วิธีเจริ ญจิตภาวนาตามแนวการสอนของ หลวงปู ่ ด่ลย์ อ

ตุโล
๑. เริ มตนอริ ยาLunีสLาย ยืน เดิ น นั่ง นอน ได้ ตามสะดวก
nาnวามร่ตวเตมnี และ ร่ อยู่กLnี โดยไม่ต้องร้้อะไร คือ ร้้ตัว
อย่างเดียว
รั กษาจิตเช่นนี ไว้เรื ่ อย_ ¡u้ "ร่อยู่เ0ย_" ไม่ ต้องไuจาแนก
แยกแยะ อย่าuังคัu อย่า¡ยายาม อย่าuล่อยล่องลอยตาม
ยuากรรม
เมื ่ อรั กษาได้สักคร่้ จิ ตจะคิดแส่ไu¡นอารมuต่าง_ โดยไม่มี¡าง
ร้้¡ันก่อน เu นüรรมดาสาuรั un้้n ก¡uม่ ต่ อเมื ่ อจิตแล่นไu คิ ด
ไu¡นอารมuนั น_ จนอิ ่มแล้ว กจะร้้สกตัวI นมาเอง เมื ่ อร้้สก
ตัวแล้ว¡u้¡ิจารuาเuรี ยuเ¡ียunาวะIองตนเอง ระuว่าง¡ี ่มี
ความร้้อย่้กัu¡ี ่ และระuว่าง¡ี ่จิตคิดไu¡นอารมuว่ามีความแตก
ต่างกันอย่างไร เ¡ื ่ อเu นอuายสอนจิต¡u้จดจา
จากนั น ค่อย_ รั กษาจิต¡u้อย่้¡นสnาวะร้้อย่้กัu¡ี ่ต่อไu ครั น
¡ลั งเnลอรั กษาไม่ดี¡อ จิ ตกจะแล่นไuเสวยอารมuI้างนอก
อีก จนอิ ่มแล้ว กจะกลัuร้้ตัว ร้้ ตัวแล้วก¡ิจารuา และรั กษาจิต
ต่อไu
ด้วยอuายอย่างนี ไม่นานนัก กจะสามารuควuคมจิตได้ และ
uรรลสมาüิ¡น¡ี ่สด และจะเu นn้้0ลาด¡น "¡µติแu่งจิต" โดย
ไม่ต้องไuuร กษาuารื อ¡คร
ขอหาม !นเวลาจิตn ุงเตมnี อยู าnา เnรา:Ìมูมีปร:โย1น์ แล:
ยงnา!หL นnอนnลงnวามเnียร Ìมูมีกาลง!จ!นการเจริ ญจิต
nร งตูอ_ Ìป
¡นกรuี ¡ี ่ไม่สามารu¡าเช่นนี ¡u้ลองน กคาว่า "nุnโธ" uรื อคา
อะไรกได้¡ี ่ไม่เu นเuตเย้ายวน uรื อเu นเuตIัดเคือง¡จ น กไu
เรื ่ อย_ แล้วสังเกตด้ว่า คา¡ี ่น กนั น ชั ด¡ี ่สด¡ี ่ตรงไuน ¡ี ่ตรง
นั นแuละคือ_านแu่งจิต
¡งสังเกตว่า _านนี ไม่อย่้คง¡ี ่ตลอดกาล uางวันอย่้¡ี ่uน่ ง uาง
วันอย่้อีก¡ี ่uน ่ ง
ÿานแหูงจิตnีnาน งnุnโธปรากg1ดnีสุดนี ยู อมÌมูอยู่ภายนอก
กายแนูนอน ตองอยู่ภาย!นกายแนู แต่ เมื ่ อ¡ิจารuาด้¡u้ดี แล้ว
จะเuนว่า_านนี จะว่าอย่้¡ี ่ส่วนไuนIองร่างกายกไม่u้ก ดังนั น
จะว่าอย่้nายนอกกไม่¡ช่ จะว่าอย่้nาย¡นกไม่เชิง เมื ่ อเu นเช่นนี
แสดงว่าได้กาuนดu้ก_านแu่งจิตแล้ว
เม อกาหนดu่ก แล:nุnโธปรากg!นมโนน ก1ดเจนดี ก!ห
กาหนดน กÌปเร อย อยูา!หขาดสายÌด
u้าIาดสายเมื ่ อ¡ด จิ ตกจะแล่นส่้อารมu¡ัน¡ี
เมื ่ อเสวยอารมuอิ ่มแล้ว จงจะร้้สกตัวเองกค่อย_ น ก¡¡โüต่อ
ไu ด้ วยอuายวิüี¡น¡านองเดียวกัu¡ี ่กล่าวไว้เuื องต้น ¡น¡ี ่สดก
จะค่อย_ ควuคมจิ ต¡u้อย่้¡นอานาจได้เอง
ขอnวรจา !นการกาหนดจิตน น ตองมีเจตจานงแนูวแนู !นอน
nีจ:เจริ ญจิต!หอยู่!นสภาว:nี ตองการ
เจตจานงนี คือ ตัว "uีล"
การLริ กรรม "nุnโธ" เปลูา_ โดยÌร เจตจานงÌมูเกิดปร:โย1น์
อ:Ìรเลย กลLเป นเnร องL นnอนnวามเnียร nาลายกาลง!จ!น
การเจริ ญจิต!นnราวตูอ_ Ìป
แต่ u้าเจตจานงมั่ นคง การเจริ Qจิตจะuราก_nล¡กครั งไม่มาก
กน้อยอย่างแน่นอน
ดงน น !นการน ก nุnโธ การเnูงเลงสอดสูอง uงnวาม1ดเจน
แล:nวามÌมูขาดสายของnุnโธ จ:ตองเป นÌปดวยnวามÌมู
ลดล:
เจตจานง¡ี ่มีอย่้อย่างไม่ลดละนี uลวงu่ ้เคย เuรี ยuไว้ว่า มีลัก
ษuาการuระuน ่ งuรษuน่ งจดจ้องสายตาอย่้¡ี่คมดาu¡ี่I้าuก
เงื อI นสดแIน¡ร้อม¡ี ่จะ¡ันลงมา uรษn้้นั นจดจ้องคอย¡ีอย่้
ว่า u้าคมดาuนั น¡าด¡ันลงมา ตนจะuลuuนี uระการ¡ดจงจะ
¡้นอันตราย
เจตจานงต้องแน่วแน่เuนuานนี จงจะยังสมาüิ¡u้uังเกิดได้ ไม่
เช่นนั นอย่า¡า¡u้เสียเวลา และuั่ น¡อนความuรั ¡üาตนเองเลย
เมื ่ อจิตค่อย_ uยั่ งลงส่้ความสงu¡ีละน้อย _ อาการ¡ี ่จิ ตแล่น
ไuส่้อารมunายนอก กค่อย _ ลดความรนแรงลง uงไuกไu
uระเดียวuระดาว กร้้สกตัวได้เรว uงตอนนี คาuริ กรรม¡¡โü ก
จะIาดไuเอง เ¡ราะคาuริ กรรมนั นเu นอารมuuยาu เมื ่ อจิต
ล่วง¡้นอารมuuยาu และคาuริ กรรมIาดไuแล้ว ไม่ ต้องย้อน
uอยมาuริ กรรมอีก เ¡ียงรั กษาจิตไว้¡น_าน¡ี ่กาuนดเดิมไu
เรื ่ อย_ และสังเกตด้ความร้้สกและ "nqติแหูงจิต" ¡ี ่_านนั น
_
uริ กรรมเ¡ื ่ อรวมจิต¡u้เu นuน ่ ง สังเกตด้ว่ า !nรเป นn่Lริ กรรม
nุnโธ
|. ด่จิตเม ออารมu์สงLแลว ¡u้สติจดจ่ออย่้¡ี ่_านเดิมเช่นนั น
เมื ่ อมีอารมuอะไรเกิดI น ก¡u้ละอารมuนั น¡ิ งไu มาด้ ¡ี ่จิตต่อ
ไuอีก ไม่ต้องกังวล¡จ ¡ยายามuระคัuuระคองรั กษา¡u้จิตอย่้
¡น_าน¡ี ่ตั งเสมอ_ สติคอยกาuนดควuคมอย่้อย่างเงียu_ (ร้้
อย่้) ไม่ต้องวิจารuกิริ ยาจิต¡ด_ ¡ี ่เกิดI น เ¡ียงกาuนดร้้แล้ว
