruban yalvarasz 484
485 Dnyede kimse han yimeyesiz Kimse a-y-la aa gelmeyesiz
486 Bunda al kimse d olmad Kim ki geldi alad h glmedi 486
487 Y ab bunda ummauz ayt Bun terk iden durur bulan nect 487
478 AE1, AE2, S1, S2, TK 480 n: n kim AE1 482 hemn: o cn HS 483 kim: -HS 484 Lutf: lutfe HS 486 hi: hem AE1,TK 487 ab: ab HS, S1,TK; bunda: yunda HS - 85 - 488 Bir dem aba naat eyledi Lutf-ile anlara bir dem syledi
489 Tarnu emrine oluuz mut Yarn anda ben size olam ef
490 Dinle imdi gz ya-y-la bir aber Mescid ire ol otururd meger 490
491 Otururken geldi anda Cebrel Didi kim saa selm itdi Cell
492 Kim aa benden selm olsun didi Her murdt temm olsun didi 492 b
493 Byle didi Cebrel gitdi yine Muaf n vard yi evine 493
494 Vardu dem astal utd at yien cn n ord at
495 yie dir yad ua y abb Yosa or msn bizi bunda arb
496 Fma iitdi n bu szleri Ya-ile old mbrek gzleri 496
497 Alayuban geldi Resl atna Yzni srdi anu ayana
498 Ol dem ire geldi Bill dir hemn Kim altu vati old y Emn
490 AE1,AE2, S1, S2, TK 492 b Cmle al aa bende ldum didi HS 493 n vard: vard n S2 496 szleri: ileri HS, S2 - 86 - 499 Didi ol dem y Bill oldum af atm old olmadum aff 499
506 Tekbr itdi nki el balad ol Ditreyben anda uramad ol 506 b
507 A grdi Muaf abr itmedi Y Al gel oltuuma gir didi 507
499 ol dem: old S1 // aff: a S1 500 Didi Eb Bekr:Didi ki di ki Bekre HS, Didi kim B Bekir S1, Didi kim B Bekre S2, TK 501 alayu: alayun S1 // alayu: alayup S1 502 Da Eb Bekr: Hem da b Bekr HS, S1, hem da b Bekre S2 503 iitdiler: iitdi AE1; szin: szini AE1 // her birisi: her biri AE1 504 b Derd-ile h idben alayu HS 505 fermnn: fermn AE1; pkze-dn: pkzen AE1 505 - 506 Anlam gerei 505. beyit ile 506. beytin yerleri deitirilmitir. 506 b Ditredi ba n urmad ol HS, S2, Ditredi ba n anu urmad ol S1 507 grdi: grp AE2 - 87 - 508 Muafnu sa elin utd Al ol elini bn-i Abbs ol vel
509 zzet-ile oltuna girdiler Ar ar mescide getrdiler 509
510 ktid itdi Eb Bekre Resl Otururken uydu aa pr-ul
511 n nemz ld ol ayrul-enm Hem Eb Bekre didi olgl imm
512 urmaa cismimde uvvet almad Y Al gel oltuuma gir didi
513 utuban yine Al bn Abbs ile Geldiler yie evine bile
514 Fma didi benm cnum baba Yregm derdine dermnum baba
515 Ne-y-in bez sararm y abb Yosa or msn bizi bunda arb 515
516 Fmol dem h idben alad 516 a
Babasnu boynna el balad 516
517 n seyn ile asan geldi hemn Boynna arldlar ol dem hemn 517
509 Ar ar: Al al HS 515 sararm: sararmdur AE1 516 a Fma h idben ol dem alad TK 516 boynna: beline AE1 517 seyn ile asan: asan ile seyn AE1 - 88 - 518 Didiler kim iy dede nitd bizi Yosa buda or msn arb bizi 518
519 y dede sensz alruz biz yetm Frat od bizi yad am
520 Didi cnum uzular budur dilek Dedez dnyy terk itse gerek
521 Yzme oynca ba bir zamn Kim ecel geldi baa virmez amn 521
522 bu alde-iken irdi Cebrel Didi kim saa selm itdi Cell 522
523 ord hem lzi da alab 553
or abbm ne lur benden aleb
524 mmetmi dilerem adan didi 524
Dilegm adan budur odan didi 524
525 a Tal saa o luf iledi Ol gnahkr mmet balad 525
526 Sylerken anlar eyle km-ile 526
adan emr olm-idi Azrile 526
518 kim: ki S2 // arib bizi: bizi arib AE1 521 baa: tayin TK 522 saa: - HS 553 da: -AE1 524 mmetmi: imdi mmetmi HS 524 Bu beyitten sonra HS nshasnda Vesiletn- necattan aadaki beyit bulunmakta- dr: Gir aa vard geldi Cebrel // Didi kim gir selm itdi Cell 525 gnahkr: yazulu HS 526 Sylerken: Syler-iken HS; kmile: ol kmile HS 526 Sylerken Cebrel ile gelem / a emir eyledi Azrile gmam TK - 89 - 527 Var abbm Muafya iy Emn Luf-ile syle aa utgl szin 527 b
528 Kim saa destur virrse giresn Virmez-ise gir dnp gidesn 528 537
529 nki adan byle emr old hemn Geldi Azril apuya ol zamn 529
530 Fma didi benm cnum baba Derdm dermn sulnum baba
531 Uda senden ayruluram ben nidem y aceb gir seni ande grem
532 Ol Resl didi aa kim iy zum T ymetde grisersin yzm
533 avum zre usuz mmetme ben u virrem buluasz anda sen
534 Fma didi ki anda da ben Seni bulmazsam bulayn nerde ben 534
535 Didi iy zum beni isteyesin Ol terzn atnda bulasn
536 Fma didi baba anda da Bulmaz-isem seni ben anda da
527 b Yregi ditredi ayb old hemn TK 528 - 537 AE1, AE2, S1, S2, TK 529 Bu beyitten sonra HS nshasnda Vesiletn- necattan aadaki beyit bulunmak- tadr: aradan ierye ld nid Didi kim y ehl-i beyt-i Muaf 534 bulayn nerde: nerde bulayn (Vezin gerei takdim tehir yaplmtr.) - 90 - 537 n Resl didi rada bulasn aretme ol maamda iresin
538 Fma vard apya alayu Atas derdi yregin alayu 538
539 Fma a grp ld kirm 539
Ditrey Azrile virdi selm 539
540 Hem didi kim ne dilerse iledm Hep yazulu mmetin baladum 540 - 541
543 Fma ol demde feryd eyledi n resle gz ya-y-la syledi
544 Didi iy gzm nr cnum baba Derdim derdine dermnum baba
545 Emr-i adur y Al sen yuyasn bn-i Abbsa didi u oyasn
538 AE1, AE2, S1, S2, TK 539 AE1, AE2, S1, S2, TK 539 Bu beyitten sonra HS nshasnda Vesiletn- necattan aadaki beyitler bulunmak- tadr: ord ab in mi geld y melek Y iyret mi durur anca dilek
554 asaneyn dir iy dede oldu yetm Frat od bizi yad am 554
555 Eydr-idi Fma cnum baba Arpa etmegin yiyen giyen aba 555
556 Hl diliyle va u ayr u cinn ns Mevt-i frat birle utd cmle ys 556
557 Kimisi al gidp dmi-idi Cmlesi bu nra utum-idi 557
558 Bu fir od kime kim urad Uradunu yregin orad 558
559 Didiler re nedr nitmek gerek Tegri emrince arlanma gerek 559
* Araf Suresi, 7/157-158; AE1de ayet yok. S1 ve S2 ve TKda Tevbe Suresi, 99-100 ayetleri var. TKda nce salavatlar AE2e ise sadece salavatlar var. 553 ana: aa S1 554 dir: didi kim HS, dir kim S1, dir ki S2 555 Arpa: erbe HS, S2; etmegin: ekmegin HS 556 Mevt: avt HS; frat: fratu S1; birle: ile S2 557 nra: oda AE2, HS, S1, S2, TK 558 od: nr AE1 // yregin: kim yregin TK; orad: alad AE2 559 nitmek: gitmek AE1 // arlanma: yara itmek HS - 93 - 560 n Al yud Resli bil yan bn-i Abbas u oyvirdi hemn
562 an ol mabb- suln- cihn Vard yir altnda old ol nihn 562
563 Ne revdur yirde bedr-i sumn Yata sen bunda olasn dumn 563
564 mmet olan byle olmaz bil iy yr mmet olan ol durur leyl nehr
565 Her ne kim dir-ise a ileye I yolnda kendyi kl eyleye
566 y cihn yo-iken var eyleyen Amedi kendye mutr eyleyen 566
567 Muafnu yzi uy rmeti Afv l crmmzi l rameti 567
568 Lufunu addine yet yo durur Ramete hi nihyet yo durur 568
569 Bize mn ile urn yolda it Enbiyy evliyy alda it 569
561 ayrn: ayrn HS, S2 // Muafy: Muaf HS 562 an ol suln- mabb- cihn TK 563 Yatasun: Yanasun HS, S1; dumn: b-dumn HS 566 mutr: dil-dr HS 567 yzi: yz HS 568 Lufunu: Lufun HS, Lufuna TK 569 mn ile: mn AE2 - 94 - 570 aa amd ile enlar bu kitb Avn-i a-ile yazld fet-i bb 570
571 Hem ouz yz on yedide |bil| i yr Cem idp trin itdk itiyr 571
572 Muafnu rna yz bi selm line abna her ub u m
573 R olsun mmetinden ol mun Rametullhi aleyhim ecman
574 Oyan dileyeni yazan 574
574 b Yarlal rametle y an 574
570 AE1 571 AE1, AE2, S1, S2, TK 574 AE1; yazan: yazan yazdran HS; yarlal: yarlal HS 574 b Rametle yarlal y an AE2 574 Bu beyitten sonra AE2 nshasnda Vesiletn- necattn nakarat beyti olan aadaki beyit bulunmaktadr: Diler-ise bulasn oddan nect Ik-ile derd-ile eyd es-alt - 95 -
