Zadaci iz fizike.

Brzina. Ubrzanje. Sila. Primena drugog Njutnovog zakona. 1. amac se kree konstantnom brzinom po jezeru. Sa mosta koji se nalazi na visini h=45m iznad povrine jezera, pada predmet pravo u amac. U trenutku kada je telo puteno da iz stanja mirovanja pada sa mosta, amac se nalazio na rastojanju L=12m od mosta. Odrediti: a) vreme padanja tela; b) brzinu tela u trenutku udara u amac; c) brzinu amca; d) Da je amac mirovao u trenutku putanja predmeta, sa kolikim konstantnim ubrzanjem bi morao da krene istog trenutka da bi predmet pao u njega? 2. Deak gaa pikado strelicom tablu od plute. Ako se tabla nalazi na rastojanju L=2m od njega, kojom brzinom deak treba
da baci u horizontalnom pravcu strelicu da bi pogodio taku na tabli koja se nalazi d=10cm ispod pravca bacanja?

3. Avion se sputa pod uglom =37o u odnosu na horizontalu i u trenutku kada se nalazi na visini h=730m isputa projektil
bez saoptavanja poetne brzine u odnosu na avion. Ako projektil udara u zemlju posle t=5s od trenutka isputanja, odrediti: a) kolika je bila brzina aviona u trenutku isputanja projektila; b) koliki je horizontalni domet projektila od isputanja do pada.

4*. Brzina projektila, pri lansiranju sa Zemlje kosim hicem navie, iznosi v0=800m/s i dva puta je vea od njegove brzine u
trenutku kada se nalazi na maksimalnoj visini. Odrediti: a) ugao lansiranja projektila u odnosu na horizontalu; b) maksimalnu visinu projektila i udaljenost izmeu poloaja lansiranja i poloaja maksimalne visine; c) horizontalni domet projektila od isputanja do pada.

5. Na krajevima neistegljivog konca zanemarljive mase, koji je prebaen preko nepokretnog kotura, vise
loptice masa m1=0,2kg i m2=0,1kg. Smatrati da konac klizi preko kotura bez trenja. Odrediti ubrzanje loptica kada je sistem preputen samom sebi.
m1 m2

6. Koeficijent trenja izmeu tela mase m1=5kg i tela mase m2=10kg je =0,2 (videti sliku). Telo mase m2
se vue silom F=45N. a) Kolika je sila zatezanja u koncu vezanom za zid? b) Odrediti ubrzanje tela mase m2, ako je koeficijent trenja izmeu njega i podloge 1=0,15.
m1

m2 m 2

neistegljivim koncem zanemarljive mase, preko lakog kotura, sa telom mase m2=3kg, koje lei na horizontalnoj povrini. Koeficijent trenja izmeu svakog od tela i podloge je =0.15. Ako se telo mase m1 vue uz strmu ravan silom F=12N, odrediti: a) ubrzanje sistema i b) silu zatezanja u koncu.

7. Telo mase m1=1kg se nalazi na strmoj ravni nagibnog ugla =30o i povezano je
m2

m1

r F

mA
a=3m/s2. Koeficijent trenja izmeu tela A i podloge je =0,2. Konac je neistegljiv i zanemarljive mase.

8. Masa tela A sa slike je 15kg. Odrediti teinu tela B potrebnu da bi se sistem kretao ubrzanjem

mB

9. Na strmoj ravni, nagibnog ugla , nalaze se tela masa m1 i m2 meusobno povezana idealnom elastinom oprugom iji je koeficijent krutosti k (slika). Tela masa m i m1 su meusobno povezana neistegljivim koncem zanemarljive mase. Koeficijent trenja izmeu strme ravni i tela je .. Ako je smer kretanja sistema kao to pokazuje strelica na slici, odrediti: a) ubrzanje i b) istegnutost opruge.
10. Dva tela masa m1=3kg i m2, spojena su neistegljivim koncem preko kotura. Masa kotura i
m1

m1
m

m2

konca, kao i trenje u koturu se mogu zanemariti. Tela se nalaze na stranama nepokretne prizme koje zaklapaju ugao 1=30o i 2=40o sa horizontalom, a koeficijenti trenja izmeu tela i prizme su 1=0.15 i 2=0.1. Za koje vrednosti mase m2 e se sistem kretati na levu stranu?

