.C.

MLL ETM BAKANLII

MEGEP
(MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN GLENDRLMES PROJES)

NAAT TEKNOLOJS

DUVAR VE ZEMNDE DERZ DOLGU (FUGA)

ANKARA 2007

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller; Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 05.09.2008 tarih ve 186 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr). Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr. Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir. rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler. Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr. Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

NDEKLER
GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. DERZLER TEMZLEME................................................................................................... 3 1.1. Derz Temizlemede Kullanlacak Malzemeler............................................................... 4 1.1.1. Kerpeten................................................................................................................. 4 1.1.2.Ahap Kama ........................................................................................................... 4 1.1.3.Fra ........................................................................................................................ 4 1.1.4. Snger.................................................................................................................... 4 1.1.5. Dizlik ..................................................................................................................... 5 1.1.6. Eldiven ve Maske .................................................................................................. 5 1.2. Derz Temizleme Kurallar ............................................................................................ 5 1.3. Derzlerin Temizlenmesi ................................................................................................ 6 1.3.1. Derzlerin Temizlenmesinde lem Sras............................................................... 6 LME VE DEERLENDRME ...................................................................................... 9 RENME FAALYET2 .................................................................................................. 10 1. FUGA HARCINI HAZIRLAMA ...................................................................................... 10 2.1. Fuga Harc................................................................................................................... 10 2.1.1. Fuga Harc Kvam .............................................................................................. 10 2.1.2. Fuga Harc Miktar .............................................................................................. 11 2.2. Fuga Harcn Hazrlama Kurallar............................................................................... 11 2.3. Fuga Harcn Hazrlamada lem Basamaklar ........................................................... 12 2.4. Fuga Harcnn Hazrlanmas ....................................................................................... 12 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 15 3. DERZ DOLGUSU YAPMA .............................................................................................. 16 3.1. Derz Dolgusu Yapmnda Kullanlan Aralar ve Kullanm artlar ........................... 16 3.1.1. elik Mala ........................................................................................................... 16 3.1.2. Lastik Mala .......................................................................................................... 16 3.1.3. Lastik ekpas ...................................................................................................... 17 3.1.4. Sapl Fra............................................................................................................ 17 3.1.5. Snger ve Temiz Bez........................................................................................... 17 3.1.6. Plastik Kova......................................................................................................... 17 3.2. Derz Dolgusu Yapma Kurallar .................................................................................. 18 3.3. Derz Dolgu Yapmnda lem Basamaklar ................................................................ 19 3.4. Derz Dolgusunun Yaplmas....................................................................................... 20 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 26 MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 27 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 29 KAYNAKA ......................................................................................................................... 30

AIKLAMALAR AIKLAMALAR
KOD ALAN DAL/MESLEK MODLN ADI MODLN TANIMI SRE N KOUL 582YIM128 naat Teknolojisi Alan Yap Yzey Kaplamacl Duvar Ve Zeminde Derz Dolgu (Fuga) Bu modl, yapda kullanlan kaplama malzemeleri arasna yaplan derz dolgu yapma yeterliini kazandrmak iin hazrlanan bir renme meteryalidir. 40/32(+40/32 uygulama tekrar yaplabilir) Duvara ve Zemine Seramik Karo Kaplama modln baarmak Derz dolgu yaplacak yerin kullan amacna gre en uygun fuga eidinin seimi ve uygulama yntem ve tekniklerini renmek. Genel Ama Gerekli ortam salandnda duvar ve zeminde derz dolgusunu kuralna uygun olarak yapabileceksiniz. Amalar: MODLN AMACI 1. Derz boluklarn temizleyebileceksiniz. 2. Derz dolgu (fuga) harcn kuralna uygun olarak hazrlayabileceksiniz. 3. Derz dolgusunu kuralna uygun olarak yapabileceksiniz. ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI Kerpeten, ahap kama, metal ulu kama, fra, elektrikli sprge, snger, dizlik, eldiven, klandrlm ve havalandrma koullar salanm atlye. Modl ierisinde yer alan her renme faaliyetinden sonra test, boluk doldurma ve doru yanl eklinde verilen lme aralaryla kazandnz bilgileri lerek deerlendirebileceksiniz.

YETERLK

LME VE DEERLENDRME

ii

GR GR
Sevgili renci, Bu modln sizlere kazandracak olduu bilgi ve beceriler sayesinde her trl duvar ve deme kaplama malzemesinde derz dolgu yapabileceksiniz. Ayrca derz dolgu yapmnda kullanlan el aletlerini tanyacaksnz. En uygun derz dolgu yapma becerisini reneceksiniz. Gnmzde inaat alanndaki hzl teknolojik ilerleme ok eitli inaat malzemesinin retimine imkn vermektedir. Bu teknolojik ilerleme derz dolgu malzeme eidini de artrmaktadr. Daha kaliteli, daha dayankl, daha uzun mrl ve estetik grnml derz dolgu fugalar retilmektedir. zellikle i ve d meknlarda duvar ve deme kaplama malzemelerinin derz dolgusunda kullanlan fuga, vazgeilmez bir dolgu aracdr. Estetik grnm artrmas, kaplama malzemesinin mrn uzatmas fugann zelliklerinden bazlardr. naat malzemelerinin kulanm mrn azaltan su ve rutubete kar itici bir zellie sahiptir. imento esasl bir zellie sahip olan fuga, duvar ve deme kaplama yapmnn en son iiliini oluturur. Bu zelliinden dolay, kaplama malzemesinin rengine uygun bir fuga renginin seimi ve iiliinin kaliteli olmas gerekmektedir. Derz dolgu yapm ile ilgili btn sorularn cevabn bu kitapkta bulabileceksiniz. Mesleki yaantnzda baarlar dilerim.

