pokrycia obszaru Polski miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego w latach 2004 - 2010 1.

Wstp
Przedmiotem niniejszej analizy s dane zawarte w treci Raportu o stanie i uwarunkowaniach prac planistycznych w gminach na koniec 2008 roku opracowanego w Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN dla Departamentu Gospodarki Przestrzennej na zlecenie Ministerstwa Infrastruktury. W Raporcie uwaga zostaa skoncentrowana na zagadnieniach zwizanych ze stanem prac planistycznych w gminach w skali caego kraju. Uwzgldniono pokrycie obszarw gmin obowizujcymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego. Wyszczeglniono wrd obszarw objtych planami wyszczeglniono obszary miast na prawach powiatu. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem prawa miejscowego ksztatujcym polityk przestrzenn gminy. Okrela sposb wykonywania prawa wasnoci nieruchomoci ze wskazaniem przeznaczenia, sposobu uytkowania, moliwoci zabudowy, ze wskazaniem form ochrony i obszarw zamknitych. Jakkolwiek plan stanowi podstaw planowania przestrzennego w gminie w odrnieniu od studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego - nie jest dokumentem ustawowo obligatoryjnym. Nacisk na szczegowe okrelenie sposobu realizacji polityki przestrzennej gmin jest efektem rozwoju przestrzennego kraju gwnie potrzeby nowych terenw inwestycyjnych w tym realizacji inwestycji infrastrukturalnych a take koniecznoci przeksztace bd rewitalizacji obszarw zdegradowanych. Planowany wzrost udziau powierzchni kraju pokrytej obowizujcymi planami jest wynikiem strategii rozwoju przestrzennego kraju. Plan miejscowy moe by sporzdzany dla caego obszaru gminy bd jej fragmentu. Co wicej na obszarze jednej gminy moe obowizywa kilka planw miejscowych. W kocu 2010 r. w Polsce plany miejscowe posiaday 2249 gminy, czyli ponad 90%. Od roku 2004, od kiedy istniej porwnywalne dane, odsetek gmin posiadajcych plany miejscowe wzrs o okoo 10 punktw procentowych. Ponadto w 2010 r. 378 samorzdw (rok wczeniej 388) posiadao tylko jeden plan, 537 (556) od 2 do 5, 791 (770) od 6 do 20, 498 (458) od 21 do 100 oraz 45 (tyle samo, co rok wczeniej ) 101 i wicej.

ANALIZA TRENDU

2. Analiza

W celu analizy pokrycia obszaru Polski miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego w latach 2004 - 2010 wziem pod uwag sumy powierzchni kraju objtych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego.
Tabela 1. Powierzchnia kraju objta obowizujcymi planami miejscowymi w latach 2004-2010

rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

powierzchnia planw w tys ha 5391 6168 6872 7557 8008 7962 8243

rdo: ANALIZA STANU I UWARUNKOWA PRAC PLANISTYCZNYCH W GMINACH NA KONIEC 2010 ROKU, skrt opracowania wykonanego dla Departamentu Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki M orskiej Warszawa, luty 2012

Wykres 1. Powierzchnia kraju objta obowizujcymi planami miejscowymi w latach 2004-2010

POW IERZCHNIA PLANW W TYS HA

9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2004 2005 2006 2007
ROK

2008

2009

2010

rdo: analiza wasna na podstawie danych zawartych w opracowaniu ANALIZAIE STANU I UWARUNKOWA PRAC PLANISTYCZNYCH W GMINACH NA KONIEC 2010 ROKU, luty 2012

Ponisza tabela obrazuje tempo zmian wskanika z roku na rok:

Tabela 2. Tempo zmian wskanika powierzchni kraju objtej planami w latach 2004-2010 z roku na rok

rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

roczne tempo zmian x 14 % 11 % 10 % 6% -1 % 4%

rdo: opracowanie wasne na podstawie ANALIZY STANU I UWARUNKOWA PRAC PLANISTYCZNYCH W GMINACH NA KONIEC 2010 ROKU

Przygldajc si zestawieniu tempa zmian wskanika z roku na rok (Tabela 2) mona wycign nastpujce wnioski: 1. Rosncy do rwnomiernie trend w latach od 2004 do 2007 zwizany moe by z wejciem w ycie Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w roku 2003 (Dz. U. Nr 80 poz 717), na mocy ktrej Obowizujce w dniu wejcia w ycie ustawy miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uchwalone przed dniem 1 stycznia 1995 r. zachowuj moc do czasu uchwalenia nowych planw, jednak nie duej ni do dnia 31 grudnia 2003 r. (art 87 ust 3 ustawy). Oznacza to mnogo uchwa rad gmin o przystpieniu do sporzdzenia planw ju od roku 2003 a co za tym idzie przy zaoeniu procesu uchwalania miejscowych planw trwajcego od okoo roku do trzech lat systematyczne zakoczenie wielu procedur do roku 2007; 2. Obnienie wskanika od roku 2008 do 2009 zbiega si w czasie z kryzysem gospodarczym, kiedy to tworzenie ustale planw dla nowych terenw inwestycyjnych nie znajdowao si na licie priorytetw gmin; 3. Wzrost wskanika w roku 2010 odwzorowuje pojawianie si w kraju nowych inwestorw a tym samym potrzeb stworzenia im podstaw formalno-prawnych do prowadzenia inwestycji; 4. W znacznym stopniu agodnie wzrastajcy przebieg linii trendu w sposb czytelny odwzorowuje rwnie narastajcy stopie iloci planowanych inwestycji infrastrukturalnych na obszarze kraju, przy czym dotyczy to zarwno inwestycji nowych jak i polegajcych na adaptacji inwestycji zastanych w obu przypadkach wymagajcych przygotowania dokumentw planistycznych.
3

