2 Ulusal Krmata Sempozyumu'99, tstanbul-1999, ISBN B.L6.0.KGM.O.63.O0.

03/606 1

BETON YAPIMINDA KULLANILAN AGREGALARIN ZELLKLER VE RNEK BR KURULU "STON"

Mehmet ALAYAN*, Sevtap HABERVEREN* Bedri PEKOLU**, lgin KURUN**

ZET Temel bir yap malzemesi olan beton, ilerleyen teknolojinin getirdii avantajlarla birlikte gnmzde ok nemli bir yer tutmaktadr. Agrega; imento ve su ile birlikte betonu oluturan temel malzemelerden birisidir. Agreganm beton yapmnda ekonomik ve teknik ynlerden ok nemli bir konumu bulunmaktadr. Betonda agrega kullanlmas, sertleme ve beton hacim deiikliini nlemekte veya azaltmakta, aynca evre etkilerine kar betonun dayanklln artrmaktadr. Bu alma erevesinde beton yapmnda kullanlan agregalarn zellikleri incelenerek, bunlara ait standartlara deinilmi, bu standartlar uygulayan rnek bir kurulu olarak STON anlatlmtr. ABSTRACT Aggregate is one of the main raw materials used in the ready mixed concrete production. Therefore, aggregate quality carries a great importance for the ready mixed concrete producers. The aggregate producers, who believe that aggregate is one of the most important factor in the production of ready mixed concrete, point out the need for diciplinizing the aggregate sector. Grain size, grain shape, organic and alkali matter contents and mineralogical compositions are important material properties on the industrial evaluation of the aggregate deposits. In this study, industrial properties of the pronounced and standarts aggregate have been investigated.

STON A., Kalite Kontrol Laboratuvan, ISTANBUL. ' ktaahB Cnivenitesi, Mhndi*lik Fakltesi, Maden Mhendislii Bfilfimfl, 34850, Avctar/STANBllL.

69

1.GR
Gnmzde beton inaat malzemesi olarak nemli bir yer tutmaktadr. Beton, mineral kkenli taneli malzemenin bir balayc ile birletirilmesi ile retilen yapay bir tatr. Balayc imentodur, taneli malzemeye ise agrega ad verilir. Tm betonlarda aranlan ana nitelik taze halde ilenebilme, sertlemi halde mekanik dalm ve d koullara kar dayankllktr. Beton teknolojisinin tarihi 1850 yllarna, betonda ilk tehizatn kullanlmasna kadar gitmektedir. Betonarme yaplarn nem kazanmas 19 yzyln balarnda olmutur. Daha sonraki yllarda, betonun uzun sreli davran, dkm teknii, ekipman kalitesinin devamll, kalite kontrol deneyleri, betonda ekonomi, yeni malzemeler, katk maddeleri, i programlamas ynetimi ve ekonomisi konularnda byk gelimeler olmutur. Bununla beraber gelien teknoloji ile kullanlabilecek zel beton tipleri gelitirilmitir. Betonun taze haldeki yaps, onun kolaylkla istenilen formda retilmesine olanak salar.[l] Bu nitelik, forme yap talaryla yaplmayan pek ok yap elemannn retilmesine imkan salamtr. Bylece betonarme srekli monolitik bir malzeme olarak alr, srekJi ereveler retilebilir. 2. AGREGALARIN TANIMI VE ZELLKLER Agrega, beton yapmnda imento ve su karmndan oluan balayc madde yardm ile biraraya getirilen, organik olmayan, kum, akl, krmata gibi doal kaynakl veya yksek frn crufu, genletirilm perlit, geni etirilmi kil gibi yapay kaynakl olan taneli malzemedir. [2] Agregann beton yapmnda ekonomik ve teknik ynden ok nemli bir konumu bulunmaktadr. Agrega maliyeti imentoya gre olduka dk olduundan, agrega betonda kullanlan ve olduka ucuz olan bir dolgu malzemesi olarak kabul edilmektedir. Betonda agrega kullanlmas, sertleen betonun hacim deiikliini nlemekte veya azaltmakta, evre etkilerine kar betonun dayanklln artrmakta ve kendi dayanm gcnn ykseklii nedeniyle betonda gerekli dayanmn salanmasna yardmc olabilmektedir. Agrega, kaba ve ince agrega olarak iki ksmda incelenebilir. antiyelerde kaba agrega "mcr" yada "akl",ince agrega "kum" olarak isimlendirilir. Bu iki bileeni tane bykl olarak birbirinden ayrmak iin kullanlan kriter 4 mm boyutudur. 4 mm den iri boyuttaki tanelerden oluan ksma kaba agrega, 4 mm den kk boyuttaki ksma ince agrega denir .[3] Beton hacminin % 60-80'ini agrega bileeni meydana getirdii iin, seiminde titizlik gsterilmesi gerekmektedir. Agrega, gereken mukavemete sahip olmal ve d etkenlere dayanabilmelidir. Agregann fiziki ve mekanik zellikleri istenilen artlar karlayabilecek nitelikte olmaldr. Anmaya maruz kalacak bir betonun agregas yeterli anma mukavemetine sahip olmaldr. Don yapan klimlerde kullanlacak betonun agregas ise dayankllk bakmndan don etkisi iin konmu olan standartlar karlama! id ir .[4] Agrega bileeninin uygun bir tane boyu dalm (granlometri) gstermesi ok nemlidir, tyi br granlometriye sahip agrega iindeki hava boluu, daha az olacaktr. Dolays ile, younluu da artacaktr. Bu ekilde, toplam beton hacmi iinde imento-su harc daha ekonomik olarak kullanlabilir ve beton istenilen yere kolaylkla, kalitesi bozulmadan yerletirilebilir.

