Çeviri Hikâye

Tercüme: Enbiya YILDIRIM

SON ŞEHRİN
SON SÜVARİSİ

70 Ocak 2009
 I spanya’nın Müs-
lümanların elin-
den çıktığı 2
Ocak 1492’nin hüzünlü hatıra-
sına
İslâm güneşi sekiz asırdır
Endülüs semalarını hakikat,
medeniyet ve ilim ile aydınlatı-
yordu. Bu sürecin ilk dört yüz-
yılında söz konusu güneşin par-
laklığı ve yaydığı ışıklar çok
güçlü idi. Çünkü tek bir kay-
naktan besleniyordu. Bulutsuz
geniş bir alana doğuyor, ışık-
larını engelleyecek bir sis bu-
lunmuyor, semasını bölük pör-
çük eden fırtınalar söz konusu
olmuyordu. Ancak gücü kendi-
sinde toplayan el, herkesi bir
arada tutan halka zayıflayıp da
her tarafta farklı görüşler or-
taya çıkınca, düzeni sağlayan
halka dağıldı. Halka dağılınca,
Abdurrahman Nasır’ın mülkü,
hakimiyet kurmak için birbir-
leriyle yarışan, boğuşmaktan
mecalsiz düşen ve düşmanla iş-
birliği yapan devletçiklere bö-
lündü.
Bunun tabii sonucu olarak
müslümanların kalplerindeki
Allah’ın nuru söndü. Toplum
önderleri doğru yolu şaşırdılar,
kardeşler birbirlerine düşman
kesildi, komşular birbirleriyle
savaşmaya başladı, ellerinde-
ki servet harcanıp gitti. Onlar
birbirleriyle uğraşırlarken İs-
panyollar kendi aralarında ya-
kınlaşmaya başladılar ve beş
krallık Kastilya krallığı altın-
da birleşti. Ardından da boyun
eğdirmek ve yutmak için müs-
lüman İspanya’ya saldırma-
ya başladılar. Sonunda müs-
lümanların elinde Gırnata’dan
başka bir yer kalmadı.
Geriye kalan bu şehir-
de idare Benû Ahmer krallı-
ğındaydı. Taht, sülalenin son
meliki Muhammed’deydi. Ma-
alesef o, siyasî açıdan son de-
rece kabiliyetsiz, iradesi çok
zayıf bir insandı. Kastilya kra-
lı V. Ferdinand’ın aç gözleri-
ni, Endülüs’ün gelini, Elhamra
yurdu, Arap hakimiyetinde ka-
lan yitik cennetin son bakiyesi
Gırnata’ya diktiğini neredeyse
göremeyecek durumdaydı. Öyle
ki, kendisinden ve koltuğundan
endişe ederek savunma yap-
mayı bir tarafa bırakarak afiyet
içinde tasasız bir ömür sürmeyi
yeğledi. Bunu gerçekleştirmek
amacıyla, düşmanın hakimi-
yet ve gölgesinde hükümranlık
süreceği bir toprak parçasının
kendisine tahsis edilmesi şar-
tıyla memleketin teslimini ko-
nuşmak üzere gizlice düşmana
71
elçi gönderdi. Kimsenin haberi
olmadan anlaşma yapıldı. Tes-
lim olma vakti gelince, içlerinde
Araplık gururu ve yiğitlik duy-
gusu hâlâ duran Gırnata süva-
rilerinden oluşan bir grup itiraz
edip karşı çıktı.
Bu gençlerin başında, da-
marlarında asîl kanı dolaşan,
Batıdaki süvariliğe kendi müh-
rünü vurmuş olan Arap sipa-
hiliğinin sembol ismi Musa b.
Ebî Gassân adlı biri vardı. Bü-
tün güzel hasletlere sahip oldu-
ğundan dolayı gençlerin göz-
desiydi, halkın gönlünde taht
kurmuştu. Hem kılıç kullanma-
da hem de konuşma sanatında
eşi yoktu. Savaş ve aşk macera-
ları İspanya’da hem Müslüman
hem de Hıristiyan meclislerinin
değişmez konusuydu. İlginçtir,
bu kahramanla ilgili bilgiler Av-
rupalı kaynaklarda bulunmak-
tadır çünkü Arap kaynakların-
da ona dair bilgi neredeyse yok
gibidir.