RENME FAALYET1 RENME FAALYET1

AMA
Uygun ortam salandnda derz boluklarn temizleyebileceksiniz

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlardr: Derz dolgu malzemesinin (fuga) teknik zelliklerini, uygulama aralarn tanmak iin internet ortamnda belirli firmalarn internet sayfalarnda aratrma yapnz. Derz dolgu ilemine balamadan nce alnmas gereken tedbirleri aratrnz. Aratma ilemleri iin derz dolgu malzemesi ve bu ilerde kulanlan ara gereleri satan maazalar gezerek bilgi toplaynz. evrenizde bu ilerle uraan insanlardan uygulama teknikleri hakknda bilgi alnz ve aratrmalarnz rapor haline getirerek snfta arkadalarnzla paylanz.

1. DERZLER TEMZLEME
Derz, iki malzeme arasnda kalan boluktur. Seramik karo kaplama malzemeleri ebatlarna ve meknn kullanm amacna ve fiziksel durumuna gre kesinlikle derzli olarak denmelidir. nk zaman ierisinde s farkllklar karsnda seramik karolarn hacimlerinde deimeler (byme-klme) olur. Seramik karolarn, hacimlerindeki bu deiimleri zararsz olarak atlatabilmeleri iin (rahat hareket edebilmeleri) komusu bulunan dier seramiklerle arasnda makul bir boluk (derz) bulunmaldr. Ayrca yapsal hareketlere ve hareketli yklere (insan, eya, alan makine) kar seramiklerin deformasyona uramamas iin derzli denmesi arttr. Seramik kaplama malzemelerinin deformasyona uramamas iin derzli olarak denmesi her zaman yeterli deildir. Kaplama derzlerinin ne tr bir malzeme ile doldurulduu ve uygulamann nasl gerekletirildii de ok nemlidir. ayet derz boluklar fleks (esnek) olmayan beyaz imento veya al gibi sert malzemeler ile doldurulur ise bu durum kaplamadaki seramik karolar zerinde derzsiz denmi gibi etki yapacaktr. nk beyaz imento (veya gri imento) veya al sert ve krlgan malzemelerdir. Dolaysyla seramikler arasna bu niteliklere sahip sert bir malzeme koymakla derzsiz deme arasnda hi fark olmayacaktr. Sonu olarak kaplamada braklan derzler, derz dolgu malzemelerinin en uygun olanyla doldurulmaldr.

1.1. Derz Temizlemede Kullanlacak Malzemeler

Derz boluklarn temizlemede kullanlan aralar, ilem srasna gre gerekli olan yerlerde ve i gvenliini n planda tutarak dikkatli kullanmalyz. Derz temizleme ileminde kullanlan aralar, derz dolgunun yaplaca duvara veya zemine gre deimekle birlikte aada isimleri belirtilen malzemelerdir.

1.1.1. Kerpeten
Seramik kaplamalarda derzlerin geniliinin her yerde ayn olabilmesi iin kullanlan derz ubuklarn skmek iin kullanlr.

1.1.2.Ahap Kama
Kaplamas bitmi yzeylerdeki derz aralarnn geniliine uygun ahaptan yaplm derz boluu temizleme malzemesidir.

Resim 1.1: Ahap kama ve kerpeten

1.1.3.Fra
Derz boluklarndaki fazlalklar alndktan sonra derzlerin tozdan arndrlmas ve i bitiminde malzemelerin temizlenmesi iin kullanlr.

1.1.4. Snger
Gerektiinde rahat bir alma iin derz aralarndan kan har kalntlarn temizlemek iin kullanlr.

Resim 1.2: Fra ve snger

1.1.5. Dizlik
zellikle seramik yer kaplamas yaplrken kme esnasnda dizlerin tahri olmamas iin kullanlr.

1.1.6. Eldiven ve Maske

Resim 1.3: Dizlik, maske ve eldiven

1.2. Derz Temizleme Kurallar

Derz doldurma ilemine balamadan nce kaliteli bir iilik ve salamlk iin gerekli temizliklerin yaplmas gerekmektedir. Genel olarak derz dolgu (fuga) ilemine balamadan nce derz boluklarnn temizlenmesinde u kurallara uyulmas gerekmektedir; Gerekli i gvenliini salanmal, alma ortam yeterince aydnlatlmal, Kaplama yaplm yzeyin derz dolgu ilemine hazr olduundan emin olunmal, Gerekiyorsa yapmann tam salanmas iin bir mddet daha beklenmeli, evrede bulunan ar har kalnts ve gereksiz olan ara gere ve malzemeler ortamdan uzaklatrlmal, Derz boluklar temizlenirken metal temizleyiciler (spatula, mala, ivi vb.) kullanlmamal, Seramik karoyu izmeyecek aletler (ahap kama, plastik kama, fra vb.) seilmeli, Kerpeten kullanarak derz ubuklar, fazla zorlamadan karlmal, Ahap kama kullanlrken kama ucunun derz boluuna uygun olduunu kontrol edilmeli, Snger ve fra kullanlrken bu malzemelerin ar derecede slak olmasndan saknlmal, Snger zerinde biriken har kalntlar ve dier engel tekil edecek malzeme artklar sk sk temizlenmeli, Fra ile temizlik esnasnda frann kllarnn derzler arasna girdiinden emin olunmal, Derz doldurma ileminde kullanlacak malzemeler, ie balanmadan nce temizlenerek hazr duruma getirilmelidir.

