Chng 8:

CC MCH NG DNG OPAMP

8-1 KHUCH I THUT TON L TNG.

Nhc li rng i thut ton l mt khuch i ghp trc tip (vi sai) vi hai ng vo v mt ng ra. Chng ta s nh ngha mt b khuch i thut ton l tng theo nhng c tnh nh sau:

1. N c h s khuch i v cng. 2. Tr khng ng vo l v cng. 3. Tr khng ng ra l 0.

Mc d trn thc t, khng c b i no tha mn hon ton bt k cc yu cu trn, nhng chng ta xem nh m hnh khuch i c h s khuch i v tr khng ng vo rt ln, v tr khng ng ra rt nh, l nhng kt qu sai s nh khng ng k so vi nhng c im l tng .

Hnh 8-1 trnh by k hiu chun cho mt b khuch i thut ton. Ch rng: hai ng vo c t l + v - v nhng tn hiu ng vo c ch r tng ng vi+ v vi. Nu nhng ng vo l cc tn hiu khc pha, th ng ra b khuch i s cng pha vi vi+ v ngc pha vi vi-. V l do ny, ng vo cc dng c gi l ng vo khng o v ng vo m c gi l ng vo o. Trong nhiu ng dng, mt trong cc ng vo b khuch i c ni t, nn vo cng pha vi ng vo nu tn hiu c ni vi ng vo khng o, v vo l ngc pha vi ng vo nu tn hiu c ni vi ng vo o. Nhng tng ny c tm tt trong bng km theo hnh 8-1.

Hnh 8-1: K hiu i thut ton, ng vo o (-) v ng vo khng o (+)

thi im ny, mt cu hi chnh ng m c l xy ra vi ngi c l: nu h s khuch i l v cng, ng ra c th l nhng dng g khc hn l mt dng sng xn? V l thuyt, nu khuch i c h s khuch i l v cng, th mt in p vo rt nh phi cho kt qu in p ng ra l rt ln. Cu tr li, d nhin l h s khuch i khng l v cng, m ch l rt ln. Tuy nhin, n ch ng khi mt in p ng vo rt nh s gy ra khuch i in p ng ra li ti gii hn in p dng hoc m rt ln. Thc t tr li l khuch i thut ton th t khi s dng ton b h s khuch i cho ng vo. ng l ra, nhng in tr v cng th c ni vo b khuch i sao cho tn hiu c khuch i khng ln nh vy. Nhng in tr gy ra gim h s khuch i qua tn hiu hi tip, chng ta s lm quen trong phn hi tip m.

KHUYCH I O

S mch nh hnh 8-2. y l mt ng dng kh hu ch ca b khuch i thut ton. Ng vo khng o c ni t, vin c ni qua R1 vi ng vo o, v in tr hi tip Rf c ni gia ng ra v vi-. Bi v s dng b khuch i ch o, nn ta ch r h s khuch i in p l A, v vy: vo = -A vi(8-1)

Ch vi khc vi- . Chng ta s tm hiu mi quan h gia vo v vin khi ln ca A l v cng.

Hnh 8-2: Mt ng dng ca i thut ton vi tn hiu vin i qua R1, in tr hi tip Rf. vo/vi- = -A

Hnh 8-3 ch ra kt qu ca in p v dng in khi tn hiu vo vin c kt ni. T nh lut Ohm, dng in i1 l s chnh lch v p trn R1, chia cho R1:

Hnh 8-3: Kt qu in p v dng in vi in p vo vin.

i1= (vin vi-)/R1.

(8-2)

Tng t, dng in if l s sai bit p qua Rf, chia cho Rf.

if = ( vi- - vo )/Rf.

( 8-3 )

Theo nh lut Kirchhoff dng ng vo o, chng ta c

i1 = if + i-

(8-4)

i- l dng i vo b khuch i ng vo o. Tuy nhin, khuch i l tng c tr khng ng vo v cng, m gi tr i- phi bng 0. Vy th rt n gin

i1 = if.

