KOSO SAVIJANJE

1. Uvodna razmatranja

glavne centralne ravnine inercije T z

glavne centralne osi inercije

1/38

F
T z

x ravnina optereenja y

2/38

Cs x = (1) T

F x Cs (1) F y (2) T

y = (2)
Cs centar smicanja, centar torzije (uvijanja)
3/38

e F

x = (1) T = Cs

x Mt = F e

y = (2) KOSO SAVIJANJE + TORZIJA

4/38

Unutranje sile i naprezanje: Mx , My

ISTO KOSO SAVIJANJE (koso savijanje spregovima)

Mx , My , Qx , Qy
KOSO SAVIJANJE SILAMA

A x
y x
z

A x
zx

y x
z

zy

5/38

2. Naprezanje i deformacija
l z trag ravnine optereenja

b z x I. kv.

Fx
h x

Fy F
y

Fx = F sin , Fy = F cos

(1)

6/38

z os momenta savijanja Mx z Qx=Fx x My Qy=Fy F y M= F z x I. kv. M trag ravnine optereenja

Glavni vektor (redukcijska rezultanta) = posmina sila:

Q = F = Qx + Qy
Glavni moment = moment savijanja:

(2)

M =Mx + My

(3)
7/38

Intenziteti unutranjih sila:

Posmine (smine, poprene, transverzalne) sile:
2 2 Q = F = Qx + Qy

Qx = Fx = F sin Qy = Fy = F cos
Momenti savijanja:
2 2 M = Mx + My = F z

(4a) (4b)

M x = Fy z = F cos z = M cos M y = Fx z = F sin z = M sin

(5a) (5b)

8/38

Normalno naprezanje:

z =

Mx z

My z

My Mx = y x Ix Iy

(6)

predznaci naprezanja prema pravilu prvog kvadranta x i y = koordinate toke poprenog presjeka (koordinate toke N) LINEARNA RASPODJELA NORMALNOG NAPREZANJA po poprenom presjeku

9/38

Za pozitivne momente savijanja:

A x
y

Mx dA

M x = z y dA

My

M y = z x dA
z
A

dA

y
My Mx z = y x Ix Iy

(7)

10/38

Optereenje konzole kosom silom na slobodnome kraju:

l z

b z

Fx
h x

Fy
I. kv.

F
z =
Fy z Ix

cos Fx z sin y x = M y+ x Iy Ix Iy

(8)

11/38

NEUTRALNA OS dijeli popreni presjek na zonu vlaka i zonu tlaka.

trag ravnine optereenja neutralna os presjeka (N.O.) VLAK x

( z = 0 )
y
U tokama na neutralnoj osi:

TLAK

z = 0

12/38

Iz izraza (8):

cos sin y+ x = 0 z = M Iy Ix

cos sin y+ x =0 Ix Iy I y sin I x = = tan x x Iy cos I y

Izraz (9a) zadovoljen je za:

(9a)

(9b)

x= y=0

Neutralna os prolazi kroz teite poprenog presjeka !

13/38

Jednadba pravca koji prolazi kroz ishodite koordinatnog sustava:

y = tan x
Jednadba neutralne osi:

tan =

I y = tan x x Iy

(10)

Za Ix Iy neutralna os nije okomita na ravninu optereenja. Za Ix = Iy koso savijanje svodi se na ravno savijanje.

14/38

Elastina linija u ravnini inercije (y, z) prema Euler-Bernoullijevoj teoriji savijanja:

y

ry +Mx

za pozitivan Mx:

+Mx y y = r z y d z ry d
x

M x = z y dA
A

z = E z = E
Mx =

y ry

EI E 2 y dA = x ry ry A

15/38

Oy z ry elasticna linija + v ( z) x y dv dz + x y
x

zakrivljenost elastine linije:

z dv dz

1 M x d x = ry EI x dz

(11)

diferencijalna jednadba elastine linije (Euler-Bernoullijeva jednadba savijanja):

= x

dv dz

M d 2 v d( x ) v = 2 = = x dz dz EI x

(12)

16/38

Elastina linija u ravnini inercije (x, z) prema Euler-Bernoullijevoj teoriji savijanja:

d z rx d

za pozitivan My:

M y = z x dA
A

x + My d
y

+ My rx = x rx

z = E z = E

x rx

EI y E 2 M y = x dA = rx A rx

Ox

17/38

z y

rx elasticna linija
zakrivljenost elastine linije:

+ u ( z)

z du dz

1 M y d y = rx EI y dz

(13)

x + du dz x y
y

diferencijalna jednadba elastine linije:

z = du y dz

d 2 u d y M y u = 2 = = dz d z EI y

(14)

18/38

Optereenje konzole kosom silom na slobodnome kraju:

l z

b z

Fx
h x

Fy F
y

ravnina inercije (x, z):

ravnina inercije (y, z):