1.3. Derzlerin Temizlenmesi

imento harc ve yaptrma harc ile yaplan kaplamalarda, hem dekoratif amal hem de kaplamann uzun mrl olmas iin derz yaplmaldr. Yaplan derzlerin doldurulmadan, derz dolgusunun gzel grnmesi ve uzun mrl olmas asndan derzlerin ok iyi temizlenmesi gerekir. Har paralarnn temizlenmesi ve derzlerin yeterli derinlikte olmasn salamak iin sivriltilmi ahap veya plastik kamalar kullanlmaldr. Metal temizleyiciler kullanlmamaldr. Fayanslarn ve derzlerin temizlenmesi iin nemli bez veya nemli sngerler kullanlr.

1.3.1. Derzlerin Temizlenmesinde lem Sras

Kaplamas bitmi yzeylerde derzler arasndaki derz talar kerpeten yardmyla seramikler oynatlmadan karlr. Ucu derz aralarna gre ayarlanm, ar sivri olmayan ahap veya plastik kamalarla derz derinlii fazlalatrlmadan yukardan aaya ve soldan saa hareketlerle derz aralar temizlenir. Her temizleme hareketinden sonra nemli bir snger ile derz aralarndan kan kalntlar silinerek temizlenir. Kama ileminden sonra plastik fra ile kllar derzlerin arasna tam girecek ekilde toz ve ufak paralar temizlenir Son ilem olarak tekrar temiz nemli bir snger ile kaplanacak yzey tamamen temizlenir.

Resim 1.4: Derzlerin duvarda kerpeten, snger, kama ve fra ile temizlenmesi

Duvarda ve yerde seramik karo kaplamalarnda derz temizleme ilemleri ve derz temizleme malzemeleri ayndr. Zeminlerde, zellikle de insan aknn fazla olduu yerlerde dikkat edilmesi gereken uygun derz boluklarnn uygun fugayla doldurulmasdr.

Resim 1.5: Derzlerin zeminde kerpeten, snger, kama ve fra ile temizlenmesi

UYGULAMALI TEST
Yaptnz uygulamay aadaki lme aracna gre deerlendiriniz. Deerlendirme sonucunda eksik olduunuz konular tamamlaynz. Gerekleme dzeyine gre EVET HAYIR seeneklerinden uygun olan kutuua iaretleyiniz. Deerlendirme ltleri Derzleri Temizleme 1 Salk ve gvenlik nlemlerini aldnz m? 2 Derz temizlemede kullanlacak malzeme, ara gereci rendiniz mi? Evet Hayr

3 Derz temizleme kurallarn rendiniz mi? 4 Derz ubuklarn kerpeten yardmyla kardnz m? 5 Derz aralarn ahap veya plastik kama ile temizlediniz mi? 6 Derz aralarn snger ile temizlediniz mi? 7 Fra ile temizleme yaparken fra kllarnn derz aralarna tam girmesini saladnz m?

8 Son olarak kaplama yzetini temiz snger ile temizlediniz mi?

DEERLENDRME aretleme sonucunda eksik olduunuzu tespit ettiiniz konular tekrar ederek eksiklerinizi tamamlaynz.

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgiler kazandnz aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz. Aada verilen sorularda doru olduunu dndnz bir seenei iaretleyiniz. LME SORULARI ( OKTAN SEMEL ) 1. Aadakilerden hangisi derz aralarn temizlemek iin kullanlan alet ve malzemelerden deildir? A) Kerpeten B) Krek C) Snger D) Fra Aadakilerden hangisi ile derz boluklar temizlenmemelidir? A) Snger B) Fra C) Ahap kama D) ivi Aadakilerden hangisi dorudur? A) Derz aralar dorudan su ile temizlenmelidir. B) Derz aralar asitli temizleyicilerle temizlenmelidir. C) Derz aralar ahap veya plastik kamalar ile temizlenmelidir. D) Derz aralar temizlenmemelidir. Aadakilerden hangisi yanltr? A) Derz aralar metal kamalar ile temizlenmelidir. B) Derz aralar ahap veya plastik kamalar ile temizlenmelidir. C) Derz aralarna frca kllar girmelidir. D) Ar nemli veya slak snger kullanlmamaldr.

2.

3.

4.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Cevabnda tereddt yaadnz sorunlarla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

RENME FAALYET2 RENME FAALYET2

AMA
Derz dolgu (fuga) harcn kuralna uygun olarak hazrlayabileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlar olmaldr: nternet ortamnda ve piyasada derz dolgu malzemesi (fuga) uygulama tekniklerini aratrnz. nternet ortamnda ve malzeme satlan yerlerde derz dolgu malzemesi (fuga) zelliklerini aratrnz. nternet ortamnda, malzeme sat noktalar ve seramik kaplama ustalarndan derz dolgu malzemesi (fuga) zelliklerini aratrnz ve sonularn snfta arkadalarnzla paylanz.