Thay th (8-2) v (8-3) vo (8-5) c (vin vi-)/ R1 = (vi- - vo)/Rf

hoc vin/R1 vi-/R1 = vi-/Rf - vo/Rf (8-6)

T nh ngha ( biu thc 8-1),

vi- = -vo/A

(8-7)

nu by gi gi nh rng |A| = v cng, ta thy rng vo/A = 0. V do

vi- = 0 ( khuch i l tng, vi |A| = v cng)

(8-8)

thay vi- = 0 vo (8-6) c

vin/R1 = -vo/Rf

hay

vo/vin = -Rf/R1.

(8-9)

Chng ta thy rng h s khuch i l s m, chng t y l mt b khuch i o. Biu thc 8-9 cng cho thy 1 im c bit thng c dng trong thc t l ln ca vo/vin ch ph thuc vo t l gi tr ca in tr v khng ph thuc vo chnh b khuch i. Min l h s khuch i v tr khng vn kh ln, s bin thin trong c tnh khuch i (v d, s thay i nhit hoc dung sai ch to) khng lm nh hng n vo/vin. V d, nu R1 =10K v Rf = 100K, chng ta c th chc chn rng vo= -[(100 K)/(10K)]vin= 10 vin, m h s khuch i cng n -10 nh in tr chnh xc cho php. H s khuch i vo/vin c gi l li vng kn ca b khuch i, trong khi A c gi l li vng h. Trong ng dng ny, ta thy rng h li vng h v cng ln, c th ti 10 6, trong khi li vng kn ch bng 10.

Chng ta s dng h s khuch i gi nh l v cng t c vi- = 0 ( biu thc 8-8) . Trong thc t th, h s khuch i A rt ln nhng hu hn, vi- l mt in p rt nh, gn nh 0. V l do , u vo c mt in tr hi tip c ni t th c gi l t o. Mc ch ca s phn tch, chng ta thng gi s rng vi- = 0, nhng khng th ni im xung t trong thc t. Tr khi vi- l t o, tr khng thy bi tn hiu ngun pht vin th R1 l ohm.

Th d 8-1 Cho i thut ton l tng nh hnh 8-4, hy tnh: 1. gi tr hiu dng (rms) ca vo vi vin = 1.5Vrms 2. gi tr hiu dng ca dng in qua in tr 25k khi vin = 1.5Vrms, v 3. in p ng ra khi vin = -0.6V dc.

Hnh 8-4: (th d 8.1)

Gii

1. T phng trnh 8-9,

V vy,

2. Do

(t o), nn dng qua in tr 25-k

3. dng, v ngc li.

. Ch rng p ng ra dng khi p ng vo

KHUCH I KHNG O

Hnh 8-5 cho thy 1 ng dng khc ca b khuch i thut ton, gi l mch khuch i khng o. Ch rng tn hiu ng vo vin c ni trc tip vi ng vo khng o v in tr R1 c ni vi ng vo o vi t. V l tng, tr khng ng vo l v cng ln, khng c dng chy qua ng vo o, v vy i1 =if . Nh th, vi-/R1 = (vo vi- )/ Rf. (8-10)

Hnh 8-5: Khuch i thut ton vi cu hnh khng o

Nh trn hnh, (8 11) Suy ra, (8 12)

Cho A=

, vo/A tin v 0, ta c: (8 13)

Tr

cho

trong (8-13) cho ta:

(8 14)

Do

, ta c:

(8 15)

phng trnh (8 8), i vi b khuch i thut ton khng o, khi vi+ = 0, gi s |A| = v cng, cho vi- = 0(t o), vi- = vi+. Cng vy, trong cu hnh khng o, gi s tng t cng cho kt qu ging nhau: vi- = vi+ (biu thc 8-3). Nh th, chng ta i n kt lun quan trng chung l hi tip cng vi h s khuch i in p rt ln, gy nn in p ng vo o v ng vo khng o xp x bng nhau.

Biu thc 8-15 cho thy l li vng kn ca mch i khng o, cng nh ca mch i o, ch ph thuc vo gi tr ca in tr bn ngoi. Mt u im na ca b khuch i khng o l tr khng ng vo c nhn bi vin l v cng ln, hoc rt ln i vi mt b khuch i thc t. B khuch i o v khng o c s dng trong ng dng nhn in p, vi in p c nhn ln bi mt hng s c nh, hoc h s t l. Hng s nhn ln trong b khuch i o l Rf/R1 (c th nh hn 1), v n l 1 + Rf/R1 (lun lun ln hn 1) trong b khuch i khng o. Phm vi rng ca cc hng s c th c thc hin cch chn Rf v R1 cho thun tin khi t s h s khuch i l Rf/R, v t thun tin hn trong trng hp t l h s khuch i l 1 + Rf/R1. V l do , b khuch i o c s dng nhiu trong nhng ng dng nhn in p chnh xc.