NESRE EVRS
- 96 -
Rahman ve Rahim olan Allahn adyla. Allah o ilhtr ki kendisinden baka ilh yoktur. Hayydr, Kay- ymdur kendisini ne bir uyuklama, ne uyku tutamaz. Gklerde ve yerde ne varsa Onundur. zni olmadan huzurunda eIaat etmek kimin haddine? Yaratt mahlklarn nnde ardnda ne var, hepsini bilir. Mahlklar ise Onun dilediinden baka, ilminden hibir ey kavrayamazlar. Onun krss gkleri ve yeri kaplamtr. Gkleri ve yeri koruyup gzetmek Ona ar gelmez, O yle ulu, yle byktr. (Bakara suresi, 2/255)
1. Evvela Allah adn (anarak) sze balayp szn temelini (salam) atalm. 2. nce dert ile (ak ile) Allah diyelim, Onun adn her gnle ve her dile (herkese) retelim. 3. nce Allah diyelim zira Allah birdir ve O Hak, Hayy, Bk, Vhid ve Rezzktr. 4. Subhnallah diyerek Allah dilimizde yceltip Onun adyla (sze) balayalm. 5. Bir kiinin elinden tutan Hak olursa onun hibir ii eksik kalmaz. 6. Henz lem (kinat ve varlklar) yok iken, ezelde ve ebedde (sade- ce) Gan ve Cabbar (olan Allah) vard. 7. lemden hibir eser yokken (sadece) O vard ve hi kimse Ondan bilgi (haber) veremezdi. 8. O Mstean (olan Allah) kendisini leme gstermek ve bildirmek istedi. 9. Hakkn kudretinin bykl bilinsin ki Hz. Muhammet bilinsin. 10. nsanolu iin de gnlleri aydnlatan bir nr olan iki lemin eIen- disi Muhammet MustaIay yaratt. - 97 - 11. ki cihnn eIendisi ve on sekiz bin lemin peygamberi Odur. 12. Bu dnya ve gizli ak btn varlklar Onun iin yaratld. 13. Bu gne, ay ve batan baa btn lem (hep) Onun iin yaratld. 14. Onun hrmetine btn lem nr ile ve cennet de huriler ile doldu. 15. Btn dua ve vgler (Onun) ailesine ve evltlarna olsun. 16. O, Hakkn sevgilisi, lemlere rahmet ve trl dertlere tabip olmas iin yaratld. 17. Ey Allahm! ltIunun (ihsannn) ve azizliinin hakk iin bizi on- larla tandk eyle. 18. Dostlarnn hrmetine bize ltIet ve bizi onlarla yolda kl. 19. imdi sra, Hz. Peygamberin doumunu anlatan bu szlerin mana- sn sylemeye geldi. 20. O eIendinin doumunu anlatp mminleri mutlu ve sevinli klalm. 21. imdi Hakkn kudretini ve Hazret-i Muhammeti nasl yarattn dinle. 22. Btn lemin vn kayna olan Hz. Muhammeti bu leme nasl getirdiini (dinle). 23. Ve lemin nasl olduunu, insann nasl yaratldn (dinle). 24. Can kulan benden yana tut ki ben sana onu aslyla anlataym. 25. Hak dilime getirsin (dilimin ban zsn)de Onun vasInn binde birini (de olsa) aklayaym. 26. O her eyi bilen ve yardmc (olan Allah) benzeri olmayan tertemiz zatyla btn kusurlardan arnmtr. 27. Allah ezelde gizli bir zt idi, ve lem yokken (sadece) Bki olan O vard. - 98 - 28. Bu leme rzk veren Allah olarak bilinsin diye (gizli olan) ztn bildirmek istedi. 29. O srada Hz. Muhammetin ruhunu da yaratmay istedi. 30. Hak, Hz. MustaIann ruhunu yaratarak kudret kandilini yakt 31. O kandil iki cihanda da yanacaktr ve dokuz kat gkler onun iin yaratlmtr. 32. Allah Tel o sevdiinin ztn yaratp adn da Muhammet koydu. 33. Allah Hz. Peygamberi sevdi ve kendisine dost edindi. 34. Allah onu kendisine habib edinip rahmet olsun diye dnyaya gn- derdi. 35. Dnyann yaratlmas ve eyann vcuda getirilmesi hep onun iin- dir. 36. Bitkilerin kimi byr kimi kurur ve bunlar tohumundan tekrar biter. 37. Her eyin asl Odur vecizesini dinle ve anla. 38. Hz. Muhammet leme klavuz olduu iin Allah taraIndan insana izzette (ikramda) bulunuldu. 39. Ey kerem sahibi ve balayc olan Rabbimiz! Bize habibinin hr- metine merhamet et, bizi bala. 40. Ey zatna zevalin erimedii, btn noksanlklardan mnezzeh olan celal sahibi Allahm! Sen leme merhamet et. 41. Ey Allahm! (bize burada) merhametini gnder, ahirette de cenne- tini gster. 42. Ey Allahm! Bu lem halk seni gece gndz meth etse bile kya- mete kadar bitiremez. - 99 - 43. Eer cannn saIa bulmasn istiyorsan Hz. Peygamber MustaIaya salavat getir.
Rahman ve Rahim olan Allahn adyla. Muhammed, sadece resuldr, elidir. Nitekim ondan nce de nice resuller gelip gemitir. ayet o lr veya ldrlrse, Siz hemen gerisin geriye dinden mi dneceksiniz? Kim geri dner, dinden karsa, bilsin ki Allaha asla zarar veremez. Ama Allah hidyetin kadrini bilip kreden- leri bol bol mkIatlandracaktr. Allah izin vermedike hi bir kii le- mez. Bu, belli bir vakte balanm, takdir edilmitir. Her kim dnya m- kIatn isterse, kendisine dnyalk bir eyler veririz. Kim hiret mkIat isterse ona da bundan veririz. Biz, kredenleri elbette dllendireceiz. Nice peygamberler gelip geti ki onlarla beraber,kendisini Allaha ada- m birok rabbanler savat. Onlar, Allah yolunda balarna gelen zor- luklar sebebiyle asla ylmadlar, zayIlk gstermediler, dmanlarna boyun da emediler. Allah byle sabrl insanlar sever. Evet onlarn bu durumda dedikleri sadece u oldu: "Ey bizim kerm Rabbimiz, gnahla- rmz ve ilerimizdeki arlklarmz aIIet! Ayaklarmz hak yolda sabit kl ve kIirler grhuna kar bize yardm eyle!" Allah da onlara hem dnya mkIatn, hem de o gzelim hiret mkIatn verdi. Allah elbet- te muhsinleri, hep iyi davrananlar sever. (l-i mrn, 3/144-148)
44. Ey o peygambere k olup cn gnlden onu zleyen (kii)! 45. Yzn Hakkn huzuruna evirip bugn kendini akn deryasna brak. 46. Eer sen dertliysen (ksan) ve yiit isen bugn bu meydana gel ve hi korkmadan bu sz syle. 47. Ak olan kii bu sze pervnedir, sen de ak ol ve (onun) mumuna yan. 48. Pek ok Iaziletli kiiler gc yettiince (dili dndnce) EIendi- mizi meth etmiler. 49. Biz de, canlarn blbl olan EIendimizi, blbllere gllerini terk ettirecek gzellikte meth etme takati yok. - 100 - 50. Ben blbl gibi inleyip ah edeyim, insanlar da (mevlidimi) gl gibi kokulasn. 51. Bizi rzklandran Rabbimiz bana izin verirse ydigar kalacak (olan) bu mevlidi syleyeyim. 52. Hakkn, kendisi iin Kuran indirdii habibi Ahmed-i Mahmut iin. 53. Bu szlerimi herkesin dinleyip anlayaca bir Mevlid kitab olarak tertip edeyim. 54. Ben de o peygamberin meth edicisi olaym da (her biri bir) dert olan gnahlarma derman bulaym. 55. Sizler de Hz. Peygamberin bu mevlidini dinleyin ve bana hizmet ve ltuIla dua edin. 56. Benim gibi bir miskine kim dua ederse Allah da yarn ona merha- met etsin. 57. Dilerim ki bizim iin dua edenlerden Allah raz olsun. 58. Kim bizim meclisimizde bulunrsa Allah o kuluna cenneti gster- sin. 59. Bu kitap her kimin eline ularsa (ve okursa) onun ayplanmasna sebep olan hibir hatas, gnah kalmasn. 60. Mminlere dinleteyim diye imdi eIendimizin mevlidine baladm. 61. Her sylediim sz, inci kymetinde olacak yeni bir mevlid yazma- y diledim. 62. (Hatalarmdan) Mevlaya snp blbl gibi inleyip ah ederek s- zm syledim. 63. Ak arabn iip derya gibi dalgalanp cotum. - 101 - 64. Ancak bize (Allah taraIndan) hidayet edilirse ve ilham verilirse syleyebiliriz. 65. O incinin sarraIn buluncaya kadar peygamberin vasIlarn meth edeyim. 66. Benim Hz. Peygamberi ven bu szlerimi duyan btn insanlar ve yeryzndeki canllar hayran olsunlar. 67. Btn Mslmanlar toplanp Hz. Muhammet MustaIann mevlidi- ni dinlesinler. 68. Aklar toplanp gzlerinden ya dkp inleyerek onu (mevlidi) dinlesinler. 69. Eer bu lem halk seni gece gndz meth etse, kyamete dek (met- hin) bitmez. 70. Eer cannn saIa bulmasn istiyorsan peygamber eIendimize sala- vat getir.
