Professional Documents
Culture Documents
(1948-2000)
tarSmif=um;u Armjynf
(teD ; acwf Armjynf Ed k i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ ord k i f ; tusOf ; )
(1948-2000)
0if ; wif h x G e f ;
a&;om;jyKpk o nf
pmtk y f r S w f w rf ;
pmtkyt
f rnf
tarSmifMum;u Armjynf
( teD;acwf ArmjynfEikd if aH &;vSKy&f mS ;rSKordik ;f tusO;f 1948-2000 )
ypka&;om;ol
0if;wifx
h eG ;f
pDpOfol
pGrf;NrdKif
yxrtBurd f
27 &uf? arv ? 2007 ckEpS f
tkyaf & (1000)
av;atmuftjyiftqif
udak rmifEikd f
pmpDpm&du
k f
ud0k if;ode;f ? yDuEl
xkwaf 0ol
vl h abmifopf'rD u
kd &ufwpfygwD (jyefMum;a&;Xme)ESihf
tvif;tdrpf mapmif&aJ bmfrsm; (*syefEikd if )H
qufo,
G rf mS ,lvykd gu
vdypf m
information@dpns.org
alinneain@hotmail.com
aalinneain@yahoo.com
swammyaing@yahoo.com
PO Box 50
AP Maesot
TAK 63110
THANLAND
&nf p l ; csuf
trdEikd if aH wmftwGuf pGe@f vw
$ t
f epfemcH &Guaf qmifo,fy;kd oGm;=uol tmZmenftm;vk;H udk
kdaoav;pm;pGm OD;!wf&if; teD;acwf ArmjynfEdkifiHa&;v_yf&Sm;r_ordkif;udk pdwfyg0ifpm;pGm avhvm
ok;H oyf =unfjh rifv=kd uoltm;vk;H eJ@/ ArmjynfEikd if aH &;ordik ;f udk tvG,q
f ;Hk tusO;f k;H cHio
Hk &d edS m;vnf
vdk=uol tm;vkH;odk h
yef - um;csuf
ArmjynfEikd if aH &;v_y&f mS ;r_ ordik ;f pOfukd jyefajymif;wl;azmf _ar#mEf ikd =f ua&;twGuf tkww
f csyf
oJwyGifhtjzpf ESvkH;oGif; ypka&;om;rdygw,f? c|wf,Gif;r_/ wdrf;apmif;r_/ vpf[m vdktyfr_rsm;tay:
yGifhyGifhvif;vif; a0zeft}uHay;=ur_rSefor#udk av;pm;pGmudqdk&if;/ aemif ydkrdkjynfhpkHatmif ud;yrf;
jznfhqnf;oGm;yghr,f?
aus;Zl ; rS w f w rf ;
'Dpmtkyf jzpfajrmufa&;twGuf tzufzufrS 0dkif;0ef;ulnDcJh=uoltm;vkH;eJ@ xkwfa0Ekdif&ef
tultnDay;=uaom vlabmifopf'Drdku&ufwpfygwD jyef=um;a&;Xme ESifh tvif;tdrfpmapmif
&Jabmfrsm; tygt0if (txl;ojzihf) tyifyrf;cH wm0ef,l pDpOfvkyfudkifaqmif&Gufay;cJhwJh
armif pGrf;rdif udk txl;aus;Zl; Oyum&wif&Sdyga=umif;?
0if ; wif h x G e f ;
pDpOfol.pum;
2006 ckEpS x
f rJ mS q&m*suaf umh usaemfxo
H @kd vluHyg;vmaom pmESihf
twl a&muf&Sdvmygw,f? pmudk zGifhzwf=unfhawmh q&m0if;wifhxGef;xHrSpm
jzpfygw,f? q&mpmxJrmS vGecf ahJ omoH;k ESpcf ef@xu
J a&;xm;+yD;wJh tarSmif=um;u
Armjynf vd@k acgi;f pOfay;xm;wJh pmrlEiS yhf wfouf+yD; qufvufaqmif&u
G af y;zd@k
usaemfhudk tultnDawmif;vmygw,f?
pmrlrsm;udk usaemfzwf=unfv
h u
kd af wmh q&m0if;wifx
h eG ;f u Armjynfordik ;f
1948-2000 vd@k ajymxm;ayr,fh 1938 ckEpS u
f ae 2000 ckEpS t
f xd twGi;f u
ordik ;f qdik &f m Ekid if aH &;tjzpftysuaf wG/ xdu
k mv Ekid if aH &;jzpfpOfawG/ xdu
k mvawG
twGi;f u Ekid if aH &;orm;awG&J aemufu,
G u
f twGi;f a&;awGukd Edu
_ Ef u
_d cf |wcf |wf
csOf;uyfjrifjy/ awG;jy/ aumufcsufjyxm;csufawG jzpfaewmawG&ygw,f?
q&m0if;wifx
h eG ;f u usaemfu
h kd pmtkyt
f jzpf zGJ pnf;ay;zd@k / yHEk ydS pf ufwifEikd f
wJt
h qifh r[kwaf wmif rdwLW pmtkyjf zef@Eidk &f ifyJ awmfyg+yD? 'Dpmrlukd pmtkyjf zpfatmif
udk&ifyJ =unfhvkyfay;ygvdk@ wm0efay;tyfvmygw,f?
usaemfvnf; usaemfxrf;&GuEf idk w
f hJ tcef;uuae awmfveS af &;wm0ef
w&yftjzpf tav;teufxm;+yD; xkwaf 0vdo
k /l tultnDay;vdo
k rl sm;udk &atmif
&Sm+yD; yHEk ydS pf ufwif jzef@csEd idk o
f nftxd wwfEidk o
f r# tjrefq;kH jzpfatmif vufcv
H yk f
aqmifygrnfhta=umif; *wdycJhygw,f?
,ckuo
hJ @kd q&m0if;wifx
h eG ;f ypka&;om;onfh tarSmif=um;u Armjynf
(teD;acwf ArmjynfEidk if aH &;v_y&f mS ;r_ordik ;f tusO;f 1948-2000 pmtkyu
f kd yHEk ydS f
jzef@cs&d mwGif owfyo
kH wf!e ;f tustaygurf sm; &Syd gvrd rhf ,f? od@k aomf twwfEidk q
f ;kH
ordkif;qdkif&m ta=umif;tcsuftvuf/ t"dy`m,fwdk@udk xdcdkufysufpD;apaom
owfyo
kH wf!e ;f wd@k uo
kd m tav;xm; pDppf=unfh r_ r_ sm;avmufom pma&;olEiS hf
usaemfwdk@ ndEd_if;wdkifyifum yxrt}udrftjzpf yHkESdyfjzef@csdvkduf&jcif;jzpfygw,f?
pG r f ; rd i f
2007 ckESpf/ arv (1) &uf?
xkwfa0olwkd&Jpum;
ordkif;trSefawGudk azmfxkwfcGifh vkH;0ray;bl;?
ordkif;trSm;awGudk ausmif;okH;jymef;w,fqdkwJh uae@umvvdk tarSmif
acwf}uD;twGif;rSm
ordkif;trSefawGudk ajymjy axmufjyEdkifpGrf;wJh/ wefzdk;rjzwfEdkifwJh ouf&Sd
ordik ;f tbd"mef}uD;awG wOD;+yD;wOD; qk;H yg;uG,v
f eG af e&wJh 'Dae@vakd cwfq;dk
acwf=uyf}uD;xJrSm
q&m0if;wifhxGef;a&;om;ypkvdkufwJhtarSmif=um;u ArmjynfqdkwJh
teD;acwf ArmjynfEdkifiHa&;v_yf&Sm;r_ordkif;tusOf;(1948-2000) [m
jrefrmEdkifiHudkcspfwJh/ jrefrmjynfolawGudkcspfwJh/ jrefrmjynfopfudk xkqpf
wnfaqmufcsif=uwJh rsKd;qufopfvli,fawGtwGuf/ ordkif;trSefawGudk
&SmazGw;l azmfcsio
f w
l @dk twGuf wpkw
H &m aus;Zl;yygvrd rhf ,fv@dk ar#mv
f if,
h Hk
=unfygw,f?
q&m}uD; a'gufwmoef;xGef; !efjyajymqdkcJhzl;wJh ordkif;oifwm rt
atmifvkd@ qdkwJhpum;udkvnf; tvGefudkyJ tav;teufyygw,f?
q&m0if;wifhxGef;&J tm;xkwfvkH;yrf;r_awG/ ordkif;qdkif&m bmwdkuf}uD;
twGif; q&m0if;wifhxGef;&J jznfhpGufcsufawGudk *k%fywefzkd;xm;pGmESifh
avhvmvdkolwdkif;twGuf tcuftcJawG=um;xJuyJ 'Dpmtkyfudk xkwfa0
jzpf=uwm jzpfygw,f?
ordkif;trSefrsm; rsm;rsm; azmfxkwf zl;yGifhEdkif=uygap?
vl abmif o pf ' D r d k u &uf w pf y gwD (jyef = um;a&;Xme)
tvif ; td r f p mapmif & J a bmf r sm; (*syef )
2007ckESpf arv(1)&uf?
rmwdum
&nfpl;yef=um; aus;Zl;pum;
pDpOfol.pum;
xkwfa0olwdk@pum;
1? ed'gef; .............................................................................................................................. 11
2? ordkif;aemufcHum;csyfrsm; ............................................................................................... 15
tydkif; ( 1 )
1948 - 1958 umv
1? vGwfvyfa&;udka=unmjcif; ............................................................................................. 72
2? vGwfvyfa&;&ump ArmEdkifiHtajctae ........................................................................ 75
3? vGwfvyfaom jrefrmEkdifiHawmfacgif;pOfatmufrSm ............................................................ 81
4? jynfwGif;ppf}uD; pwifaygufzGm;vmjcif; .......................................................................... 87
5? jynfwGif;ppfudk b,folp ................................................................................................. 90
6? jynfwGif;ppftp EdkifiHa&;v_yf&Sm;r_rsm;ESifh qufwdkuf
ay:xGufvmcJhaom ppfrD;v#Hrsm; ...................................................................................... 98
7? u&ifhvufeufudkifawmfvSefa&;eJ &efukeftpdk;& ............................................................ 120
8? 1951 - 52 ygvDref'Drkdua&pD taxGaxGaG;aumufyJG ............................................... 139
9? jynfawmfompDrHudef;/ wkwfjzLusL;ausmfr_ESifh jrefrmEkdifiHawmf .................................... 142
10? 1955/ zqyv/ Auy/ yrnw eJ jrefrmEkdifiHawmf .................................................... 162
11? +idrf;csrf;a&;/ tywfwkdufa&;eJ jrefrmEkdifiHawmf .......................................................... 169
12? 1956 ckESpf ygvDref'Drdkua&pDtaxGaxGa&G;aumufyJG/
tm%m& zqyv tuGJeJ jynfwGif;ppf&yfpJa&;auG;a=umfoH ..................................... 175
13? zqyv yduGJjcif;/ yxrqkH;aom ppfwyftm%modrf;r_eJ
zqyv q,fESpfq,frdk; ed*kH;csKyfcsuf ........................................................................... 197
14? zqyv q,fESpf q,frdk;acwf ed*kH;csKyf ...................................................................... 226
tyd k i f ; (2)
1958-1962 umv
1? ppftkyfpk}uD;arG;zGm;jcif;/ ppftm%m&SifpepftwGuf Zmwfwdkufjcif; odkr[kwf
tdrfapmifhtpdk;&acwf ................................................................................................... 232
2? 1960 jynfhESpf a&G;aumufyGJ/ yxp/ OD;-Adkvf-ocif-q&m eJ@ ygvDrefacwfae0ifcsdef
jrefrmEkdifiHawmf&J tajctae ..................................................................................... 252
3? ygvDref'Drdkua&pDacwfed*kH;csKyfcsuf ............................................................................... 291
tyd k i f ; (3)
awmf v S e f a &;aumif p D a cwf
1962-1974
1?
2?
3?
4?
304
310
317
324
330
336
356
359
408
tyd k i f ; (4)
jref r mh q k d & S , f v pf v rf ; pOf y gwD a cwf (ok d r[k w f )
wygwD t m%m&S i f p epf a cwf (od k @ r[k w f )
ppf t m%m&S i f p epf a cwf ('k w d , yk d i f ; )
(1974-1988)
1? wygwDtm%m&SifpepfeJ tqufrjywfay:xGufvmwJh vlxkwkdufyGJrsm; .......................
2? 1974 ZGef (6) tvkyform;oydwf}uD; ..........................................................................
3? OD;oef@psmyeta&;tcif; ..............................................................................................
4? 1975 ZGef (6) tvkyform;ESpfvnfoydwf}uD; .............................................................
5? rd_if;&mjynfh ...................................................................................................................
6? rqv wGif;uae xGufay:vmwJhrD;awmufrsm; ...........................................................
7? rqvtkyfpkd;r_tapmykdif;umv&J jynfwGif;tajctae/ EkdifiHwumhtajctae ..............
8? rqvwygwDtm%m&Sifpepfacwf aemufykdif;umv .....................................................
9? 1985 ckESpf 0ef;usiftajctae .....................................................................................
10? rqvacwfae0ifcsdef ESifh a'0gvDcHoGm;&aomEkdifiHawmf ...............................................
11? &Spfav;vkH;ta&;awmfykH}uD; ay:xGef;vmjcif; ...............................................................
12? ppftm%m&Sifpepf/ wygwDtm%m&Sifpepf (26) ESpfwm ed*kH;csKyf ................................
413
416
418
423
426
427
430
439
445
448
451
466
tyd k i f ; (5)
e0w/ etz acwf
1988-2000
1? e0w +idrfydvrf;pOfeJ ta&;awmfykH}uD;&J r+yD;qkH;ao;aomwkdufyGJpOf ............................ 480
2? EdkifiHa&;ygwDrsm;ay:aygufvmjcif;eJ EdkifiHa&;v_yf&Sm;r_rsm; ............................................. 487
3? 1989 ckESpf Armjynftajctae ................................................................................... 494
4? Auy }uD; yduGJjcif;eJ +idrf;tzGJawGpwifjcif; .................................................................. 498
5? wif;rmvmr_rsm;/ uGefz&efaw;&Sif;eJ ArmjynfEkdifiHa&;v_yf&Sm;r_rsm; ............................ 500
6? 1990 jynfha&G;aumufyGJ}uD; .......................................................................................... 510
7? 90 jynfhESpf a&G;aumufyGJ+yD;aemuf Armjynf ................................................................ 513
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
usrf ; ud k ;
&nf!ef;udk;um; pmtkyfrsm; ....................................................................................... 560
t*FvdyfbmomeJpmtkyfrsm; ........................................................................................ 561
*sme,fr*~Zif;pmapmifpmwrf;rsm; ................................................................................. 561
10
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
ed'gef;
20 &mpk Armjynfordkif;udk t=urf;zsif;=unfhvdkufr,fqdk&if - 1901 ckESpfrS 1947 ckESpftxd[m udkvdkeDacwfArmjynfordkif;/
- 1948 ckESpfrS 2000 jynfhESpftxd[m vGwfvyfa&;a=unm+yD;acwf Armjynfordkif;/
wenf;tm;jzifh rsufarSmufacwf teD;acwf Armjynfordkif;vdk@ ajym&ygvdrfhr,f?
udv
k ekd aD cwf Armjynfordik ;f [m u|eaf cwfArmjynfordik ;f vd@k ajym&rSmjzpfovd/k vGwv
f yf
a&;a=unm+yD;acwf Armjynfordik ;f [mvnf; tarSmifacwf Armjynfordik ;f vd@k yJ xyfqifzh iG q
hf &kd rSm
jzpfygw,f?
tckazmfjyr,fh ordik ;f [m tarSmifacwfArmjynfordik ;f jzpfygw,f? tarSmifacwf Armjynf
ordkif;[m tarSmifxJuArmjynfta=umif;yJjzpfygw,f? tarSmifacwf Armjynfordkif;udk jyefvnf
=unfhvdkufwJhtcg - ArmjynfvGwfvyfa&;udk pwifa=unmvdkufwJh 1948 ckESpfuae/ 1958 ckESpftxd
zqyv (10)ESpf q,frdk;acwf/
- 1958 ckESpfuae 1960 txd tdrfapmihftpdk;& ppftpdk;&acwf/
- 1960 uae 1962 txd yxpacwf/
- 1962 uae 1988 txd rqv ppftpdk;&acwf/
- 1988 ckESpfuae 2000jynfhtxd e0w/ etzacwf/
'DacwfawGudk xyf+yD;csKyf=unfhvdkuf&if
- zqyvacwf eJ@ yxpacwfu ygvDref'Drdkua&pDacwf/
- rqvacwfeJ@ e0w/ etzacwfu ppftm%m&Sifacwf/
- aemufq;kH tcsKyfu ygvrD ef'rD u
kd a&pDacwfe@J ppftm%m&Sipf epfacwf qdw
k mudyk J awG&
vdrfhr,f?
ygvrD ef'rD u
kd a&pDacwf}uD;atmufrmS arSmife@J rrJ J jzpfc&hJ wJh Armjynf[m ppftm%m&Sipf epf
acwfatmufrSm ydef;ydwfatmifarSmifwJhb0 usa&mufcJh&ygw,f?
ppftm%m&Sipf epf tarSmifatmufrmS Armjynf}uD;[m tqif;&Jq;kH / tiwfjywfq;kH / kyt
f
qdk;qHk;/ temusif&qHk; jzpfcJhygw,f? tarSmifqHk;jzpfovdk t&Snf=umqHk;vnf;jzpfcJhygw,f? jzpfaeyg
w,f?
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
11
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
12
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
vGwfvyfa&;ydokum AdkvfcsKyfatmifqef;
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
13
13
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
1930 = 1941
wdkArmtpnf;tHk;tvH
ocifu,
kd af wmifri_d ;f
ocifatmifqef;
ocifjr
ocifp;kd
ocifoef;xGef;
ocifA[def;
14
ocifodef;az
(odef;azjrifh)
ocifEk
14
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
ordkif;aemufcHum;csyfrsm;
ordkif;udk jyefvnf=unfh_wJhtcg ordkif;aemufcHum;csyfrsm;udkyg jyefvnf,SOfwGJ qufpyf
=unfhzdk@vdkygw,f? 'grSvJ ydkrdkjynfhpHkyDovmrSmjzpfovdk obm0usus awG@Ekdif jrifEdkif _rdEdkifrSmjzpf
ygw,f?
tjzpftysuw
f ikd ;f [m ta=umif;&if;cH&=dS uygw,f? ordik ;f tjzpftysuw
f ikd ;f [m a&Smifwcif
jzpfay:vm=uwmr[kwyf g? ta=umif;&if;cHawGuv
kd nf; awGatmif&mS / aemufcu
H m;csyaf wGe@J vnf;
wGJzuf=unfh/ obm0usus =unfhEdkifavav trSefw&m;eJ@ eD;avavjzpfygw,f?
vGwfvyfa&;acwf Armjynfordkif;udk=unfhzdk@ vGwfvyfa&;pwif a=unmr,fh (1948) ckESpf
eJ@wqufwnf; teD;qHk; (10) ESpfwmumvavmufqD aemufjyef=unfhzdk@ vdkygr,f? wenf;tm;jzifh
(1938) ckESpfavmuftxd jyefvnf=unfhzdk@ vdkygr,f?
1938 ckESpf[m axmifhoHk;&mjynfhta&;awmfyHk}uD; ay:xGef;cJhwJhESpfyg? axmifhoHk;&mjynfh
ta&;awmfy}kH uD;udk 'd@k Armtpnf;tH;k }uD;u acgi;f aqmifcw
hJ mjzpfygw,f? a&eHajrtvkyo
f rm;xk&J
oydwfwdkufyGJawGeJ@ pwifvdkuf+yD;/ tvkyform;/ ausmif;om;/ &[ef;oHCm/ rdaevlwef;pm;awGeJ@
awmifolv,form;awGyg wcJeuf wufwufuGuG yg0ifqifEGJcJh=uwJh +Adwdo#e,fcsJ qef@usifa&;/
trsKd;om;a&;eJ@ 'Drdkua&pDa&;v_yf&Sm;r_ ta&;awmfyHk}uD;jzpfygw,f? +Adwdo#e,fcsJorm;rsm;[m
'Dta&;awmfyHk}uD;udk t=urf;zuf ESdyfpufzdcGif;cJhygw,f? tvkyform;awG/ ausmif;om;awG/ &[ef;
oHCmawG/ ocifacgi;f aqmifawG tajrmuftrsm; zrf;qD;ESyd u
f yG cf &H ygw,f? ausmif;om;acgi;f aqmif
udkatmifausmf usqHk;cJh&ygw,f? rE Wav;rSm tmZmenf (17) OD; ypfcwfowfjzwfcHcJh&ygw,f?
'Dta&;awmfyHk}uD; ay:xGef;cJhwJhumv[m +Adwdo#e,fcsJorm;&Jvufatmuf/ (91) Xme
tkyfcsKyfa&;umvtwGif;rSmyg? 1300 jynfh ta&;awmfyHk}uD;aemufydkif; 1939 ckESpf/ =o*kwfv (15)
&ufae@rSm ArmjynfuGefjrLepfygwD ay:aygufvmygw,f? yxrqHk; taxGaxGtwGif;a&;r;[m
ocifatmifqef;yg? v#Kd0SufygwDtjzpf &yfwnfcJh&ygw,f? ra&S;raESmif; ay:aygufvmwmu jynf
olta&;awmfyHkygwDyg? ajratmuftzGJtpnf;wcktjzpfeJ@yJ pwifcJh&wmyg?
ArmjynfueG jf rLepfygweD @J jynfo@l ta&;awmfyykH gw[
D m 'd@k Armtpnf;tH;k }u;D uae jzmqif;
vmcJ=h uwJh tzGJ tpnf;ESpcf jk zpf+y;D / v#Kd 0Sut
f jzpfe@J yJ &yfwnfc=hJ uum ESpyf gwpD vH;k &J acgi;f aqmifrsm;
[mvnf; yifr 'd@k Armtpnf;tH;k }u;D xJrmS ta&;}u;D wm0efrsm; xrf;aqmifae=uolawG jzpfygw,f?
ArmjynfuGefjrLepfygwDu ocifatmifqef;[m 'dk@Armtpnf;tHk;}uD;&J taxGaxGtwGif;a&;r;
jzpfcJhovdk jynfol@ta&;awmfyHkygwDudk acgif;aqmifzGJpnf;cJhol ocifjr[m 'dk@Armtpnf;tHk;}uD;&J
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
15
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
17
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
vGwv
f yfa&;wdu
k yf t
JG wGuf jyifqif&mY vlrsK;d tcsi;f csi;f ? vlwef;pm;tcsi;f csi;f ruGo
J ifo
h nfh
tcsed w
f iG f ruGx
J u
kd o
f nfo
h rl sm;ESihf ruGu
J aJG tmif vkyw
f wfaom e,fcsJ pepf. y&d,m,fukd owdy?
TuJo
h @kd tcsed af umif; tajcaumif;wGif igw@kd .vGwv
f yfa&;twGuf tjyif;txef tm;xkwf
=uygpdk@ &Jabmfwdk@[k aqmf=owyfvSef@cJhygw,f?
1940 ckESpf/ arvwGif om,m0wDrSm q&m}uD;ocifudk,fawmfr_dif; 'dk@Armtpnf;tHk;
nDvmcHusi;f yygw,f? &J&aJ wmuf ajyma[mqH;k jzwf=uygw,f? 'Dom,m0wDnv
D mcH qH;k jzwfcsuef @J
tnD nDvmcHt+yD;rSm cdkifrsm;udk vSnfhvnfwifjya[majymwmawG vkyf=uygw,f?
1940 ckEpS /f ZGev
f rSm [oFmwcdik f ZvGef rd a[majymr_e@J ywfouf+y;D cdik &f mZ0wf0ef aZAD;
,m; u ocifatmifqef;udk zrf;qD;zd@k 0&rf;xkwyf gw,f? odumQ cswt
hJ aeeJ@ zrf;qD;ay;Edik o
f u
l kd qkaiG
ig;usyfay;r,fvdk@vnf; xkwfjyefa=unmvdkufygw,f? tJ'Dtcsdefup+yD; ocifatmifqef; ajr
atmufv#Kd;+yD; v_yf&Sm;&ygawmhw,f?
1940 Zlvikd v
f xJrmS &efuek w
f uUov
kd af usmif;om;rsm;or*~ (wuo) taqmuftODxrJ mS
'd@k Armtpnf;tH;k acgi;f aqmif/ uGejf rLepfacgi;f aqmif/ ausmif;om;or*~acgi;f aqmifrsm; v#K@d 0u
S af wG
qH=k u+yD; Armjynfvw
G v
f yfa&;twGu/f vufeufuikd af wmfveS af &;twGuf aqG;aEG;nEd id_ ;f =uygw,f?
tJ'aD qG;aEG;yGrJ mS yg0ifoal wGuawmh ocifatmifqef;/ ocifp;kd / ocifvaS z (aemif Adv
k v
f usmf )/ ocif
cifatmif/ ocifausmfpdef/ ocifA[def;/ udkAaqG/ udkxGef;tkyf/ udkvSarmif (aemif AdkvfaZ,s)/ rpPwm
*dk&S,f wdk@jzpfygw,f? vGwfvyfa&;twGuf vufeufeJ@t}uH^m%f&,lzdk@ wkwfjynf uGefjrLepfygwD
XmecsKyf&Sd&m ,iftef;udkoGm;zdk@ qHk;jzwfvdkufygw,f? tJ'DtwGuf vuf&Sd ajratmufudk v#Kd;ae&+yD
jzpfwhJ ocifatmifqef;eJ@ ocifausmpf ed u
f kd wm0efay; a&G;cs,o
f abmwlncD =hJ uygw,f? 'gayrJh wu,f
oGm;wJt
h cg ocifausmpf ed f rvku
d jf zpfawmhyJ ocifausmpf ed t
f pm; ocifvS rdif (aemif Adv
k &f efatmif)
jzpfoGm;ygw,f?
1940 Zlvikd f (26) &ufrmS Armhxu
G &f yf*%
kd ;f acgi;f aqmif a'guw
f mbarmf udk tpd;k &t=unf
!dyk suaf tmif a[majymr_e@J zrf;+yD; rE aW v;rSm H;k wifw&m;pGq
J ykd gw,f? t*Fvyd &f J kyaf o;tpd;k &u
awmh eef;&if;0ef *VKefOD;apm tpdk;&yg?
ocifacgi;f aqmifawGawmfawmfrsm;rsm; om,m0wDnv
D mcHt+yD; a[majymv_aH qmfra_ wGe@J
wa,muf+yD;wa,muf qufwu
dk t
f zrf;cH=u&ygawmhw,f? ocifp;kd / ocifoef;xGe;f / ocifE/k ocif
wifw@kd tzrf;cH=u&ygw,f? xGe;f tky-f Apdef *d%
k ;f bufuvnf; ocifn/D ocifcifarmifw@kd tzrf;cH
=u&ygw,f? emrnf}uD; ocifacgi;f aqmifawG axmifoiG ;f tusO;f csxm;cH&wm te,fe,ft&yf&yf
rSm jzpfvmygw,f?
ocifatmifqef;eJ@ ocifvSrdifwdk@ESpfa,muf kyfzsuf+yD; [kdifvD oabFmeJ@ (8-8-1940)
ae@rSm wkwfjynfc&D;udk pwifygw,f? (24) &ufae@rSm wkwfjynf trGdKifrdudk qdkufa&mufoGm;
ygw,f? wkwu
f rl ifwefe@J *syefa&wyfyikd ef ufteD; trGKd irf mS pwnf;cs+y;D wkwu
f eG jf rLepfygweD @J tquf
toG,f&zdk@ ud;pm;ae=uwkef;rSm ygvmor#aiGukef+yD; aiGa=u;t=uyftwnf; uH=uygw,f? Arm
jynfvSrf;+yD; aiGa=u;tultnDawmif;awmh bma&;wm0efcH ocifvSaz (Adkvfvusfm) u vdkuf
tvSLcH&mrSm Armhxu
G &f yf*%
dk ;f }uD;udv
k nf; tvSLcHryd gw,f? *syefvv
kd m;ol a'guw
f mode;f armif
18
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
19
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
tHk;u (21) OD;eJ@ Apdef-xGef;tkyf 'dk@Armtpnf;tHk;u (8) OD;jzpfygw,f? 'D (30) [m aemif
&JabmfoHk;usdyfvdk@ Armjynfordkif;rSm trnfxif&Sm;vmygw,f?
&JabmfoHk;usdyf[m ArmjynfvGwfvyfa&;twGuf e,fcsJt*Fvdyfudk vufeufeJ@wdkufcdkufzdk@
*syefqDu&wJh ppfa&;tultnDudk &,lvufcH+yD; ppfynmudk oif,l=uygawmhw,f?
1941 ckEpS /f ZGev
f (22) &ufae@rmS *smrefemZDawG[m qkAd ,
D uf,el ,
D u
H kd 0ifa&mufwu
dk cf u
kd f
ygw,f? qdAk ,
D uf,el ,
D H emZD*smrefw@kd &J vufatmuf us rus[m wurBmvH;k eJ@ oufqikd w
f hJ ta&;
jzpfvmygw,f? qdkAD,ufom 'DwdkufyGJrSmusqHk;oGm;cJh&if urBmhtem*wf[m emZDzufqpfrsm;vuf
atmuf jym;jym;arSmufoGm;&awmhr,fh taetxm;rsKd;jzpfygw,f?
1939 ckESpf pufwifbmvu pwifjzpfyGm;cJhwJh 'kwd,urBmppf}uD;[m qkdAD,ufudk emZD*sm
refwdk@u 0ifa&mufwkdufcdkufjcif; ryrDtxd e,fcsJorm;tcsif;csif;=um; jzpfyGm;aewJhppf e,fajrvk
ppfuae/ vuQ%mwpwp pwifajymif;vJ oGm;ygawmhw,f? e,fcsJorm;csif;wdkufwJhppfuae
urBmzh ufqpftm%m&Sirf sm;u wzuf/ vGwv
f yfciG rhf sm; 'Dru
kd a&pDe@J qk&d ,
S v
f pfpepfukd umuG,w
f hJ
tiftm;pkrsm;uwzuf t}udwfte,f,SOfydif=uwJh urBmhppfyJG}uD;tjzpf ul;ajymif;oGm;ygawmh
w,f? urBmzh ufqpfpepfqef@usiaf &;twGuf urBmjh ynfot
l m;vH;k eJ@qidk w
f hJ ppfy}JG uD;toGijf zpfvmyg
w,f?
tJ'D 1941 ckESpf/ ZGefv pwkwWywfxJrSmyJ tif;pdefaxmifxJ a&muf&Sdae=uwJh ocifacgif;
aqmifawGjzpfwJh ocifpdk;/ ocifoef;xGef;/ ocifEk/ ocifvSabmf/ ocifav;armif/ ocifausmfpdef/
ocifcifatmif wkd@wawG[m urBmhtajctae/ ArmhtajctaeawGudk awGqHkaqG;aEG;=uygw,f?
ppfwrf;xkw=f unf=h uygw,f? tJ'pD pfwrf;[m Armhordik ;f rSm ta&;ygwhJ tif;pdepf pfwrf; yg? tJ'D
ppfwrf;&J tcsKyfoabmuawmh urBmzh ufqpf0g'udk wdu
k zf suaf &;/ urBmph pf}uD;twGi;f rSm r[mrdwf
rsm;eJ@ wGJzufwdkufcdkuf+yD; ArmhvGwfvyfa&;udk t&,la&;jzpfygw,f?
tif;pdepf pfwrf;yg oabmxm;udk tJ'aD xmifwiG ;f a&muf ocifacgi;f aqmifrsm;[m t*Fvyd f
tpdk;&tkyfcsKyfolrsm;qDudkvnf; pmwapmifa&;ydk@cJh=uovdk tjyifrSm&SdaewJh ocifacgif;rsm;qDudk
vnf; enf;trsKd;rsKd;eJ@ ay;ydk@cJh=uygw,f? tJ'DtcsdefrSm ocifatmifqef;eJ@ ArmhrsKd;cspfvli,f ocif
acgif;aqmiftcsKd [m *syefe@J qufr+d yD; *syefuakd wmif a&muf&adS e=u+yDjzpfygw,f? *syefukd ppfynm
oifrsm; apv$waf &;twGuf t"duwm0ef,lcJhwJh ocifjr/ ocifcspfwdk@acgif;aqmifwJh jynfolta&;
awmfyHkygwD}uD;[m *syefeJ@qufoG,frd=u&if; vufvGefaerdcJh=u+yD;+yDjzpfygw,f?
'ga=umifh 1941 ckEpS /f Zlvikd v
f v,frmS usi;f ywJh 'd@k Armtpnf;tH;k uGe@f z&ifh (A[dak umfrwD
tpnf;ta0;) rSm axmifuvGwfcgp ocifoef;rdif (ausmufqnf)/ ocifv_dif (a&eHacsmif;) wdk@vdk
yk*~KdvfawGu tif;pdefppfwrf;yg oabmxm;tjrifopfudk wifjyaqG;aEG;=uayr,fh ocifjr/ ocif
A[def; pwJhacgif;aqmifawGu rlvay:vpDtwdkif; yxr t*Fvdyfe,fcsJudk qef@usifwdkufckduf/
aemufrS *syefwdk@. ajcvSrf;udk=unfh+yD; *syefudkygwdkufqdkwJh oabmxm;udkom twnfyoifh
a=umif; &Sif;vif;wifjy+yD; vufcHvdkuf=uygw,f?
1930 ckEpS u
f wnf;u wkwjf ynfuw
kd u
kd +f y;D wkwjf ynfxaJ &muf&adS ewJh *syef[m tm&Swu
kd f
omwlnrD #a&; auG;a=umfoeH @J urBmt
h a&Sjcrf;wckv;kH udk pd;k rd;k odr;f ydu
k Ef idk zf kd tcdik t
f rm=uH&,
G x
f m;
20
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
21
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
23
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
25
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
27
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
29
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
Adv
k af tmifa&$/ Akv
d cf spcf ikd /f Adv
k =f unf0if; pwJh Adv
k af wGjzpfygw,f? Adv
k af e0if;[m *syefjyeftyk pf u
k ae
yJhxGufvm+yD;/ tJ'D,lepftkyfpkrSm acgif;aqmifozG,f ae&m&vmcJhygw,f? ,lepftkyfpk[m AdkvfcsKyf
atmifqef;udk pdwrf csyJ *syefjyefxu
J yJx
h u
G v
f mwJh Adv
k af e0if;udk tm;ud;k w}u;D eJ@ q&marG; acgi;f aqmif
wifxm;wmvdk@qdkygw,f?
*syefppfwyfu tdENd,EkdifiHbufqDtxd csDwuf0ifa&mufEkdifzdk@ ud;pm;xm;ygw,f? +Adwdo#
wyf/ tar&duefwyfawGeJ@ &ifqdkifwdkufyGJqif&+yD; wyfvef aemufqkwfvm&ygw,f?
t"dywd}uD; a'gufwmAarmfu waoG;woHwrdef@ atmfaeayr,fh zufqpf[m urBmh
jynfoltm;vHk;&J qef@usifr_udkcH&+yD; tusbufqD ajymif;vJvmaeyg+yD?
tJ't
D csed rf mS ocifApdeef @J ocifxeG ;f tkyv
f nf; *syefu vdr+f y;D ac:wmcH&&if; puFmyle@J *smAm;
u|ef;rSm wa,mufwae&mqDcGJ+yD; tus,fcsKyfcsxm;wm cHae&yg+yD? *syefudkqef@usifvdk@r[kwfyg?
*syefukd ,H=k unfveG ;f +yD; *syefe@J aygi;f +yD; olw@kd tm%m&atmif=uHpnf=u&if; *syeftvdrcf o
H mG ;&wm
jzpfygw,f? t"dywd a'gufwmAarmfudk zwfcs+yD; olwdk@tm%m&a&; }uHpnf=upOf a'gufwmAarmf
udkom acgif;aqmiftjzpfvdkcsifaewJh *syefu olwdk@udk jynfyydk@+yD; z,f&Sm;vdkufjcif;yg?
tJ't
D csed w
f ek ;f u &Sad ewJh Edik if aH &;tiftm;pkawG&J tajctaeudk =unfv
h u
kd rf ,fq&kd if *syef
ay;wJh vGwfvyfa&;twkta,mif qdkif;bkwfatmufrSm 'dk@Armqif;&Jom;tpnf;tHk; }uD;[m
tm%m&tzGJ tpnf;}uD;ozG,jf zpfygw,f? tqifq
h ifah om tkycf sKyfa&;tzGJ tpnf; }uD;i,fawGukd
'd@k Armqif;&Jom;tpnf;tH;k 0ifawGe@J yJ t"duxm;zGJ pnf;xm;ygw,f? 'gayr,fh wu,ft
h m%m
uawmh *syefppfwyfvufxJrSmyJ&Sdygw,f?
ArmjynfuGefjrLepfygwDeJ@ jynfol@ta&;awmfyHkygwDuawmh ajratmuftjzpfeJ@ &yfwnf
v_y&f mS ;ae=u&ygw,f? 'DygwED pS cf [
k m oabmobm0csi;f rwln=D uovdk jzpfwnfzJG pnf; ay:ayguf
vmyHkcsif;vnf;rwl=uyg? 1300 jynfhta&;awmfyHkt+yD;rSm ArmjynfuGefjrLepfygwD tOD;qHk;ay:
ayguv
f mygw,f? vlwef;pm;udt
k ajccH+yD; tvkyo
f rm;vlwef;pm;&J wyfO;D ygwt
D jzpf ay:ayguv
f m
wmjzpfovdk/ rmhufpfvDeif0g'udk vrf;!eftbd"rRmtjzpf udkifpGJ+yD; EdkifiHwumuGefjrLepfv_yf&Sm;r_
}u;D &Jtpdwt
f ydik ;f w&yftjzpfvnf;cH,u
l m/ tqH;k wae@rmS vlwef;pm;rJh avmu}u;D qDtxd tquf
rjywf csDwufoGm;zdk@ ar#mfrSef;xm;wJh EdkifiHa&;ygwDjzpfygw,f?
jynfolta&;awmfyHkygwD[m ArmjynfuGefjrLepfygwDaemufrSm ay:aygufvmcJh+yD;/ EkdifiHa&;
ygwDwckqdkwmxuf EdkifiHa&;&nfrSef;csufwck/ EkdifiHa&;vkyfief;aqmifwmwckudk owfrSwf+yD;/ tJ'D
owfrw
S x
f m;wJh vkyif ef;aqmifwmudk umvwcktwGi;f rSm twly;l wGaJ qmif&u
G o
f mG ;=uzd@k tav;
ay; zGJpnf;xm;wJh tpktpnf;}uD;wck&Joabmudk ydk@aqmifygw,f? vlwef;pm;ygwDtjzpf wnf
axmifxm;wmr[kwfovdk vrf;!eftbd"rRmtjzpf jymef;udkifpGJxm;wmvnf;r&Sdyg? 'gayr,fh
trsm;pk}uD;[m rmhufpfvDeif0g'udk ,Hk=unfolawG wdrf;!wfolawG/ vdkvm;olawG/ ,kH=unfwdrf;
!wfw,fvdk@ qkdolawGjzpfygw,f? 'D*&Dtedrfhtjrifhcsif;awmh rwlnD=uyg? t"duu t*Fvdyf
udkvdkeDtpdk;&udk vufeufpGJudkifzwfcsEkdifa&;twGuf &nf&G,fzGJpnf;cJhwmjzpf+yD; ArmjynfvGwfvyf
a&;twGufudkyJ yef;wdkiftjzpf owfrSwfxlaxmifcJhwmjzpfygw,f? 'ga=umifh ocifA[def;vdk uGefjrL
epf xdyfoD;acgif;aqmifwOD;[m jynfolta&;awmfyHkygwD rSmvnf; ta&;}uD; acgif;aqmifwOD;
30
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
31
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
33
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
zwyv tzGJ csKyf}uD;&J e,fcsJ zufqpf'jr *syefvl ikd ;f rsm;udak rmif;xkw=f u qkw
d ahJ =unm
pmwrf; trSwf (1) udk v#Kd0Suf+yD; xkwfjyefjzef@jzL;vdkufygw,f?
*syefawG 0ifvmpuwnf;u ajratmufawmfvSefa&; enf;emawGeJ@ zufqpfqef@usifa&;
vkyif ef;awGvyk af ecJw
h hJ uGejf rLepfygwaD =umifh oabmw&m;a&;0g'jzef@csad &; ynmay;a&;awG twdik ;f
twmwcktxd jynfhpHkae+yD;jzpfygw,f? ta&;}uD;vSwJh ajymufusm;tajccHa'o azmfxkwfa&;eJ@
ajymufusm;wyfzGJawG zGJpnf;a&;udkvnf; jyifqifEdkifcJh+yD; vdktyfwJh ppfoifwef;rsm;udkvnf;
aus;vuf awm&Gm a'oawmfawmfrsm;rsm;txd pnf;Hk;ydk@csxm;Ekdif+yD;jzpfygw,f?
'Dvkd a&&Snaf jratmufawmfveS af &; enf;emawGe@J vkyu
f ikd af qmif&u
G &f wma=umifh awmfveS f
a&; rqifEEJ$ ikd af o;rDtcsed t
f wGi;f rSmudk ay;cJ&h wJh t&if;tES;D awGvnf;&Scd yhJ gw,f? ArmjynfueG jf rLepf
ygwD0if &JabmfcspfwD; (ac: ) &Jabmfodef;wef (ppfudkif;) (Adkvfr;}uD;apmjrifh&Jtudk&if;) [m *syef
uifaywdik af wG&J tzrf;cH&+yD; nO;f yrf;ESyd pf ufrr_ sK;d pHu
k kd owW&d &dS &dS ifqikd &f if;/ ppfuikd ;f wHwm;}uD;ay:rSm/
*syef"m;csufatmufrSm {&m0wDjrpf}uD;twGif; vnfjywf+yD; acgif;uscJh&ygw,f? &uf&ufpufpuf
towfccH &hJ ygw,f? 1942 ckEpS t
f wGi;f rSmyg? *syefqef@usiaf &;v_y&f mS ;r_awGa=umifh tapmqH;k zrf;qD;
cH&olawGxrJ mS ocifausmpf ed /f ocifazaX;/ ocifjroef;/ q&m&m*sef wd@k vnf; ygcyhJ gw,f? olw@kd [m
vnf; uGejf rLepfawGjzpfcyhJ gw,f? awmifi/l jzL; ocifoef;azvnf; &uf&ufpufpuf tESyd pf ufccH &hJ w,f?