EI y u = Fx z Fx z 2 EI y u = + C1 2 Fx z 3 EI y u = + C1 z + C2 6

EI x v = Fy z EI x v = EI x v = Fy z 2 2 + D1

Fy z 3 6

+ D1 z + D2
19/38

rubni uvjeti i konstante integracije:

rubni uvjeti i konstante integracije:

Fx l 2 z = l , u = 0 C1 = 2 Fx l 3 z = l , u = 0 C2 = 3
jednadba progiba:

z = l , v = 0 D1 = z = l , v = 0 D2 =

Fy l 2 2 3

Fy l 3

jednadba progiba: (15)

u=

Fx ( z 3 3l 2 z + 2l 3 ) 6 EI y

v=

Fy 6 EI x

(z

3l 2 z + 2l 3 )

(16)

20/38

Iz izraza (15) i (16):

u F sin 6 EI x sin I x = = v 6 EI y F cos cos I y

I u = tan x = tan v Iy
Rezultirajui progib:

(17)

= u2 + v2
Rezultirajui progib lei na tragu ravnine deformiranja. Trag ravnine deformiranja i neutralna os presjeka su me usobno okomiti.

(18)

21/38

+
s .) ao O ln ( N . ra ut ka n e e s je pr

D( z )

My

ne n i n ja v r a ir a g tr a f o r m de

D( z ) +

Mx

u
v

D( z ) + -

F y
trag r opte avnine ree nja

z max

z min

22/38

Odre ivanje poloaja neutralne osi presjeka pomou elipse inercije (grafika metoda)

elipsa inercije x T iy ix

y
Jednadba elipse inercije:

x2 y 2 + 2 =1 2 iy ix
Polumjeri inercije:

(19)

I i = x, A
2 x

i =

2 y

Iy A
23/38

Diferenciranje izraza (19) po x-u:

2 x 2 y y + 2 =0 2 iy ix
2 dy ix x I x y = = 2 = x dx iy y Iy y

(20)

24/38

Nagib tangente elipse u toki D:

yD = tan D
D

x D F

T ix

iy

yD =

I x xD I = x tan = tan I y yD Iy

D =
y tD

25/38

= T D F ix
. O N.

iy

tD

26/38

Konturni dijagram naprezanja = dijagram raspodjele normalnog naprezanja po konturi poprenog presjeka

zA =
b
N. O.

M cos h M sin b = z min Ix 2 Iy 2 M cos h M sin b Ix 2 Iy 2

zB = zC =

F
x h

M cos h M sin b = z max Ix 2 Iy 2 M cos h M sin b Ix Iy 2 2

A y

zD =

b h3 b3 h Ix = , Iy = 12 12

27/38

N.
D z

O.

D z

C z

C z

F
x N
N z

A z A z

A y -

B z

B z

28/38

C z

N. O.

A z

29/38

N.
D z

O.

D z

+ b D C

C z

C z

F
x N A z A z C z

A y -

B z

B z N z

A z

rezultirajui dijagram normalnog naprezanja

30/38

Tangencijalno (posmino, smino) naprezanje:

zx =

Qx S y I y bx

zy =

Qy S x I x by

2 2 = zx + zy

(21)

Pravokutni popreni presjek:

zx

6Qx b 2 = 3 x2 , b h 4

6Qy h 2 zy = 3 y 2 h b 4

zx max =

3 Qx 3 F sin , = 2 bh 2 A

zy max =
+
2 zy max

3 Qy 3 F cos = 2 bh 2 A

max =

2 zx max

3 F = 2 A

31/38

zx max

D ( zx )

A x Qx dA
zx zy

D ( zy ) T
zy max

Qx = zx dA
A

Qy = zy dA
A

Qy y

32/38

3. Dimenzioniranje Kriterij vrstoe (K):

Normalno naprezanje:

z max

Mx My = y+ x dop Ix Iy max

(22)

z max
b z T h x

cos sin = F l + dop Wy Wx

Ix Ix I x b h2 Wx = = = = ymax yA yC 6 Wy = Iy xmax b2 h = = = xA xC 6 Iy Iy

33/38

Razliita nosivost na vlak i tlak (ljevano eljezo, beton):

vl z max dop ,

tl z min dop

(23)

34/38

Tangencijalno naprezanje:

zy max

Qy max S x = dop I x by max Qx max S y = b dop I y x max

(24a)

zx max

(24b)

max =

2 2 zx + zy

max

dop

(24c)

35/38

Ekvivalentno (reducirano normalno) naprezanje:

ekv dop

(25)

36/38

Kriterij krutosti (KK):

umax udop vmax vdop

(26a) (26b)

max =

u2 + v2

max

dop

(26c)

37/38

38/38