1. FUGA HARCINI HAZIRLAMA

2.1. Fuga Harc
Fuga; imento esasl, rn performansn, ilenebilirliini, atlama direncini ve renk kalcln artrc kimyasal katklar ieren, tek bileenli ve przsz yzey salayan derz dolgu malzemesidir. Islak hacimler iin, antibakteriyel, scak-souk iklimler iin olan eitleri mevcuttur.

2.1.1. Fuga Harc Kvam

Kaplamas tamamlanm yzeye uygulanacak derz dolgu (fuga) harcnn kvam ncelikle ilenebilir olmaldr. Derz aralarn tam doldurmas gereken bu kvamn ne ok akkan ne de ok sert olmas istenir. Plastik kvam dediimiz boza kvam en uygun kvamdr. Harc hazrlanrken kullanlacak su miktar derz dolgu malzemesi ambalajlar zerinde yazmaktadr.

10

Resim 2.1: Derz dolgu (fuga) harc kvam

2.1.2. Fuga Harc Miktar

Hazrlanan derz dolgu (fuga) harc en fazla bir saat ierisinde tketilmelidir. Bir saatten fazla bekletilen dolgu harc zelliini kaybeceinden bir daha kullanlmamaldr. Bundan dolay, harc hazrlamaya balamadan nce ncelikle ne kadar i ve buna bal olarak ne kadar har yaplacana karar verilmelidir.

2.2. Fuga Harcn Hazrlama Kurallar

Derz dolgu (fuga) harcn hazrlarken uyulmas gereken kurallar aada belirtilmitir Gerekli i gvenlii salanmal, Eldiven ve maske kullanlmal, alma ortam yeterli derecede aydnlatlmal, Derz dolgu harc hazrlanacak malzemeler nceden temizlenmeli, Derz dolgu malzemesinin ambalaj zerinde yazan su / karm oranna uyulmal ve iilebilir nitelikte su kullanlmal, nce karm suyu, sonra derz dolgu malzemesi suyun zerine serpilerek konulmal, Mala ile kartrma ilemine balanmal, daha sonra mekanik kartrc ile plastik kvama getirilmeli, Uygun ve devirli mekanik kartrc kullanlmal, Yaplacak iin byklne ve sresine gre derz dolgu harc hazrlanmal, Gereinden fazla har hazrlanmamal ve hazrlanan harc bir saat iinde tketilmeli, Dolgu ileminden sonra kaplama yzeyi ve evresi temizlenmelidir.

11

2.3. Fuga Harcn Hazrlamada lem Basamaklar

Fuga harc hazrlama ilemi aada belirtilen ilem basamaklar sras ile uygulanmaldr. Gerekli i gvenliini salanr. zellikle epoksi ve imento bazl malzemelerle alrken eldiven ve maske kullanlr. alma ortamn yeterli derecede aydnlatlr. Derz dolgu harc hazrlanacak har teknesi veya leende bulunan eski har kalntlarn temizlenir Kaplama yaplacak yzeydeki seramik karolarn salaml kontrol edilir. Leen veya har teknesi ierisine iilebilir nitelikte ve belirtilen oranda su konulur. Karm suyuna malzeme, serpilerek konulur. Mala ile kartrlarak tozun su ile karm salanr. Uygun kartrc u ve devirli bir matkap ile kartrlr. Hazrlanan har uygulamaya balamadan nce ortamn scaklk ve nem durumuna gre 5 -10 dakika bekletilir. Bu srenin sonunda har tekrar mala yardm ile alt kartrlr. st etmek koulu ile

2.4. Fuga Harcnn Hazrlanmas

imento esasl derz dolgu (fuga) malzemelerinin hazrlanma esaslar ayn prensibe dayanr. Har teknesi (plastik veya metal leen) ierisine, bir torba derz dolgu iin ambalaj zerinde yazan miktar kadar ime suyu niteliinde su konur.

Resim 2.2: Kullanlacak ara gereler

Resim 2.3: Karm suyunun konmas

12

Daha sonra su dolu tekne ierisine toz halindeki derz dolgu malzemesi yava yava dklerek (serpitirilerek) mala yardm ile tozun su ile karm (slatma) yaplr. Devri ayarlanabilir bir matkaba, uygun kartrc u taklarak dk devirde, mala ile ilk karm yaplm olan har uygun kvama gelene kadar kartrma ilemi yaplr.

Resim 2.4: Harcn slatlmas

Resim 2.5: Harcn kartrlmas

Hazrlanan derz dolgu harc olgunlamas iin ortamn scaklna ve nem dzeyine bal olmak kaydyla yaklak 5 il 10 dakika bekletilir. Bu sre sonunda fuga, kullanlmadan nce mala ile tekrar kartrlarak altrlr.

Resim 2.6: Bekletilen harcn altrlmas

imento bazl derz dolgu malzemeleri ile alma scakl +5 C ile +30 C arasndadr. Bu scaklk aralna mutlaka uyulmaldr. Ortam scakl bu dzeyde deilse nlem alnmaldr. Kullanma hazr hale getirilen derz dolgu malzemesi, ortamn scaklna ve nem dzeyine bal olmak kaydyla ortalama 1 saat ierisinde bitirilmelidir. Bu sre ierisinde bitirilebilecek kadar har hazrlanmaldr. Artan har bir baka uygulamada kullanlmamaldr. Fuga normalden ok fazla sulu kvamda yaplmamaldr. nk fuga ierisindeki su zamanla buharlaacak, yerini boluklara brakacaktr. Bu boluklardan zamanla su gemesi veya fugann krlmas, atlamas ve tozumas kanlmaz olacaktr. Ayn ekilde harcn koyu yaplmamas gerekir. nk koyu har derz aralarna tam dolmaz ve grevini yerine getiremez.