1944 ckESpf/ pufwifbm/ atmufwdkbmvxJrSm ocifoef;xGef;&J pepfwus tpDtpOfeJ@
kyfjy0ifvkyfaewJh 0ef}uD;qdkwJh tumtuG,feJ@ ocifAdkvf/ ref;0if;armifwdk@OD;aqmifwJh rsKd;cspf&Jabmf
wodkufudk ppfynmavhvmzdk@ awmfvSefa&;vkyfief;awGvkyfaqmifzdk@ tdENd,EdkifiH ocifodef;azqD
v$wEf ikd cf yhJ gw,f? u&ifrsK;d cspw
f a,mufvnf;jzpf wd;k wufwt
hJ jrif&o
dS v
l nf;jzpfwhJ ref;0if;armif[m
ocifoef;xGef;udk,fwdkif arG;jrLa&G;cs,fcJhwmyg? txufArmjynfwdkif;r;jzpfwJh Adkvfr;Axl;eJ@ ocif
oef;xGe;f csw
d q
f ufrrd d pDpOf+yD; tdE,
dN yd@k a&;udk wokw+f yD;wokwf pDpOfaqmif&u
G Ef ikd cf yhJ gw,f? Adv
k rf ;
cspaf umif;/ Adv
k t
f ;kH armif/ OD;ausm&f if (aemif ygarmuQO;D ausm&f if) wd@k [m tJ'v
D ekd nf;eJ@ tdE,
dN a&muf
cJ=h uwJo
h al wGyg? &cdik Af v
kd !
f x
kd eG ;f wd@k tzGJ ryg/ tm;vH;k (30) &Sw
d ,fqykd gw,f? 'D&aJ bmfawG[m aemif
(avxD;) &JabmfawGvdk@ trnfxif&Sm;vmcJh=uygw,f? Armjynfordkif;rSm ta&;ygolawGjzpfcJh=uyg
w,f? trsm;pk}uD;[m uGefjrLepfawGjzpf=uygw,f?
pufwifbmvxJrSmyJ OD;AaqG/ OD;ausmf+idrf;/ Adkvfae0if;/ Adkvf&JxGfwdk@ a';'&JudkoGm;+yD;
zwyv}uD;&J EdkifiHa&;acgif;aqmif ocifpdk;eJ@ awG=u+yD; pnf;Hk;a&;qdkif&m tao;pdwfvkyfief;awG
xyfnEd id_ ;f aqG;aEG;jzpf=uygw,f? atmufwb
kd mvxJrmS Adv
k af tmif}uD;/ Adv
k af rmifarmif/ ocifcspef @J
&efukefbaqGwdk@ ocifpdk;eJ@ v#Kd0SufawGqHk=uum uGefjrLepfygwD/ jynfolta&;awmfyHkygwD/ wyfr
awmfw@kd wygww
D nf;tjzpfy;l aygi;f +y;D awmfveS af &;wyfO;D zGJ =ujyefygw,f? zwyv}u;D [m v#Kd 0Suf
trsKd;om; wyfaygif;pktzGJ@csKyf}uD;tjzpf ajcvSrf;&Sd&Sd ouf0ifv_yf&Sm;aeyg+yD?
1944 ckESpf/ 'DZifbmvxJrSm *syefudk qef@usifwdkufcdkufwJh vufawGwdkufyGJawGuawmh
&cdkifwdkif;rSm pwifay:aygufvmygw,f? &cdkifwdkif;[m yx0Dtaetxm;t& r[mrdwf+Adwdo#awG
tckdiftrmwyfcsxm;wJh tdENd,eJ@ e,fedrdwfcsif;qufpyfae+yD; zufqpfawmfvSefa&;twGuf 1942
ckESpf ESpfv,favmufuxJu ocifodef;az/ ocifwifa&$wdk@ tdENd,rul;cif ocifpdk;/ ocifwifjrwdk@
34
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
35
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
,mtwGi;f 'drk eD ,
D t
H qifeh @J yg0ifae&wJh =opa=w;vsEikd if o
H m;wOD; jzpfaew,fqw
kd mygy?J Adv
k o
f rd ;f OD;
eJ@ Adkvfusifarmifu aemufqHk; vufeuftjzpf tdENd,&Sd ocifodef;azwdk@qDydk@aeus pum;0Sufudk
xkwfoHk;ajymqdkayr,fh pum;0Suf [kwfr[kwf txufwifjyr,f? ckawmhzrf;w,f qdk+yD; a&$bdkeJ@
tke;f awm t=um;u qm;awmif&mG udk wef;yd@k vu
kd yf gw,f? qm;awmif &Gmudak &muf+yD;aemufyikd ;f
pum;0SufrSefw,f? 'gayrJh ppfAdkvfawGjzpfvdk@ ppfoHk@yef;yJ qdk+yD;/ yg;udkufvdk@ em;udkufwJhoabm
npf+yD; qufcsKyfxm;vdu
k yf gw,f? qm;awmif uae usm;rif;}uD;&Gmem;&Sd tcsKyfpcef;udk ae&ma&$
+yD; ajymif;csKyfxm;ygw,f?ygwDwyf &J ta&;}uD;yk*~dKvf (4) OD;rSm (3) OD;u tcsKyfcHae&yg+yD?
Adkvfodrf;OD;eJ@ Adkvfusifarmif[m usm;rif;}uD; &Gmem;u tcsKyfpcef;rSm tcsKyfcHae&wkef;
tjyifxGuf acs;yHk; ao;yHk;oGefcGifht&rSm usefaecJhwJh 'kEkdifiHa&;r;qD pmwapmifa&;+yD; ydk@vdkuf=uyg
w,f? 'dk@awmhtzrf;cHae&+yD vufeufapmifhraeeJ@ &SdwmeJ@yJwdkuf=u qdkwJh ta=umif;=um;pmyg?
pmu 'k Edik if aH &;rSL;qD qdu
k q
f u
kd f rduf rduf a&mufomG ;ayr,fh 'kEikd if aH &;rSL;[m olzmom rqH;k jzwfEidk ?f
ppfudkif;u xwdkufwm rE Wav;uudrod&if rE Wav;emEdkifwma&m/ wdkif;rSL;cGifhycsuf&,lzdk@vdkwm
a&ma=umifhyg/ wdkif;rSL; AdkvfrSL;Axl;qD tpD&ifcHvdkufygw,f? Adkvfr;Axl;eJ@ txufArmjynfqdkif&m
ygwaD cgi;f aqmifawG nEd id_ ;f =u+yD; wnDw!Gww
f nf; qH;k jzwfcsucf svu
kd =f uygw,f? tJ'q
D ;kH jzwfcsuf
uawmh txufArmjynftaeeJ@ wwdkif;vHk; wdkufyGJ0if&r,fh (,-&uf) [m rwfv (8) &ufvdk@
owfrSwfvdkuf&jcif;yJjzpfygw,f?
'Dvdk owfrSwfvdkuf&wm&J wjcm;ta&;}uD;tcsuf wcsufuawmh r[mrdwfwyfawG[m
csi;f wGi;f udjk zwf+yD; rH&k mG bufu xd;k qif;vmr,fh ppfa=umif;wa=umif;/ a&$bv
kd iG jf yifujkd zwf+yD; a&$bkd
bufu xdk;qif;vmr,fh ppfa=umif;wa=umif;eJ@ ppfudkif;bufudk OD;wnfxdk;ppfqifvmae+yDjzpfwJh
twGuf/ r[mrdwfwyfawG ppfudkif;udk rodrf;ydkufEkdifrD ArmhawmfvSefa&;tiftm;pku awmfvSefa&;
pzdk@ vdktyfvmwmvJygygw,f?
wjynfvHk;twGuf owfrSwfxm;wJh rwfv (27) &ufae@rwdkifrD txufArmjynfwdkif;u
AdkvfrSL;Axl; acgif;aqmifwJh awmfvSefa&;tiftm;pk[m rwfv (8) &ufae@udk ajymif;vJowfrSwf+yD;
awmfvSefa&;udk apm+yD; qifvdkuf=u&ygw,f?
tJ'Drwfv (8) &ufae@nrSmyJ ppfudkif;ygwDwyfu 'kEdkifiHa&;rSL;&Jabmf[m ppfudkif;&J yxr
qH;k aom zufqpfqef@usiaf &; wku
d yf aJG c:oHukd vufypfA;kH eJ@ziG +hf yD; atmifjrifpmG pwifvu
kd Ef ikd yf gw,f?
*syefawG&J tajrmufpcef;udk vufypfAHk;awGudkyJ tqufrjywfoHk;+yD; &JabmfjrifhaqG acgif;aqmifwJh
awmfvSefa&;wyfu atmifjrifpGm odrf;ydkufvdkuf=uygw,f? tajrmufawGtm;vHk;udkvnf; zsufqD;
ypfvdkufEdkifygawmhw,f?
tJ'DusawmhrS zrf;qD;xm;wJh Adkvfodrf;OD;eJ@ Adkvfusifarmifudkvnf; r[mrdwfwyfu jyef
v$waf y;Hrk u wyfcw
JG cGeJ @J ac:vmcJ=h uygw,f? um;oGm;r&wJah e&mrSm xrf;pifukd a0gvyk +f yD; ukvm;
ppfom;awGu xrf;yd;k yd@k =uw,fv@kd qdyk gw,f? tJ'aD emuf ppfuikd ;f a'owckv;kH wdu
k yf aGJ wGe@J v#o
H mG ;
ygw,f? r[mrdwfwyfawGvnf; *syefawGr&SdawmhwJh ppfudkif;udk atmifjrifpGm 0ifa&mufvm=uyg
awmhw,f?
rwfv (8) &ufae@ukd awmfveS af &;&uftjzpf owfrw
S v
f u
kd &f +y;D Adv
k rf ;Axl; ud,
k w
f ikd f wyfawG
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
37
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
39
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
41
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
43
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
aqmif (10) OD;&J xkwjf yefa=unmcsuf ArmjynfrmS xGuaf y:vmcJyh gw,f/ ArmEkid if t
H wGi;f acgi;f aqmif
=ur,fh yk*~Kdvftaygif;eJ@ wkdif;oljynfom;taygif; pdwf0rf;uGJjym;jcif;r&SdyJ/ zufqpfwkdufzsufa&;
jynfolvGwfvyfa&;tzJG@csKyftwGif; 0ifa&mufvkyfukdifum ArmjynfvGwfvyfa&;eJ@ jyefvnfxl
axmifa&;vkyfief;t&yf&yfukd wnDw!Gwfwnf; aqmif&Guf=u&ef jyif;xefpGm wkdufwGef;vkdufyg
a=umif; vkd@ azmfjyE_d;aqmfxm;ygw,f? AkdvfcsKyfatmifqef;/ AkdvfcsKyfvusFm/ AkdvfaZ,s/ Akdvfae0if;/
Akdvfarmifarmif/ Akdvfatmif}uD;/ AkdvfausmfaZm/ Akdvf&JxGf/ AkdvfrSL;atmif/ AkdvftmVm0u/ wkd@ (10)
OD;u vufrSwfa&;xkd; xkwfjyefcJhwmjzpfygw,f//
ArmjynfuGefjrLepfygwDuvJ vGwfvyfa&;eJ@ jyefvnfxlaxmifa&; ukd auG;a=umfcJhovkd/
wyfrLS ;}u;D (10)OD;uvJ vGwv
f yfa&;eJ@ jyefvnfxal xmifa&; ukyd J au;G a=umfwu
dk w
f eG ;f xm;ygw,f?
1945 ckEpS /f =o*kwv
f (14) &ufrmS zufqpf*syefu cGi;f csurf &Sv
d ufeufcsa=umif; a=unm
vkdufygw,f// 'kwd,urBmppf}uD; w&m;0if+yD;qkH;oGm;yg+yD? wurBmvkH; 0rf;ajrmuf0rf;om jzpfoGm;
=uygw,f//
AkdvfcsKyfatmifqef;eJ@ wuG zwyv A[kdOD;pD;tzJG0ifawG =o*kwfv (16) &uf (17) &uf
ESpf&ufwkdifwkdif tpnf;ta0;awGxkdif=uygw,f? A[ef; aeol&def kyf&SifkHrSm vlxktpnf;ta0;
yGJ}uD;udk zwyv u OD;pD;usif;yzkd@ qkH;jzwfvkduf=uygw,f//
1945 ckESpf/ =o*kwfv (19) &ufrSm orkdif;0if aeol&def vlxktpnf;ta0;}uD; ay:xGef;
vmcJyh gw,f? jyifqifcsed f (2) &ufom&cJah yr,fh vlxak omif;csD wufa&mufcw
hJ hJ aeol&ed f vlxt
k pnf;
ta0;yGJ}uD;[m +Adwdo#e,fcsJorm;udk twdtvif; pdefac:vkdufwJh vlxkqENjyyGJ}uD;vnf;jzpfyg
w,f? zwyv tzGJ@csKyf OuU AdkvfcsKyfatmifqef;u obmywdvkyf+yD; zwyv taxGaxGtwGif;
a&;rSL; ocifoef;xGef;u twGif;a&;rSL;tjzpf aqmif&GufcJh=uygw,f? ArmjynfEdkifiHa&;acgif;aqmif
tm;vHk;avmufeD;yg; wufa&mufcJh=uygw,f? ArmjynfuGefjrLepfygwD0ifrsm;a&m Armjynfqdk&S,f
vpfygwED ,
G rf sm;yg wufwufuGuG wufa&mufc=hJ uygw,f? e,fcsJ +Adwo
d #&J puULjzLtkycf sKyfa&;udk
tjyif;txef uef@uGufcJh=uygw,f? trsKd;om;tpdk;&zGJay;&ef/ ppftkyfcsKyfa&;&yfpJ+yD; rdjytkyfcsKyf
a&;xlaxmif&ef/ trsK;d om;,m,Dtpd;k & tkycf sKyfaepOftwGi;f t&G,af &mufow
l ikd ;f rJay;Edik w
f phJ epfe@J
a&G;aumufwifajrmuf jzpfay:vmr,fh wdkif;yjynfyv$wfawmfu tajccHOya'a&;qGJ&ef/ twWvef
wma=unmcsufudk axmufcH+yD; tJ'Da=unmcsufeJ@tnD ArmEdkifiHudk tcsKyftjcmtm%mydkif vGwf
vyfwEhJ idk if t
H jzpf todtrSwf y&ef pwJh ta&;}uD;awmif;qdck surf sm;udk yGiyhf iG v
hf if;vif; az:xkwcf =hJ u
ygw,f? tJ'gawGuawmh (1) ,m,Dtpd;k &zGJ pnf;a&;eJ@ wdik ;f yjynfyv$waf wmfac:a&;/ (2) wEdik if v
H ;kH
trsK;d om;nD!w
G af &;eJ@ (3) rsK;d cspAf rmhwyfrawmfukd todtrSwf y+y;D ArmhwyfrawmfopfzJG a&;jzpfyg
w,f?
'Daeol&deftpnf;ta0;}uD;rSmyJ zwyv tzGJcsKyf}uD;udk vuf&SdA[dkOD;pD; tzGJ0if (21) OD;
uae (36) OD;txd wd;k csJ zGJ pnf;vdu
k yf gw,f? apmbOD;/ ref;bcdik /f b&momwd@k vkd u&iftrsK;d om;acgi;f
aqmifrsm;yg0ifc=hJ uovdk OD;atmifZaH 0/ OD;ausm&f ifw@dk vkd &cdik t
f rsK;d om;acgi;f aqmifrsm;vnf; yg0ifchJ
=uygw,f? OD;baz/ OD;yk/ aysmb
f ,
G f OD;jrwk@d vkd vusmf Edik if aH &;orm;a[mif;}uD;awGuv
kd nf; xnfo
h iG ;f
zGJ pnf; yg0ifapcJyh gw,f? Adv
k cf sKyfatmifqef;u obmywdred @f ceG ;f tzGirfh mS udk &Si;f vif;oGm;wmuawmh
44
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
45
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
Akv
d af rmifarmif/ Adv
k af Zmfrif; (aemif-Adv
k rf LS ;csKyf armifarmifausm0f if;)/ OD;baz/ apmbOD;}u;D / OD;!dx
k eG ;f
(&cdkifAdkvf!dkxGef;) wdk@ (11) OD; uENDrdudk oGm;=uygw,f? pufwifbm (6) &uf/ (7) &uf ae@awGrSm
awGqHkaqG;aEG;=uygw,f? tJ'DaqG;aEG;yGJudk Armjynfppfajy;tpdk;& (qif;rvm;tpdk;&) &J
t=uHay;yk*~Kdvftjzpf OD;wifxGfvnf; vma&mufwufygw,f? tJ'DaqG;aEG;yGJ&J &v'ftjzpf
uENDpmcsKyf xGufay:vmygw,f? uENDpmcsKyf t& rsKd;cspfArmhwyfrawmfrS vufa&G;pifwyfom;
(5200)/ t&Hwyfom; (3000)/ Adkvf (200)/ t&HAdkvf (200) udk Armjynf +Adwdo#vufatmuf&Sd
Armhwyfrawmftjzpf zGJpnf;zdk@ armifhbwfwefu oabmwlcJhovdk/ usefArmhvufeufudkifwyfom;
rsm;udk &Sif;vif;zsufodrf;ay;zdk@zwyv }uD;eJ@ wyfrawmfacgif;aqmifawGu oabmwlnDcJh=u
ygw,f? tiftm; (2) aomif;avmuf&w
dS hJ ArmhawmfveS af &;rsK;d cspw
f yfrawmf wyfzJG }uD;udk zsuo
f rd ;f
+yD; t+rJwef; Armhwyfrawmf tjzpf uENDpmcsKyft& ajymif;vJzGJpnf;&ygawmhw,f?
t+rJwef; w&m;0if Armhwyfrawmf}uD;tjzpf ajymif;vJzGJpnf;wJhtcg AdkvfcsKyf atmifqef;
udk,fwdkif wyfudkqufvufOD;pD;+yD; ppfa&;acgif;aqmifrvm;/ zwyv tzGJcsKyf}uD;udkyJ OD;pD;+yD; EdkifiH
a&;acgi;f aqmifvyk rf vm;/ wckcu
k ykd J jywfjywfom;om; a&G;cs,&f awmhr,ft
h ajctaejzpfvmygw,f?
Armjynf&Jtaetxm;t& EdkifiHa&;wdkufyGJawG ta&;}uD;vmawmhr,fvdk@ ,Hk=unf,lqwJhtwGuf
AdkvfcsKyfatmifqef;[m EdkifiHa&;udkyJ a&G;cs,fvdkufygw,f?
wyfuxGufr,fvdk@ AdkvfcsKyfatmifqef;[m a&G;cs,fqHk;jzwfvdkufayr,fh oludk,fwdkif OD;pD;
wnfaxmifcw
hJ hJ ppfwyftay: oHa,mZOf}uD;vSwma=umihf oltpm;wyfukd OD;pD;Edik rf ,haf cgi;f aqmif/
wyfrawmf}uD;udk Edik if aH &;&nfreS ;f csurf eS rf eS ef @J rSerf eS u
f efuef a&SaqmifweG ;f wifEikd rf ,fh acgi;f aqmif
udk tav;teufxm;+yD; &SmazGcJhygw,f? tJ'Dvdk t&nftcsif;jynhf0wJh acgif;aqmifrsKd;vufxJudkyJ
wyfut
kd yfEcHS sicf yhJ gw,f? 'ga=umifh Adv
k cf sKyfatmifqef;[m yxrqH;k uGejf rLepfacgi;f aqmif ocifA[de;f
udk a&G;cs,fcJhygw,f? ocifA[def;udk wyfudkOD;pD;a&;twGuf v$Jay;zdk@ uGefjrLepfygwDudk w&m;0if
awmif;wJhtcg uGefjrLepfygwDuvnf; ygwD&J ta&;}uD;EdkifiHa&;vkyfief;awGa=umifh v$Jray;EdkifcJhyg?
ocifA[de;f udrk ay;Edik &f if 'kw,
d ol@pw
d f uu
d f ocifoef;az (jzL;) udk v$aJ y;zd@k awmif;qdjk yefygw,f?
uGejf rLepfygwu
D ocifoef;azudv
k nf; ray;Ekid af =umif; ta=umif;jyefcyhJ gw,f? 'ga=umifh ocifA[de;f
a&m ocifoef;azyg r&wJhtwGufa=umifh aemufqHk;rSm AdkvfcsKyfatmifqef;[m AkdvfvusfmudkyJ
wyfrawmfacgif;aqmiftjzpf a&G;cs,f wm0efay;vdkuf&ygw,f? Adkvfae0if;udk AkdvfcsKyfatmifqef;
,H=k unfrr_ &Scd yhJ g? ppf+yD;puqd&k if Adv
k af e0if;udk zwfypfz@dk awmif Adv
k cf sKyfatmifqef; pOf;pm;qHjk zwfczhJ ;l
w,fqdkygw,f? EdkifiHa&;acgif;aqmifwcsKdudkawmif xkwfazmfwdkifyifcJhygw,f? twdkifyifcH&wJh EdkifiH
a&;acgif;aqmifawG (ocifoef;xGef;/ ocifAodef;wif) wdk@u uae@vdktcsdefrSm nD!Gwfa&;ta&;
}uD;a=umif; azsmif;zsajymqdck =hJ uwJt
h wGuf Adv
k af e0if;udk xkwzf ,fypfwhJ tqifx
h d ra&mufcw
hJ mvd@k
qdkygw,f?
Adv
k cf sKyfatmifqef; wyfuxGuv
f u
kd w
f t
hJ wGuf Armhwyfrawmf&J t}u;D tuJ[m Adv
k v
f usmf
jzpfvmcJyh gw,f? topfjyefvnfzJG pnf;vdu
k w
f hJ wyf&if;awGxrJ mS uGejf rLepfygw0D if/ qk&d ,
S v
f pfygwD
0ifawG qufvuf&SdaecJhygw,f?
46
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
47
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
vdu
k yf gw,f? zqyv uaexGu+f yD; &mxl;,l=ur,fh rsK;d cspyf gwu
D OD;btke;f / OD;at;/ OD;yke@J ref;bcif
wd@k uv
kd nf; aumifp0D iftjzpfcef@tyfygw,f? rsK;d cspyf gwu
D yJjzpfwhJ OD;vGe;f / qif;&Jom;ygwu
D OD;om
,m0wDarmifarmife@J OD;&efatmifqo
kd w
l @kd tjyif r=umcifurS Armjynfjyefa&mufvmwJh ocifxeG ;f tkyf
udkvnf; tr_aqmifaumifpD0iftjzpf cef@tyfa&G;cs,fvdkufygw,f? olpdwfuduf Oya'yaumifpD
qdkwmudkvnf; zqyv tjyifbufa&muf&Sdae=uwJh vusfmEdkifiHa&;orm;}uD;rsm;eJ@ zGJpnf;vdkufyg
w,f? (1945 ckESpf/ Ekd0ifbm (1) &ufae@rSm cg;ydkufaqmif bk&ifhtwdkifyifcH tr_aqmifaumifpD
xGufay:vmcJh+yD; 'DZifbm (31) &ufae@rSm ykwfoif!dk Oya'yaumifpD jzpfwnfvmcJhygw,f?)
1945 ckESpf/ 'DZifbmv (1) &ufae@rSm AdkvfcsKyfatmifqef;acgif;aqmif+yD; jynfol&Jabmf
wyfzGJ) zGJpnf;ay:xGef;vmygw,f? +Adwdo#vufatmufcH Armhwyfrawmfudk uENDpmcsKyft&
zGJpnf;&mrSm yg0ifcGifhr&wJh &Jabmfa[mif;awGudk tajccH+yD; bDtkdifat/ bD'Dat&Jabmfa[mif;awG/
awmfvSefa&;orm;awGeJ@yg pkpnf;zGJpnf;vdkufwm jzpfygw,f? 'ga=umifh 0g'tm;jzifh uGefjrLepf0g'
,Hk=unfola&m r,Hk=unfolyg yg0ifvmcJhygw,f? ppfwyfzGJpnf;yHktwdkif; zGJpnf;cJh+yD;/ ppfaoemywd
eJ@ OuUtjzpf Adv
k cf sKyfatmifqef;/ 'kw,
d aoemywdtjzpf Adv
k rf LS ;atmif jzpfygw,f? OD;pD;aumfrwD
0ifawGuawmh AdkvfxGef;vif;/ Adkvfva&mif/ Adkvfzdk;uGef;/ AdkvfAwif/ AdkvfvSat;/ Adkvfwiftkef;/
Adkvfodef;wef/ Adkvfatmifrif;/ Akdvfykwdk@wawGjzpfygw,f? jynfol&JabmfwyfzGJxJudk &Jabmfa[mif;
awGomru/ &JabmfopfawGyg 0ifa&mufvm=uwJhtwGuf umvr=umrDtwGif;rSmyJ wyfzGJ0if
wodef;ausmf&SdvmcJhygw,f? ppfa&;avhusihfr_awGvkyf=uygw,f? ppf,leDazmif;awG 0wfqif=uyg
w,f? rd&GmtESH@ ay:aygufvmygw,f?
bk&ifcu
H jynfo@l &aJ bmf udk zqyv&J cg;ydu
k af qmifwyfzJG vd@k ,lqygw,f? wdik ;f jynfqyl l
atmif v_yf&Sm;aeolawGvdk@ orkwfygw,f? ,leDazmif;r0wf&/ ppfa&;ravhusifh&trdef@awGxkwf+yD;
trdef@qef@usifolawGudk zrf;qD;ta&;,lygw,f? jynfol&Jabmfudk ysufatmifzsufygw,f? 'gayrJh
ysufatmifrzsufEdkifyg?
zqyv}uD;xJudk jynfol&Jabmf[m tiftm;pkwcktjzpf yg0ifvmcJhygw,f? zqyv}uD;eJ@
bk&ifct
H pd;k &=um; wif;rmr_awG[m wqif+h yD;wqifh wd;k vmcJyh gw,f? bk&ifc&H J tr_aqmifaumifpD
eJ@ Oya'yaumifpD [m vlxk=um;=oZmr&Sdyg? zqyv }uD;&J =oZmom wkd;wufjrifhrm;vmcJhyg
w,f? bk&ifcHtpdk;&[m puULjzLpDrHudef;t& jynfolvlxkw&yfvHk;tay: wdk;+yD; zdESdyfwmawGvkyfyg
w,f? zqyv tzGJ@csKyf}uD;u ,m,D=um;jzwftpdk;&zJGpnf;a&;/ wdkif;yjynfyv$wfawmf ay:xGef;
a&;/ puULjzLpDrHudef;yg pD;yGm;a&;ydk*sufrsm; zsufodrf;a&;pwJh rlvawmif;qdkcsufawGudk vlxktif
tm;eJ@zdzdpD;pD; qufvufawmif;qdk v_yf&Sm;ygw,f?
1946 ckEpS /f Zefe0g&D (21) &ufae@rmS wrsK;d om;vH;k &J wyfaygi;f pk}uD;jzpfwhJ zqyv tzGJ csKyf
}uD;u vlxw
k ode;f ausmw
f ufa&mufwhJ puULjzLtkycf sKyfa&; uef@uu
G yf }JG uD;udk usi;f yygw,f? 'Duef@
uGuq
f ENjyyG}J uD;[m bk&ifct
H yk cf sKyfa&;udo
k m udik v
f y_ v
f u
kd Ef ikd w
f mr[kw/f t*Fvefavbmtpd;k &udyk g
wkefv_yfoGm;apcJhygw,f? OuU AdkvfcsKyfatmifqef;eJ@ taxGaxGtwGif;a&;rSL; ocifoef;xGef;wdk@
OD;pD;wJh zqyv &J yxrqHk;nDvmcHudkvnf; a&$wd*Hktv,fypP,HrSm wcrf;wem; usif;yygw,f?
48
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
vlxw
k ode;f ausmef @J wjynfv;kH ud,
k pf m;vS,f (1200) ausmf wufa&mufwn
hJ v
D mcH}uD;rSm vH;k 0vGwf
vyfa&;twGuf qufvufwdkufyGJ0ifa&;/ ajr,mjy\emajz&Sif;a&;/ e,fcsJt&if;tESD;rsm;udk jynf
olyikd o
f rd ;f a&;/ touf (18) ESpf jynfo
h w
l ikd ;f rJqENay;cGi&hf a&;/ wdik ;f yjynfyv$waf wmf ac:,lusi;f y
Ekid af &; pwJh ta&;}uD;qH;k jzwfcsuaf wG csrw
S Ef ikd cf =hJ uygw,f// 'Dnv
D mcH}uD;rSmyJ Adv
k cf sKyfatmifqef;udk
wrsKd;om;vHk;&Jacgif;aqmif OuUtjzpf wifajrmufcJhygw,f?
1946 ckESpf/ azaz:0g&DvrSm ArmjynfuGefjrLepfygwD A[dkaumfrDwDtpnf;ta0; usif;yyg
w,f? +idrf;csrf;pGmajymif;vJa&;jzpfwJh ba&muf'g0g' udk w&m;0ify,fzsufypfvdkuf=uygw,f//
ba&muf'g0g'trSm;/ ygwDwGif;a&mufvmcJhykHZmpfjrpfudk/ &SmazGazmfxkwfokH;oyfa0zef=u&if;u/
ud,
k w
f ikd f wufwufuGuG vufcjH zef@cscd o
hJ w
l OD;jzpfcw
hJ hJ ocifp;kd [m wjcm;olrsm;tay:om jypfwif
_wcf sa0zef+y;D *d%
k ;f cGx
J u
G o
f mG ;ygw,f? uGejf rLepfygwD (Armjynf) qkw
d hJ tvHeyD gwD udk cG+J y;D xlaxmif
vdkufygw,f? ocifpdk;eJ@twl ocifwifjr/ a':apmjr pwJh A[kdaumfrDwD0if (7) OD; ygoGm;ygw,f?
uGejf rLepfygwD uGrJ oGm;a&;twGuf ocifA[de;f ud,
k w
f ikd f twefwefud;pm;cJah o;ayr,fh ocifp;kd wd@k
u tacsmiform;awGe@J jcm;em;r_onf t}u;D qH;k aomawmfveS af &;vkyif ef;jzpfonf? vd@k au;G a=umf
+yD; cGJxGufoGm;ygw,f? tvHeDygwDudk zqyv uvnf; vufcHjcif;r&SdwJhtwGuf tvHeDtpk0if
rsm;[m zqyv}uD;&J@ tjyifbufukd a&muf&o
dS mG ;ygw,f? tvHeyD gw[
D m tvHeu
D u
kd ikd +f yD; wyfO;D
a&SuxGuu
f m &Gy&f yG cf |ecf |ef awmfveS af &;wdu
k yf aJG wGukd qifEjJG y&r,f qdw
k hJ tmabmfe@J twl vuf0J
pGef;v_yf&Sm;r_awGudk tqufrjywf azmfaqmifygawmhw,f?
1946 ckEpS /f azazmf0g&v
D (28) &ufae@rmS bk&ifc&H J Oya'yaumifpD tpnf; ta0;usi;f y
ygw,f? bk&ifcHu vuf!dk;xkd; cef@tyfxm;wJh Oya'yaumifpD0iftm;vHk;vdkvdk[m zqyv
qef@usifa&;orm;awGjzpf=u+yD; zqyv tzGJcsKyfudk tjyif;txef a0zefwdkufcdkuf=uygw,f?
bk&ifcHudk,fwdkifuvnf; zqyvudk zdcGJzdk@ AdkvfcsKyfatmifqef;udk ppftwGif;vlowfr_eJ@
zrf;qD;ta&;,lzdk@ uvdrfuuspf^m%feJ@ =uHpnftm;xkwfvmygw,f? 'Dt=uH,kwfudk vufawG
taumiftxnfazmfEdkifa&;twGuf yl;aygif;aqmif&Gufr,fh e,fcsJtvdkus yk*~KdvfwOD;vnf; ay:
aygufvmygw,f? tJ'Dyk*~Kdvfuawmh ocifxGef;tkyf ygyJ?
AdkvfcsKyfatmifqef;eJ@ twl ppfcsDcJhwJh ocifxGef;tkyf[m AkdvfcsKyfatmifqef;udk oxHkcdkif
aygifrde,f oJjzLukef;aus;&Gm ukvm;ol}uD;owfcJhr_eJ@ ta&;,lzdk@ bk&ifcHxHwifjyygw,f? Oya'y
aumifprD mS vnf; bk&ifcu
H kd wdu
k w
f eG ;f wJt
h jyif w&m;H;k wif ppfaq;ta&;,lr,fq&kd if rsujf rifouf
aotjzpf oludk,fwkdif oufaocHygr,fvdk@ ,kwf,kwfrmrm tqdkyvmcJhygw,f? t*Fvdyfbk&ifcH&J
trsKd;om;pDrHudef;0ef}uD;jzpfwJh ocifxGef;tkyf&J e,fcsJtvdkus trsKd;om;opPmazmufvkyf&yf[m
wjynfvHk;udk tHh=ooGm;apcJhygw,f?
ocifoef;xGef;u AdkvfcsKyfatmifqef;bufrS jywfjywfom;om;&yfwnfum ppftwGif;u
ocifxeG ;f tkyf ud,
k w
f ikd af &;cJw
h hJ u|Eykf .
f pGe@f pm;cef; pmtkyx
f u
J qDavsm&f mtcef;awGukd t*Fvyd f
bmomjyefqkd+yD; +Adwdo#ygvDrefu ygvDreftrwf 'dkif;bwf (Tom Driberg) wdk@qD ydk@vdkufygw,f?
ocifxeG ;f tkyu
f ,
kd w
f ikd f ppfajrjyifrmS / b,fvkd ud,
k x
f v
d ufa&muf vkyu
f ikd cf w
hJ ,fqw
kd mawG/ tm;yg;
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
49
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
51
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
53
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
Akv
d cf sKyfatmifqef;acgi;f aqmifwhJ zqyv tzGJ csKyf}uD;[m awmif;qdck suf (3) &yfukd bk&ifcH
uaewqifh +Adwdo#tpdk;&qD Edk0ifbmvxJrSmyJ ay;ydk@vdkufygw,f? awmif;qdkcsuf (3) &yfuawmh
(1) vuf&Sdtr_aqmiftzGJudk vHk;0tm%m&Sdaom =um;jzwftpdk;&tjzpf ajymif;vJay;&rnf? (2)
wdkif;yjynfy v$wfawmfzGJpnf;a&;twGuf a&G;aumufyGJ}uD; usif;y&rnf? (3) Armjynftm; vHk;0
vGwv
f yfaom wdik ;f jynftjzpf wESpt
f wGi;f jzpfap&rnf[k a=unmay;&rnfqw
kd mjzpfygw,f? 1947
ckESpf/ Zefe0g&D (31) &ufae@ aemufqHk;xm;+yD; a=unmay;&ef rvdkufavsmygu tpdk;&tzGJrS E_wf
xGufr,fvdk@vnf; azmfjyvdkufygw,f?
zqyv&J wESpt
f wGi;f vGwv
f yfa&;auG;a=umfoeH @J vGwv
f yfa&;wku
d yf t
JG wGuf uGejf rLepf
ygwDu axmufcHcJhygw,f? ydyuQawG uGJvGJr_awG=um;xJuae axmufcHvdkufwmjzpfygw,f?
1946/ 'DZifbmrSm +Adwdo#tpdk;&u Armtpdk;&udk,fpm;vS,ftzGJudk vef'efvma&muf
aqG;aEG;zdk@ zdwf=um;&ygw,f? 'DZifbm (20) &ufrSm eef;&if0eftufwvDu u|Ekfyfwdk@onf "eo
[m,e,ftwGif;Y raevdkolrsm;tm; ae&rnf[krwm;vdkyg? Armjynfolwdk@onf olwdk@qENt&
olw@kd . aemifa&;udk qH;k jzwfprD =H u&efjzpfygonf? vd@k ygvrD efatmufvw
$ af wmfrmS a=unmay;&yg
w,f?
vef'efukd roGm;cif Adv
k cf sKyfatmifqef;u jynfo/l zqyv/ wyfrawmfw@kd ukd toif&h =dS uyg/
pnf;vH;k nD!w
G =f uygv@kd rSm=um;owday;ygw,f? jynfol &Jabmfuv
kd nf; toifjh yifz@kd rSm=um;xm;cJh
ygw,f? 1947 Zefe0g&D (2) &ufae@rmS Adv
k cf sKyfatmifqef;wd@k tzGJ tdE,
dN jynf e,l;a'vDukd av,mOf
eJ@ pwifc&D;xGufygw,f? e,l;a'vDrSm owif;pmq&mawGu ArmhvGwfvyfa&;ud;yrf;r_rSm tEk
enf;oHk;rvm;/ t=urf;enf;oHk;rvm; ar;=uygw,f? AdkvfcsKyfu tajctaet&yJ/ u|efawmfwdk@
uawmh vufraES;ygb;l vd@k ajzcJyh gw,f? Akv
d cf sKyfatmifqef; acgi;f aqmifwhJ ud,
k pf m;vS,t
f zGJ rSm
yg0ifolawGuawmh/ ocifjr/ OD;baz/ OD;wifxGf/ ocifApdefeJ@ *KefOD;apmwdk@jzpfygw,f? ocifApdefeJ@
*KefOD;apm[m bk&ifcHu a&G;cs,fv$wfwmjzpfygw,f? t=uHay;tjzpf vdkufygoGm;=uolawGu
awmh OD;ausmf+idrf;/ Akdvfp}uFm/ ocifcspf (a';'&J)/ OD;b&if rdwDvmwkd@ jzpfygw,f?
vGwfvyfa&;v_yf&Sm;r_ OD;wnfcsuftwGuf ArmjynfuGefjrLepfygwDuvnf; 1947 ckESpf
Zefe0g&v
D xJrmS yJ aemufq;kH wdu
k yf v
JG rf;pOf udck srw
S +f y;D zqyv uGejf rLepf nD!w
G af &;wnfaqmuf
oGm;&ef qH;k jzwfvu
kd yf gw,f? e,fcsJ orm;udk t+y;D wdik f wdu
k x
f w
k af &;twGuf jyifqifygw,f? e,fcsJ
orm;wdu
k x
f w
k af &;twGuf vGwv
f yfa&;v_y&f mS ;r_reS o
f r#ukd yl;aygi;f tm;jznfzh @kd oabmxm; csrw
S f
ygw,f?
Zefe0g&D (9) &ufae@rmS vef'efukd Adv
k cf sKyfatmifqef;wd@k a&mufygw,f? Adv
k cf sKyfatmifqef;
wdk@&J vGwfvyfa&;ud;yrf; ta&;qdkr_udk tm;jznfhbdk@ ArmjynfwGif;uae vGwfvyfa&;eJ@ e,fcsJqef@
usifa&; tiftm;jyyGJ}uD; usif;yqifEGJygw,f? (10) &ufae@rSm v,form;ae@/ (11) &ufae@rSm
jynfol&Jabmfae@/ (12) &ufae@rSm vcpm; tr_xrf;aygif;pHkae@/ (13) &ufae@ trsKd;orD;ae@/ (14)
&ufae@ tvkyo
f rm;ae@/ (15) &ufae@ ausmif;om;ae@/ (16) &ufae@ zqyv ae@ pojzifh ae@tvdu
k f
cGJ+yD; qENjy tiftm;jyv_yf&Sm;=uygw,f? tJ'Dv_yf&Sm;r_awGxJrSm ArmjynfuGefjrLepfygwDuvnf;
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
55
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
57
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
59
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
t*Fvyd pf pfwyftwGi;f u b&if;*ef;tvuf (200) eJ@ cJ,rf;rD;ausmufawG cd;k xkwcf &H a=umif;
owif;udo
k wif;pmrsm;uvnf; pmvH;k rJ}u;D awGe@J azmfjycJ=h uygw,f? jynfol tm%m*sme,f/ uGejf rL
epfowif;pmwk@d uvnf; 'Dowif;udk ta&;}u;D owif;tjzpf tav;wifazmfjycJ=h uygw,f? om,m0wD
e,fbufrmS vnf; 'Dowif;[m ysH ES@H aecJyh gw,f? t*Fvyd pf pfwyfe@J wm0ef&t
dS &m&S}d u;D rsm;[m olw@kd
udk,fwdkif yl;aygif;yg0ifvkyfaqmifxm;cJhwJh udpPjzpfwJhtwGuf vlxk=um;rSm 'Dowif;[m awmrD;
yrmysHESH@aeayr,fh bmrSta&;,laqmif&Gufr_ rvkyfyJ rodusKd;u|H vkyfaecJh=uygw,f?
Adv
k cf sKyfatmifqef;[m aygi;f jcif;aygi;f v#if uGejf rLepfygwED iS o
hf m aygi;f rnf qdw
k hJ rde@f ceG ;f udk
twdtvif;ajym=um;vm+yD; uGefjrLepfygwDeJ@ nD!Gwfa&;wnfaqmufzdk@ jyifqifvmcJhygw,f?
Zlvdkifv (13) &uf rdawmfcef;rrSm rdef@cGef;ac|wJhtcgrSmvnf; ArmjynfrSm vltrsKd;rsKd;
tcsif;csif;ruGJzdk@/ vli,fydkif;jzpfwJh vuf0Jorm;tcsif;csif; ruGJ=uzdk@ owday;vdkw,f vdk@
xyfqifhzGifh[jyef ygw,f? rdawmfcef;r aemufqHk; rdef@cGef;&Snf}uD; ajym=um;t+yD;rSm zqyv
uGefjrLepfnD!Gwfa&; twGuf aqG;aEG;=uzdk@ ocifoef;xGef;qDudkvnf; w&m;0if&ufcsdef;ay;
zdwf=um;vdkufygw,f?