ละไuเ¡่านั น เu นไuเช่นนี เรื ่ อย_ กจะค่อย_ เI้า¡จกิริ ยาuรื อ
¡µติแu่งจิ ตได้เอง (จิ ตuรงกิเลส uรื อ กิเลสuรงจิต)
nาnวามเขา!จ!นอารมu์nวามน กnิด สงเกตอารมu์n งสาม nอ
ราn: โnส: โมห:
æ. อยูาสูงจิตออกนอก กาuนดร้้อย่้¡นอารมuเดียวเ¡่านั น อย่า
¡u้1ัดส่ายไu¡นอารมunายนอก เมื ่ อจิตเnลอคิดไuก¡u้ตั งสติ
ระลกuง_านกาuนดเดิม รั กษาสัมuชัQQะ¡u้สมu้รuอย่้เสมอ
(ร้uนิ มิต¡u้ยกไว้ ส่วนนามนิ มิต¡ั งuลายอย่าได้¡ส่¡จกัuมัน)
ร:วง จิตÌมู!หnิดเร องภายนอก สงเกตการหว นÌหวของจิตตาม
อารมu์nีร Lมาnางอายตน: b
c. จงnาญาu!หเหนจิต เหมอนด งตาเหนร่ป เมื ่ อเราสังเกต
กิริ ยาจิตไuเรื ่ อย _ จนเI้า¡จuงเuตuัจจัยIองอารมuความ
น กคิดต่าง_ ได้ แล้ว จิ ตกจะค่อย _ ร้้เ¡่า¡ันการเกิดIอง
อารมuต่าง_ อารมuความน กคิดต่าง_ กจะค่อย_ ดั uไu
เรื ่ อย_ จนจิตว่างจากอารมu แล้วจิ ตกจะเu นอิสระ อย่้ต่าง
uากจากเว¡นาIองร้uกาย อย่้¡ี ่_านกาuนดเดิมนั่นเอง การ
เuนนี เu นการเuนด้วยuัQQาจักษ
nิดเnูาÌหรูกÌมูร่ ตูอเม อหยุดnิดจงร่ แตูตองอาnยการnิด
c. แยกร่ปuอด ดวยวิ11า มรรnจิต เมื ่ อสามารuเI้า¡จได้ ว่า
จิต กัu กาย อย่้คนละส่วนได้แล้ว ¡u้ด้¡ี ่จิ ตต่อไuว่า ยังมีอะไร
uลงเuลืออย่้¡ี ่_าน¡ี ่กาuนด (จิ ต) อีกuรื อไม่ ¡ยายาม¡u้สติ
สังเกตด้¡ี ่ จิ ต ¡าความสงuอย่้¡น จิ ต ไuเรื ่ อย_ จนสามารu
เI้า¡จ nqติของจิต ได้ อย่างละเอียดลออตามIั นตอน เI้า¡จ¡น
ความเu นเuตเu นnลกันว่า เกิดจากความคิดมันออกไuจากจิต
นี ่ เอง ไuuาuรงuาแต่ง uาก่อ uาเกิด ไม่มี¡ี ่สิ นสด มันเu น
มายาuลอกลวง¡u้คนuลง แล้วจิ ตกจะเ¡ิกuอนสิ ่ง¡ี ่มีอย่้¡นจิต
ไuเรื ่ อย_ จนuมด uมายuงเจริ Qจิตจนสามารuเ¡ิกร้u
uรมาu้ วิQQาu¡ี ่เลก¡ี ่สดnาย¡นจิตได้
คาว่า แยกร่ปuอด นั น uมายความuง แยกร่ปวิญญาu
นั่นเอง
b. เหตุตองล: nลตองล: เมื ่ อเจริ Qจิตจนuราuจากความคิด
uรงแต่งได้ แล้ว (ว่าง) กไม่ ต้องอิงอาuัยกัuก_เกu1แu่ง
ความเu นเuตเu นnล¡ด _ ¡ั งสิ น จิ ตกอย่้เuนื อnาวะแu่ง
คลองความคิดน กต่าง_ อย่้เu นอิสระ uราuจากสิ ่ง¡ด_
ครอuงาอา¡ราง¡ั งสิ น
เรี ยกว่า "สมุจเ0nธรรมn งปวง"
o. !1หนี --กหมด nนเหตุเกิด เมื ่ อเ¡ิกร้uuรมาu้ ¡ี ่เลก¡ี ่สด
เสียได้ กรรมชั่ ว¡ี ่uระ¡ัu uรรจ uัน¡ก u่ายnา¡ ติดอย่้กัuร้u
uรมาu้ นั น กuมดโอกาส¡ี่จะ¡u้nลต่อไu¡นเuื องuน้า การเ¡ิ่ม
uนี กเu นอันสะดดuยดลง เuต uัจจัยnายนอกnาย¡น¡ี ่มา
กระ¡u กเu นสักแต่ว่ามากระ¡u ไม่มีnลสืuเนื ่ องต่อไu uนี
กรรมชั่ ว¡ี ่ได้¡าไว้ตั งแต่ชาติ แรก กเu นอันได้รั uการชด¡ช้uมด
สิ น uมดเรื ่ องuมดราวuมด¡ันüะn้ก¡ัน¡ี ่จะต้องเกิดมา¡ช้uนี
กรรมกันอีก เ¡ราะ กรรม1 วอนเป นเหตุ!หตองเกิดอีก Ìมูอาจ
!หnลตูอÌปÌด เรี ยกวูา "nนเหตุเกิด"
d. n่nีตรสร่แลว เขาÌมูn่ดหรอกวูา เขาร่อ:Ìร เมื ่ อüรรม¡ั ง
uลายได้u้กu่าย¡อดไuแล้ว สิ ่ง¡ี ่เรี ยกว่า ธรรม จะเu นüรรมไu
ได้ อย่างไร สิงnีวูา Ìมูมีธรรม น นแหล:มนเป นธรรมของมน!น
ตว (n้้ร้้น่ะจริ ง แต่ สิ ่ง¡ี ่ร้้¡ั งuลายนั นไม่จริ ง)
เมื ่ อจิตว่างจาก "nqติ" ต่าง_ แล้ว จิตกจะuง nวามวูางnีแn
จริ ง ไม่มีอะไร¡u้สังเกตได้อีกต่อไu จง¡ราuได้ว่าแ¡้¡ี ่จริ งแล้ว
จิตน นÌมูมีร่ปรูาง มนรวมอยู่กLnวามวูาง !นnวามวูางน น
ÌมูมีขอLเขต Ìมูมีปร:มาu YาLYมอยู่!นสิงnุก_ สิง แล:จิต
กLn่ร่เป นสิงเดียวกน
เม อจิตกLn่ร่ เป นสิงเดียวกน แล:เป นnวามวูาง กยูอมÌมูมี
อ:Ìรnีจ:!หอ:Ìรหร อ!ห!nรร่uง Ìมูมีnวามเป นอ:Ìรจ:Ìปร่
สภาว:ของอ:Ìร Ìมูมีสภาว:ของ!nรจ:Ìปร่nวามมีnวามเป น
ของอ:Ìร
เมื ่ อเจริ Qจิ ตจนเI้าuงสnาวะเดิมแ¡้Iองมันได้ดังนี แล้ว "จิต
เหนจิตอยู างแจูมแจง" จิตกจะอย่้เuนื อสnาวะสมมติuัQQัติ¡ั ง
uวง เuนื อความมีความเu น¡ั งuวง มันอย่้เuนื อคา¡้ด และ
¡้นไuจากการกล่าวอ้าง¡ด_ ¡ั งสิ น เu นüรรมชาติอันuริ ส¡üิ

และสว่าง รวมกันเI้ากัuความว่างอันuริ ส¡üิ

และสว่างIอง
จกรวาลเดิม เI้าเu นuน ่ งเรี ยกว่า "นิ nnาน"
โดยuกติ คาสอนüรรมะIองuลวงu่ ้ด้ลย อตโล นั น เu นแuu
"ปริ nนาธรรม" มิ¡ช่เu นการuรรยายüรรม 0ะนั น คาสอนIอง
¡่านจงสั น จากัด¡นความuมายIองüรรม เ¡ื ่ อไม่¡u้เnื อuรื อ
¡่ มเ¡ื อยมากนัก เ¡ราะจะ¡า¡u้สัuสน เมื ่ อn้้¡ดเu นn้้u_ิuัติ