70

Betonun sktrlmasndaki kolaylk veya zorluuna ileneblirlik denir. Segregasyon" diye tabir edilen husus betonda agrega ile harcn aynmasdr. Ar olan agrega aa ksmda kalrken ince har ve su betonun st ksmnda toplanr. Dolays ile arzu edilen dayanklla eriilemez. Betonda agrega kullanlmasnn salad teknik zelliklerin banda; sertleen betonun "hacim deiikliini" nlemesi veya azaltmas, sertlemi betonun "anmaya kar" daya nmn artrmas, evre etkilerine kar "dayanklln" artrmas ve kendi dayanm gCnn ykseklii nedeniyle betonun tamakta olduu yklere kar gerekli "dayanm" sala yabilmesi gelir. erisinde agrega bulunmayan bir sisteme gre ok daha az hacim deiiklii (bzlme) gsterir. Yani, imento hamurunun zamanla kurumas nedeniyle yapaca bzlme ve meydana gelebilecek atlamalar agrega tarafndan belirli bir lde engellenmi veya snrlandrlm olur. [5] 2.1. Agrega eitleri ve zellikleri Agrega (Kum-akl) : Doal, yapay veya her iki cins youn mineral malzemesinin genellikle 100 mm'ye kadar eitli byklklerdeki krlmam ve/veya krlm tanelerinin bir yndr. Aada agrega eitleri ve zellikleri hakknda temel tanmlar verilmektedir : Doal agrega : Doal ta agrega; teraslardan, nehirlerden, denizlerden; gllerden ve ta ocaklarndan elde edilen krlm veya krlmam agregadr. Yapay Agrega: Yksek frn cruf ta, izabe crufu veya yksek frn cruf kumu gibi sanayi rn olan krlm veya krlmam agregadr. (Yapay ta veya Yapay kum da denir.) ri Agrega : 4 mm aklkt kare delikli elek zerinde kalan agregadr. akl : Krlmam tanelerden meydana gelen iri agregadr. Krma Ta: Krlm tanelerden meydana gelen iri agregadr. Kum: Krlmam tanelerden meydana gelen ince agregalardr. Krma Kum: Krlm tanelerden meydana gelen ince agregadr. akln krlmas ile elde edilir., Kark Agrega: nce ve iri agrega karmdr. Doal Kark Agrega (Tuvenan Agrega): Agrega ocandan, krcdan veya sanayiden dorudan doruya elde edilen kark agregadr. Maksimum tane byklnden byk taneleri ayrmak iin elenmi agregalara da doal kark agrega denir. Hazr Kark Agrega : tnce ve iri agregann veya birka tane snfna ayrlm bu agregalann belirli tane dalm (granlometri) salayacak ekilde beton yapm srasnda yerinde birbirine kartrlmas ile meydana gelen agregadr 2.2. deal Agrega Standartlar Agregalar kullanma yeri ve amacna gre , granlometrik bileim, tane ekli, tane dayanm , anma direnci, dona dayankll ve zararl maddeler bakmndan TS 706 standartnm gereklerini yerine getirmelidir. Ayrca, suyun etkisi altnda yumuamamal, dalmamal, imentonun bileenleri ile zararl bileikler meydan getirmemeli ve donatnn korozyona kar korunmasn tehlikeye drmemelidir .[7] Tane Dalm: Agregann tane dalm , granlometri erileri (elek erileri) ve gerektiinde bu erilere bal olarak tayin edilen incelik modl, zgl yzey ve su istek katsaylar ile belirti 1 ir.Beton yapmnda kullanlan agregalara ait tane dalmlar ekil -1 , ekil - 2, ekil -3, ekil4 de verilen deerlere uygun olmaldr