Zlvikd v
f (19) &uf reuf 10 em&D 37 rdepfrmS trsK;d om;acgi;f aqmif}uD; Adv
k cf sKyfatmifqef;
wd@k wawG vl,w
k rf mrsm;&J vky=f uHowfjzwfjcif;udk cHvu
kd =f u&ygawmhw,f? =um;&olwikd ;f wkev
f y_ f
oGm;=u&ovdk 0rf;enf;yufvuf ,luH;r&jzpfcJh=u&ygw,f?
tJ'Dae@naerSmyJ aysmufqHk;aew,fqdkwJh vufeufawGudpPeJ@ywfouf+yD; *VKefOD;apmtdrf
udk aomif;use;f r_ ESrd ef if;a&;wyfe@J &Jrsm;u 0ifa&muf&mS azGygw,f? vufeufawGuv
kd nf; azmfxw
k f
&SmazG odr;f qnf;rdc+hJ yD; OD;apmeJ@ OD;apmtdr&f dS vltm;vH;k udv
k nf; zrf;qD;xde;f odr;f cJyh gw,f? 'gayr,fh
tJ'Dtcsdeftxd AdkvfcsKyfatmifqef;eJ@ acgif;aqmifawGudk b,folvkyf=uHowfjzwfcJhovJqdkwm
wdwu
d susrajymqdEk ikd =f uao;ygb;l ? qd&k ,
S v
f pfawGu 'guGejf rLepfawGvufcsuaf erSmvd@k wD;wd;k
0g'jzef@ pGypf =JG uovdk jynfol &Jabmfrsm;uvnf; aoewfwjyifjyif jzpfc=hJ uw,fv@kd qykd gw,f? tajc
tae[m twdr;f tapmif;rcHEikd af vmufatmif _yaf xG;aecJ+h yD; ajcwvSr;f rSm;v#if owf=ujzwf=ueJ@
jynfwGif;ppfrD; xawmufvmEdkifwJh taetxm;jzpfygw,f? tJ'DtajctaerSm AdkvfcsKyfwdk@vkyf=uH
cH&+yD; aemufw&ufrmS yJ awmufavmifvmvke;D jynfwiG ;f ppfuw
kd m;qD;zd@k uGejf rLepfygwD taxGaxG
twGi;f a&;rSL; ocifoef;xGe;f u wu,fvyk }f uHrw
_ &m;cH[m e,fcsJ orm;eJ@ e,fcsJ vufyg;aprsm;
omjzpfa=umif; vufrSwfa&;xdk; xkwfjyefa=unmvdkufygw,f? w&m;cHtppftrSef e,fcsJorm;udk
rD;armif;xdk;jy+yD; EdkifiHa&;tjrif &Sif;&Sif;vif;vif;eJ@ rSefrSefuefuefaxmufjyay;cJhygw,f? ypfrSwfrSef
&Smr&yJ od@k avm od@k avm jzpfae=uwJh jynforl sm; 0if;ueJ&iS ;f ueJ jzpfomG ;+yD; e,fcsJ tay: rke;f wD;r_
aZmif; [kef;ceJa&mufoGm;oavmuf e,fcsJorm;wdk@tzdk@ xdwfvef@wkefv_yfoGm;cJh&ygw,f?
AdkvfcsKyfatmifqef;wdk@ vkyf=uHcH&+yD;+yD;csif; bk&ifcHqm[l;bwf&ef@u OD;Ekudk tpdk;&zGJ cdkif;yg
w,f? ocifEkacgif;aqmifwJh tpdk;&tzGJ ay:aygufvmygw,f?
AdkvfcsKyfatmifqef;wdk@ vkyf=uHowfjzwfcH&r_}uD; aemufuG,frSm +Adwdo#e,fcsJorm;awG
trSefyJ twGif;usus ywfoufcJhygw,f? t*Fvdyfppfwyfudk,fwdkif yg0ifywfoufcJhygw,f? Armjynf
&Sd t*Fvdyfppfwyf t&m&Sdrsm;u vufeufawG cdk;xkwfay;jcif;eJ@ywfoufcJhovdk t*Fvdyfppfwyf&J
60
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
wm0eft&Sq
d ;kH Akv
d cf sKyf/ Adv
k rf LS ;csKyf}u;D rsm; axmufvrS ;f a&;tzGJ &J t}u;D qH;k wm0ef&o
dS rl sm;[m aysmuf
qHk;oGm;w,fqdkwJh vufeufawG OD;apmxH a&mufoGm;rSef;odvsufeJ@ zHk;zHk;zdzdvkyfxm;cJh=uygw,f?
tvdw
k l tvdyk gvyk cf =hJ uwmjzpfygw,f? &nf&,
G cf sut
f rSeu
f Akv
d cf sKyfatmifqef;vdk e,fcsJ qef@usif
a&;tjrif&Sdol ppfrSefwJh wdkif;cspfjynfcspfpdwf&Sdol trsKd;om;acgif;aqmifwa,mufudk z,f&Sm;ypf+yD;/
OD;apmvdk tm%ml; tvkad wmf&w
d a,mufvufxJ Armjynfukd xm;csicf w
hJ mjzpfygw,f? qufvuf
+y;D udv
k ekd D ycsiaf ecJ=h uwmjzpfygw,f? tJ'v
D kd wm0efukd vuf&ZJ uf&J xrf;aqmifEikd rf ,fo
h [
l m OD;apm
jzpfw,fqw
kd m ,H=k unf+yD; ,l*ef'guae Armjynfjyefac:vm/ a&mufa&mufcsi;f tpd;k &tzGJ wGi;f oGi;f
ay;/ wav#mufv;kH Adv
k cf sKyfw@kd ukd twdu
k t
f cHvyk af eapcJw
h m jzpfygw,f? yxrqH;k t}udrf vlowfr_
eJ@ pGJcsufwifz,f&Sm;a&; ratmifjrifcJh&yJ EdkifiHa&;enf;vrf;t& ud;yrf;wmawG _H;edrfcJh&wJhtwGuf
ppfwyfu ppfwyfenf;eJ@ ud;yrf;zd@k vufeufawGxw
k af y;+yD; vky=f uHa&;vrf;udk taumiftxnfay:
apcJhwmjzpfygw,f? vHk;0vGwfvyfa&; &,l+yD; "eo[m,xJvnf; rae&efqHk;jzwfvdkufwJhtay:
rausrcsrf;jzpfcJh=u&wJh e,fcsJorm;awG[m AdkvfcsKyfatmifqef;u zqyv-uGefjrLepfnD!Gwfa&;
wnfaqmufEikd zf @kd vuf0n
J !
D w
G af &;wnfaqmufEikd zf @kd tcdik t
f rmajcvSr;f awG vSr;f vmwJt
h cg vky=f uH
a&;udk jrefjrefqefqef taumiftxnfay:atmif tm;ay;tm;ajrmufyay;vdu
k =f uwmjzpfygw,f?
vkyf=uHr_a=umifh OD;apmtpdk;& wufvmEkdifv#if wufvm/ rwufvmEdkifawmif OD;apmwdk@vdk
vlawGvufxJ vufeufcJ,rf;rD;ausmufawG tajrmuftrsm;&Sdaeapjcif;tm;jzifh jynfwGif;ppfrD;
awmufavmifvmap&ef &nf&G,fcJhyHkvJ&ygw,f? vkyf=uHa&;oufoufavmuftxdqdk&if vufeuf
tenf;i,f usnftenf;i,f xkwfay;HkeJ@ vHkavmufEdkifrSef;odygvsuf tJ'Dacwfu taumif;qHk;
avmufjzpfaewJh b&if;*ef; pwif;*ef; tvuf (200) ausmfeJ@ usnfqH odef;csD xkwfay;cJhwmudk
=unfhr,fqdk&if e,fcsJorm;awG&J oabmxm;[m jynfwGif;ppfjzpfa&;qdkwm &Sif;aecJhygw,f?
uGejf rLepfygw&D J azmfxw
k af xmufjycsuaf =umifh wkev
f y_ o
f mG ;cJ&h wJh e,fcsJ bk&ifc[
H m ocifEk
udk tpd;k &zGJ ap+y;D wmeJ@wyid ef uf t*Fvyd q
f ef@usiaf &; vlxt
k kH urG }_ u;D rsm; jzpfay:rvmapa&;twGuf
,Of,Ofaus;aus; pum;vH;k awGo;kH +yD; 0ef}uD;csKyfO;D Ekukd jyif;jyif;xefxef owday;wm;cJw
h ,fv@kd qykd g
w,f? tJ'o
D wday;csuu
f awmh owif;pmrsm;u pmvH;k rJ}uD;rsm;jzifh qufvufa&;oGm;=urnfqkd
v#if vGwfvyfa&;twGuf qdk;0g;aom tusKd;oufa&mufr_rsm; jzpfvmzG,f&Sda=umif; vdk@ owday;
w,fqdkygw,f? =um;jzwftpdk;& 0ef}uD;csKyfocifEkuvnf; vkyf=uHr_eJ@ywfouf+yD; t*Fvdyfppfwyf
&J yg0ifywfoufaer_udk zHk;zHk;zdzd vkyfay;cJhovdk um,HuHajrmuf aqmuf&GufcJh&ygw,f? vkyf=uHr_
}uD;wGif t*Fvyd w
f @kd yg0ifywfoufaeonft
h a=umif;udk owif;pmrsm;rSjzpfap/ vlxak [majymr_rsm;
rSmjzpfap vH;k 0pGypf aJG jym=um;jcif;ry=u&ef owday;cJo
h vdk ta&;ydik f (cdik 0f ef) rsm;udv
k nf; txufyg
twdkif; ajymqdkpGyfpGJolrsm;tm; vdktyfovdkta&;,l&ef !ef=um;xm;cJhw,fvdk@qdkygw,f? (tajc
taerSefawGudk odvmygvsuf/ zHk;zHk;zdzd vkyfay;cJhwm[m vGwfvyfa&;twGuf taESmuft,Suf
jzpfrSmpdk;vdk@qdkygw,f? t*Fvdyfwdk@&J ppfwyfyg0ifywfoufaer_udk t*Fvdyfwdk@u zHk;zHk;zdzd atmif
atmifjrifjrif vkyEf ikd o
f mG ;cJjh cif;[m tJ'w
D ek ;f u ocifEak cgi;f aqmifwhJ Edik if aH &;acgi;f aqmifrsm;uvnf;
jynfoludk todray;yJ zHk;zdxm;cJh=uwma=umifhjzpfygw,f)
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
61
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
63
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
65
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
67
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
wJt
h cgrmS / Adv
k cf sKyfu zqyv-uGejf rLepf nD!w
G af &;vky+f yD; awmfveS af &;enf;qD a&S_vmwmawG
&ygw,f?
Adv
k cf sKyfatmifqef; r&Sad wmhwahJ emufyikd ;f rSm/ qk&d ,
S v
f pfrsm; tompD;&cJw
h hJ zqyv}uD;[m
e,fcsJ@orm;eJ@ aphpyfa&;vrf;udkyJ vdkufcJh+yD; wpdkufrwfrwf EdkifiHa&;tm%mudkyJ zufwG,fxm;cJhyg
w,f? zqyv =um;jzwftpdk;&tm%meJ@ vlxkwdkufyGJawGudk zdcGJcJhygw,f? qef@usifbuf EdkifiHa&;
tiftm;pkawGtay: vufOD;r_&Sd&Sd ESdyfuGyfEdkifzdk@ =uHpnfvHk;yrf;aecJhygw,f? vGwfvyfa&; ra=unm&
ao;ayr,fh/ zqyv [m tm%m& tzGJtpnf;toGif jzpfaecJhygw,f? +Adwdo#e,fcsJrsm;[m
Ek-tufwvDpmcsKyfeJ@ zqyv vufxJ tm%mv$Jay;rSmjzpfygw,f?
ud,
k af xmifxm;cJw
h hJ ql;ajimifah wG ud,
k o
f x
d m;vd@k vm;/ ud,
k zf efw;D xm;wJh tcsut
f vuf
awG udk,fudwifodaevdk@ vm;awmhrajymwwfyg? e,fcsJorm; xdyfoD;}uD;jzpfwJh 0ifpwefcsmcsDu
Armjynfudk vGwfvyfa&;ay;vdkuf&if aoG;acsmif;pD; jynfwGif;ppf}uD;ay:vmvdrfhr,f vdk@ udwif
edrdwfzwfay;+yD; jzpfygw,f?
uGefjrLepfygwDu zqyvuGefjrLepfnD!Gwfa&;udk wnfaqmufzdk@ wzufowf tvHv$ifhxl
xm;wm awG&ygr,f? trsKd;om;aoG;pnf;nD!Gwfr_ yduGJaewJhvuQ%mawG wae@wjcm; xGufay:
vmaewJh=um;u wifxm;wJhtvHjzpfaeygw,f? uGefjrLepf-qkd&S,fvpf ydyuQ/ qkd&S,fvpf-jynf
ol&Jabmf ydyuQawG ay:vGifvmaeygw,f? 1947 ckESpf zGJpnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya' }uD;[m
vnf; tqifoifh&Sdae+yDjzpfygw,f?
vGwfvyfa&;a=unmzdk@twGuf &ufa&G;+yD;+yDjzpfygw,f?
68
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
jynfaxmifpkorwjrefrmEkdifiHawmftvH (1948)
yxrqHk; jynfaxmifpkorwjrefrmEkdifiHawmftpdk;&
acgif;aqmifwcsdK (1948 = 1951)
jynfaxmifpkjrefrmEdkifiH
yxrqHk;orw}uD; pyfa&$odkuf
jynfaxmifpkjrefrmEdkifiH yxrqHk;
'k0ef}uD;csKyf Adkvfvusfm
jynfaxmifpkjrefrmEdkifiH
yxrqHk;0ef}uD;csKyf OD;Ek
jynfxJa&;ESifhw&m;a&;0ef}uD;Xme
OD;ausmf+idrf;
69
69
OD;baqG
umuG,fa&;0ef}uD;Xme
OD;cifarmifvwf
w&m;a&;ESifh
jynfol@0efxrf;Xme0ef}uD;
EdkifiHawmf0ef}uD;csKyf OD;Ek
Adkvfcifarmifuav;
jynfxJa&;Xme0ef}uD;
ref;0if;armif
o,f,lydk@aqmifa&;ESifh
vrf;yef;qufoG,fa&;Xme0ef}uD;
ocifwif
v,f,majrjynfolydkify
vkyfa&;Xme0ef}uD;
70
EdkifiHawmforw ref;0if;armif
OD;baqG
'k0ef}uD;csKyf
umuG,fa&;0ef}uD;Xme0ef}uD;
Adv
k cf ifarmifav;
bma&;ESihf
tcGefawmfXme0ef}uD;
EdkifiHawmf0ef}uD;csKyf OD;Ek
ocifwif
'k0ef}uD;csKyfESifh
jynfol@vkyfief;Xme0ef}uD;
ocifomcif
jynfxJa&;Xme0ef}uD;
OD;ausmf+idrf;
'k0ef}uD;csKyfESifh
trsdK;om;pD;yGm;a&;Xme0ef}uD;
OD;cifarmifvwf
w&m;a&;Xme0ef}uD;
71
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
tydkif; ( 1 )
1948 = 1958 umv
vG w f v yf a &;ud k a -unmjcif ; /
jrefrmouU&mZf 1309 ckeSpfjymodkvqkwf (9) &uf/
c&mZfouU&mZf 1948 ckESpf/ Zefe0g&Dv (4) &uf/
eHeuf (4) em&D rdepf (20) tcsdefrSm
vGwfvyfaomjrefrmEdkifiHtjzpf urBmudka=unmvdkufygw,f? tk%fwufcgp ESif;zGJzGJav;
awGusaeqJ aumif;uifatmufrmS rdawmf&efuek &f J bk&ifct
H rd af wmf0if;a&SrSm tm%mvGaJ jymif;wJh
tcrf;tem;usif;yygw,f//
Armajray:rSm ESpfaygif; (120) ausmfv$ifhxlxm;cJhwJh +Adwdo#udkvdkeDorm;wdk@&J ,leD,H*suf
tvH[m wjznf;jznf; rav#mcsif av#mcsifeJ@ av#muscJh&+yD;/ 1947 ckESpf zGJpnf;tkyfcsKyfyHk tajccH
Oya'eJ@twl ay:ayguv
f mcJw
h hJ jrefrmEdik if aH wmf&J tvHopf[m wjznf;jznf; jrifw
h ufviG x
hf l ae&m
,lvdkufygw,f?
wdkif;yjynfy v$wfawmftwGif;usif;ywJh vGwfvyfa&;tcrf;tem;yGJukd ArmjynfuGefjrLepf
ygwD taxGaxGtwGif;a&;r; ocifoef;xGef;eJ@ uGefjrLepftrwfrsm;vnf; wwfa&muf=uygw,f?
tpdk;&tzGJ0iftrwfrsm;vnf; wwfa&muf=uygw,f//
vGwv
f yfa&;tcrf;tem; usi;f ywJt
h cg tcrf;tem;pifjrifah y:rSm ajENou
d mQ xnf0gpmG eJ@
cef@cef@}uD;xdkifae=uoltrsm;pkum;/ ArmjynfvGwfvyfa&;twGuf e,fcsJqef@usifa&;wdkufyGJw
avsmuf a&Swef;tcef;u wdkufyGJqifzl;olawGr[kwfyJ/ EdkifiHa&;tawG;tac:t&/ pnf;kH;a&;t&
vnf; xif&Sm;=uolawGr[kwf/ tpOftvmt&vnf; xufjrufxif&Sm;=uolawGr[kwfyg// ppfppf
ayguaf yguf a&wGu=f unfrh S ocifEt
k ygt0if vGwv
f yfa&;wdu
k yf t
JG wGi;f a&Swef;tcef;u yg0ifczhJ ;l
ol vufwzufpmawmifr&Sdbl;qdkygw,f//
vGwfvyfa&;a=unmt+yD;rSm xGufay:vmcJhwJh EdkifiHawmf[m jynfaxmifpkorw jrefrm
EdkifiHawmf jzpfygw,f?
72
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
vGwv
f yfaom jrefrmEdik if &H J tvHawmf[m teDa&mifaemufcaH y:rSm vuf0aJ 'gihf tjyma&mif
pwk*HeJ@/ tjyma&mifpwk*HuGufxJ =u,fyGifh (6) yGifh&SdwJh tvHawmfjzpfygw,f/ tv,f&Sd =u,fyGifh
}uD;wyGifhudk =u,fyGifh (5) yGifhu 0ef;&Hxm;ygw,f// =u,fyGifh}uD;u jrefrm/ rGef/ &cdkif udk&nf!ef;+yD;/
=u,fyiG hf (5) yGiu
hf &Sr;f / csi;f / ucsi/f u&if/ u,m;udk &nf!e ;f w,fv@kd qykd gw,f? tajccH+y;D vdu
k ef m
usifhoHk;rJh Oya'u 1947 ckESpf zGJpnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya' jzpfygw,f//
wdkif;yjynfyv$wfawmfudk ,m,DygvDreftjzpf owfrSwf+yD;/ ygvDref'Drdkua&pDpepftwdkif;
taumiftxnfazmf usifhoHk;tkyfcsKyfoGm;r,fjzpfygw,f//
EdkifiHawmf[m jynfaxmifpkorwEdkifiHawmfvdk@ uifyGef;wyfac:a0:ayr,fh/ 1947 ckESpf
zGJpnf;tkyfcsKyfyHkajccHOya'vm jynfaxmifpk ykHomef[m wjynfaxmifqefwJh jynfaxmifpk
yHo
k mefrsKd ;jzpfaew,fv@kd zG@J pnf;tkycf sKyfyt
kH ajccHOya'qdik &f m u|r;f usio
f rl sm;u tuJjzwfc=hJ uyg
w,f//
yxrqH;k orw}u;D tjzpf anmifa&$apmfbmG ;}u;D p0fa&$ou
kd u
f akd &G;cs,+f y;D / yxrqH;k 0ef}u;D csKyf
ocifEk jzpfvmygw,f? 0ef}uD;csKyf ocifEktpdk;&tzGJrSm
Adkvfvufsm
- 'k0ef}uD;csKyfeJ@umuG,fa&;0ef}uD;/
OD;wifxG f
- EdkifiHjcm;a&;0ef}uD;Xme0ef}uD;/
OD;ausmf+idrf;
- jynfxJa&;Xme0ef}uD;/
OD;wif
- bma&;eJ@ tcGefawmfXme0ef}uD;
OD;b*srf;
- w&m;a&;Xme0ef}uD;
ocifwif
- pdkufysdK;a&;eJ@ aus;vufpD;yGm;a&;Xme0ef}uD;
Adkvfzdk;uGef;
- jyefvnfxlaxmifa&;0ef}uD;Xme0ef}uD;
OD;jr([omFw)
- trsdK;om;pDrHudef;Xme0ef}uD;
OD;ndKxGef;
- jyef=um;a&;Xme0ef}uD;
OD;udkudk=uD;
- ul;oef;a&mif;0,fa&;eJ@ axmufyHha&;Xme0ef}uD;
ref;0i;farmif
- pufr_vufr_eSifh tvkyform;Xme0ef}uD;
OD;xGef;jrifh
- &Srf;jynfe,fXme0ef}uD;
apmpHzdk;oif
- u&ifjynfe,fXme0ef}uD;
qrm;'l;0g;qif0g;aemif
- ucsifjynfe,fXme0ef}uD;
p0f0
- u&ifeDjynfe,fXme0ef}uD;
OD;0rf;ol;armif
- csif;a&;&mXme0ef}uD;
AdkvfpdefrSef
- Xmevufudkifr&Sd0ef}uD; - wdk@jzpfygw,f?
vGwfvyfa&;ae@rSm atmifapownf; vdk@O'gef;csDwJh vGwfvyfa&; a=unmpmwrf;udk
xkwfjyefa=unmvdkufygw,f?
TtcsdefrSpI igwdk@. rlvtydkifjzpfaom vHk;0vGwfvyfa&;ukd igwdk@jyef,l+yD; wdkif;&if;om;
taygif;wdk@ aoG;pnf;nD!Gwfvsuf tcGifhta&; tqifhtwef;wlnDonfh jynfaxmifpkorwEdkifiH
awmf}uD;udk wnfaxmif+yDvdk@vnf; a=unmauG;a=umfvdkufygw,f//
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
73
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
tp&Sw
d hJ rsm;ajrmifvpS mG aom toif;tzGJ tm;vH;k . vGwv
f yfa&;jzpfw,f vd@k zGi[
hf ajymqdo
k mG ;yg
w,f//
trdrdte,fe,fawGrSmvnf; vGwfvyfa&;atmifyGJobifawG usif;yapcJhygw,f//
vGwfvyfaom jrefrmEdkifiHawmf&J zGJpnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya'uvnf; 0ef}uD;csKyf ocifEk
tqdt
k & vuf0J rsKd ;aphawG tajrmuftjrm;yg&o
dS vd/k 'DzJG pnf;tkycf sKyfyt
Hk ajccH Oya'tkwjf rpf}uD;
ay: wnfaqmufr,fh jrefrmEdkifiHawmf}uD;[m vuf0Jbufudk ,drf;aewJh EdkifiHawmfygvdk@ awmfawmf
apmapmuxJu auG;a=umfxm;+yD;jzpfygw,f?
EkdifiHawmforw}uD;&J vGwfvyfa&;ae@rdef@cGef;/ Adkvfvufsm&J vGwfvyfa&;ae@ o0%fv$m
awGuvnf; qdk&S,fvpfEdkifiHawmftjzpf csDwufa&;qD OD;wnfaewmawG&ygw,f?
Ek-tufwvDpmcsKyf/ aphpyf,lcJh&wJhvGwfvyfa&; eJ@ wnfaxmifcsifw,fqkdwJh qdk&S,f
vpfEdkifiHawmf [m b,fvdktoGifay:vmr,fqdkwmawmh qufvuf=unfh=uzdk@yJjzpfygw,f?
ArmjynfuGefjrLepfygwDu 'DvGwfvyfa&;[m EdkifiHa&;tm;jzifh vGwfvyfaomfvnf; pD;yGm;
a&;tm;jzifh rvGwfvyfao;a=umif;/ pD;yGm;a&;vGwfvyfr_twGufyg qufvufwdkufyGJ0if=u&OD;rnf
jzpfa=umif; owday;E_d;aqmfygw,f?
75
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
cdkif 'dp}udwf (13) ckrSm (50) &mcdkifE_ef;[m ajr&Sif}uD;rsm; ydkifajrawGjzpfygw,f//tJ'Dh ajr&Sif ydkifajr
awGudk=unfhvdkuf&if (50) &mcdkifE_ef;[m cspfwD;ydkifajrawGjzpfygw,f?
Armjynf}uD;[m 1942 uae 1945 ckESpf (3) ESpf twGif;rSmudk t}uD;tus,f ppfab;
ppf'%f ESpaf usmjh yef cHxm;&ygw,f? *syefawG0ifvmumpu AH;k }uJwu
kd cf u
kd +f yD; 0ifvmwmcHc&hJ ovdk
t*Fvyd af wGjyef0ifvmawmhvnf; t}uD;tus,f AH;k }uJwu
kd cf u
kd +f yD; 0ifvmwmcHc&hJ ygw,f? *syefawG
0ifwkef;u atmifjrifpGmqkwfcGmw,fqdkwJh udkvdkeDt*FvdyfawG[m ta&;}uD;vrf;wHwm;rSefor#
csdK;zsuf/ a&eHwGif; owWKwGif;awGukdvnf; pdwf&Sdvuf&Sd dkufcsdK;zsufoGm;=uovdk/ *syefzufqpfrsm;
r_rvS qkwfcGmxGufajy;&awmhvnf; vrf;wHwm;rSefor# csdK;zsuf/ rD;&xm;vrf;eJ@ &xm;acgif;wGJ
awGudkyg zsufqD;oGm;=ujyefygw,f? e,fcsJ+Adwdo#eJ@ zufqpf*syefwdk@&J t0ifzsuf txGufzsuf
ESpaf usmjh yefzsuq
f ;D ajrvSeyf pfcjhJ cif;udk r_rvSccH &hJ wJh jrefrmjynf}uD;[m =unfrh aumif; jrifraumif;
'%f&m'%fcsuaf wGe@J jzpfygw,f? vrf;yef;qufo,
G af &;taeeJ@ ta&;}uD; vrf;wHwm;rsm; csKd ;zsucf H
xm;&wJt
h wGuf raumif;yg? ppfuikd ;f wHwm;/ *kwx
f yd w
f w
H m;/ ppfawmif;wHwm;rsm; csKd ;zsucf x
H m;&
ygw,f? rD&xm;vrf;eJ@ &xm;acgi;f wGt
J rsm;pk[mvnf; ysupf ;D aeygw,f? tzsucf x
H m;&wJh a&eHwiG ;f /
owWKwGif;rsm;[mvnf; tjynfht0 jyefvnfxkwf,ltoHk;csEdkifjcif; r&Sdao;yg?
EdkifiHa&;t&=unfhr,fqdk&ifvnf; vGwfvyfa&;a=unmEkdifwmuvGJvdk@ ta&;}uD;qHk; trsdK;
om;aoG;pnf;nD!Gwfa&;[m yduGJaeygw,f? tm%m& zqyv }uD;twGif;rSmudk EdkifiHa&;oabm
xm;/ EdkifiHa&;tjrif t,ltqawG rwlnDEkdif=uovdk *dk%f;*%tkyfpk ydyuQawG tajccHusus
jzpfwnfaeygw,f? txl;ojzifh qdk&S,fvpfeJ@ jynfol&Jabmf ydyuQ jzpfay:wnf&Sdaeygw,f?
vGwfvyfa&;twGuf pGrf;pGrf;wrH ud;yrf;tm;xkwfcJh=uolawGtrsm;pk[m/ tm%mt0ef;
t0dik ;f &J tjyifbuf uefxw
k x
f m;jcif;cH&ygw,f? e,fcsJ t*Fvyd f armif;xkwaf &;/ zufqpf *syefawmf
vSefa&;awGrSm b,fwkef;urS a&SqHk;ur&SdcJholawG[m acgif;aygif;pwaxmifaxmifeJ@ tpdk;&tzGJ
twGif;rSm ae&m,lxm;=uygw,f? tpdk;&tzGJtwGif;rSm t"du tompD;&xm;wmu qdk&S,fvpf
awGjzpfygw,f? vGwfvyfa&;tay:rSmudk tm%m& zqyv}uD;u vHk;0vGwfvyfa&; 'if;jynfh
usyjf ynfv
h w
G v
f yfa&; vdk ch ,
H +l yD;/ uGejf rLepfrsm;uawmh/ Edik if aH &;t& vGwv
f yfayr,fh pD;yGm;a&;t&
rvGwv
f yfao;/ udv
k ekd aD ESmifu;d wJxm;or#ukd t+y;D tydik jf zwfawmufjypfz@kd vdak o;w,fv@kd qykd gw,f?
c&Geb
f -D jrpmcsKyf/ vufsm-z&D;rif;pmcsKyf eJ@ Ek-tufwvDpmcsKyfyg tcsut
f vufawGukd axmufjyyg
w,f?
EdkifiHawmf yHkomefuvnf; jynfaxmifpkEdkifiHawmfvdk@ac:a0:ayr,fh jynfaxmifpkxJyg
jynfe,frsm; udpP/ e,fedrdwfowfrSwfa&;udpP &Sif;&Sif;vif;vif; rowfrSwf&ao;yg// t=urf;jzif;
tm;jzifh &Sr;f rsm;twGuf &Sr;f jynfe,feJ h ucsirf sm;twGuf ucsijf ynfe,fom&Sad o;+y;D / rGef ESihf &cdik f
twGuf jynfe,fr&Sdyg? &mrnwdkif;/ &cdkifwdkif;tjzpfom owfrSwfxm;ygw,f? csif;udkvnf; 0dao
owdkif; tjzpfom owfrSwfxm;ygw,f? zGJpnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya'u u&ifrsm;twGuf
aumfo;l av txl;a'o zG@J pnf;ay;xm;ayr,f/h e,ferd w
d u
f pd P &Si;f &Si;f vif;vif; jywfjywfom;om;
owfrSwfEdkifr_r&Sdao;yg? u&ifeDjynfe,f(u,m;jynfe,f) uawmh a&S;Armrif;rsm;vufxufuxJ
u jrefrm-t*Fvdyf pmcsKyfukd 1875 ckESpf/ ZGefv (21) &ufae@rSmvufrSwfa&;xdk;+yD; udk,fydkiftkyfcsKyf
76
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
77
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
Armjynf&J vGwv
f yfa&;a=unm+y;D ptajctaeudk csKyf=unfrh ,fq&kd if/ Armjynf[m +Aw
d o
d #
e,fcsJorm;rsm;&J ESpfaygif; (120) ausmf=um udkvdkeDyaoG;pkyfjcif;udk &uf&ufpufpufcHcJh&wJhtjyif/
'kwd,urBmppf}uD;&J ppfab;ppf'%fudkvnf; xyfqifhcHpm;cJh&wJhtwGuf bufaygif;pHk qHk;_H;epfemr_
awG }uD;rm;rsm;jym;vSygw,f? trsKd ;om;aoG;pnf;nD!w
G rf u
_ kd tcdik t
f rmwnfaqmuf+yD; wdik ;f jynf
jyefvnfxlaxmifa&;udk OD;wnfvkyfaqmif&r,fhtpm;/ trsKd;om;aoG;uGJr_awGudk &if=um;raphEdkifyJ
ydyuQavmifpmawG[m xkeJ@xnfeJ@ wnf&Sdaeygw,f? e,fcsJqef@usifa&;/ zufqpfawmfvSefa&;
awGrmS a&Swef;tcef;u OD;aqmifco
hJ t
l rsm;pk[m ab;udak &mufae=u+y;D / +Aw
d o
d #e,fcsJ orm;rsm;u
,H,
k =kH unf=unf tm%mvGaJ jymif;ay;tyfwmudk &,lvufccH o
hJ al wG trsm;pk}uD;[m *d%
k ;f *%pdwf
}uD;rm;olawG/ acwfrDatmif vuf0Judkatmf+yD; vufsmudkoGm;csifwJh vufsmorm;}uD;awGjzpf
aewmudk awG&ygw,f? tm%m& zqyv tzGJ }uD;twGi;f rSm *d%
k ;f *% ydyu/Q vuf0-J vufsm
ydyuQawG tkHeJ@usif;eJ@ wnf&Sdaeygw,f?
jzpfwnfay:aygufvmwJh tpdk;&tzGJudk =unfhvdkufr,fqdk&ifudk tajccHrwlnDolawGudk
qGpJ pk yfxm;wmawG&r,fjzpfygw,f? zqyv-uGejf rLepf nD!w
G af &; wnfaqmufa&;/ wzufowf
zsufodrf;jiif;y,fxm;jcif;cH&+yD; zqyv xJrSm qdk&S,fvpfwdk@u tompD;&xm;ygw,f? qdk&S,fvpf
pepfudkoGm;r,fvdk@ twdtvif; auG;a=umfxm;ygw,f? jynfaxmifpkEdkifiHawmftjzpf auG;a=umf
xm;ayr,fh/ tajccH jynfaxmifpkzGJpnf;yHk yHkomefeJ@ywfouf+yD;udkyJ rausvnfr_awG&Sdaeovdk/
jynfaxmifpkwGif;&Sd vlrsdK;pktcsdK&J uef@uGufr_/ rauseyfr_/ apm'uwufr_awG tpuwnf;u
wnf&Sdjzpfay:aecJhygw,f?
jynfwGif;EdkifiHa&;tif;tmpkawGtm;vHk;&J taetxm;udk t=urf;zsif; cHiHk=unfhr,fqdk&if/
tm%m& zqyv}uD;eJ@twl wnf&Sdae=uwJh EdkifiHa&;ygwD/ tzGJtpnf;/ or*~rsm;vnf; pifydif
wnf&adS ewm awG&ygw,f? wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pktzGJ tpnf; toif;tyif;awGxrJ mS awmif tm%m&
zqyv eJ@twl&yfwJh tzGJtpnf;/ toif;tyif;eJ@ zqyv udkqef@usif+yD; twdkuftcHtjzpf
&yfwnfwJh tzGJtpnf;/ toif;tyif; ESpfydkif;uGJjym;aewmawG&ygw,f? twdkuftcHoabm/ EdkifiH
a&;tiftm;pkawGxrJ mS ArmjynfueG jf rLepfygw[
D m tiftm;t}uD;qH;k eJ@ =oZmt}uD;qH;k jzpfygw,f?
EdkifiHa&;tpOftvmt& tjrifhqHk;jzpfovdk/ ygwDoufwrf;t&vnf; oufwrf;t&ifhqHk;jzpfygw,f?
tm%m& zqyv}uD;eJ@twl &yfwnf wnf&SdaewJh EkdifiHa&;tzGJtpnf;awGtwGif;rSmawmif
uGefjrLepfvdkvm;olawG &SdaewJhtxd EdkifiHa&;=oZm}uD;vSygw,f?
uGejf rLepfygw&D J Edik if aH &;t&Sed =f oZmudk todtrSwrf y&ifrjzpfwt
hJ wGuf Edik if aH wmf0ef}u;D csKyf
ocifEk uawmif zqyv xJu trwf (10) OD;avmufudk txGufcdkif;/ tJ'Dhae&mawGrSm uGefjrLepf
awGe@J tpm;xd;k a&G;cs,/f ocifoef;xGe;f udk twdu
k t
f cHacgi;f aqmiftjzpf wifajrmuf+yD;/ v$waf wmf
twGi;f yg0ifEikd af tmif pOf;pm;pdwu
f ;l zl;w,fqykd gw,f? 'gayr,fh tJ't
hD csed u
f ocifEk [m Edik if aH wmf
tpd;k &tzGJ &J 0ef}u;D csKyfqakd yr,fh ygwv
D ufuikd rf &Sw
d hJ woD;yk*v
~ omjzpfae+y;D / zqyv }u;D twGi;f rSm
tiftm;trsm;qHk;[m qdk&S,fvpfawGjzpfaeygw,f? tm%m&tzGJtpnf;}uD;xJrSm tiftm;
t}uD;qHk; qdk&S,fvpfrsm;[m/ olwdk@tm%mudk udkiftv_yfEdkifqHk; tzGJtpnf;u uGefjrLepfygwD
qdkwm &Sif;&Sif;vif;vif;odjrifxm;+yD; wavsmufvHk;vnf; olwdk@&&Sdxm;wJh tm%mvufeufudk
78
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
xdxrd rd d qkyu
f ikd t
f oH;k cscyhJ gw,f? zqyv-uGejf rLepf ydyuQqw
kd m tESpo
f m&tm;jzifh uGejf rLepfqdk&S,fvpfydyuQomv#ifjzpfygw,f?
+Aw
d o
d #uv
kd ekd o
D rm;rsm; vufatmufu/ zufqpf*syefrsm;vufatmufwek ;f u/ u|ef yaeol
e,fcsJrsm;udk qef@usifawmfvSef+yD; wkdif;jynf}uD;wckvHk;&J vGwfvyfa&; twGuf OD;wnfud;yrf;
v_y&f mS ;cJ=h uwJh Edik if aH &;tiftm;pkrsm;[m (txl;ojzifh uGejf rLepf-qd&k ,
S v
f pf rsm;[m) vGwv
f yfa&;
ukd&&Sdatmif b,fvdkenf;eJ@ tm;xkwf=urvJ/ vGwfvyfa&;rkcfOD;qD b,fvrf;eJ@oGm;=urvJ qdkwJh
tajccHay:rSm rwljcm;em;wJhtjrif t,ltqoabmxm;awGeJ@ ydyuQawG ay:aygufcJh=uygw,f?
EdkifiHa&;ydyuQawG=um;xJrSm *dk%f;*%ydyuQ/ yk*~dKvfa&;ydyuQawGvnf; qifhyGm;jzpfwnfay:
aygufcJh&ygw,f?
+Aw
d o
d #e,fcsJ orm;rsm;u Armjynfvw
G v
f yfa&;udk a=unmcGihf y+y;D Ek-tufwvD pmcsKyfe@J
ArmjynfvGwfvyfa&;udk todtrSwfyvdkufwJhtcg/ wenf;tm;jzifh vGwfvyfa&;ay;vdkufwJhtcg/
&&SdwJh vGwfvyfa&;tay: vHk;0vGwfvyfa&; jzpfw,fqdkwmeJ@ vHk;0vGwfvyfa&; tppftrSef
r[kwaf o; qdw
k hJ tajccH tjrift,ltq oabmxm;qdik &f m ydyuQ ay:ayguv
f mcJw
h ,f? 'Dtcg
rSmvnf; *dk%f;*% ydyuQ/ yk*~dKvfa&;ydyuQawG qifhyGm;ay:aygufvm&jyefygw,f? txl;ojzifh
tm%mudk usifhoHk;cGifh&ol tm%mvufukdif&Sdolrsm;u tm%mudk zdzdpD;pD; ukdifwG,ftoHk;y=uwJh
twGuf ydyuQ awG[m wdk;wdk;+yD;om jzpfwnfus,fjyef@vmcJhygw,f?
EdkifiHa&;tm;jzifh ajym&&if vGwfvyfa&;a=unmjcif;ry&ao;cifu +Adwdo#e,fcsJorm;eJ@
ArmjynfEikd if aH &;tiftm;pkawGtygt0if vlrsKd ;aygi;f pHk Armjynfov
l x
l }k uD;w&yfv;kH =um;ydyuQ[m
t"duydyuQjzpfygw,f?
vGwv
f yfa&;a=unm+yD;csed rf mS +Adwo
d #e,fcsJ orm;wd@k &J wdu
k f u
kd f tkycf sKyf u|ef yr_atmuf
uae vGwaf jrmufciG &hf &Sv
d m=u+yDjzpfwt
hJ wGuf Armjynf&J Edik if aH wmfvuQ%m[m udv
k ekd ED ikd if t
H jzpf
uae/ udkvdkeDwydkif; ya'o&mZfwydkif;EkdifiHtjzpf ajymif;vJvmygw,f? udkvdkeDwydkif;vdk@ owfrSwf
wmu EdkifiHa&;tm;jzifhomvGwfvyf+yD; pD;yGm;a&;ppfa&;qdkif&m e,fy,fawGrSm +Adwdo#wdk@&J udkvdkeD
aESmifud;wJxm;r_awG &Sdaeao;wJhtwGufa=umifhjzpfygw,f? Ek-tufwvD pmcsKyfudk om"uwck
tjzpf=unfEh ikd o
f vd/k wdik ;f jynfwckv;kH &J ukex
f w
k v
f yk if ef;eJ@ pufrv
_ ufrv
_ yk if ef;}uD;tm;vH;k avmuf
eD;yg;[m e,fcsJ orm;ydik /f wdik ;f &if;om;r[kww
f hJ vlrsKd ;jcm;rsm;ydik af wGcsn;f yJjzpfygw,f? ya'o&mZf
wydkif;vdk@ owfrSwf&wmuawmh wdkif;jynfwckvHk;&J vufawGpD;yGm;a&;b0[m acwfaemufuswJh
ya'o&mZf ajr&Sifukefxkwfpepftwdkif;yJ qufvufwnf&Sdaeao;wJhtwGufjzpfygw,f? wenf;
tm;jzifh qufvufcdkif+rJaeqJ ya'o&mZfajr&SifpepfeJ@ ya'o&mZf ajr&Sifukefxkwfpepfudk t+yD;
tydkif zsufodrf;ypfEdkifjcif;r&Sdao;wJhtwGufjzpfygw,f?
79
tarSmif=um;u Armjynf
u&ifhawmfvSefa&;acgif;aqmif}uD;
OuU apmbOD;}uD;
u&ifhawmfvSefa&;acgif;aqmif}uD;
OuU apmAdkvfjr
80
0if;wihfxGef;
u&ifhawmfvSefa&;acgif;aqmif}uD;
OuU ref;bZH
u&ifhawmfvSefa&;acgif;aqmif}uD;
OuU y'dkapmboif
80
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
81
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
awmif;oH xGufay:vmwmjzpfygw,f? OD;ausmf+idrf;wdk@ tqdkt&uawmh jynfolacwf (People'sAge) *sme,fyg *dk&S,f&J aqmif;yg;t& *dk&S,fppfwrf; qdkwmt& jynfwGi;fppfqDoGm;a&; OD;wnf
aewJh uGefjrLepfygwDudk olykefrxatmif wm;qD;&ef aphpyfaqG;aEG;zdk@qdkygw,f? uGefjrLepfygwDu
nD!w
G af &;urf;vSr;f csuu
f kd y,fcsjcif;udk igw@kd vufrcHyJ r&raeu;d pm;rnf vd@k au;G a=umf+y;D quf
vuftm;xkwfwmudkawmif y,fcscJh=uwJh qdk&S,fvpfrsm;[m 'Dwcg olwdk@u aqG;aEG;zdk@ &ufcsdef;
awmif;wmudk uGefjrLepfrsm;u &ufcsdef;ray;Edkifao;wmtay: awmfawmf rausreyfjzpf=uygw,f?
u&ifjy\emajz&Sif;a&;twGuf ^m%feD^m%feufxkwf+yD; jyifqifr_awGvkyfae&wJh zqqdk&S,f
xdyfoD;}uD;rsm;[m uGefjrLepfygwDeJ@ awGqkHndEd_if;zdk@ wzufu &ufcsdef;awGawmif;aeayr,fh/wzuf
u b,fvdktjywf&Sif;ypf&rvJqdkwmudkvnf; trsdK;rsdK;tzkHzkH pOf;pm;}uHpnfaeygw,f? igwdk hpdwfr
&Snfawmhbl; odef;az (Desperate) jzpfae=u+yD? 'gayr,fh wdk@u vuf,mzufawmhroGm;csifbl;?
vuf0o
J moGm;csiw
f ,f? wzufu t*Fvyd f ukr%
R }D uD;awGuo
kd rd ;f / v,form;awGukd ajrawGa0ypf/
wzufu *dk&S,f-oef;xGef; uGefjrLepfygwDudk xa&mfpuD0g'orm;awGvdk@ a=unm+yD; acsr_ef;ypf/
wdk@ygwDudk uGefjrLepfygwDvdk@a=unm? tJ'Dvdkawmif wdk@xJrSm pdwful;olu pdwful;ae=uw,f
vd@k qckd w
hJ hJ OD;ausm+f idr;f &Jpum;[m om"uwckyrmjzpfygw,f? wzufu vdt
k yfcsut
f & !Ge@f aygi;f
tpd;k &rl eJ@ aphpyfr,fv@kd ajymaejyifqifaepOftwGi;f rSmyJ acsre_ ;f ypfcsif vufO;D r_,cl siw
f hJ oabmu
vnf; wzufrSm&Sdaeygw,f?
azazmf0g&D (26) &ufae@u ukefonf}uD;rsm;toif; ESpfywfvnftpnf;ta0;rSm
0ef}uD;csKyfocifEku tpdk;&[mqdk&S,fvpf0g'rS wdrf;apmif;rnfr[kwfa=umif; xyfavmif;ajym
qdkygw,f//
rwfvxJrSmyJ Armjynf&Sd +Adwdo#ukr`%D}uD;awGu ppftwGif; ysufpD;qHk;H_;cJh&jcif;awGt
wGuf avsmaf =u;aiG&vkad =umif; ppfavsmaf =u;awmif;=uygawmhw,f? tpd;k &udk zdtm;ay;wJt
h aeeJ@
vef'efu txnftvdyfrsm; a&mif;csay;&mrSmvnf; jrefrmEdkifiHudk (10) &mcdkifE_ef;om a&mif;csay;
r,fq+kd yD;/ oD[/kd tdE,
dN / ygupPwefw@kd uo
kd m ydrk akd &mif;csay;ygw,f? 'gah =umifh Armjynfu ukvm;ukef
onfawG[m ygupPwefEdkifiHt0,feJ@ t0,fjy+yD; wifoGif;a&mif;cs=u&ygw,f?
jrefrmjynfv;kH qdik &f m ajrydik &f iS rf sm;toif; u &efuek f rdrSm jynfv;kH u|wf uGezf &ifh usi;f y
+yD;/ zqyv &J ajr,myjyifa&;vkyfief;rsm;udk uef@uGufqENjy=uygw,f? &cdkifbufu t}uD;qHk;
aom &Jausmfol rdom;pkajrydkif&Sif}uD;rsm;uvnf; wufa&mufyg0if=uygw,f?
rwfv (10) &ufae@rSm autif,l apmbOD;}uD;/ apmom'ifeJ@tzGJ 0ef}uD;csKyfkH;rSm ocifEk
eJ@awGqHk+yD; u&ifjynfe,foD;jcm;&&Sda&;udpP aqG;aEG;=uygw,f?
rwfvxJrSm rGeftrsdK;om;rsm;uvnf; u&iftrsdK;om;rsm;enf;wl rGefjynfe,f&&Sd a&;v_yf
&Sm;vm=uygw,f? rGefwdkif;&if;om;tpnf;tHk; tvkyftr_aqmiftpnf;ta0;u rGefjynfe,f
awmif;qdk&ef qHk;jzwfygw,f?