13

UYGULAMALI TEST
Yaptnz uygulamay aadaki lme aracna gre deerlendiriniz. Deerlendirme sonucunda eksik olduunuz konular tamamlaynz. Gerekleme dzeyine gre EVET HAYIR seeneklerinden uygun olan kutuua iaretleyiniz. Deerlendirme ltleri 1 Salk ve gvenlik nlemlerini aldnz m? 2 Fuga harcn hazrlama kurallarn rendiniz mi? 3 Fuga harc hazrlayacanz tekneyi temizlediniz mi? 4 nce karm suyunu sonra malzemeyi koydunuz mu? 5 Mala ile kartrarak tozun su ile karmasn saladnz m? 6 Uygun kartrc u ve devirli bir matkap ile kartrdnz m? 7 Fuga harcn 5 10 dakika dinlendirdiniz mi? 8 Dinlendirme sresi sonunda mala ile harc altrdnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME aretleme sonucunda eksik olduunuzu tespit ettiiniz konular tekrar ederek eksiklerinizi tamamlaynz.

14

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgiler kazandnz aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz. Aada verilen sorularda doru olduunu dndnz bir seenei iaretleyiniz. LME SORULARI ( OKTAN SEMEL ) 1. Aadakilerden hangisi olmas gereken fuga harc kvamdr? A) ok sulu B) Plastik kvam C) Az sulu D) Susuz Hazrlanan fuga harc ka saat ierisinde tketilmelidir? A) 1 B) 3 C) 5 D) 7 Aadakilerden hangisi dorudur? A) Fuga harc hazrlarken nce malzeme sonra su konulmaldr. B) Fuga harc bekletilmeden derhal kullanlmaldr. C) Fuga harc hazrlarken nce karm suyu sonra malzeme konmaldr. D) Fuga harc hazrlarken ortam scakl +5 C nin altnda olmaldr. Aadakilerden hangisi yanltr? A) Fuga harc hazrlandktan sonra 5 10 dakika bekletilmelidir. B) Fuga harcnn karmnda devirli matkap kullanlr. C) Fuga harc plastik kvamda olmaldr. D) Fuga harcna kire katlmaldr.

2.

3.

4.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Cevabnda tereddt yaadnz sorunlarla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

15

RENME FAALYET3 RENME FAALYET3

AMA
Derz dolgusunu kuralna uygun olarak yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Bu faaliyet ncesinde yapmanz gereken ncelikli aratrmalar unlar olmaldr: nternet ortamnda veya yap marketlerde derz dolgu malzemesi hakknda bilgi alnz evrenizdeki yap inaatlarn gezerek derz dolgu uygulamalarn yerinde grnz. Yeni kan derz dolgu malzemelerini aratrarak snfta arkadalarnzla tartnz.

3. DERZ DOLGUSU YAPMA

3.1. Derz Dolgusu Yapmnda Kullanlan Aralar ve Kullanm artlar
Derz dolgusu yapmada kullanlan aralar ilem srasna gre gerekli olan yerlerde ve i gvenlii n planda tutarak dikkatli olarak kullanmalyz. Derz dolgusu ileminde kullanlan aralar, derz dolgunun yaplaca duvara veya zemine gre deimekle birlikte aada isimleri belirtilen malzemelerdir.

3.1.1. elik Mala

Gerektiinde derz dolgu harcnn kartrlmasnda ve gerektii yerlere derz dolgu harc koymak iin kullanlr.

3.1.2. Lastik Mala

Seramik karolarn derz aralarna derz dolgu malzemesinin doldurulmasnda kullanlr. Lastik ksmnn, kullanlacak derz dolgu malzemesinin eidine gre yumaktan serte doru gider derecede ekilleri vardr.

16

Resim 3.1: elik mala

Resim 3.2: Lastik mala

3.1.3. Lastik ekpas

Zemine seramik karo deme ileminde derz dolgu malzemesinin yaylmas iin kullanlr.

3.1.4. Sapl Fra

Derz dolgu ileminden sonra derz aralarna koruyucu solsyon uygulamak ve genel temizlik iin kullanlr.

Resim 3.3: ekpas

Resim 3.4: Sapl fra

3.1.5. Snger ve Temiz Bez

Gerektii yerde derz boluklarn nemlendirmek, derz aralarn temizlemek ve derz dolgu ileminden sonra yzeyi temizlemek iin kullanlr.

3.1.6. Plastik Kova

Temizlik ilerinde kullanlacak snger ve bezin temizlenmesinde kullanlr.

17

Resim 3.5: Bez

Resim 3.6: Plastik kova

Derz dolgu uygulamasna balanmadan nce kullanlacak ara ve gerecin temiz olmasna nem gsteriniz.

