Kültür

Hüseyin ÇALDAK *

O NE GÜZEL VEKÎL,

O NE GÜZEL
DOSTTUR!

İlhan SOYLU

38 Ocak 2009
K endi
na havale etme, hareket etme
adına
yapılacak iş-
leri başkası-
salahiyetini birine vermek de-
mektir vekâlet. Vekâlet verilene
vekil denir. Vekâlet emîn olana
verilir. Sadık olana, tevdi edilen
işi en güzel şekilde yapma ehli-
yetine ve kudretine sahip olana
verilir. Dost olana verilir. Ha-
vale edilenleri yapabilme gü-
cüne malik olana verilir. Kısa-
ca vekâlet, emîn, sadık, hakîm,
kadîr, Mevlâ ve dost olana ve-
rilir.
“Hasbunallahu ve nime’l-
vekîl nime’l-Mevla ve nime’n-
Nasîr” cümlesi ne güzel de özet-
liyor şu gelecek manaları! O ne
güzel vekil, O ne güzel Mevlâ, O
ne güzel yardımcı! Öyleyse baş-
ka şeylere tezellül edip minnet
çekme, onlara temelluk edip
boyun eğme, onların arkasına
düşüp zahmet çekme, onlardan
korkup titreme. Çünki Sultan-ı
Kâinat birdir, herşey’in anah-
tarı onun yanında, her şey’in
dizgini onun elindedir; herşey
onun emriyle halledilir. Onu
bulsan, her matlubunu buldun;
hadsiz minnetlerden, korkular-
dan kurtuldun.
Kim istemez böyle bir dost,
böyle bir vekil? Eskilerin ta-
biriyle “tefviz-i umur” (işle-
ri O’nun takdirine teslimiyetle
bırakmak) ederek tevekkül et-
mek gerek. Tabii bunların te-
melinde tevhid inancı yatmak-
tadır. Çünkü inancı olmayanın
teslimiyeti, teslimiyeti olmaya-
nın tevekkülü olmaz. Demek
tevhid teslimi, teslim tevekkü-
lü, tevekkül de saadet-i dareyni
gerektirir. Her iki cihanın mut-
luluğu O’na tevekkül etmekle
mümkündür.
“Hasbunallahu ve nime’l-vekîl nime’l-Mevla ve nime’n
Nasîr” cümlesi ne güzel de özetliyor şu gelecek manaları!
O ne güzel vekil, O ne güzel Mevlâ, O ne güzel yardımcı!”
Yanlış anlaşılmamalı; tevek-
kül, bütün bütün sebepleri red-
detmek ve tevekkül bahane-
siyle tembellik etmek değildir.
Efendimiz (s.a.v), bir bedevi-
ye; “Önce deveni bağla, Allah’a
öyle tevekkül et”1 buyurmuş-
tur. Bilakis tevekkül, bütün se-
bepleri dest-i kudretin perdesi
bilip riayet ederek, esbaba te-
şebbüsü de bir nevi fiilî dua ka-
bul ederek sonuçlarını yalnız
Cenâb-ı Allah’tan (c.c) istemek
ve O’ndan bilmek, O’na min-
nettar olmaktır. Yani sebeplere
müracaat ettikten sonra netice-
yi Allah’a (c.c) bırakmaktır. O
halde gerçek manada tevekkül,
sebeplere riayet ederken cüzi
iradesini kullanma, neticenin
yaratılmasını Cenâb-ı Hakk’ın
külli iradesine teslimiyetle bı-
rakmak demektir. Zira dilemek
insanın, var etmek Allah’ın (c.c)
iradesiyledir. Nitekim Kur’an-ı
Kerim bunu açıkça beyan et-
mektedir. “Bir işe başladığın
zaman, Allahü teâlâya tevek-
kül et, Ona güven! Muhakkak
Allah tevekkül edeni sever.”2
“İmanınız varsa, Allah’a tevek-
kül edin!”3 “Tevekkül edene, Al-
lah kâfidir.”4
Tevekkül etmek aynı zaman-
da fiilî duadır demiştik. Çün-