'Dvqef;ydkif;rSmyJ qdk&S,fvpfygwDxdyfoD;}uD;wOD;jzpfwJh ocifwif &Jowif;/ tdk;a0/
jynfol[pfwdkif/ pD;yGm;a&;eJ@ uGefjrLepfae@pOfowif;pmwkd@rSm ydifwlygvmcJh+yD;/ 'Dowif;twGuf
qdk&S,fvpfygwD0ifrsm; a'gotrsufajcmif;ajcmif;xGuf=uygw,f? owif;u ocifwifrD;cGufr_wf/
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
83
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
csw
D ufvm=uwJh vltyk }f uD;awGxrJ mS &J'if;awG/ ykqed af wG/ "m;awGukd udik af qmifvm=uwmudk =unfh
&ifxif&Sm;ovdk/ t&ufudk rl;atmifwdkuf+yD; Adef;armif;wdkufay;xm;jcif;cH&wmvnf; odomvSyg
w,f? vltcsdKu t&ufrl;ae=uovdk cg;rSmt&ufykvif;xdk;+yD; vdkufvmolawGvnf; vltkyf}uD;xJ
rSm txift&Sm;ygcJhygw,f? qdk&S,fvpfacgif;aqmif}uD; wOD;uawmh aoewfudk cg;=um;xdk;+yD;
ay:ay:xifxif OD;aqmifcJhw,fqdkygw,f? owif;pmwdkuf}uD; (3) wdkufudk xifovdkdkufcsdK;zsufqD;
AdkvfuscJh=uwJh qdk&S,fvpfacgif;aqmif}uD;rsm;OD;pD;wJh t=urf;zuform; vlrormtkyfpk}uD;xJrSm
Oya'y v$waf wmftrwf qdw
k mawGa&m/ ygvrD eftwGi;f 0ifqo
kd al wG tvkyo
f rm;acgi;f aqmif v,f
orm;acgif;aqmifqkdolawGyg txift&Sm;yg0ifcJhygw,f//
'Dvdkowif;pmwdkufrsm;udk t=urf;zuf zsufqD;dkufcsdK;ypfa&;tpDtpOfukd pepfwusud;
udkifjyifqif taumiftxnfazmfapcJhol/ trdef@ay;cdkif;apcJholuawmh qdk&S,fvpfygwD xdyfoD;}uD;
vnf;jzpf jynfxJa&;0ef}uD;vnf;jzpfwJh OD;ausmf+idrf;udk,fwdkif jzpfygw,f? (tJh'DhnrSmyJ 0ef}uD;csKyf
ocifEek @J ESpaf ,mufcsi;f awG=uwJt
h cg qENjyHw
k ifruao;bl;/ owif;pmwdu
k af wGuv
dk nf; 0if+yD;
pufawGudk dkufcsdK;ypfzdk@ usaemfrSmvdkufw,f qdkwJh OD;ausmf+idrf;&Jpum;u xif&Sm;aeygw,f?)
qd&k ,
S v
f pfvt
l yk }f uD;[m ocifwifta=umif;azmfjycJ=h uwJh owif;pmwdu
k f (4) wdu
k x
f rJ mS
(3) wdkufudk pdpdnufnufausatmif dkufcsdK;zsufqD;acsrG+yD; tm%mudk tjynfht0jyocJh=uEkdif
ayr,fh t"du owif;pmwdkufwckjzpfwJh uGefjrLepfae@pOf xkwfa0&m uGefjrLepfygwDXmecsKyfHk;udk
awmhomG ;a&mufzsuq
f ;D ypf0jhH cif;r&Scd yhJ g? uGejf rLepfygwXD mecsKyf;kH wnf&&dS m Am;*&m vrf;udak wmif
ajcOD;vSnfh0Hhjcif; r&SdcJh=uyg/
owif;pmwdu
k f (3) wdu
k u
f kd qd&k ,
S v
f pfv&l rf;um;tky}f uD; zsuq
f ;D aew,f owif;&uxJu
uGejf rLepfygw0D ifau'grsm;uvnf; vm&J&ifvm=uprf; qd+k yD;tqifoifh &ifqikd cf ck EH ikd zf @kd jyifqifxm;
w,fqdkygw,f? wkwf/ "m; toifheJ@ apmifh=uyfae=uw,f qdkygw,f?
yGJ}uD;yGJaumif;awG&awmhr,ftxifeJ@ uGefjrLepfygwDXmecsKyfHk;eJ@ teD;qHk;opfyifay:wuf
+yD; ae&m,l apmifv
h ifah ecJ=h uwJh owif;pmq&m/ owif;axmuftcsKd u (3) em&Dausmaf vmuf=um
onftxd qd&k ,
S v
f pfrsm;t&dyf ta&mifoef;vmwm rawG&wJt
h wGuf jyefwyfacgu=f u&w,fqykd g
w,f? ('DvdkZGJeJ@apmifhcJh=uw,fqdkolawGxJrSm a=u;rHkOD;aomif;ygcJhygw,f?)
tJ'D rwfv (12) &ufae@nrSmyJ 0ef}uD;csKyfocifEu
k rif;rJw
h ikd ;f jynfuo
hJ @kd w&m;vufvw
$ f
yjcif;ukd b,fenf;ESifhr# vufcHEdkifrnfr[kwf [k wwdkif;jynfvkH;udk toHv$ifha=unmygw,f?
usL;vGecf o
hJ al wGukd zrf;qD;ta&;,lz@kd ocifEu
k ykvyd u
f t
kd rde@f ay;ygw,f? olu,
kd w
f ikd o
f +d yD;
jzpfw/hJ 'Dowif;pmwdu
k f u
kd cf sKd ;zsuq
f ;D cdik ;f ol wpfw&m;cH OD;ausm+f idr;f udak wmh uG,0f u
S x
f ed cf seaf y;
xm;+yD; um,uHajrmuf vlo&d iS =f um;usL;vGecf o
hJ al wGuo
dk m tzrf;cdik ;f cJw
h mjzpfygw,f? usL;vGecf hJ
ol qd&k ,
S v
f pfE,
G 0f ifrsm;u tzrf;rcHyJ a&Smif=uwdr;f =uygw,f? jynfxaJ &;0ef}uD;jzpfol olw@kd acgi;f
aqmif}uD;u 'grrS [kwf qdik &f mqdik &f m olw@kd acgi;f aqmif}uD;rsm;u tzrf;cHz@kd trde@f ay;+yD;rS tzrf;cH
=uygw,f? tzrf;cHpm&if; wifjy+yD;wmeJ@ tmrcHay;+yD; jyefv$wfvdkuf=uygw,f? 'gudk 0ef}uD;csKyf
ocifEu
k vnf; odovdk jynfov
l x
l }k u;D uvnf; od=uygw,f? uGejf rLepfrsm;uvnf; od=uygw,f?
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
85
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
udk du
k cf sKd ;cJo
h al wGukd Oya't& ta&;,lae+yq
D w
kd mudk a=unmoGm;ovd/k owif;pmawG[m &aewJh
vGwfvyfpGma&;om;cGifhudk tvGJoHk;pm;vkyfvm&if owif;pmawGudkvnf; ra=umufbl;/ owif;pm
awG&J bdk;atudkvnf; ra=umufbl;/ Oya't& ta&;,l&vdrfhr,fvdk@ }udrf;armif;oGm;cJhygw,f?
0ef}uD;csKyf&J }udr;f armif;csuu
f kd rauseyf=uwJh owif;pmq&m tcsKd [m owif;pmawG&J
bd;k atqdw
k m q&m}uD;ocifu,
dk af wmfrid_ ;f ukq
d v
kd w
kd m/ 'g[m 0ef}uD;csKyf&J q&m}uD;txd oufouf
apmfum;csufyJqdk+yD; owif;pmawGuae ocifEkudk pmvHk;rJ}uD;awGeJ@ 0dkif;wG,f=uygw,f? wcsdK
owif;pmq&mrsm;u q&m}uD;ocifudk,fawmfr_dif;udk oGm;a&mufyifhaqmif+yD; 0ef}uD;csKyf _wfcsyGJ
udkawmif yvkyfygw,f?
zqyv tpd;k &[m u&iftrsKd ;om;rsm;&J v_y&f mS ;r_/ ajr&Sirf sm;&J qef@usirf /_ t*Fvyd rf sm;&J
ppfavsmfa=u;awmif;qdkr_/ &efukefrday:rSm pufHktvkyfHktcsdKu tvkyform;rsm;&J hoydwfwdkufyGJ
oHrsm;/ v,form;rsm;&J wdkufyGJoHrsm;/ t"duydifbufjzpfaewJh uGefjrLepfygwDeJ@ ydyuQrsm;=um;
rSm owif;pmq&mrsm;eJ@yg xdyfwdkufwdk;r_awGrsm;vm&ygw,f?
'DydyuQaygif;pkH=um;rSm qdk&S,fvpfrsm; t"duxm; pdk;&drfxdef@vef@aewmu uGefjrLepfawG
udkjzpfygw,f? ysOf;rem;nDvmcH}uD;&J pnfum;us,fjyef@r_owif;udk =um;vdkuf& jrifvdkuf&wJhtcg
ydkrdkxdwfvef@vmyHk&ygw,f? jynfxJa&;0ef}uD; OD;ausmf+idrf;u uGefjrLepfawG olykefxrSmaocsmw,f
vdk@ 0ef}uD;csKyfudk &Sif;vif;wifjywmawGvkyfygw,f? olvsdK0Suf+yD;&xm;w,fqdkwJh *dk&S,fppfwrf;
qdw
k m}uD;udu
k ikd +f yD; oufaoxlygw,f? qd&k ,
S v
f pfrsm;u uGejf rLepfawGuo
dk m tjywfzdvu
kd Ef ikd &f if
usefudpPawGtm;vHk;udk vG,fvG,fulul ajz&Sif;ypfEdkifw,fvdk@ ,lqxm;+yD; uGefjrLepftE W&m,fqdk
wmudkyJ OD;wnfyHkazmf=uygw,f? tyoabmt& uGefjrLepfygwDeJ@ aphpyfaqG;aEG;a&;ukd awmif;qdk
aeayr,fh wu,ft
h wGi;f oabmu tjywfzad &;udk jyifqifaecJyh gw,f? jynfxaJ &;0ef}u;D OD;ausm+f ird ;f
&J yifudk,fobm0udk,fEd_ufu vufOD;r_&,la&;udk tm;oefol/ rarG;apcsifwJh oaE<om;udkom;
av#mypf&r,fvdk@ tjrift,ltq&Sdoljzpfygw,f?
87
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
rwfvqef;rSm qd&k ,
S v
f pfygwD xdyo
f ;D jynfxaJ &;0ef}uD; OD;ausm+f idr;f [m ArmjynfueG jf rLepf
ygwDudk vufOD;r_&Sd&Sdzdzdk@ tcdkiftrmqHk;jzwf+yD;om;jzpfygw,f? 0ef}uD;csKyfocifEkeJ@ ESpfa,mufcsif;
awG+yD; ArmjynfueG jf rLepfygwt
D wGi;f oloiG ;f xm;wJh ay:vpfAsLdt
k zGJ 0ifwOD;qDu &&Sx
d m;w,fqkd
wJh *d&k ,
S pf pfwrf; (Armjynfrsuaf rSmufEikd if aH &;tajctaeeJ@ u|Eyfk w
f @kd .vkyif ef;pOfpmwrf;) udk jyoyg
w,f? uGefjrLepfacgif;aqmifawGtm;vHk; &efukefrSmpkaewkef; wa,mufrusef odrf;usHK;zrf;+yD;
axmifxx
J nfx
h m;a&; jywfjywfom;om;vkyaf qmifa&; aqG;aEG;ygw,f? ocifEu
k oabmwlovdk
vkyfcJhygw,f?
0ef}uD;csKyfocifEku zqyv tvkyftr_aqmif xdyfoD;tpnf;ta0;ac: +yD; uGefjrLepfawG
olykefxawmhr,fhta=umif; aqG;aEG;&Sif;vif;jyr_vkyfygw,f? tvkyftr_aqmifwcsKdu uGefjrLepf
awGeJ@ +idrf;csrf;a&;twGufaqG;aEG;zdk@ t=uHay;cJh=uwJhtwGuf ucsifjynfe,fOuU qrm;'l;0g;qif0g;
aemifukd tpd;k &ud,
k pf m;vS,t
f jzpf uGejf rLepfawGqv
D w
$ yf gw,f? uGejf rLepfygwXD mecsKyf ydwx
f m;wJh
twGuf rawGcJb
h ;l qdyk gw,f? 'kw,
d 0ef}uD;csKyfAv
kd v
f ufsmeJ@ qrm;'l;0g;udk 'kw,
d t}udrf v$waf wmh
vnf; uGejf rLepfawGu wHcg;ydwx
f m;wJt
h wGuf awGcGirhf &cJb
h ;l qdyk gw,f? Adv
k v
f ufsm/ Adv
k zf ;kd uGe;f eJ@
qrm;'l;0g;wdk@udk aumfrDwDzGJ+yD; wm0efay;cJhwm rwfv (24) &ufae@jzpfygw,f?
tJ'@D &ufawGtwGi;f rSm uGejf rLepfawG[m tvkyaf wGrsm;aecJ=h uygw,f? ysO;f rem; awmifol
v,form;nDvmcHudpPeJ@ tvkyfawGrsm;aecJh=uovdk nDvmcH+yD;awmhvnf; nwdkif;avmufeD;yg;
vrf;pOfqdkif&mudpP&yfawG aqG;aEG;&if; A[kdaumfrDwDtpnf;ta0;xdkifae=uw,fqdkygw,f?
aemufqHk;rSm rwfv (28) &ufae@nae (4) em&Dudk aemufqHk;xm;+yD; awGqHkaqG;aEG;=uzdk@
&ufcsdef;owfrSwfvdkuf=uygw,f?
rwfv (27) &ufae@rSm zufqpfawmfvSefa&;ae@ tcrf;tem;awG usif;y=uygw,f? 0ef}uD;
csKyfocifEu
k tmZmenfuek ;f rSm vlxt
k pnf;ta0;yGrJ mS rde@f ceG ;f ajymygw,f? +idr;f csr;f a&;vrf;pOfukd
vdkuf=uzdk@ w&m;a[mygw,f?
ArmjynfueG jf rLepfygwD taxGaxGtwGi;f a&;rSL; ocifoef;xGe;f u AE<Kvyef;+cH vlxt
k pnf;
ta0;rSm zufqpfqef@usifa&;w&m;a[m+yD; rdef@cGef;ay;ygw,f? vltrsm;u qdk&S,fvpfawGtay:
qd&k ,
S zf ufqpf awGv@kd cg;cg;onf;onf; rke;f wD;_wcf sac:a0:ae=ucsed rf mS ocifoef;xGe;f u aemuf
vmvwWaH om Armjynfordik ;f txdwiG f use&f pfr,fh ol@&J tausm=f um;qH;k rde@f ceG ;f }uD;udk ajym=um;cJh
ygw,f// tJ'guawmh qdk&S,fvpftdk;awGeJ@ Am;u&macsmuf}uD;zdk@ypfr,f qdkwmjzpfygw,f? qdk&S,fvpfawGu
owif;pmwdu
k f (3) wdu
k u
f kd ,kw,
f w
k rf mrm du
k cf sKd ;ypfcw
hJ hJ ylyal EG;aEG;udp&P yfe@J qufpyf+yD; ajym=um;cJh
jcif;jzpfygw,f// uGefjrLepfeJ@ ygwD&Jowif;pmwdkufudkvm+yD; dkufcsdK;apmfum;vdk@uawmh qdk&S,fvpf
awGudk dkufowf+yD; teD;rSm&SdwJh Am;u&macsmuf}uD;xJ csypfr,fvdk@ qdkvdkjcif;jzpfygw,f?
tJ'Dhae@nrSmyJ jynfxJa&;0ef}uD; OD;ausmf+idrf;u ol&J &ifxJut=uHtpnfudk taumift
xnfazmfygw,f? zufqpfawmfveS af &;ae@ txdr;f trSwef @J uGejf rLepfacgi;f aqmifawG vlpakH eqJtcsed /f
wzufu rwfv (28) &ufae@ nae (4) em&D aemufq;kH xm;+y;D awGqHzk @kd csed ;f qdx
k m;qJtcsed /f tvpf
tidkufzrf;+yD; oef;aumifausmf vif;cgeD;rSm uGefjrLepfzrf;yGJ}uD;udk pwifygw,f? uGefjrLepfygwD
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
89
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
91
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
ArmjynfueG jf rLepfygwu
D jynfwiG ;f ppfjzpfa&; qdw
k m b,fwek ;f urS ygw&D J vrf;pOfrjzpfchJ
ygbl;? tJ'Dhwkef;u ygwD&J aemufqHk;wdkufyGJvrf;pOf qdkwmuvnf; jynfwGif;ppfr[kwfcJhygbl;?
tJ'Dhwkef;u (vGwfvyfa&;ra=unmcifteD;umv) ygwD&J vufeufudkifwdkufyGJrsm; r#m;OD;[m
aemufq;kH tcsed t
f xd t*Fvyd ef ,fcsJ orm;yJ? jynfwiG ;f ppfr[kwyf gb;l ? tJ'aD emufq;kH wdu
k yf v
JG rf;pOf
udkvnf; wjynfvHk;tESH@ w&m;0ifjzef@csdxm;wmygyJ/ vdk@qdkygw,f? jynfwGif;ppfvrf;pOfrcsrSwfcJh
a=umif; twdtvif; jiif;qdkygw,f? 'gjzifh t"duoufaocHjzpfwJh *dk&S,fvrf;pOf qdkwmbmvJ/
b,fvdkvJ?
*smreDEkdifiH [ef;bwfrdrSm odrf;qnf;xm;wJh okawoe tcsuftvufzdkifwGJrsm;txJrSm/
ArmjynfueG jf rLepf0g'ESihf ywfowfaom pm&Gupf mwrf;rsm; 1945-1977 ckEpS f qdw
k hJ zdik w
f w
JG wG&J dS
ygw,f? tJ'DhzdkifwGJ&J pmrsufESm (83) rSm Armjynf rsufarSmuf EdkifiHa&;tajctaeESifh u|efkyfwdk@.
vkyfief; wm0efrsm; a&;ol Awif/ 1948 ckESpf/ rwfv ( ? ) qdkwJh pmwrf;wapmifvnf; &Sdw,fqdkyg
w,f? tJ'pD mwrf;udk &nf!e ;f ud;k um;=uwmqdyk gw,f? *d&k ,
S pf pfwrf;qdw
k m[m tJ'guakd jymqd=k u
wmqdkygw,f?
wu,fu *d&k ,
S f a&;cJw
h hJ tJ'h D *d&k ,
S pf pfwrf; qdw
k m[m pmtm;jzifah omfvnf;aumif;/
E_wftm;jzifhaomfvnf;aumif; vHk;0r&Sdbl;qdkygw,f? ArmjynfuGefjrLepfygwDordkif;eJ@ywfowf+yD;
jynfwGif;jynfy azmufjyefa&;orm;awGu vkyf}uHvnfq,fxm;=uwm renf;bl;qdkygw,f?
uGefjrLepfygwD tqdkt& *dk&S,fom tJ'D *dk&S,fppfwrf;udk trSefwu,fa&;cJhr,fqdk&if/
1948 ckEpS /f rwfvxJrmS awmufav#mufvyk af ewJh (nwdik ;f avmufvyk af ewJ)h A[kad umfrwDtpnf;
ta0;awGrmS *d&k ,
S u
f oydwpf rkH o
S yl ek x
f a&; t,ltqudk bmvd@k wifaervJ? vufeufuikd af wmf
vSefa&;vkyfzdk@qdkwJh *dk&S,fppfwrf;qdkwmxJuyg t,ltq pdwf"mwfeJ@ oydwfpHkrS olykefx qdkwJh
t,ltq pdwf"mwf[m wjcm;pDjzpfw,f? qef@usifbufjzpfw,fqdkygw,f? rwfv (28) &ufae@
rSm &efolu vufeufeJ@ pwifzdESdyfvmvdk@ rv$Jra&Smifom vufeufudkifawmfvSefa&; qif;vmcJh&wJh
aemuf ausmuf}uD;aygu/f pG,af wmfrdiw
f @kd rmS yvkyw
f hJ A[dak umfrwDtpnf;ta0; (4) }udrrf mS awmif
&JabmfAwif[m aus;vuftajccH rd0dkif;a&; vrf;pOfcsrSwfzdk@ aqG;aEG;=uwmudk awmufavsmuf
qef@usiaf ew,fqykd gw,f? qdv
k w
kd mu tpuwn;fu &JabmfAwifrmS vufeufuikd jf ynfwiG ;fppfy
a&; t,ltq&SdcJh+yD;om;qdk&if/ wenf;tm;jzifh vufeufudkifjynfwGif;ppfya&; oabmxm;yg0ifwJh
rsufarSmufEdkifiHa&;tajctaeESifh u|Ekfyfwdk@.vkyfief;wm0efrsm; pmwrf; (*dk&S,fppfwrf;) qdkwm
udk trSew
f u,fa&;om;cJo
h jl zpfw,fq&kd if aus;vuftajccHrd0dik ;f vrf;pOfcsrw
S af &;rSm qef@usif
p&m ta=umif;r&Sdyg? oydwfpHkrSolykefxudkvnf; awmufav#muf qufvufwifaep&mta=umif;
r&Sdyg? &JabmfAwif[m tpnf;ta0; (4) }udrfvHk;rSm awmufav#mufqef@usifaecJhw,fqdkygw,f?
csKyf+yD;ajym&&if *dk&S,fppfwrf; qdkwm *dk&S,fa&;cJhwmr[kwf/ *dk&S,fa&;w,fqdkwJh *dk&S,fppfwrf;qdk
wm[m wOD;OD;u vky=f uHvnfq,fcjhJ cif;omjzpfw,fv@kd qykd gw,f? ArmjynfueG jf rLepfygwrD mS b,f
wkef;urS jynfwGif;ppfya&;vrf;pOfr&SdyJ tkyfpkd;olu vufeufudkift=urf;zufvmvdk@ vufeufudkif
enf;udk a&G;cs,fcJh&wmjzpfw,fvdk@qdkygw,f?
92
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
*d&k ,
S pf pfwrf;qdw
k mudk azmfxw
k cf =hJ uwJh t"duyk*Kd~ vf (2) OD;&Syd gw,f/// tJ'w
D ek ;f u Edik if aH wmf
0ef}uD;csKyfOD;EkeJ@ ocifodef;az (odef;azjrifh) jzpfygw,f?
Edik if aH wmf0ef}uD;csKyfO;D Eku ol&Jud,
k w
f ikd af &;txKywWd wmawpaeom; xJrmS ocifoef;
xGef;eJ@ *dk&S,fwdk@ tdENd,EdkifiHu jyefa&mufvm+yD;wJhaemufydkif; &uftenf;i,ft=umrSm jynfxJa&;
0ef}uD; OD;ausm+f idr;f [m oludv
k mawG+yD; pmwrf;wapmifjyow,fv@dk qykd gw,f? jyoyHk jyoenf;udk
vnf; a[m'Dvdka&;om;xm;ygw,f?
u|efawmfwdk@ vlwa,muf uGefjrLepfay:vpfAsLdkxJrSmoGif;xm;w,f/ olqDu 'Dpmwrf;
udk&wm?
atmf
'Dv[
l m b,fov
l q
J w
kd m txdawmh rar;yge@J awmh0ef}u;D csKyf u|eaf wmfawmif;yefygw,f
OD;ausmf+idrf;[m ocifEkudk olvufxJu pmwrf;vSrf;ay;w,f? ocifEkzwf=unfhwJhtcg
jrefrmEkid if aH wmf. vuf&EdS ikd if aH &;tajctaeESihf u|Eyfk w
f @kd .vkyif ef;pOf qdw
k ahJ cgi;f pOfuakd wG&ygw,f?
'DudpPudk u|efawmfwdk@ jywfjywfom;om;vkyfrSjzpfvdrfhr,f 0ef}uD;csKyf/ csDwHkcswHk vkyfaevdk@
rjzpfbl;/ 'DuGefjrLepfawG olykefxrSm{uefyJ?
rif;b,fvdkjywfjywfom;om;vkyfzdk@ pdwful;xm;ovJ ausmf+idrf;?
uGefjrLepfacgif;aqmifawG tckvdk &efukefrSmpkaewkef;/ olwdk@udk Aef;ueJzrf;+yD; axmifxJ
xnfhxm;csifw,f vdk@azmfjycJhygw,f?
OD;ode;f azjrifu
h awmh ol@&J ausm+f idr;f txKywWpd mtkyx
f rJ mS / OD;ausm+f idr;f ud,
k w
f ikd f trSm
pma&;om;xm;wJh pmtkyfxJrSm tckvdka&;om;xm;wmawG&ygw,f?
ausmf+idrf;rSm jynfxJa&;0ef}uD;jzpfojzifh ,ck u|efawmhfxH,lvmaom aqmif;yg;omru/
*d&k ,
S f u ArmjynfueG jf rLepfygwD A[dak umfrwDwiG ;f rSm v#Kd 0Supf mG a0xm;aom ppfwrf;}uD;udv
k nf;
&xm;onf[kod&onf? ygwDu u|efawmfhtm; xdkppfwrf;udkay;onfr[kwfacs? ygwDrS xGuf+yD;
aemuf twef=umrS ausmf+idrf;u ,lvmIzwf&onf vdk@azmfjyxm;ygw,f?
tJ'v
hD kd OD;Ek eJ@ OD;ode;f azjrifh &J azmfxw
k af &;om;xm;csuaf wGukd axmufo
_ ;kH oyf=unf&h r,f
qdk&if *dk&S,fppfwrf; qdkwm}uD;udk &&Sd=unfhjrifzwf_&zl;ol ESpfOD;&Sdygw,f? ocifEk eJ@ OD;odef;azjrifh
jzpfygw,f? tcsdefu azazmf0g&Dv odk@r[kwf rwfvqef;xJyg// zwf_&ol ESpfOD;vHk;&Jazmfjycsuft&
tJ'Dh *dk&S,fppfwrf;qdkwm}uD;udk ay;oluawmh wOD;xJyg? tJ'Dyk*~dKvfuawmh OD;ausmf+idrf;yg?
OD;ausmf+idrf;u 0ef}uD;csKyfocifEk udk tJ'Dhpmwrf;udkjyo+yD; zwf_aepOfu u|efawmfwdk@
vlwa,muf uGefjrLepfygwD ay:vpfAsLdkxJrSm oGif;xm;w,f? olqDu 'Dpmwrf;udk&wm vdk@ajym
+yD; tJ'v
hD l b,fob
l ,f0gjzpfa=umif; xyfrar;zd@k E_wyf w
d cf ikd ;f xm;cJyh gw,f? tifrwefpw
d 0f ifpm;p&m
aumif;ygw,f?
tJ'Dhae&mrSm tcsuftvuftrSefawGxJuae trSefw&m;udk&Smzdk@ vdktyfvmygw,f? tJ'D
tcsed w
f ek ;f u ArmjynfueG jf rLepfygwx
D rJ mS Edik if aH &;OD;aqmiftzGJ 0if ay:vpfAsLd0k if[m (3) OD;xJy&J ydS g
w,f? taxGaxGtwGif;a&;r_;ocifoef;xGef;/ &JabmfAwif ac: *dk&S,feJ@ ocifAodef;wifjzpfygw,f
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
93
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
95
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
owfrw
S x
f m;wJt
h csed x
f ad wmif rapmifEh ikd af wmhy/J rwfv (27) &ufae@n oef;aumifausmf
rSmyJ uGefjrLepfygwDXmecsKyfudk wuf0dkif;+yD; uGefjrLepfzrf;yGJ}uD;udk tpDtpOf&Sd&Sd aqmif&GufcJhwm
qdk&S,fvpfygwDjzpfygw,f? zqyv qdk&S,ftpdk;&jzpfygw,f? tvpftidkuftjzpf tpDtpOftm;vHk;
bufpHkjyifqif+yD;rS aqmif&GufcJhwmjzpfa=umif; xif&Sm;ay:vGifaeygw,f? rwfv (27) &ufae@udk
a&G;cs,fcJhwmu uGefjrLepfacgif;aqmifawG zufqpfawmfvSefa&;ae@ txdrf;trSwf wufa&mufvm
rSm wGufq+yD; vlpHkatmif tukefzrf;Edkifa&;twGuf wrifa&G;cs,fcJhwmjzpfygw,f? 'Dt=uHtpnf
pDrHcsuf[m OD;ausmf+idrf;&J &ifxJ tapm}uD;uwnf;u&Sdae+yD;om;qdkwm OD;Ek &J wmawpaeom;
rSm awGEdkifygw,f?
usefajymqkdpGyfpGJcsuf oufaojycsufawGtm;vHk;[m uGefjrLepfawGtm;vHk;udk vufOD;r_
&S&d dS zrf;qD;ESyd u
f yG yf pfa&; qdw
k hJ OD;ausm+f idr;f &J pDrcH suu
f kd zk;H uG,zf @kd od@k r[kwf 'Dvzkd rf;qD;ESyd u
f yG &f wm
rSefygw,fvdk@ tmumtuG,fyzdk@twGufcsnf;omjzpfygw,f? wenf;tm;jzifh ordkif;udkvdrfvnfcJh
=uwmcsnf;jzpfygw,f?
qdk&S,fvpfygwDudk vufcHonfjzpfap vufrcHonfjzpfap OD;ausmf+idrf;udk udufonfjzpfap
rudufonfjzpfap/ tkyfpdk;olwdkif;[m uGefjrLepfqef@usifa&;tvHaxmifxm;zdk@ OD;ausmf+idrf;&J
qd&k ,
S v
f pfygwD csKd ;ay;xm;wJv
h rf;a=umif;/ qGx
J m;wJh aumufcsurf #m;OD;twdik ;f om azmfxw
k t
f wnf
ycJhygw,f?
(1963 ckEpS f jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;aqG;aEG;yGu
J mvrSm wwfa&mufvmwJh ocifAode;f wifukd
Adkvfae0if;u tJ'Dhwkef;u OD;ausmf+idrf;u uGefjrLepfygwDXmecsKyftay:xyfrSm wyf&if;w&if; vl
vufeuftjynfhtpHkeJ@ ykefuef&eftqifhoifhjzpfaevdk@ vufOD;r_&Sd&Sd wjynfvHk;rSm zrf;qD;&wmjzpfwJh
ta=umif; ajymawmh
udak usm+f idr;f &m tJ't
hD aygiq
f idk f (uGejf rLepfygwXD mecsKyf&&dS m wdu
k [
f m t&ifu taygiq
f ikd f
jzpfb;l ygw,f) ay:rSmb,fE,
S v
hf yk +f yD; wyf&if;w&if;aevd@k &rSmvJ vd@k jyefajymcJ&h a=umif; azmfxw
k f
0efcHoGm;cJhygw,f?)
tJ'DhtcsuftvufawGudk =unfhr,fqdk&if uGefjrLepfawGudk zrf;qD;ESdyfuGyfzdk@ tpDtpOf&Sd&Sd
OD;ausmf+idrf; wdk@jyifqifcJhwm xif&Sm;ygw,f? tpDtpOfudk rpwifrDua&m taumiftxnfazmf+yD;
aemufyg tmabmftrsdK;rsdK; xlaxmifcsrSwfay;cJh=u+yD; uGefjrLepfrsm;u jynfwGif;ppf}uD;udk pwifcJh
wmjzpfatmif rcdik rf mwJh oufaojycsuaf wGukd tcdik t
f rm oufaojycsuaf wGtjzpf wifjy&Si;f vif;
=uwmjzpfygw,f?
jynfwGif;ppfukdb,folp qdkwJhar;cGef;twGuf tajz[m wu,fhtjzpfrSefawGxJrSm yg0if
ae+yD;+yDjzpfygw,f//
97
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
jynfwGif;ppftp EdkifiHa&;v+yf&Sm;r+rsm;ESifh
qufwdkufay:xGufvmcJhaom ppfrD;v#Hrsm;
1948 ckESpf/ rwfv (28) &ufae@up+yD; Armjynf jynfwGif;ppf}uD; twdtvif;pwifcJhyg
w,f?
jynfxJa&;0ef}uD; OD;ausmf+idrf;&J wjynfvHk;uGefjrLepfzrf;yGJ}uD; pwifcJhygw,f? uGefjrLepf
acgif;aqmifrsm; vGwfoGm;&wJhtay: ra=uEdkif rcsrf;Edkifjzpf&if; tjypfrJh vlw&m zrf;csifzrf;&ygap
tjypf&adS omvl oef;xGe;f uGejf rLepfwa,mufrvGwaf peJ@ qdw
k hJ aqmify'k t
f wdik ;f awmufav#muf
tzrf;tqD;awGrsm;vmcJyh gw,f? tzrf;awGrsm;jym;vmwJt
h cg tjypfrjhJ ynfov
l x
l ek @J jynfo&l aJ bmf
0ifwcsKd yg xdcu
kd v
f m&ygawmhw,f? 'Dzrf;qD;yG}J uD;rSm vufeufuikd af wmfveS af &;twGuf udwifjyif
qifxm;r_r&Sw
d t
hJ wGuf tzrf;tqD;cHvu
kd =f u&wJh uGejf rLepfygw0D if w0ufausmef @J usef rsKd ;cspjf ynf
cspfyk*~dKvfawGyg ESpf&yfaygif; pkpkaygif; (4000) ausmf tzrf;cHvdkuf=u&ygw,f? yk'fr (5) eJ@ zrf;p&m&Sd
&if &mZm0wftkyftxd tm%may;xm;+yD;/ v$wfp&m&Sd&ifawmh 0ef}uD;udk,fwdkif zdkifwGJppfaq;+yD;rS
v$wfwJhtqiftxd jyif;xefonf;oefcJhygw,f?
tm%m& zqv tzGJ }uD;twGi;f rSmvnf; ArmjynfueG jf rLepfygwD awmcd&k jcif;eJ@ ywfouf
+yD; *,ufu
kd rf a_ wG }uD;rm;vmcJyh gw,f? zqyv tzGJ csKyftwGi;f uae uGejf rLepfygwu
D kd z,f&mS ;ypf
vdu
k Ef ikd +f yD;wJah emuf zqyv-uGejf rLepf ydyuQ xdyq
f ;Hk a&muf&cdS &hJ muae/ uGejf rLepfygwD awmwGi;f
a&muf+yD;wJhaemuf/ tm%m& zqyv }uD;wzGJwnf;twGif;rSmwif qdk&S,fvpf-jynfol&Jabmf
ydyuQ xdyfqHk;a&muf&Sdvmygw,f? jynfol&Jabmf awmfawmfrsm;rsm;u wdkif;jynfrSm 'Dvdkjzpf&wm
qdk&S,fvpfawGnpfvdk@ EdkifiHa&;uvdrfusvdk@ vdk@ jrif=u oabmxm;=uovdk jynfxJa&;0ef}uD;
ODausmf+idrf; udk OD;wnfa0zefygw,f? OD;ausmf+idrf;uvnf; jynfol&Jabmf tzGJ[m uGefjrLepfawGudk
jywfjywfom;om;wdkufcdkufa&;rSm umqD;umqD;vkyfaew,f/ uGefjrLepfygwD&Judk,fpm;vS,f
oabmjzpfaew,f/ 'ga=umifh jynfol&JabmftzGJudkyg wdkufcdkufypf&r,fvdk@ oabmxm;ygw,f?
1948 ckESpf/ {+yDv (2) &ufae@rSm yJcl;cdkif aygufukef;}uD;aus;&GmrSm tpdk;&vufatmufcH
wyfrawmfeJ@ ArmjynfuGefjrLepfygwD&J vufeufudkifwyf yxrqHk; pwifwdkifyGJjzpfygw,f? jynfwGif;
ppfpwifjzpfyGm;csdefrSm tpdk;&rSm wyf&if; (10) &if;eJ@ wjcm;ppf&Jwyf&if;rsm;/ &J (ykvdyf) wyfzGJrsm;eJ@
umuG,fa&;wyfrsm;vnf; &Sd+yD;jzpfygw,f? ArmjynfuGefjrLepfygwDbufrSm jyifqifr_r&SdyJ vufeuf
udkifawmfvSefa&; a=unmvdkuf&wmjzpfwJhtwGuf t&ifuxJu&Sd+yD;jzpfaewJh v,form;olykef
wyfzGJrsm;/ wyfeDrsm; 0dkif;&Hr_eJ@ wyfrsm;pwifzJGpnf;&ygw,f? ppf}uD;twGif;ueJ@ ppf+yD;prSm aus;
vufawm&GmtESH@ ysHESH@usef&pfaewJh odk0Sufodrf;qnf;xm;wJh &&mvufeufrsdK;pHkeJ@ wyfudkzGJpnf;=u
ovdk ae&mwcsdKrSm 'g;/ vSH/ 'l;av;rsm;/ 0g;c|efrsm;eJ@ &efyHkcGif;wyf zGJpnf;=uwmvnf;&Sdygw,f?
vltiftm;taeuawmh aus;vufawm&Gmae v,form;or*~0if tiftm; a&aomufjrpf&Sd+yD;
jzpfovdk yl;yl;aEG;aEG; zufqpfawmfvSefa&;/ vufeufudkifawmfvSefa&; tawGtuH/ aysmufusm;
tawGtuH&Sd+yD;olrsm;vnf; yg0ifaewJhtwGuf vufeufudkifwyfzGJrsm; azmfxkwfa&;udk jrefjref
qefqef taumiftxnf azmfEdkifcJh=uygw,f?
98
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
99
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
101
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
vufaxmufyv
k yd rf if;}uD; OD;bat; (1) &J ppfom;eJ@ ykvyd f ,leaD zmif;rsKd ;0wfqiforl sm;tm;
yk'rf (6) eJ@ zrf;qD;apqdw
k hJ trde@f [mvnf; w&m;0ifxu
G af y:vmcJyh gw,f? ZGev
f (30) &ufrmS awmh
Edik if aH wmftpd;k &&J ESpv
f twGi;f tvif;0if;wJh olyek rf sm;udk vGw+f idr;f csr;f omcGiahf y;r,fqw
kd hJ a=unm
csux
f u
G af y:vmygw,f? trsm;u ar#mv
f ifah e=uwJh Edik if aH &;t& aphpyfaqG;aEG;a&; ajcvSr;f r[kwb
f J
vufeufcsa&;jzpfaeygw,f?
tpd;k &[m tywfwu
kd af &;/ olyek rf sm;vufeufcsa&;udk tay: pD;uae auG;a=umfaeayr,fh
tm%m& zqyv tzGJ}uD;twGif;rSmvnf; rnD!Gwf/ zqyv wGif;u ta&;}uD;tzGJtpnf;}uD;
ESpfckjzpfwJh qdk&S,fvpfygwDeJ@ jynfol&JabmftwGif;rSmvnf; wckcsif;tvdkuf rnD!GwfEdkifjzpfae=u
ygw,f? zqyv tzJG}uD;wckvHk;twGif;u rnD!Gwfr_udk a&S;dk;pGJ vusFmorm;}uD;rsm;eJ@ vuf0J
orm;tjzpf auG;a=umfae=uolrsm;&J ydyuQ/ qdk&S,fvpfygwDeJ@ jynfol&Jabmfwdk@&J ydyuQawGrSm
awGjrifEdkifygw,f?
wckcsi;f tvdu
k f rnD!w
G Ef ikd rf r_ mS qd&k ,
S v
f pfygwu
D ykd J =unf=h unf/h jynfo&l J abmfuykd J =unfh
=unfh xifxif&Sm;&Sm;awGjrifEdkifygw,f? jynfol&JabmfrSm &JabmfjzL eJ@ &Jabmf0g tjzpf ESpfjcrf;jzpf
vmygw,f? qd&k ,
S v
f pfygwrD mS vnf; uGejf rL;(ef) tkypf ek @J ,le,
D t
H yk pf k ESpyf ikd ;f uGv
J mygw,f? uGejf rL;(ef)
tkyu
f qd&k ,
S v
f pfygwt
D wGi;f rSm bH&k yd o
f mzGi+hf yD; ygwaD u'goifwef;ay;wJh tkypf jk zpf+yD; OD;udu
k }kd uD;u
acgif;aqmifygw,f/ OD;udkudk}uD; [m qdk&S,fvpfygwD&J OuU vnf;jzpfygw,f? ,leD,H tkyfpku
wuUodkvfrSm wuo0if or*~0ifjzpfcJhzl;olawG&Jtkyfpkjzpfygw,f? OD;AaqG/ ODausmf+idrf; wdk@u acgif;
aqmif=uygw,f? uGef;jrL;(ef)tkyfu ,leD,Htkyfudk ygwDwGif; wD;wdk;tykyfcsyGJawGvkyfovdk/ ,leD,H
tkyu
f vnf; uGe;f jrL;(ef)tkyu
f kd z,f&mS ;ypfz@kd vkyw
f ,fqykd gw,f? vufO;D r_&&dS v
dS yk w
f wfwhJ OD;ausm+f ird ;f
[m 0ef}uD;csKyfocifEk eJ@ wdkifyif+yD; OD;udkudk}uD; udk z,f&Sm;ypfvdkufEdkifygw,f?