üรรม เIาย่อมเI้า¡จได้เองว่า กิริ ยาอาการIองจิต¡ี ่เกิดI นนั นมี
มากมายuลายอย่าง ยาก¡ี ่จะอüิuาย¡u้ได้uมด ด้วยเuตนั น
uลวงu่ ้¡่านจง¡ช้คาว่า "nqติของจิต" แ¡นกิริ ยา¡ั งuลายเuล่า
นั น
คาว่า "ด่จิต อยู าสูงจิตออกนอก nาญาu!หเหนจิต" เuล่านี
ย่อมมีความuมายครอuคลมไu¡ั งuมดตลอดองคnาวนา แต่
เ¡ื ่ ออüิuาย¡u้เu นIั นตอน จงจั ดเรี ยง¡u้ด้ง่ายเ¡่านั น uาได้ จัด
เรี ยงไuตามลาดัuกระแสการเจริ Qจิ ตแต่อย่าง¡ดไม่
¡่านn้้มีจิตuรั ¡üา¡น¡างu_ิuัติ เมื ่ อเจริ Qจิตnาวนาตามคาสอน
แล้ว ตามüรรมดาการu_ิuัติ¡นแนวนี n้้ u_ิuัติ จะค่อย_ มี
ความร้้ความเI้า¡จได้ด้วยตนเองเu นลาดัu_ ไu เ¡ราะมีการ
¡ส่¡จสังเกตและกาuนดร้้ "nqติ แหูงจิต" อย่้ตลอดเวลา แต่ u้า
uากเกิดuัQuา¡นระuว่างการu_ิuัติ ควรรี uเI้าuาคร้uาอาจารย
n่ ายวิuัสสนาüระโดยเรว uากuระมา¡แล้วอาจnิด¡ลาดเu น
uัQuาตามมาnายuลัง เ¡ราะคาว่า "มรรnปgิปnา" นั น จะ
ต้องอย่้¡น "มรรnจิต" เ¡่านั น มิ¡ช่มรรคnายนอกต่าง_ นานา
เลย
การเจริ ญจิตเขาสู่nี สุดแหูงnุกข์น น จ:ตองuงnรอมดวย วิ
สุnธิnีล วิสุnธิธรรม nรอมn ง æ nวาร n อ กาย วาจา !จ จง
จ:ยงกิจ!หลุลูวงuงnีสุดแหูงnุกข์Ìด
อเหตุกจิต æ ปร:การ
๑. ปญจnวาราว11นจิต คือ กิริ ยาจิต¡ี ่แnงอย่้ตาม อายตนะ
uรื อ¡วาร¡ั ง c มีดังนี
ตา ไuกระ¡uกัuร้u เกิ ด จกขุวิญญาu คือการเuน จะu้ามไม่
¡u้ ตา เuนร้uไม่ได้
ห่ ไuกระ¡uเสียง เกิด โสตวิญญาu คือการได้ยิน จะu้ามไม่
¡u้ ห่ ได้ ยินเสียงไม่ได้
จม่ก ไuกระ¡uกัuกลิ ่น เกิ ด 1านวิญญาu คือการได้กลิ ่น จะ
u้ามไม่¡u้ จม่ก รั uกลิ ่นไม่ได้
ลิ น ไuกระ¡uกัuรส เกิ ด 1ิวหาวิญญาu คือการได้รส จะu้าม
ไม่¡u้ ลิ น รั uร้้รสไม่ได้
กาย ไuกระ¡uกัuโn__ั ¡¡ะ เกิ ด กายวิญญาu คือการสัมnัส
จะu้ ามไม่¡u้ กาย รั uสัมnัสไม่ได้
วิQQาu¡ั ง c อย่างนี เu นกิริ ยา¡ี ่แnงอย่้¡นกายตาม¡วาร ¡า
uน้า¡ี ่รั uร้้สิ ่งต่าง_ ¡ี ่มากระ¡u เu นสnาวะแu่งüรรมชาติIอง
มันเu นอย่้เช่นนั น กแต่ว่า เมื ่ อจิตอาuัย¡วาร¡ั ง c เ¡ื ่ อเชื ่ อม
ต่อรั uร้้เuตการunายนอก ¡ี ่เI้ามากระ¡u แล้วส่งไuยัง
สานักงานจิตกลางเ¡ื ่ อรั uร้้ เราจะu้ามมิ¡u้เกิด มี เu นเช่นนั น
ย่อมกระ¡าไม่ได้
การu้ องกัน¡กI¡ี ่จะเกิดจาก¡วาร¡ั ง c นั น เราจะต้องสารวม
อิน¡รี ย¡ั ง c ไม่ เ¡ลิดเ¡ลิน¡นอายตนะเuล่านั น uากจาเu น
ต้องอาuัยอายตนะ¡ั ง c นั น uระกอuการงาน¡างกาย กควร
จะกาuนดจิต¡u้ ตั งอย่้¡นจิต เช่นเมื ่ อเuนกสักแต่ว่าเuน ไม่คิ ด
uรง ได้ยินกสักแต่ว่าได้ยิน ไม่คิ ดuรง ดั งนี เu นต้น (ไม่คิด
uรงuมายความว่า ไม่¡u้จิ ตเอนเอียงไu¡นความเuนดีชั่ ว)
|. มโนnวาราว11นจิต คือ กิริ ยาจิต¡ี ่แnงอย่้¡ี ่มโน¡วาร
มีuน้า¡ี ่nลิตความคิดน กต่าง_ นานา คอยรั uเuตการunาย¡น
nายนอกมากระ¡u จะดีuรื อชั่ วกสะสมเอาไว้ จะu้ามจิ ตไม่¡u้
คิด¡น¡ก_ กรuี ย่อมไม่ได้
กแต่ว่าเมื ่ อจิตคิดuรงไu¡นเรื ่ องราว¡ด_ uงวัตu สิ ่งIอง uคคล
อย่างไร ก¡u้กาuนดร้้ว่าจิ ตคิดuงเรื ่ องเuล่านั น กสักแต่ว่าความ
คิด ไม่¡ช่สัตว uคคล เราเIา ไม่ยดuือวิจารuความคิดเuล่านั น
¡าความเuน¡u้เu นuกติ ไม่ยดuือความเuน¡ด_ ¡ั งสิ น จิต
ย่อมไม่ไuลตามกระแสอารมuเuล่านั น ไม่เu น¡กI
æ. หสิตุปLาn คือ กิริ ยา¡ี ่จิตยิ มเอง โดยuราuจากเจตนา¡ี ่จะ
ยิ ม uมายความว่าไม่อยากยิ มมันกยิ มIองมันเอง กิริ ยาจิตอันนี
มีเ0¡าะเuล่า¡ระอริ ยเจ้าเ¡่านั น ¡นสามัQชนไม่มี
สาuรั u อเหตุกจิต I้อ c และ | มีเ¡่ ากัน¡น¡ระอริ ยเจ้า และ
¡นสามัQชน นักu_ิuัติüรรม¡ั งuลาย เมื ่ อตั ง¡จu_ิuั ติตนออก
จากกอง¡กIควร¡ิจารuา อเหตุกจิต นี ¡u้เI้า¡จด้วย เ¡ื ่ อ
ความไม่nิ ด¡ลาด¡นการuาเ¡Qu_ิuัติüรรม
อเหตุกจิต นี นักu_ิuัติ¡ั งuลายควร¡าความเI้า¡จ¡u้ ได้ เ¡ราะ
u้าไม่เช่นนั นแล้ว เราจะ¡ยายามuังคัuสังIารไuuมด 1 ่งเu น
อันตรายต่อการu_ิuัติüรรมมาก เ¡ราะความไม่เI้า¡จ¡น อ
เหตุกจิต I้อ c และ | นี เอง
อเหตุกจิต I้อ m เu นกิริ ยาจิต¡ี ่ยิ มเองโดยuราuจากเจตนา¡ี ่
จะยิ ม เกิ ด¡นจิตIองเuล่า¡ระอริ ยเจ้าเ¡่านั น ¡นสามัQชนไม่มี
เ¡ราะกิริ ยาจิตนี เu นnลIองการเจริ Qจิตจนอย่้เuนื อมายา
สังIารได้แล้ว จิ ตไม่ต้องติ ดI้อง¡นโลกมายา เ¡ราะความร้้เ¡่า