Rahman ve Rahim olan Allahn adyla. Onlar ki yanlarndaki Tevrat ve ncilde vasIlar yazl o mm Peygambere tbi olurlar. O Peygamber ki kendilerine mer eyleri em- reder, ktlkleri yasaklar, kendilerine gzel ve ho eyleri mbah, mur- dar eyleri ise haram klar, zerlerindeki arlklar, srtlarndaki zincirle- ri kaldrp atar.Ona iman eden, onu destekleyen, ona yardmc olan ve onunla beraber indirilen nra tbi olanlar var ya, ite Ielaha erenler on- lardr. De ki: "Ey insanlar! Ben sizin hepinize Allah taraIndan gnderi- len Peygamberim.O ki, gklerin ve yerin hakimiyeti Ona aittir.Ondan baka ilah yoktur. Hayat veren de, lm yaratan da Odur.yleyse siz de Allaha ve Onun btn kelimelerine iman eden o mm Nebye, o Resule inann.Ona tbi olun ki doru yolu bulasnz. (rI Suresi, 7/157-158)
71. (Hz. Muhammet) MustaIann mevlidini anarak iitenlerin cann neelendirelim. - 102 - 72. (Bu mevlid) duyanlarn (dinleyenlerin) canna Ierahlk, dinine ve imanna da kuvvet versin. 73. Dinle, nce bir hikaye anlatalm onun arkasndan da mevlidi syle- yelim. 74. Bylece mevlidin ne olduunu ve ne derece kymetli olduunu an- layn. 75. Badatta ii gece gndz hayr ilemek olan bir kii vard. 76. (Hz. Muhammet) MustaIann hrmetine her rebiulevvel aynda neeli bir halde ikramda bulunrdu. 77. O sevgili yoluna ba koymutu ve (halka) et, ekmek ve eitli ye- mekler yedirirdi. 78. Onun Mslmanlara iddetle dman olan bir yahudi komusu var- d. 79. Kars bir gn ona: Ey sevgili! Bu zalimin yapt ne acayip bir itir, dedi. 80. Bu kii her rebiulevvel aynda hayr yapp trl yemekler yedirirdi. 81. O yahudi, hanmna: Ey sevgili! Onun (ikramda bulunann) gl yzl bir sevdii vardr. 82. O, peygamberi bu ayn on ikisinde doduu iin mutludur. 83. O dolunay (gibi olan peygamber) annesinden dounca o anda btn lem gne (gibi nurla) doldu. 84. O, ite bunun iin bayram edip herkese eitli ikramlarda bulunur. 85. (Kocasnn) szlerini duyunca kadnn akl gitti ve kendinden geti. 86. O anda ona (Muhammet) MustaIann ak eriti, kalbi de zevk, evk ve huzurla doldu. - 103 - 87. O kadn, o gece Hz. Muhammete duyduu ak ile yatt ve ryasn- da gne gibi olan Hz. Muhammeti grd. 88. Kadnn (ryasnda) Hz. Peygamber btn arkadalar ve dostlaryla oradayd. 89. O kadn: Bu dolunay (gibi olan) kimdir, bunun gibi bir gne (bu lemde) yoktur. 90. Arkadalar: O, seilmi olan Ahmet, Mahmut, Muhammettir, dediler. 91. (Kadn) Hz. Peygambere evk ile selam verince O da selamn edeple ald. 92. O, ey Allahn resul deyince Hz. Peygamber ona ltIederek Leb- beyk (sana geldim) dedi. 93. O kadn alayp h ederek Hz. Peygambere: Ben senin aciz bir klenim, dedi. 94. Ey gzellikler madeni ve edebin kayna, bana Sana geldim de- mene sebep nedir. 95. O, gnahkrlarn eIaatisi ve lemlere rahmet olan sevgili dedi ki. 96. Beni evk ile vp ycelttiin iin Allah seni kabul etti. 97. Bir olan (Allah) sana iman gmleini verdi ve sen ebediyyen cen- nette kalacaksn. 98. Resulullah ona iman telkin etti, kadn da o anda sdk ile imana gel- di. 99. Kadn uykusundan uyannca neyim varsa (Hz. Muhammet) Musta- Iaya adam olsun dedi. - 104 - 100. Hanmnn ryada grdn Yahudi de (ryasnda) grd ve ha- nmnn Peygambere eritiini (kavutuunu) anlad. 101. (Yahudi hanmna) bu gece senin grdklerini (Peygamberin) aya- nn tozuna yzn srdn ben de grdm, dedi. 102. Ben de Peygambere candan k oldum benim de gnlm nr ile iman ile doldu. 103. Biz o Peygambere sadakatle uyup yoluna ak ile canmz koyalm. 104. Hem de Allaha uyalm ve mevlid okutmay adet haline getirelim. 105. Onlar karar alp sz vererek slam dinini setiler. 106. Ylda bir kez mevlid okutup ikramlarla ziyaIet verdiler. 107. Mevlide hrmet ettikleri iin onlara iman elbisesi verildi. 108. Eer sen de Allah katnda ycelmek istersen mevlide can ile sayg gstermelisin. 109. Eer bu lem halk seni gece gndz meth etse, kyamete dek (met- hin) bitmez. 110. Eer cannn saIa bulmasn istiyorsan peygamber eIendimize sala- vat getir.
Rahman ve Rahim olan Allahn adyla. Allahn, kendisine takdir edip hell kld bir hususu yerine ge- tirmekte Peygambere herhangi bir glk yoktur.Sizden nce gelip geen peygamberler hakknda da Alahn kanunu byle cari olmutur. Allahn emri, mutlaka yerini bulan bir kaderdir. Onlar yle sekin kimselerdir ki Allahn buyruklarn tebli ederler, Onu sayp ekinirler, Ondan baka kimseden ekinmezler. Hesaba eken olarak Allah yeter. Muhammed iinizden hibir erkein babas deildir, lkin Allahn resul ve pey- gamberlerin sonuncusudur. Allah her eyi hakkyla bilir. Ey iman eden- ler! Allah ok zikredin, Onu sk sk ann. Sabah akam Onu takdis ve tenzih edin. Odur ki sizi karanlklardan aydnla karmak iin Ieyiz ve rahmet indirir, melaikesi de sizler iin dua ederler. O, mminlere gerek- ten pek merhametlidir. (Ahzab suresi, 33/38-43) - 105 - 111. Allah, gizli olan ztn gstermek iin bu cihan yaratmay diledi. 112. Allah, yer ile g diriltip onda ruhan bir cevher yaratt. 113. (Allah) Muhammet MustaIann dostluuna (hrmetine) Ar ve Krsiyi ve g yaratt. 114. lem yaratlp tamamlandktan sonra ondan Hz. demin nian (yaratld). 115. Hz. demin zrriyetinden bu dnyaya peygamberler gelip peygam- berlikle cihan Iethettiler. 116. Allah btn peygamberlerden sonra Hz. Muhammet MustaIaya da ahir zaman emanet etti. 117. Onun iin Ar ve Krsi kuruldu ve Ftiha Suresi okundu. 118. Surelerin has olan o Ftiha Suresi insanlar taraIndan Kurann banda okunr. 119. (Peygamber eIendimizin) lk sdk dostu, elinde cennetlerin anahta- rn tutan Hz. Ebu Bekir oldu. 120. eriate ak bir ekilde uyan Hz. mer onun ikinci dostu oldu. 121. Kuran toplayan ve gzel okuyan Hz. Osman onun nc dostu oldu. 122. Drdnc dostu ise (cennette) Kevser Suyunu sunacak olan Hz. Alidir. 123. Ey dostlar, bu insanlar Resuln dostlardr. Sen de onlarla dost ol (sakn) kt zan besleme. 124. (Hz. Peygamberin) iki gznn nru olan Hasan ile Hseyinin stlerine ar glgelik tutar. 125. Hz. Hamza ile Hz. Abbas (ise) Resuln yoluna ldler. - 106 - 126. Ey Allahm! Senin habibin MustaIaya yarn armaan bu olsun. 127. Cennet yoluna Onunla gidelim ki maherde, (bizi) zebni gelip tut- masn. 128. (O, orada) Bize acyp eIaat etsin ki Hak yerimizi cehennem etme- sin. 129. Hz. Muhammet ahir zaman peygamberi olarak dnyaya geldi. 130. mana bel balayan mmeti douya ve batya btn leme yayld. 131. lem, Ahmet (gelecei) iin sevindi ve btn mminlere saIalar etti (gnllerini aydnlatt). 132. Cebrail makamnda dururken Allah ona btn mminlerin diliyle seslendi. 133. Firdevs-i l cennetime gidip oradaki meleklere mjde ver. 134. Sevdiim (Muhammet) MustaIann doum vakti geldi. Tevbe ss bizim mutluluumuz olsun. 135. Hz. Muhammedin domas yaklat, buna dair alametler ortaya kt. 136. Melekler cennetten Onun iin gelip hizmeti gibi hizmetine durdu- lar. 137. Bu mjde vahi hayvanlara ve kulara da geldi ve hepsi de gnl- den sadakatle sevindiler. 138. (Ey) kerem sahibi! Habibin olan MustaIay bu riIlere ltIet. 139. Allahm Senden dilerim ki yarn (ahirette) elimden tut da beni yabana atma. 140. Sevdiin (Muhammet) MustaIann hrmetine, kreden kullarnn yzne bak. - 107 - 141. Hz. Muhammet ki O, peygamberlerin sonuncusudur. Sen (mevlidi okuyan) Ona kne dua et. 142. Ruhunun saIaya (huzura) erimesini istiyorsan Hz. Muhammet MustaIaya dua et. 143. Eer bu lem halk seni gece gndz meth etse kyamete dek (met- hin) bitmez 144. Eer cannn saIa bulmasn istiyorsan peygamber eIendimize sala- vat getir .
Rahman ve Rahim olan Allahn adyla. Kimi bedevler de Allah ve hireti tasdik eder;Allah yolunda harcama- sn, Allaha yakn olmaya ve Resulnn dualarn almaya vesile sayar. yi bilin ki bu, onlar iin Allaha yaknlk vesilesidir. Allah onlar rahmet diyar olan cennete yerletirecektir.nk Allah gaIurdur, rahimdir (aII, merhamet ve ihsan boldur). slmda birinci dereceyi kazanan Muhacir- ler ve Ensar ile onlara gzelce tbi olanlar yok mu?Allah onlardan raz, onlar da Allahtan rz oldular.Allah onlara ilerinden rmaklar akan cen- netler hazrlad.Onlar oralara devaml kalmak zere gireceklerdir. te en byk mutluluk, en byk baar! (Tevbe Suresi, 9/99-100)
145. Ey dost! Beri gel ve candan dinle ve anla ki cann saIa bulsun. 146. (Ben sana) insann nasl yaratldn syleyeyim, sen de gzn ap bu gaIlet uykusundan uyan. 147. Ben bu sz nakledeyim sana, cann saIa bulsun (sen de) Hz Pey- gambere salavat getir. 148. imdi Hz. Peygamberin dnyaya gelebilmesi iin Allahn Hz. demi yaratn dinle. 149. Allahn bykl bilinsin diye, imdi Hz. demin yaratl ba- layacak. - 108 - 150. O an Allah Azraile Allah gidip yerden toprak almasn emretti. 151. Allah Azraile o gelecek toprakla benim bir iim var, ben onunla insan yaratacam dedi. 152. Azrail, Hakkn emrini yerine getirmek iin heybetli bir ekilde yeryzne indi. 153. Azrail yeryzne inince yer korkusundan derhal (ona) itaat etti. 154. Azrail ok hzl bir ekilde douya ve batya pene vurarak toprak alp getirdi ve onun bu halini kimse anlamad. 155. Melekler toplanp geldiler ve o gelen topra balk yaptlar. 156. Cebrail (Hz. Muhammet) MustaIann topran bahesinden alnca delil oldu. 157. O zaman Allah Cebraile: Topra hemen cennete gtr diye em- retti. 158. Habibimin topran alp cennete git ve (orada) ykayp inci gibi rahmet denizine batr. 159. (Melekler) Hz. Muhammetin topran cennetin rmaklarnda yka- dlar ve Hz. demin balnn iine koydular. 160. EIendimizin nru yerine ulasn diye Hz. demin balna kard- lar. 161. Celil (olan Alla) krk yl (o bal) tertip ettikten sonra (ona) can geldi. 162. Hz. dem canlanp, hayat bulunca alnnda Hz. Peygamberin nru parlad. 163. (nsann yaratl iin hazrlanan) unsurlar tamamlanp can verilin- ce o balk et, kemik, kan (dan oluan bir vcut) oldu. - 109 - 164. Gan olan Allah onu (insan) en gzel surette yaratt. 165. Baz bilgileri ona (deme) syledi yani ona isimlerini retti. 166. Btn melekler emir olunduu zere gelip (Hz. deme) secde edip hrmette bulundular. 167. Btn melekler eitli nimetler getirip, ona ikram ederek (Hz. deme) saygyla secde ettiler. 168. Hz. dem canlanp, hayat bulunca alnnda Hz. Peygamberin nru parlad. 169. Allah, Hz. Peygamberin nrunu, Hz. demin alnna koyduktan sonra onu vp: (Biz insanolunu dier yaratlmlardan) stn kl- dk, dedi. 170. (O nr) bir zaman Hz. demin alnnda durduktan sonra Hz. Hav- vann alnna intikal etti. 171. Hz. it dounca o nr ona geti ve bu leme nce o peygamber oldu. 172. Daha sonra o nr eitli ekillerde Hz. brahime ve Hz. smaile de geldi. 173. O nr peygamberlerin her birinden, kimine dede kimine ata olarak geip geldi. 174. O nr tecelli edip Abdulmuttalibe geti. 175. Sz Iazla uzatmayalm da Hak bizi gaIlet uykusundan uyandrsn da. 176. O nr btn ecdadn alnn dolatktan sonra Abdullaha geti. 177. O nr, Abdullahtan mine Anneye gelerek denizdeki inci tanesi gibi olan Hz. Peygambere ulat. - 110 - 178. (Alndan alna) geen nr (sonunda) yerini bulup baka bir yere gitmedi. 179. Bu nr, o nrdur ki baheden grnr ve daima mbarek trbeden nr saar. 180. Ey Rahim (esirgeyen ve balayan) ve Kerim (ok cmert Al- lahm)! Habibinin nru hrmetine bize merhamet eyle. 181. Eer bu lem halk seni gece gndz meth etse kyamete dek (met- hin) bitmez 182. Eer cannn saIa bulmasn istiyorsan peygamber eIendimize sala- vat getir.