Zlvikd v
f (1) &ufae@rmS OD;udu
k }kd uD; ygwOD uUtjzpfua&m/ ul;oef;a&mif;0,fa&; o,f,yl @kd
aqmifa&;0ef}uD;tjzpfuyg EkwfxGufvdkuf&ygw,f? 1947 ckESpf/ pufwifbmvwkef;u ul;oef;
a&mif;0,fa&;0ef}u;D Xme&J trdet
f & ukeo
f nfaygi;f (130) udk '%faiG (18) ode;f ay;aqmifz@kd owf
rSwfcJh&m/ 0ef}uD; OD;udkudk}uD; u (17) odef;ausmfav#mhay;+yD; (6) aomif;avmufyJ '%fwyfcJhwJ
udpP azmfxw
k +f yD; txGucf ikd ;f cJwmjzpfygw,f? OD;udu
k }kd uD; [m ode;f (40) udu
k }kd uD;vd@k trnfwiG +f yD;
EdkifiHa&;avmuuyg xGufcGmvdkuf&ygw,f?
Zlvdkifv (8) &ufae@rSm qdk&S,fvpfygwD tvkyftr_aqmiftpnf;ta0;usif;yygw,f/
jynfov
l x
l t
k =um; eHrnfysuaf e+yDjzpfwhJ qd&k ,
S v
f pfygwu
D kd emrnfajymif;oifh rajymif;oifh aqG;aEG;
&wJhtajctaetxd jzpfay:vmygw,f? emrnfawmhrajymif;awmhbJ ygwD&Jvrf;pOfudkyJ aqG;aEG;
ndEd_if; qHk;jzwfcJh=uw,fqdkygw,f?
Zlvdkifv (10) &ufaerSm zqyv tzGJcsKyfeJ@ oabmxm;uGJvGJovdk Ekrl eJ@vnf; qef@usif
jcm;em;=uwJh &JabmfjzLrsm; zqyv tzGJcsKyfu EkwfxGuf=uovdk/ tpdk;&tzGJ0iftjzpfuvnf;
EkwfxGuf=uzdk@ jyifygw,f? ( 16 &ufae@rSm tpdk;&tzGJu w&m;0ifEkwfxGufygw,f)? Adkvfr_;atmif/
AdkvfpdefrSef acgif;aqmifwJh &Jabmf0gawGbJ tpdk;&eJ@twl usefcJhygawmhw,f?
102
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
103
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
t0if Armt&m&S}d uD;rsm;u jyefveS af 0zefajymqd=k uw,fqykd gw,f? rcHr&yfEikd jf zpfvmwJh Adv
k v
f usmF
u tJ't
D &m&S}d uD;rsm; vuf0n
J !
D w
G af &;vkyaf qmif=uzd@k pdeaf c: cJw
h hJ twGuf Adv
k af e0if;wd@k wawGu
0ef}uD;csKyfudkcGifhawmif;+yD; vuf0JnD!Gwfa&;twGuf wyfrawmf vuf0JnD!Gwfa&; (9) OD;aumfrwD
azmfaqmifc=hJ uw,fv@kd qykd gw,f? tJ'D wyfrawmfvuf0n
J !
D w
G af &; (9) OD;aumfrwDrmS Adv
k af e0if;/
Adv
k af Z,s/ Adv
k &f x
J w
G /f Adv
k w
f ifO;D / Adv
k w
f ifarmif? Adv
k cf spf rdi/f Adv
k x
f eG ;f pde/f Adv
k Af pdef pwJh olawGyg0ifchJ
=uygw,f?
umuG,fa&;0ef}uD; AdkvfvusFmeJ@ Adkvfae0if;[m wOD;eJwOD; tjrifr=unf=ubl;vdk@vnf;
qdkygw,f//
AdkvfcsKyfatmifqef;u olwyfuxGufcdsefrSm wyfudkOD;pD;zdk@ Adkvfvusfmudk aemufqHk;a&G;cs,f
wm0efay;cJh+yD;uwnf;u Adkvfae0if;[m Adkvfvusfmtay: ydifbufvdkoabmxm;+yD; remvdkpdwf
0ifcw
hJ mvd@k vnf;qd=k uygw,f? 'ga=umifh tJ'w
D ek ;f uvnf; Adv
k v
f usfm&J trde@f ay;r_wcsKd udk Adv
k af e0if;
[m remcHbJ olvkyfcsifovdk vkyfcJhwmawG&SdcJhw,fvdk@qdkygw,f? tJ'D yk*~dKvfa&;uGm[r_[m wdkif;
jynfvGwfvyfa&;a=unm+yD;csdef ta&;}uD;umvwav#muf qufvufjzpfay:aecJhygw,f? wyfr
awmfvuf0JnD!Gwfa&; (9) OD;aumfrwDu Adkvfvusfm udk umuG,fa&;0ef}uD;u EkwfxGufay;a&;
awmif;qdkzdk@ qHk;jzwfxm;w,fvdk@qdkygw,f? umuG,fa&;0ef}uD; Adkvfvusfm &mxl;uEkwfxGufzdk@
qH;k jzwfjyifqif&wJh ta=umif;&if;awGxrJ mS wyfrawmfvuf0n
J !
D w
G af &;aumfrwDu olurkd vdv
k m;
bl;qdkwmuvnf; ta=umif;wckjzpfcJhygw,f?
Zlvdkif (15) &ufae@ ae@vnf (2) em&DrSm 0ef}uD;csKyfocifEk eJ@ 0ef}uD;tzGJ EkwfxGuf+yD;
tJ'Dn (7) em&DausmfrSmbJ jyefvnfzGJpnf; usrf;opPmusdefqdk=ujyefygw,f?
qd&k ,
S v
f pf-&JabmfjzL ydyuQa=umifah &m/ Ek-rl &Jabmfrl uGjJ ym;r_a=umifah &m/ jynfxaJ &;udk
tjywfudkifxm;wJh qdk&S,fvpfawGu &JabmfjzLawG&J vufeufawGukd odrf;vdrfhr,fqdkwJh xGufay:
vmwJh toHawGa=umifhyg &JabmfjzLwcsdK Zlvdkif (16) &ufae@rSm awmcdk=uygw,f?
Zlvdkif (16) &ufae@rSmyJ vuf0JnD!Gwfa&;aumifpD zGJpnf;ay:aygufvmygw,f? tzGJ0if
(21) OD;&Sdygw,f?
1? Adkvfae0if;
OuU
wyfrawmf
2? AdkvfApdef
tzGJ0if
?
3? AdkvfapmxGef;pdef
?
?
4? Adv
k &f x
J G f
?
?
5? AdkvfaZ,s
?
?
6? Adkvfr;atmif
?
jynfol@&Jabmf
7? AdkvfpdefrSef
?
?
8? Adkvfva&mif
?
?
9? Adkvfrif;acgif
?
?
10? Adkvf!Gef@armif
?
?
11? Adkvfatmif!Gef@
?
?
104
0if;wihfxGef;
12? Adkvfbkef;atmif
13? OD;vSarmif
14? OD;AaqG
15? OD;ausmfjidrf;
16? ocifwif
17? Adkvfatmif}uD;
18? Adkvfodef;wef
19? Adkvfatmifrif;
20? Adkvf&efatmif
21? OD;odef;azjrifh
tarSmif=um;u Armjynf
?
?
?
qdk&S,fvpfygwD
?
?
?
?
?
?
?
?
?
uGefjrLepfygwD
?
?
?
?
twGif;a&;r; - wdk@jzpfygw,f?
105
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
107
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
109
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
111
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
tJ'aD e@rmS yJ vuf,morm;vd@k ,lqxm;jcif;cH&wJh t*Fvyd af cwftpd;k & tzGJ rsm;twGi;f rSm
vnf; ta&;}uD;ae&mrsm;rSm yg0ifcJhzl;wJh vGwfvyfa&;&+yD;+yD;csif; EdkifiHjcm;a&;0ef}uD;jzpfcJh+yD;/ avm
avmq,fyJ Edik if jH cm;a&;0ef}uD;u E_wx
f u
G u
f m wyfx0J ifa&mufc+hJ yD;/ ,lattuf(zf) wyfrif;}uD;jzpf
wJh OD;wifxw
G f &efuek f rdv,facgif pywfvrf;rSm um;AH;k cGw
J u
kd cf u
kd v
f yk }f uHjcif;cH&ygw,f? '%f&m&+yD;
aemufw&ufrmS aoqH;k ygw,f? (aemufyikd ;f rSm Adv
k cf sKyfae0if;vuf&mruif;vd@k ,lq=uwm&Syd gw,f?)
OD;wifxw
G f AH;k uG'J %f&meJ@ aoqH;k wJh pufwifbm (1)&ufae@rmS yJ a';vD;ar;vf owif;axmuf
tvufZef;'g;uif;bJ(vf) udk &efukefrdrSm tpdk;&u zrf;qD;vdkufygw,f? tr_u autif'DtdkeJ@
ywfoufrj_ zpfygw,f? olv#Kd vkyrf j_ zpfygw,f? uif;bJ(vf) [m owif;axmufa,mifaqmif &efuek f
a&mufvm+yD; autif't
D kd udu
k n
l w
D hJ t*Fvyd o
f v
l #Kd vkyif ef;awGvyk af qmifw,fv@kd qdyk gw,f? u&if
awGukd olyek x
f zd@k tm;ay;tm;ajrmufvyk af ewJh t&if (136) wyfzJG rSm tr_xrf;cJzh ;l +yD; umvuwWm;
rdrSm&Sad ewJh ume,fw;l avmufe@J u&ifawG=um; uif;bJvf u t"duquf oG,af y;aew,fv@kd qykd g
w,f? uif;bJvu
f ae wl;avmufqaD &;wJph mudk azmfxw
k Ef ikd cf w
hJ ,fqykd gw,f? tJ't
D a=umif;awGukd
bDtdkatpD ava=umif;ukr`%Du av,mOftrlxrf;wa,mufjzpfwJh +Adwdo#qdk&S,fvpfwOD;vnf;
jzpfol tdkif'DqdkifrGef qdkolqDu wqifhod&Sd&+yD; pufwifbmv (18)&uf ae@rSm uif;bJvf udkzrf;qD;
vdkuf=uygw,f? uif;bJvfwl;avmuf ta&;tcif;[m owif;pmrsm;uae urBmudk csufjcif;ysHESH@
oGm;ygw,f? +Adwdo#tpdk;&u u&ifawGudk tultnDray;a=umif; csufcsif;wkef@jyef jiif;qkdygw,f?
uif;bJvf wl;avmufudpP[m tpdk;&eJ@ bmr#rqdkifa=umif; +Adwdo#ygvDrefxJ aqG;aEG;=u&mrSm
&Sif;vif;ajymqdkygw,f? (aemufydkif;rSm tpdk;&u uif;bJvfudk zrf;qD;xm;&muae jyefv$wfay;+yD;
t+yD;tydkif armif;xkwfvdkufygw,f?)
u&ifppf&yJ ek u
f efrr_ sm;/ autif't
D v
kd y_ &f mS ;r_rsm;eJ@ u&ifta&; a&Swef;wufvmwJt
h wGuf
pufwifbm (29) &ufae@rSm armfvrdifcdkifudk ppftkyfcsKyfa&;a=unmygw,f?
wzufuvnf; vufeufudkifv_yf&Sm;aer_aygif;pHkudk ac|;odyf[ef@wm;zdk@ tpdk;&eJ@ vufeuf
udkifykefuefaeolawGt=um; =um;0ifajz&Sif;aphpyfay;zkd@ zqyv tpkd;&u a&$jynfat;+idrf;csrf;a&;
tzGJawG zGJpnf;ay;ygw,f? a&$jynfat;tzGJudk qmOD;oGif eJ@ [oFmwOD;jr wdk@u acgif;aqmifyg+yD;
+idrf;csrf;a&;aqG;aEG;yGJawGvkyfygw,f? 'ga=umifh a&$jynfat;tzGJudk qmOD;oGif+idrf;csrf;a&;tzGJvdk@
vnf;ac:ygw,f? t"dutm;jzifh trdrdte,fte,fukd oGm;a&muf+yD; &JabmfjzLacgi;f aqmifawGe@J
awG@qw
kH mawG vkyyf gw,f? oabmwlnrD ,
_ w
l mawGvyk yf gw,f// tpd;k &[m wzufuvnf; wyfukd
wdk;csJ@zdk@/ vufeuftopfawG vHkvHkavmuf wyfqifay;Edkifzkd@ vufeuf0,f,la&;udk enf;enf;trsdK;
rsdK;eJ@ ud;yrf;aqmif&Gufygw,f?
emrnfq;kd eJ@a=umf=um;aewJh jynfxaJ &;0ef}uD; OD;ausm+f idr;f udk jynfxaJ &;0ef}uD;tjzpfuae
Edik if jH cm;a&;0ef}uD;tjzpf ae&majymif;a&$ay;vdu
k w
f t
hJ wGuf Edik if jH cm;a&;0ef}uD;jzpfvmwJh OD;ausm+f idr;f
[m vufeufudkifaomif;usef;olawGudk tjywfwdkufzdk@twGufqdk+yD; aoewf0,fxGufygw,f?
uif;bJvw
f ;l avmuf ta&;tcif;+yD;wJah emuf t*Fvefukd ud,
k w
f ikd u
f ,
kd u
f somG ;+yD; vufeufa&mif;cs
ay;zd@k wifjyaqG;aEG;ygw,f? atmifwb
kd mv (7) &ufae@rmS vef'efuakd &mufygw,f? +Adwo
d #Eikd if jH cm;
a&;0ef}uD;u OD;ausm+f idr;f udk ud,
k w
f ikd af wmif vufcaH wGqjkH cif;r&Syd g? Edik if jH cm;a&;k;H t+rJwrf;twGi;f
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
113
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
115
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
wdik ;f vdu
k ef m=uzd@k toHvi$ ahf jym=um;ygw,f? &JabmfjzLwcsKd u vufc=H uayr,fh &JabmfjzLwcsKd u
vufrcH=ubJ qufvufwdkufyGJqif=uygw,f? tpdk;&uvnf; yk'fr(5)eJ@ zrf;xm;wJh &JabmfjzLwcsdK
udk jyefvw
$ w
f m/ Edik if aH &;orm;wcsKd udk jyefvw
$ w
f mvkyyf gw,f? u&ift
h a&;udk t"duxm;udik w
f ,
G f
Edkifzkd@ vufeufudkiftzGJtpnf;wcsdKudk tav#mhtwif;vkyfay;wJhoabmjzpfygw,f?
&JabmfjzL 'kwd,OuU Adkvfva&mif&J toHv$ifhajym=um;csuf xGufay:rvmcifuav;rSm
ta&;}uD;tjzpftysufwckay:cJhygw,f? ucsifjynfe,f OuU qrm;'l0g;qif0g;aemif &J 0ef}uD;csKyf
ocifEk xH wifjycsufjzpfygw,f// ol&JtwGif;0ef vbef*a&mif;u tpD&ifcHpma&;+yD; wifjycJhwmudk
0ef}uD;csKyfqD today;wifjycJhwmvdk@qdkygw,f? Edk0ifbmv (28) &ufae@rSm wifjycJhwmjzpfygw,f?
ta=umif;u vbef*a&mif;udk u&ifo[m,uvyfudk vma&mufzdk@ zdwf=um;+yD; uvyfrSm
autif't
D kd OuU ref;bZH/ q&momxd/k apm[efwmomar$; pwJh u&ifacgi;f aqmifrsm;u autif'D
tdrk sm;&J wdu
k yf rJG sm;udk ucsirf sm;u ulnzD @kd ppfual wmif;=uw,fqw
kd t
hJ a=umif;jzpfygw,f? tJ'v
D kd
u&ifrsm;&J ucsirf sm;udk pnf;k;H awmif;cHjcif;owif;udk =um;od+yD;+yD;csi;f 0ef}uD;csKyfocifEu
k Adv
k cf sKyf
ae0if;/ Adv
k af tmif}uD; wd@k uakd c:,l+yD; 1949 Zefe0g&D (31) &ufxufaemufrusapbJ vdo
k r#wyfrsm;
zGJpnf;ay;zdk@wm0efay;cJhygw,f? t&ifuwnf;u zGJpnf;zdk@ w&m;0if trdef@xkwfxm;cJh+yD; ppf0ef
xrf;wyf (52) wyftjyif aemufxyf (49) wyfzGJpnf;zdk@ trdef@cscJhygw,f? tm;vHk; ppf0efxrf;wyf
zGJ (100) ausmf&SdapcJhygw,f?
1948 ckEpS /f 'DZifbm (4) &ufae@rmS awmh Edik if aH wmf0ef}uD;csKyf ocifEu
k e,faygi;f pHu
k &wJh
owif;rsm;t& jynfaxmifpw
k ckv;kH [m &ifrat;zG,&f m tifrwefq;kd 0g;wJt
h ajctaeudk a&mufae
yg+yD vdk@ a=unmvdkufygw,f?
'DZifbmv (5) &ufae@rmS q&m}uD;ocifu,
kd af wmfrid_ ;f }uD;r;wJh +idr;f csr;f om,ma&;tzGJ u
+idrf;csrf;a&;vkyfief;rsm; axmufcHyGJusif;y+yD;/ ydkrdkjyif;xefvmr,fh jynfwGif;ppfrD;v#Hudk wm;qD;zdk@
ud;pm;ygw,f? +idrf;csrf;a&;toHudkay;ygw,f?
'DZifbm (8) &ufae@rSm ocifEkaetdrfrSm zqyv tzGJcsKyf tvkyftr_aqmiftzGJtpnf;
ta0;usi;f y+y;D vufiif;Edik if aH &;jy\emrsm;udk jywfjywfom;om;ajz&Si;f a&; aqG;aEG;=uw,fqykd gw,f?
apmbOD;}uD;acgif;aqmifwJh autif'Dtdkacgif;aqmifrsm;u awmufavmifvmaewJh ppfrD;
&Sed u
f t
kd &Sed o
f wfEikd zf @kd wwfEikd o
f r# ud;pm;cJ=h uygw,f? atmufwb
kd mvxJwek ;f uwnf;u apmbOD;
}uD;[m 0ef}uD;csKyfocifEk tygt0if ucsi/f &Sr;f / rGe/f jrefrm acgi;f aqmifawGukd zdw=f um;+yD; npmpm;yGJ
wnf;cif;{nfc&H if; ajyvnf&majyvnfa=umif; ud;pm;cJyh gw,f? u&ifrsm;&J rtlyifaiGwu
kd f azmuf
+yD;,loGm;r_twGuf v,f{u (1000) a&mif;+yD; av#mfa=u;ay;zdk@odrf;oGm;wJh aoewfawGudk (2)v
twGi;f jyeftyfcikd ;f zd@k olud;pm;tm;xkwrf ,fqw
kd m uwday;cJyh gw,f? u&ifacgi;f aqmif apmom'ife@J
q&momxdw
k @kd u owif;pmq&mrsm;toif;wdu
k rf mS owif;pmq&mrsm;a&SrSm u&ifArm txif
rvG=J ubJ arwWmjzift
h vkyv
f yk =f uzd@k 'DZifbmv (9) &ufae@rmS ajymqdyk gw,f? 'DZifbmv (18) &uf
ae@rmS u&ifa&;&m0ef}uD; refbqdik u
f vnf; owif;pmq&mrsm;toif;wdu
k rf mS yJ u&ifArmcsp=f unf
a&; &Si;f vif;ajym=um;r_awGvyk yf gw,f? 'gayr,fh tajctaeawGu wae@wjcm; _yaf xG;vdr,
f u
S v
f m
aeygw,fyJajym&awmhrSmjzpfygw,f? ppfoHeJ@ +idrf;csrf;a&;toH nD!Gwfa&;oHawG[m vHk;axG;&pf
116
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
117
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
119
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
tm%m& zqyv tzGJ }u;D [mvnf; wyfaygi;f pktjzpf/ tzGJ csKyftjzpfuae wjznf;jznf;
wzGJ ydik f wtkypf yk ikd f ygww
D ck yHo
k mefyakd qmifvmcJyh gw,f? tzGJ csKyftjzpf emrnfyu
J seaf wmhwhJ
oabmajymif;vJvmcJhygw,f?
zqyv tzGJ csKyfxu
J ae jynfol &Jabmfukd ESpyf ikd ;f uGo
J mG ;ap+yD;/ tiftm;t}uD;qH;k tydik ;f jzpf
wJh &JabmfjzLudkvnf; armif;xkwfvdkuf+yD;wJhtcg qdk&S,fvpfrsm;&J zqyvtjzpf ydkrdkay:vGifvmcJh
ygw,f? &Jabmf0gqdkwmu rnfumrwW avmufyJusefygawmhw,f? zqyvtzGJcsKyfxJrSm yg0if
aewJh ArmEdik if v
H ;kH qdik &f mvli,frsm;tpnf;tk;H uvnf; txl;nDvmcHac:,l+yD; 'DZifbmv (26)
&ufae@rSm zqyv uae E_wfxGufvdkufygw,f? (27) &ufae@rSm ArmEdkifiHvHk;qdkif&mvli,frsm;
tpnf;tkH; OuU OD;b*srf; [m 0ef}uD;tjzpfua&m/ zqyv tzGJ0iftjzpfuyg E_wfxGufvdkufyg
w,f? zqyv xJrSmusef&Sdyg0ifaecJhwJh tpnf;tkH;aygif;pHk[mvnf; qdk&S,fvpfygwDeJ@ ygwDvuf
udkifr&Sd woD;yk*~vawGomusefygawmhw,f?
1948 ckESpf[m ArmjynfvGwfvyfa&;a=unmEdkifcJhwJhESpfjzpfovdk jynfwGif;ppf}uD; awmuf
avmifc&hJ wJEh pS v
f nf;jzpfwt
hJ wGuf ppfo;kH p&dwaf wG w[kex
f ;kd wufvmwmvnf; awG&ygw,f? ppfwyf
awG wdk;csJzJGpnf;&wJhtwGuf ppfoHk;p&dwfawGrsm;vmcJh&ovdk tpdk;&rSmvnf; bwf*sufvdkaiGjyr_
awG ar#mfvifhxm;wmxuf tqrwefydkvmcJh&ygw,f? 'gayr,fh tm%m&qdk&S,fvpf acgi;f aqmif
rsm;[m wdik ;f jynfrsuEf mS udk wpufuav;r# raxmufco
hJ vdk olw@kd &J tm%mrmef *d%
k ;f *%rmef
udkvnf; eJeJav;rS jyefvnfav#mhcsvdkpdwfr&SdcJh=uyg? wdkif;jynfudkaygifI wdkuf&vsifawmif
wdkufr,f? uGefjrLepfygwDESifhum; b,faomtcgrS raphpyfpwrf; acsr_ef;&vdrfhrnf vdk@ oabmxm;
csrSwfxm;=uw,fvdk@awmif qdkygw,f?
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
cGiu
hf t
kd oH;k y+y;D tif;pderf mS tcdik t
f rmpk;Hk a&muf&v
dS mw,fv@kd qdyk gw,f? jrpf0u|e;f ay:cdik f wcsKd u
autif'Dtdk wyfrsm;a&m/ oxHkcdkifbufu autif'Dtkdwyfrsm;yg wHGaw;/ pmbl;awmif;wdk@u
wqifh tif;pdefudka&muf&Sdvm=uw,fqdkygw,f? tif;pdefrSm&SdwJh u&iftrsdK;om;rsm;&J tultnD
awmif;csut
f & umuG,af pmifah &Smufay;Edik zf @kd pk;Hk a&muf&adS e=uw,fv@kd qdyk gw,f// tJ'v
D kd tajct
aejzpfay:vmaewmudk tpdk;&uvnf; vufrcHEdkifbJ ppf0efxrf; wyfwcsdK tif;pdefudk apv$wf+yD;
aiGwu
kd ef @J tpd;k &taqmuftOD;awGukd apmihaf &Smufz@kd wm0efay;ygw,f? tJ'v
D kd ppf0efxrf;wyfawG
a&muf&Sdvmjcif;udk autif'Dtkd wdk@uvnf; olwdk@udkESdyfuGyfzdk@vdk@ ,lqygw,f? tJ'ga=umifh tif;pdef
rSm ppf0efxrf;wyfeJ@ autif'Dtdk wdk@t=um; roifhrjrwf jzpfvm=uygw,f? ydyuQawG ay:vm
cJhygw,f?
tpdk;&u tpdk;&xdyfwef;t&m&Sdrsm;/ wyfrawmft&m&Sd}uD;rsm;/ autif'Dtdk acgif;aqmif
rsm;yg yg0ifwhJ &SpOf ;D aumfrwDz@JG +yD; aphpyfajz&Si;f zd@k ud;pm;w,fqykd gw,f? tJ'D (8)OD;aumfrwD&J t"du
wm0efu tif;pderf mS autif't
D akd wG pk;kH a&muf&adS ejcif;[m ta&;tcif;}u;D wck jzpfyGm;ay:ayguf
ap&ef ta=umif;&Sdvdk@ oufqdkif&mae&mrsm;odk@ autif'Dtdk wyfzGJ0ifawGudk jyefydk@zdk@jzpfygw,f?
wif;rmvmaewJh roifjh rwfra_ wG=um;rSm &SpOf ;D aumfrwD&J aqmif&u
G cf suaf wGvnf; ratmifjrifEikd f
atmifjzpfcJhygw,f?
Zefe0g&v
D (16) &ufae@rmS Armha&wyfrawmfu u&iftrsKd ;om; Adv
k af pm*suf acgi;f aqmif
+yD; a&wyfoabFmESppf ;D ykeu
f ef+yD;/ autif't
D kd (2000) avmuf ykord u
f kd wdu
k cf u
kd zf @kd ud;pm;ygw,f?
awmifirl mS pcef;csxm;wJh trSw(f 1) u&ifaoewfuikd f wyf&if;uvnf; w&if;vH;k ykeu
f ef+yD; Zefe0g&D
(27)rSm awmifiludkodrf;ygw,f?
Zefe0g&D (30) &ufrSmawmh tif;pdefw0dkufu ordkif;/ c0J+cH/ apmfbGm;}uD;ukef; pwJh qifajczHk;
&yfuGufawGrSm wdkufyGJi,fawG pwifjzpfyGm;vm+yD; &SpfOD;aumfrwD ud;yrf;csufvnf; ysufjym;
oGm;ygawmhw,f? (31)&ufae@rSm AdkvfcsKyfprpf'Gef; eJ@ 'kwd,Adkvfr;}uD;eJ@ txuft&m&Sd}uD;awG
jynfaxmifpk ppfHk;rSm qlylrlawGeJ@ywfouf+yD; tpnf;ta0; w&ufusif;yygw,f? tpnf;ta0;
u wyfrawmf[m zG@J pnf;tkycf sKyfyt
kH ajccHOya'eJ@ Edik if aH wmftpd;k &tay: opPmapmifo
h &d ef/ vlrsKd ;a&;
t"duk%f;rsm; ray:aygufatmif wm;qD;&ef qHk;jzwf=uygw,f? vufeufudkifppfwyfrsm;eJ@ wdkif;
jynf&Jajctae qdkwJhpmwrf;udkvnf; jzef@a0aqG;aEG; =uw,fqdkygw,f? 'gayr,fh tpdk;&[m
wyfrawmf twGi;f &Sd u&ift&m&S}d uD;awGukd ,H=k unfrr_ &Sad wmhyg? u&if&aJ bmfrsm;udv
k nf; ,H=k unf
r_r&Sdawmhyg? tpdk;&u u&ifwyfrsm;u vufeufawG jyefvnf;odrf;,lzdk@ Zefe0g&D (31) &ufae@rSmyJ
trde@f xw
k jf yef+yD; pwifvy_ &f mS ;ygw,f? tJ'aD e@rmS bJ r*Fvm'Hk qufo,
G af &;wyf&if;u u&if&aJ bmf
rsm;[m vufeuftzwfrcHbJ t&m&Sw
d OD;udk ypfowf+yD; vufeufawG,al qmifum tif;pdef rdwGi;f
u autif'DtdkawGqD 0ifa&mufoGm;=uygw,f?
1949 ckEpS /f Zefe0g&v
D (31)&ufae@rmS yJ emrnfausmt
f if;pdew
f u
kd yf }JG u;D pwif&ygawmhw,f?
Adkvfr;pdk;&/ Adkvf!Gef@0if;/ AdkvfpHvSabmf/ Adkvfausmf'ifwdk@ OD;pD;wJh jynfaxmifpk ppf&Jwyf&if;u ordkif;/
c0J+cHudk 0dkif;xm;+yD; u&ifrsm;udk vufeufcscdkif;ygw,f? vufeufrcsbJ usdKufuvm;eJ@ tif;pdef
vrf;axmifh &xm;wGJysufrsm;&Sd&m ae&mtxd wdkufyGJrsm;jzpfyGm;+yD;/ ppf&Jwyfu e*g;/ ol&d,/
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
121
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
123
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
125
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
127
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
129
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
131
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
ZGev
f xJrmS ausmufqnf/ anmifO;D / acsmufe@J a&eHacsmif;tjyif/ ZGef (25) &ufrmS oxHk rdudk
yg tpdk;&u odrf;ykdufEkdifoGm;ygw,f? Zlvkdif (23) &ufae@rSm om,m0wDrdudkvnf; tpkd;&bufu
jyefvnfodrf;,lEdkifoGm;ygw,f?
ZlvkdifvxJrSm AkdvfcsKyfae0if;acgif;aqmifwJh ppfrpf&SiftzJG +Adwdefukd avhvma&;qkd+yD; oGm;
ygw,f? t"du vufeufcJ,rf;rD;ausmuf 0,f,lzkd@jzpfygw,f? OD;ausmf+idrf;oGm;+yD; vufeuf0,f
,la&;ud;pm;pOfwkef;u jiif;y,fv$wfvkdufwJh +AdwdefukdxyfrHoGm;+yD; ud;pm;jcif;jzpfygw,f? b,fu
rSw&m;0if0,fv@dk r&wJt
h wGuf Oa&myvufeufarSmifcadk ps;uGuu
f ae rwefrq aps;}uD;ay;0,fae&
wmudk umrdz@kd twGuf avhvma&;ta=umif;jy+yD;oGm;wmjzpfygw,f? jynfwiG ;f ppfukd t&Sed jf riw
hf u
kd f
Ekdifzkd@twGuf vufeuf&a&;ukd enf;rsKd;pHkeJ@ ud;pm;ygw,f? OD;vSarmifu t&ufrl;vkd@ E_wfvGefajym
ovkv
d edk @J cifAsm;wk@d ra&mif;vnf;aeayg?h [kv
d al wGqo
D mG ;0,fakH ygh vk@d t*Fvyd af wG tdu
_ x
f rd ,fh
pum;ukdajym+yD; Oy,fwrsOfeJ@ ud;pm;wmrsKd;txdvkyfcJhygw,f?
AkdvfcsKyfae0if; ppfrpf&SiftzJG +Adwdef/ tar&duefavhvmc&D;u jyefvm+yD;aemuf 0ef}uD;csKyf
ocifEkudk,fwkdif vufeuf&a&;twGuf tdEdN,/ ygupPwefcspf=unfa&;c&D; qkdwmukd xGufjyefyg
w,f? t"du&nf&G,fwmu tdENd,0ef}uD;csKyf ael;qDuae vufeuftultnD&a&; oGm;ud;pm;
wmjzpfygw,f? jynfwGif;ppftpu ocifEkrsufESmeJ@ 0ef}uD;csKyfael;u vufeufw}udrfa&mif;ay;cJh
+yD;jzpfygw,f? tvkH;vkduf t&if;vkduf xyfa&mif;ay;zkd@ 'kwd,t}udrf udk,fwkdifrsufESmoGm;jy+yD;
tultnDawmif;wmjzpfygw,f? ael;u ocifEkvkdoavmuf a&mif;ay;vkdufygw,f? tdENd,u
0,fvkd@&vmwJh dkifz,fvufeufeJ@ cJ,rf;rD;ausmuf usnfqHawGudk 0Sufo,fvm+yD;/ w&m;0ifvlxk
=um; to,fjyvmwmuawmh Ak'<&J"mwfawmf pG,fawmf awGudk yifhaqmifo,f,lvmjcif;qkd
wmjzpfygw,f? Oyoug}uD; ocifE[
k m "mwfawmf pG,af wmf yifah qmifo,f,v
l mjcif; rsuEf mS zH;k udk
pGyf+yD; vufeufeJ@ usnfqHaowWmawGudk 0,f,lo,faqmifvmcJhygw,f? aAm"dyifysKdawGudkvnf;
trsm;tjym; o,faqmifvmcJhygw,f? aAm"dyifysKdawG&JatmufrSm 0Sufo,fvmwmawGuawmh
usnfqHaowWmawGvkd@ ajym=uqkd=uwmvnf;&Sdygw,f? Armjynfjyefa&mufawmh "mwfawmf/ pG,f
awmfawGukdjy+yD; jynfolawGudk zl;ajrmfapygw,f? aAm"dyifysKdawGudk EkdifiHtES@Htjym; jzef@a0ay;yg
w,f? vufeufcJ,rf;rD;ausmufawGudkawmhh ppfwyfvufxJxnfhay;vkduf+yD;/ jynfwGif;ppf}uD;udk
t&Sdefwkd;jrifh wkdufckdufapygw,f?
1949 ckESpfukd csKyf=unfhvkduf&if wjynfvkH; ppfrD;[kef;[kef;awmufcJh&wJhESpfjzpfygw,f?
tpkd;&vnf; &efukeftpdk;& jzpfoGm;&wJhESpfjzpfygw,f? u&ifhawmfvSefa&;}uD; twdtvif;ay:
aygufvmcJh&+yD; zqyvudk rsufjzLqkdufoGm;apcJhwJhESpfjzpfygw,f? ArmjynfuGefjrLepfygwD/ jynfol
&Jabmf/ awmckdwyfrawmf wkd@tjyif autif,l/ autif'Dtkd/ trftif'Dtkd/ ytkd@vufeufukdifwyf/
Akv
d af emfqidk ;f wyf pwJh vlrsK;d pkvufeufuikd f awmfveS af &;v_y&f mS ;r_awGyg qufwu
dk af y:xGuv
f mcJ+h yD;
aoewfoHawG aomaomnHoGm;&ygawmhw,f?
rdawGukd odr;f yku
d x
f m;&muae aemufqw
k af y;vku
d &f wJh tpk;d &qef@usiaf &; olyek t
f iftm;
pkrsm;[m aus;vufawm&GmawGudk tajcy+yD; awmfvSefa&;udk qufvufqifE$J=uygw,f? Adkvfaemf
qkdif;wyfzJGuawmh awmifiluae u,m;jynfe,fxJ0if/ &Srf;jynfe,fxJ0if/ awmif}uD;udkodrf;/
132
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
133
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
e,ferd w
d cf si;f qufpyfaewJt
h wGuf Armjynf[m tar&duefw@dk twGuf ta&;ygvmygw,f? 'ga=umifh
ArmjynfxJ a&muf&SdusL;ausmfvm=uwJh ulrifwefwkwfjzLwkd@&JaemufuG,frSm tar&duef
yg0ifywfoufaeygw,f? wzufuvnf; ArmjynfuGefjrLepfqef@usifa&;udk t"duOD;wnfvkyfaewJh
Armjynftpkd;&ukd acsmhjrLodrf;oGif;Ekdifzkd@ vdktyfaeygw,f?
Armjynf zqyvtpkd;&[m jynfyu usL;ausmfvmoljzpfwJh wkwfjzLudk tjywftowf
jyefvnfwkdufxkwfa&;xuf/ jynfwGif;u wEkdifiHwnf;om;csif;jzpfwJh vufeufudkifawmfvSefa&;
tiftm;pkawGudkyJ rJ+yD; acsr_ef;okwfoifypfEkdifzkd@ vkyfaeygw,f?
1945 ckESpfu aAmf&SDApforkdif;tusOf;csKyf pmtkyfudk r&&atmif&Sm+yD; qkd&S,fvpfygwD
Ekid if aH &;oifwef;awGrmS oifwef;yk@d cscw
hJ hJ OD;ausm+f idr;f uawmh ok;H av;ESpt
f wGi;f a'giaf 'gijf rnf uGejf rL
epfqef@usifa&;orm;}uD;tjzpf ajymif;vJvmcJhygw,f? 1949 ckESpftukefrSm wkwfjynfol@orRw
EkdifiHtjzpf ay:aygufvmwJhtcg Armjynfqkd&S,fvpfygwD tr_aqmifrsm;eJ@ 'kwd,acgif;aqmifrsm;
tpnf;ta0;vky+f y;D uq
d adk xmufcaH =umif; a=unmcsux
f w
k yf gw,f? tJ'aD =unmcsuu
f kd uef@uu
G f
ajymqkdol[m OD;ausmf+idrf; wa,mufwnf;yJ&Sdw,fvkd@ qkdygw,f? t*Fvdyf/ tar&duefidjiifrSm
a=umufwmeJ@ jynfwiG ;f olyek af wG ESrd Ef iS ;f a&;twGuf tultnD r&rSmpk;d &drw
f ma=umifv
h @dk qkyd gw,f?
1950 jynfhESpfxJrSm tm%m& zqyv }uD;xJu tm%m& qkd&S,fvpfygwD}uD;twGif;
ywfww
k rf &Ekid w
f hJ tuGt
J +y}J u;D wck xyfraH y:ayguv
f mcJyh gw,f? t"duuawmh OD;AaqG/ OD;ausm+f ird ;f
wk@d acgi;f aqmifwhJ vusmf qd&k ,
S v
f pfrsm;eJ@ rm@upf f vDeif0g'ukd ouf0if,=kH unfygw,fv@dk auG;a=umf
xm;=uwJh ocifcspfarmif (0d"l&) / ocifvGif/ ocifvSau|wkd@acgif;aqmifwJh vuf0J,drf; qkd&S,fvpf
rsm;t=um;/ tJ'Dwkef;u ay:aygufvmwJh urBmhEkdifiHa&; tajctaeawGtay: _jrifoHk;oyf oabm
xm;=uykcH si;f rwln&D muae twdtvif; cGm+yo
J mG ;=uwmjzpfygw,f? qk&d ,
S v
f pfygww
D iG ;f u vusmf
qkd&S,fvpfrsm;eJ@ vuf0J,drf;qkd&S,fvpfrsm;[m tm%mukvm;xkdifay: twlarS;+yD;xkdifae=u
&muae ajymif;vJvmwJh Ekid if w
H umhtajctaeawGatmufrmS uk,
d &hf yfwnfcsuu
f dk uk,
d af zmfjy&if;
arS;aevkd@r&awmhyJ uJGoGm;=uwmjzpfygw,f?
yxrtjzpftysufu (WFTU) yg0ifa&;udpPeJ@ywfoufygw,f? zqyv tzJG@csKyf tvkyf
tr_aqmifvnf;jzpf/ tvkyform;tpnf;tHk;rsm;tzJG@csKyf OuUvnf;jzpfwJh ocifvGif[m
tzJG csKyf&J =um;aea&;0g'eJ@ qef@usi+f yD;/ vuf0,
J rd ;f WFTU (World Federation of Trade Union) ac:
urBm@tvkyform;tpnf;tHk;rsm;tzJGcsKyfeJ@ qufoG,f0ifa&muf&eftqkdeJ@ qkH;jzwfcsufw&yfukd
zqyv tzJ@G csKyf tvkyt
f r_aqmiftzJG &J cGifh ycsurf &bJ 1950 jynfh ara';ae@ vlxt
k pnf;ta0;rSm
wifoGif; csrSwfajymqkdw,f qkdygw,f?
'kw,
d tjzpftysuu
f uk&d ;D ,m;ppfyGJ udpeP @J ywfoufygw,f? 1950 jynfEh pS x
f rJ mS / uk&d ;D ,m;
ppfyJG tjyif;txef ay:aygufvmygw,f? wkwfeJ@ qkdAD,ufwkd@u ajrmufudk&D;,m;bufu tckdif
trm&yfwnf=uygw,f? tar&duefacgi;f aqmifwhJ t&if;&Sit
f yk pf u
k awmifu&dk ;D ,m;bufu ae=u
ygw,f? tar&duef[m ukvor*~qkdif;bkwfeJ@ udk&D;,m;ppfyJG twGif;0if+yD; ygvmygw,f? awmifajrmufu&kd ;D ,m;ppfyrGJ mS ukvor*~vHk cHa&;aumifpu
D urBm@+idr;f csr;f a&;ukd xdyg;aprnfh tE &W m,f
vkd@owfrSwf+yD; ukvor*~u 0ifa&muf+yD; tajctaeudkxdef;odrf;&efvkd@ qkH;jzwfygw,f? tJ'DqkH;
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
135
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
137
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
139
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
141
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
143
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
1952 ckEpS t
f ukerf mS Ekid if aH wmf0ef}uD;csKyfO;D Ek&J jynfawmfompDru
H ed ;f }uD; tawmiftvufpkH
vmovkd ArmjynftwGif; rw&m;ojzifh 0ifa&mufvm=uwJh wkwfjzL (KMT) usL;ausmfr_}uD;[m
vnf; omrefusL;ausmf0ifa&mufvmr_}uD;r#omru EkdifiHa&;&nfrSef;csufawG pGufzufa&;ajcvSrf;
awG tar&duef pDtkdifat ausmaxmufaemufcHyr_awGyg a&m,SufayGvdrfyg0ifaewJh tpDtpOf&Sd&Sd
usL;ausmfr_}uD;tjzpf zHk;rEkdifzdr& kyfvkH;ay:pyvmcJhygw,f?