İbn Ebî Gassân korkak ve
ürkek melikine kızgın ama gu-
rurlu bir edayla seslendi:
“Müminlerin meliki! Hıris-
tiyanların kralına şunu söyle:
“Bir Arap kılıç taşıdığı sürece
zulme asla rıza göstermez. Hür
babam, Gırnata’nın enkazı al-
tında kabri olmasını Endereş
(Andaraks) bahçelerinde sara-
yı olmasına tercih eder.”
Endereş, sMelik Muham-
med’in, Ferdinand ve
İsabella’nın himayelerinde ge-
liriyle yaşamaya razı olduğu,
kendisine tahsis edilecek böl-
72 Ocak 2009
genin ikamet yeriydi. Melik
Muhammed’e, komutanların ve
emirlerin görüşüne uymak dı-
şında bir yol kalmayınca, an-
laşmayı katladı ve savunma için
hazırlık yapılmasına karar ver-
di.
Gırnata halkı bir gün Şenil
(Genil) vadilerinde, Gırnata’yı
kuşatmak için şehrin çayırları-
na doğru ilerleyen Kastilya as-
kerlerinden oluşan seksenbin
kişilik bir ordu gördü.
Musa halkın ve ordunun sev-
gilisiydi. Şehrin savunmasını
komutanlar ve emirler arasında
bölüştürdü. Süvarilerin komu-
tasını da kendisi aldı. Muham-
med bin Zâide ile Nuaym bin
Rıdvan yardımcılarıydı. Olacak
oldu ve Arcûn (Aragon), Liyûn
(Leon) ve Nâfâr (Navarra) kral-
lıklarınca desteklenen Kastilya
ile zorluk, sabır ve iman dışın-
da bir desteği olmayan Gırna-
ta arasındaki harp ateşi patladı.
İbn Ebî Gassân’ın süvariliği sa-
vaşta çok başarılı sonuçlar ge-
tirdi ve düşman kuvvetlerini ol-
dukça zorladı, gelen yardımları
engelledi, destek yollarını kesti.
Ancak Kastilyalılar yılmadılar
ve Gırnata’ya yaptıkları muha-
sarayı kuvvetlendirdiler, etra-
fındaki bütün zirai mahsulle-
ri yok ettiler. Deniz ve karadan
gelebilecek yardımlar ile Gırna-
ta arasında adeta bir set oldu-
lar.
Ardından kış geldi ve tarla-
larla çayırlar beyaz örtüyle kap-
landı. Süvariler düşman hattını
yarıp erzak ve zahire takviye-
si yapamadılar. Bu katı muha-
sara yedi ay sürdü. Gırnata’da
gıda son derece azaldı, dayan-
ma gücü zayıfladı, sabır son
kerteye dayandı. Şehir valisi il
meclisinin yanına çıkıp açlığın
kapıya dayandığını, savunma
yapmanın artık zor aynı zaman-
da da faydasız olduğunu söyle-
di. Bunu duyan Musa hemen
karşılık verdi: “Sabırla yoğ-
rulmuş mücahitler ümitsizlik
nedir bilmezler.” Ardından da
emri üzere şehrin kapısı açıldı
ve yanına aldığı süvari birliğiy-
le birlikte yüzyüze çarpışmak
için şehirden çıktı. Çarpışma-
dan önce süvarilerine şöyle hi-
tap etti: “Endülüs’ten elimizde
kala kala şu üzerinde durdu-
ğumuz toprak kaldı. Bunu da
kaybedersek hem vatanımı-
zı hem de hürriyetimizi kaybe-
deceğiz.” Ardından muhasara
yapan düşmana karşı güçlü bir
saldırı düzenlediler ve onları
şehrin etrafından uzaklaştırdı-
lar. Saldırının devamı geleme-
diği için, düşman tekrar dön-
dü ve muhasarayı iyice daralttı.
Savaş bu şekilde günlerce gel-
git şeklinde devam etti. Sonun-
da dayanamayacak bir noktaya
gelen askerler ümitsizliğe ka-
pılıp ricat ettiler. Savaş meyda-
nında ondan başka kimse kal-
mamıştı.
O akşam melik el-Hamra
salonunda fakihler, komutan-
lar ve idarecilerle bir toplantı
düzenledi. İçinde bulundukla-
rı durumu enine boyuna tartıp
müzakere ettiler. Sonunda her-
kes teslim olmaya karar verdi.
Musa ayağa kalkarak buna tek
başına itiraz etti ve teslim ol-
maya karşı çıktı. İyice ümitsiz-
liğe düşmüş kalplerde umudu
tekrar yeşertebilmek için şun-
ları söyledi:
“Ey insanlar! Savunma ola-
naklarımız henüz bitmiş değil.