¡ันเuต uัจจัยแu่งการuรงแต่งได้แล้ว เu นอิสระด้วยตัวมันเอง
จิตnอnุnธ:
¡ระ¡¡üเจ้า¡ั งuวง และสัตว โลก¡ั งสิ นไม่ได้เu นอะไรเลย
นอกจากเu นเ¡ียง จิตuน ่ ง นอกจากจิตuน่ งแล้ว มิได้มีอะไร
ตั งอย่้เลย จิตuน ่ ง 1 ่งuราuจากการตั งต้นนี เป นสิงnีมิÌดเกิด
ข น แล:Ìมูอาจu่กnาลายÌดเลย
มันไม่¡ช่เu นIองมีสีเIียว uรื อสีเuลือง และ Ìมูมีn งร่ป Ìมูมี
n งการปรากg Ìมูu่กนLรวมอยู่!นLรรดาสิงnีมีการต งอยู่ และ
ไม่มีการตั งอย่้ ไม่อาจจะลงความเuนว่า เu นIอง¡uม่uรื อเก่า
ไม่¡ช่Iองยาวuรื อIองสั น Iอง¡uQ่uรื อIองเลก
¡ั งนี เ¡ราะมันอย่้เuนื อIอuเIต เuนื อการวัด เuนื อการตั งชื ่ อ
เuนื อการ¡ิ งร่องรอยไว้ และ เหน อการเปรี ยLเnี ยLn งหมด
จิตuน ่ งนี เu นสิ่ง¡ี่เราเuนตาตาเราอย่้แ¡้_ แต่ จงลองไu¡ช้
เuตnล (ว่ามันเu นอะไร เu นต้น) กัuมันเI้าด้1ิ เราจะuล่นลง
ไuส่้ความnิด¡ลาด¡ัน¡ี สิ ่งนี เป นเหมอนกLnวามวูาง อน
ปราnจากขอLnุก_ ดาน 1 ่งไม่อาจจะuยั่ ง uรื อวัดได้
จิตหน ง นี เ¡่านั นเu น nุnธ: Ìมูมีnวามแตกตูางร:หวูางnุnธ:
กLสตว์โลกn งหลาย เ¡ียงแต่ว่าสัตว โลก¡ั งuลายไuยดมั่ นต่อ
ร้uüรรมต่าง_ เสีย และเ¡ราะเuตนั น เIาจงแสวงuา¡¡ü
nาวะจากnายนอก การแสวงuาIองสัตวเuล่านั นนั่ นเอง ¡า¡u้
เIา¡ลาดจาก¡¡ünาวะ การ¡าเช่นนั น เ¡่ากัu การ!1สิงnี เป น
nุnธ: !หเnียวแสวงหาnุnธ: และการ¡ช้จิ ต¡u้เ¡ี ่ยวจัu0วยจิต
แม้ว่าเIาเuล่านั นจะได้¡ยายามจนสดความสามารuIองเIา
อย่้ตั งกัuuน ่ งเตม_ เIากจะไม่สามารuลuง¡¡ünาวะได้เลย
เIาไม่ร้้ว่า u้าเIาเอง เnี ยงแตูหยุดnวามnิดปรุงแตูง แล:หมด
nวามกร:วนกร:วายเnรา:การแสวงหา เสียเ¡่านั น ¡¡üะกจะ
uราก_ตรงuน้าเIา เ¡ราะว่า จิ ต นี คือ nุnธ: นั่นเอง และ
nุnธ: คือ สิงnีมี1ีวิตn งหลายn งปวง นั่นเอง สิง_ นี เม อ
ปรากgอยู่ nีสามญสตว์ จ:เป นสิงเลกนอยกหาÌมู แล:เม อ
ปรากgอยู่ nีnร:nุnธเจาn งหลาย จ:เป นสิง!หญูหลวงกหาÌมู
สาuรั uการuาเ¡Quารมิตา¡ั ง o กดี การuาเ¡QI้อวัตรu_ิuัติ
¡ี ่คล้าย_ กันอีกเu นจานวนมากกดี uรื อการได้ uQมากมายนัu
ไม่u้วน เuมือนจานวนเมด¡ราย¡นแม่น าคงคากดี เuล่านี นั น
จงคิดด้เuิด เมื ่ อเราเu นn้้สมu้รuโดยสัจจะ¡ื น_าน¡น¡กกรuี
อย่้แล้ว คือเu น จิตหน ง uรื อ เป นอนหน งอนเดียวกนกL
nุnธ:n งหลายอยู่แลว เรากไม่ควร¡ยายามจะเ¡ิ ่มเติมอะไร¡u้
แก่สิ ่ง¡ี ่สมu้รuอย่้แล้วนั น ด้วยการuาเ¡Qวัตรu_ิuั ติต่าง_
1 ่งไร้ความuมายเuล่านั นไม่¡ช่uรื อ เม อÌหรูโอกาสอานวย!หnา
กnามนÌป แล:เม อโอกาสnูานÌปแลว อยู่เ0ย_ กแล้วกัน
u้าเราไม่เuนตระuนักอย่างเดดIาดลงไuว่า จิต นั นคือ nุnธ:
กดี และu้าเรายัง ย ดม นuอม น ตูอร่ปธรรมตูาง_ อยู่ กดี ตูอ
วตรปgิLติตูาง_ อยู่กดี แล:ตูอวิธีการLาเnญLุญกุnลตูาง_ ก
ดี แนวความคิดIองเรากยังคงnิด¡ลาดอย่้ และไม่เI้าร่องเI้า
รอยกันกัu nาง ¡างโน้นเสียแล้ว
จิตหน ง นั่นแuละคือ nุnธ: ไม่มี¡¡üะอื ่ น¡ด¡ี ่ไuนอีก ไม่มีจิ ต
อื ่ น¡ด¡ี ่ไuนอีก มันแจ่มจ้าและไร้ ตาuนิ เช่นเดียวกัuความว่าง
คือ มันไม่มีร้uร่างuรื อuราก_การu¡ด_ เลย uาเรา!1 จิตของ
เรา!หปรุงแตูงnวามnิดnนตูาง_ น น เnูากLเราnิ งเน อหาอน
เป นสาร:เสี ย แล้วไun้ก¡ันตัวเองอย่้กัuร้uüรรม 1 ่งเu น
เuมือนกัuเuลือก ¡¡üะ1 ่งมีอย่้ตลอดกาลนั น ไม่¡ช่¡¡üะIอง
ความยดมั่ นuือมั่ น
การu_ิuัติuารมิตา¡ั ง o และการuาเ¡QI้อวัตรu_ิuัติ ต่าง_ ¡ี ่
คล้ายคลงกันอีกเu นจานวนนัuไม่u้วน ด้วยเจตนา¡ี ่จะเu น
¡¡üะสักองคuน ่ งนั น เu นการu_ิuัติชนิ ด¡ี ่คืuuน้า¡ีละIั น_
แต่ ¡¡üะ1 ่งมีอย่้ตลอดกาลดัง¡ี ่กล่าวแล้วนั น uา¡ช่¡¡üะ¡ี ่ลuง
ได้ ด้วยการu_ิuัติเu นIั น_ เช่นนั นไม่ เรื ่ องมันเu นเ¡ียงแต่
ต น และ ลมตา ต่ อจิตuน ่ งนั นเ¡่านั น และ Ìมูมีอ:Ìรnี จ:ตอง
Lรรลุuงอ:Ìร นี ่ แuละคือ¡¡üะ¡ี ่แ¡้ จริ ง ¡¡üะและสัตว โลก¡ั ง
uลาย คือ จิ ตuน ่ งนี เ¡่านั น ไม่มีอะไรอื ่ นนอกไuจากนี อีกเลย
จิตเป นเหมอนกLnวามวูาง Yงภาย!นน นยูอมÌมูมีnวามสLสน
แล:nวามÌมูดีตูาง_ ดงจ:เหนÌด !นเม อดวงอาnิตย์nูานÌป!น
nีวูางน น ยูอมสูองแสงÌปÌดn งสีมุมโลก เnรา:วูาเม อดวง
อาnิตย์ข น ยู อม!หnวามสวูางn วn นโลก nวามวูางnีแnจริ งน น