Rahman ve Rahim olan Allahn adyla. Btn dinlere stn klmak iin Resuln hidyet ve hak dinle gnderen Odur. Buna ahit olarak Allah yeter. Muhammed Allahn resuldr. Onun beraberindeki mminler de kIirlere kar iddetli olup kendi aralarnda eIkatlidirler. Sen onlar rk ederken, secde ederken, Allahtan ltuI ve rza ararken grrsn. Onlarn almeti, yzlerindeki secde izi, secde aydnldr. Bunlar, Tevrattaki sIatlar olup ncldeki meselleri ise yledir: yle bir ekin ki Iilizini karm, sonra da onu kuvvetlendirmi, derken kalnlam da artk gvdesi zerinde dorul- mu. yle ki ekicilerin houna gider, kIirleri de Ikelendirir. te byle- ce Allah, onlar gibi iman edip makbul ve gzel iler yapanlara maIiret ve byk bir mkIat hazrlamtr. (Fetih suresi, 48/28-29)
183. Gel beri bu dolaalm (ve orada) mana yollarn da arayarak bula- lm. 184. Dost bana ulancaya kadar o yolda ilerleyip (sonunda) dost ba- nn gllerini derelim. 185. Blbl misali o gl bahesine girelim, Rabbim de dilime kuvvet versin. - 111 - 186. (Hz. Muhammet) MustaIann doumunu anp gnl tahtmz bd (mamur) edelim. 187. nk (o gece) yaratlmlarn en hayrls, annesinin rahmine dt ve o andan itibaren btn putlar yalan oldu. 188. nsanlarn en hayrlsnn anne karnna dt yl nice erler hayra dnt. 189. (EIendimizin) anne karnna nasl dtn siz erenlere anlatalm. 190. (Bir gn) eIendimizin babas ryasnda kendisinden bir nrun kp ge ykseldiini grr. 191. Ne kadar lim varsa toplanp o ryay tabir eyledi. 192. Bu limler Abdullaha: Ey gnl saI olan! Senin zrriyetinden Mu- hammet MustaIa gelecek, dediler. 193. Bu kiiler Hz. Muhammetin, Abdullahn (zrriyetinden) olacan renince sevindiler. 194. O gece, Ay ile gnein bir araya gelmesi gibi Abdullahla mine birlikte oldular. 195. Ey hoca! (O ikisi) mutlu ve sevinli bir halde bir araya geldikleri gece Hz. Muhammet ana rahmine dt. 196. ki cihann eIendisi Recep ay Cuma gecesinde ana rahmine dt. 197. mine anneye nr eriince evine bir ka kadn geldi. 198. Nr minenin alnnda karar kld ve bunu ne kadar zengin ve Iakir varsa hepsi grd. 199. Kureyin btn eraI da gelip minenin alnndaki bu nru grd- ler. 200. mine, nr alnna inip hamile kalnca hep meleklerle arkada oldu. - 112 - 201. Drdnc aya gelince (karnndaki bebek) hareket edince mine ok sevindi. 202. Abdulmuttalib de bunu renince gl bahesine varm blbl gibi sevindi. 203-204-205: (Ve) Olunun yanna gelip sevinli bir ekilde: Ey gnl tertemiz (olan olum)! MustaIann domas yaknlat, derhal Me- dineye git (doacak) oluna elbiseler alp gel, dedi. 206. Abdullah Medineye gidip elbiseleri alp geri dnmeye niyetlendi. 207 (Ancak) orada hastalanarak vadesi dolup ld ve (bylece) Medi- nede kald. 208. Kureyliler (Abdullahn) Medinede lp kaldn duyunca yas tuttular. 209. mine (bu olay) duyunca (gznden) kanl yalar dkp Ieryat eyledi. 210. Dede-ebe herkes olunun yzn gremedi diye alad. 211. O yetim, anne rahminde kald ve minenin babas o an bunlarn yanna geldi. 212. Abdulmuttalib mine anneye u szleri syledi. 213. Bu gnden sonra artk alamay brakalm. (Sen) artk sadece sev- gili olunla ilgilen. 214. Nitekim ben sa olduum srece lnceye kadar onun eiini bek- ler, onu bekler. 215. Bunlar bazen dvnp alayarak, bazen Ieryat ederek bir mddet yas elbiselerini giydiler. 216. Her biri yedi gn yas edip gaml bir halde evlerine gittiler. - 113 - 217. Abdulmuttalib gelip (gelini) minenin gnln teselli etti 218. Her szn mineye iyilikle syleyip onu sekiz aya kadar oyala- d. 219. Sekiz aydan sonra mine evine bir blk melein indiini grd. 220. (Melekler) mineye sana mjdeler olsun ki Allah seni bandan sonuna kadar sevindirecek. 221. Senin olun peygamber olacak ve mucizeleri dounun ve batnn her yerine dolacak. 222. Yeri g hep nrla doldurup kIr ykacak ve dinimizi mamur edecek. 223. Eer bu lem halk seni gece gndz meth etse kyamete dek (met- hin) bitmez. 224. Eer cannn saIa bulmasn istiyorsan peygamber eIendimize sala- vat getir.
Rahman ve Rahim olan Allahn adyla. Vakti geldi, Meryemin olu s da: "Ey srail oullar! dedi, "Ben size Allahn Reslym. Benden nceki Tevrat tasdik etmek, benden sonra gelip ismi "Ahmed" olacak bir resul mjdelemek zere gnderildim. Ne zaman ki o peygamber, ak ak delillerle kendilerine geldi:"Bu, kesin bir byden ibarettir!" dediler. Allaha itaate dvet edil- diinde, bunu kabul etmedii gibi, stelik uydurduu yalan Allaha mal eden, Allah adna yalan syleyenden daha zalim kim olabilir? Allah by- le zalimleri hidyet etmez, emellerine ulatrmaz. Onlar Allahn nrunu azlaryla Ileyerek sndrmek isterler. Fakat kIirlerin houna gitmese de, Allah nrunu tamamlayacak (dnyann her taraIna ulatracaktr). O Resuln, dier btn dinlere stn klmak iin, hidyet ve hak dini ile gndermitir. sterse mrikler bundan holanmasnlar. Ey iman edenler! Sizi gayet ac bir azaptan kurtaracak, stelik size ok krl bir ticaret sa- layacak bir i bildireyim mi? Allaha ve Elisine inanr, Allah yolunda mallarnzla ve canlarnzla mcahede edersiniz. Eer bilirseniz bunu yapmak sizin iin ok hayrldr. Byle yaparsanz sizin gnahlarnz aIIeder ve iinden rmaklar akan cennetlere ve zellikle Adn cennetlerin- de ok gzel saraylara yerletirir. te en byk baar, en byk mutlu- - 114 - luk budur. Memnun olacanz bir ey daha var: Allahtan bir yardm ve yaknda gerekleecek bir zaIer! Mminlere bunlar mjdele! Ey iman edenler! Siz Allahn taraInda olunuz (Onun dinine yardm ediniz). Na- sl ki Meryemin olu s vaktiyle, havarilere: "Allahn yolunda gider- ken kim bana yardmc olmak ister?" diye sorunca, havariler: "Biz Al- lahn taraInda oluruz!" diye cevap vermilerdi. Neticede srailoullarndan bir ksm snn peygamberliine iman etti, bir ksm da inkr etti. Biz de iman edenleri dmanlarna kar destekledik de on- lar tekilere stn geldiler. (SI Suresi, 61/6-14)
225. Gel beri, gel de k olup her an gln zleyen o can blbln dinle. 226. Biz gl bahesine blbl gibi girelim ve leme bir gl gibi ala- lm. 227. Yakut ve inci dkkann ve mutluluk cevherinin madenini aalm. 228. Bu inci cnnn kendisidir (ve o) on sekiz bin lemin sultndr. 229. Her kim Resulullaha candan k olursa, gece gndz iman ile dost olur. 230. Nice klar bu mcevher madenini bulmak iin toplap gelsinler. 231. (Onlardan) her biri bir cevher olup gitsin ve btn varlklarn unutsunlar. 232. Kimi sadk kimisi ak (olarak), kimisi de o eIendimizin sevdii (olarak) gitsin. 233. Her birine trl haller yetisin ve ortada hibir sylenti ( dedikodu) kalmasn. 234. imdi Hz. Muhammed (sav) MustaIann nasl doduunu dinle. O dounca alem hep saIa ile doldu. 235. O, Muhammet (tekrar tekrar vlm), Ahmet (en methedilmi) ve Mahmut (methe deer)tur. Hakkn nru ve leme sevgilidir. - 115 - 236. Allah Tel Onu Kuranda vd.Seni sevdii ( iin de ) ona m- met yapt. 237. Hakkn sevdii , Kuranda anp vd o Muhammettir. 238. Onu Allah vd iin, (ondan baka) kim vmek istese bilmi olsun ki (vgs) eksik olur. 239. Ey yr! Eer ne kadar deniz varsa hepsi mrekkep olsa ve btn alem katip olsa 240. (Anlatlacaklarn) binde bir bln bile vasIetmek iin, yazmaya kalem ciz kalr. 241. Hak Tel yardm ederse biz (onu) methedelim, siz de dinleyin. 242. O, (Hakkn) habibinin methini beyan edelim de bu iirimiz diller- de apak (bir ekilde) sylensin. 243. Bu da Peygamber mevlidi olsun ve mehur olup lem iine dolsun. 244. Umarm ki yarn eIendimiz bizi bulsun da Gel beri DERV diyerek elimi tutsun. 245. Maher gnnde btn yollarn armlar ve biz dmleri yardm edip (ayaa) kaldrsn. 246. Hem o gn eIaat ederek bizi dostlar arasna katsn. 247. Bir araya toplanp mevlidi dinleyerek gzlerinden ya dkp inle- yenler 248. Maher gnnde dirilip Hz. Peygamberin sanca altnda toplan- snlar. 249. (Ey Allahm Hz. Muhammet) MustaIann hrmeti iin kullarn merhamet edip aIIet. 250. Onlarla birlikte ben kulunun cismini de gnder. - 116 - 251. Ey Gan (hibir eye muhta olmayan Allahm)! Habibinin hr- metine sen onu dostlarnla (birlikte) dirilt. 252. Y lhi! Senden yine son neIesimi iman ile vermeyi diliyorum. 253. Biz bu Iani dnyay terk edip ebedi dnyaya gideriz. 254. (Ve yine senden diliyoruz ki) manmz son neIesimize kadar sak- layp mrmz hayrla sonlandr. 255. Yarn maher yerinde toplanp pek ok dost sana kavuunca. 256. O, aresiz, zayI (kuluna) yardm et ve (onu) dostlarnla bir araya topla. 257. Eer bu lem halk seni gece gndz meth etse, kyamete dek (methin) bitmez. 258. Eer cannn saIa bulmasn istiyorsan peygamber eIendimize sala- vat getir.
