Gio n:

Bi 45: NH LUT BOILO MARIOTTE

I. Mc tiu
1. Kin thc
- Nu c cc thng s P, V, T xc nh trng thi ca mt khi kh.
- Pht biu c ni dung nh lut Boilo-Mariotte, vit c cng thc ca nh lut.
2. K nng
- V c ng ng nhit trn trc ta (P, V).
- Quan st, d on, xut c phng n th nghim.
- X l c kt qu th nghim v rt ra c p sut ca mt lng kh xc nh t l
thun vi th tch ca khi kh nhit khng i.
- Vn dng c nh lut Boilo Mariotte gii cc bi ton nh tnh v nh lng.
3. Thi
- Hc sinh c hng th, say m, tch cc tm hiu vn va hc, tham gia xy dng
kin thc.
- C thc vn dng kin thc vt l vo i sng.
II. Chun b
1. Gio vin
- B th nghim Boilo-Mariotte.
- Phiu hc tp s 1, s 2.
2. Hc sinh
- Hc bi c.
- Xem trc ni dung bi mi.
III. Ni dung ghi bng

Bi 45: NH LUT BOYLE MARIOTTE

1. Th nghim
- Dng c th nghim
- Tin hnh th nghim
- Kt qu th nghim
Bng s liu:
V(cm3)
40
30
25
20

P( 105Pa)
0.73
1.0
1.2
1.5

PV
29.2
30
30
30

Nhn xt: P1V1 = P2V2 = P3V3 P4V4

PV const

hay:

2. nh lut Boyle - Mariotte

nhit khng i, tch ca p sut p v th tch V ca mt lng kh xc nh l mt
hng s.
PV = const
Nu khi kh thay i t trng thi 1 : P1, V1 sang trng thi 2: P2,V2 , th:
P1V1 = P2V2
3. ng ng nhit
ng ng nhit l ng biu din s bin thin ca p sut theo th tch khi nhit
khng i.

T2 > T1

2
V

IV. Tin trnh dy hc

Hot ng ca gio vin
Hot ng ca hc sinh
Hot ng 1: Kim tra bi c, t vn mi cn nghin cu (7 pht)
- Pht biu ni dung ca thuyt ng hc
- Tr li:
phn t cht kh?
- Cht kh c xc nh bi nhng thng

- Ba thng s: p sut p, th tch V, nhit

s no?

tuyt i T.

- Cng c, kt lun.

- Tip thu.

- Gi s ta gi thng s nhit tuyt i

- Lng nghe.

T khng i, th gia p sut p v th tch

V c mi lin h g vi nhau?
- Gii thiu TN: y l mt ci bm,

- Lng nghe.

trong bm cha mt lng kh xc nh,

trn bm c mt cn bm, , di thn bm
c gn mt p k o p sut, khi nn
hoc ko cn bm ln th s lm thay i
th tch kh cha trong bm, hy quan st
s thay i s ch ca kim ng h o p
sut, t rt ra nhn xt v s thay i
ca p sut theo th tch ca lng kh trn
khi cho T = const.
- Yu cu mt HS ln lm TN, c lp
quan st v rt ra nhn xt.

- Mt HS ln lm TN, c lp quan st v

nhn xt: V gim p tng v ngc li.

- Vy: Vi mt lng kh xc inh, khi T

- Lng nghe v nhn thc vn cn

= const th gia P v V c mi quan h

nghin cu.

nh lng vi nhau nh th no? tr li

cu hi ny chng ta s cng nhau tm hiu
bi hc ngy hm nay.
Hot ng 2. Nghin cu mi quan h gia p, V ca mt lng kh xc nh khi T
= const (17 pht)
- Vy t TN trn, c lp hy tho lun

- Tho lun, a ra d on:

nhm a ra cho c d on v mi quan

+ P t l nghch vi V.

h gia P v V?

+ P t l nghch vi V2.

- Du hiu no th hin p sut p t l

- Tr li:

nghch vi th tch V.

+ PV = const
+ PV2 = const

- xem d on nhm no ng, chng

- Lng nghe.

ta cng tin hnh th nghim Nhng trc

khi lm TN, cc em hy hnh dung mt
phng n TN gip ta xc nh c mi
quan h gia p sut v th tch ca mt
lng kh xc nh khi gi nhit khng
i, trc ht cc em hy hnh dung cc
dng c th nghim m ta cn dng l g?
- Hy tho lun nhm (chia lm 4 nhm)

- Tho lun nhm v tr li:

v a ra cu tr li. Gi :
+ Dng dng c no cha kh (lng

+ Dng xilanh cha kh.

kh ny phi xc nh)?
+ o P ta cn dng c g?

+ p k (gn trn xilanh).

+ o V ta cn dng c g?

+ Dng 1 xilanh, trn xilanh c gn thc

o th tch.

- Mt b TN p ng y cc yu cu

- Lng nghe

trn c s gii thiu vi cc em:

- Vi b th nghim trn, cc em hy tho

- Ly mt lng kh xc nh ri c nh

lun a ra mt phng n TN (tho lun

bng nt cao su. Sau di chuyn pittng

nhm).

ln xung thay i th tch V, c cc

gi tr ca p sut p trn p k tng ng.