71

Tane ekli : Agrega tanelerinin ekli, olabildii kadar kresel ve kbik olmaldr. Tanenin en byk boyutunun en kk boyutuna oran 3 'den byk olan tanelere ekilce kusurlu taneler denir. ekilce kusurlu taneler (yass veya uzun taneler) oran, 8 mm'nin zerindeki agregalarda arlka % 50'den ok olmamaldr. Tane Dayanm: Agrega taneleri, istenen zellikli bir betonun yapmna elverili olacak kadar dayankl olmaldr. Bu zellik, doal olarak olumu kum ve aklda veya bunlardan krlarak elde edilen agregalarda, doada uradklar ayklanma olay ile salanmaktadr. Betonun yapmnda kullanlacak agregalar iin % 30 'dan, dier agregalar iin arlka %45 'den az kayp bulunmu ise agrega yeterli olarak kabul edilir. Dona Dayankllk : Bir agregann dona dayankll ngrlen kullanma amac iin yeterli olmaldr. Doal olarak olumu kum ve akl veya bunlardan krlarak elde edilen agregalar, doada uradktan ayklanma olay dolaysyla ounlukla ok az miktarda dona duyarl taneleri ierirler. Srekli donma ve znme olmayan yrelerde bu zellik aranmaz. Zararl Maddeler: Betonun prizine (katlamasna) veya sertlemesine zarar veren, betonun dayanmn veya doluluunu (kompositesin) azaltan, paralanmasna neden olan veya donatnn korozyona kar korunmasn tehlikeye dren maddelerdir. Dal ve miktarlarna bal olarak zararl etkiyen maddeler unlardr. Ykanabilir maddeler, organik kkenli maddeler, sertlemeye zarar veren maddeler, baz kkrtl bileikler, yumuayan, ien ve hacmi artran maddeler, klorrler gibi korozyona sebep olan maddeler v mikalar. Ykanabilir Maddeler: Ykanabilir maddeler, agregada ince halde dalm veya topak halinde veya agrega tanelerine yapk olarak bulunabilir. Bu maddeler genellikle kil, silt ve ok ince ta unudur. Organik Kkenli Maddeler: Humustu ve dier organik maddeler ince dalm halde ken betonun sertlemesine zarar verebilirler. Taneli halde bulunduktan zaman renk deiimine veya ierek betonun yzeyinde patlamalara neden olabilirler. Sertlemeye Zarar Veren Maddeler: Kkrtl Bileikler : Kkrtt bileikler cinslerine, agrega iindeki miktarlarna ve yapnn iinde bulunduu ortam koullarna bal olarak, betonda zararl deiikliklere neden olabilirler. Burada kkrtl bileiin cinsi ve dal nemlidir, rnein iyi sktrlmam betonlarda, hava akm ve rutubet vastasyla oksitlenen slfrler ve slfatlar (alkali slfatlar jibs, anhidrit gibi) zararl olabilir. Slfatlar betondaki kire ve alminyum bileikleri ile reaksiyona girerler ve zamanla byyen kristaller meydana getirerek betonun paralanmasna neden olurlar. elie Zarar Veren Maddeler: Donatl betonda kullanlacak agregalarda, donatnn korozyona kar korunmasn tehlikeye sokan, rnein Nitratlar, Halojenrler (florr hari) gibi tuzlar zararl miktarda bulunmamaldr. n gerilmeli beton iin kullanlacak agregalarda, suda znen klorrler, klor olarak hesaplandnda arlka %0,2'den fazla bulunmamaldr. (TS706) Tablo l"de beton kumlar ve iri agregalar iin yukanda tanmlanan standart deerler verilmektedir. Alkali Agrega Reaktivitesinc Neden Olan Faktrler : Belirli kkenli agregalar, reaksiyon yapabilen silisten oluan bileenleri ierebilirler. Bu cins bileenler, betonun boluk suyunda znen alkali hidroksit ile kuvvetli kimyasal reaksiyona girerler ve* nce berrak ve yksek konsantrasyonlu sonra yksek viskoziteli alkali silikat zeltisini meydana getirirler. Agregann alkaliye duyarl bileenlerinin cins ve miktanna, tane bykl ve dalna, betonun boluunda bulunan zeltideki alkalihidroksit miktarna ve sertlemi betonun evre koullarna baldr. Bu nedenle alkaliye duyarl tanelerin tek bana deerlendirilmesi yeterli deildir. Betondaki alkali reaksiyonu nce normal koullar altnda sertlemi olan betonda zamanla yzeye yakn bulunan alkaliye duyarl agrega tanelerinin