3.2. Derz Dolgusu Yapma Kurallar

Derz dolgu uygulamas yaplrken hem estetik hem de yapnn salaml asndan uyulmas gereken baz temel kurallar vardr. Bunlar; Gerekli i gvenlii salanmal, Eldiven ve maske kullanlmal, alma ortam yeterli derecede aydnlatlmal, Derz dolgu uygulamas yaplacak malzeme ara ve gereler temizlenmeli, Ortam ve kaplama yzeyi koullarnn derz dolgusu ilemi yaplacak durumda olup olmad kontrol edilmeli, deil ise nlem alnmal, Seramik karoyu izmeyecek aletler seilmeli, Derz boluklar beyaz imento, al, tutkal vb. malzemelerle doldurulmamal, Beyaz fugalar renklendirmek iin ierisine toz boya, yal ve plastik boya asla katlmamal, Derz dolgu malzemesi, kaplama yzeyinde apraz hareketler yaplarak derz aralar doldurulmal, Lastik mala ile bir derz boluu zerinden birden fazla geilmeli, 2 3 metrekarelik alanlarda derz doldurma ilemi bittikten sonra nemli bir sngerle silinmeli, Uygulama sonunda yzey kuru ve temiz bir bezle silinmelidir.

18

ekil 3.1: Derz dolgu rnekleri

3.3. Derz Dolgu Yapmnda lem Basamaklar

Salkl bir delz dolgusu yaplabilmesi iin izlenecek ilem basamaklar unlardr; Gerekli i gvenlii salanr. zellikle epoksi ve imento bazl malzemelerle alrken eldiven ve maske kullanlr. alma ortam yeterli derecede aydnlatlr. Derz dolgu harc hazrlanacak har teknesi veya leende bulunan eski har kalntlar temizlenir. Ortam ve kaplama yzeyi koullarnn derz dolgusu ilemi yaplacak durumda olup olmad kontrol edilir. Dinlendirilen derz dolgu malzemesi mala ile tekrar kartrlarak altrlr. Boza (plastik kvam) kvamnda hazrlanan malzeme, lastik mala ile yzeyde apraz hareketler yaplarak derz aralar doldurulur. Doldurma ilemi srasnda fazla fugalar lastik mala ile syrlr. Derz boluklar zerinden birka defa geilir. 2 3 metrekarede bir dolgu yaplm yzey nemli snger ile silinir. Bir mddet sonra snger ile silinen yzeyde uuk bir renk tabakas oluacaktr. Bu uukluu ortadan kaldrmak iin temizlenmi nemli snger ile tekrar silinir. Derz dolgu ilemi bittikten sonra temiz ve kuru bir bezle son silme ilemi yaplr. Silme ileminden sonra derz geniliine uygun ahap bir kama ile derzlere oluklandrma yaplarak uniform bir grnt elde edilir. Son olarak yzeye yzey koruyucu srlr.

19

3.4. Derz Dolgusunun Yaplmas

Derz boluklarnn derz dolgu malzemeleriyle doldurulmasnn sebebi, seramik karolarn s farkllklar ve yapsal hareketler karsnda rahat hareket edebilmelerini salamak, dekoratif ve estetik bir grnm elde etmek, kaplamann mukavemetini artrmak, derz boluklarna istenmeyen malzemelerin (kir, toz, haere, su vb.) dolmasn engellemek ve derzlerin uzun mrl olmasn salamak olarak sralayabiliriz. Yaplacak ilemin temiz, salam ve kalc olmas iin de duvarda en erken 8 saat, zeminde en erken 24 saat sonra derz dolgu ilemine geilir. Derz dolgu ilemine geilmeden nce ortam ve zemin koullarnn derz dolgusu ilemi yaplabilecek durumda olup olmad kontrol edilir. Deilse nlem alnr. rnein kaplama yaplacak mahal nceden stlabilir. Salkl bir doldurma ilemi salanabilmesi iin derz aralklar temizlenir. Bu temizleme ileminde sert ulu metal temizleyiciler kullanlmamal ve derzler derinletirilmemelidir. Dolgu ilemine balamadan nce kaplamadaki tm derz ubuklar yerlerinden kartlmaldr. Baz durumlarda derz ubuklar, stten bastrlarak derzin iine gmlr ve zeri fuga ile doldurulur. Bu ok yanl bir uygulamadr. Derz arasnda kalan derz ubuu, bulunduu yerde zayf bir tabaka ve boluklu bir hacim meydana getirir. Zamanla o noktalarda kopmalar ve ieklenmelerin olumas da kanlmaz olur.

Resim 3.7: Duvarda derz ubuklar

Duvarda iin boza (palstik kvam) kvamnda hazrlanan har, lastik mala ile yzeyde apraz hareketler yaplarak derz aralar doldurulur. Lastik mala ne ok dik ne de ok eik tutulmaldr. En uygun tutma as 45 derecedir. Bu esnada fuga fazlalklar lastik mala ile syrlr. Derz boluklar zerinden bir kere gemek boluklar tam anlamyla dolduramayacandan lastik mala ile derz boluklar zerinden birka defa daha geilir.