มนกÌมูÌดสวูางข น แล:เม อดวงอาnิตย์ตก nวามวูางกÌมูÌดมด
ลง ปรากgการu์ของnวามสวูาง แล:nวามมดยูอมสLเปลียน
Yงกนแล:กน แตูธรรม1าติของnวามวูางน น ย งnงÌมู
เปลียนแปลงอยู่น นเอง จิ ตของnุnธ:แล:ของสตว์โลกn ง
หลายกเป นเ1ูนน น
u้าเรามองด้¡¡üะ ว่าเu นn้้แสดงออก 1 ่งความuราก_Iองสิ ่ง¡ี ่
uริ ส¡üิ

n่อง¡ส และร้้ แจ้งกดี uรื อมองสัตวโลก¡ั งuลายว่า เu น

n้้แสดงออก1 ่งความuราก_Iองสิ ่ง¡ี ่โง่เง่า มืดมน และมีอาการ
สลuไสลกดี ความร้้สกน กคิดเuล่านี อันเu นnล¡ี่เกิดมาจาก
ความคิดยดมั่ นต่อร้uüรรมนั น จะกันเราไว้เสียจากความร้้อัน
ส้งสด uงแม้ว่าเราจะได้u_ิuั ติมาตลอดกี ่กัuนัuไม่u้วน uระดจ
เมด¡ราย¡นแม่น าคงคาแล้วกตาม มี แต่จิ ตuน ่ งเ¡่านั น และ
ไม่มีสิ ่ง¡ดแม้แต่อน nาคเดียว¡ี ่จะอิงอาuัยได้ เ¡ราะ จิ ตน นเอง
nอ nุnธ:
เมื ่ อ¡วกเรา¡ี ่เu นนักuกษาเรื ่ อง ¡าง ¡างโน้นไม่ลืมตาต่อสิ ่ง
1 ่งเu นสาระ กล่าวคือ จิตนี ¡วกเราจะuิ ดuัง จิ ต นั นเสีย ด้วย
ความคิดuรงแต่งIองเราเอง ¡วกเราจะเ¡ี ่ยวแสวงuา nุnธ:
นอกตัวเราเอง ¡วกเรายังคงยดมั่ นต่อร้uüรรม¡ั งuลาย ต่ อการ
u_ิuัติ เมาuQต่าง_ ¡านองนั น ¡ั งuมดนี เu นอันตราย และ
ไม่¡ช่uน¡างอันนาไuส่้ความร้้อันส้งสด¡ี ่กล่าวนั นแต่อย่าง¡ด
เน อแn แหูงสิงส่งสุดสิงน น โดยภาย!นแลวยูอมเหมอนกLÌม
หร อกอนหิน nอภาย!นน นปราnจาก การเnล อนÌหว แล:โดย
ภายนอกแลวยูอมเหมอนกLnวามวูาง กลูาวnอ ปราnจาก
ขอLเขตหร อสิ งกีดขวาง!ด_ สิ งนี Ìมู!1ูเป นnู ายนามธรรม หร อ
nู ายร่ปธรรม มนÌมูมีnีต งเ0nา: Ìมูมีร่ปรูาง แล:Ìมูอาจจ:
หายÌปÌดเลย
จิตนี Ìมู!1ูจิตYงเป นnวามnิดปรุงแตูง มนเป นสิงYงอยู่ตูางหาก
ปราnจากการเกียวของกLร่ปธรรมโดยสิ นเ1ิง 0:น น
nร:nุnธเจาn งหลาย แล:สตว์โลกn งปวงกเป นเ1ูนน น nวก
เราเnียงแตู สามารuปลดเปล องตนเองออกจากnวามnิดปรุง
แตูงเnูาน น nวกเราจ:ปร:สLnวามสาเรจnุกอยูาง
หลกธรรมnีแnจริ งกnอ จิต นั่นเอง 1 ่งu้านอกไuจากนั นแล้ว
กไม่มีuลักüรรม¡ด_ จิตนั่นแuละคือuลักüรรม 1 ่งu้านอกไu
จากนั นแล้วมันกไม่¡ช่จิต จิตน น โดยตวมนเองกÌมู!1ูจิต แตู
uงกร:น นมนกยงÌมู!1ู มิ!1ูจิต การnีจ:กลูาววูาจิตน นมิ!1ูจิต
ดงนี น นแหล: ยู อมหมายuง สิ งLางสิงYงมีอยู่จริ ง สิ ่งนี มันอย่้
เuนื อคา¡้ด Iอจงเลิกละการคิดและการอüิuายเสีย¡u้uมดสิ น
เมื ่ อนั น เราอาจกล่าวได้ว่า คลองแu่งคา¡้ดกได้u้กตัดIาดไu
แล้ว และ nqติของจิต กu้กเ¡ิกuอนI นสิ นเชิงแล้ว
จิตนี nอ nุnธโยนิ อนLริ สุnธิ

Yงมีปร:จาอยู่ แลว!นnนnุกnน
สัตว1 ่งมีความร้้สกน กคิด กระดกกระดิกได้¡ั งuมดกดี
¡ระ¡¡üเจ้า¡ร้อม¡ั ง¡ระโ¡üิสัตว¡ั งuลาย¡ั งuวงกดี ล้วนแต่
เu นIองแu่งüรรมชาติอันuน ่ งนี เ¡่านั น และไม่ แตกต่างกันเลย
ความแตกต่าง¡ั งuลายเกิดI นจากเราคิดnิด_ เ¡่านั น ย่อมนา
เราไuส่้การก่อสร้างกรรม¡ั งuลาย¡ั งuวง¡กชนิ ดไม่มีuยด
üรรมชาติแu่งความเu น¡¡üะดั งเดิมIองเรานั น โดยความจริ ง
อันส้งสดแล้ว เu นสิ ่ง¡ี ่ไม่มีความuมายแu่งความเu นตัวตน
แม้แต่สักuรมาu้ เดียว สิงน นnอ nวามวูาง เป นสิงnีมีอยู่!น
nุกแหูง สงLเงียL แล:Ìมูมีอ:Ìรเจอปน มันเu นสันติสI¡ี ่
ร่งเรื องและเร้นลัu และกuมดกันเ¡ียงเ¡่านั นเอง
จงเI้าไuส่้สิ ่งสิ ่งนี ได้ลก1 ง โดยการลืมตาต่อสิ ่งนี ด้วยตัวเราเอง
สิงYงอยู่ตรงหนาเรานี แหล: nอสิง สิงน น !นอตราnี เตมnี
n งหมดn งสิ น แล:สมL่รu์uงnีสุดแลว ไม่มีอะไรนอกไuจากนี
อีก
จิตnอnุnธ: (สิงส่งสุด) มนยูอมรวมสิงnุกสิงเขาÌว!นตวมน
n งหมด นัuแต่¡ระ¡¡üเจ้า¡ี ่ตรั สร้้แล้ว¡ั งuลายเu นสิ ่ง¡ี ่สด¡น
เuื องส้ง ลงไuจนกระ¡ั่ งuงสัตวuระเn¡¡ี ่ต่าต้อย¡ี ่สด 1 ่งเu น
สัตวเลื อยคลานและแมลงต่าง_ เu น¡ี ่สด¡นเuื องต่า สิ งเหลูานี
nุกสิง มนยูอมมีสูวนแหูงnวามเป นnุnธ:เnูากนหมด แล:
nุก_ สิงมีเน อหาเป นอนหน งอนเดียวกนกL nุnธ: อยู่ ตลอด
เวลา
u้า¡วกเราเ¡ียงแต่สามารu¡าความเI้า¡จ¡นจิตIองเราเองได้
สาเรจ แล้วค้น¡uüรรมชาติอันแ¡้จริ งIองเราเองได้ ด้ วยความ
เI้า¡จอันนี เ¡่านั น กจะเu น¡ี่แน่นอนว่า ไม่มีอะไร¡ี่¡วกเรา
จาเu น¡ี ่จะต้องแสวงuาแม้แต่อย่าง¡ดเลย
จิตของเราน น uาเราnาnวามสงLเงียLอยู่จริ ง_ เวนขาดจาก
การnิดน ก Yงเป นการเnล อนÌหวของจิต แมแตูนอยnีสุดเสีย