2 2

m2

11."Bungee"-skaka mase m=61kg skae sa mosta visine H iznad vode. Oko lanaka na nogama skakaa je vezano specijalno elastino ue duine L=25m i konstante elastinosti k=160N/m. a) Odrediti duinu ueta u onom poloaju (tokom pada) u kojem je ubrzanje skakaa jednako nuli. b) Ako se u najnioj taki skoka ue istee za duinu d=18m, odrediti intenzitet i smer ubrzanja skakaa u trenutku kada skaka dostigne najniu taku. Dimenzije skakaa i otpor pri kretanju kroz vazduh zanemariti.

L
d h

REENJA: 1. zadatak a) Telo je puteno sa mosta da slobodno pada, to znai da na njega pri padu deluje samo sila Zemljine tee (aproksimativno r
r

smatramo da je sila otpora vazduha zanemarljivo mala). Onda za rezultujuu silu vai F = mg . Iz II Njutnovog zakona

( F = ma ) zakljuujemo da je u pitanju ravnomerno ubrzano kretanje sa ubrzanjem a = g . Kretanje tela je vertikalno nanie. Moemo y-osu usmeriti u pravcu i smeru kretanja tela i primeniti izraz za preeni put pri ravnomerno ubrzanom kretanju du tog pravca: y = v 0 y t + da je preeni put: s =

a yt 2 2

. Poto je poetna brzina tela ovde v0 = 0 , a ubrzanje a y = g , onda zakljuujemo

gt 2 . 2
(1)

Sledi da je vreme za koje telo pree put h (vreme padanja tela ) jednako: t = 2h = 3.03s . g

b) Primenom izraza za vremensku zavisnost brzine pri ravnomerno ubrzanom kretanju ( v y

brzina tela u trenutku udara u amac:

= v0 y + a y t ), zakljuujemo da je
(2)

v = gt = g

2h m = 2hg = 29.71 g s
i put do mosta (L) pree za vreme t / . Vai: L
/

c) amac se kree nekom konstantnom brzinom v

Onda, iz (3), (4) i (1) sledi: L = v t = v

= v t /

(3)

Da bi telo palo sa mosta ba u amac mora biti ispunjeno: t = t

(4)

2h g m , odnosno: v = L = 3 .96 2h s g

d) Da je amac mirovao u trenutku putanja tela, onda bi on morao da krene iz stanja mirovanja sa konstantnim ubrzanjem
a za koje bi vailo: L =
Iz uslova

a t / 2 2
a t 2 2 =

(5)

t = t / sledi: L =

a 2h , odnosno: 2 g

a =

L m g = 2 .6 2 h s

2. zadatak
x

r v0

U pitanju je horizontalni hitac. Poetna brzina tela ima smer x ose. Jedina sila koja deluje na telo pri njegovom kretanju je sila Zemljine tee:

r r r r F = mg a = g .

y
d

Koordinatni sistem se moe postaviti npr. kao na slici. Onda je:

ax = 0
L

v x = v ox + a x t = v 0 + 0 = const
x = voxt + a xt 2 = v0 t + 0 2
a yt 2
(1)

a y = g v y = v oy + a y t = 0 + gt

gt 2 (2) 2 2 U trenutku kada strelica udari u taku P, ona je po vertikali prela put d, a po horizontali put L. y = v0 y t + = 0+
Iz (2) sledi: d =
2 gt P , a iz (1): L = v 0 t P 2

Iz poslednje dve relacije se dobija:

v0 =

L = tP

L 2d g

=L

g m = 14 . s 2d

3. zadatak

h
P

x r v0

r v0 y

r v0x

v 0 x = v 0 cos

r v0

v 0 y = v 0 sin

Kretanje projektila predstavlja kosi hitac na dole. r r r r r r r Vektor poetne brzine je: v0 = v0 x + v0 y = v0 x i + v0 y j = v0 cos i + v0 sin j . Jedino gravitaciona sila, F = mg , deluje na projektil tokom njegovog kretanja. Vai:

Fx = 0

ma x = 0

ax = 0

v x = const = v ox + a x t = v 0 cos + 0 x = v ox t +
2

(1) (2) (3)