72

ayrmasna, kabarmasna veya betondan paralarn kopmasna, atlaklara ve ar halde betonun paralanmasna neden olur. Tablo 1. Beton Kumlan ve ri Agrega Standartlar STANDARTLAR KUM Min. 1350 kg/m3 Gevek Birim Arlk (TS3529) zgl Arlk (TS3529) Deniz Hayvan Kabuu erii Organik Madde (TS3673) Min. 2550 kg/m3 Kompositemn 0,49 deerinden kk olmas durumunda uygundur Sodyum hidroksit zeltisinde 24 saat tu-tulan numunenin rengi standart referans zeltisi ren ginde veya daha ak renkte olmaldr keltme deneyi so nunda amurlu madde miktan hacimce % 5' den kk olmal. Max. % 2 Standart Na2S04 zeltisi ile yaplan dona dayankllk deneyinde agrlk kayb en ok %15 olmal. imentoda edeer alkali oksit deeri %0,6' dan bykse kumda, al kaliye duyarl taneler agrhka %0,5'den az ol mal.

R AGREGA Mn. 1250kg/m3 Min. 2600 kg/ m3 " Sodyum hidroksit zeltisinde 24 saat tutulan numunenin rengi , stan dart referans zeltisi ren ginde veya daha ak renkte olmaldr. 63 um 'den daha ince kil, silt veya taunu gibi malzemelerin miktar, y kama deneyine gre %1,5 deerini amamal. Max. % 2 Standart Na2S04 zeltisi ile yaplan dona dayankllk deneyinde arlk kayb en ok %I5 olmal.

amurlu Madde Miktar (TS3527)

Su Emme Miktar (TS3S26) Dona Dayankllk

Alkaliye Duyarl Taneler

Biimsiz tane miktar: (TS3814)

Max amamal.