!หÌดจริ ง_ ตวแnของมนกจ:ปรากgออกมาเป นnวามวูาง แล้ว
เรากจะ¡uว่ามันเu นสิ ่ง¡ี ่uราuจากร้u มันไม่ ได้กินเนื อ¡ี ่
อะไร_ ¡ี ่ไuน แม้แต่จดเดียว มันไม่ได้ ตกลงส่้การuัQQัติว่า
เu น¡วก¡ี ่มีความเu นอย่้ uรื อไม่มีความเu นอย่้ แม้ แต่uระการ
¡ดเลย เ¡ราะเuต¡ี ่ สิงเหลูานี เป นสิงnีเราร่สกÌมูÌดโดยnาง
อายตน: เ¡ราะจิต1 ่งเu นüรรมชาติ¡ี ่แ¡้Iองคนเรานั น มัน
เu นครรnuรื อกาเนิ ด Ìมูมี!nรnา!หเกิดข นแล:Ìมูอาจu่ก
nาลายÌดเลย
¡นการ¡าu_ิกิริ ยาตอuสนองต่อสิ ่งแวดล้อมต่าง_ นั น มัน
เuลี ่ยนร้uIองมันเองออกมาเu นuราก_การuต่าง_ เ¡ื ่ อ
สะดวก¡นการ¡้ด เรา¡้ ดuงจิต¡น_านะ¡ี ่เu นตัวสติuัQQา แต่
¡นIuะ¡ี ่มันไม่ได้¡าการตอuสนองต่อสิ ่งแวดล้อม คือไม่ได้
เu นตั วสติuัQQา¡ี ่น กคิด uรื อสร้างสิ ่งต่าง_ I นมานั น มันเu น
สิ ่ง¡ี ่ไม่อาจu้กกล่าวuง¡นการ¡ี ่จะuัQQัติว่ามันเu นความมีอย่้
uรื อไม่¡ช่ความมีอย่้
ยิ ่งไuกว่านั น แม้¡นIuะ¡ี ่มัน¡าuน้า¡ี ่สร้างสิ ่งต่าง_ I นมา ¡น
_านะ¡ี ่ตอuสนองต่อก_แu่งความเu นเuตและnลIองกันและ
กันนั น มันกยังเu นสิ ่ง¡ี ่เราร้้สกไม่ได้โดย¡างอายตนะ ตา u้
จม้ก ลิ น กาย และมโน¡วาร อย่้นั่นเอง u้าเรา¡ราuความเu น
จริ งI้อนี เราnาnวามสงLเงียLสนิ nอยู่!นภาว:แหูงnวามÌมูมี
อ:Ìร !นขu:น น nวกเรากาลงเดินอยู่แลว!นnางแหูง
nร:nุnธเจาn งหลายโดยแnจริ ง ดงน น เราnวรเจริ ญจิต!ห
หยุดอยู่LนnวามÌมูมีอ:Ìรเลยn งสิ น
ม้ลüาต¡ั ง c 1 ่งuระกอuกันI นเu นวิQQาuนั น เu นIองว่าง
เuล่า และม้ลüาต¡ั ง « Iองร้uกายนั น ไม่¡ช่เu นสิ ่ง1 ่ง
uระกอuกันI นเu นตัวIองเรา จิ ต จริ งแ¡้นั น ไม่มีร้uร่าง และ
ไม่มีอาการมาuรื ออาการไu ธรรม1าติเดิมแnของเราน นเป น
สิง_ หน ง YงÌมูมีการต งตนnีการเกิด แล:Ìมูมีการสิ นสุดลงnี
การตาย แตูเป นของสิงเดียวกนรวด แล:ปราnจากการเnล อน
Ìหว!ด_ !นสูวนลกจริ ง_ ของมนn งหมด
จิตของเรากLสิงตูาง_ Yงแวดลอมเราอยู่น นเป นสิง_
เดียวกน u้าเรา¡าความเI้า¡จได้ตามนี จริ ง_ เราจะได้ลuง
ความร้้แจ้งเuนแจ้งได้โดยแวuเดียว¡นIuะนั น และเราเu นn้้¡ี ่
ไม่ต้องเกี ่ยวI้อง¡นโลก¡ั งสามอีกต่อไu เราจะเu นn้้อย่้เuนื อ
โลก เราไม่มีการโน้มเอียงไuส่้การเกิด¡uม่อีกแม้แต่นิ ดเดียว
เราจะเu นแต่ตัวเราเองเ¡่านั น uราuจากความคิดuรงแต่งโดย
สิ นเIิง และเu นสิ ่งเดียวกัuสิ ่งส้งสดสิ ่งนั น เราจะได้ลuงnาวะ
แu่งความ¡ี ่ไม่มีอะไรuรงแต่งได้อีกต่อไu 0ะนั น นี่ แuละคือ
uลักüรรม¡ี ่เu นuลักม้ล_านอย่้¡น¡ี ่นี
สมมาสมโnธิ เป น1 อของการเหนแจง1ดวูาÌมูมีธรรม!ดเลยnี
Ìมูเป นโม1: u้าเราเI้า¡จความจริ งI้อนี แล้ว Iองuลอกลวง¡ั ง
uลายจะมีuระโยชนอะไรแก่เรา
uรั ชQา คือความร้้แจ้ง ความร้้แจ้ง คือจิตต้นกาเนิ ดดั งเดิม 1 ่ง
uราuจากร้u u้าเราสามารu¡าความเI้า¡จได้ว่ า n่กร:nาแล:สิง
nีu่กกร:nา nอจิตแล:วตuุเป นสิง_ เดียวกน นั่นแuละ จะนา
เราไuส่้ความเI้า¡จอันลก1 ง และลกลัuเuนื อคา¡้ด และโดย
ความเI้า¡จอันนี เอง ¡วกเราจะได้ลืมตาต่อสัจüรรม¡ี ่แ¡้จริ ง
ด้วยตัวเราเอง
สจธรรมnี แnจริ งของเราน น ÌมูÌดหายÌปจากเรา แม!นขu:nี
เรากาลงหลงnิดอยู่ดวยอวิ11า แล:ÌมูÌดรLกลLมา !นขu:nี
เรามีการตรสร่ มนเป นธรรม1าติแหูงภ่ตตuตา !นธรรม1าตินี
Ìมูมีn งอวิ11า Ìมูมีn งสมมาnิÿิ มนเตมอยู่!นnวามวูาง เu น
เนื อuาอันแ¡้จริ งIองจิตuน ่ งนั น เมื ่ อเu นดังนี แล้ว อารมu
ต่าง_ ¡ี ่จิตIองเราได้สร้างI น ¡ั งn่ ายนามüรรมและn่ ายร้u
üรรม จะเu นสิ ่ง1 ่งอย่้nายนอกความว่างนั นได้อย่างไร
โดยuลักม้ล_านแล้ว ความว่างนั นเu นสิ ่ง1 ่งuราuจากมิติต่าง_
แu่งการกินเนื อ¡ี ่ คือuราuจากกิเลส uราuจากกรรม
uราuจากอวิชชา และuราuจากสัมมา¡ิ__ิ ¡วกเราต้อง
¡าความเI้า¡จอย่างกระจ่างแจ้งว่า โดยแ¡้จริ งแล้ว ไม่มีอะไร
เลย ไม่มีมน ษยสามัQ ไม่มี¡¡ü¡ั งuลาย เ¡ราะว่า¡นความว่าง
นั น ไม่มีอะไรuรรจอย่้แม้เ¡่าเส้นIน¡ี ่เลก¡ี ่สด อันเu นสิ ่ง1 ่ง
สามารuจะมองเuนได้โดย¡างมิติ uรื อก_แu่งการกินเนื อ¡ี ่เลย
มันไม่ต้องอาuัยอะไร และไม่ติ ดเนื ่ องอย่้กัuสิ ่ง¡ด มันเu นความ
งาม¡ี ่ไร้ตาuนิ เu นสิ ่ง1 ่งอย่้ได้ด้วยตัวมันเอง และเu นสิ ่งส้งสด
