G I HC TY NGUYN

KHOA KHOA HC T NHIN V CNG NGH B MN VT L

Bi tiu lun: SON THO TIN TRNH DY HC GII QUYT VN BI T THNG. CM NG IN T.

Sinh vin thc hin: o Kh Sn Hong Th Tm Nguyn Th Tm Nguyn Th Thanh Tm Lp : S phm Vt L K07 Gio vin hng dn: ThS. Phng Vit Hi

k Lk, nm 2010

Bi 23: T THNG. CM NG IN T.
I. Cc kt lun cn xy dng v cu hi tng ng o Kt lun 1: Khi t thng qua mch kn bin thin th trong mch kn

xut hin mt dng in gi l dng in cm ng. Hin tng xut hin dng in cm ng gi l hin tng cm ng in t.
o Cu hi 1: Trong iu kin no th t trng gy ra dng in? Hin tng

c gi l g?
o Kt lun 2: Dng in cm ng xut hin trong mch kn c chiu sao cho

t trng cm ng c tc dng chng li s bin thin ca t thng ban u qua mch kn.
o Cu hi 2: Dng in cm ng trong mt mch kn c chiu nh th no? o Kt lun 3: Dng in cm ng c sinh ra trong khi vt dn khi vt

dn chuyn ng trong t trng hay c t trong mt t trng bin i theo thi gian l dng in Foucault.
o Cu hi 3: Dng in foucault l dng in nh th no? II. S tin trnh xy dng tng n v kin thc kin thc.

1. n v kin thc 1: Hin tng cm ng in t. Kin thc xut pht: T thng m t m t s ng sc qua mt kn S t trong t trng B l: = BScos . Khi mt trong cc i lng B, S, , bin thin th t thng bin thin. Dng in gy ra t trng.

Vn :

Trong iu kin no th t trng gy ra dng in? Hin tng c gi l g?

Gii php: Tin hnh cc th nghim: Suy lun l thuyt.

Thc hin gii php:

Th nghim 1: Cho mt nam chm dch chuyn li gn mt mch kn (C) trong (C) xut hin dng in i ngc vi chiu dng chn. khi nam chm ngng chuyn ng th dng in i tt. Th nghim 2 : Cho nam chm dch chuyn ra xa (C). trong (C) xut hin dng in i. i cng chiu vi chiu dng chn. Th nghim 3: Cho nam chm ng yn, mch (C) dch chuyn li gn hay xa nam chm. trong (C) cng xut hin dng in i ln lt ngc chiu v cng chiu vi chiu dng chn. Th nghim 4: Thay nam chm cc th nghim trn bng nam chm in, thay i cng dng in qua nam chm in. trong ( C ) cng xut hin dng in i. Tt c cc th nghim trn u c c im l t thng qua mch kn (C) bin thin

Kt lun:

Khi t thng qua mch kn bin thin th trong mch kn xut hin mt dng in gi l dng in cm ng. Hin tng xut hin dng in cm ng gi l hin tng cm ng in t.

2. n v kin thc 2: nh lut Lentz v chiu dng in cm ng. Kin thc xut pht: Khi t thng qua mch kn bin thin th trong mch kn xut hin dng in gi l dng in cm ng. Vn : Dng in cm ng c chiu nh th no?

Gii php:

Xt li hai th nghim 1 v 2 tit mt. trng ban u tng th nghim.

So snh chiu ca t trng cm ng do dng in cm ng gy ra vi t Suy lun l thuyt.

Thc hin gii php: Th nghim 1: a nam chm li gn (C): T thng qua (C) tng Trong mch xut hin dng in cm ng c chiu chng li s tng ca t thng (ngc vi chiu dng trn (C)) Xung quanh dng in cm ng tn ti mt t trng gi l t trng cm ng (Bc) c chiu ngc vi chiu ca t trng ban u (B), Bc ngc chiu vi chiu chuyn ng ca nam chm. Th nghim 2: a nam chm ra xa (C) T thng qua (C) gim Trong mch xut hin dng in cm ng c chiu chng li s tng ca t thng (cng vi chiu dng trn (C)) Xung quanh dng in cm ng tn ti mt t trng gi l t trng cm ng (Bc) cng chiu vi chiu ca t trng ban u (B), Bc cng chiu vi chiu chuyn ng ca nam chm.