Rahman ve Rahim olan Allahn adyla. Muhakkak ki: Biz, seni bir ahit, bir mjdeci ve uyarc olarak gnderdik ki Allaha ve Resulne iman edesiniz, ona destek olup sayg gsteresiniz ve Allah da sabah akam tesbih ve tenzih edesiniz. Sana biat edenler, gerekte Allaha biat etmektedirler. Allahn eli, hepsinin ellerinin stndedir. Kim sznden dnerse, kendi aleyhine olarak d- neklik eder. Ama kim Allaha verdii sznde durursa, Allah ona pek byk mkIat verir. (Fetih Suresi, 48/8-10) 259. imdi (Muhammet) MustaIann nasl doduunu ve dnyaya nasl mutluluk verdiini iit. 260. O, Hakkn sevdii ve peygamberlerin vn kaynadr. Eer on- dan saIa bulmak istiyorsan ona salavat getir. - 117 - 261. O, (Hakkn) sevdiinin douunu anlatalm ve mminlerin gnl- n enlendirelim. 262. Melekler dokuz ay tamamlannca cennetten geldiler. 263. O, rebiul-evvel aynn on ikinci gecesinde domutu. 264. O gece Hz. Peygamber annesinden doduunda karanlk gitti, lem dzene girdi. 265. Annesi o gece yalnzd ve olunun doacan anlamt. 266. O kadn (Hz.mine) o gece yalnzd. Ey hoca (sen imdi) o gece ne olduunu dinle. 267. Onun gzlerinden perde gitti. (Eer) bu szleri sadakatle dinleye- cek olursan cann uyar. 268. mine yle dedi: Ben yalnz kaldm, (bebeim) Muhammet do- mak zereydi. 269. Evimin kbleye (bakan) duvar yarld ve (oradan) melek gelip bana grnd. 270. Onlar grnce aknlktan donakaldm (ancak) onlar yanma gelip bana dediler ki 271. Bizden korkma, biz olun iin yaratlm olan melekleriz ve sana hizmet etmek iin geldik. 272. Onu duyunca iin rahatlad ve canm o anda bir iim su istedi. 273. Ama sabredip onlara demedim (nk) benim canm (o an) susuz- luktan daha baka bir skntya dt (bu sebepten susuzluumun zerinde durmadm). 274. Anladm ki gnl ve can evime nee geldi. - 118 - 275. Gkten sancak geldiini ve her birinin bir araya dikildiini gr- dm. 276. Onun (sancaklarn) birini douya birini de batya diktiler. 277. Onlar (melekler) bir sancak daha getirip onu da Kbenin stne diktiler. 278. mine o gece bunlar grd.(Ve sonra) (Onun) evine bir iki kadn geldi. 279. O kadnlar kiiydiler ve ona (Amineye) dad olup hizmet ettiler. 280. O kadnlarn birisi Sre Ana (Hz.brahimin ei) dieri ise Hz.Meryemdi. 281. Biriside Asiye Hatun (Firavunun ei) idi ki Allah (onlar) ona (mineye) hizmet iin gndermiti. 282. Onlar o gece mineyle kaldlar ve o gece neler neler grdler. 283. Hz. Muhammet (dnyaya) o anda bir grup melek gelip yetiti. 284. (Hz. Muhammet) MustaIa doduunda ona sarmak iin her bir me- lein elinde elbiseler vard. 285. Yeil ipek kuma dediler nk lemlerin Rabbi (olan Al- lah)nin emri byleydi. 286. Allah Cebraile arn altndan gelip o yere inmesi iin seslendi. 287. O, Allahn hizmetisi (Cebrail) yere inip grnen grnmeyen her eye seslenerek vahiy ulatrd. 288. Cebrail: (Ey insanlar) gznzden gaIleti kaldrn (nk) bu gece Hazreti Muhammet doacak dedi. 289. Bu gece O (Hz. Muhammet) dnyay cennete evirecek ve Allah her eye rahmet klacak. - 119 - 290. mine: Muhammet MustaIay dnyaya getirince mutlu oldum dedi. 291. Yzlerindeki nurla evimi dopdolu nur yapan gayet yce drt melek geldi. 292. Bunlar gelip drt taraInda durarak bana o an bir iim su verdiler. 293. (Verdikleri suyu) itim ama sanki (su deil) erbetti. Stten beyaz, kardan souk (olan o suyu) iince hayat buldum. 294. Ben yine bir blk kuun durduunu (onlardan) birinin kalkp bana doru geldiini grdm. 295. O ku gelip benim arkam svazlad (o an) bu canm ve tenim ta- mamyla nura batt. 296. O ku arkam svazlaynca ben rahatladm ve o saat Hz. Muhammet MustaIa dodu. 297. Eer bu lem halk seni gece gndz meth etse, kyamete dek (met- hin) bitmez. 298. Eer cannn saIa bulmasn istiyorsan peygamber eIendimize sala- vat getir. Rahman ve Rahim olan Allahn adyla. Ama kendileri hakknda Bizden ebed mutluluk takdir edilmi olanlar, cehennemden uzak tutulacaklardr. Onlar cehennemin hrtsn bile iitmeyecek, canlarnn ektii nimetler iinde ebed kalacaklardr. O en byk dehet (Sra ikinci Ileyi) dahi onlar tasalandrmaz. Melekler onlar: "te size vaad olunan gn bugndr!" diye karlarlar. Gn gelir, gk sahiIesini, tpk ktibin yazd kd drp rulo yapmas gibi dre- riz. Biz ilkin yaratmaya nasl baladysak diriltmeyi de Biz gerekletiri- riz. Bu, zerimize aldmz bir vaaddir. Bunu gerekletirecek olan da Biziz. u kesindir ki Biz Zikirden (Tevrattan) sonra Zeburda da: "Dnyaya salih kullarm varis olacaklar. Dnya onlara kalacak" diye yazmzdr. Bu Kurnda da elbette Allaha ibadet eden kimseler iin bir mesaj vardr. te bunun iindir ki ey Resulm, Biz seni btn insan- lar iin srI bir rahmet vesilesi olman iin gnderdik! (Enbiy Suresi, 21/101-107)
- 120 -
299. O saatte o dinin sultan dounca gkler ve yerler nura batt. 300. Btn yaratlmlar neeyle doldu herkesten gam gitti ve lem ye- niden hayat buldu. 301. Cihann btn zerreleri yksek sesle Merhaba diyerek artlar. 302. Merhaba ey sultanlarn soyundan gelen ve irInn madeni olan (Hz. Muhammet) merhaba. 303. Merhaba ey Kurann srr ve dertlere derman (olan) merhaba. 304. Merhaba ey sonsuza dek yaayacak olan ve aklara eIaati (olacak kii) merhaba. 305. Merhaba ey Allahn gznn nru ve Allahn btn sevgisinin zerinde topland (sevgili) merhaba. 306. Merhaba ey herkesin maksudu ve Yaratcnn vd kii merha- ba. 307. Merhaba Hakkn gnei ve ay, merhaba asla Haktan ayr olma- yan (kii). 308. Merhaba ey lemlere rahmet olan gnahkarlara eIaati olan, sana merhaba. 309. Ey cemali gne, yz parlak ay (gibi olan), btn dmlerin elinden tutan sensin. 310. Ey gnller derdinin derman ve yaratlmlarn sultan! 311. Ey (Muhammed) Sen peygamberlik tahtnn son hkmdar ve pey- gamberlik mhrnn yzsn. 312. O (Hakkn) sevgilisinin Iaziletini syleyelim ve (ona) mmet ol- duumuza kredelim. - 121 - 313. Cihann vn kayna, ho ve temiz olan (Hz. Muhammet) geldi ve dnyaya ayak bast. 314. (Hz. Muhammet) nur olup dnya yzne knca Ar onun ayann tozuna yzn srd. 315. Hz. Peygamber o gece ana rahminden inip dnyaya geldi. 316. lemlere rahmet olan (Hz. Peygamber) doduu an Haktan hemen mmetini diledi. 317. Glman ve huriler mutlu oldular ve her biri (Hz. Muhammet) Mus- taIay grmek iin geldiler. 318. Cebrail gelip onu oradan ald nk Yaradan yle emretmiti. 319. Meleklerin her biri (ona) bir hizmet ederlerdi Bu arada annesinin neler yaptn gr. 320. O gece bunlar kendinden gemi gibi oldular ve uykudan uyanr gibi ayaa kalktlar. 321. Annesi meleklerin hibirini ve (Muhammet) MustaIay da gre- meyince Ieryat etti. 322. Melekler hemen Ahmeti getirip annesinin yanna ulatrdlar. 323. Annesi hasretle (etraIa) bakarken o inci tanesi (gibi olan bebeini) secde etmi olarak buldu. 324. Gani (hibir eye muhta olmayan Allah) onu (Hz. Muhammeti) kendisini bildirmek iin bu leme gnderdi. 325. mmeti iin alayan ve yarn (maherde) mmetini koruyacak olan (kii) budur. 326. Kbe Kavseyine ulaan ve phesiz Allahn cemalini gren (kii) budur. - 122 - 327. Her kim ki Onun snnetine uyarsa Allah cennetin yzn ona gs- terecektir. 328. Kyamet gnnde eIaat edecek ve insanlarn nlerine geip imam olacak kii budur. 329. Eer bu lem halk seni gece gndz meth etse, kyamete dek (met- hin) bitmez. 330. Eer cannn saIa bulmasn istiyorsan peygamber eIendimize sala- vat getir.