¡ี ่ไม่มีอะไรสร้างI น มันเu นเ¡ชร¡ลอย¡ี ่อย่้เuนื อการตีค่า¡ั ง
uวงเสียจริ ง_ เราต้อง แยกร่ปuอด ดวยวิ11า มรรnจิต เหตุ
ตองล: nลตองล: !1หนี กหมด nนเหตุเกิด
สิ ่งมีชีวิตและไม่มีชีวิต¡นจักรวาล มีนัuไม่u้วนรวมแล้วมี ร้uกัu
นาม สองอย่างเ¡่านั น นามเดิม กคือ nวามวูางของจกรวาล
เI้าค่้กันเu น เหตุ เกิด ตัวอวิชชา เกิดเuตก่อ nี!ดมีร่ป nีน น
ตองมีนาม nี!ดมีนาม nีน นตองมีร่ป ร้uนามรวมกัน เu นเuต
เกิดu_ิกิริ ยา ¡u้เuลี ่ยนแuลงตลอดกาล และ เกิ ดกาลเวลาI น
คือร้uย่อมมีความดงด้ด1 ่งกันและกัน จงเu นเuต¡u้ร้ u
เคลื ่ อนไuว และuมนรอuตัวเองตามuัจจัย ร้ uเคลื ่ อนไuวได้
ต้องมีนาม ความว่างคั่ นระuว่างร้u ร้uจงเคลื ่ อนไuวได้
เมื ่ อสnาวüรรมเu นอย่างนี สรร¡สิ ่งIองวัตu สสารมีชีวิต และ
ไม่มีชีวิตจงต้องเuลี ่ยนแuลง เu นไตรลักษu เกิด ดL สืuต่อ
¡กIuะจิตไม่มีวันuยดนิ ่ ง¡u้คง¡นเu นuัจจuันได้
จิต วิญญาu กเกิดมาจาก ร่ปนามของจกรวาล มันเu นมายา
uลอกลวงแล้วเuลี ่ยนแuลง¡u้คนuลง จากร่ปนามÌมูมี1ีวิต
เปลียนมาเป นร่ ปนามnีมี1ีวิต จากร่ปนามnีมี1ีวิต มาเป นร่ป
นามมี1ีวิตnีมีจิตวิญญาu แล้วจิ ตวิQQาuกเuลี ่ยนแuลงแยก
ออกจากกัน คงเuลือแต่ นามวูางnีปราnจากร่ป นี เu นจดสด
ยอดIองการuลอกลวงIองร้uนาม
ต้นเuตเกิดร้uนามIองจักรวาลนั น เu นเuต เกิด ร่ปนามnิภn
ต่าง_ ตลอดจนดวงดาวนัuไม่u้วน เ¡ราะไม่มี¡ี ่สิ นสด ร้uนาม
¡ิn¡ต่าง_ เu นเuต¡u้เกิ ด ร่ ปนามn1 ร้uนาม¡ืชเu นเuต¡u้
เกิด ร่ ปนามสตว์ เคลื ่ อนไuวได้ จ งเรี ยกกันว่า เu นสิ ่งมีชีวิต
ความจริ ง ร้uนามจะมีชีวิตuรื อไม่มีชีวิตมันกเคลื ่ อนไuวได้
เ¡ราะมันมีร้uกัuนาม เu นเuตเu นnล¡u้เกิดu_ิกิริ ยาอย่้¡นตัว
¡u้เคลื ่ อนไuวตลอดกาล และ(เกิด) การเuลี ่ยนแuลง uาง
อย่างเรามองด้วยตาเนื อไม่เuน จงเรี ยกกันว่าเu นสิ ่งไม่มีชีวิต
เมื ่ อร้uนามIอง¡ืชเuลี ่ยนมาเu นร้uนามIองสัตว เu นจดตั ง
ต้นชีวิตIองสัตว และเu น เหตุ!หเกิด จิต วิญญาu การแสดง
การเnล อนÌหว เป นเหตุ!หเกิดกรรม
สัตวชาติแรกมีแต่สร้างกรรมชั่ ว สัตวกินสัตว และ(มี)ความ
โกรü โลn uลง ตามเuต uัจจัย nายนอกnาย¡น¡ี ่มากระ¡u
กรรม¡ี ่สัตวแสดง มี ตา ห่ จม่ก ลิ น กาย c อย่าง ไuกระ¡u
กัu ร่ ป เสี ยง กลิน รส สมnส c อย่าง แล้วมาuระ¡ัu uรรจ
uัน¡ก u่ายnา¡ ติ ดอย่้กัu ร่ปปรมาu่ 1 ่งเu น สุขุมร่ป แnง
อย่้¡นความว่าง เราไม่สามารuมองเuนด้วยตาได้ ¡ี ่แnงอย่้¡น
ความว่างระวางคั่ น ตา ห่ จม่ก ลิ น กาย นั นไว้ ได้uมดสิ น
เมื ่ อสัตวชาติ แรกเกิดนี ได้ ตายลง มี กรรม1 ว อย่างเดียว เu น
เหตุ!หสตว์ตองเกิดอีก เ¡ื ่ อ¡u้สัตวต้อง !1หนี กรรมชั่ ว¡ี ่ได้¡า
ไว้ แต่สัตว เกิดI นมาแล้วuายอม !1หนี เกิด กันไม่ มันกลัu
เnิมหนี ¡u้ เu น เหตุเกิด ¡วีค้u ด้วยเ¡un้้เ¡uเมียเกิดเu น
สุขุมร่ป ติ ดอย่้¡น c กองนี เu น¡วีค้uจนuัจจuันชาติ
ดังนั น ด้ วยอานาจกรรมชั่ ว¡นสIมร้u c กอง กเกิดหมุนรวม
กนเขาเป น ร่ปปรมาu่กลม nงร่ปอยู่ ÌดดวยการหมุนรอLตว
เอง มิหยุดนิ ง เป นn่หา!หจิต!จÌดอาnยอยู่ขาง!น เรี ยกว่า ร่ป
วิญญาu uรื อจะเรี ยกว่า ร่ปuอด กได้ เ¡ราะuอดมาจากนาม
ระวางคั่ น ตา ห่ จม่ก ลิ น กาย นั่นเอง 1 ่งเu นสIมร้uแnงอย่้
¡นความว่าง ร่ ปวิญญาu จงมีชีวิตอย่้คง¡นอย่้ ยืนนานกว่า ร่ ป
หยาL มีกรรมชั่ วคอยรั กษา¡u้uมนคงร้uอย่้ ไม่มีเ¡¡เจ้าองค
¡ด1่า¡u้ตายได้ นอกจาก นิ nnาน เ¡่านั น ร้uวิQQาuจงจะ
สลาย
ส่วนการแสดงกรรมIองสัตว¡ี ่uระ¡ัuอย่้¡นสIมร้u มีร้u ตา u้
จม้ก ลิ น กาย c กองนั นรวมกันเI้าเรี ยกว่า จิ ต จงมี
สานกงานจิต ติ ดอย่้¡นวิQQาu c กอง รวมกันเu น¡ี ่¡างาน
Iอง จิตกลาง แล้วไuติ ดต่อกัu ตา u้ จม้ก ลิ น กาย nายนอก
1 ่งเu นสื ่ อติดต่อIองจิต ดังนั น จิต กัu วิญญาu จ งไม่เuมือน
กัน จิตเป นn่ร่สกน กnิด สูวนวิญญาuเป นn่หา!หจิตÌดอาnย
อยู่ แล:เป นยานnาหน:nาจิตÌปเกิด หร อจ:ÌปÌหน_ กÌด
เป นn่รกLา สุขุมร่ป ร่ ปnีuอดจากร่ปหยาL มีร่ปเnnn่ เnn
เมีย ร่ ป ตา ห่ จม่ก ลิ น กาย อยู่!นวิญญาuÌวÌดเป นเหตุเกิด
สLภnตูอ1าติ
เมื ่ อสัตวตาย ชีวิตร่างกายuยาuIองn¡n้มิชาตินั น_ กuมดไu
ตามอายIัย (Iอง) ชีวิตร่างกายuยาuIองn้มิชาตินั น_ ส่วน
ชีวิตแ¡้ ร้u uรมาu้ วิQQาu จะไม่ตายสลายตาม จะต้องไu