Ngi c c th t hi ti sao li cn thit s dng mt b khuch i nhn in p ln bng mt s nh hn 1, bi v iu ny c th c thc hin n gin bng 1 b chia p?. Cu tr li ny l b khuch i cung cp mt h s khuch i cng sut li 1 ti. Cng vy, b khuch i l tng c tr khng ng ra l 0 v vy in p ng ra khng b nh hng bi s thay i tr khng ca ti.

Hnh 8 6: B m p

Hnh 8-6 trnh by 1 trng hp c bit ca b khuch i khng o, c s dng cc ng dng khuch i cng sut v cch ly tr khng phn s cp. Ch rng Rf = 0 v R1 = v cng, v vy, vi cng thc 8-15, li vng kn l vo/vin = 1 + Rf/R1 = 1. Cu hnh ny c gi l b theo in p bi v vo c ln v pha tung t nh vin. Nh mt BJT theo cc E, n c tr khng vo ln v tr khng ng ra nh, v c s dng nh mt b khuch i m gia ngun tr khng cao v mt ti tr khng thp.

8.2 MCH CNG, MCH TR V MCH NHN

Mch cng in p

Nh phn trn, chng ta c th khuch i t l tn hiu in p, tc l nhn n vi 1 hng s thng qua vic la chn cc in tr bn ngoi, cc in tr ny quyt nh li vng kn ca 1 mch khuch i. iu ny u c th c thc hin trn mch khuch i o v khng o. Ta cng c th cng cc tn hiu in p trn 1 opamp cng 1 lc vi h s t l khc nhau. V d, vi tn hiu ng vo v1, v2, v v3, ta c th to biu thc ng ra nh sau:

2v1 + 0.5v2 + 4v3, gi l t hp tuyn tnh ca v1, v2, v v3, v mch ny c gi l mch t hp tuyn tnh. Hnh 8 7 trnh by 1 mch khuch i o c th c s dng cng t l 3 tn hiu ng vo. Ch rng 3 tn hiu ng vo v1, v2, v v3 c cung cp qua 3 in tr R1, R2, v R3 vo mch khuch i vi Rf l in tr hi tip (Rc l in tr b offset). Ta c phng trnh dng in ti 3 ng vo b khuch i :

i1 + i2 + i 3 = if

(8 16)

Hnh 8 7: Mch khuch i opamp cho ng ra l tng (o) ca cc t l tn hiu vo

in p ti ng vo (-) opamp bng 0, kt hp vi phng trnh 8 16 , ta c:

(8 17)

Ta tnh c vo :

(8 18)

Phng trnh 8 18 cho thy ng ra l tng o ca cc ng vo c t l khc nhau, gi l tng c trng s, hoc l t hp tuyn tnh cc ng vo. Bng cch chn cc gi tr hp l cho R1, R2 v R3, ta c th to ra cc h s t l cn thit v ph hp thc t. Nu chn R 1 = R2 = R3 = R, ta c:

(8 19)

v nu Rf = R, (8 20)

Theo l thuyt, c th m rng thnh 2, 3 hay bao nhiu ng vo cng c. T l hi tip ca mch l:

(8 21)

vi Rp = R1 || R2 || R3. Vi gi tr

ny, ta c th p dng phn l thuyt chng trc

xc nh tt c cc c tnh ph thuc vo , bao gm bng thng vng kn v offset ng ra VOS(Vio). Gi tr tt nht ca in tr b dng phn cc l:

Rc = Rf || Rp = Rf || R1 || R2 || R3

(8 22)

V d 8 2:

1. Thit k mt mch khuch i opamp cho phng trnh sng ng ra l (4v1 + v2 + 0.1v3). 2. Vit biu thc v v dng sng ng ra khi v1 = 2sin t, v2 = +5V dc, v v3 = - 100V dc.