Rahman ve Rahim olan Allahn adyla. KIir olarak lp cehennemlik olduklar kendilerine belli olduk- tan sonra,akraba bile olsalar, mriklerin aIIedilmelerini istemek, ne Peygamberin, ne de mminlerin yapaca bir i deildir. brhimin, ba- bas iin aI dilemesi ise, srI ona yapt vaadi yerine getirmek iin ol- mutu.Fakat onun Allah dman olduu kendisine belli olunca, onunla ilgisini kesti.Gerekten brhim ok yumuak huylu ve pek sabrl idi. (Tevbe Suresi, 9/113-114)
331. Hz. Muhammet Amine anneden doup Kbeyi putlardan temizle- di. 332. O gece haIiI rzgar esince btn alemden gam gitti ve herkes nee doldu. 333. Mekke ehri batan baa nurla doldu ve gen ihtiyar herkes o nura gark oldu. 334. (Muhammet) MustaIann dedesi Abdlmuttalip gelip o geceden yle haber verdi. 335. Dedi ki: Ben Kbeye varp kapsn ap ieri girmitim. 336. Birden byk bir zelzele olup kiliseler ykld ve (ortalk) kart. - 123 - 337. Putlar yzst dm grdm. Benim grdklerimi gren akln yitirirdi. 338. O gece kiliseler yklp dmdz, yerle bir oldular. 339. Bir mddet hayretler iinde kalp sonra aklm bama devirdim. 340. Kulama gelen bir sesi duyunca canm saIa buldu. 341. Bu niday duyunca ok sevindim (nk bana) Muhammet MustaIa dodu dediler. 342. Ondan, olumun olu (torunum) doduunu ve lemin stne Hakkn rahmeti yadn anladm. 343. Olumun olunun (torunum) yzn grmek iin hemen Ami- nenin evine doru gittim. 344. O anda atee tapan Mecusilerin atei de snp yok oldu. 345. Save denizi yere geip tamamen kayboldu ve hi kimse onun bir damlasn bile bulamad. 346. Putlar batl olan btn kaIir padiahlar glerini kaybedip ne ya- pacaklarn bilemediler. 347. eytan ise btn halkn arp yle dedi. 348. imdi, anszn yle bir ey oldu ki ve ben gn bama ykldn sandm. 349. Bu gece ne olup bittiini, derhal bana haber verin. 350. eytann ocuklar o gece denizi karay arayp taradlar. 351-352 Onlar araya araya Mekkeye vardlar ve orann, lemin vn kayna dodu diyerek zevkle ve sevinle syleen melekler tara- Indan kuatlm olduunu grdler. - 124 - 353. Bunlar tekrar geri dnp atarl (olan eytana) ne grdklerini bir bir anlattlar. 354. Bunlar duyan eytann skntdan dolay iine ate dt ve at yakp alad. 355. O gelen Muhammet dnyay Iethedip bize mucizelerle ateler atar. 356. Bundan sonra biz gamdan kurtulamayz ve mmetini azdrmaya yol bulamayz dedi. 357. Hakkn dman hep alasn ve onun yreini cehennem atei da- lasn. 358. Allah, Peygamber eIendimizin dostlarn korusun ve eytann er- rinden onlarn imann muhaIaza etsin. 359. Eer bu lem halk seni gece gndz meth etse, kyamete dek (met- hin) bitmez. 360. Eer cannn saIa bulmasn istiyorsan peygamber eIendimize sala- vat getir.
Rahman ve Rahim olan Allahn adyla. Biz sana aikr bir Ietih ve zaIer ihsan ettik. Bu da Allahn, senin gemi ve gelecek kusurlarn balamas, sana yapt ihsan ve inam tamamlamas, seni dosdoru yola hidyet etmesi. Ve sana anl bir zaIer vermesi iindir. mandaki yaknlerini iyice artrsnlar diye mminlerin kalplerine sekne indiren Odur. Gklerin ve yerin ordular Allahndr. Allah her eyi hakkyla bilir, tam hkm ve hikmet sahibidir. Bu da, Al- lahn mmin erkekleri ve mmin kadnlar iinde ebed kalacaklar, iinden rmaklar akan cennetlere yerletirmesi, onlarn gnahlarn ba- lamas iindir. Bu, Allah katnda byk bir nailiyettir, byk bir baar- dr. (Fetih Suresi, 48/1-5)
361. Yerin ve gn kandili Hz. Muhammettir ve onun dura Firdevs-i ldr. - 125 - 362. Mekke halk onun yzne baktlar dedesi ise okayp dizine ald. 363. Yeryznde onun ad Muhammettir ve o ay (gibi olan peygambe- rin) annda erselnke densin. 364. Annesi Hz. Peygamberi bir iki gn emzirdikten sonra Ona, em- zirmesi iin bir dad bulun dedi. 365. Dad lazm hemen bulun denilince bir ok kadn geldi (ama hibiri) kabul edilmedi. 366. Hi birinin stn emmedi, herkes hayret iinde kald, o ada, o z temiz olan (kii) geldi. 367. Gelenin ad Halime idi. (Muhammet) onu reddetmeyip hemen em- di. 368. Halime, Hz. Muhammeti alp gitti ve gece gndz emzirip hizmet etti. 369. O be gnde bir aylk kadar byrd ve bast yollar ayr imen olurdu. 370. O temiz canl dadsn emerdi ama hi bevli gelip de perian olmaz- d. 371. Eer ihtiya gelseydi yer ikiye yarlp onu rterdi. 372. Halime Onu teni iinde biricik can gibi gece gndz beslerdi. 373. Halime dadnn ocuklar gelip Hz. Peygamberi ondan isteyip ald- lar. 374. Muhammeti bize ver, bizimle birlikte koyun kuzu gtmeye gitsin (dediler). 375. O gn koyuna gidip gelince koyunlar gzellemi ve stlenmiti. - 126 - 376-377 Ertesi gn yine koyun gtmeye gidince onlarla (ocuklarla) ar- kadalk edip oynamazd ve daima dnceye dalar, Hakk d- nr ve zikrederdi. 378. O anda oraya iki kii gelerek Muhammeti tutup gsn yardlar. 379. Gsnden bir uyumu kan karp Bunda eytann hazz var dedi. 380. Cennetten glsuyuyla dolu bir ibrik alp o suyu altn bir tasa koydu- lar. 381. Onlar Hz. Peygamberin yreini (o suyla) ykayp eytan hi za- Ier bulmasn dediler. 382. Onlar (Hz. Peygamberin) yreini tekrar yerine koyup geldikleri yere ktlar. 383. ocuklar Hz. Muhammetin yaadklarn grp annelerinin yanna dndler. 384. Dediler ki: Koyunlar otlaa saldktan sonra ekmek yemek iin oturmutuk. 385. ki heybetli adam kagelip hemen Muhammeti tuttular. 386. Hi kimse o inen iki kii gibi heybetlisini grmemitir. 387. Onlarn gelip kardeimi tutup yere yatrdklarn grdk. 388. Yreini yarp (iinden bir phty) uzaa attlar ve: Bugn yce bir kana vesile olduk dediler. 389. Halime bu sz iitince o an h edip (olunu) aramaya gitti. 390. Halime alayarak da, l dolat, arayp tarad. 391. Gezerken MustaIay yerde yatar halde buldu ve alp barna bast. - 127 - 392-393. Halime, Onun sa olduunu, lmediini ve mbarek benzinin gl gibi solmadn grnce Allahma kr olsun ki Muhammed sa olarak buldum dedi. 394. Ksacas Onu alp annesine gtrd ve annesi de dedesine verdi. 395. Bunlarn balarnn tac geldii iin btn alarn karnn doyurdu- lar. 396. Hz. Muhammet alt yana girince annesi ld ve O ksz kald. 397. O yetimdi ama zrriyetimdi ve btn halkn iinde en temiz, en doru (kii) idi. 398. Dedesi Onun yoluna ba koymutu ve gece gndz Ona bakard. 399. (Hz. Peygamber) sekiz yana girdiinde dedesi dnyadan gt. 400. Dedesi lnce (amcas) Ebu Talib (Onu yanna) ald. Yetim kalan Hz.Peygamber artk onunla yaamaya balad. 401. Bir incinin sedeIten dar dmesi gibi O da dedesi ile annesinden ayr dt. 402. Hz. Peygamberin annesi bir ipek bcei gibi uup gidince ipei bo kald. 403. Tpk Hma kuunun yumurtadan ktktan sonra yumurtann bo kalmas gibi. 404. Ahmet, (amcas) Ebu Taliple nice yl yaadktan sonra on iki ya- na bast. 405. O, halka edeple sylerdi ve herkesi ltuI ile sevindirirdi. 406. O btn mr boyunca hi kimseye kin tutmad ve btn lem Onun dediklerini yapard. - 128 - 407. Kimseyle hi lzumsuz oyun oynamaz ve hi kimseyle oturup bo laIlar etmezdi. 408. Allah, Onu leme rahmet olarak ve gnahkarlara da eIaat edici olarak gndermiti. 409. O hilal (gibi olan Peygamber) on drt yana geldi ve levlke t- cn bana giydi. 410. Bir beyaz bulut Onun ba stnde dururdu ve herkes bunu grrd. 411. (O bulut) Hz. Peygamber nereye gitse Onun ba zerinde durup glge olarak Onu gnein scandan korurdu. 412. Alnnda duran peygamberlik nuru karanlk gecede parldard. 413. Eer bu lem halk seni gece gndz meth etse, kyamete dek (met- hin) bitmez. 414. Eer cannn saIa bulmasn istiyorsan peygamber eIendimize sala- vat getir.