20

Resim 3.8: Duvarda derz dolgu uygulamas

Ortamn scaklna ve nemine gre 2-3 metrekarelik alann, lastik mala ile derz doldurma ilemi bittikten sonra, daha fazla ilerlemeden doldurma ilemi biten yzeyler, nemli bir snger ile silinir. zellikle st yzeyi dz olmayan inili kl olan seramiklerin (cam bordr gibi) derz boluklar doldurulurken fuga, seramik yzeyine olabildiince dedirilmemelidir. Aksi takdirde fuga kalntlarnn temizlik esnasnda karlmas zorlar. Silme ileminde ar slak bez veya snger kullanlmamaldr. Kullanlacak silme malzemeleri sk sk temizlenmelidir.

Resim 3.9: Nemli snger ile ilk silme

Bir mddet sonra snger ile silinen yzeylerde uuk bir renk tabakas oluacaktr. Bu uukluu gidermek iin snger temiz suda iyice ykanp skldktan sonra silinen yzeyler bir daha silinmelidir. Son olarak kuru ve temiz bir bezle silme ii yaplr. Bu esnada derz geniliine uygun ahap bir kama ile derzlere oluklandrma yaplarak uniform bir grnt elde edilir. Derz oluklandrma ileminde kullanlacak kamann fazla sivri olmamas ve fazla bastrlmamas gerekir.

21

Resim 3.10: Uuk renk tabakasn tekrar silme ve derzleri oluklandrma

Ayn yntem ile kaplamann geri kalan derzleri de doldurulur. Derz doldurma ilemi bittikten sonra, seramiklerin ve fugalarn kirlenmemesi ve yosun tutmamas iin 24 saat sonra btn yzeylere (seramik+derz) yzey koruyucu srlr. Zeminde derz dolgu ilemi duvarda uygulanan ilemlerden ok farkl deildir. Zeminin durumuna, insan ve eya yklerine, hareket akna gre derz aralklarnn boyutu ve kullanlacak derz dolgu tipinde deiimler olmaktadr. Derzlerin temizlenmesinde uygulanan metotlar duvarlardaki ilemlerle ayndr. Derz dolgu ilemine geilmeden nce ortam ve zemin koullarnn derz dolgusu ilemi yaplabilecek durumda olup olmad kontrol edilir. Deilse nlem alnr. Seramik karolarda oynama, krk, atlak veya herhangi olumsuzluk varsa bunlar derz dolgu ilemine balanmadan halledilmelidir. zellikle d meknlarda, gne nlarna maruz kalan yerlerde derz dolgu ilemine gemeden nce, seramik kenarlar slak sngerle nemlendirilmelidir. Zeminde, boza (palstik kvam) kvamnda hazrlanan har bir elik mala yardmyla kaplama yzeyine alnr. Lastik mala ile yzeyde apraz ve dairesel hareketler yaplarak derz aralar doldurulur. Bu esnada fuga fazlalklar lastik mala ile syrlr. Derz boluklar zerinden bir kere gemek boluklar tam anlamyla dolduramayacandan lastik mala ile derz boluklar zerinden birka defa daha geilir. Derz doldurma ilemi zeminde lastik mala ile yapld gibi lastik ekpas ile de uygulanmaktadr.

Resim 3.11: Harcn yzeye konulmas

Resim 3.12: Lastik malann tutulmas

22

Resim 3.13: Zeminde derz dolgunun yaplmas

Lastik ekpas ile uygulamalarda manevra kabiliyeti daha kolay olduu iin dolgu harc kaplama yzeyine biraz daha fazla konulur. Dairesel ve zikzak hareketlerle derz boluklar zerinden birden fazla geilir.

Resim 3.14: Derz dolgu miktar

Resim 3.15: ekpas ile derz dolgu uygulamas

Ortamn scaklna ve nemine gre 2-3 metrekarelik alann, lastik mala ile derz doldurma ilemi bittikten sonra, daha fazla ilerlemeden doldurma ilemi biten yzeyler, nemli bir snger ile silinir. Silme ileminde kullanlan snger ve bezler ar slak olmamaldr. Bu silme ileminde ortaya kan uuk renk tabakas ilk silme ile giderilir.

23

Resim 3.16: Zemin derz dolgu ileminde ilk silme

Dolgu ilemi bu ilem basama srasnda bitirildikten sonra zemin kuru ve temiz bir bezle son defa silinir. Silme ilemi yaplrken ayn anda derz aralna uygun ahap bir kama ile oluklandrma yaplarak uniform bir grnt elde edilir. Oluklandrma ileminde ahap kamann ucu ok sivri olmamal ve derzlere uygulama yaplrken normalden fazla bastrlmamaldr.

Resim 3.17: Zemin derz dolgu ileminde son silme ve oluklandrma ilemi

Derz doldurma ilemi bittikten sonra, seramiklerin ve fugalarn kirlenmemesi ve yosun tutmamas iin 24 saat sonra btn yzeylere (seramik+derz) fra veya sapl fra ile yzey koruyucu srlr.

Resim 3.18: Koruyucunun fra ve sapl fra ile uygulanmas

24

UYGULAMALI TEST
Yaptnz uygulamay aadaki lme aracna gre deerlendiriniz. Deerlendirme sonucunda eksik olduunuz konular tamamlaynz. Gerekleme dzeyine gre EVET HAYIR seeneklerinden uygun olan kutuua iaretleyiniz. Deerlendirme ltleri 1 Salk ve gvenlik nlemlerini aldnz m? 2 Kullanlan ara gereci rendiniz mi? 3 Derz dolgusu yapma kurallarn okudunuz mu? 4 Uygulamaya balamadan once ara gereci temizlediniz mi? Uygulamaya balamadan nce ortam koullarn gzden geirdiniz mi? Derz dolgu harcn lastik mala ile zikzak yaparak uyguladnz 6 m? Uygulama sonunda oluklandrma ilemi yapp son silmeyi 7 yaptnz m? 5 8 Kaplama yzeyine yzey koruyucu srdnz m? Evet Hayr

DEERLENDRME aretleme sonucunda eksik olduunuzu tespit ettiiniz konular tekrar ederek eksiklerinizi tamamlaynz.