1949 ckESpfuwnf;u pwif0ifa&mufvmcJhwJh wkwfjzL (KMT) usL;ausmfr_udk OD;Ektpkd;&
[m cyfaygah yhgyJ oabmxm;cJyh gw,f? ppf;_H vk@d e,ferd w
d cf si;f qufa'oawGtwGi;f ajy;0ifcu
dk yfvm
olawG tcsed w
f ef azmfrq
dk mu jyefac:oGm;r,fo
h al wGavmufom oabmxm;cJ+h yD; jyif;jyif;xefxef
jyefvnfwHk@jyefcJhjcif;/ oabmxm; w&m;0ifxkwfazmfcJhjcif; rvkyfcJhyg? jynfwGif;vufeufukdif awmf
vSefa&;tiftm;pkawGtay:om a&mifpkHaomif;usef;olawG a&mifpHkolykefawGtjzpf trsKd;rsKd; tzHkzHk
pGyfpJG/ enf;vrf;aygif;pHkusifhoHk;+yD; rD;ukef,rf;ukef wkdufckdufESdrfeif;cJhygw,f? tjywfacsr_ef;Ekdifa&;udk
OD;wnfaqmif&u
G cf yhJ gw,f? usKid ;f wkpH pfqifa&;/ za&mhp/f armf/ yefvpkH pfqifa&;/ rk;d ud; txl;ppfqifa&;
qkw
d hJ ppfqifa&;awGe@J wyfrawmfu jyefvnfweG ;f vSew
f u
dk cf u
kd w
f mawG vkycf ahJ yr,fh t"dutm;jzifh
Auy/ autif'DtkdeJ@ jynfwGif;vufeufudkifolykeftiftm;pkawGtay:om ppfqifa&;}uD;awG
tqufrjywfazmfxw
k +f yD; tywfwu
kd af &;udk ud;yrf;cJyh gw,f? &ef&iS ;f / vGwaf jrmufa&;/ atmifrmC/
jynfaxmifp/k rk;d ud; pwJh ppfqifa&;}uD;awGe@J Auy tay: tjyif;txefwu
dk cf yhJ gw,f? txufArm
jynfrSm a&$vDppfqifr_vkyf+yD; Auy udk OD;pm;ay; ypfrSwfyacsr_ef;cJhovkd atmufArmjynf&Sd AuyeJ@
autif't
D rdk sm;tay: armf0if;pde/f vGe;f pdeaf rmf/ 0if;ausmpf pfqifa&;awGe@J tqufrjywfx;dk cJyh gw,f?
1950/ 51-52 rsm;[m ppfwyfu ppfqifr_awGtrsm;qkH;yvkyfcJhwJh ESpfawGjzpfygw,f? &ckdifwkdif;&Sd
&JabmfjzL/ rl*sm[pfeJ@ Auy awGudk awmifydkif;wkdif;u OD;pD;acsr_ef;r_awGvkyfovkd weoFm&Dwkdif;
twGif;&Sd autif'Dtkd/ trftif'DtkdeJ@ Auyrsm;ukdvnf; trSwf (5) ajcvsifwyfr[mXmecsKyfu
tjyif;txefwkdufckdufwmawG vkyfcJhygw,f? jynfwGif;vufeufudkif tiftm;pkawGtay: acsr_ef;
wku
d cf u
dk zf @dk ud;yrf;wmawGe@J Edi_ ;f ,SO=f unf&h if jynfyusL;ausmo
f l wkwjf zLawGtay: wku
d cf u
dk w
f m
[m tifrwefenf;yg;vSygw,f? 'ga=umifh wkwfjzLawG[m wpxufwp tiftm;ykdrdktm;aumif;
vm twifh&Jvm+yD; 1952 ckESpf ESpfvnfavmufup+yD; &Srf;jynfe,feJ@ ucsifjynfe,fwckvkH;udk
odrf;ykduf&efeJ@ ajrmufzufe,fpyfwav#mufrSm t+rJwrf;ppfpcef;wck wnfaqmuf&efyg ajcvSrf;usJ
usJ ud;yrf;jyifqifvm=uygw,f? rdik ;f qwfukd wkwjf zLrsm;u av,mOfuiG ;f yvkyx
f m;+yD; av,mOf
jzifh wywfv#if ESp}f udrv
f ma&mufcsay;wJh vufeufc,
J rf; rD;ausmufawGe@J wk;d csJ vufeufwyfqif
wm/ ppfa&;avhusiahf y;wmawGyg tckid t
f rmyvkyv
f m=uygw,f? wkwjf zLusL;ausmaf &;wyfawG&J
aemufrSm azmfrkdqm/ xdkif0rfwdk@omru tar&duefe,fcsJorm;eJ@ pDtkdifat wkd@yg twGif;usus
yg0ifywfoufaewmudk wk;d wufwhJ Ekid if aH &;tiftm;pkawGtm;vk;H u axmufjya0zefvm=uygw,f?
'kw,
d urBmppft+yD; pwifvmcJw
h hJ ppfat;wku
d yf [
GJ m urBmrSm ay:ayguv
f mcJw
h hJ *k%
d ;f }uD; (2)*k%
d ;f
tiftm;ydiyf [
GJ m Armjynfuv
dk nf; *,ufu
dk cf wfvmcJyh gw,f? wkwjf ynfrmS cseaf u&Sw
d x
f u
G af jy;
&+yD; wkwfuGefjrLepfawGatmifyJGcH+yD; wkwfjynfopftjzpf ay:xGef;vmwm[m tar&dueftzkd@
tcH&cufvSovkd tar&duefwkd@&J 'kdrDEkdoD0&Dt& tm&SrSm uGefjrLepfEkdifiHwck ay:aygufvmwm[m
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
145
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
147
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
149
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
151
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
ukvor*~ taxGaxGnv
D mcH}uD;&J qk;H jzwfcsut
f & jrefrmEkid if t
H wGi;f uae wkwjf zLusL;
ausmfa&;wyftm;vkH; xGufcGgoGm;a&;twGuf tar&duef/ xkdif;/ jrefrmeJ@ wkwf orRwEkdifiH
(wkwfjzL) wkd@yg0ifwJh av;EkdifiH ppfzufukd,fpm;vS,f aqG;aEG;yGJusif;yzkd@ tar&duefu urux
vkyyf gw,f? xkid ;f Ekid if H befaumufrd tar&duefoH ;Hk rSm arv (22) &ufae@rmS pwifusi;f yygw,f?
tar&duefEkdifiHu autrfwD (wkwfjzL ulrifwef) udpP oleJ@rywfoufygvkd@om cyfwnfwnfjiif;
aeayr,fh ukvor*~qkH;jzwfcsufxGufvm+yD;wJhtcg tar&duefuyJ uruxy+yD; (4) EkdifiH
befaumuftpnf;ta0; udk uruxy pDpOfwmjzpfygw,f? jrefrmEkdifiHukd,fpm;vS,ftzGJu
yxrawmh wkwfjzLukd,fpm;vS,ftzGJeJ@ rsufESmpkHnD xkdifraqG;aEG;Ekdifvkd@qkdwJhtwGuf tar&duef
eJ@ xkdif; ukd,fpm;vS,frsm;[m jrefrmukd,fpm;vS,ftzGJeJ@ w}udrf wkwfjzL udk,fpm;vS,ftzGJeJ@
w}udr/f udp&P yfwckudk ESp}f udraf qG;aEG;&ygw,f? jrefrmuk,
d pf m;vS,t
f zGJ ukd Akv
d rf ; }uD; atmif}uD;u
acgif;aqmifwufa&mufygw,f?
tjrefqkH;xGufcGga&;twGuf aqG;aEG;=uwJhtcg qkwfcGgay;&r,fh usL;ausmfol wkwfjzLrsm;
u ArmjynftESH@tjym;&Sd olwkd@wyfrsm;tay: Armhwyfrawmfu typftcwf&yfpJa&;udk csufcsif;y
vkyfay;&r,fvkd@ ppcsif;awmif;qkdygw,f? jrefrmbufu jrefrmEkdifiHrS trSefwu,fxGufcGgoGm;
onfhtcsdefwGif oufqkdif&ma'orsm;ESifh oufqkdif&mvrf;a=umif;rsm;ukd vkHcHaoma'orsm;tjzpf
owfrSwfay;+yD; ESpfzufpvkH;u typftcwf&yfpJ&ef yvkyfay;Ekdifa=umif; ajz=um;wJhtcg wkwfjzL
ukd,fpm;vS,fu vufrcHEkdifa=umif; acgif;rmaecJhygw,f? wkwfjzLrsm;[m olwkd@udk,fwkdifu usL;
ausmf+yD;olrsm; EkdifiHtwGif;a&muf&Sdaeygvsuf usL;ausmfolwkd@udk b,folurS rxd& rwkd@&/ typf
tcwf&yfpJay;+yD; xkdif=unfhae&r,fhoabmrsKd; awmif;qkdaecJhjcif;jzpfygw,f? tar&duefOD;pD;wJh
tar&duefeJ@ xkdif;ukd,fpm;vS,ftzJGu jrefrmbuf/ wkwfjzLbufeJ@ ESpfzufpvkH;ukdaqG;aEG;+yD;
aqG;aEG;ajym=um;csuaf wGtay:uae rlwnf+yD; oabmwlncD surf =l urf; ukad &;qGyJ gw,f? tar&d
uef/ xkid ;f / jrefrmtzJG rsm;u oabmwlncD =hJ uwJw
h idk af tmif usL;ausmo
f w
l kwjf zLbufu oabm
rwlbJ aqG;aEG;yJGudk aESmifhaES;=uef@=umatmif tcsdefqJGjcif; rkd;rom;yrljcif;awGudkom vkyfaecJhyg
w,f?
ZGefv (1) &ufae@rSm wkwfjzLbufu jrefrmEkdifiHtESH@tjym; typftcwf&yfpJa&;tpm;
oHvGifjrpf ta&Sbufa'otm;vkH;wGif typftcwf&yfpJ&ef vkd@ ajymif;vJawmif;qkdygw,f? ZGef
(2) &ufae@rSm olwdk@ tpkd;&eJ@wkdifyif&ef&Sdonf qkd+yD; azmfrkdqmukdjyefoGm;ygw,f? ZGefv (10)&uf
ae@rmS jrefrmbufu rjzpfEidk af =umif; befaumufaqG;aEG;yGaJ umfrw
D u
D w
dk ifjy+yD; wkwjf zLrsm;xGuf
cGma&;tpDtpOf (3) ckudk ukeu
f sr,fph &dwef @J wuG jyifqifwifjyygw,f? ZGef (13) &ufae@rmS wkwjf zL
ukd,fpm;vS,ftzJG befaumufukdjyefa&mufvm+yD; olwkd@a&;qJGvmwJh xGufcGma&;tpDtpOfwck
wifjyvmygw,f? tcsdefr=uef@=umatmifqkd+yD; jrefrmbufu wkwfjzLbufutpDtpOf ukd
jyifqifcsut
f enf;i,favmufe@J yJ vufcv
H u
dk yf gw,f? cGi;f csut
f aeeJ@ rkid ;f qwfEiS t
hf jcm;ta&;}uD;
a'orsm;ukd ArmhwyfrawmfrS wku
d cf u
dk rf r_ &Syd J 0ifa&muford ;f yku
d Ef idk &f rnf vk@d xnfo
h iG ;f awmif;qkyd g
w,f? wkwfjzLu ,m,DoabmwlnDcsufrl=urf; ukd vufrcHao;wJhtjyif rkdif;qwfokd@
aumfrw
D D oGm;a&muf&mwGif tar&duefEiS hf xkid ;f wk@d uo
dk m oGm;cGiahf y;Ekid +f yD; jrefrmud,
k pf m;vS,t
f zGJ
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
153
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
udik pf x
JG m;cJyh gw,f? jynfwiG ;f twku
d t
f cH vufeufuidk o
f yl ek af wGukd acsre_ ;f zdciG ;f zk@d ppfa&;t& tywf
wku
d af &;vrf;pOfuu
kd sio
hf ;Hk ygw,f? jynfwiG ;f uvufeufuikd rf [kww
f hJ wk;d wufwhJ twku
d t
f cH Ekid if H
a&;tiftm;pkawGudk zdcGif;zkd@u zdcJGa&;enf;/ tm%meJ@ zdESdyfa&;enf;awGudk usifhokH;ygw,f?
ajray:rSm&SdwJh twkduftcH EkdifiHa&;ygwDjzpfwJh qkd&S,feD (tvkyform; v,form;ygwD) udk
v$wfawmfwGif;rSm toHrxGufEkdifatmifvkyfxm;+yD;+yDjzpfygw,f? e,fawG&Sd twkduftcH tiftm;pk
0ifawGudk zq-qkd&S,f =oZmcH aysmuf=um;wyf/ umuG,fa&;wyf qkdwmawG&J Adkvfus&rf;um;
npfywfra_ wGe@J zyd gw,f? aemufxyfta&;}uD; tiftm;pkwck twku
d t
f cHtiftm;pkwcktjzpf _jrif
ok;H oyf+y;D ykid yf idk Ef idk Ef idk f udik w
f ,
G x
f ed ;f odr;f xm;Ekid zf @dk u;d pm;wmu ausmif;om; udjk zpfygw,f? OD;Ek
tyg OD;AaqG/ OD;ausmf+idrf; wkd@udk,fwkdif ausmif;om;acgif;aqmifawGvnf;jzpfcJh=uzl;awmh wuo/
Auo =oZm}uD;w,fqkdwm odxm;=u+yD;om;jzpfygw,f? wuo/ Auo awGxJrSm wkd;wuf
aomausmif;om;tiftm;pk ay:ayguv
f m+yD; =oZm&Sad ewmukv
d nf; odxm;=u+yD;jzpfygw,f? wk;d
wufaom ausmif;om;tiftm;pk [m 1951 ckESpfuxnf;u zJGpnf;wnf&SdcJhwmjzpfygw,f?
ukb
d aumif;/ ukv
d 0S if;/ ukad tmifbef;/ ud,
k k wk@d [m xif&mS ;wJah usmif;om;acgi;f aqmif wk;d wufaom
tiftm;pk0ifawGjzpf=uygw,f? wuo/ AuorSm zq-qk&d ,
S f =oZmcHausmif;om;acgi;f aqmifqo
dk l
awG ay:ayguzf @dk wwfEidk &f if tiftm;v$r;f rk;d xm;Ekid zf @dk OD;AaqG/ OD;ausm+f idr;f wk@d u jyifqifpidk ;f jyif;vm
ygw,f? 1953 ckESpf aEG&moDausmif;ydwf&ufrSm &efukefwuUokdvfausmif;om;tzJGawGjzpf=uwJh
ukdukd}uD; udkudkav; tzGJ/ jynfaxmifpkausmif;om;rsm;tzJG/ wuUokdvfvli,ftzJG/ oef@&Sif;tzJGeJ@
ausmif;om;aygif;oif;qufqHa&;eJ@ oufomacsmifcsda&;tzGJ pkpkaygif; ausmif;om;tzJG (5) zJGu
ausmif;om;w&mukd OD;AaqG/ OD;ausm+f idr;f wk@d qk&d ,
S v
f pfacgi;f aqmif}uD;awGu,
dk w
f ikd f OD;pD;+yD; qk&d ,
S f
vpfEkdifiHa&;oifwef; wvykd@csay;ygw,f? tJ'Daemuf oifwef;ykd@cst+yD;rSm 'Dtuf(pf)tkd qkdwJh
(Democrative Student's Organization) qkd&S,fvpfausmif;om;EkdifiHa&;tzJGudk zJGpnf;arG;zGm;ay;
vku
d yf gw,f? ausmif;om;xkt=um; =oZm&Sw
d hJ wk;d wuf eJ@ tm%m&tpk;d &ausmaxmufaemufcH
y 'Dtuf(pf)tkd [m wuUov
kd rf mS tydijf zpfvmygawmhw,f? orkid ;f wavsmufrmS e,fcsJ qef@usif
a&;tpOftvm}uD;cJh+yD;/ jynfolbufu trSefw&m;bufuom jywfjywfom;om; &yfwnfwkdufyJG
0ifcw
hJ hJ wuo/ Auo}uD;&J tpOftvmukd zsuq
f ;D zdcyGJ pf+yD; tm%m&tkypf ;dk oltpk;d &&J tvku
d s
wuo/ Auo jzpfatmif tm;xkwfvkdufwJh azmufjyefwJh ajcvSrf;jzpfygw,f?
Ekid if aH wmf0ef}uD;csKyf OD;Ek&J wae@wjcm; tm%m&Siq
f efvrS u
_ vnf; onf;oef jyif;xefveG ;f
vSwJhtwGuf ,Ofaus;r_Xme0ef}uD; OD;xGef;az (xGef;ae@pOf OD;xGef;az) [m tpkd;&tzJG0if 0ef}uD;
tjzpfuae 1953 ckEpS /f =o*kwv
f xJrmS E_wx
f u
G yf gw,f? olbma=umifh &mxl;uae E_wx
f u
G &f w,f
qkdwm owif;pmq&mawGukd &Sif;vif;jykHru =o*kwfv (13) &ufae@ zqyv tpkd;&tzJGuae
E_wfxGuft+yD; owif;pmuaeyg a[m'Dvkd yGifhyGifhvif;vif; &ifzGifhcJhygw,f?
0ef}uD;csKyf OD;-ocifEo
k nf tm%m&Siq
f efonf/ vuf,mqefonf/ vuf0q
J efonf tp&Sd
ojzifh okH;pGJae=uaom a0g[m&rsm;. usyfjynfht"dy`g,ft& u|efawmfonf rnfonfhenf;ESifhr#
oabmrwlEkdifyg? tm;vkH; wnDw!Gwfwnf; vufcHxm;=uaomrlukd a&S_I 'Drkdua&pDtkwfjrpfcs
ygrnf[I
l u|eaf wmfw@dk opPmyxm;=uaom zqyv. acgi;f aqmif}uD;onf tm%m&Siyf ef;wkid o
f @dk
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
155
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
a&S_csw
D ufaeonfr[kw/f oufO;D qHyidk b
f &k iftyk cf sKyfa&; (0g) b0&Sirf if;=wm;}uD; wkid ;f jynftyk cf sKyf
rif;vkyaf &;bufo@dk olrjrifaomfvnf; tm;vk;H tjriftm;jzifh odoo
d mom}uD;yif a&Gavsmaeyg+yD?
0ef}uD;csKyf. tytrluav;rsm;onf t}udrfaygif;rsm;pGm &Sifbk&ifqefvGef;vSojzifh aemufqkH;
tcsdefY b0&Sifrif;=wm;}uD; jzpfzkd@&ef rif;ajrmufwefqm ig;yg;qifjref;zkd@ omvkdygawmhonf//wJh?
OD;xGef;az&J jrifjyif;uyfuyfeJ@ 0ef}uD;tjzpfuyg E_wfxGuf+yD; owWd&Sd&Sd vufoHajymifajymif
a&;om;vkdufwJh tJ'Dta&;tom; &ifzGifhoH[m OD;Ek&J kyfykHrSefudk rD;armif;xkd;jyEkdifcJhygw,f// b0&Sif
rif;=wm;}uD; OD;Ek vkd@uifyGef;wyf&wJhtxdjzpfygw,f//
b0&Sifrif;=wm;}uD;vkd@ uifyGef;wyfcH&wJh 0ef}uD;csKyf OD;Eku jynfawmfompDrHudef;}uD;ukd
csrSwf/ tm%m,pfrl;ae=uwJh qkd&S,fvpf}uD;rsm;u tkyfpkzJG tm;ydif=u&if; oef&moef&m pDrHudef;
awGukd xifovkt
d aumiftxnfazmfae=ucsed rf mS umuG,af &;OD;pD;csKyf Akv
d cf sKyf}uD;ae0if; &J ppfwyf
}uD;uawmh wpxufwp tiftm; }uD;xGm;vmygw,f? jynfwGif;ppfudkta=umif;y+yD; wyfawGukd
tqufrjywf wkd;csJzJG&if; vltiftm;om }uD;xGm;rsm;jym;vmwmr[kwf/ bma&;t&yg ppfwyf
t&if;tESD;udk pwifpkaqmif;rdpyvmygw,f? umuG,fa&;Xmeppfonfrsm; oufomacsmifcsda&;
hf ;l cHtjzpf vkid pf ifawGvnf; tvum;&/
twGuq
f +dk y;D pwifzGJ pnf;cJw
h hJ 'Dtuf(pf)tkid f (DSI) [m tcGix
tcGefvGwfcGifh uif;vGwfcGifhawGuvnf; b,foleJ@rSrwlatmif cHpm;&wJhtwGuf ppfwyft&if;tESD;
[m wk;d oxufw;dk vmcJyh gw,f? 'Dumv[m tpk;d &u jynfawmfompDru
H ed ;f }uD; pwiftaumift
xnfazmfaewJh umvjzpfovkd ppfwyfuvnf; ppfwyft&if;tESD; pwifpkaqmif;aewJhumvvkd@
owfrSwf&rSmjzpfygw,f?
ZGefv (23) &ufuwnf;u jrefrmEkdifiHrS wkwfjzLrsm; xGufcGma&;udpP/ av;EkdifiH
oabmwlnDcsuf&yg+yDvkd@ urBmukd cyfwnfwnfa=unmcJhayr,fh wkwfjzLrsm;bufu bmwckrS
vufawG rvkyfaqmifvmwma=umifh pufwifbm (7) &ufae@rSm jrefrmtpkd;&u (1) jrefrmEkdifiHwGif;rS wkwfjzLwyfrsm; rnfIrnfr# xGufcGmrnfukd xkwfazmfcef@rSef;&ef?
(2) rkdif;qwfESifh ta&;}uD;ae&m (5) ae&mukd Armhwyfrawmfu wkdufckdufjcif;rybJ odrf;
ykduf&ef?
qkdwJh tqkd(2)ckukd obmywd tzJGxH xyfrHwifjyvm&ygw,f? wkwfjzLudk,fpm;vS,fu
tqkdtrSwf (1) ukd wdwdusus tajzray;wJhtjyif tqkdtrSwf (2) ukdvnf; Armhwyfrawmfu
ukd,fhzmomukd,f odrf;,l&r,f/ wkdufckdufjcif;ryyJ at;at;aq;aq; odrf;,la&;ukdawmh wkwf
ukd,fpm;vS,ftzJGrSm wm0efr&Sdvkd@ tajzay;wkef@jyefvmygw,f?
pufwifbm (14) &ufae@rSm Armbufu (1) jrefrmEkdifiHtwGif;rS wkwfjzLtm;vkH; xGufcGm&ef?
(2) yxrtokwf wyfom; (5000) ukd oabmwlnDcsuf vufrSwfa&;xkd;+yD; (21) &uf
twGif; xGufcGm&ef?
(3) jrefrmtpkd;&u ukvor*~ukd tpD&ifcH&ef&Sdojzifh txufazmfjyyg tcsuf (2) csufukd
wkwfjzLukd,fpm;vS,ftzJGu (7) &uftwGif; tajzay;&ef/ vufrcHcJhv#if jrefrm
ukd,fpm;vS,ftzJGudk aqG;aEG;yJGrS kwfodrf;rnf?
156
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
157
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
159
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
161
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
19
55/ zqyv/ Auy/ yrnw eJ jref r mEk d i f i H a wmf
1955/
1953-54 ckEpS u
f wnf;u qefaps;awGx;dk usvmwJt
h wGuf Armjynf&J t"duyk@d uek jf zpfwhJ
qefykd@ukefwefzkd;[mvnf; wESpfxufwESpf av#mhusvmygw,f? 52-53 wkef;u qefykd@ukef wefzkd;
(1019) uka&Sd&mu 53-54 rSm (811) ukaxd xkd;usoGm;ygw,f? 54-55 a&mufawmh (80)
uka om&Sdygawmhw,f? qefa&mif;&aiG wae@wjcm;avsmhvmovkd EkdifiHjcm;t&HaiGyrm%m[m
vnf; 1954 ckESpf/ Zefe0g&Dwkef;u (9681) uka&Sd&mu 1955 ckESpf/ Zefe0g&Dv a&mufawmh
(5332) ukaom usefygawmhw,f?
qefaps;ukd wwefaygif (50) atmuf rusEkdifvkd@ cef@rSef;+yD; qefa&mif;&aiGay: tajccHwGuf
csuf&if; ArmjynfvufawGtajctaeawGeJ@ tyfpyfqDavsmfjcif;r&SdpGm xifovdka&;qGJay;xm;wJh
auwDat pDrHudef;}uD;[mvnf; wae@wjcm;vuf!dk;xkd; _wfcsp&mjzpfvmcJhygw,f?
162
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
163
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
azmfvu
dk w
f hJ jynfawmfompDru
H ed ;f }uD;uawmh (55) ckEpS t
f wGi;f rSmyJ cg;usK;d oGm;ygw,f? t&if;u
vJawmh tzsm;xif;jzpfovdk (55) ckEpS /f Zefe0g&rD mS auwDat pDru
H ed ;f &yfqidk ;f vku
d &f +yD;wJah emuf
jynfawmfompDru
H ed ;f }u;D [mvnf; a&pkaH rsmpycJ&h ygawmhw,f? jynfawmfompDru
H ed ;f }u;D bma=umifh
ysuf&ovJqkdwm tajz&Sm=unfhr,fqkd&if wkdif;jynf&J vufawGtajctaeeJ@rukdufnDwJh pDrHudef;
awGukd auwDatuqGaJ y;cJ+h yD;/ vma&mufywfouf=uwJh Ekid if jH cm;yg&*lqo
dk al wGuvnf; rwefwq
vpm/ rwefwqtcGifhta&;awGudkom &,lcHpm;&if; Armjynftay: apwemrrSefcJhwmawG&Sdjcif;/
qefaps;udk wwef aygif (50) atmuf rusEikd q
f w
dk hJ pdwu
f ;l ,Ofwu
G q
f r_rsm;/ 1954 ckEpS rf mS aomif;use;f
oltm;vk;H csKyf+idr;f oGm;vdrrhf ,fqw
dk hJ rSe;f qr_rsm;eJ@a&mar$+yD; pDru
H ed ;f }uD;ukd a&;qGw
J ifjycJjh cif;a=umifh
'D auwDatpDrHudef; awGudk tajccHxm;wJh jynfawmfom pDrHudef;}uD;[m ysufjym;cJh&wmjzpfyg
w,f? 'g[m tcsufwcsufyJjzpfygw,f?
aemufwcsuu
f jynfawmfompDru
H ed ;f ukd taumiftxnfazmf=uwJh tpk;d &tzJG xdyo
f ;D }u;D
awGukd,fwkdif tkyfpkzJG tiftm;ydifae=u+yD; tykdiftpm;&&m ukd,fhae&m ukd,fxifovkd vkyfukdifae
=u&if; oef&moef&m pDru
H ed ;f awGudk csrw
S t
f aumiftxnfazmfae=uvk@d jzpfygw,f? v,f,mueJ@
pufr_u/ or0g,ruawG[m qufpyfr_&Sd&Sd ndndE_dif;E_dif; taumiftxnfazmf&r,fhtpm;
jy'g;wvrf;oHwvrf;vkjd zpfaecJ=h u+yD; tm%m&qk&d ,
S yf gwt
D wGi;f aumvdyt
f yk ef @J bke;f }uD;ausmif;
tkyf&J *kd%f;*%ydifyJGt=um; csdwfqufrrd xifovkdtaumiftxnfazmfcJh=uvkd@vnf;jzpfygw,f?
aemufq;Hk wcsuu
f tqift
h oD;oD;&Sd zqqk&d ,
S rf sm;[m rw&m;ojzifh ck;d 0Sucf =hJ u/ bk;H cJ=h u/
pm&if;tif;vdrfvnfcJh=u ukd,fusKd;&SmcJh=uwJhtwGufa=umifhjzpfygw,f? Awvp u trawmfa=u;/
ajrcGeaf =u; aumufyo
J ;D ESH a&mif;0,fa=u;awGtay: ck;d =u/ bk;H =u/ vufoif&h mpm;awmfac:a&;vkyf
=u/ pm&if;aysmuf tif;aysmuf *kad 'giaf ysmufvyk =f uwmawG wjynfv;Hk tES@H jzpfay: cJo
h vkd or0g,r
eJ@ pufr_vkyfief;/ taqmuftOD;wnfaqmufa&; pDrHudef;vkyfief;awGbufuvnf; uefxkdufeJ@
aygi;f ukeo
f nfe@J aygi;f +yD; rw&m;pD;yGm;&Sm=u/ tjrwfxw
k =f u/ vufajymif;vufvcJ$ sxm;a0iS/ rwef
wq0g;rdpm;aomuf uk,
d u
f sK;d &SmcJ=h uwmawG ae&ma'otoD;oD;rSm ausmrf aumif; =um;raumif;
jzpfay: cJhygw,f? tJ'Dwkef;u owif;pmawGay:rSm Awvp}uD; trawmfa=u;awG bkH;vkdufjyef+yD
qkd&S,fvpf}uD; 0g;vkdufjyef+yD qkdwJh owif;awG[m ae@pOfowif;awGvkd jzpfaecJhygw,f? b0opf
pDrHudef;qkdwmawGrSmvnf; wESpf (10) ukaavmuf/ aqmufvkyfa&;vkyfief;awGrSm (6) uka
avmuf[m tv$JokH;pm;r_awGa=umifh avvGifhqkH;_H;cJh&w,fqkdygw,f?
'ga=umifh jynfawmfompDru
H ed ;f awGudk jynfawmfrompDru
H ed ;f awGv@dk awmif vlxu
k ac:a0:
avSmifajymif uifyeG ;f wyfay;cJ=h uygw,f? OD;Ek&J jynfawmfom qkw
d hJ vSvyS y pum;vk;H [m avSmif
ajymifoa&mfp&m pum;vk;H wckozG,f jzpfcyhJ gw,f? t"dyg` ,t
f rsK;d rsK;d eJ@ ajymif=u avSmif=u oa&mfchJ
=uwmawGvnf; ay:cJhygw,f?
jynfawmfompDru
H ed ;f }uD; cg;usK;d +yD; a&pkeaf r#m&wJt
h csed rf mS jynfawmfom&J ajc&mvuf&m
tjzpf ajymp&m&,fvkd@ usefcJhwmu tnmaus;vuf rkd;acgifa&&Sm;&yf0ef;a'o aus;&GmwcsKdrSm
usecf w
hJ hJ jynfawmfomwGi;f qkw
d meJ@ uE mW &yif awGy&J ydS gawmhw,f? ayw&m ESp&f mavmuftxd
oHyu
dk v
f ;Hk av;cs+yD; ajray:rSm cg;apmif;omomavmuftjrifh oHyu
dk v
f ;Hk xGm qkid u
f ,
kd x
f nfiw
k w
f w
k f
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
165
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
167
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
atmufwkdbm (1) &ufae@u 1956 ckESpf/ rwfv (31) &ufae@txd (6) v oufwrf;owf
rSwaf y;xm;+yD; vufeufuikd f ykeu
f efqef@usiaf e=uolrsm; tcGit
hf a&;ukt
d &,l+yD; tjrefq;Hk tvif;
0ifz@dk aqmf=oxm;ygw,f? 'Dvw
G +f idr;f csr;f omcGit
hf rde@f u vufeufuidk yf ek u
f efqef@usiaf e=uolawG
vufeufcstvif;0ifzkd@oufouftwGufyJ &nf&G,fxkwfjyefcJhwmjzpfygw,f?
'D 1955 ckEpS x
f rJ mS yJ xl;xl;jcm;jcm; rSww
f rf;wifp&m ay:xGe;f vmwmuawmh jynfaxmifpk
jrefrmEkdifiHtrsKd;om;nD!Gwfa&;wyfaygif;pkqkdwJh yrnw tzJG}uD; ay:xGef;vmwmjzpfygw,f?
yrnw tzGJ }uD;[m ajray:twku
d t
f cH Ekid if aH &;tiftm;pkrsm;&J wyfaygi;f pk}uD;tjzpf ay:xGe;f vm
cJhygw,f? 51-52 ckESpf yxrt}udrf ygvDref'Drkdua&pDa&G;aumufyJG}uD;wkef;u a&G;aumufyGJrwdkifrD
twkduftcH EkdifiHa&;tiftm;pkrsm;[m cdkifrmwJh wyfaygif;pkwck atmifatmifjrifjrif zJGpnf;oifh
ygvsuf rzGJpnf;EdkifcJh=uyg? 'kwd,t}udrf ygvDref'Drkdua&pD taxGaxGa&G;aumufyJG}uD; usif;ycgeD;
usrS twkduftcH EkdifiHa&;tiftm;pkrsm;&J wpkwpnf;wnf;aom wyfaygif;pk}uD;tjzpf yrnw
ukd zJGpnf;EdkifcJhjcif;jzpfygw,f? jynfwGif;ppfjzpfae&wJhtwGuf jynfolvlxkw&yfvkH; 'kuQtrsKd;rsKd;eJ@
&ifqkdifae&+yD;/ 'Dvkdtajctaeqkd;awGrS jynfoludku,fwif&efqkd+yD; yrnw }uD;ukd zJGpnf;vdkuf
wmvkd@ auG;a=umfygw,f? 1955 ck/ Ekd0ifbm (18) &ufae@rSm yrnw ay:xGufvmygw,f?
yrnwrSm
(1) ArmEkdifiHvkH;qkdif&m 'dk@Armtpnf;tkH;/
(2) jynfol@nD!Gwfa&;ygwD/
(3) jynfol@+idrf;csrf;a&;tzJG@aygif;pk/
(4) Armjynf tvkyform; v,form;ygwD/
(5) Armjynf tvkyform; tpnf;tkH;rsm;tzGJcsKyf/
(6) awmifolv,form;nD!Gwfa&; tpnf;tkH;/
(7) jynfolvli,ftzJGcsKyf/
(8) w&m;r#wr_tzJG/
(9) rGef/ wkdif;&if;om;tpnf;tkH; eJ@
(10) ref;xGe;f &if tp&Sw
d hJ vly*k Kd~ vf vlwef;pm;tzGJ tpnf;uk,
d pf m;vS,rf sm;yg yg0ifc=hJ uygw,f?
vli,fhwyfOD;wkd@tjyif tr_xrf;or*~ OuU a[mif; OD;xGef;atmifausmf wkd@vnf; yrnw
rSmyg0ifvmcJh=uygw,f? yrnw xJrSm tiftm;t}uD;qkH;uawmh qkd&S,feDrsm;jzpfygw,f?
awmckv
d ufeufuidk t
f zGJ tpnf;jzpfwhJ ArmjynfueG jf rLepfygwD (Auy) u jynfwiG ;f ppf&yfpJ
a&;/ jynfwiG ;f +idrf ;f csr;f a&;vrf;pOfudk auG;a=umfovk/d w&m;0if ajray:tzGJ tpnf;}uD;jzpfwhJ yrnw
uvnf; jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &;/ jynfwiG ;f +ird ;f csr;f a&;toHuykd J yJw
h ifxyfapcJyh gw,f? yrnw }u;D [m
xif&mS ;wJh ajray: Oya'wGi;f twku
d t
f cH Ekid if aH &;tiftm;pk}uD; jzpfvmcJyh gw,f? yrnw &Jxif&mS ;
wJh EkdifiHa&;acgif;aqmifawGuawmh ocifcspfarmif (0d"l&)/ ocifvGif/ ocifvSau|/ OD;odef;azjrifh/
Akv
d cf sKyftudk OD;atmifoef;/ OD;b+idr;f / w&m;0ef}uD;a[mif; OD;at;armif/ OD;bxGe;f pwJo
h al wGjzpf=uyg
w,f? OD;at;armifu w&m;0ef}uD;&mxl;u E_wfxGuf+yD; w&mr#wr_ygwD axmif/ aemufykdif;
ocifcspfarmifwkd@ tvkyform; v,form;ygwDeJ@wGJ+yD; yrnw zJG@&mrSm yg0ifvmwmjzpfygw,f?
168
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
yrnw ukd zqyv tpk;d &u ajray:uGejf rLepf awGv@dk uifyeG ;f wyfcyhJ gw,f? yrnw wyfaygi;f
pk}uD; ay:vmwm[m zqyv tpkd;&&J rl0g' ay:vpDawGudk a0zef _wfcs zGifhcsEkdifcJh+yD; jynfolvl
xk&J uHawG&ifqkdifae&wJh vlr_b0taxGaxGukd rD;armif;xkd;jyEkdifcJhygw,f?
1955 ckEpS f ESpu
f ek yf idk ;f rSm ArmjynfueG jf rLepfygwD (Auy) &J jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &;/ jynfwiG ;f
+idr;f csr;f a&; auG;a=umfoaH wGe@J twl yrnw tzJG }uD;&J jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &;/ +idr;f csr;f a&;awmif;qkd
oHawGtjyif wuUov
dk af usmif;om;rsm;or*~ (wuo) &J jynfwiG ;f ppf&yfp+J yD; jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;
ukd t&,l=uzkd@ awmif;qkdoHawGyg us,fus,fjyef@jyef@ pnfpnfa0a0 xGufay:vmcJhygw,f? 1955
ckEpS /f 'DZifbm (5) &ufae@/ (35) ESpaf jrmuf trsK;d om;ae@rmS wuo u +idr;f csr;f a&;tqkw
d ifoiG ;f
vkduf+yD; tpkd;&eJ@ vufeufudkifawmfvSefaeolrsm; awGqkHaqG;aEG;=uzkd@ awmif;qkdvkdufygw,f?
1955 ckESpf[m Armjynforkdif;rSm awmfawmfxl;jcm;wJhESpfvkd@ ajym&ygvdrfhr,f? Armjynf
0ef}uD;csKyf OD;Ek vnf; uruxyolwpfOD;tjzpf yg0ifcJhwJh befa'gif;nDvmcH}uD; usif;yEkdifcJh+yD;
Armjynftpk;d &&J Ekid if jH cm;a&;qkid &f m *k%w
f ufcw
hJ EhJ pS jf zpfovk/d zqyv tpk;d &&J auwDat pDru
H ed ;f
&yfqkdif;vkduf&wJhESpf jynfaxmifompDrHudef; a&pkefar#mvkduf&wJhESpfvnf;jzpfygw,f?
wkwjf zLwku
d x
f w
k af &;twGuf &ef}uD;atmifppfqifa&;}uD; qifEcJ$ o
hJ vk/d ppfwyfu ppfzuf
qkdif&mv_yf&Sm;r_awG wkd;csJwnfaqmufr_awG vkyfcJhwJhESpfjzpfygw,f?
Auy &J 55 vrf;pOf/ jynfwGif;ppf&yfpJa&; jynfwGif;+idrf;csrf;a&;vrf;pOf ay:xGufcJhwJhESpfjzpf
ovkd zqyv tpdk;& &J ysLapmxD;pDrHudef;/ ysLapmxD;zJGpnf;r_awG ay:aygufcJhwJhESpfjzpfygw,f?
zqyv tpk;d & &J vGw+f idr;f csr;f omcGit
hf rde@f xGuaf y: cJo
h vkd twku
d t
f cH Ekid if aH &;tiftm;
pkawG&J wyfaygif;pk yrnw }uD; ay:xGufcJhygw,f?
ajray:ajratmuf Oya'wGif; Oya'y EkdifiHa&; tiftm;pkawG tygt0if tm%m& zqyv
tpdk;&tzJGuvJGvkd@ wjynfvkH; jynfwGif;ppf&yfpJa&; jynfwGif;+idrf;csrf;a&;toHawG pnfpnfnHnH
pwifazmfusL;vmwJhESpfvnf;jzpfygw,f? 0ef}uD;csKyf OD;Ek qkdAD,uf,leD,HoGm;+yD; ck&SufeJ@ cspf=unf
a&;vkyfcJhovkd ck&SufeJ@ bl*geifwkd@vnf; ArmjynftvnfvmcJh=uwJhESpfjzpfygw,f? 0ef}uD;csKyf
OD;Ek omoemh 'g,umbJGcHzkd@ qXoHCm,emwifyGJvnf; pcJhygw,f?
169
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
eHygww
f pftcsuu
f &kd iS ;f wJt
h cg u|Eykf w
f @dk tpk;d &onf t*Fvyd -f tar&duef tkypf u
k o
kd mv#if
ru rnfonfh *k%
d ;f / rnfonft
h yk pf k bufur# r0ifbaJ ecJo
h nfukd Arma&m urBmuyg od+y;D jzpfonf?
twkduftcH EkdifiHtkyfpkzGJjcif;udk a&S;uvJ raxmufcH/ ,ckvJ raxmufcH/ aemufvJaxmufcHrnf
r[kwf vkd@ qkdvkduf+yD; zGJpnf;tkyfcsKyfykHtajccHOya'udk ,ae@txd opPmrazmufzsufcJhaom
tpkd;&rSmvnf; u|Ekfyfwkd@ tpkd;&omv#ifjzpfonf vkd@ &ifhusL;vkdufygw,f?
eHygwf (2) csufukdvnf; u|Ekfyfwdk@tpkd;&onf tajccHtcGifhta&;rSefor# jynfolvlxk
w&yfvkH;tygt0if rnfonfhtwkduftcHtzJGtpnf;rsm;udkrqkd ay;xm;+yD;jzpfonf vkd@
&Sif;vif;vkduf+yD; tusOf;om;rsm;eJ@ ywfouf+yD;vnf; EkdifiHa&;tusOf;om;qkdwm r&Sd/ ykefuefxuG
aomif;usef;r_awGeJ@ zrf;qD;xm;olawGom&Sdw,fvkd@ wkef@jyefajymqkdygw,f?
eHygwf (3) tcsuu
f adk wmh awmckad omif;use;f olrsm; tvif;ok@d 0if/ vufeufenf;jzifh ykeu
f ef
aomif;use;f r_ukd pGe@f vw
$ af =umif; a=unmonfw
h ae@wiG f awmckyd gwrD sm; w&m;0iftoif;tjzpfo@dk
jyefvnfa&muf&Sdap&rnfvdk@ a=unm+yD;jzpfw,f qkdwmeJ@ &Sif;vif;wkef@jyefvkduf+yD; vGwf+idrf;csrf;
omcGiftrdef@ wHcg;aygufzGifhxm;+yD;jzpfw,f? rwfv (31) &ufae@rSm 'DwHcg;aygufydwfawmhrSm
jzpfwJhtwGuf 'DtcGifhta&;ukd t&,l+yD; vufeufcstvif;0if=uzkd@eJ@ tqkH;owfxm;ygw,f?
jyef=um;a&;0ef}u;D OD;xGe;f 0if; toHvi$ ahf jym=um;&Si;f vif;wJh zqyv tpk;d & &J oabmxm;udk
csKyf=unfhr,fqkd&if vufeufcstvif;0if=u qkdwmomjzpfygw,f? vufeufcs tvif;0ifa&;
twGufvnf; v$wf+idrf;csrf;omcGifh trdef@xkwfxm;+yD;jzpfwJhtwGuf wHcg;yGifhae+yD;jzpfw,f?
w&m;0ifwnf&SdcGifh EkdifiHa&;v_yf&Sm;cGifhawGtwGufuawmh vufeufudkifenf;eJ@ ykefuef
aomif;use;f r_ukd pGe@f vw
$ af =umif; a=unm/ tJ'v
D dk a=unm+yD;&if w&m;0ifwnf&cdS iG hf &&Sv
d mvdrrhf ,f
vkd@yJ t"dy`m,fxGufapcJhygw,f? wdwdusus &Sif;&Sif;vif;vif;awmh azmfjyrxm;yg? w&m;0ifwnf&Sd
cGifhudk vufeufcsa=umif; vufeufukdifvrf;pOf pGef@a=umif; t&ifa=unm+yD;rS pOf;pm;r,fhoabm/
aemufwqifhudpPtjzpf oabmxm;ovkd tmrcHcsufrJhaeygw,f?
azazmf0g&D (25) &ufae@rSm wyfrawmfrSvnf; tvif;0if&ef zdwfac:csuf qdkwmudk xyfrH
xkwjf yefygw,f? tjrefq;Hk om tvif;ud0k ifcahJ yawmh qkw
d hJ pum;&yfe@J tqk;H owfxm;wJh wkw
d dk
wkwfwkwf a=unmcsufjzpfygw,f? awmfvSefykefuefr_/ opPmazmuf ykefuefr_oufoufqkd&if vkH;0
vGw+f idr;f csr;f omcGi&hf r,fqw
dk m &Si;f jy+yD; b,fvt
dk r_rsK;d [m awmfveS yf ek u
f efr_ opPmazmufzsuyf ek f
uefr_qdkwm &Sif;jyxm;wJh a=unmcsufjzpfygw,f?
tJ'Dvkd &Sif;vif;csuf a=unmcsufawG xGufay:t+yD; r=umcifrSmyJ ArmjynfuGefjrLepfygwD
u +idr;f csr;f a&;twGuf jzpfEidk o
f r#enf;vrf;awGukd &SmazGz@dk yk*Kd~ vfwOD;udk wm0efay;apv$wyf gw,f?