Gii:

1. Chng ta chn ty Rf = 60 k

Vi phng trnh 8 22, gi tr tt nht cho in tr b l Rc = Rf || R1 || R2 || R3 = (60k ) || (15k ) || (60k ) || (600k ) = 9.8 k . S mch nh hnh 8 8:

Hnh 8 8 (Th d 8 2)

Hnh 8 9: (Th d 8 2)

2.

Ng ra c dng sin vi offset l -5V v thay i gia 5- 8 = -3V v 5 + 8 = 13V. Dng sng nh hnh 8 9.

Hnh 8 10 l mch t hp tuyn tnh khng o dng opamp. v d ny, ch c hai ng vo vi o ng ra l:

(8 22)

Hnh 8 10 : Mch t hp tuyn tnh khng o

Mc d mch ny khng o tng cc t l ng vo, nhng n li phin h hn mch o, chng hn nh vic chn gi tr cc in tr cho cc h s t l chnh xc. Cng nh vy, dng sng ng ra b gii hn bi phng trnh K[av1 + (1 a)v2] vi K v a cc hng s dng. Vic o pha thng khng quan trng, ngoi tr trong 1 s ng dng i hi tng

khng o, khi ta ch cn s dng 1 mch cng o ni vi 1 mch o vi li n v (bng 1).

Mch tr

Gi s, chng ta to mt dng sng ng ra bng chnh lch 2 tn hiu ng vo, iu ny c th c thc hin bng cch s dng mch khuch i ch vi sai, vi cc tn hiu c a qua cc in tr ni vi ng vo o v khng o nh hnh 8 11. Ta s dng phng php chng cht xc nh in p ng ra. u tin, gi s rng v2 c ni t, ta c:

(8 23)

nn:

(8 24)

Hnh 8 11: S dng b khuch i ch vi sai to tn hiu ng ra t l vi sai bit 2 tn hiu ng vo

By gi, gi s v1 ni t, ta c:

(8 25)

V vy, ng ra l:

(8 26)

Phng trnh 8 26 cho thy ng ra t l vi sai bit ca 2 tn hiu ng vo c nhn h s. ng ra c dng:

(8 27)

vi A l hng s, ta phi chn cc gi tr in tr nh sau:

R1 = R3 = R v R2 = R4 = AR

(8 28)

Thay th vo phng trnh (8 26), ta c:

Khi , in tr b phn cc (R1 || R2) chnh l (R3 || R4), bng R || AR.

Gi s dng sng ng ra hnh 8 11 c dng: vo = a1v1 a2v2 (8 29

vi a1 v a2 l hng s dng. Theo phng trnh 8 26, ta c:

(8 30) v

(8 31)

Thay th phng trnh (8 31) vo phng trnh (8 30) cho ta:

(8 32)

Nhng R2/(R1+R2) lun nh hn 1. V vy, nu s dng s mch hnh 8 11 to sng ng ra c dng vo = a1v1 a2v2, th phi c iu kin:

(1 + a2) > a1

(8 33)

V d 8 3 14 2

Thit k mch khuch i dng opamp to sng ng ra vo = 0.5v1 2v2.

Gii Ch rng a1 = 0.5 v a2 = 2, v vy (1 + a2) > a1, nn ta c th thit k mch nh hnh 14 5. So snh vo vi phng trnh 8 30, ta phi c:

Ta s chn ty R4 = 100 k

suy ra , R3 = R4/2 = 50 k

. V vy

Chn ty R2 = 20 k

, ta c:

S mch nh hnh v 8 12.

Hnh 8 12 (Th d 8 3)

Trong v d, ta ch rng in tr b (R1 || R2 = (100k ) || (20k ) = 16.67 k ) khng phi l gi tr ti u (R3 || R4 = (50k ) || (100k ) = 33.3 k ). Bng php ton kh phc tp, ta c th p t thm iu kin R1 || R2 = R3 || R4 v v vy, gi tr in tr b t c ti u. Vi vo = a1v1 a2v2, c th chng minh rng in tr b (R1 || R2) t c ti u khi ta chn cc in tr nh sau:

R4 = a1R1 = a2R3 = R2(1 + a2 a1)

(8 34)

Theo tiu chun thit k, ngi ta chn R4 v tm R1, R2 v R3. Trong v d 8 3, a1 = 0.5 v a2 = 2. Nu ta chn R4 = 100k , th R1 = (100k )/0.5 = 200 k , R2 = (100k )/2.5 = 40k , v R3 = (100k )/2 = 50k . Vic chn cc gi tr in tr ny cho ta: R1 || R2 = 33.3k = R3 || R4, tha yu cu.