%40'[

Anma miktan:

Bilyal tamburda yap lan anma deneyi sonun da tayn edilen malzeme kayb 500 devir sonunda en ok %45 olmal.

Ayrca agregalar iinde kmr arlka en ok %I ve su alnca ien rabakalaan maddeler arlka en ok %0,25 olmaldr. Deneyle saptanan yumuak taneler ise arlka en ok % 3 olmaldr. ngeritmeli beton iin kullanlacak iri agregalarda klorUrler, klor olarak hesaplandnda, en ok %0,06 olmaldr .[7,8]

73

Beton Kumlar in Granlometrik Dalm : (TS3530) Beton dkmnde kullanlan kumlar belli bir tane boyutu dalmna sahip olmaldr. Yani, eleme sonunda elekten geen malzeme yzdeleri Tablo 2'ye uygun olmaldr. Ayrca ekil l"de beton kumlan iin granlometrik dalm erisi verilmitir. Tablo 2 : TS Elek Sistemine Gre Beton Kumu granlometrisi. Elek akl (mm) 8 4 2 1 0.50 0.25 Elekten seen malzeme (%) Min Max. 100 95 55 30 15 3 100 100 90 80 45 20

ekil 1. deal Kumun Granlometrik Dalm ri Agregalar in Granlometrik Dalm : (TS3530) ri agrega iinde tane boyutu dalm ok nemlidir Eleme sonunda elekten geen malzeme yzdeleri Tablo 3'e uygun olmaldr. Ayrca ekil 2,3 ve 4"de iri agregalar im granlometrik dalm erileri verilmitir.

74

Tablo 3 : TS elek sistemine gre iri agrega granlometrisi ELEKTEN GEEN MALZEME % Elek gz Akl (mm) 40 31.5 16 8 4 2 Tuvenan akl veya Kark Mcr 100 95 -100 50-70 20-34 0-10 -

I.No. Mcr

II No. Mcr 100 100 60-95 0-15 0-4 -

III No. Mcr 100 100 0-20 0-5 -

Balast

100 100 95 -100 60-90 0-15 0-4

100 0-20 0-10 0-3 -

ekil 2 .1 Nolu Mcr in Granlometri Erisi

75

ekil 3. II Nolu Mcr in Granlometri Erisi

ekil 4.111 Nolu Mcr in Granlometri Erisi 3. STON ISTON firmas 1979 Aralk aynda deneme retimine gemesiyle faaliyetine balamtr. 1980 ylnda stanbul Belediye Bakanl'na bal Asfalt ve Beton Fabrikalan Mdrl bnyesinde, stanbul'un asfalt, alt ve st yap beton elemanlar ve hazr beton retimini karlamak zere Fabrika eflii olarak hizmet veren firma , direkt retim yaparak hizmet veren bal kurulularnn irketlemesi kapsamnda Asfalt ve Beton Fabrikalan da, SFALT A.. ve STON A.. olarak aynimlardr.21.11.1986 tarihinde STON A.. olarak stanbul Ticaret siciline tescil edilen irket, 1987 Haziran aynda fiilen faaliyetine balamtr. 3.1. RNLER VE ORGANZASYONU Kurulu amac, Hazr Beton ve Beton Elemanlar retip satmak olan ston, 1989 ylnda inaat taahht faaliyetlerine balam daha sonra konularn genileterek, mavirlik ve kontrollk, mhendislik hizmetleri, evre hizmetleri, sigortaclk, ahap retim thalat ve ihrac gibi konulan da faaliyet kapsamna almtr. Genel Mdrln bulunduu Kkky Tesisleri ile Kaynarca ve Bayrampaa'da bulunan Fabrikalarda, aada belirtilen rnler retilmektedir.