Rahman ve Rahim olan Allahn adyla. Kayan yldza yemin olsun ki. Arkadanz (Muhammed) yanl- mad, sapmad, aldanmad. O kendi heva ve hevesiyle konumuyor. O, kendisine vahyedilen bir vahiyden baka bir ey deildir. Onu kendisine pek gl ve kuvvetli, o stn akl ve kemal sahibi olan (melek Cebrail) retti. Melek kendi asl sretine girip doruldu. te o zaman kendisi en yce uIukta idi. Sonra yaklat da aaya iniverdi. Derken iki yay kadar veya daha yakn oluverdi. O da kuluna vahyetmek istedii her eyi vahyetti. Gzlerinin grdn kalbi yalan saymad. imdi siz kalkm da onun grdkleri hakknda phe edip kendisiyle mnakaa m ediyor- sunuz? Onun bir baka iniini Sidretul-Mntehann yannda grmt. Meva cenneti de onun yanndadr. O dem ki Sidreyi bir Ieyiz saryor, sardka saryordu... Peygamberin gz kaymad, amad, amad da. Vallahi grd, hem de Rabbinin yetlerinden en byn grd! (Necm Suresi, 53/1-18)
415. Ey ak ateine yanan ve kendini sevdiine k sanan kii beri gel. - 129 - 416. imdi (Muhammet) MustaIann miracn ve mutluluk tcn nasl taktn iit. 417. Hem Allahn Ona ne ltuIlarda bulunduunu ve rahmet soIrasyla Onu nasl doyurduunu (iit) 418. Hem (Hz. Peygamberin) gklerde nasl dolatn ve Allah Te- lya giden yolu nasl bulduunu (dinle). 419. Kesin bilgiyle sabittir ki, ayn zamanda Kadir gecesi olan bir pazar- tesi gecesi, 420. Allah, Cebraile o gece, abuk cennete gidip Burak al getir (dedi). 421. Onu Habibime gtr de Habibim ona binip arm dolaarak beni grsn, (dedi) 422. Ey Cebril! Kimseye sylemediim srlar ben ona syleyeyim. 423. Cebrail cennete vardnda orada birok Burakn otladn grd. 424. (Onlarn) iinde bir Burak hi yemiyor imiyor ve hep alyordu. Onun hi takati kalmamt. 425. (Cebrail Buraka): Gel seni sevdiine gtreyim, yreinin sknt- sna merhem sreyim. dedi. 426. O vakit Cebrail Burak alp hemen Hz. Ahmete geldi. 427. Ey (Muhammet) MustaIa! Allah sana mbarek gnln ho olmas iin selam etti. 428. (Allah senin iin) Gelsin, misaIir edeyim, arm dolasn ve beni grsn dedi. 429. Ey mutlu kii! (Allah) Ben MustaIadan razym, yanma gelsin diye sana nurdan bir Burak gnderdi. - 130 - 430. Ey (Muhammet) MustaIa! Gel gklere gidelim, (nk) btn gk ehli orada seni beklemektedir. 431. Ey gvenilir (olan Muhammet)! Bu gece yle bir gecedir ki bu gecede sen doruluundan hi phe olmayacak bir kesinlikte Al- lah aktan aa greceksin. 432. Bu gece Allah hem perdeyi kaldracak hem de cemlini gsterecek. 433. Bu gecede en yce makama ulalp gizli srlar ortaya kacak. 434. (Bu gece) sekiz cennetin kapsn ap (Hz.Peygamberin) yoluna rahmet suyunu satlar. 435. O zaman gk yznden bir ok melek indi, btn Ielekler de mutlu- luktan dnmeye balad. 436. Dnyann sultan (olan Hz. Muhammet) izzetle binince Burak he- men kanadn ap utu. 437. Kudse doru yola koyuldular ve ok ksa bir zamanda hemen Kudse vardlar. 438. Cebril der ki: Ey Muhammet, burada in ki yer mbarek ayan psn. 439. Bu makamda iki rekat namaz klp Haktan mmetini iste. 440. O vakit, gvenilir olan Cebril ezan okudu ve Hz. Ahmet de geip imamlk etti. 441. O imam namaz bitirince gzel bir eda ile onlara selam verdi. 442. Peygamberlerin ruhlarnn hepsi: (Ey Muhammet) sen bize hem klavuz hem imam oldun dediler. 443. (Sonra Hz. Peygamber) Kubbets-Sahra tana bast ve ayak basar basmaz ta kmldad. - 131 - 444. Sahrada, ucu ge dayanm nurdan bir merdiven olduunu ak bir ekilde grd. 445. Burlar Ieleine ulancaya kadar merdivenle ge ktlar. 446. Yaratlmlarn en hayrls olan o byk insan gn ilk tabakasna varnca orada ok acayip eyler grd. 447. Gk ehlinin hepsi Onu karlayp saygyla, izzet ve ikramda bulun- dular. 448. O, Yaratlmlarn en hayrls, ulat her gkte o gk ehli taraIn- dan saygyla karland. 449. (Hz. Muhammet) MustaIa btn gk katlarndan geip Hakka sena ederek Sidretl-Mntehya vard. 450. (Hz. Peygamber) Sidreden gemek isteyince, Cebril orada daha ileriye geemeyip zntl bir ekilde kald. 451. (Hz. Peygamber Cebrile) dostum, yoldam deil misin, beni yal- nz brakma, gel beraber gidelim (dedi). 452. O zaman Cebril: Ey dolunay (gibi olan Muhammet) Allah herke- se bir makam tayin etti (dedi). 453. Eer ben buradan ileriye bir adm dahi atarsam batan ayaa yana- rm, ben ne yapaym, aresizim (dedi). 454. Hz. Ahmet o gzel hitab duyunca Onun gnl o an rahatlad. 455. Allah o zaman Hz. Peygambere tecelli ederek ltIedip Onu teselli etti. 456. Hz. Peygamber Allaha kavuunca Allah Tel Ona cemalini gs- terdi. - 132 - 457. (Allah Hz. Peygambere) Ey Muhammet mmetine, cennete ger- meyi hak edecek ekilde almalarn nasihat et. 458. Onlara elli vakit namaz klp bana dua etmelerini syle. 459. Bu namaz onlar iin bir mira ve balarnn mutluluk tacdr. 460. Dnyann sultan: Ey Allahm bu mmetime ok gelir dedi. 461. Hz. Peygamber namazn be vakte indirilmesini diledi ve Hak ka- tnda Onun bu duas kabul oldu. 462-463. Allah Hz. Peygambere: Ey Muhammet, ben seni tanyorum, sen beni grmeye doymazsn (ama) tekrar dnyaya dn ve mmeti- ni gaIlet uykusundan uyandr dedi. 464. Hz. Peygamber, Allahn emriyle Sidreye geldi, oradan Sahraya indi. 465. Cebrail Burak Onun nne ekti, (Hz. Muhammet) MustaIa tekrar bindi ve Burak utu. 466. Hz. Peygamber yeryzne inip halk slama davet etti ve veIat edinceye kadar da (bu ile) urat. 467. Allah neyi Iarz ettiyse Hz. Peygamber onu hemen mmetine tebli etti. 468. Eer bu lem halk seni gece gndz meth etse, kyamete dek (met- hin) bitmez. 469. Eer cannn saIa bulmasn istiyorsan peygamber eIendimize sala- vat getir.
Rahman ve Rahim olan Allahn adyla. Size kendi aranzdan yle bir Peygamber geldi ki zahmete ura- manz ona ar gelir.Kalbi stnze titrer, mminlere kar pek eIkatli ve merhametlidir. Buna ramen aldrmaz, yz evirirlerse, ey Resulm! - 133 - de ki:"Allah bana yeter. Ondan baka tanr yoktur.Ben yalnz Ona da- yanrm. nk O, byk Arn, muazzam hkmranln sahibidir." (Tevbe Suresi, 9/128-129)
470-471. imdi dnyann sultan, mrvvet ve eIaat madeninin (kayna- nn) bu Iani lemi nasl terk ettiini ve insanln gnlne den ayrlk ateini nasl yaktn dinle. 472. Ben bu manay (Hz. Peygamberin veIatn) anlataym da (insanl- n) gzleri hemen gzyayla dolsun. 473. Hz. Peygamber Mekkeden hicret edip Medine ehrine vard. 474. Oraya yerleip makam edindi ve mr orada son buldu. 475. Btn iyi hasletlerle donanm olan Hz. Peygamber altm ya- na basnca mrnn sonuna ulat. 476. Anszn, Celil olan Allahn habercisi Cebrail mescide geldi. 477. Cebrail: Allah sana haber gnderdi ve Bizim maksudumuz Mu- hammettir dedi dedi. 478. Hz. Aye: Ey sevgili, derdin beni yakt, yoksa (Allah) bizi burada garip mi koyacak dedi. 479. Hz. Peygamber Bilale: Ey Bilal, seslen de ashabm gelsin dedi. 480. Bilal o zaman seslenip sahabeleri mescide toplad. 481. Hz. Peygamber onlarla iki rekat namaz klp dua etti. 482. O vakit dnyann sultan (olan Hz. Peygamber) minbere kp Al- laha hamd u senda bulundu. 483. (Ve ashabna dedi ki): Biliniz ki dnya bki deildir ve Ielek kim- seye veI gstermez. - 134 - 484. Be vakit namaznz ihlasla klnz ve Rabbinize secde edip yalva- rnz. 485. Dnyada kimsenin hakkn yemeyiniz ve Allahn huzuruna kul hakkyla gelmeyiniz. 486. Kul hakkyla gelen kimse orada mutlu olmaz, hi glmez ve hep alar. 487. Ey ashabm! Kul hakk yemekte Iayda yoktur, kurtuluu bulan kim- se kul hakk yemeyendir. 488. (Hz. Peygamber) ashabna bir mddet bu ekilde ltI ile nasihatler- de bulundu. 489. Hakkn emrine tbi olunuz ki yarn orada ben de size eIaati ola- ym. 490. imdi gzyalar iinde bir haber dinle: Hz. Peygamber mescidde oturuyordu. 491. (Hz. Peygamber) orada otururken Cebrail gelip Ona: Celil olan Allah sana selam etti dedi. 492. Benden Ona selam olsun ve Onun murat ettii her ey artk sona ersin dedi. 493. Cebrail bunlar syleyip tekrar gitti. (Hz. Muhammet) MustaIa da Hz. Ayenin evine vard. 494. (Eve) varnca Onu iddetli bir hastalk tuttu. Hz. Ayede (bu du- rumdan) ok korktu. 495. Hz. Aye: Ey Sevgili! Derdin beni yakt, yoksa bizi burada garip mi brakacaksn dedi. 496. Hz. Fatma bu szleri iitince mbarek gzleri yala doldu. - 135 - 497. Alayarak Hz. Peygamberin yanna geldi ve yzn Onun ayana srd. 498. O srada Bilal ieriye girerek: Ey emin olan peygamber, namaz vakti geldi dedi. 499. Ey Bilal! ZayIladm, takatim kalmad, haIiIleyemedim (zerime bir arlk kt). 500. (Hz. Peygamber) Ebu Bekir benim yerime geip imamlk etsin, vekilim olsun. dedi. 501. Bilal ayrlk zntsyle yreini dalayp alayarak Sahabelerin yanna vard. 502. Bilal Sahabeye, Hz. Peygamberin hastaland iin gelemeyeceini bildirdiini, Ebu Bekirin kendisinin yerine imamlk yapmasn is- tediini syledi. 