Mc d s mch hnh 8 11 rt hu ch v tit kim ly sai phn tn hiu in p theo dng A(v1 v2), nhng n li phc tp v c nhng hn ch khi ta mun c dng sng ng ra vo = a1v1 a2v2. thc hin iu ny (sai phn ca t l khc nhau 2 tn hiu vo), ta s dng 2 b khuch i o nh hnh 8 13. Ng ra ca b khuch i th nht l:

(8 35) v ng ra b khuch i th hai l:

(8 36)

Phng trnh ny cho thy ta c th uyn chuyn la chn cc gi tr in tr khc nhau c c dng sng vo = a1v1 a2v2, bi v c rt nhiu cch kt hp tha:

(8 37)

Hn na, y khng c gii hn trong vic chn a1 cng nh a2, v khng cn rc ri trong vic thit lp gi tr ti u cho Rc.

Hnh 8 13 S dng 2 b khuch i o to sng ng ra vo = a1v1 a2v2

Th d 8 4

Thit k mch khuch i dng op amp s dng cu hnh c 2 b o vi sng ng ra vo = 10v1 0.2v2. (Ch 1 + a2 = 1.2 < 20 = a1, v vy khng th s dng mch sai phn nh hnh 8 11.)

Gii C rt nhiu cch la chn cc in tr n ni ta c th chn trc tip, m khng cn phi s dng phng trnh s hc nh (8 34).

Hnh 8 14 (Th d 8 4)

Chng hn nh chng ta c th bt u bng vic thit k b khuch i u tin to 20v1. Chn R1 = 10 k v R2 = 200 k . K tip, b khuch i th hai cn phi o -20v1, v to ra 0.2v2. Chn R5 = 20 k . Do R5/R3 = 1 => R3 = 20 k v R5/R4 = 0.2 => R4 = 100 R5/R3. Ton b vic thit k c trnh by hnh 8 14(a). Hnh 8 14(b) l mt p n khc, vi tng khuch i th nht to -10v1, v tng khuch i th hai thc hin mch nhn vi hng s -2. Cc gi tr in tr c tnh ton nh trn hnh v.

8.3 MCH TCH PHN V VI PHN

Mch tch phn

Mch tch phn l mch m dng sng ng ra ti mt thi im bt k c gi tr bng vi tng din tch pha di dng sng tn hiu vo tnh ti thi im ang xt (trong php tnh tch phn, phng php tnh ny l mt hm bin i theo thi gian t0vin(t)dt.) m t khi nim ny, gi s ng vo mch tch phn l tn hiu DC mc E volt c a vo mch tch phn ti thi im t=0. Xem hnh 8-17. th dng sng DC theo thi gian l mt ng nm ngang song song vi trc honh ti mc E volt, v mc in p dc l hng s. Thi gian tn hiu qua mch cng lu th din tch pha di ng tn hic DC cng cao. Ti thi im t bt k, tng din tch bn di ng tn hiu dc gia thi im 0 v thi im t l Et. V d, nu E=5V dc, th ng ra s l 5V ti thi im t=1s, 10V ti t=2s ta thy rng in p ra la mt on dc vo(t)=Et

Hnh 8-17: Ng ra mch tch phn ti t giy, Et, vi sng ng vo

Khi tn hiu vo mch tch phn thc t l tn hiu DC th tn hiu ra s tng tuyn tnh theo thi gian nh trong hnh 8-17 v s t n mc in p ng ra ln nht c th c ca mch i v qu trnh tch phn s dng . Nu in p vo xung mc m trong mt khong thi gian nht nh th din tch dng tch lu trc tr i din tch trong khong thi gian xung mc m s lm gim in p ra. Do , ng vo phi c mc dng v m theo chu k trnh cho ng ra ca mch tch phn t n mc gii hn m hoc dng. Ta s tm hiu qu trnh ny k hn phn dng sng. Hnh 8-18 l mt mch tch phn dng i thut ton. Mch i c t C hi tip v nn l mch i o. Bn cnh nhng gi thit ca

mt mch i l tng thng thng, ta gi thit ng vo offset l 0, th tn hiu DC bt k ng vo s c ly tch phn nh hnh 8-17 v cui cng s lm cho mch i bo ho. Dng k hiu chun t0 v dt biu din tch phn in p v gia thi im 0 v thi im t, ng ra ca mch l:

(8-40)

T phng trnh 8-40, ng ra l tch phn (o) ca ng vo, nhn vi hng s . Nu mch ny dng tch hp dng sng DC nh trong hnh 8-17 th ng ra s l mt on dc xung theo chiu m .

Ta s chng minh ti sao mch trong hnh 8-18 l mch tch phn. Khi dng vo mch l 0, theo nh lut Kirchhoff v dng in ta c: (8-41)

Hnh 8-18: Mch tch phn l tng

Trong i1 l dng t ng vo qua R1 v ic l dng hi tip qua t. Khi v- = 0, dng qua t l:

(8-42) v vy:

(8-43) hoc:

(8-44)

Ly tch phn hai v theo t ta c:

(8-45)

Php tnh tch phn ca sng sine Asint l:

Khi tn hiu vo mch tch phn o trong hnh 8-18 l vin = Asint th ng ra l:

(8-46)

T phng trnh 8-46 ng ra ca mch tch phn c ng vo dng sine l mt tn hiu sine c bin dao ng t l nghch vi tn s ca n. V d, nu tn hiu vo dng sine tn s

100Hz cho ng ra co bin nh l 10V th vi cng iu kin nh vy, mt sng sine tn s 200Hz s cho ng ra c bin nh l 5V. Ch l ng ra sm pha so vi ng vo 90o bt k tn s no v cost = sin(t + 90o)

V d 8-8: 1. Tm gi tr nh ca tn hiu ng ra mch tch phn trong hnh 8-19 vi ng vo l: vin=0.5 sin(100t) V 2. Lm li khi vin=0.5 sin(103t) V

Hnh 8-19: (Th d 8 8)

Gii:

1.

T phng trnh 8-46:

gi tr nh l 5 V

2.

T phng trnh 8-46:

gi tr nh l 0.5 V

V d 8-8 cho thy khi tn s tng ln 10 ln s lm cho bin ng ra gim xung 10 ln. Tng t i vi gin Bode, li ca mch tch phn l tng s c dc 20dB/decade hay -6dB/octave. ln (gi tr tuyt i) ca li l t s gia gi tr nh ca ng ra v gi tr nh ca ng vo.

(8-47) phng trnh ny cho thy li t l nghch vi tn s. Gin Bode trong trng hp R1C= 0.001 trong hnh 8-20.

V bin ng ra mch tch phn gim theo tn s nn n l mt dng ca mch lc thng thp. Mch ny i khi cn c gi l mch xn v bin ca thnh phn cao tn c dng sng phc tp s b gim xung, nh th s xn i gai in p xut hin trong dng sng. c im ny thng c s dng gim nhiu cao tn trong tn hiu. Mch tch phn cng c s dng trong cc my tnh tng t tm thi gian thc cho cc phng trnh vi phn.

Hnh 8-20: Biu Bode mch tch phn l tng, vi R1C = 0.001

Mch tch phn thc t

Mc d c cht lng cao, cc mch tch phn chnh xc nh trong hnh 8-18 dng trong cc ng dng tn s thp nh my tnh tng t, nhng cc ng dng ny i hi mch i cht lng cao vi in p offset rt nh hoc thit b ngt n nh. Nh cp,bt k offset no u to tn hiu tch phn ng ra, v n c xem nh 1 tn hiu DC , thm ch n cn gy ra bo ha mch khuch i. trnh vn ny, mch tch phn thc t s dng mt in tr mc song song vi t hi tip nh trong hnh 8-21. Khi t lm h mch DC, mch tch phn ch p ng vi tn hiu DC khi v ch khi n l mch i o. Ni cch khc, li vng mch kn DC ca mch tch phn l Rf/R1. tn s cao, tr khng ca t in nh hn rt nhiu so vi so vi Rf nn nhnh song song C v Rf xem nh ch c C v tn hiu c tch phn nh bnh thng.