=um;vltjzpf AkdvfvusmfukdowfrSwf+yD; Akdvfvusmfuwqifh tpdk;&tzGJeJ@ qufoG,fapwmjzpfyg
w,f? Akv
d v
f usmu
f tJ'yD *k Kd~ vfe@J tpk;d &tzJG awGqkaH qG;aEG;apvkad =umif; jynfxaJ &;0ef}uD; Akv
d cf if
armifuav; eJ@ Adv
k rf ; }uD; atmif}uD; wd@k udk ta=umif;=um;ygw,f? Akv
d cf ifarmifuav;eJ@ Akv
d rf ; }uD;
atmif}uD; u 0ef}uD;csKyf OD;Ekukd qufvufwifjyygw,f? OD;Eku tpdk;&udk,fpm;vS,frsm;eJ@ Auy
u wifajrmufxm;wJh=um;vl AkdvfvusmfeJ@om awGqkHaqG;aEG;zkd@ trdef@csrSwfay;+yD;/ aqG;aEG;wJh
tcgrmS vnf; tvif;0ifa&;tpDtpOfudk b,fvpkd pD Of&r,fqw
dk mavmufuykd J aqG;aEG;+yD; Ekid if aH &;udpP
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
171
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
173
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
19
56 ck E S p f ygvD r ef ' D r d k u a&pD t axG a xG a &G ; aumuf y J G / tm%m& zqyv tuG J e J
1956
jynf w G i f ; ppf & yf p J a &;auG ; a-umf o H
1956 ckESpf/ {+yDv (27) &ufae@rSm ygvDref'Drkdua&pD taxGaxGa&G;aumufyJG}uD;ukd wjynf
vkH;rSmusif;ycJhygw,f? 56 ckESpf a&G;aumufyJG vkd@ twkdac:a0:cJh=uygw,f? 56 ckESpf a&G;aumufyGJ
[m ArmjynfvGwfvyfa&; a=unmEkdif+yD;aemuf usif;ywJh 'kwd,t}udrfajrmuf ygvDref'Drkdua&pD
taxGaxGa&G;aumufyGJ}uD;jzpfygw,f?
t"dutm;jzifh tm%m& zqyv tzJG}uD;eJ@ twkduftcH EdkifiHa&;wyfaygif;pk (yrnw)
tzJG}uD;wkd@ t}udwfte,f ,SOfydifta&G;cs,fcHcJh=uwmjzpfygw,f? zqyv [m tm%m&tzJG
tpnf;}u;D jzpfwt
hJ wGuf tiftm;awmifw
h if;+y;D wyef;om+y;D jzpfovkd yrnw tzJG }u;D uvnf;
EkdifiHa&;ygwDrsm;eJ@ wyfaygif;pktjzpf zJGpnf;xm;wmjzpfwJhtwGuf tiftm;awmifhwif;ae+yD jzpfwJh
twdkuftcH tzJGtpnf;}uD;jzpfygw,f?
zqyv tzJG}uD;u zqyv}uD;tESpfav;q,ftm%mwnfap&r,f auG;a=umf+yD; a&G;
aumufyrJG mS pnf;k;H ygw,f// rwfv(31) &ufae@txd oufwrf;&Sw
d hJ vGw+f idr;f csr;f omcGihf trde@f xw
k f
jyefcJhwm[mvnf; rJqG,fpnf;kH;jcif;wrsKd;jzpfygw,f? AkdvfcsKyfatmifqef; ukd,fwdkifyg0if+yD; pwifzJG
pnf;cJhpOffu &SdcJhwJh zqyv }uD;&JtpOftvmaumif;awG qufvuf,liifpm;okH;+yD; vlxkudk rpm;&
0cref; yg;pyfuwdawGukday;&if; vlxkudkrJqG,fpnf;kH;cJhygw,f?
yrnw tzGJ }uD;uawmh jynfwiG ;f ppfrck s&yfp&J r,f qkw
d hJ jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;auG;a=umf
oHukdukdifpJG+yD; a&G;aumufyJG0ifygw,f? zqyv tpkd;&&J jynfwGif;+idrf;csrf;a&; oabmxm;awGukd
a0zef/ jynfwGif;vufeufukdiftiftm;pkawGeJ@ awGqkHaqG;aEG;zkd@ ta&;qkdv_HaqmfwkdufyGJ0if&if;
pnf;kH;rJqG,fygw,f?
+idrf;csrf;a&;udkar#mfvifhae=uwJh jynfolvlxk}uD;u yrnw &J auG;a=umfoHukd tav;
teufxm;cJ=h uygw,f? 'ga=umifh zqyv tpk;d &&J tm%mpuf=um;u/ tm%m& bufawmfom;
toD;oD;&J +cdrf;ajcmuf&efvkdr_=um;uae yrnw ukd rJay;vm=uwmawG&ygw,f? e,fawGrSm
ysLapmxD; awGunpfywfpu
G zf ufc=hJ uovd/k wyfrawmfuvnf; zqyv bufu yif;cJyh gw,f? ae&m
wcsKd rSm zqyvud,
k pf m;vS,t
f Ekid &f a&; uvdeu
f uspv
f yk cf =hJ uwm&Syd gw,f? wyfrawmfacgi;f aqmif
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
175
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
177
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
16? OD;&m&Spf
- owWKwGif;Xme0ef}uD;/
17? OD;bapm
- vlrl0efxrf;XmeESifh omoema&;Xme0ef}uD;/
18? OD;xGef;0if;
- or0g,rXme0ef}uD;/
19? ocifcspfarmif
- jyef=um;a&;Xme0ef}uD;/
20? OD;&dSefxef
- u,fq,fa&;ESifhjyefvnfae&mcsxm;a&;0ef}uD;/
21? OD;atmify
- a&a=umif;ESifhrdjyava=umif;Xme0ef}uD;/
22? qrm;'l;0g;qif0g;aemif - jynfolvkyfief;/ tdrf,maqmufvkyfa&;/
23? ocifyef;rdif
- 'Drdkua&pDa'oE W&tkyfcsKyfa&;Xme0ef}uD;/
24? ocifwifarmif
- jynfol@vkyfief;ESifh tdrf,maqmufvkyfa&;Xme0ef}uD;/
25? ocifpHjrifh
- v,f,majrEdkifiHydkifyvkyfa&;Xme0ef}uD;/
26? OD;wif!Gef@
- tvkyform;Xme0ef}uD;/
27? Adkvfcifarmif
- pufr_vufr_Xme0ef}uD;/
28? pyfxGef;at;
- trsKd;om;rSwfyHkwifa&;Xme0ef}uD;/
29? OD;xGef;wif
- ynma&;ESifh,Ofaus;r_Xme0ef}uD;/
30? a'gufwmpdefbef;
- usef;rma&;Xme0ef}uD; - wdk@jzpfygw,f?
wdik ;f jynf&J Oao#mift}uD;tuJjy,k*t
f jzpf Edik if aH wmforw}uD;jzpfvmwmuawmh u&if
trsdK;om;vnf;jzpf/ zufqpfawmfvSefa&;rSm tdEdN,jynfoGm;cJh+yD; avxD;qif;AdkvfwOD; vnf;jzpfcJh
wJh ref;0if;armif jzpfygw,f?
twdu
k t
f cH yrnw }uD;[m trwfae&mav;q,fausmo
f m&&dcS ahJ yr,fh v$waf wmftwGi;f
rSm t"dutwdu
k t
f cHtiftm;pk}uD;tjzpf ay:vGiv
f mcJyh gw,f? tpd;k &&J rl0g'ay:vpDawGukd csu=f u
vuf=u axmufjya0zefqef;ppfEikd w
f hJ wu,ft
h zJG }u;D tjzpf ae&m,lEikd v
f mcJyh gw,f? ocifcspaf rmif/
OD;ode;f azjrif/h OD;b+idr;f / OD;at;armif wd@k [m tajymaumif; ta[maumif;awGjzpf=uovdk aumfv;kH
uyfvHk; ax@vHk; axmufvHk;aumif;olawGvnf;jzpf=uwJhtwGuf olwdk@toHawGudk wdkif;jynfu
tmHkpdkuf em;axmifvm&wJhtxd tpGrf;xufcJh=uygw,f? jynfolvlxk}uD;u +idrf;csrf;a&;qENudk
tm%meJ@uef@owfxm;wJh=um;uae wcJeuf azmfjyvdkuf=uwmjzpfwJhtwGuf yrnw }uD;[m
tcsed w
f w
kd t
kd wGi;f 'Davmufatmifyef;qifEikd cf w
hJ mjzpfygw,f? trwfae&m&&drS l uGm[vGe;f ayr,fh
rJta&twGuf odyu
f mG vSwmr[kww
f mudk Edik if aH wmf0ef}uD;csKyfO;D Eku owdrrl yd gw,f? a&G;aumuf
yJG}uD;t+yD;rSm a&G;aumufyJG&v'fudk jyefvnfoHk;oyf=uwJhtcg zqyv tzJG}uD;twGif;rSm rwljcm;
em;wJ@ t"dutjrif (2) ck xGufay:vmygw,f?
OD;Eku zqyv}uD;twGif;rSm zqyvawG tm%mtvJGoHk;pm;vkyfr_/ jcpm;r_/ vlxktay:
rawmfrw&m; Adv
k u
f stjrwfxw
k rf a_ wGrsm;vmvd@k 'Dvjkd zpf&wmvd@k jrifygw,f? OD;AaqG/ OD;ausm+f idrf ;f
wdk@acgif;aqmifwJh uGefjrLepfqef@usifha&; acgif;rmqdk&S,fvpfxdyfoD;}uD;awGuawm@ yrnw awG
tiftm;aumif;vm&wm[m aiGuakd &vdo
k ;kH +yD; awmwGi;f uGef rlepfawGu vufeufe@J +cdr;f ajcmuf+yD;
rJxnfch ikd ;f cJv
h @kd 'Davmufjzpfvmwmvd@k jrifygw,f? tJ'v
D @kd rwljcm;em;wJh tjrif (2) rsKd ;tay:uae
rwljcm;em;wJh aumufcsuf (2) rsdK; oabmxm; (2) rsdK; ay:xGufvmygw,f?
178
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
179
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
rodyg qdkwmutp
0ef}uD;csKyftaeeJ@ ab;uvlawGu rSefyghz,m; vkyf=uawmh rif;pdwfrif;rmefawG
rsm;vmygonf? 0ef}uD;tpnf;ta0;awGrmS aomfvnf;aumif;/ zqyv tvkyt
f r_aqmiftzGJ wGi;f
rSmaomfvnf;aumif; aqG;aEG;&mwGif rdrd.,lqcsuf qef@usifIajymonfudk onf;rcHvdkaompdwf
ay:aygufvmygonf? rdrd.,lqcsufESifh qef@usifI aqG;aEG;aomolonf uvefuqefvkyfonf/
vla&SrSm ighudkjyefajymonf? t&SufcJGonf[k ,lqvmonf
qdkwmawGtqHk; rausreyfcsufawGudk wef;pD+yD; &ifzGifhxm;ygw,f// OD;Ek&Jjyef=um;pmxJ
rSmawmh ightusdK;ta=umif; rif;todyJ? i,fpOfuwnf;u rif;eJ@aygif;vmwmyJ? pdwfwdkwwf
w,f/ pdwjf yif;xefw,f/ rif;wd@k e@J omr[kwzf ;l / tdru
f om; r,m; tdro
f t
l rd o
f m;awGe@J vnf;'Dvykd /J
'gayr,fh t+rJwef; 'Dvdkpdwfwdk+yD; pdwfjyif;xefaewmr[kwfzl;? pdwftwdkjrefoavmuf pdwftajy
jrefwmyJr[kwfvm;/ pdwfajywmeJ@ onf;cHzdk@ awmif;yefcJhwmvnf; t}udrf}udrfyJr[kwfvm;?
pdwv
f u
kd rf mefygvyk w
f m[m 0ef}uD;csKyfjzpfvmrSvyk w
f ,fq&kd if ajymp&m&daS o;&J? tckawmh
ausmif;om;b0uwnf;u 'DvdkyJ pdwfvdkufrmefygvkyfwwfw,fqdkwm rif;up+yD; igholi,fcsif;
t&if;awGtm;vHk; od=uygw,f? tJ'gudk t&ifu bmrSrpGyfpJGcJhayyJ/ rif;ta=umuf}uD;a=umufvm
wJhtcgusrS tm%m&Sifpdwfaygufw,fvdk@ pGyfpGJwm igodyf+yD;&,fcsifw,fausmf+idrf;
qdk+yD; y,fy,fe,fe,f jyefa&;cJhovdk OD;ausmf+idrf;&J rauseyfcsufawGudk a'gifhaphatmifjyef
wkef@jyefcJhwmawG&ygw,f? OD;ausmf+idrf;&J OD;EkxHay;pmtcsKyfu
OD;Ek&J ygwDoef@&Sif;a&;onf qdk&S,fvpfacgif;aqmifrsm;udkz,f&Sm;um if;ae&mrsm;Y rdrd
aemufvu
kd rf sm;udk tpm;xd;k &efjzpfa=umif;/ OD;AaqG/ ocifwifEiS hf OD;ausm+f ird ;f wd@k ukd zqyv/ Awvp/
tvkyform;tpnf;tHk;rsm;u E_wfxGufapI 'k0ef}uD;csKyf&mxl;wGifxm;jcif;/ vmbfpm;aom
acgi;f aqmiftcsKd udk ta=umif;yI rvdv
k m;aom qd&k ,
S v
f pfacgi;f aqmifrsm;tm; poH;k vH;k Oya'tm;
vufudkifyum rw&m;zrf;qD;jcif;/ OD;EkwGif tm%m&Sifpdwfrsm;ay:vmjcif;/ OD;ausmf+idrf;u
twdu
k t
f cHvyk v
f eG ;f I OD;Eku rsurf ek ;f usK;d aejcif;/ zqyv twGi;f a&;r;cef@xm;&ef/ Edik if aH &;0gEak o;
aom OD;&m&Spftm; cef@xm;&ef vsmxm;r_udpPrsm;udk oHo,jzpfrda=umif; qdkwmjzpfygw,f? OD;Ek&J
wkef@jyefpmtcsKyfuawmh
qefudpPESifhywfoufI OD;ausmf+idrf;.vkyf&yfrsm;udk oHo,jzpfa=umif;/ qdk&S,fvpfrsm;
zrf;qD;r_eJ@ywfoufI tD;tuf(p)bD OD;Apdef/ jynfolaxmufyHa&;rS OD;pdk;armifwdk@udk zrf;qD;&jcif;rSm
poHk;vHk;u oufaotaxmuftxm;cdkifvHkpGmjzifh zrf;qD;cJhjcif;jzpfa=umif;/ tm%m&Sifqefonf[k
pGypf rJG E_ iS yhf wfoufI use;f rma&;csKd ,Gi;f vmr_a=umifh pdww
f w
kd wfvmjcif;ESihf pdwt
f wdjk refoavmuf
pdwftajyjrefa=umif;/ 'gudk i,fuwnf;u aygif;oif;cJhonfh OD;ausmf+idrf; od+yD;jzpfygvsuf/ ,ckrS
ta=umuf}uD;a=umufvmum tm%m&Sifqefonf pGyfpGJjcif;rSm &,fp&mjzpfa=umif; qdkwmjzpfyg
w,f?
OD;ausm+f idr;f eJ@ OD;Ekw@kd &J tjyeftvSeaf y;pmESpaf pmif[m zqyv tvkyt
f r_aqmifpm;yJaG y:
twl,OS w
f aJG &mufvm+yD;wJah emufyikd ;f / OD;ausm+f idr;f axmufco
H t
l yk pf Ek iS hf OD;Ekaxmuf cHot
l yk pf q
k +kd yD;
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
181
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
183
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
185
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
187
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
189
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
qd&k ,
S v
f pfrsm;eJ@ ppfwyfu q&m}uD;&J olromud,
k rf em rl[m awmwGi;f vufeufuikd rf sm;
bufu a&Saevdkufxm;wJh rl/ awmwGif;olykefrsm;udk rsufESmomay;xm;wJh rlvdk@ cH,loabmxm;
ygw,f? qef@usifuef@uGuf _wfcswmawGvkyfygw,f? tywfwdkufa&;orm;rsm;tzdk@ aphpyfa&;udk
vnf; rvdkvm;ovdk/ oifykef;acsa&;udkvnf; b,fvdkenf;eJ@rS vufrcHEdkifyg?
vlxkaxmufcHr_&zdk@ enf;vrf;&SmazGae&wJh OD;Ek uawmh vufeufcsvma&;rludk udkifpGJxm;
&if;u qef@usifzufuvmaewJh +idrf;csrf;a&;toHawGudkvnf; em;pGifh&if;/ qdk&S,fvpf}uD;rsm;vdk
wif;wif;rmrm wzufowfrajymbJ yg;yg;eyfeyfaejyygw,f? OD;Ek u aysmhaysmif;r_udk wzufodk@jyo
&if;/ zqyv oef &h iS ;f a&;qdw
k mudk w&pfcsi;f wd;k wd;k +yD;vkyyf gw,f? zqyv }uD;udk EGw
H iG ;f u qGx
J w
k f
zd@k vyk w
f mvd@k ,lqEdik o
f vdk zqyv }uD;&J ausmrf aumif;=um;raumif; tykyef @H waxmif;axmif;t
wGuf olrSmwm0efr&Sv
d @kd ,lqcH&atmif olud,
k o
f l zqyv acG;aoaumifyyk }f u;D =um;uae qGx
J w
k f
vdkufwmvnf;jzpfygw,f?
zqyv tpdk;&tzGJ}uD;twGif; ydyuQawG jyif;xefvmavav/ wyfrawmfumuG,fa&;
OD;pD;csKyf Adv
k cf sKyf}uD;ae0if; uawmh/ ppfwyf}uD;udk }uD;oxuf}uD;atmifcsJ &if; ol&J yk*Kd~ vfa&;=oZm
udk xlaxmifvmEdkifavavjzpfcJhygw,f? vGwfvyfa&;&cgpavmufu umuG,fa&;0ef}uD; &mxl;
avmufyJ rSef;EdkifcJhwJh Adkvfae0if; [m jynfwGif;ppf}uD;aygufzGm;vmr_a=umifh &efukeftpdk;&acwfrSm
umuG,fa&;0ef}uD;r#ru 'kwd,0ef}uD;csKyf&mxl;txd tydktqpf&cJhzl;wmudkvnf; udk,fawGuHcJh
zl;+yD;+yDjzpfygw,f? umuG,fa&;0ef}uD;&mxl;ae&mtwGuf yckH;csif;,SOfvmEdkifolawG/ ,SOfvmcJzh ;l ol
awGtm;vk;H avmufe;D yg;udv
k nf; enf;rsKd ;pkeH @J tajctaersKd ;pk=H um;rSm z,f&mS ;zcd iG ;f ausmef if; vGeaf jrmuf
cJ+h yD;+yD jzpfygw,f? wyfrawmfwiG ;f u Adv
k cf sKyf prpf'eG ;f / Adv
k v
f ufsm/ OD;wifxG f pwJo
h al wGukd z,f&mS ;
EdkifcJh+yD;jzpfovdk/ AdkvfaZ,s/ Adkvf&efatmif/ Adkvf&JxGf wdk@vdk yk*~dKvfawGudkvnf; awmxJodk@ armif;
xkwEf ikd cf +hJ yD;+yDjzpfygw,f? aemufq;Hk wyfxrJ mS useaf ewJh &Jabmfo;Hk usyd 0f if Adv
k af usmaf Zm udv
k nf;
atmifrmC xdk;ppftwGif;u &w,fqdkwJh zdkifwGJtr_}uD;udkjy+yD; atmifjrifpGm z,f&Sm;+yD;+yDjzpfwJh
twGuf/ wyfrawmfxJrSm oleJ@acwfydif wef;wl r_p&mvl wOD;rSr&SdawmhwJhtwGuf ydifbufuif;
AdkvfcsKyf}uD; jzpfvmygw,f?
ppfwyftiftm;}uD;wm[m wdik ;f jynftiftm;}uD;wm [kwrf [kwaf wmhrod/ oltiftm;}uD;
wmtrSef/ ol =oZm}uD;vmwmawmhtrSefqdkwm vufawGodae+yDjzpfwJhtwGuf ppfwyf}uD;udk
ydk+yD;}uD;atmif wnfaqmufygw,f? wu,fvnf; Adkvfae0if; &J wvufudkifwyf}uD;ozG,f ykHay:
vmygw,f? umuG,af &;0ef}uD; OD;AaqG trde@f ay;vd@k r&/ Adv
k af e0if; trde@f ay;rS&wJh wyf}uD;jzpfvm
ygw,f? Adv
k af e0if; tzd@k wyfrawmf}uD;udk wd;k +yD;wnfaqmuf&wmvnf; bmrSrcufyg? oltdyu
f yf
xJuydu
k q
f H wjym;wcsyrf rS uke&f bJ jynfov
l x
l &k J bmaiGa=u;udk ok;H pG+J yD; uduo
f vdk ppftiftm;
csJ vd@k &ygw,f? jynfwiG ;f ppf}uD;udk vuf!;kd xd;k jy+yD;/ uduo
f vdk ppftiftm;xlaxmifEikd cf iG hf tvdv
k &kd
ae+yD;om;jzpfygw,f? zqyv tzGJ}uD;twGif;u EdkifiHa&;orm;}uD;awG uGJcsifovdkuGJ +yJcsifovdk
+yJae=uwJhtcsdef 1957 ckESpfxJrSm AdkvfcsKyf}uD;ae0if;&J OD;aqmifr_atmufrSm trSwf (12) eJ trSwf
(13) ajcvsiw
f yfr[mXmecsKyf xyfraH y:ayguv
f mygw,f? wcku rtlyif/ wcku jynfrmS tajcpdu
k f
apygw,f? trSwf (101) (102) (109) ajcjrefwyf&if; (3) &if;udkvnf; wdk;csJzGJpnf;EdkifcJhygw,f?
194
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
195
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
197
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
199
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
201
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
203
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
rvdu
k pf m;/ tavmif;tpm;rvkyyf g qdw
k hJ uwdav;ckukd ay;&r,f? usL;vGeo
f rl eS o
f r#
tvkyftr_aqmiftzGJu ESifxkwfypf&r,f?
(3) zqyv ESpfzGJ&SdwJhtxJu tpdk;&tm%m b,ftzGJrSm &Sd&r,fqdkwm v$wfawmfu
qkH;jzwfay;vdrfhr,f/ qkH;jzwfEdkifatmif v$wfawmfudk Oya't& ac:ay;r,f
qdw
k t
hJ csuf (3) csuu
f kd csjy+yD;/ ocifwif wd@k zufu &yfz@kd q;Hk jzwfvu
kd yf gw,f? ocifwifw@kd
eJ@awG+yD;aemuf OD;AaqG wdk@wawGudkvnf; ac:awGum pum;eJ &efpJvrf;pOfqdkwmxJu 'kwd,
eHywf (2) tcsuu
f kd csev
f yS +f yD; anmif!ykd ifpcef;u vrf;cG=J uawmhz@kd e@J tpd;k &tzGJ tm%mb,ftzGJ
u ,l&r,fqw
kd m v$waf wmfu qk;H jzwfay;zd@k v$waf wmfukd ac:ay;r,fqw
kd mudk &Si;f jyvdu
k yf gw,f?
OD;AaqG u 'Dvdkvrf;rcGJa&; ajymqdkao;ayr,fh v$wfawmfwif vrf;cGJ=uzdk@om aemufqkH; tajzjzpf
oGm;cJyh gw,f? wHawG;qGwf aumfwx
J m;cJ&h wJh zqyv }uD;&J pnf;vk;H nD!w
G af &;}uD;qdw
k m bGm;ueJ
ay:vm&ygawmhw,f? arv (6) &ufae@rSm OD;Ek &J zqyv }uD;udk wpnf;wvkH;wnf; rxdef;Edkif
awmhyg? zGwfr& "m;rqkH;tjzpf rcHEdkifI cGJ=u&ygonf? qdkwJh &Sif;vif;oH xGufay:vm+yD; vlwdkif;od
udpP}uD;jzpfvm&ygawmhw,f? twdtvif; xufjcrf;uGJ uGJ&ygawmhw,f?
zqyv oef@&Sif;a&;vkyfcsifwJh OD;Ek eJ@ ocifwif wdk@tkyfpkudk oef@&Sif; zqyv/ wnf+rJa&;
qdkwmudkyJ auG;a=umfavh&SdwJh OD;AaqG eJ@ OD;ausmf+idrf; wdk@tkyfpkudk wnf+rJ vdk@jynfolvlxk}uD;u
uifyeG ;f wyfay;vdu
k yf gw,f? wenf;tm;jzifh Ek-wif tkypf k eJ@ aqG+idr;f tkypf t
k jzpf ykaH y:vm&ygawmh
w,f?
Ek-wif/ aqG+idrf; tuGJudk tm%modrf;apvdkolawG wyfrawmfxJu tm%modrf;,lcsif
olawG acgif;axmifpyvmcJhygw,f? AdkvfcsKyfae0if;u bmtoHrS ray;ao;bJ EdkifiHa&;acgif;aqmif
awG&JtuGJudk +idrf=unfhaecJhygw,f? Ek-wif tkyfeJ@ aqG+idrf;tkyfu twdtvif;uGJ+yDqdkuwnf;u
tjyeftvSefaqmfyGJ}uD; pwifygw,f?
twGif;a&;udpP/ yk*~dKvfa&;udpPawGyg azmfxkwfwdkufcdkuf=uwmawG xGufay:vmygw,f?
Adkvfae0if; eJ@ wyfrawmfudkvnf; tjyeftvSefrsufpypf+yD; udk,fhzufygatmif qGJaqmif&if;/ AdkvfcsKyf
ae0if; udk csD;usL;=u acsmhjrL=uygw,f? wnf+rJbufuvlawGu olwdk@eJ@ wyfrawmf[m &JabmfawG
yg? awmfvSefa&;rSm twlvkyfvmolawGygvdk@ toHay;vmwm&Sdovdk/ oef@&Sif;bufuvnf; Adkvf
csKyf}uD;ae0if;[m OD;Ek acgif;aqmifwJh tpdk;&tzGJopfrSm 'k0ef}uD;csKyf&mxl;udk vufcH,lvdrfhr,f
vdk@ owif;v$ifholawGvnf; ay:vmygw,f?
wnf+rJbufu awmfvSefa&;wkef;u OD;Ek b,frSmvJ vdk@ar;oH ceJ@oHawG xGufvmwJht
wGuf OD;Ek u ol[m udk,fwdkifwdkuf&mcdkuf&mrsdK;rSm ryg/ 'gayr,fh awmfvSefa&;twGuf ta&;}uD;
tpnf;ta0;wcsdKudk oltdrfrSmyJ vkyfcJh=uwmr[kwfvm; vdk@ jyefvSefacsyygw,f?
wnf+rJacgif;aqmifwcsdKu OD;Ek [m tm%ml;}uD;jzpfw,fvdk@ pGyfpGJwJhtwGuf/ OD;Ek u
olomtm%ml;}uD;jzpfw,fq&kd if/ oludk bmha=umifh q,fEpS q
f ,fr;kd acgi;f aqmiftjzpf wifajrmuf
xm;cJ=h uygovJ vd@k jyefveS af r;cGe;f xkwyf gw,f? OD;Ek[m w%Sml;}uD;jzpfw,fvkd ph yG pf o
JG aH wGtwGuf
OD;Ek u vlxktpnf;ta0;yGJwckrSm ol[m 1948 ckESpfup+yD; tjA[Rmp&d,moDvudk apmifhxdef;
vmol jzpfw,fvdk hacsyygw,f?
204
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
oef@&iS ;f -wnf+rJtuG[
J m tpd;k &tzGJ twGi;f / Xmeqdik &f mawGtwGi;f / vlxv
k w
l ef;pm;tzGJ
tpnf;awGtwGif;/ ygvDreftrwfawGtwGif;omru/ wjynfvkH;udk *,ufkdufcwfcJhygw,f? ae&m
wdkif;rSmvnf; aemufqufwGJ tuGJawG qufwdkufay:cJhygw,f? {+yDvukefuae arv wvausmf
ausmfvkH;[mvnf; tpdk;&&SdvsufeJ@ tpdk;& r&SdovdkrsdK;taetxm; jzpfaecJhygw,f?
Ekwif-aqG+idr;f tkypf k (2) ckpvk;H [m tjyeftvSef vuf!;kd xd;k =uovd/k tydit
f qdik pf nf;k;H
=uwmawGvnf; t}uD;tus,fvkyfaqmif=uygw,f? tuGJeJ@ywfoufwJhowif;awGudkvnf;
owif;pmawGu udk,fh&yfwnfcsufeJ@udk,f a&;=uom;=u azmfjy=uygw,f?
ygvDrefwif+yD; rJcGJqkH;jzwf=urSm jzpfwJhtwGuf trwfawG aps;aumif;cJhygw,f? Ek-wif
oef@&Sif; zqyvu olwdk@udkifpGJwJhrltjzpf ay:vpD (4) &yf udk xkwfjyefa=unmvdkufygw,f?
(1) Edik if jH cm;a&;0g'eJ@ywfouf+yD; vuf&0dS g'udk rajymif;vJbJ waoGa0rwdr;f usio
hf ;Hk rnf?
(2) urBmat;nDvmcHrSm ajym=um;cJhwJh pum;}uD;okH;cGef;twdkif;/ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;udk
qufvuftaumiftxnfazmfrnf?
(3) 'Drdkua&pDtcGifhta&; jynfh0pGm &&Sdap&rnf?
(4) jynfe,frsm;. w&m;ojzifh &oifh&xdkuftcGifhta&; tmrcHrnf?
qdkwJh ay:vpD (4)&yf jzpfygw,f?
v$waf wmfxrJ mS trwfae&m (45) ae&m &&Sx
d m;wJh yrnw u Ekwif &J ay:vpDav;&yf
[m yrnw &J oabmxm;vkyfief;pOfjzpfwJh +idrf;csrf;a&;/ 'Drdkua&pDa&;/ vlrsdK;pkrsm;tcGifhta&;eJ@
urBmh+idrf;csrf;a&; xdef;odrf;a&;vkyfief;pOfrsm;twGuf taxmuftuljzpfapEdkifw,fvdk@ okH;oyfyg
w,f? yrnw u zqyv ESpfjcrf;uGJtay: qef;ppftuJjzwfwmvnf; vkyfygw,f? yrnw &J
tjrifu Ek-wif tiftm;pk[m e,fcsJ hqef@usifa&;vuQ%m &Sdwefoavmuf &Sdao;w,fjrif+yD;/
aqG+idrf;tiftm;pkrSm r&Sdvdk@jrifygw,f?
Ek-wif [m uGejf rLepf0g'udk tajccHtm;jzifh qef@usiaf yr,fh uGejf rLepfygweD @J qufqaH &;rSm
awmh ael;wd@k vkd aysmah ysmah jymif;ajymif;&SEd ikd af o;w,f/ aqG+idr;f uawmh uGejf rLepf0g'a&m uGejf rLepf
ygwu
D ykd g azmfpwm'g;vuf/ ruUmoD wd@k vkd &if&h ifo
h nf;onf; qef@usio
f al wGjzpfw,fv@kd jrifygw,f?
Ek-wif tkyfpk[m uGefjrLepf0g'eJ@ +idrf;csrf;pGm,SOf0Hhao;w,f? aqG+idrf; tkyfpkuawmh r,SOf0Hh/ vuf
euftm;udk; tywfwdkufa&;yJjzpfw,f? 'Drdkua&pDrSmvnf; vpfb&,feJ hwif;wif;rmrm csKyfcs,fvdk
olvdk uGJjym;jcm;em;w,f? pD;yGm;a&;rSmvnf; Ek-wif u t&if;&Sifvlwef;pm;&J vGwfvyfr_udk xl
axmifvakd o;w,f? aqG+idr;f u vufa0cHp;D yGm;a&;vrf;pOfusio
hf ;Hk +yD; csw
D ufvw
kd m xif&mS ;w,fv@kd
okH;oyfygw,f? EdkifiHwumhqufqHa&;rSmvnf; Ek-wifu =um;aea&;rSm rwufuGapumrl rl}uD;
ig;csuf udk xde;f odr;f vdu
k ef mao;w,f/ aqG+idr;f om tpd;k &jzpf&if jrefrmjynf[m ,d;k ',m;tpd;k &rsK;d
jzpfoGm;Edkifw,fvdk@ _jrifygw,f?
yrnw tzGJ}uD;u Ek-wif Ekdif&if +idrf;csrf;a&;udk tusKd;yoGm;Edkifw,fvdk@ _jrifygw,f?
tJ'v
D kd cGjJ cm;_jrifo;kH oyf&muae Ekwif udk tqd;k xJu taumif;jzpfap&ef &nf&,
G +f yD;/ Ekwifudk
axmufcHa=umif;udk a=unmcsufudk arv (10) &ufae@rSm xkwfjyefvdkufygw,f? ygvDreftwGif;rSm
Ek-wif xuf tajctae tiftm;omaewJh aqG+idrf;tkyfpk[m yrnw &J arv (10) &uf a=unm
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
205
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
207
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
209
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
(aqG-+idrf;rJ)
zqyvtzGJ@
yrnwtzGJ
&wn
&Srf;
ucsif
csi;f
u,m;
u&if
51
44
6
16
3
3
2
2
97
1
0
9
4
3
0
5
pk p k a ygif ; &rJ
127
119
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
211
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
xGufay:vmcJhwJh ArmjynfuGefjrLepfygwD&J jyef=um;csufxJrSm (1) Zlvdkif (30) &ufae@rSpI ESpfzuf twdkuftcdkuf &yfpJ&ef/
(2) vufeufudkifwdkufyGJ pGef@a=umif; ESpfzufa=unm&ef/
(3) trsdK;om;vGwfvyfa&; xdef;odrf;a&;ESifh 'Drdkua&pDtcGifhta&;rsm;udk ajyvnfr_&
atmifnd&ef/
(4) EdkifiHa&;t& ajyvnfr_&Sdv#if wyfrsm; vufeufrsm;udk tpdk;&odk@v$Jay;&ef/
(5) Oya'twGi;f 0ifvmv#if 'Dru
kd a&pDenf;t& Oya'wGi;f Y aqmif&u
G o
f mG ;&ef/ xd@k twGuf
tpdk;& odk@r[kwf oef@&Sif;zqyv odk@r[kwf q&m}uD;ocifudk,fawmfrd_if;wdk@ESifh awG
cGifhy&ef/
vdk@ azmfjyyg&Sd awmif;qdkxm;wm awG&ygw,f? oabmuawmh vufeufudkifwdkufyGJ
pGef@a=umif; a=unmzdk@qdk&if ESpfzufpvHk;u a=unmzdk@/ wzufxJudk a=unmcdkif;aewm[m vuf
eufcsa&; t"dym` ,fyJ xGuaf ew,fv@kd ajymvdu
k w
f mjzpf+yD;/ awGqHak qG;aEG;aphpyfa&;rluykd J qufvuf
udkifpGJxm;wmjzpfygw,f?
tajctae[m vdycf w
J nf;vnf; jzpf+rjJ zpfae&+y;D / oef@&iS ;f wnf+rJ tuG&J J *,uf[mvnf;
}uD;+rJ }uD;aeqJjzpfygw,f? OD;Ek [m +idrf;csrf;a&;bufqD ta=umif;trsdK;rsdK;a=umifh rsufESmrlcsifo
vdkvdk wqifhwdk; azmfjycJhayr,fh aphpyfa&; aqG;aEG;a&;rl udkawmh rajym0Hh rqdk0HhbJ jzpfaecJhygw,f?
kyjf yorRw}u;D omjzpfae&wJh orw}u;D ref;0if;armifuvnf; orw tdraf wmfrmS owif;pm
uGefz&ifhvkyf+yD; ZGefv (30) &ufae@rSm ol&J cHpm;&csufawGudk xkwfazmfygw,f? igorw bmr#
rod qdw
k mudk zGi[
hf ovdk bmtm%mrS r&Sw
d mudv
k nf; ajymqd&k iS ;f vif;ygw,f? ol orw jzpf+yD;rS
wwfajrmufvmwmqdkvdk@ ykqdk;awmif&Snfudk ESpfrdepftwGif; +yD;atmif0wfqifwwfwm&,f/ jrif;
pD;wwfwm&,f/ a*gufdkufwwfwm&,fom&Sda=umif; &ifzGifhjyygw,f?
uGejf rLepfygwu
D Zlvikd f (30) &ufup+yD; twdu
k t
f cdu
k &f yfp=J uzd@k awmif;qdak yr,fh twdu
k f
tcdkufawGuawmh r&yf/ orw}uD;&J vGwf+idrf;csrf;om oifykef;acstrdef@qdkwmom xGufay:vmyg
w,f? oifyek ;f acs vGw+f idr;f csr;f om trde@f rxGuaf y:cif=um;xJrmS yrnw Adv
k jf raoG;u yrnwu
,ck usifhoHk;aewm aphpyfa&;rlyJ? vufeufcsa&;rl r[kwfvdk@ yrnw owif;pmuGefz&ifhrSm (Zlvdkif
17 rSm) ajym=um;ovd/k aemufw&ufrmS wnf+rJ OD;xGe;f 0if;u OD;Ek [m +idr;f csr;f a&;rSm rdrw
d @kd tpd;k &
tzGJ&SdpOfu vrf;pOftwdkif;vkyfaea=umif; aphpyfaqG;aEG;aomenf;udk roHk;0Hha=umif;/ oHk;v#if jywf
rnfudk OD;Ek oda=umif; rdrdwdk@ aqG+idrf;tzGJu cHrnfr[kwf/ wdkif;jynfaoG;acsmif;pD;apEdkifa=umif;
ajym=um;ygw,f? aphpyfa&;aqG;aEG;a&;udk wnf+rJu vufrcHa=umif; +cdrf;ajcmufajymqdkwmvkyfyg
w,f?
wnf+rrJ u
l vufeufcsa&;/ tywfwu
kd af &; omjzpfovdk ppfwyfuvnf; vufeufcsa&;
tywfwu
kd af &;omjzpfygw,f? OD;Ek u 'D=um;xJu +idr;f csr;f a&; udk auG;a=umfae&+yD; vufeufcs
a&; tESpfom&a&mufatmif pum;vHk;a0g[m& trsdK;rsdK;ajymif;+yD; v_yf&Sm;aewJhoabmrsdK;jzpfae
ygw,f? ppfwyfwGif;u xdyfoD;awmfawmfrsm;rsm;uqdk&if/ OD;Ek &J oifykef;acs vGwf+idrf;csrf;omcGifh
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
213
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
rsm;/ ckid &f 0J efrsm;tpnf;ta0;udk wyfrawmf uyGJ rHk mS usi;f yygw,f? tJ't
D pnf;ta0;udk umuG,f
a&;0ef}uD; Adkvfr;atmif/ jynfxJa&;0ef}uD; Adkvfrif;acgif/ umuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyf}uD;ae0if;/
twGif;0efcsKyf OD;cifarmifjzL eJ@ &JcsKyfwdk@ wufa&muf=uygw,f? tJ'Dtpnf;ta0;rSm ysLapmxD;wyf
rSefor# Ekwif vla&m/ aqG+idrf; vlyg xkwfypfa&;tpDtpOfawG aqG;aEG;=uygw,f? tpnf;ta0;
rSm ppfbuft&m&Sd}uD;rsm;eJ@ &Jt&m&Sdtrsm;pku ysLapmxD; awG[m wdkif;jynf+idrf0yfydjym;a&;
aqmif&Guf&mrSm tultnD&wJhtwGuf rzsufodrf;oifhao;a=umif; aqG;aEG;wmawG&SdcJhygw,f?
=o*kwv
f (15) &ufae@rmS jynfol &Jabmfygwu
D vufeufpeG @f a=umif; a=unm+yD; w&m;0if
ygwDtjzpf &yfwnfvdkufygw,f?
=o*kwv
f (19) &ufae@rmS owif;pm&Si;f vif;yGu
J si;f y+y;D bwf*sut
f pnf;ta0; zsuo
f rd ;f
a=umif; OD;Eku a=unmygw,f? =o*kwf (28) &ufrSm usif;yr,fvdk@ ac:,lxm;cJhwJh tpnf;ta0;udk
owfrSwf&uf rwdkifcif (9) &uftvdkrSm zsufodrf;vdkufwmjzpfygw,f? ta=umif;jycsufuawmh
tvif;0ifvmolawG rsm;jym;wmeJ@tr# olwdk@udk a&G;aumufyGJrSm yg0if,SOfydifvmEdkifapzdk@twGuf
taxGaxGa&G;aumufyGJudk a&$qdkif;Edkifzdk@ 'Dvdkaqmif&Gufvdkuf&ygw,fvdk@ qdkygw,f?
aqG+ird ;f tkyu
f uef@uu
G rf a_ wGvyk yf gw,f? bwf*sut
f pnf;ta0;udk zsuo
f rd ;f vdu
k w
f m[m
OD;Ek &J ol&Jabma=umifr_eJ@ tm%mtvGJoHk;pm;yrlr_vdk@vnf; pGyfpGJajymqdkygw,f?