503. (Sahabeler) Bilalin bu szn iitince her biri (zntden) yzleri- ni yere kapadlar. 504. Bu zntyle yreini dalayan Ebu Bekir tekbir alp, alayarak mihraba geti. 505. O mminlerin ba olan ve imannda hibir phe olmayan Ebu Bekir, Hz. Muhammetin Iermann yerine getirip mihraba geti. 506. Ebu Bekir (kyamda) el baladktan sonra (zntden) titredi ve ayakta duramad. 507. Bunu gren (Hz. Muhammet) MustaIa sabredemeyip Aliye Gel koltuuma gir dedi. 508. (Hz. Muhammet) MustaIann sa elini Ali, sol elini ise bn-i Abbas tuttu. - 136 - 509. (Onlar) saygyla koltuuna girip yava yava mescide getirdiler. 510. Hz. Peygamber oturduu yerden usulnce Ebu Bekire tbi oldu. 511. Yaratlmlarn en hayrls namazn klp Ebu Bekire: (Bundan sonra sen) imam ol dedi. 512. (Hz. Peygamber) Ey Ali! Ayakta duracak halim kalmad, gel kol- tuuma gir dedi. 513. Ali ve bn-i Abbas (Hz. Peygamberin tekrar koltuuna girip birlik- te Ayenin evine geldiler. 514. Fatma: Benim canm babacm, yreimin derdine derman olan babacm! dedi. 515. Ey (Allahn) sevgilisi! Benzin niin sarard, yoksa bizi burada ga- rip mi brakacaksn, dedi. 516. Fatma o an ah edip alayarak babasnn boynuna sarld. 517. Hemen arkasndan da Hasan ile Hseyin gelip (Hz. Peygamberin) boynuna sarldlar. 518. (Onlar) Ey dede, bizi ne hle koydun, yoksa bizi burada garip mi brakacaksn dediler. 519. Ey dede, biz sensiz yetim kalrz, ayrlnn atei bizi pek yakt. 520. (Hz. Peygamber) Canm kuzularm (Allahn) dilei budur, artk dedenizin dnyay terk etmesi gerekiyor dedi. 521. Artk yzme doyuncaya kadar bakn nk ecel geldi ve bana aman vermiyor. 522. Hl byle iken Cebrail geldi ve (Hz. Peygambere) Celil (olan Allah) sana selam yollad dedi. - 137 - 523. Allah hem hlinizi sordu hem de Sor bakalm Habibimin benden bir istei var m, dedi. 524. (Hz. Peygamber) Haktan mmetimi dilerim, benim her zaman tek dileim budur dedi. 525. Hak Tel sana ok byk ltuIta bulundu ve gnahkr mmetini aIIetti. 526. Cebrail ile Hz. Peygamber mutlu bir ekilde syleirken Haktan Azraile emir verilmiti. 527. (Hak Azraile) Ey emin (olan melek) Habibim MustaIaya git, ona ltuI ile syle ve szn tut. 528. Eer sana izin verirse yanna gir, vermezse geri dnp gel. 529. Azrail, Allahn emrettii zere, hemen (Hz. Peygamberin) kaps- na geldi. 530. Fatma: Ey benim canm babacm, derdimin derman olan sulta- nm babacm dedi. 531. te senden ayrlyorum, ben ne yapaym, acaba seni bir daha nere- de grebilirim? 532. Hz. Peygamber ona: Ey kzm (artk benim) yzm ancak kya- mette grebilirsin dedi. 533. Ben orada havuzumdan susuz mmetime su vereceim, seninle orada buluuruz dedi. 534. Fatma: Seni orada da bulamazsam nerede bulurum? dedi. 535. Ey kzm! stersen beni o (hesap gnnde gnah ve sevaplarn tartld) terazinin yannda bulursun dedi. 536. Fatma: Baba ben seni ya orada da bulamazsam? dedi. - 138 - 537. Hz. Peygamber: O zaman Sratta bulabilir, bana orada kavuabi- lirsin dedi. 538. Babasnn derdiyle yrei dalanan Fatma alayarak kapya vard. 539. Fatma kapda Azraili grnce hrmet gsterdi ve titreyerek ona selam verdi. 540. Azrail onun her dileini yerine getirdim ve gnahkar mmetini aI- Iettim dedi. 541. (Hz. Muhammet) MustaIa bu sz iitince Azraile Ey tertemiz (olan melek) ieri gel dedi. 542. Emin olan Cebrail Azraili grnce yrein titredi ve hemen orta- dan kayboldu. 543-544. Fatma o esnada Hz. Peygambere gzyalar iinde: Ey g- zmn nru, canm baba, dertlerimin derman olan baba diyerek Ieryat etti. 545. (Hz. Peygamber) Aliye, Ey Ali Hakkn emridir beni sen yka, bn-i Abbasa da, sen de su koy dedi. 546. Bana yemen bezden keIen yapn ve ltIedip kimse bana bakma- sn. 547. Hz. Aye bu sz iitince gzleri kanl yalarla doldu. 548. Allah ona tecelli eyleyip (Hz. Peygambere): Ey Muhammet, Ben- den yana gel dedi. 549. Aradan perde kalkt ve bir gnein domas gibi Allahn nru g- rnd. 550. (Hz. Peygamber) bir kez Allah deyip cann teslim edince yer ve gk, ar ve krsi hep titredi. - 139 - 551. Eer bu lem halk seni gece gndz meth etse, kyamete dek (met- hin) bitmez. 552. Eer cannn saIa bulmasn istiyorsan peygamber eIendimize sala- vat getir.
Rahman ve Rahim olan Allahn adyla. Onlar ki yanlarndaki Tevrat ve ncilde vasIlar yazl o mm Peygambere tbi olurlar. O Peygamber ki kendilerine mer eyleri em- reder, ktlkleri yasaklar, kendilerine gzel ve ho eyleri mbah, mur- dar eyleri ise haram klar, zerlerindeki arlklar, srtlarndaki zincirle- ri kaldrp atar. Ona iman eden, onu destekleyen, ona yardmc olan ve onunla beraber indirilen nra tbi olanlar var ya, ite Ielaha erenler on- lardr. De ki: "Ey insanlar! Ben sizin hepinize Allah taraIndan gnderi- len Peygamberim. O ki, gklerin ve yerin hkimiyeti Ona aittir. Ondan baka ilah yoktur. Hayat veren de, lm yaratan da Odur. yleyse siz de Allaha ve Onun btn kelimelerine iman eden o mm Nebye, o Resule inann. Ona tbi olun ki doru yolu bulasnz. (AraI Suresi, 7/157-15)
553. Hz. Peygamberin can uunca Allahn aynas oldu (Onun nruyla doldu). 554. Hasan ile Hseyin (Hz. Peygambere): Ey dede, ayrln atei bizi pek yakt, biz yetim kaldk dedi. 555. Fatma: (Her insan gibi) arpa ekmeini yiyen, aba giyen canm baba diyerek (alard). 556. Btn vahi hayvanlar, kular, cinler ve insanlar lm ayrlndan dolay kendi dillerince yas tuttular. 557. Kimisi akln yitirmi kimisi de (ayrln) ateiyle yanmt. 558. Bu ayrlk atei kime uradysa urad kiinin yreini paralad. - 140 - 559. Dediler ki: are nedir, ne yapmak lazm, Allahn emri dorultu- sunda hazrlanmak lazm. 560. Sonra bn-i Abbas su dkt Ali ise Hz. Peygamberi ykad. 561. Allahn takdirine boyun eip (Muhammet) MustaIay kabre koy- dular. 562. O, cihann sultan (olan Allahn) sevgilisi (Hz. Muhammet) hani nerede? O gidip yer altna gizlendi. 563. Gkyznn Dolunaynn yerde olmas ve o burada yatt srece senin mutlu olman rev mdr? 564-565. Ey Yr! Bilesin ki mmet olan byle olmaz, gerek mmet, gece gndz kendini ak yolunda yakp kl eder ve (sevdii) ne derse onu yapar. 566. Ey cihan yok iken onu var eyleyip Ahmeti de kendine seilmi in- san yapan (Allah)! 667. (Hz. Muhammet) MustaIann yz suyu hrmetine bize merhamet edip gnahlarmz aIIet. 668. LtIunun derecesine snr ve rahmetinin ise sonu yoktur. 669. Bize iman ile Kuran yolda, peygamberler ile velileri hlda et. 670. Allaha hamd senalar olsun ki bu kitap Onun yardmyla tamam- land. 671. Ey dost! Bil ki (bu eserin) tamamlan tarihini 917 olarak belirledik. 672. (Muhammet) MustaIann rhuna, ilesine, sahabelerine her sabah, her akam yz bin kez salam olsun. 673. Allah Onun mmetinden rz olsun ve onlarn hepsine rahmet etsin. - 141 - 574. Ey Gani (olan Allah, bu mevlidi) okuyan, dinleyeni, yazan Sen rahmetinle bala ve koru.
-142- BBLYOGRAFYA
AKSOY Hasan, Trk Edebiyatnda Mevlid, DA, Ankara 2004, c.29, s.482-484 , Trk Edebiyatnda Mevlidler, Trkler Ansiklopedisi, c.11, s.758-751 BAKIRCI Selami, Mevlid, Douu ve Gelimesi, Akademik Aratrmalar Yay., stan- bul 2003 Byk Trk Klasikleri, tken-St Yay., stanbul, 1987, c.3, s.137-209 DURMU smail, Arap Edebiyatndan Mevlid, DA, Ankara 2004, c.29, s.480-482 HSEYN VASSF, Mevlid, Sleyman elebi ve Vesiletn-necat, Haz. Cemal Kur- naz-MustaIa Tat, Aka Yay., Ankara 1999 KINALI-ZDE HASAN ELEB, Tezkiret-uar, Trk Tarih Kurumu Yay., An- kara 1989, c.1, s. 368-380 PEKTEN Haluk- SEN MustaIa, 16. Asr Edebiyat, Trk Dnyas El Kitab, TKAE Yay., Ankara 1992, c.3, s. 130-157. PEKTEN Haluk - SEN MustaIa TOPARLI Recep OKU Naci - KARABEY Turgut, Tezkirelere Gre Divan Edebiyat simler Szl, Kltr ve Turizm Ba- kanl Yay. s.98-100
PEKTEN Haluk, Eski Trk Edebiyat Nazm ekilleri ve Aruz, Dergh Yay., stanbul, 1994 MAZIOLU Hasibe, "Trk Edebiyatnda Mevlid Yazan airler", Trkoloji Dergisi, VI / 1, s.31-62, Ankara 1974
MENG Mine, Eski Trk Edebiyat Tarihi, Aka Yay., Ankara 2003 ZCAN Nuri, Mevlid Msikisi, DA, Ankara 2004, c.29, s.484-485, ZEL Ahmet, Mevlid, DA, Ankara 2004, c.29, s.475-478 PALA skender, Ansiklopedik Divan iiri Szl, Aka Yay., Ankara 1995 PEKOLCAY Necla, Mevlid, Sleyman elebi, SuIi Kitap, stanbul 2005 , Trke Mevlid Metinleri, Edebiyat Fakltesi, Doktora Tezi (basl- mam), 1950 EKER Mehmet, Osmanllarda Mevlid Trenleri, DA, Ankara 2004, c.29, s.479- 480 -143- ENTRK Ahmet Atilla KARTAL Ahmet, Eski Trk Edebiyat Tarihi, Dergh Yay., stanbul 2005 TMURTA Faruk Kadri, Mevlid, Sleyman elebi, MEB 1001 Temel Eser, stanbul 1970 USLU MustaIa, Mevlid, Sleyman elebi, Sevgi Yay., stanbul 2006
DER KAYNAKLAR DLN Cem, rneklerle Trk iir Bilgisi, TDK Yay., Ankara 1997 LEVEND gah Srr, Edebiyat Tarihi Dersleri, Kanaat Kitabevi, stanbul 1941