- Cng c, kt lun:

- Tip thu, ghi nh.

- GV + HS tin hnh th nghim.

- Quan st v nhn nhim v.

Yu cu:

+ Bng s liu:

+ Chia lp thnh 8 nhm hc tp, pht

V(cm3)

P (

PV

PV2

40
30
25
20

105Pa)
0.73
1.0
1.2
1.5

29.2
30
30
30

1166
900
600
450

phiu hc tp s 1cho mi nhm.

+ Ly cc gi tr V, P tng ng. Sau
tnh ton, x l cc s liu v a ra nhn
xt v mi quan h gia P, V trong cc
trng hp.
+ Tnh sai s (hng dn HS tinh ton sai

+ Vy: P1V1 = P2V2 = P3V3 P4V4

s).

Hay PV const

+ Nhn xt kt qu th nghim:

- Lng nghe v tip thu.

- Khi lm TN khng trnh khi sai s

nhng vi sai s nh di 5% ta c th

- Ghi bi

chp nhn c.

- Lng nghe v ghi nhn

-Vy: PV = const
- Cng tin hnh th nghim tng t
nhng vi chnh xc cao hn. Hai nh
vt l Boyle (ngi Anh) v Mariotte
(ngi Php) c lp vi nhau a ra
nh lut th hin mi quan h gia p v V
ca mt lng kh xc nh khi T = const.
5

nh lut ny mang tn 2 ng gi l nh
lut Boyle - Mariotte.

- Tr li:

- Hy pht biu nh lut Boyle

Mariotte.

- Ghi bi

- Kt lun li ni dung nh lut:

- Dng khc ca nh lut Boyle

- Gi P1, V1 p sut v th tch ca khi

Mariotte l:

kh trng thi 1; P2, V2 p sut v th tch

P1V1 = P2V2

ca khi kh trng thi 2 th nh lut

Boyle - Mariotte c th vit dng no?
Hot ng 3:V ng ng nhit (6 pht)
- Da vo bng s liu thu c v ng
- Lng nghe, nhn nhim v.
biu din ca p sut p theo th tch V

Nhn xt: L mt ng cong.

trong h ta (P, V)

- Lng nghe, ghi bi.

Hng dn:

+ HS v, ni cc im ta (P, V) trn
phiu hc tp s 1.
P

+ Nhn xt dng ng biu din s ph

thuc ca P theo V?

T2 > T1

- ng biu din s bin thin ca p

sut theo th tch khi nhit khng i l

1 ng cong ( vi 4 s liu TN). Lm TN

chnh xc hn ngi ta cng thu c
ng biu din s ph thuc p theo V l
ng cong gi l ng ng nhit, trong
h ta (P, V) ng ny l ng
hypebol (sau ny chng ta s c hc).

- Lng nghe, ghi bi.

- ng vi mi nhit khc nhau ta s c

cc ng ng nhit khc nhau.

- Gii thch.

- Gi ng ng nhit trn l ng
ng nhit ng vi nhit T1,nu T2 > T1
th ng ng nhit T2 s nm trn hay
di ng ng nhit T1.

- Ghi bi

- Kt kun:
Hot ng 4: n tp cng c, giao bi tp v nh (3 pht)
- Tng kt li cc kin thc cn ghi nh

- Lng nghe.

sau khi hc xong bi hc.

- Gii thch nh lut Boyle-Mariotte da

- Gii thch.

trn thuyt ng hc phn t.

- Lm cc bi tp trong phiu hc tp.

- Tr li: Lm phiu hc tp s 2

- Lm cc bi tp trong sch gio khoa

- Nhn nhim v.

v sch bi tp v c trc ni dung bi

mi.

Phiu hc tp s 1
H v tn: .
Nhm .Lp

Bi 45: NH LUT BOYLE MARIOTTE

1. Kt qu th nghim
V(cm3)

p (
105Pa)

Kt lun:.................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
2. V ng biu din ca p sut theo th tch trong h ta (p, V) khi T khng i.

Nhn xt: ...............................................................................................................

................................................................................................................................
................................................................................................................................

Phiu hc tp s 2
H v tn: .
Nhm .Lp

Bi 45: NH LUT BOYLE MARIOTTE

Cu 1. Biu thc no sau y khng ph hp vi nh lut Boilo-Marriotte.
A. V : 1/p

B. p : 1/V

C. p1V1 = p2V2

D. p : V

Cu 2. Biu thc no sau y th hin s ph thuc ca khi lng ring ca mt khi

kh vo p sut khi nhit khng i.
A. D1/D2 = p2/ p1

B. p : 1/V

C. D : 1/p

D. D p = const

Cu 3. ng no sau y khng biu din qu trnh ng nhit?

A.

B.

V
T

C. A

D.D.

Cu 4. Nn kh ng nhit t th tch 9lt n th tch 6lt th thy p sut kh tng thm

mt lng p = 50kPa. Hi p sut ban u ca kh bao nhiu?. V ng biu din
trong qu trnh nn kh ng nhit.
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................