Trong khi in tr hi tip hnh 8-21 ngn s hp li ca cc ng vo DC, n cng lm gim s hp li ca cc tn hiu tn s thp. Ti cc tn s m dung khng ca t C c th so snh c vi Rf, tr khng hi tip khng ln hn nhiu so vi dung khng th tch hp khng xy ra. Tch hp ch xy ra ti tn s ln hn nhiu so vi tn s m ti X C=Rf. tch phn xy ra ta cn c:

hoc

(8-48) Tn s fc ti XC=Rf l:

(8-48a) xc nh tn s gy trn gin Bode ca mch tch phn thc t. Nh trong hnh 8-22, ti tn s pha trn fc, li gim xung theo t l -20dB/decade, ging vi mch tch phn l tng, v ti tn s pha di fc li t ti gi tr DC ca n l Rf/R1

Hnh 8-21: in tr R1 c mc song song vi C lm cho mch tch phn thc t ging nh mch o vi cc ng vo dc v ging nh mch tch phn vi cc ng vo tn s cao.

Hnh 8-22: Biu Bode ca mch tch phn thc t, cho thy tnh tch phn xut hin ti cc tn s trn

V d 8-9: Thit k mch tch phn thc t: 1. tch phn nhng tn hiu c tn s thp hn 100Hz

2. Cung cp bin nh ng ra l 0.1V khi bin nh ng vo l 10V, sng sine tn s 10kHz. Tm thnh phn dc ng ra khi ng vo l 50mV DC.

Gii: tch phn tn hiu c tn s nh hn 100Hz, fc<< 100Hz. Ta chn fc nh hn 100Hz : fc=10Hz. t phng trnh 8-48a:

chn

khi :

hay

tha yu cu 2 ta phi chn R1 sao cho li ti tn s 10kHz l:

Gi s ta b qua Rf ti tn s ny, li s bng vi li trong mch tch phn l tng cho bi phng trnh 8-47:

do :

hay

mch theo yu cu nh trong hnh 8-23, vi Rc=(1.59M)//(159K)=145K

Hnh 8-23: (Th d 8 9)

Khi ng vo l 50mV dc, ng ra l 50mV nhn vi li vng mch kn DC:

tch phn nhiu tn hiu vo cng mt lc, dng cch sp xp tng t vi kt ni mch tuyn tnh hc. Hnh 8-24 l mt v d, mch tch hp 3 ng vo c thut ton ti tn s trn fc nh sau:

(8-49)

Hnh 8-24: Mch tch phn 2 ng vo

phng trnh 8-49 tng ng vi:

(8-50)

Nu R1=R2=R3=R th:

(8-51)

Mch vi phn

Mch vi phn cho dng sng ng ra c gi tr ti thi im bt k bng vi t l thay i ca ng vo ti thi im . Vi phn l thut ton ngc, o so vi tch phn. Nu ta cho tn

hiu i qua mt mch tch phn l tng ghp cascade vi mch vi phn l tng, tn hiu ng ra chnh l tn hiu vo.

Hnh 8-25 m t hot ng ca mt mch vi phn l tng. Trong v d ny, ng vo l on dc in p vin=Et. T l thay i hay dc ca on dc ny l hng s E volt/second (sau mi giy, tn hiu s tng ln mt gi tr l E Volts). V t l thay i ca ng vo l hng s nn ng ra ca mch vi phn l mc dc E voilt khng i.

K hiu chun c s dng cho php vi phn in p l dv/dt. Trong v d hnh 8-25, ta phi vit l:

Hnh 8-25: Mch vi phn l tng cho 2 ng ra bng tc bin thin ca ng vo. Do dc ca hm dc l hng s, nn ng ra trong v d ny l mc dc.

o hm ca hng s l 0 v hng s khng i theo thi gian nn c t l thay i theo thi gian l 0. Hnh 8-26 l cu trc mch vi phn l tng dng i thut ton. Ch l in dung ng vo v in tr hi tip cng ngc vi mch tch phn. Ng ra ca mch vi phn l:

(8-52)

in p ra l o hm ca ng vo nhn vi hng s RfC. Nu on dc in p trong hnh 825 c cung cp cho ng vo ca mch vi phn ny th ng ra s l mc dc m

Hnh 8-26: Mch vi phn l tng

V dng ng vo l 0, theo lut Kirchchoff v dng : (8-53) Do v-=0, vC=vin nn:

(8-54) if=vo/Rf nn:

hay

(8-55) Ta c:

(8-56) Khi ng vo mch vi phn hnh 8-26 l vin=A sint, th ng ra l:

(8-57)

phng trnh 8-57 cho thy khi ng vo l sng sin, bin ng ra ca mch vi phn t l thun vi tn s. Ng ra lch pha 90o vi ng vo bt k tn s. li mch vi phn l:

(8-58)

Mch vi phn thc t

Kh khn ch yu ca mch vi phn l n i tn hiu vo t l thun vi tn s nn n cng lm tng mc nhiu cao tn ca tn hiu ng ra. Khc vi mch tch phn, mch vi phn khng xn tn hiu bng cch gim bin ca thnh phn cao tn m lm tng nhiu cao tn. Do vy, mch vi phn t c s dng trong cc ng dng i hi tnh chnh xc cao nh cc my tnh tng t.

Trong mch vi phn thc t, vic khuch i tn hiu t l thun vi tn s khng th tip tc khi tn s tng v mch i c bng thng xc nh. C mt vi tn s m ti bin ng ra phi bt u gim xung. Ta thit k mch i vi phn thc t sao cho tn s gy nh hn c tn s ct cao ca mch i c tnh li ca n ch dao ng trong khong tn s thp. lm iu ny, ta mc mt in tr ni tip vi t in C ng vo nh trong hnh 827. Xt tr khng ca t hp R-C tn s thp v cao:

(8-59) (8-60)

Ti gi tr rt nh, Zin c xc nh bi thnh phn dung khng, do xem nh ch cn c C mt mnh v tc dng vi phn vn din ra. Khi rt ln, 1/C xem nh b qua, nn Zin ch cn R1, mch hot ng nh mt mch i o thng thng c li Rf/R1.

Tn s gy fb l tn s m ti khng cn xy ra php vi phn, khi dung khng ca t C bng vi in tr R1:

(8-61)

Hnh 8-27: Mch vi phn thc t, xy ra ti tn s thp, do in tr R1 chn vi phn ti tn s cao.

Khi thit k mch vi phn thc t, tn s gy phi ln hn tn s ln nht

(8-62)

trong fh l tn s vi phn cao nht. Hnh 8-28 l gin Bode li ca mch vi phn l tng v thc t. vng tn s thp, li tng theo tn s t l 20dB/decade. li s nm ngang, khng i tn s ln hn fb v bt u gim xung theo t l -20dB/decade tn s ln hn tn s ct cao. Bng thng vng ngn mch hay tn s ct cao cho bi: (8-63)

Trong

l R1/(R1+Rf)

Trong mt s ng dng c s dng mch i thut ton c bng thng rt rng, p ng tn s phi nhanh hn p ng tn s ca mch vi phn thc t trong hnh 8-28. iu ny c th thc hin c bng cch mc t Cf song song vi in tr hi tip Rf.

iu ny s lm cho p ng dao ng ti -20dB/decade bt u tn s gy

(8-64) R rng l fb2 phi c t ln hn fb.

V d 8-10:

1. Thit k mch vi phn thc t s vi phn tn hiu c tn s nh hn 200Hz. li ti tn s 10Hz l 0.1 2. N mch i thut ton s dng trong thit k c tn s li n v l 1MHz, tn s ct trn ca mch vi phn l bao nhiu?

Gii:

1. Chn R1 v C sao cho tn s gy fb cao hn fh=200Hz. Chn fb=10, fh=2k, C=0.1F. T phng trnh 8-61:

t li l 0.1 ti 10Hz, t phng trnh 8-58:

Thit k hon chnh nh trong hnh 8-29:

Hnh 8-29: (th d 8 10)

2. T phng trnh 8-63, f2= 30. f1=(0.0477)(1MHz)=47.7kHz. Gin Bode nh trong hnh 8-

Hnh 8-30: (Th d 8 10)