Kt lun: Dng in cm ng xut hin trong mch kn c chiu sao cho t trng cm ng c tc dng chng li s bin thin ca t thng ban u qua mch kn. 3. n v kin thc 3: Dng in Foucault. Kin thc xut pht: Khi c s bin thin ca t thng ca t thng qua mch kn (do s chuyn ng tng i gia nam chm v mch kn hoc mch kn c t trong mt t trng bin thin theo thi gian) th trong mch xut hin dng in cm ng.

Dng in cm ng c chiu sao cho t trng cm ng c tc dng chng li s bin thin ca t thng qua mch kn ( nh lut Lentz v chiu dng in cm ng).

Vn : Khi mt khi kim loi chuyn ng trong t trng hay t trong mt t trng bin thin theo thi gian th trong kim loi c xut hin dng in cm ng hay khng? Dng in c gi l g?

Gii php: Tin hnh th nghim cho con lc dao ng khi t trong t trng v khng t trong t trng. So snh dao ng ca hai con lc. Suy lun l thuyt, gii thch

Thc hin gii php: Cho con lc dao ng khi c t trng v khng c t trng. Con lc dao ng trong t trng s dng lai nhanh hn. Gii thch: Khi con lc dao ng trong t trng th trong con lc xut hin dong in cm ng. Theo nh lut lentz dng in cm ng c tc dng chng li chuyn ng ca chnh n. Do con lc dao ng trong t trng s dng li nhanh hn khi khng t trong t trng. Nu c nh con lc khng cho dao ng. Mun xut hin dng in cm ng trong con lc th ta t con lc trong mt t trng bin thin theo thi gian.

Kt lun: Dng in cm ng c sinh ra trong khi vt dn khi vt dn chuyn ng trong t trng hay c t trong mt t trng bin i theo thi gian l dng in Foucault.

III.

Mc tiu Vit c cng thc nh ngha t thng, n v t thng. Trnh by c ngha vt l ca t thng. Pht biu c nh ngha hin tng cm ng in t, iu kin c hin tng cm ng in t. Pht biu c nh lut lenx theo nhng cch khc nhau. Pht biu c nh ngha dng in Foucault. Trnh by c tnh cht v mt s cng dng ca dng Foucault.

1. V kin thc:

2. K nng:

 C k nng quan st th nghim, phn tch thng tin rt ra kt lun cn thit. Vn dng c kin thc t thng v nh lut Lentz gii cc bi tp. Vn dng nh lut Lentz xc nh c chiu dng in cm ng trong nhng trng hp khc nhau.
IV.

Phng tin dy hc. B th nghim v hin tng cm ng in t.

1. Gio vin: B th nghim v dng in Foucault Phiu hc tp cng c kin thc Hnh nh v bp t 2. Hc sinh n tp li kin thc v cch v ng sc t ca nam chm. V. Ni dung ghi bng. Bi 23: T THNG . CM NG IN T. I. T thng. 1. Khi nim: L i lng c trng cho s ng sc t xuyn qua mt tit din S. K hiu : Cng thc: = BScos Vi l gc gia php tuyn n v B . Khi:
< 900 , cos >0 th >0 > 900 , cos <0 th <0 = 900 , cos =0 th =0 = 0 , cos =1 th = BS

2. ngha: Din t s ng sc t xuyn qua mt din tch no . 3. n v: Vbe (Wb). II. Hin tng cm ng in t.

1. Th nghim. Th nghim 1: Cho nam SN chm dch chuyn li gn C. + Nhn xt: i ngc chiu vi chiu dng. Nam chm ngng chuyn ng i tt.

Th nghim 2: Cho nam chm SN dch chuyn ra xa C.

+ Nhn xt: i cng chiu vi c chiu vi chiu dng. Nam chm ngng chuyn ng i tt. Th nghim 3: C nh nam chm SN ng yn cho C dch chuyn li gn v ra xa nam chm SN. + Nhn xt: Trong C cng xut hin dng in, khi C ngng chuyn ng th i tt.
Th nghim 4: Thay nam chm SN bng nam chm in, thay i

cng dng in qua nam chm in. th trong C cng xut hin dng in i.