Warto dokona rozrnienia pod ktem rodzajw obszarw objtych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego. W tym celu badaniu poddaem obszar kraju w podziale na obszary miast na prawach powiatu oraz obszary pozostae.
Tabela 3. Powierzchnia czna miast na prawach powiatu objta obowizujcymi planami miejscowymi w latach 2004-2010 w odniesieniu do powierzchni obszarw pozostaych

powierzchnia planw w tys ha rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 miasta na prawach powiatu 127,7 148,7 194,3 222,2 243,9 235,1 258,4 obszary pozostae 5263,3 6019,3 6677,7 7334,8 7764,1 7726,9 7984,6

rdo: ANALIZA STANU I UWARUNKOWA PRAC PLANISTYCZNYCH W GMINACH NA KONIEC 2010 ROKU

Miasta w szczeglnoci te na prawach powiatu - naley podda szczeglnemu badaniu. Stanowi bowiem gwn aren inwestycji tych zrnicowanych pod wzgldem formy i przeznaczenia. Takie inwestycje stanowice znaczn ingerencj w struktur uytkowania obszaru a take w znaczny sposb oddziaujce na rodowisko wymagaj specjalistycznych opracowa planistycznych jakimi s miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Realizacja inwestycji na obszarach wiejskich w gwnej oparta by moe o decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu i nie wymaga uchwalenia planw.
Wykres 1. Powierzchni czna miast na prawach powiatu a powierzchnia czna obszarw pozostaych objta obowizujcymi planami miejscowymi w latach 2004-2010

9000
POW IERZCHNIA PLANW W TYS HA

8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 2004 2005 2006 2007
ROK

miasta na prawach powiatu obszary pozostae

2008

2009

2010

rdo: opracowanie wasne na podstawie ANALIZY STANU I UWARUNKOWA PRAC PLANISTYCZNYCH W GMINACH NA KONIEC 2010 ROKU

Krzywe rni si w sposb widoczny. Ukazuj przede wszystkim relacj relacj obszarw miast posiadajcych prawa powiatu, ktrych wg stanu na dzie 1 stycznia 2013 jest na obszarze Polski 66 do obszarw pozostaych zarwno miejskich jak i wiejskich. Krzywe rni si wic zarwno poziomem jak i zmiennoci. Wida wyranie, e dynamika wzrostu krzywej odpowiadajcej obszarom pozostaym w znacznym stopniu oddaje charakter krzywej wzrostu dla obszaru caego kraju ( patrz Wykres 1 ). Moe to oznacza, i miasta mniejsze ni powiatowe stay si w analizowanym okresie obszarami wytypowanymi do prowadzenia gwnych dziaa rozwojowych w zakresie zagospodarowania przestrzennego i dla nich wanie prowadzone s gwne prace planistyczne ten rozwj umoliwiajce. Obserwowany spadek wzrostu w latach 2008 2009 oddaje charakter zmian w powierzchni obszaru caego kraju objtej planami.

Tabela 4. Dystans wg liniami trendu wzgldem obszarw pozostaych

rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

dystans pod wzgldem obszarw pozostaych 98 % 98 % 97 % 97 % 97 % 97 % 97 %

rdo: opracowanie wasne na podstawie ANALIZY STANU I UWARUNKOWA PRAC PLANISTYCZNYCH W GMINACH NA KONIEC 2010 ROKU

Stan pokrycia planami obszarw poza miastami na prawach powiatu jest w zasadzie niezmiennie wyszy ni dla obszarw tych miast i dystans ten nie ulega zmianom ( rnica jest nieznaczna jedynie jednoprocentowa).

3. Podsumowanie
Wzrost zapotrzebowania na nowe tereny inwestycyjne na obszarze kraju wymaga sporzdzenia dokumentw planistycznych umoliwiajcych realizacj inwestycji w ramach obowizujcych regulacji prawnych. W wyniku powyszego badania mog stwierdzi rwnomierny wzrost stopnia pokrycia planami miejscowymi najczytelniej zauwaalny dla obszarw poza najwikszymi miastami. Tempo zmian wskanika obszaru kraju objtego planami cile zwizane jest nie tylko z samymi zmianami w obrbie obowizujcych przepisw w zakresie planowania przestrzennego, ale rwnie wprost wynika z sytuacji ekonomicznej w naszej czci Europy.

Bibliografia
1. Analiza stanu i uwarunkowa prac planistycznych w gminach na koniec 2010 roku, Polska Akademia Nauk Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego,

skrt opracowania wykonanego dla Departamentu Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki M orskiej, Warszawa luty 2012; 2. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ( t.j. Dz. U. Z 2012 r poz 456 ); 3. Powierzchnia i ludno w przekroju terytorialnym w 2011 r, Gwny Urzd Statystyczny, Warszawa 2011.