................................................................................................................................
Hot ng ca gio vin
Hot ng ca hc sinh
Hot ng 1: Kim tra bi c, t vn mi cn nghin cu
- Pht biu ni dung c bn ca thuyt
- Tr li:
ng hc phn t cht kh?
- Cht kh c xc nh bi nhng thng
s no?

- Ba thng s: p sut p, th tch V, nhit

tuyt i T.

- Cng c, kt lun.

- Tip thu.

- Gi s ta gi thng s nhit tuyt i

- Lng nghe.

T khng i, th gia p sut p v th tch V

c mi lin h g vi nhau?
- Gii thiu TN: y l mt ci bm,

- Lng nghe.

trong bm cha mt lng kh xc nh,

trn bm c mt cn bm, bng cch nn
hoc ko cn bm ln th s lm th tch kh
cha trong bm thay i, di thn bm c
gn mt p k o p sut. Khi ko cn
bm ln hoc nn cn bm xung, hy
quan st s thay i s ch ca kim ng h
o p sut, t rt ra nhn xt g v s
thay i ca p sut theo th tch ca lng
kh trn khi cho T = const.
- Yu cu mt HS ln lm TN, c lp
quan st v rt ra nhn xt.

- Mt HS ln lm TN, c lp quan st v
nhn xt: V gim p tng v ngc li.

- Vy: Vi mt lng kh xc inh, khi T

- Lng nghe v nhn thc vn cn

= const th gia P v V c mi quan h nh nghin cu.

lng vi nhau nh th no? tr li cu
10

hi ny chng ta s cng nhau tm hiu bi

hc ngy hm nay.
Hot ng 2 Nghin cu mi quan h gia p, V ca mt lng kh xc nh khi T =
const.
- Vy t TN trn, c lp hy tho lun

- Tho lun, a ra d on:

nhm a ra cho c d on v mi quan

+ P t l nghch vi V.

h gia P v V?

+ P t l nghch vi V2.

- Du hiu no th hin p sut p t l

- Tr li:

nghch vi th tch V.

+ PV = const
+ PV2 = const

- xem d on nhm no ng, chng

- Lng nghe.

ta cng tin hnh th nghim Nhng trc

khi lm TN, cc em hy hnh dung mt
phng n TN gip ta xc nh c mi
quan h gia p sut v th tch ca mt
lng kh xc nh khi gi nhit khng
i, trc ht cc em hy hnh dung cc
dng c th nghim m ta cn dng l g?
- Hy tho lun nhm (chia lm 4 nhm)

- Tho lun nhm v tr li:

v a ra cu tr li. Gi :
+ Dng dng c no cha kh (lng

+ Dng xilanh cha kh.

kh ny phi xc nh)?
+ o P ta cn dng c g?

+ p k (gn trn xilanh).

+ o V ta cn dng c g?

+ Dng 1 xilanh, trn xilanh c gn thc

o th tch.

- Mt b TN p ng y cc yu cu

- Lng nghe

trn c s gii thiu vi cc em:

11

- Vi b th nghim trn, cc em hy tho

- Ly mt lng kh xc nh ri c nh

lun a ra mt phng n TN (tho lun

bng nt cao su. Sau di chuyn pittng

nhm).

ln xung thay i th tch V, c cc

gi tr ca p sut p trn p k tng ng.

- Cng c, kt lun:

- Tip thu, ghi nh.

- GV + HS tin hnh th nghim.

- Quan st v nhn nhim v.

* Yu cu:

+ Bng s liu:

+ Chia lp thnh 8 nhm hc tp, pht

V(cm3)

P (

PV

PV2

40
30
25
20

105Pa)
0.73
1.0
1.2
1.5

29.2
30
30
30

1166
900
600
450

phiu hc tp s 1cho mi nhm.

+ Ly cc gi tr V, P tng ng. Sau
tnh ton, x l cc s liu v a ra nhn
xt v mi quan h gia P, V trong cc
trng hp.
+ Tnh sai s (hng dn HS tinh ton sai

+ Vy: P1V1 = P2V2 = P3V3 P4V4

s).

Hay PV const

+ Nhn xt kt qu th nghim:

- Khi lm TN khng trnh khi sai s

- Lng nghe v tip thu.

nhng vi sai s nh di 5% ta c th
chp nhn c.
-Vy: PV = const

- Ghi bi

- Cng tin hnh th nghim tng t

- Lng nghe v ghi nhn

nhng vi chnh xc cao hn. Hai nh

vt l Boyle (ngi Anh) v Mariotte
(ngi Php) c lp vi nhau a ra
12

nh lut th hin mi quan h gia p v V

ca mt lng kh xc nh khi T = const.
nh lut ny mang tn 2 ng gi l nh
lut Boyle - Mariotte.
- Hy pht biu nh lut Boyle

- Tr li:

Mariotte.
- Kt lun li ni dung nh lut:

- Ghi bi

- Gi P1, V1 p sut v th tch ca khi

kh trng thi 1; P2, V2 p sut v th tch
ca khi kh trng thi 2 th nh lut
Boyle - Mariotte c th vit dng no?

13

14

15