2. Kt lun: + T thng qua mch kn C bin thin th trong mch kn C xut hin dng in gi l dng in cm ng.

+ Hin tng xut hin dng in cm ng gi l hin tng cm ng in t. + Hin tng cm ng in t ch xut hin trong khong thi gian t thng qua mch bin thin. III. nh lut Lentz v chiu dng in cm ng. 1. Kho st chiu dng in cm ng.
ur u u ur r u BC cng chiu vi B , BC chng + Nhn xt: T thng gi qua C tng,

a) Th nghim 1: a nam chm li gn C

li s tng ca t thng.
ur u u ur r u BC ngc chiu vi B , BC chng + Nhn xt: T thng gi qua C gim,

b) Th nghim 2: a nam chm ra C.

li s gim ca t thng. 2. Ni dung nh lut Lentz. Dng in cm ng xut hin trong mch kn c chiu sao cho t trng cm ng c tc dng chng li s bin thin ca t thng ban u qua mch kn. 3. Trng hp t thng qua mch kn bin thin do chuyn ng Khi t thng qua C bin thin do kt qua ca mt chuyn ng no th t trng cm ng c tc dng chng li chuyn ng ni trn. IV. Dng in Foucault 1. Th nghim: + Dng c + Tin hnh + Nhn xt: Con lc dao ng trong t trng dng li nhanh hn. 2. Gii thch.

3. nh ngha dng in Foucault Dng in cm ng c sinh ra trong khi vt dn khi vt dn chuyn ng trong t trng hay c t trong mt t trng bin i theo thi gian l dng in Foucault. VI. Tin trnh dy hc: Bi 23:T THNG. CM NG IN T (tit 1) Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh Hot ng 1: t vn . o t vn : Chng ta hc xong - HS nhn thc c vn . chng III: T TRNG. Hm nay chng ta s i vo chng mi chng IV: CM NG IN T. y l mt hin tng c rt nhiu ng dng trong i sng v k thut nh cng t in, bp t.vv hiu c nguyn tc hot ng ca cc dng c trn l nh th no? Chng ta s i vo ni dung bi hc hm nay: Bi 23: T THNG. CM NG IN T. Hot ng 2: Tm hiu khi nim t thng o GV:C xt mt ng cong kn (C) gii hn bi mt c din tch S , t
r u r B . Vecto n trong mt t trng u

vung gc vi mt S gi l vc t
r l gc to bi n php tuyn dng, u r v B . Khi : = BS cos o i lng nh trn c gi l t

thng.
o GV thng bo: T thng m t s

- HS tip thu.

lng ng sc t chuyn qua mch kn S . y chnh l ngha ca t thng.

B, S , . o T biu thc nh ngha ca t thng - T thng ph thuc vo + < 900 (cos >0), >0. mt em hy cho c bit t thng ph

thuc vo nhng yu t no?

o Theo trng hp trn ta c B, S

+ >900 (cos <0), <0 + =900 (cos =0), =0 + =00 (cos =1), = B S

khng thay i, gc ty . Vy t thng ph thuc nh th no vo gc ?

u r u r o Khi =900 th B c phng nh th - B Song song vi mt S , min u r B v t thng c ln no so vi u r B vung gc vi mt S , max o Tng t cc em hy a ra nhn xt -

nh th no?

cho trng hp =0.

o GV thng bo: Trong h SI, n v t

thng l vbe (Wb). Khi cos =1, S =1m2, B = 1T th: =1 Wb o Hot ng 3: Tm hiu hin tng cm ng in t. o GV: chng trc chng ta bit o HS nhn thc c vn . rng xung quanh dng in s c t trng. Vy ngc li t trng c gy ra dng in hay khng? V nu c th trong iu kin no t trng gy ra dng in? tm hiu chng ta s xt mt s th nghim sau.

o GV gii thiu b th nghim. trn mch kn C ph hp vi chiu ca ng sc t ca nam chm theo quy tc nm bn tay phi: t ngn tay ci nm theo chiu ca ng sc t th chiu ca cc ngn tay khi khum li ch chiu dng trn mch (C).