kü sebeplere başvurmak fiilen
Cenab-ı Allah’tan (c.c) talep et-
mektir. Zira bu, sebepleri bir
araya getirerek neticeyi mey-
dana getirebilmek değil, hal di-
liyle Cenab-ı Hak’tan istemek
39
için O’nun rızasını tahsil et-
mektir. Neticeyi almak ve ya-
ratmak O’na mahsustur. Mese-
la çift sürmek, hazine-i rahmet
kapısını çalmak demektir. Bu
tarz bir teslimiyetle fiilî dua an-
lamındaki tevekkül, Cevâd-ı
Mutlak’ın (c.c) esmâ ve sıfat-
larını anlamaya yönelmek ol-
duğundan, kabule mazhariyeti
genellikle mutlaktır. Allah’a te-
vekkül eden insan, kalben O’na
teveccüh etmiş demektir. Bu te-
veccüh, başlı başına bir sâlih
ameldir, bir ibadettir. İste-
nen dünyevî maksat gerçekleş-
sin veya gerçekleşmesin, uhrevî
mahsûl alınmış; ruh, huzurun
zevkine ermiş, Allah’ı anmanın
safâsını sürmüştür artık.
Hakiki anlamda tevekkül ile
fiilî dua eden adam şunu anlar
ki: “Birisi var; O’nun hatırat-ı
kalbini işitir, her şeye eli ye-
tişir, her bir arzusunu yerine
getirebilir; aczine merhamet
eder, fakrına medet eder. Ve
şöyle düşünür: Bütün kâinata
hükmeden Zât’ın (c.c), en kü-
çük işlerime ıttılaı var ve bilir,
40 Ocak 2009
en uzak maksatlarımı yapabi-
lir, benim her halimi görür, se-
simi işitir. Öyleyse bütün mev-
cudatın bütün seslerini işitiyor
ki benim sesimi de işitir, bü-
tün o işleri yapıyor ki, en kü-
çük işlerimi de O’ndan bekli-
yorum, O’ndan istiyorum…”
İşte böyle bir vekilimiz, böyle
bir Mevla’mız var. Ne mutlu bu
teslimiyet ve bu tevekkülle saa-
dete erenlere!
Tevekkül en büyük huzur
kaynaklarından biridir. İnsanın
önünde çok menziller var. Kab-
re girmeden önce çoğu zaman,
hastalıklar, musibetler, çaresiz-
likler ve ihtiyarlık menzillerine
de uğrar. Bütün bu safhalarda
insan tevekkülsüz yaşayabilir
mi? Zira her bir insan biraz dü-
şününce kendi nefsine şunla-
rı söyleyecektir: “Sen kendini,
kendine mâlik sayma. Çünki
sen kendini idare edemezsin, o
yük ağırdır. Kendi başına mu-
hafaza edemezsin, belâlardan
sakınıp, levâzımatını yerine
getiremezsin. Öyle ise beyhu-
de ızdıraba düşüp azab çekme,
mülk başkasınındır. O Mâlik,
hem Kadîr’dir, hem Rahîm’dir;
kudretine istinad et, rahmeti-
ni ittiham etme. Kederi bırak,
keyfini çek. Zahmeti at, safâyı
bul.”
İşte, tevekkülü hakkıyla ya-
şayan bir insan, bu fani dün-
yada nasıl bir vekil ve mevlaya
sahip olduğunu anlar, huzurlu
bir ruh haliyle hayatına devam
eder. Bu dünyada saadeti yaşa-
dığı gibi, uhrevi hayatını da ga-
ranti altına almış olur. “Çalış-
mak âdetim, tevekkül hâlimdir”
şuuruyla bir mümin, her za-
man gerçek teslimiyetle birlik-
te azm ve gayretin gerekliliğini
bilir. O’na inanır, O’na dayanır,
O’nun rızasıyla yaşar.
O ne güzel vekil, O ne güzel
dosttur!
Dipnot
* Dr.
1 Tirmizî, “Kıyamet”, 60.
2 3/Al-i İmran, 159.
3 5/Maide, 23.
4 65/Talak, 3.