76

PARKE TALARI : Petek ta. yaprak ta, ay ta, antik ta, kp ta v.b. gibi 24 eit parke ta retilmektedir BORDRLER : Yol bordri, kk ve byk tercihli yol bordrleri, im bordr, refj bordr v.b.gibi, 21 eit bordur retilmektedir. HAZIR BETON : Kalite kontrol laboratuvar destekli hazr beton imalat, KUkky Bayrampaa ve Kaynarca'da ki kurulu beton santrallerinde yaplmaktadr. Yllk ortalama 12.000 m3.hazr beton retilmektedir.

BETON BORU Muhtelif ebatlarda 200-700 mm apnda donatz, 800-2200 mm apnda donatl boru ve buna paralel olarak muhtelif muayene bacalar, koniler, balant paralar v.b.gibi toplam 23 eit beton boru retilmektedir. EHR MOBLYALARI :Tamam kendi zgn dizayn olan, Oturma banklar, ieklikler, meydan emesi, ping pong masas, satran masas, duvar panelleri, saat ve aydnlatma takmlar, it direkleri v.b. 24.02.1996 tarihinde italya 'da "BELITALIA" firmas ile imzalanan patent anlamas sonucu, uluslararas yeni bir izgi lkemiz hizmetine sokularak bu kapsamda, eitli cins ve ebatta ieklikler, oturma banklar, p kutular, p konteyneri gizley i ileri, bisiklet parklar, beton meydan emeleri, dkm zgaral betonarme kanallar, aa dibi zgaralar, aa koruyucular, eitli cins ve ebatlarda snr eleman I an, denge ayarl otobs duraklan v.b. gibi zgn dizaynmz retimlerle birlikte toplam 69 eit ehir mobilyas retilmektedir. PREFABRK YAPI ELEMANLARI GRUBU: u anda 6 eit prefabrik eleman retilmektedir. Piyasaya yeni giren grubun, benzer sektrlerle rekabet edebilmesi iin prefabrikasyonun altyapsn salamlatrarak, teknik ve ekonomik ynden gelimemizi salamak ncelikli hedefimizdir. AHAP RETM ATLYES : Bahe mobilyalar ve Gzel stanbul Projesi kapsamndaki kent mobilyalarnn ahap ksmlarnn tamam ile Genel Mdrln btn ahap mobilya imalatlar yaplmaktadr. Normal bir alma ile ayda 35 m3 kereste ilenmektedir. PROJE GRUBU: Bilgisayar destekli mimari proje almalar,kentsel evre dzenlemesi,ehir mobilyas tasarm v.s. hizmetleri vermektedir. Bugne kadar, SK Kathane ve Kartal Ara Bakm niteleri Projelendirmesi, Halk Ekmek Fabrikalar Projelendirmesi, ETT Garaj kompleksi Projelendirmesi, Gaziosmanpaa Spor Kompleksi projelendirmesi, DO skele ve Terminal Binalar projelendirmesi, Kayseri, Glck, Gebze, Bilecik gibi stanbul dndaki kentlerin meydan, park ve bahe dzenlemesi gibi bir ksmn saydmz projeleri yapmtr. TAAHHT GRUBU: 1989 ylnda balayan mteahhitlik hizmetlerinde bugne kadar. Beyolu stiklal cad. Yol ve Ortak Altyap in.,Taksim meydan Yaya Blgesi dzenleme inaat, Ayazaa 100 Sosyal Konut naat, Gaziosmanpaa Blgesi muhtelif yol ve Ortak Altyap kmal naatlar, Park Otel Ykm, Mezbaha Tesisleri inaat, Eski Galata Kprs Duba yenileme ve Strktel Tadilat ile ar Yapm inaat, Unkapam Atatrk Kprs Duba bakm ve Onarm naat, Muhtelif semtlerde sabit pazar inaatlar, Muhtelif restorasyon inaattan, Gaziosmanpaa Olimpik Yzme Havuzu inaat, IDO Muhtelif Adalar ve muhtelif iskele inaatlar kapsamnda Heybeli, Burgazada, Kmahada, Sanyer, stinye,