- HS lng nghe v quan st

o GV thng bo: C chn chiu dng - .HS quan st v tip thu.

o Trong th nghim 1 c dch chuyn - Kim in k lch. Nam chm nam chm li gn C. Cc em hy quan ngng chuyn ng th kim in k st hin tng v a ra cho c nhn khng lch na. xt. o Kim in k lch chng t iu g? - Trong mch C c dng in. Khi nam chm ngng chuyn ng th khng cn dng in. o By gi c cho nam chm dch - Trong mch C c dng in chuyn ra xa C . Cc em hy quan st ngc chiu vi dng in th v rt ra cho c nhn xt. khi nam chm chuyn ng th trong C xut hin dng in. Vy c phi do chuyn ng ca nam chm m to ra dng in i hay khng? o kim tra by gi c cho nam chm ng yn, di chuyn C li gn v ra xa nam chm. Cc em hy quan st v a ra cho c nhn xt. - HS quan st - Khi di chuyn C li gn hoc ra xa nam chm th trong C cng xut hin dng in. nghim trn, khi nam chm ngng o hai th nghim trn chng ta thy chuyn ng th i tt.

- Dng in xut hin trong mch o T 3 th nghim trn cc em thy C khi c s chuyn ng tng i dng in xut hin trong mch C khi gia mch C v nam chm. no? o kim tra xem nhn nh ca cc em c ng hay khng, by gi c xt th nghim nh hnh 23.4: o C nh c nam chm v mch C, thay nam chm SN bng nam chm in, v thay i cng dng in qua nam chm. Th thc nghim chng t rng trong mch C vn xut hin dng in i. y chnh l th nghim m nh bc hc Farady - HS tip thu - HS suy ngh c nhn. lm. o Vy nguyn nhn lm xut hin dng in trong cc th nghim trn l g? lng no qua mch kn C bin thin? o Vy t thng bin thin nh th no qua tng th nghim? o GV t chc lp thnh 4 nhm hc tp, tho lun gii thch s bin thin ca t thng qua tng th nghim. o Vy t cc th nghim trn cc em hy rt ra cho c iu kin d xut hin dng in trong mch kn C. - Dng in rong mch kn C ch xut hin khi t thng qua C bin thin. o HS tip thu, ghi nh. - Cc nhm tho lun, hon thnh nhim v. - i lng bin thin qua C chnh o Gi : Trong cc th nghim trn i l t thng.

o GV thng bo: Khi t thng qua mch kn C bin thin th trong C xut hin dng in gi l dng in cm ng. Hin tng xut hin dng in trong mch kn C gi l hin tng cm ng in t. Hin tng cm ng in t ch tn ti trong khong thi gian qua mch kn bin thin.

Bi 23: T THNG. CM NG IN T (tit 2) Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh Hot ng 1: Tm s kin xut pht, t vn . o tit trc chng ta tm hiu v t - Dng in cm ng xut hin thng v hin tng cm ng in t. trong mch khi t thng qua mch Mt em hy cho c bit iu kin xut kn bin thin. hin dng in cm ng l g?
o Chng ta bit iu kin xut hin

dng in cm ng. Vy dng in - HS nhn thc c vn . cm ng c chiu nh th no v n c cn sinh ra u na hay khng ? tr li cu hi chng ta i vo ni dung bi hc hm nay T thng. Cm ng in t tit tip theo.

Hot ng 2: Tm hiu nh lut lentz v chiu dng in cm ng. o GV: Chng ta xt li 2 th nghim tit trc.