25

LME VE DEERLENDRME LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet kapsamnda hangi bilgiler kazandnz aadaki sorular cevaplayarak belirleyiniz. Aada verilen sorularda doru olduunu dndnz bir seenei iaretleyiniz. 1. Aadakilerden hangisi derz dolgu ileminde kullanlmaz? A) elik mala B) Lastik mala C) ekpas D) ivi Duvarda derz dolgu ilemi kaplamadan ka saat sonra yaplmaldr? A) 8 B) 3 C) 5 D) 2 Aadakilerden hangisi dorudur? A) Derz aralar ncelikle ykanmaldr. B) Derz dolgularn zerinden bir defa gemek yeterlidir. C) Dolgu ileminden 24 saat sonra yzey koruyucu srlr. D) Dolgu ilemi tamamen bittikten sonra ilk silme yaplmaldr. Aadakilerden hangisi yanltr? A) Oluklandrma ivi ile yaplr. B) Son silme ilemi kuru ve temiz bir bezle yaplr. C) Derz dolgularn zerinden bir defa gemek yeterlidir. D) Zeminde dolgu ilemine 24 saat sonra balanr.

2.

3.

4.

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtar ile karlatrnz. Cevabnda tereddt yaadnz sorunlarla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrar inceleyiniz. Tm sorulara doru cevap verdiyseniz dier faaliyete geiniz.

26

MODL DEERLENDRME MODL DEERLENDRME

Soru: Size verilen bir ahap veya metal yzeyde boyama ncesi yzey hazrl ile birlikte tm boyama ilemlerini yapnz. Aadaki performans testi ile modl le kazandnz yeterlilikleri lebilirsiniz UYGULAMALI TEST Dersin ad Ama Konu Duvar ve zemin kaplamalar Derz dolgusu yapma becerilerinin llmesi Derz boluklarn temizleyebilme, derz dolgu harc hazrlayabilme, derz dolgusu yapabilme Balang saati Zaman Biti saati Toplam sre Deerlendirme ltleri 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. gvenlii tedbirlerini aldnz m? Yzey temizleme aralarn hazrladnz m? eldivenini giydiniz mi? Derz temizlemede kullanlacak malzemeleri rendiniz mi? Derz temizleme kurallarn rendiniz mi? Derz ubuklarn kerpeten yardmyla karttnz m? Derz aralarn ahap veya plastik kama ile temizlediniz mi? Derz aralarn snger ile temizlediniz mi? Fra ile temizleme yaparken fra kllarnn derz aralarna tam girmesini saladnz m? Evet Hayr Ad soyad Snf No rencinin

10. Kaplama yzeyini temiz snger ile temizlediniz mi? 11. Fuga harcn hazrlama kurallarn rendiniz mi? 12. Fuga harc hazrlayacanz tekneyi temizlediniz mi?

27

13. nce karm suyunu sonra malzemeyi koydunuz mu? 14. Mala ile kartrlarak tozun su ile karmn saladnz m? 15. Uygun kartrc u ve devirli bir matkap ile kartrdnz m? 16. Fuga harcn 5 10 dakika dinlendirdiniz mi? 17. Dinlendirme sresi sonunda mala ile harc altrdnz m? 18. elik mala ile hazrlanan fugay derz dolgusu yaplacak zemine koydunuz mu? 19. Duvarda lastik mala ile zikzaklar yaparak derzleri doldurdunuz mu? 20. Zeminde lastik ekpas ile zikzaklar yaparak derzleri doldurdunuz mu? 21. Derzleri doldurduktan sonra oluklandrma ilemi yaptnz m? 22. Yzeyin son temizliini yaptnz m? 23. Kullanlan ara ve gereci temizleyip kaldrdnz m? Toplam Evet veya Hayr Saylar

DEERLENDRME Performans testi deerlendirmesi sonucunda eksik olduunuz konular yeniden tekrar ederek eksik bilgilerinizi tamamlaynz. Kendinizi yeterli gryorsanz; bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

28

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI

RENME FAALYET 1N CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 B D C A

RENME FAALYET 2NN CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 B A C D

RENME FAALYET 3N CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4

D A C A

29

KAYNAKA KAYNAKA
SEVN, M, Seramik Yer ve Duvar Karosu Uygulama Teknikleri, Dr.(h.c) brahim Bodur Kaleseramik Eitim, Salk ve Sosyal Yardm Vakf stanbul, 2006. MEK, O, Yap malzemesi II, Gazi niversitesi Teknik Eitim Fakltesi, Ankara, 2000. ZCAN, K, Yap, IX. Bask, Bilim Yaynevi Yaynlar, Ankara, 2002. TS 12846. Seramik Yer ve Duvar Kaplamacs, Trk Standartlar Enstits, Ankara, 2002. www.e-kale.com.tr www.egeseramik.com

30