77

Beikta, skdar, Bandrma ve Karaky skele inaatlar, ETT Genel Mdrl'ne ait muhtelif iler gibi bir ksm belirtilen inaat ilerini bitirmi olup,Yol Bakm ve Onarm Mdrl stanbul ve Anadolu yakasndaki yollarn bakm, onarm, tretuar, bordr.yol kaplamas, istinad perdesi, Yol Bakm Md. dari binas, beton elemanlar hazrlanmas ileri,Park ve Baheler Mdrl ana arter ve meydanlara kent mobilyas yerletirilmesi ile ss havuzlan yapm ileri JDO muhtelif iskele ve terminal binalar kapsamnda Yalova ilave iskele ve rampa inaat,Kartal ve Cebeci'de Halk Ekmek fab.inaatlanjSK Genel Mdrl'nn muhtelif tesislerinin ve arazilerinin etraflarnn evrilmesi ve evre dzenlemeleri, Kartal ve Kathane'de ki prefeabrik atlye binalar inaat, Kavasba ve mraniye'de sosyal tesis inaatlar, Gebze Belediyesi iin evre dzenlemesi inaatlar gibi bir ksm belirtilen inaat ilerimiz de devam etmektedir. 1994'n ikinci yansndan tibaren eskiyen teknolojinin yenilenmesi program erevesinde de; 1995 ylnda ithal edilen Bir adet Zenith 844 AZ Ta retim Makinas, kalplar ve Yedek paralan ile yurt iinden alman ta ve bz retim makinalan iin alnan makinalar, 10 adet forklift, 7 adet kepe, 1996 ylnda ithal edilen Micron Welding Yryen Bordur Makinas, Form mpiant Ta retim Makinas ve kalplan, Zenith Kalp ve Yedek Paralar, Ridder Ambalaj Makinas, Probst Kaldrma Aparatlar, Grunig Temizlik Makinas, Belltala Patent anlamas, kalp, retim makinalan ve numuneleri ile leasing yoluyla ithal edilen;Zenith kalp.Zenth 912 HB Yryen Bordur Makinas, Zenith Paketleme Makinas, Zubtin Donat Makinas, Zenith 844 AZ Ta retim Makinas, Zenith Otomatik Raf Sistemi ile birlikte, Bz ve ta retimi iin alnan makinalar, Kentsel Mobilya retimi iin alnan makinalar, 9Adet forklift, 2 adet gezer kpr vin, kalplar, dier i makinalan, 1997 ylnda Belltla Firmas ile yaplan patent anlamas erevesinde ithal edilen kalp, retim elemanlar ve numuneleri, Zenith Yryen bordur makinas, kalplar ve yedek paralar, Probst kaldrma aparat ile,2 Gker beton santral, Portal vin, Kentsel Mobilya retimi iin betonyer, Mannesman Cerakal 2 adet,Samsung Forklift 5 adet, Strec film Saran ambalaj mak.3 adet Q1200 mm beton boru makinas hizmete sokulmutur. 1994 ylndan bu yana toplam 6.641.705 USDlik yatrm yaplmtr. STON kuruluundan buyana bir ilki de gerekletirmi, Bellitalia patenti ile rettiimiz kentsel mobilyalarmz iin italya ile ihracat balants yaplm ve ilk etapta ihracatn 23.096 USDlik ksm gereklemitir. Yeni talepler gelmi olup, ihracat balants devam etmektedir. alt saha itibariyle lkemizdeki kurululann banda gelen STON yapt retim eidi ve kalitesi yan sra sektrde kalite ve bilimde nc olmay hedefleyen bir kurulutur. STON bununla da yetinmeyip, beraber alt kurululan kalite ynnden zorlayc bir grevi stlenmitir. Kaliteye nem gsteren irket; ilk ncelikle kalite kontrol laboratuvann gelitirerek uluslararas bir laboratuvar haline getirmeyi ( akreditasyon ) amalamaktadr. Bunda hedef, hem kendi fabrikalanndaki retimi denetlemek, hemde ulusal grev haline getirdii yurdumuzda retilen mamulleri ve malzemeleri uluslararas bir standartta tarafsz olarak kontrol etmektir. Ayrca, kaliteli sistemin kaliteli mamul ve hizmet getireceini bildiinden, tamamen kendi personelinin gnll katlmlanyla ISO 9000 Kalite Gvence Sistem kurma almalar hzla devam etmektedir.