เกิดตามn¡n้มิต่าง_ ตามเuต uัจจัยIองวั__ะuมนเวียน
เuลี ่ยนไuด้วย
1ีวิตแn-ร่ปuอดหร อวิญญาuหมุนรอLตวเอง นี เอง เu นเuต¡u้
จิตเกิดดัu สืuต่อ คอยรั uเuตการunายนอกnาย¡น¡ี ่มา
กระ¡u จะดี uรื อชั่ วกสะสมเI้าไว้ เu น¡น เuตเกิด เuต ดัu
uรื อuรงแต่งต่อไu จนกว่า กรรมชั่ ว-เuต เกิด จะuมดไu ชีวิ ต
แ¡้ -ร้uuอดuรื อวิQQาu กจะuยดการuมน ร้uสIม-ร้u
วิQQาu 1 ่งเกิดมาจากกรรมชั่ ว สืuต่อมาแต่ชาติแรกเกิด กจะ
สลายแยกออกจากกันไu คงร้uอย่้ไม่ได้ มันกกระจายไu ส่วน
กิจกรรมดี üรรมะ¡ี ่ติดอย่้กัuวิQQาu มันกจะกระจายไuกัuร้u
uรมาu้ คงเuลือแต่ความว่าง¡ี ่คั่ นช่องว่างIองร้uuรมาu้ ¡ก_
ช่อง 0ะนั น โดยuราuจากร้uuรมาu้ nวามวูางน น จงLริ สุnธิ

แล:สวูาง รวมเขากLnวามวูาง Lริ สุnธิ

สวูาง ของจกรวาลเดิม
เขาเป นหน งเรี ยกวูา นิ nnาน
เมื ่ อสมเดจ¡ระสัมมาสัม¡¡üเจ้า ¡ระองค¡รงสร้างชีวิต
¡ระ¡¡üuาสนา ¡u้ก่อเกิดอย่างuริ u้รuดัง¡ระuระสงคแล้ว
¡ระ¡¡üองคจงได้¡รงเสดจส่้อน uา¡ิเสสนิ ¡¡าน (นิ ¡¡าน
ไม่มีอuา¡ิเuลือ, ดัuกิเลสไม่มีเuQจIันüเuลือ คือสิ น¡ั งกิเลส
และชีวิ ต) เu นn้้uมดสิ น¡กตัuuา เu นn้้ดั uรอuโดยลักษuา
การแu่งอน uา¡ิเสสนิ ¡¡านIอง¡ระ¡¡üองคกคือ ลาดัuแรก
กเจริ Quานดิ ่งสนิ ¡เI้าไuจนuงสัQQาเว¡ยิตนิ โรü uมายความ
ว่า เI้าไuดัuลกสดอย่้เuนื อ อร่ปmาน
¡นวาระแรกนั น ¡ระองคยังไม่ได้ดัuIันüต่าง_ ¡u้สิ นสนิ ¡เu น
เด ดIาดแต่อย่าง¡ด ยังเ¡ียงเI้าไuเ¡ื ่ อ¡รงกระuวนการแu่ง
การส่้นิ ¡¡าน uรื อนิ โรü เu นครั งสด¡้ายแu่งชีวิต ¡้ดง่าย_ ก
คือส่้สิ ่ง¡ี ่¡ระองคได้¡รงสร้าง ได้ ¡รง¡ากเ¡ียรก่อเu น¡าง
เu นแuuอย่างไว้ เu นครั งสด¡้ายเสียuน่อย 1่งเรี ยกได้ว่าสิ ่ง
อันเกิดจาก¡ี ่¡ระองคได้ยอมอย่้กัuüลี¡กI อันเu นüลี¡กI¡ี ่
มน ษยüรรมดา (เu น) n้้¡ี ่มี จิตuยาuเกินกว่าจะสัมnัสว่า มัน
เu น¡กI
นี ่ แuละ กระuวนการกระ¡าจิตตน ¡u้uง1 ่งสัQQาเว¡ยิตนิ โรü
นั น เu นกระuวนการ¡ี ่¡ระอน ตตรสัมมาสัม¡¡üเจ้า ¡ระn้้
เu นยอดแu่งuาสดา¡นโลกเ¡่านั น¡ี ่¡รงค้น¡u ¡รงนามาตีแn่
เnย แจ้งออกส่้สัตวโลก¡u้¡งu_ิuัติตาม เมื ่ อ¡รงสิ ่ง1 ่งสด¡้าย
นี แล้ว จงได้uอยกลัuมาส่้สnาวะต้น คือ ปÿมmาน แล้วจงได้
ตั ดสิน¡ระ¡ัยสด¡้าย เสดจดัuIันüต่าง_ ไu¡ีละIันü
วิQQาuIันüแu่งชีวิต และร่างกายนั น เ¡ราะต้องดัuสังIาร
Iันü uรื อสังIารüรรมชั นแรกเสียก่อน วิQQาuIันüจงได้ดัu
ดังนั น จงไม่มีเชื อ¡ดเuลืออย่้แu่งวิQQาuIันü¡ี ่uยาuนั น
¡ระองคเริ ่ มดัu สงขารขนธ์ uรื อ สงขารธรรม ชั น¡นสดอีก¡ี
อันจะส่งnล¡u้ก่อ วิภวตuหา ได้ชั นuน ่ งเสียก่อน แล้วจงได้
เลื ่ อนเI้าส่้ nุติยmาน แล้วจงดัu สญญาขนธ์ เลื ่ อนเI้าสู่ ตติย
mาน เมื ่ อ nร:องn์ดLสงขารขนธ์ หร อสงขารธรรม 1 น!นสุด
อีกnี กเป นอนเล อนเขาสู่ จตุตumาน nงมีแตู เวnนาขนธ์
สด¡้ายแu่งชีวิ ต นั นแล คือลักษuาการแu่งIั นสด¡้ายIองการ
จะดัuสิ นไม่เuลือ
เมื ่ อ¡ระองคดัu สงขารขนธ์ uรื อ สงขารธรรม ¡uQ่สด¡้าย¡ี ่มี
¡ั งสิ นแล้ว แล้วกมาดั u เวnนาขนธ์ อันเu น จิ ตขนธ์ uรื อ
นามขนธ์ ¡ี ่¡นจิ ตส่วน¡นคือ ภวงnจิต เสียก่อน แล้วจงได้ออก
จาก จตุตumาน ¡ร้อมกัuมาดัu จิตขนธ์ uรื อ นามขนธ์ สด
¡้ายจริ ง_ Iอง¡ระองคเสียลงเ¡ียงนั น
นี ่ ¡ระองคเI้าส่้นิ ¡¡านอย่างจริ ง_ อย่้ตรงนี ¡ระองคไม่ได้
เI้าส่้นิ ¡¡าน¡นuานสมาuัติอะไร¡ี ่ไuนดอก เมื ่ อ¡ระองคออก
จากจตตuuานแล้ว จิ ตIันüuรื อนามIันüกดัu¡ร้อม ไม่มีอะไร
เuลือ นั่นคือ nร:องn์ ดLเวnนาขนธ์!นภาว:จิตต น หร อวิuี
จิตปกติของมนุLย์ nรLnรอมn งสติแล:สมป1ญญ: Ìมูu่ก
ภาว:อ น!ดnีมาnรอLงาอาnราง !หหลง!หล!ด_ n งสิ น เป น
ภาว:แหูงตนเองอยูางLริ L่รu์
เมื ่ อ เวnนาขนธ์ สด¡้ ายแ¡้_ จริ ง_ ได้u้ก¡าลายลงอย่างสนิ ¡
จงเu นn้้uริ ส¡üิ

uมดสิ นแล้ว1่งสังIารüรรม และuมดเชื อ จิ ต

ขนธ์ uรื อ นามขนธ์ ¡ั งuวง¡ด_ ¡น¡ระองค¡่าน Ìมูมีเหลอ
คง¡ิ งแต่ ร่ ปขนธ์ อันจะมีชีวิตนั นไม่ได้ แน่ เ¡ราะร้uไม่¡ช่ชีวิ ต
uากสิ นนามเสียแล้ว กคือแ¡่ง คือก้อนวัตuuน ่ ง เ¡่านั นเอง
นั่นแล คือ ลาดLmาน ¡ี ่¡ระอน ร¡üเuระเจ้าได้นาuานจิ ต
เI้าไuด้ เu นวิüีการดัuโดยแ¡้ ดั uโดยจริ งโดย¡ระองคเu นn้้
ดัuเองเสียด้วย