F y = mg ma y = mg

axt = v 0 cos t + 0 2 a y = g v y = v oy + a y t = v 0 sin + gt

y = v0 y t +

a yt 2 2

= v 0 sin t +

gt 2 2

(4)

r a) Brzina projektila u taki P je jednaka brzini aviona u toj taki i to je poetna brzina projektila, v0 .
gt 2 2 = 202 m Prema uslovu zadatka, za y=h=730m je t=5s. Onda iz (4) sledi: v 0 = t sin s h

b)

Iz (2) sledi da je domet projektila:

D = v 0 t cos = ( h

gt 2 )ctg = 807 m 2

4. zadatak
r v0 y

*
r vM

r v0
r v0 x

M
Kretanje projektila do poloaja maksimalne visine predstavlja kosi hitac navie.
yM

y
0

r v0

Vektor poetne brzine je:

r r r r r v0 = v0 x i + v0 y j = v0 cos i + v0 sin j

xM D = 2 xM

Jedino gravitaciona sila, F = mg , deluje na projektil tokom njegovog kretanja. Vai:

Fx = 0

ma x = 0

ax = 0

v x = const = v ox + a x t = v 0 cos + 0 x = v ox t +
2

(1) (2) (3)

Fy = mg ma y = mg

axt = v 0 cos t + 0 2 a y = g v y = v oy + a y t = v 0 sin gt

y = v0 y +

a yt 2 2

= v 0 sin t

gt 2 2

(4)

a) Vektor brzine projektila u poloaju najvee visine (taka M) je usmeren du x-ose:

Prema uslovu zadatka vai: v0 = 2vM . Sledi: v0 = 2v0 cos

v M = v x = v0 x = v0 cos

= arccos

1 = 60o 2

(5)

b) x M = ?

yM = ? U taki M vai: xM = v0 cos t M

y M = v 0 sin t M
2 gt M 2

(6) (7)

Da bi izraunali x M i

y M treba da prethodno izraunamo t M

Njega dobijamo iz uslova da je u taki M: v M y = 0 . (8)

Sledi: v My = v 0 sin gt M = 0

tM =

v 0 sin g

2 v0 sin v0 sin 2 = 28250 m = 28 .25 km Zamenom (8) u (6) i (7) dobijamo: xM = v0 cos

2g

y M = v0 sin

2 2 v0 sin gv0 sin 2 v0 sin 2 = 24465m = 24.465km g 2g 2g 2

c)

Iz (1) sledi da je domet projektila:

D = 2 xm =

2 v0 sin 2 56.5km. g

5. zadatak
Rezultujua sila koja deluje na telo konstantno ubrzanje a1 . konstantno ubrzanje a 2 .

r r r m1 je F1rez = G1 + T1 . Pod dejstvom te konstantne rezultujue sile telo m1 stie

r r r

Rezultujua sila koja deluje na telo m2 je F2 rez = G2 + T2 . Pod dejstvom te konstantne rezultujue sile telo m2 stie

r a2 r a1
r T1 r T2

- Konac je neistegljiv, pa sledi da tela prelaze iste puteve za isto vreme: s 2 = Odatle sledi: a1 = a 2 = a (1)

a2t 2 a t2 = s1 = 1 2 2

- Konac ima zanemarljivu masu, pa sledi: II Njutnov zakon za telo m1: Projekcija na smer kretanja tela 1:

T1 = T2

(2)

m1
r G1 r G2

m2

r r r m1 a1 = T1 + m1 g m1 a1 = T1 + m1 g

(3)

II Njutnov zakon za telo m2: Projekcija na smer kretanja tela 2:

r r r m 2 a 2 = T2 + m 2 g m 2 a 2 = T2 m2 g

(4)

Iz (3)+(4) (uzimajui u obzir (1) i (2)), sledi:

(m1 + m 2 )a = m1 g m2 g a =

(m1 m2 ) g m = 3.3 2 m1 + m2 s

6. zadatak
Telo 1 miruje u odnosu na podlogu, a telo 2 se kree na desnu stranu.

a)

II Njutnov zakon za telo m1:

Sila Ft1 je sila trenja koja deluje na telo mase m1 , usled njegovog relativnog kretanja u odnosu na telo mase m2 . Vai: Ft1

r r r r r m1a1 = T + N1 + m1 g + F t1

(1)

r T

r N1

= N1
y

m1
r m1 g

r Ft1

Projekcijom gornje jednaine na x i y osu, dobija se: T = N1 (2) x: 0 = T + Ft1 y:

0 = N1 m1 g N 1 = m1 g Iz (2) i (3) sledi: T = m1 g = 9,81N

(3)

x
r r r

' b) II Njutnov zakon za telo m2: m2 a 2 = N 2 + m1 g + m2 g + Ft'2 + Ft'2 + F

r Ft '2 r' Ft '2

y

1
m2

r N2 r m1 g r m2 g
r F

r Sila Ft '2 je sila trenja koja deluje na telo mase m2 , usled njegovog relativnog kretanja u r r' odnosu na telo mase m1 . Vai: Ft1 = Ft 2 = N 1 . r '' Sila Ft 2 je sila trenja koja deluje na telo mase m 2 , usled njegovog relativnog kretanja u r '' odnosu na podlogu. Vai: Ft 2 = 1 N 2 .
' m2 a2 = F Ft '2 Ft '2

(4)

Projekcijom jednaine (4) na x i y osu, dobija se:

x: y:

m2 a 2 = F N1 1 N 2

(5) (6)

x
Iz (5) i (6) sledi:

0 = N 2 m2 g m1 g

m2 a 2 = F 1 ( m2 + m1 ) g N 1 , odnosno: a 2 =

N 2 = (m1 + m2 ) g F 1 ( m1 + m 2 )g m1 g
m2

Za 1=0,15 je a 2 =

F 1 ( m1 + m 2 )g m1 g m = 1,31 2 m2 s

7. zadatak a)

II Njutnov zakon za telo 1: m1 a1 = F + m1 g + T1 + Ft1 + N 1 Projekcija na pravac i smer kretanja tela 1: (1) m1 a1 = F m1 g sin T1 N 1 Projekcija na pravac normalan na pravac kretanja tela 1:

r N2
(3)

r N1
m2 r

0 = N 1 m1 g cos (2) Iz (1) i (2) sledi: m1 a1 = F m1 g sin T1 m1 g cos

r Ft 2

T2

r T1

m1
Ft 1

r F

r r r r r II Njutnov zakon za telo 2: m 2 a 2 = m 2 g + T2 + N 2 + Ft 2 Projekcija na pravac i smer kretanja tela 2: m 2 a 2 = T2 N 2 (4) 0 = N 2 m2 g Projekcija na pravac normalan na pravac kretanja tela 2:
Iz (4) i (5) sledi: m 2 a 2 = T2 m 2 g (6)

r m2 g
(5)

r m1 g

Konac je neistegljiv, pa sledi: a1 = a 2 = a . Takoe, zbog zanemarljive mase konca, vai: T2 = T1 = T . Sabiranjem jednaina (3) i (6) dobijamo: (m1 + m2 )a = F m1 g sin T m1 g cos + T m2 g , odnosno:

a=

F m1 g(sin + cos ) m2 g m = 0 ,35 2 m1 + m 2 s

b)

Iz (6) sledi:

T = m 2 a + m 2 g = 5 ,5 N .

8. zadatak
r Ftr

r N

r TA

r aA r aB
mB

II Njutnov zakon za telo A: r r r r r m A a A = m A g + N + T A + Ftr

: :
m A a A = T A Ftr 0 = N mAg

mA r mAg
r TB

m A a A = T A N

(1) (2) (3)

m A a A = T A m A g

II Njutnov zakon za telo B: r r r m B a B = m B g + TB

:
m B a B = m B g TB

r mB g
Konac je neistegljiv, pa sledi: a A = a B = a .