78

Gmrk birliinin lkemize getirecei ykmllklerin en by olan retimde kalitenin neminin farknda olan ISTON nceden tm sanayicilerimize yol gsterip, destek olmak iin var gcyle almaktadr.

4-SONULAR
Batl lkelerde bu yzyln balarnda balanlan hazr beton retimine lkemiz 1980'li yllarn sonlarnda balamtr. Hazr beton Trkiye'ye yaklak 100 yl ge gelmesine ramen byk bir gelime gstermi ve 1995 ylnda 15 milyon m3 hazr beton reti m iitir. Agrega, beton yapmnda imento ve su karmndan oluan balayc madde yardm ile biraraya getirilen, organik olmayan, kum, akl, krmata gibi doal kaynakl veya yksek frn crufu, gerilettirilmi perlit, gen [etirilmi kil gibi yapay kaynakl olan taneli malzemedir. Taze beton birim arlnn yaklak %40'n oluturan agregann fiziksel ve mekanik zellikleri, betonun tm zelliklerine ya dorudan doruya yada dolayl bir biimde etki etmektedir. zellikle betonun dayankllk performansnn sonulannm yap mr boyunca gzlenebilecei de dikkate alnrsa agrega seimini ok daha zenli bir biimde yaplmas zorunluluu ortaya kmaktadr. Hazr beton reticilerinin temel taleplerinden biri olan kaliteli agrega temini giderek byyen bir sorun haline gelmektedir. Trkiye'deki agrega ocaklar hzla gelien hazr beton endstrisinin kalite taleplerine cevap verirken zorlanmaktadr. htiya duyduklar kalitede agregay temin edemeyen hazr beton reticileri artk yeni kaynaklar aramaya hatta kendi agrega ocaklarn ama yoluna gitmektedirler. Hazr beton hammaddeleri iinde denetimi en az yaplabilen hammadde ne yazk ki agregalardr. Bu adan, agregalarda retim kalitesindeki sreklilii salamak byk nem tamaktadr. Bu kriterlerin yerine getirilmesi iin de ncelikle agrega reticilerinin TSE'den belge almaya tevik edilmeleri arttr. KAYNAKLAR [1] AKMAN.,S., 'Beton Teknolojisine Giri' .T.. naat Fakltesi, Yap Malzemeleri ABD, stanbul. [2] ZIIK., G., 'Beton' stanbul niversitesi Mhendislik Fakltesi, naat Mhendislii Blm, 1998, stanbul. [3] CLASON.,N., 'Beton* STFA Yaynlan No : 21,1992, stanbul. [4] ERDOAN., M., istanbul ve Dolaynn Yapay Agrega Potansiyeli' 3. Mhendislik Jeolojisi Sempozyumu, .. Mhendislik Fakltesi, Adana. [S] ERDOAN., T.Y., 'Betonu Oluturan Malzemeler-Agregalar' Trkiye Hazr Beton Birlii Yayn, 1995, stanbul. [6] KOCA.,C, 'Hazr Beton Sektr Asndan Agrega Sektrne Bak' Trkiye Hazr Beton Birlii Yayn, 1996, stanbul. [7] TS 706, TS 3529, TS 3526, TS 3673, TS 3527, TS 3530, TS 3814, TS 635 Standarttan. [8] EYPOLU., R., Trk Standartlarnda Krmata' T Maden Fakltesi, 1995, stanbul.

79