www.kimyadersim.

com
KARIIMLARIN AYRILMASI 1. Tanecik Boyutu Farkndan Yararlanlarak Gelitirilen Ayrma Yntemleri Ayklama:
Tanecik boyutlar, ekilleri vb. zellikleri farkl olan maddelerin oluturduu heterojen kat-kat karmlarn ayrmada ayklama yntemi kullanlabilir.(pirincin tatan ayklanmas vb.) artlmasnda, ime suyundan demirin uzaklatrlmasnda, atk sularda fosfatlarn uzaklatrlmas vb. ilemlerde ktrme yntemi kullanlr. yntemi karmdaki maddelerin kaynama scaklklarnn farkl olmas temeline dayanr. Damtma ile elde edilen svya destilat denir. Kaynama noktalar birbirine yakn homojen svsv karmlarn basit damtma dzenei ile byk lde saf olarak bileenlerine ayramayz. rnein etil alkol-su karmn basit damtma ile bileenlerine ayrmak zordur. nk etil alkoln kaynama noktas olan 78oCta etil alkol ile birlikte bir miktar su da buharlar. Elde edilen destilat yine etil alkol-su karmdr. Bu tr sv karmlarn bileenlerine daha saf olarak ayrmak iin ayrmsal damtma yntemi uygulanr.

Aktarma (Dekantasyon):
ktrme ileminde oluan kelein tamamen dibe kmesi beklenir. stte kalan sv bulandrlmadan dikkatlice baka bir kaba ayrlmasna aktarma (dekantasyon) denir. Bu ilemde kelein ar, iri taneli ve kristal yapda olmas gerekir.

Eleme:
Kat-kat heterojen karmlarn bileenlerine ayrmak iin tanecik boyutu farkndan yararlanlarak yaplan ilemlerden biridir.

Yzdrme (Flotasyon):
Yzdrme ileminde sudan hafif askda olan kat taneciklerin su yzeyine ykseltilerek uzaklatrlmasdr. Bu yntem zellikle madencilik sektrnde kullanlr. Genelde slfrl cevherlerin ayrtrlmasnda kullanlr. Dnyada yzdrme ilemi zellikle bakr, kurun ve inko cevherlerinin ayrtrlmas srasnda kullanlan bir yntemdir.

Szme:
Katnn sv iinde dalmasyla oluan heterojen karmlar, bileenlerine ayrmak iin szme yntemi uygulanr. Szme yntemi sadece heterojen katsv karmlarn ayrmak iin deil, kat-gaz karmlarn ayrmak iin de kullanlr. rnein, kirli havadaki toz ve duman hava filtreleri ile ayrmak mmkndr.

Diyaliz
Svkat heterojen karmlarda kat szge kdndan geebilecek kadar kk ise szme ile ayrlamayaca iin santrifjleme yaplr. Santrifjleme, merkezcil kuvveti yardmyla szgeten geebilecek byklkteki taneciklerin ktrlmesidir. Santrifjleme ile sonu alnamayan koloidal maddeler iin diyaliz dediimiz yntem kullanlr.

3. znrlk Farkndan Yararlanlarak Gelitirilen Ayrma Yntemleri

Karmda bulunan maddelerden biri zcde znyor, dieri znmyorsa bu yntemi uygulayabiliriz su-tuz gibi iki katdan oluan karmlar bu yntem ile ayrtrlabilir.

Kristallendirme:
Scakln dmesiyle znrl azalan maddeler, dzgn geometrik ekilli kat paralar hlinde ker. Bu olaya kristallenme, belirli geometrik ekle sahip kat paralarna kristal denir. ki veya daha ok maddenin znrlk fark ile ayrlmasna ayrmsal kristallenme denir. Ayrmsal kristallendirme yntemi, znrlkleri scaklkla artan veya azalan iki tuzu ayrmak iin kullanlabilir. rnein KNO3 ve CeSO4 karm, bileenlerine bu yntemle ayrlabilir.

Ayrmsal damtma dzenei AlkolSu gibi homojen sv-sv karmlarn ayrma ilemlerinde kullanlr.

2. Younluk Farkndan Yararlanlarak Gelitirilen Ayrma Yntemleri

rnein buday ile saman havaya savurduumuzda rzgr, younluu kk olan saman uzaa srkler. Bylece buday samandan ayrlm olur. Younluk fark ile ayrma yntemi, suda znmeyen kat maddelerden oluan karmlarn ayrlmasnda kullanlabilecei gibi birbiri ierisinde znmeyen sv maddelerin ayrlmasnda da kullanlabilir. Younluklar farkl ve birbiri iinde znmeyen sv-sv karmlarn ayrmak iin, ayrma hunisi kullanlr. Ayrma hunisine konulan karm bir sre bekletildikten sonra, younluu byk olan alttaki sv, musluk alarak alnr.

Ayrma hunisi Zeytinya- Su gibi heterojen svsv karmlarn ayrlmasnda kullanlr

Ekstraksiyon

(ztleme,

ekme)

Kat veya sv bir karmn ilave edilen zc yardmyla karm olduu dier kat veya svdan ayrlmas ilemine ekstraksiyon (ztleme, ekme) denir. Gnmzde ztleme yntemi ile ayrma en ok eker pancarndan eker retiminde kullanlr.

ktrme:
ki zelti birbirine kartrldnda zeltideki iyonlarn birbirleriyle tepkime vererek suda znmeyen kat oluturmasna kme, oluan katya kelek, yaplan ileme ise ktrme denir. Sanayide sk kullanlan bir yntemdir. rnein, suyun

4. Kaynama Scaklklar Farkndan Yararlanlarak Gelitirilen Ayrma Yntemleri

Bir katnn znmesiyle oluan homojen karmlarndan sadece kat bileen elde etmek istiyorsak buharlatrma ilemi; her iki bileeni elde etmek istiyorsak basit damtma (destilasyon) yaplr. Damtma Santrifj cihaz merkezcil kuvvet yardm ile ktrme ilemi yapar. Kaynak: MEB 9. Snf kimya kitab