TN 1: a nam chm li gn (C)

o Mt em hy cho c bit quy tc xc dnh chiu ca t trng ca nam - T trng ca nam chm SN chm SN v chiu dng trn mch c xc nh theo quy tc vo kn (C) l g? Nam ra Bc. - Chiu dng trn mch kn (C) c xc nh theo quy tc nm bn tay phi. o Khi c cho nam chm tin li gn C - T thng qua C tng. t thng qua C bin thin nh th no? o T thng qua C tng th trong mch s - Dng in cm ng c chiu xut hin dng in cm ng c chiu ngc vi chiu dng trn mch nh th no so vi chiu dng trn kn C. C? o Xung quanh dng in cm ng ny - c c tn ti t trng khng?
o Thng bo: T trng tng ti xung

quanh dng in cm ng c gi l
ur u BC . t trng cm ng o Mt em hy ln bng xc nh cho c ur u BC theo chiu ca t trng cm ng

- HS ln bng thc hin nhim v

quy tc nm bn tay phi.

o Cc em hy a ra nhn xt v chiu ur u ur u BC so vi t ca t trng cm ng - BC ngc chiu vi chiu ca t u r u r trng ban u B v chiu chuyn trng ban u B v chiu chuyn

PHIU HC TP 1

H v tn:............................................................................................................... Nhm:....................................................................................................................

1 . T thng qua mt din tch S khng ph thuc yu t no sau y? A. ln cm ng t B. Din tch ang xt C. Gc to bi php tuyn v vc t cm ng t D. Nhit mi trng. 2. 1 vbe bng A. 1T.m2 B. 1 T/m. C. 1 T.m. D. 1 T/ m2.

3. iu no sau y khng ng khi ni v hin tng cm ng in t? A. Trong hin tng cm ng in t, t trng c th sinh ra dng in; B. Dng in cm ng c th to ra t bng trng ca dng in hoc t trng ca nam chm vnh cu; C. Dng in cm ng trong mch ch tn ti khi c t thng bin thin qua mch; D.Dng in cm ng xut hin trng mch kn nm yn nm trong t trng u. 4. Mun t thng gi qua mch kn (C) bin thin (xt trong t trng u) ta c th: A.Lm bin dng mch kn (C). B.Cho khung dy dch chuyn song song vi cc ng sc t. C.Cho khung dy dch chuyn song song vi cc ng sc t mt cch t t. D.C a,b,c u ng. 5 . Cho vc t php tuyn ca din tch vung gc vi cc ng sc t th khi ln cm ng t tng 2 ln, t thng s: A. Bng 0 B. Tng 2 ln. C. Tng 4 ln. D. Gim 2 ln.

p n: 1.D; 2.A; 3.D;4.A; 5A

PHIU HC TP 2 H v tn:............................................................................................................... Nhm:.................................................................................................................... 1. Dng in cm ng trong mch kn c chiu nh th no? A. Sao cho t trng cm ng c chiu chng li s bin thin cu t thng ban u qua mch, B. Hon ton ngu nhin. C. Sao cho t trng cm ng lun cng chiu vi t trng ngoi. D. Sao cho t trng cm ng lun ngc chiu vi t trng ngoi. 2. Dng in Fu-C sinh ra do: A. Cc khi kim loi chuyn ng trong t trng B. Cc khi kim loi c t trong t trng bin thin theo thi gia C. Cc khi kim loi chuyn ng trong t trng hoc t trong t trng bin thin theo thi gian. D. S bin thin ca t thng qua mch kn (C). 3. Chn cm t ng in vo cc ch trng. a mt nam chm thng ra xa dn mt vng dy dn sao cho cc nam lun gn vng dy hn nh H.1. Trong qu trnh , t thng gi qua din tch gii hn bi vng dy . . . v dng in cm ng c chiu . . . . chiu kim ng h. A. tng ; cng. B. tng; ngc. C. gim; cng. D. gim; ngc. 4 . ng dng no sau y khng phi lin quan n dng Foucault?
H.1

A. phanh in t; B. nu chy kim loi bng cch n trong t trng bin thin; C. li my bin th c ghp t cc l thp mng cch in vi nhau; D. n hnh tivi 5 . Dch chuyn nhanh mt cc t ca nam chm thng li gn mt vng dy dn kn theo phng trng vi trc vng dy (H.2). Khi lc do nam chm tc dng ln vng dy A. l lc ht. B. l lc y. C. bng khng.

D. ht hay y cn tu thuc vo tn cc t c a li gn.

H.2

p n: 1.A; 2.C ; 3.C ; 4.D; 5.B