İmkansızı başarabilecek, mu-
cize gerçekleştirebile-
cek fırsata hâlâ sahi-
biz. Bizim emelimiz
budur! Bunu yap-
mak için, halkın kal-
bindeki kendini feda
etme ruhunu canlan-
dıralım. Ellerine silah
verelim. Hep birlik-
te ölene kadar bera-
ber çarpışalım. He-
pimizi örtecek birer
kabir bulamasak bile
bedenlerimizi örtecek
semadan yoksun kal-
mayız. Hiç şüpheniz
olmasın ki, adımızın,
yurtlarını teslim edip
teslim olanlar ara-
sında değil de cihad
edip öldürülenler için-
de anılması bizim için daha ha-
yırlıdır.”
Musa’nın etkili konuşma-
sı bu sefer insanların gönülle-
rinde akis bulmadı. Kulakları-
nı adeta tıkadılar. Üzgün melik
gözünü mecliste bulunanlar
üzerinde şöyle bir gezdirdi. Bü-
tün yüzlerde hüzün ve tedirgin-
lik gördü. Ardından avazı çıktı-
ğı kadar bağırdı: “Allahu ekber!
Allah’ın dediği olsun!” Meclis-
tekiler sözünü tekrarlayıp hep
birden ağladılar. Musa hariç. O,
konuşmaksızın sessizce, gözle-
rini kırpmaksızın öylece durdu.
Musa, bazı vezirlerin anlaş-
ma şartlarını görüşmek üzere
çıktıklarını görünce kan beyni-
ne sıçradı. Tekrar seslendi:
“Ey cemaat! Kendinizi al-
datmayın. Teslim olursanız
şehrimizin altının üstüne geti-
rileceğini, mallarımızın gasp
edileceğini, kadınlarımızın
namuslarının kirletileceğini,
mescidlerimizin pisletileceği-
ni, onurumuzun ayaklar altı-
na alınacağını, bedenlerimizin
kamçılanacağını, kanlarımızın
akıtılacağını, geri kalanlarımı-
zın da sürüleceğini gözlerinizle
göreceksiniz. Ey izzetli ölümü
bedenlerinden esirgeyenler!
Dediklerimi hatta daha ağırla-
rını da göreceksiniz. Bana ge-
lince, vallahi ben bunların hiç-
birini görmeyeceğim.”
Sözlerinin ardından hızlı-
ca bulunduğu yerden kalkıp el-
Hamra sarayının aslanlı yolun-
dan yürüyerek çıktı gitti. Başını
sağa sola çevirmeden doğru-
ca evinin yolunu tuttu. Silahı-
nı kuşandı, atına atlayıp İlbîra
(Elvira) kapısından Gırnata dı-
şına çıktı.
İspanyol tarihçi Fray An-
tonio Agapida bundan son-
rasını anlatırken şöyle der:
“Endülüs yiğitinin bu
şekilde Gırnata’dan çık-
tığı günün akşamında İs-
panyol süvarilerinden bir
gurup Şenil (Genil) neh-
ri boyunca rahvan gitmek-
teydiler. Batmakta olan gü-
neşin soluk ışıkları altında,
ağzını kapatmış, kendisi ve
atı zırhlara bürünmüş bel-
li belirsiz bir atlı gördüler.
Tanımak amacıyla durdur-
mak istediler. Komutanları-
nı semerin üstünden çekti-
ği gibi yere çaldı. Peşinden,
ölmek isteyen bir tavırla
üzerlerine saldırdı. Sadece
saldırıyor, savunma yapmıyor-
du. Vuruyor, kendini korumu-
yordu. Pek çok askeri bu şekil-
de yere serdi. Ardından kılıçlar
her taraftan bedenine inmeye
başladı, yaralanmıştı. Mızrak-
larla vurulan atı da yere yıkıldı.
Kanlar içinde yere kapaklanın-
ca süvariler kontrol etmek veya
esir etmek için atlarından indi-
ler… Dizlerinin üzerine doğrul-
du… Kendisini savunmak için
hançerini çıkardı... Esir olaca-
ğından endişe ederek geri geri
çekildi… Bedenini nehrin sula-
rına bıraktı… Zırhlarının ağırlı-
ğıyla nehrin tabanına indi.”
Eser: Ahmet Hasan ZEYYÂT
73