(4)

r r Takoe, zbog zanemarljive mase konca, vai: T A = T B = T

(5) (6)

Iz (3), (4), (5) i (6) onda sledi: m A a = m B ( g a ) m A g m B =

m A g( a + g ) m A ( a + g ) 107 N QB = m B g = ga g a

9. zadatak a) Konac je neistegljiv ceo sistem se kree nekim ubrzanjem iji je intenzitet a;
Konac ima zanemarljivu masu za sile zatezanja vai: T = T1 . Takoe vai: Fe1 = Fe 2 r r r (1) Za telo m: ma m = mg + T ma = mg T r r r r r r Za telo m1: m a = m g + T + N + F + F 1 1 1 1 1 e1 tr 1
||: m1 a = m1 g sin + T1 Fe1 N 1 : 0 = m1 g cos N 1 N 1 = m1 g cos m1 a = m1 g sin + Fz 1 Fe1 m1 g cos

r r N1 T1

r T
(2)

m1

r Fe1 r

r N2
m2

r r r r r Za telo m2: m2 a 2 = m2 g + N 2 + Fe 2 + Ftr 2 ||: m 2 a = m 2 g sin + Fe 2 N 2 : 0 = m 2 g cos N 2 N 2 = m 2 g cos m 2 a = m 2 g sin + Fe 2 m 2 g cos (3)

m1 g

r r Ft 1

Fe 2

r Ft 2

r mg

r m2 g

(1)+(2)+(3):( m + m1 + m2 )a = mg m1 g sin m1 g cos m2 g sin m2 g cos Sledi: a =

g[m (m1 + m2 )(sin + cos ] m + m1 + m2

m 2 ( a + g sin + g cos ) k

b)

Iz (3) sledi: Fe 2 = m 2 a + m 2 g sin + m 2 g cos , a poto je Fe 2 = kl , onda je:

l =

10. zadatak
- Konac je neistegljiv a1 = a 2 = a - Konac ima zanemarljivu masu : T1=T2 (1) (2)

r a1

r N1
m1

r a2

r T1
1

r T2
r Ft1
2

m2

r N2

r m1 g

r m2 g
2

r Ft 2

m1 a1 = m1 g + Ftr1 + T1 + N 1 II Njutnov zakon za telo m1: ||: m1 a1 = m1 g sin 1 1 N 1 T1

:

0 = m1 g cos 1 N 1

m 1 a 1 = m 1 g sin 1 1 m 1 g cos 1 T1

(3)

II Njutnov zakon za telo m2:

||: :

r r r r r m 2 a 2 = m 2 g + Ftr 2 + T2 + N 2 m 2 a 2 = m2 g sin 2 2 N 2 + T2 0 = m 2 g cos 2 N 2

m 2 a 2 = m 2 g sin 2 2 m 2 g cos 2 + T2

(4)

Iz: (3) + (4) sledi:

(m1 + m 2 )a = (m1 g sin 1 m 2 g sin 2 ) g ( 1 m1 g cos 1 + 2 m 2 g cos 2 )

a=

g [m1(sin 1 1 cos 1 ) m2 (sin 2 + 2 cos 2 )] . ( m1 + m 2 )

Iz uslova: a > 0 sledi:

[m1(sin 1 1 cos 1 ) m2 (sin 2 + 2 cos 2 )] > 0 ,

odnosno:

m2

m1(sin 1 1 cos1) = 1.543 kg (sin 2 + 2 cos 2 )

ubrzanjem a = g . Na skakaa pri kretanju od poloaja B do C pored gravitacione sile deluje i sila elastinosti, pa je rezultujua sila: Frez

11. zadatak a) Kretanje odr poloaja A do B je kretanje pod dejstvom gravitacione sile, sa konstantnim r
r r r = mg + Fel . Projekcijom na pravac i smer nanie se dobija

A
H B C

L
d h

ma = mg Fel . Zbog sve veeg istezanja ueta raste Fel , pa se smanjuje a . U nekoj taki
P u kojoj postaje

a = 0 , vai: 0 = mg Fel

0 = mg kL

L = mg

Onda je duina ueta u toj taki jednaka: L P = L + L = L +

mg = 28,74m . k

b) Pri kretanju od take P (u kojoj je Fel

kretanje usporeno). Projekcijom izraza

= mg ) do take C, vai: Fel >mg , usled ega intenzitet rezultujue sile postaje vei od nule, kao r r i intenzitet ubrzanja. Vektori Frez i a su usmereni navie (smer vektora ubrzanja je onda suprotan od smera vektora brzine, to znai da je
r r r ma = mg + Fel na pravac i smer ubrzanja (vertikalno navie), dobija se da u taki C vai: kd m g = 37.4 2 . ma = kd mg , odnosno: a = m s