=o*kwf (27) rSm aqG+idrf; wnf+rJzqyv trwfrsm;u 0ef}uD;csKyf OD;EkqD ygvDrefbwf*suf
tpnf;ta0; jyefvnfac:,lusif;yay;zdk@ trSmpm wapmifay;ydk@+yD; awmif;qdkcJh=uygw,f?
zGJ pnf;tkycf sKyfyt
kH ajccHOya' yk'rf 125 (1) udk &nf!e ;f +y;D bwf*suu
f kd ygvrD efvw
$ af wmfo@kd
wifjya&;rSm rvGJraoG aqmif&Guf&r,fhudpPjzpfa=umif;/ bwf*sufudk orw trdef@eJ@ twnfy
jymef;Edkifa&;twGuf bwf*suftpnf;ta0;udk y,fzsufjcif;[m zGJpnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya'udk
csdK;azmuf&ma&muf+yD; ygvDref'Drdkua&pDudk zsufqD;ypf&ma&mufa=umif;vdk@ a0zefygw,f?
=o*kwfv (31) &ufrSm 0ef}uD;csKyf OD;Ek &J aetdrf0if;twGif;rSm oef@&Sif;zqyv &J EdkifiHvHk;
qdkif&mnDvmcH vkyfygw,f? te,fe,ft&yf&yfu oef@&Sif;nDvmcH udk,fpm;vS,fawG wufa&muf
vm=uygw,f?
oef@&Sif; wnf+rJ tuGJaemufydkif; oef@&Sif; wnf+rJ ydyuQ tjrifhqHk;tqifha&mufaecsdefrSm
usi;f ywJn
h v
D mcHjzpfygw,f? oef@&iS ;f wnf+rJ uG+J yD; oef@&iS ;f tm%m&csed u
f p+yD; ydyuQ[m tquf
rjywfjzpfvmcJh=uygw,f? EdkifiHa&;ygwD zqyv }uD;uGJoGm;ovdk zqyv vufatmufcH tvkyf
orm;tzGJtpnf;rsm;[mvnf; twdtvif; uGJoGm;cJh=uygw,f? aqG+idrf;wdk@ tkyfpku wD,lpDbD
(TUBC) udk udi
kx
f m;wJt
h wGuf Ekwif wd@k u jynfaxmifpt
k vkyo
f rm;tzGJ (Union Labour Organization) (,lt,fvftdk) udk xlaxmifvdkufygw,f? tvkyform;tcsif;csif; dkuf=uESuf=uwJhtxd
uG=J uygw,f? qdyu
f rf;tvkyo
f rm;awG=um;rSmqd&k if aqG+idr;f vdv
k m;tkyef @J Adv
k rf if;acgif vdv
k m;tkyf
t=um; &efapmifae=uwJhtwGuf ppfwyfcsxm;&wJh txdjzpfcJhygw,f?
pufwifbm (1) &ufae@rmS awmh wjynfv;kH &Syd sLapmxD;awGukd zsuo
f rd ;f +yD; &JtzGJ atmufrmS
t&H&t
J jzpf ajymif;vJz@kd umuG,af &;0ef}u;D Adv
k rf ; atmif/ jynfxaJ &;0ef}u;D Adv
k rf if;acgif eJ@ wyfrawmf
t&m&Sd}uD;rsm; cdkif&J0efrsm;u oabmwlqHk;jzwfcJh=uygw,f?
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
215
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
217
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
twdik yf ifcH OD;tke;f udk ppfckH ;kH qifah c: +yD;/ oef@&iS ;f tpd;k &u ppf&aJ wGo;kH +yD; ppfwyfukd zdczJG @kd tm%m
odrf;zdk@ pDpOfaewm &yfqdkif;zdk@ }udrf;armif;w,fqdkygw,f? oef@&Sif;u wyfudk&efyvdk@ wyfu
onf;rcHEdkifvdk@ v_yf&Sm;aewm vdk@vnf; ajymw,fqdkygw,f?
pufwifbm (23) &ufreufrSm Adkvfrif;acgif[m Adkvfr;atmif eJ@twl AdkvfcsKyf}uD;ae0if;udk
'kwd,t}udrftjzpfoGm;+yD; awG=ujyefygw,f? tusdK;ta=umif; ajymqdk=ujyefygw,f? AdkvfcsKyf}uD;
ae0if; u 'DudpPolrodyg? Adkvfatmif}uD; eJ@ Adkvfarmifarmif wdk@ odygvdrfhr,f? olwkd@ (2) OD;udk
0ef}uD;csKyfeJ@awGzdk@ wifjyzdk@ apv$wfay;ygr,fhvdk@ ajzw,fqdkygw,f? Adkvfr;csKyfarmifarmif eJ@ Adkvfr;
}uD; atmif}uD; wkd@ jynfyc&D;oGm;aew,fvdk@ qdkygw,f? 'gayr,fh tJ'D (23) &ufae@rSmyJ ppfwyfu
tif;pdefrde,frSm&SdwJh oef@&Sif;zqyv Hk;wcsdKudk vufeufeJ@0dkif;+yD; odrf;ydkufxm;=u+yD;+yDjzpfyg
w,f? c&rf;rdudkvnf; ppfwyfuodrf;ydkufxm;+yD;+yDvdk@ xGef;ae@pOfowif;pmu pufwifbm (24)
&ufae@xw
k rf mS azmfjyvdu
k yf gw,f? Adv
k w
f axmifowif;pmrSmvnf; c&rf;rdudk ppfwyfu odr;f ydu
k f
vdkuf+yDvdk@ azmfjyyg&SdcJhygw,f?
0ef}uD;csKyfO;D Ek rE aW v;u jyefa&mufa&mufcsi;f jynfxaJ &;0ef}uD; Adv
k rf if;acgiu
f ppfwyfu
tm%modr;f zd@k pDpOfaewJo
h wif;udk ay;ygw,f? 0ef}uD;csKyfO;D Ek xGuaf jy;wdr;f a&Smifcsif wdr;f a&SmifEikd f
zdk@ av,mOfysHwpif; tqifoifhvkyfxm;wmudkvnf; wifjyygw,f? OD;Eku Adkvfr;csKyfarmifarmifeJ@
Adkvfr;csKyfatmif}uD; udk olqDac:cJhzdk@ Adkvfrif;acgifudk trdef@ay;ygw,f?
ygwDtzGJtpnf;aygif; (17) zGJeJ@ xif&Sm;wJhyk*~dKvf (9) OD;wkd@ yg0ifa&;qJGxkwfa0vdkufwJh
wyfrawmfonf jynfoltwGufjzpfygap qdkwJh a=unmcsufvnf; xGufay:vmcJhygw,f?
pufwifbm (24) &ufrSmyJ jynfyc&D;u jyefa&mufvmw,fqdkwJh Adkvfr;csKyfarmifarmifeJ@
Adv
k rf ; csKyfatmif}uD; wk@d EpS af ,muf OD;Ek eJ@ vma&mufawGqHyk gw,f? olw@dk u bwf*suOf ya'=urf;
wifoiG ;f a&;twGuf v$waf wmfac:,lusi;f yjcif;[m Edik if aH &;wif;rmr_ukd avsmyh g;apr,fh vkyaf qmif
csufw&yfjzpfEdkifw,f vdk@ajymw,fqdkygw,f? oef@&Sif;u &JabmfjzLeJ@aygif;+yD; wyfudkzsuf&ef
p}uHw,f? AdkvfcsKyf}uD;ae0if; udkawmif vkyf}uH&ef }uHpnfvdk@ wyfurcHEdkifwJhtwGuf tHkuGum
v_yf&Sm;aejcif;jzpfygw,f? rdrdwdk@u +idrfoufatmif aygufuGJr_r&Sdatmif xdef;ae&ygw,f? wyfudk
vSef@xm;&ygw,f? b,favmuf=um=um xdef;xm;Edkifr,frodygvdk@vJ pGyfpGJwkdifwef;ajymqdkw,f
qdkygw,f?
pufwifbm (25) &ufae@rmS awmh ppfwyfu &efuek w
f 0du
k u
f kd odr;f +y;D uif;yH;k cswm/ avqdyu
f kd
odrf;+yD; tajrmufawGqifwmvkyfygw,f? rE Wav;/ jrpf}uD;em;/ vm;d_;/ awmifwGif;/ usdKufvwf/
bdu
k av; pwJh rd awGuv
kd nf; odr;f xm;vdu
k =f uygw,f? jynfxaJ &;0ef}u;D &J qifah c:csut
f & qif;vm
wJh ppf&JwyfawGudkvnf; vrf;c&D;uae qD;zrf;wmvkyfygw,f? tif;pdefcdkif0ef/ &J0efwdk@udkvnf;
xdef;odrf;xm;vdkuf+yD; pHkaxmufHk;eJ@ ud;rJha=u;eef; qufoG,fa&;Hk;udkvnf; odrf;ydkufxdef;csKyfxm;
vdkufygw,f? ppfwyfu tm%modrf;vdkuf+yDvdk@ ra=unmbJeJ@ ,m,DvufOD;r_&Sd&Sd odrf;xm;vdkuf
jcif;jzpfygw,f?
yg&rD&dyfomrSmawmh trSwf (4) wyf&if;&J wyfcGJwcGJudk tif;,m;vdyfa[mfw,faqmufae
wJh jyefvnfxlaxmifa&;wyfu wyfom; (500) avmufu vufeuftenf;i,feJ@ckcH+yD; 0dkif;xm;
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
219
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
vdu
k Ef ikd yf gw,f? useaf e&mawmfawmfrsm;rsm;udk ppfwyfu tay:pD;,l xde;f csKyfxm;+yD;+yDjzpfygw,f?
pufwifbm (25) &ufae@rmS yJ 0ef}uD;csKyfO;D Ek [m oef@&iS ;f acgi;f aqmiftm;vH;k pHek @J ac:,laqG;
aEG;Edkifjcif;r&SdawmhbJ/ acgif;aqmifwcsdKeJ@om wdkifyifaqG;aEG;+yD; vrf;a&G;zdk@jyif&ygawmhw,f? OD;Ek
a&G;vdu
k &f wJv
h rf;u ppfwyfukd jyefvnfcck w
H u
kd cf u
kd jf cif;rvkyb
f J w&m;r#wwJh a&G;aumufyv
JG yk af y;zd@k
uwdycdik ;f / oabmwlncD suef @J tajctaeawG jyefvnfaumif;rGev
f mwJt
h cgusrS Edik if aH &;tm%m
udk a&G;aumufyGJenf;eJ@ jyefvnf&,lEdkifa&;vrf;jzpfygw,f? 'Dvrf;[m udk,fhtwGuf tcGifhtvrf;
omapEdkifw,fvdk@vnf;,lq+yD; OD;Ek [m zqyv oef@&Sif;acgif;aqmif (5) OD;eJ@yJ wkdifyifndE_dif;+yD;
tm%mv$Jajymif;ay;a&;qHk;jzwfcsufudk qHk;jzwfvdkuf&w,fvdk@qdkygw,f?
pufwifbm (26) &uf reuf (9) em&D ausmfausmfavmufrSm Adkvfr;csKyfarmifarmif/ Adkvfr;
csKyfatmif}uD;/ Akdvfr;csKyfwifaz wkd@ (3) OD; 0ef}uD;csKyftdrfudk a&mufvm+yD; OD;Ek eJ@awGygw,f?
OD;Ek eJ@twl 'k0ef}uD;csKyf ocifwif/ Adkvfrif;acgif/ OD;wifarmif wkd@ &Sdaew,fvdk@qdkygw,f?
OD;Eku cifAsm;wkd@rdwGif;rSm wifhum;awG oHcsyfumum;awG/ tajrmuf}uD;awGeJ@ bmvkyf
=uwmvJ vdk@ par;ygw,f?
wyfrawmfu tm%modr;f vdu
k yf g+yD/ tcsut
f csmusae&mawGrmS wyfpx
JG m;ygw,f? tJ'g
a=umifh 0ef}uD;awG Hk;rwuf=uygeJ@ vdk@ ppfAdkvfrsm;u ajzw,fqdkygw,f?
OD;Eku tm%mrodrf;=ueJ@/ wyfa&m wdkif;jynfyg eHr,fysufr,f/ vuf&Sdtpdk;&udk vufrcH
Edkif&if w&m;r#wwJha&G;aumufyGJudk usif;yay;ygr,fvdk@ ppfwyfuuwday;&if ppfwyfudk tm%mv$J
ay;r,f/ 'Dvdk tm%mv$Jay;zdk@twGuf v$wfawmfudkac:vdkufr,f/ 0ef}uD;csKyf&mxl;uxGuf+yD; v$wf
awmfu AdkvfcsKyf}uD;ae0if; udk 0ef}uD;csKyftjzpf a&G;aumufwifajrmufatmif tqdkwifay;ygr,f
vdk@ajymw,f? qdkygw,f?
OD;Ek u tJ'DtcsufawGudk pmeJ@a&;+yD;ay;vdkufwJhtcg Adkvfr;csKyfarmifarmif/ Adkvfr;csKyf
atmif}uD;/ Adkvfr;csKyfwifaz wkd@[m AdkvfcsKyf}uD;ae0if; udk ar;yg&apOD; qdk+yD; pmudkvufcH&,l+yD;
jyefoGm;=uw,fqdkygw,f?
tm%mawmif;yGJ ratmifjrifb;l qd&k if t=urf;zuf tm%modr;f zd@k / 0ef}uD;csKyftrd u
f v
kd nf;
tajrmuf}uD;awGeJ@ csdefxm;+yD;jzpfygw,f?
AdkvfcsKyf}uD;ae0if; u OD;Ek &J tpDtpOfudk vufcHoabmwlvdkufygw,f? tpuwnf;u
Adkvfr;csKyfarmifarmif/ Adkvfr;csKyfatmif}uD; wdk@&J tm%modrf;a&;tpDtpOfawGudk tao;pdwf od&Sd
ae+yD;jzpfwhJ Adv
k cf sKyfae0if; [m OD;Ek ud,
k w
f idk f ypka&;om;ay;w,fqw
kd hJ tjyeftvSeaf y;pm (2)apmif
tay: acgif;ndwfoabmwlay;vdkufHkeJ@ tm%mudk &&Sd+yD;om;jzpfoGm;ygw,f?
pufwifbm (26) &ufae@nrSmyJ EdkifiHawmf0ef}uD;csKyf OD;Ek &J ta&;}uD;rdef@cGef; jrefrmtoH
a&'D,dkuae xGufay:vmygw,f? 59 ckESpf/ {+yDvrSm vGwfvyf+yD;w&m;r#wwJ@ a&G;aumufyGJ}uD;
usi;f yay;&ef Adv
k cf sKyf}uD;ae0if; udk zdw=f um;a=umif;/ Adv
k cf sKyf}uD;ae0if;u vufcw
H t
hJ wGuf 0rf;om
a=umif;eJ@ jynfolvlxk}uD;u AdkvfcsKyf}uD;ae0if; udk vufcH=uapvdka=umif; vdk@ OD;Ek u yvDyvm
ajym&ygawmhw,f? tm%modrf;cH&wmudkyJ olukd,fwdkifu vdkvdkvm;vm;zdwf=um;+yD; wkdif;jynf&J
+idr0f yfyjd ym;a&;udk xde;f odr;f apmifah &Smufay;zd@k arwWm&yfcH tyfEv
HS u
kd &f wJyh rkH sKd ; azmfusL;oGm;cJyh gw,f?
220
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
221
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
223
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
- 'kwd,0ef}uD;csKyfESifh EkdifiHjcm;a&;Xme/
omoema&;Xme/ usef;rma&;Xme/ jynfol@
0efxrf;Xme
(3) r[moa&pnfol OD;cifarmifjzL
- jynfxJa&;Xme/ jyef=um;a&;Xme/ a'oE W&
tkyfcsKyfa&;Xme/ vl0ifr_ESifh trsdK;om;rSwf
yHkwifa&;Xme0ef}uD;/
(4) owkd;r[mpnfol OD;csefxGef;atmif - w&m;a&;Xme0ef}uD;/
(5) OD;ausmf+idrf;
- bma&;ESihf tcGefawmfXme 0ef}uD;/
(6) pnfol OD;b=um;
- ukefoG,fr_Xme/ or0g,rESifh ukefpnfjzef@
jzL;a&;Xme/ ypPnf;axmufyHha&;Xme0ef}uD;/
(7) oa&pnfol OD;pH!Gef@
- o,f,yl @kd aqmifa&;/ vrf;yef;qufo,
G af &;/
tdrf,maqmufvkyfa&;Xme0ef}uD;/
(8) OD;um
- ynma&;Xme/ v,f,mESifh opfawmXme/
v,f,majrEdkifiHydkifya&;Xme 0ef}uD;/
(9) oD&dysHcsD OD;cspfaomif;
- pufr_vufr_Xme/ owWKwGif;Xme tvkyfo
rm;Xme0ef}uD;/
(10) owdk;r[moa&pnfol p0f[kefz
- &Srf;jynfe,fXme0ef}uD;/
(11) OD;xefvsef;
- csif;a&;&m0ef}uD;/
(12) a'gufwm apmvSxGef;
- u&ifjynfe,f0ef}uD;/
(13) 'l;0g;aZmfvGef;
- ucsifjynfe,f0ef}uD;/
(14) p0f0
- u,m;jynfe,f0ef}uD; - wdk@jzpf=uygw,f?
atmufwdkbmv (31) &ufae@rSm jynfolv$wfawmfrSm 0ef}uD;csKyf AdkvfcsKyf}uD;ae0if; u
wufa&mufrdef@ac|ygw,f? AdkvfcsKyf}uD;ae0if; [m yxrt}udrf tdrfapmifhtpdk;&tzGJ&J 0ef}uD;csKyf
jzpfvmcJhovdk/ jrefrmEdkifiHrSm wwd,ajrmuf 0ef}uD;csKyf jzpfvmolvdk@ rSwfwrf;wif&rSmjzpfygw,f?
yxrqH;k 0ef}u;D csKyf[m OD;Ek jzpfc+hJ y;D / 'kw,
d ajrmufu OD;Ek z,fay;cJv
h @kd acwW0ef}u;D csKyfjzpfco
hJ l OD;AaqG
jzpfygw,f?
0ef}uD;csKyf AdkvfcsKyf}uD; ae0if;u atmufwdkbm (31) &ufae@rSm rdef@cGef;ac|wJhtcg zqyv
tzGJ }uD;tuGaJ =umifh 0ef}uD;csKyfwm0efukd r,lcsib
f eJ @J ,lc&hJ oa,mif cyfwnfwnf ajymqdo
k mG ;cJyh g
w,f? zGJpnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya'}uD;udkvnf; umuG,fapmifha&SmufoGm;r,fhta=umif; tckvdk
ajymqdkoGm;cJhygw,f?
OuU}uD;cifAsm;/ u|efawmf 0ef}uD;csKyf&J wm0ef0wW&m;udk tckvdkvufcH&jcif;[m
u|eaf wmfEiS w
hf uG trwfrif;rsm;tm;vH;k tjrwfwEd;k OD;xdy&f u
G yf efxm;wJh Edik if aH wmf zGJ pnf;tkycf sKyf
yHktajccHOya'eJ@ 'Drdkua&pDtpOftvmudk tE W&m,ftrsKd;rsKd;u +cdrf;ajcmufvmaewm awG&wJh
twGuf 'DtE W&m,fudk umuG,fzdk@ wm0ef,lvufcHvdkufjcif;jzpfygw,f? u|efawmf'Dvdk wm0ef,l
jcif;[m jynfaxmifpkom; yk*~dKvfwa,muftaeESifhvnf;aumif;/ ppfom;wa,muftaeESifhvnf;
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
225
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
227
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
229
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
a&;auG;a=umfo/H qd&k ,
S v
f pfEikd if w
H nfaqmufa&; &nfreS ;f csuq
f w
kd mawGvnf; wpxufwp toH
wdro
f mG ;cJ+h yD;/ q,fEpS w
f m&J aemufq;kH umvydik ;f rSm zqyv tpd;k &[m toHawmif ryEkid af wmhbJ
rodusKd;u|HyoGm;ygw,f?
vGwv
f yfa&;&cgpavmufu qd&k ,
S v
f pfqefwhJ pD;yGm;a&;vkyif ef;awGvyk jf yzd@k Ekid if jH cm;om;rsm;
}uD;pdk;vmcJhwJh pD;yGm;a&;vkyfief;}uD;wcsKdudk EdkifiHykdifodrf;jycJhygw,f? wcsKdudk zufpyfvkyfjycJhygw,f?
'gayr,fh wdik ;f jynftwGuf tusK;d &Sad tmifvyk rf jyEdik cf yhJ g? 1948 ckEpS f u zqyvtpk;d &u a&;qGcJ w
hJ hJ
pD;yGm;a&; (2) ESppf rD u
H ed ;f uvnf; taumiftxnf razmfEikd b
f J ysujf ym;oGm;cJo
h vdk tar&duefp;D yGm;
tultnDe@J Edik if jH cm;om;pD;yGm;a&;yg&*lrsm;udk ac:,limS ;&rf; a&;qG+J yD; taumiftxnfazmfvu
kd w
f hJ
jynfawmfompDrHudef;}uD;rsm;[mvnf; tm%m& zqyv tzGJ0ifawG 0dkif;0ef;jcpm;ypfvdkuf=u+yD;
xifovdkvkyfudkif taumiftxnfazmfypfvdkuf=uwJhtwGuf bmwckrS t&mxifrvmcJhyg? avxJ
rSmyJ aysmufuG,foGm;cJhygw,f?
yk*~dvduydkif pufr_vkyfief;eJ@ tvkyfHkawG[m ppfrjzpfcifu (1000) ausmfavmuf&Sd&mu
1958 ckESpfrSm (3000) avmuftxd &SdvmcJhw,fqdkayr,fh trsm;pku qefpuf/ qDpuf/ yJcGJpufeJ@
pm;aomufuek x
f w
k v
f yk if ef;awGavmufom jzpfcyhJ gw,f? jrefrmydik v
f yk if ef;awGtjzpf pm&if;jyxm;
ayr,fh trsm;pk}uD;u jrefrmwdik ;f &if;om;trnfayguf Edik if jH cm;EG,zf mG ; wkw/f ukvm;awGomjzpfchJ
ygw,f? oGif;ukefxkwfukefvdkifpifvkyfief;awG acwfpm;cJhayr,fh vdkifpif&yk*~KdvfawGu aemufydkif;rSm
EdkifiHjcm;om;awGom v$rf;pdk;wJhvkyfief;}uD;awGjzpfoGm;ygw,f? vdkifpif&olawG acwfysufolaX;/
cgawmfrSDolaX;awG jzpfoGm;=uayr,fh trsm;pkjynfolvlxk}uD;&J b0uawmh bmrS xl;xl;jcm;jcm;
wdk;wufrvmcJhyg?
Armjynf&J trsm;pk}uD;jzpfwhJ awmifov
l ,form;rsm;&J b0[mvnf; 'H&k if; 'H&k if;yJ jzpfc+hJ yD;
bmrS xl;xl;jcm;jcm; ajymif;vJw;kd wufrvmcJyh g? v,f,majr Edik if yH ikd f yvkyaf &;eJ@ ajr,ma0jcrf;a&;
awG zqyvtpdk;&u vkyfcJhwm&Sdayr,fh tajccHtm;jzifh ajr&Sifya'o&mZfpepfudk t+yD;tydkif zsuf
odrf;Edkifjcif;r&SdbJ wpHkw&m tm;enf;apcJhwmavmufyJ vkyfEkdifcJhygw,f? awmufavsmuf awmuf
avmifaecJw
h hJ jynfwiG ;f ppf}u;D a=umifh v,form;xk&J b0[m 'kuaQ ygi;f pHu
k kd ydrk kd uaH wG cHpm;cJ=h u&+y;D
ppfab;ppf'%fudk trsm;qHk;cHpm;=u&olawGjzpfcJhygw,f?
zqyvtpkd;&[m jynfwGif;ppfudk w&m;ojzifh +idrf;owfEdkifzdk@ rud;pm;cJhovdk/ jynfyusL;
ausmf wkwfjzLudk wdkufxkwfa&;xuf jynfwGif;qlylaomif;usef;r_rsm;udk ESdrfeif;a&;qdkwmudkyJ
tm;xkwfvkyfudkifcJhygw,f?
aomif;use;f olErdS ef if;a&;/ &yf&mG vHk cHa&;/ +idr0f yfyjd ym;a&;qdw
k mawGta=umif;jy+yD; tm%m&
zqyv ua&m/ zqyv vufatmufcHppfwyfuyg vufeufudkifwyfzGJtrsKd;rsKd;udk ae&mtESH@
tjym;rSm zGJpnf;cJh=uygw,f? vJAD;/ umuG,fa&;/ ysLapmxD; pwJhemrnftrsKd;rsKd;eJ@ ay:aygufcJhyg
w,f? tJ'DvufeufudkifwyfzGJawG[m tm%m&tzGJtpnf; vlyk*~dKvfawG&J cg;ydkufaqmifwyfawG/
jynfolvlxktay: vufeufeJ@ AkdvfuswJhwyfzGJawG/ tm%m& zqyv}uD;&J a'gufwdkifawGtjzpf
emrnfqdk;eJ@ ausmf=um;cJhygw,f? ppfwyf&J ppfqifa&;awGrSm t&Htiftm;tjzpf toHk;cscJhwmawG
vnf;&Syd gw,f? a,bk,stm;jzifh jynfov
l x
l &k J tusK;d pD;yGm;twGuf bmwckrS tusK;d ycJw
h hJ wyfzJG
230
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
231
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
tydik ;f (2)
1958=1962 umv
ppf t k y f p k } uD ; arG ; zG m ;jcif ; / ppf t m%m&S i f p epf t wG u f Zmwf w d k u f j cif ; od k r[k w f
td r f a pmif h t pd k ; &acwf
tdraf pmift
h pd;k &acwf/ tdraf pmift
h pd;k &qdw
k m&J aAGaqmfO;D yGOJ ;D xGuf aqmif&u
G cf suu
f awmh
EdkifiHa&;orm;awGudk txl;ojzifh ppftkyfpktay: r=unfjzLEdkifol qef@usifol EdkifiHa&;orm;awGudk
tpkvdkuf tyHvdkuf zrf;qD;+yD; axmifoGif;tusOf;csjcif;jzpfygw,f?
AdkvfjraoG; (yrnw twGif;a&;r;csKyf)/ ocifAarmif (jynfol'Drkdua&pDygwD)/ jynfol
&JabmfrS AdkvftkH;wif/ Adkvf!Gef harmif/ AdkvfatmifEdkif/ vli,fhwyfOD;rS udk0if;xGf/ udkpdefvS/ udkjrarmif/
&Jabmfaygif;pHk xdef;odrf;a&;tzGJrS AdkvfrsKd;jrifh/ udkvSrif; wdk@tygt0if/ owif;pmq&mawGjzpf=uwJh
OD;apmvGif (ArmtrsKd;orD;)/ OD;tkef;jrifh (wdk;wufa&;)/ OD;udkudkav; wdk@awG tzrf;cH=u&ygw,f?
aemufydkif;rSmwqufwnf; owif;q&m/ pma&;q&mawGjzpf=uwJh OD;,karmif/ Aef;armfwifatmif/
OD;wifpdk; wdk@wawG axmifxJa&muf=u&ygw,f? ref;xGef;&if wdk@vdk u&iftrsKd;om;acgif;aqmifawG/
ocifxGef;tHh/ OD;omEdk; wdk@vdk oef@&Sif;acgif;aqmifawG/ ocifvlat;/ udkjrifhaZmf wdk@vdk tvkyform;
acgif;aqmifawG/ udkpdk;rif;/ udkudkvGif wdk@vdk vli,facgif;aqmifawGomru q&mawmf&SifOuU vdk
bke;f }uD;vnf; axmifx0J if&ygw,f? owif;pmwdu
k af wGxu
J qd&k if Akv
d w
f axmifu Akv
d af tmifped /f
a=u;rHu
k OD;=unfjrif/h jynfawmfopfu OD;atmifjrifh wd@k awGvnf; tzrf;tqD;cH=u&ygw,f? ausmif;
om;or*~u ausmif;om;acgi;f aqmifawGvnf; zrf;qD;axmifcsjcif;cH=u&ovdk ajy;olajy; a&Smifol
a&Smifjzpf=u&ygw,f?
Edk0ifbm(3)&ufae@rSm +idfrf0yfydjym;r_nDvmcH usif;yygw,f? 0ef}uD;rsm; twGif;0efrsm;/ cdkif
0efrsm;/ &Jt&m&Sdrsm;yg zdwf=um;+yD; aqG;aEG;yGJvkyfygw,f? (3) &ufwdkifwdkifusif;y+yD; w&m;Oya'
pdk;rdk;a&; qdkwmtjyif tjrwf}uD;pm;rsm; ESdrfeif;a&;/ ukefaps;E_ef;csa&;/ rdawmfoef@&Sif;a&;vkyfief;
awGyg wydifeufwnf; vkyfoGm;r,fvdk@ qHk;jzwfygw,f?
ukeaf ps;E_e;f csa&;twGuq
f +kd yD; pD;yGm;a&;vkyif ef;&Siw
f csKd udk zrf;qD;ygw,f? pD;yGm;a&;vkyif ef;
wcsKdudk wyfrawmf oufomacsmifcsda&;tzGJu odrf;ydkuf,lwmvkyfygw,f?
232
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
233
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
Adv
k cf sKyf}uD;ae0if; &J tdraf pmift
h pd;k &[m jynfwiG ;f +idr0f yfyjd ym;a&;twGu/f qlyal omif;use;f
aewJh tiftm;pkawGudk wdkufzsufESdrfeif;&efqdkwJh tpDtpOf (3) &yfudkvnf; csrSwfvdkufygw,f?
tJ'DhtpDtpOf (3) &yfuawmh (1) jynfwGif;Y ysHESHvsuf&Sdaom vufeufyHk;rsm;udk jyefvnfodrf;ydkufEkdifzdk@ csufcsif;aqmif
&Guf&ef/
(2) aomif;usef;olrsm;tm; vlxk.tultnDjzifh jyif;jyif;xefxef xdk;ppfqif&efESifh
(3) Oya'twdkif; wdwdusus vdkufemusifhoHk;ap&efESifh rnfol@udkrS axmufxm;iJhnmjcif;
r&SdbJ jywfjywfom;om; ta&;,laqmif&Guf&ef - qdkwmyJjzpfygw,f?
twdkcsKyfajym&&if vufeufyHk;rsm;azmfxkwfa&;/ aomif;usef;oltywfwdkufa&; Oya'
twdkif; jywfjywfom;om; ta&;,la&;qdkwmyJjzpfygw,f?
EkdifiHw0Sef;vHk; vufeufyHk;azmfxkwfzrf;qD;yGJ}uD;awG vkyfjyygw,f? &efukefrdeJ@ tif;pdefw
0dkufu jyefay;*dk%f;/ "m;jy*dk%f;qdkwm}uD;awGudk azmfxkwfzrf;qD;ygw,f?
vufeufy;kH azmfxw
k af &; zrf;qD;ta&;,lra_ wGe@J twl a&Sqifah emufqifh yvkyw
f muawmh
zqyv vufxuf emrnftrsdK;rsdK;eJ@ wnf&SdvmcJhwJh cg;ydkufaqmifwyfzGJawGudk zsufodrf;jcif;yJjzpf
ygw,f? +idrf0yfydjym;a&;twGufvdk@ auG;a=umfcJhayr,fh ppfwyfeJ@pifydifjzpfvmEkdifwmudk udwif
wm;qD; zsuo
f rd ;f ypfcsiw
f m t"dujzpfw,f? ppfwyfuvGv
J @kd vufeufuikd w
f yfqw
kd m/ ppfwyfoabm
aqmifwt
hJ zGJ qdw
k m ppfwyf&J atmufrmS om 'grrS [kwf ppfwyfuzGJ pnf;ay;vd@k wnf&adS ewJh tjzpf
rsdK;om &SdaeapcsifwJhoabmjzpfygw,f// &JwyfzGJawGudkawmif EkdifiHwumrSmvnf; zGJpnf;xm;&
vdk@/ zsufodrf;ypfvdk@rjzpfvdk@ xm;&wJhoabmjzpfygw,f? zsufodrf;ypfvdkufw,fqdkwJh vufeufudkif
wyfzGJawGudk wcsdKudk ppfwyftwGif;/ wcsdKudk ppf&JtwGif; oGwfoGif;zGJpnf;vdkufygw,f?
ppf&Jwyfudkvnf; jyefvnfjyifqif zGJpnf;wmvkyfygw,f? Adkvfr;}uD;rif;odrf;/ Adkvfr;}uD;
wef,q
k ikd ef @J ppfwyfu wyfr; wcsKd u wm0efc+H yD; jyifqifzJG pnf; udik w
f ,
G yf gw,f? toifjh zpfwt
hJ cg
wyfrawmfwGif oGwfoGif;zGJpnf;ay;r,fvdk@ a=unmygw,f? Adkvfr;}uD;rif;odef;u ppf&Jrif;}uD;vkyf
+yD; yjyifajymif;vJa&;awGvkyfygw,f? opfxkwfvkyfa&;eJ@ v#yfppfvkyfief; umuG,fa&;wyfcGJ (3)ck
udv
k nf; ppf&w
J yfxo
J w
G o
f iG ;f vdu
k yf gw,f? aomif;use;f olErdS Ef iS ;f a&;tjzpf vufeufuikd t
f iftm;pk
awGudk jyif;jyif;xefxef xdk;ppfqifzdk@ ppfqifa&;}uD;awG t}uD;tus,fyvkyfygw,f?
Oya'pdk;rdk;apa&;acgif;pOfatmufrSm zrf;wm qD;wm tjypfay;ta&;,lwmawGudkvnf;
t&Sed jf ri ahf qmif&u
G yf gw,f? yk'rf (5) eJ@ zrf;qD;wmawGvnf; tpkvu
kd t
f yv
H u
kd f rsm;jym;vmygw,f?
tdrfapmifhtpdk;& wufrvmcifu ArmjynfrSm A[dktusOf;axmif (9) axmif/ cdkiftusOf;axmif
(19) axmif/ axmifi,f (6) axmife@J abmfpw,fausmif; (1) ck&ydS gw,f? tdraf pmift
h pd;k &wufvm
wJt
h cg 'DaxmifawGavmufe@J wiftm;r&awmhwt
hJ wGuf aemufxyfaxmifopfwck zGiv
hf u
kd yf gw,f?
tJ'guaawmh &efuek f rdeJ@ (262)rdik af 0;+yD; yifv,ftwGi;f rSmwnf&w
dS hJ udu
k ;kd u|e;f axmifjzpfygw,f?
udkudk;u|ef;tusOf;pcef;udk pxlaxmifcJhwmuawmh zqyv tpdk;&jzpfygw,f? jynfxJa&;0ef}uD;
ocifomcif vufxufrSm pDrHcJhwmjzpf+yD; tJ'DwHk;u OD;ausmf+idrf; u EkdifiHa&;orm;awGtwGuf
&nf&,
G cf w
hJ mr[kwyf gb;l vd@k jiif;qdck b
hJ ;l ygw,f? 58 ckEpS /f ESpq
f ef;rSm udu
k ;kd u|e;f owif; xyf+yD;xGuf
234
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
235
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
237
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
239
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
241
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
tcsed q
f t
JG yk pf ;kd vdw
k hJ tdraf pmift
h pd;k &eJ@ ppftyk pf t
k wGuf atmifyw
JG ckjzpfomG ;cJyh gw,f? Adv
k f
csKyf}uD;ae0if; [m tdraf pmift
h pd;k &udv
k nf; enf;enf;yg;yg;jyifqif+yD; zGJ pnf;vdu
k yf gw,f? umuG,f
a&;Xme u yk*~dKvfawGudk 0ef}uD;tjzpf rcef@tyfbJ t&yfom;tpdk;& yHkomefzrf;xm;cJh&muae/
Adkvfr;csKyfwifaz eJ@ ppfypPnf;0,f,la&;Xme !ef=um;a&;0ef OD;oD[ef wdk@udk 0ef}uD; tjzpf
xnfhoGif;zGJpnf;vmcJhygw,f?
tm%mawmif;acgif;aqmifwOD;jzpfcJhol Adkvfr;csKyfwifaz [m owWKwGif;ESifh tvkyform;
Xme jynfolvkyfief; tdrf,maqmufvkyfa&;ESifh jyefvnfxlaxmifa&;Xmewdk@&J 0ef}uD;jzpfvmyg
w,f? OD;oD[ef u ukeo
f ,
G rf w
_ ;kd wufa&;Xme/ or0g,rESihf ukepf nfjzef@jzL;a&;Xme/ axmufyaH &;
Xme/ pufrv
_ ufrX_ mewd@k &J 0ef}uD;jzpfvmygw,f? 'k0ef}uD;csKyfO;D ode;f armif &J ae&mrSm jynfaxmifpk
&mxl;0ef OD;vGe;f abmf udk cef t
h yftpm;xd;k ygw,f? 0wfvOkH ;D xGe;f wif udk use;f rma&;0ef}uD;tjzpfcef@
tyfygw,f? csif;a&;&m0ef}uD; OD;xefv#H &J ae&mudkvnf; OD;&mr_ef;eJ@ tpm;xdk;vdkufygw,f?
+ird ;f csr;f a&;toHawGaysmuf+y;D &yf&mG at;csr;f a&; toHawGa&mufvmygw,f? w&m;Oya'
pd;k rd;k a&; qdw
k t
hJ oHawG ydrk u
kd s,af vmifvmygw,f? &yf&mG at;csr;f om,ma&;ESihf w&m;Oya'pd;k rd;k
a&;onf rlvyxr qdkwJh aqmifyk'fawG acsmifcsdKacsmif=um;txd ysHESHvmygw,f?
Ekid if aH wmftwGi;f aomif;use;f olrsm;/ rormaompD;yGm;&Smr_rsm;ESihf &mZ0wfusL;vGerf r_ sm;
udk tpdk;&omr[kwfbJ vlwdkif;u tpdk;&ESifh vufwGJum zdESdyfjcif;/ zrf;qD;jcif;/ ta&;,ljcif;/ aomif;
usef;r_rsm;udk tm;ay;olrsm;tm; w&m;Oya'bufodk@ odrf;oGif;+yD; w&m;Oya' wnfwHhcdkif+rJa&;
twGuaf qmif&u
G &f ef qdw
k v
hJ rf;!erf u
_ ckd say;+yD; ppfwyft&m&S}d uD;awG ud,
k w
f ikd Of ;D pD;ay;cJw
h hJ }uHch ikd f
a&;toif;awGukd wqifw
h ;kd v_y&f mS ;apcJyh gw,f? }uHc ikd af &;toif;&Jaqmify'k u
f v
kd nf; owWd qd+k yD;
ajrmufx;kd yifah umfvyk af y;cJyh gw,f? jynfol taxmufawmfpepf qdw
k mukd azmfxw
k +f yD; }uHc ikd af &;
toif;rsm;ESiw
hf zJG ufum owif;ay;vkyif ef;rsm;udv
k yk af pjcif;/ ppfwyfukd tultnDaqmif;ay;jcif;/
ppfqifa&;ESifh &mZ0wfr_ESdrfeif;a&;awGrSm xnfhoGif;toHk;csjcif;awGudkvnf; us,fus,fjyef@jyef@
vkyfudkifcJhygw,f?
tdrfapmifhtpdk;&vufxufrSm awma&m rdygrusef ay:vmwmuawmh &yfuGuf rD;uif;
awGjzpfygw,f? awmvufaus;&GmESifh e,frdi,fuav;awGrSm aemufxyf us,fus,fjyef@jyef@
ay:vmwmuawmh &yf&Gm tdk;tdrf pnf;pdrfudk rdrdwdk@zmom umuG,fEkdifa&;twGuf qdk+yD 'l;av;
0g;c|efwyfawG zGJpnf;apwmjzpfygw,f? &yf&Gmudk ql;wyfawGcsxm; 0ef;&Hapwm/ umuG,fa&;uif;
awG ae@nrjywfcsxm;ap+yD; aomif;usef;olESdrfESif;a&;rSm yg0ifapwmawGvkyf+yD; ppfZmwfoGif;cJhyg
w,f? awma&mrdygrusef rtm;rvyfEkdifatmifjzpfcJh&+yD; tae=uyf/ txdkif=uyf/ ab;=uyfeH=uyf
jzpfcJh&ygw,f?
tdraf pmift
h pd;k &&J ordik ;f 0ifaqmif&u
G cf su}f uD;qdw
k mudk yHak zmfEidk zf @kd apmfbmG ; apmzsm;rsm;
ya'o&mZftm%mpGef@v$wfa&; qdkwmudk rwfvxJrSm pwiftaumiftxnfazmfygw,f?
zGJ pnf;yHt
k ajccHOya'rSm &Sr;f jynfe,fe@J u,m;jynfe,fu apmfbmG ; apmfzsm;twGuf vlrsKd ;pk
v$waf wmftwGi;f oD;oef@ay;xm;&wJh trwfae&mawG&adS ecJyh gw,f? vlrsKd ;pkvw
$ af wmfrmS &Sr;f apmf
bGm; (25) OD;/ u,m;apmfbmG ;apmfzsm; (3) OD;/ aygi;f (28) OD;[m a&G;aumufy0JG ifz@kd rvdb
k J ya'o&mZf
242
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
tarGcHawGtjzpf ae&m&xm;=uwmjzpfygw,f?
&Srf;apmfbGm;awG[m tkyfcsKyfcGifhtm%m/ tcGefaumufcGifhtm%m/ w&m;pD&ifcGifhtm%m
tjyif/ vlxak &G;aumufwmr[kwb
f J trwftjzpf Oya'ytm%myg &ae=uwJt
h wGuf tJ'ED pS x
f yf
uGr;f tm%mudk pGe@f vw
$ zf @kd &Sr;f jynfw;kd wufwt
hJ iftm;pke@J vlxu
k t&ifuwnf;u v_y&f mS ;awmif;
qdkae=uwm&Sdygw,f? ya'o&mZftuGif;tusefz,f&Sm;a&;/ tajccHOya'udk jyifqifz,f&Sm;a&;udk
yrnw rsm;uvnf; tqdkywifjycJh=uzl;ygw,f? p0fcGefcsdK wdk@vdk &Srf;apmfbGm;rsm;uvnf; ya'
o&mZf tm%mpGe@f vw
$ af &;udk (1954) avmufw;kH uwnf;u oabmwlziG [
hf ajymqdck =hJ uzl;ygw,f?
'gayr,fh vufawGaqmif&GufEkdifjcif;r&SdbJ =uef@=umaecJh&wJhudpPjzpfygw,f? 'DudpPudk AdkvfcsKyf}uD;
ae0if; u aumufuikd v
f u
kd w
f momjzpfygw,f? av#maf =u;aumif;aumif;ay;+y;D / apmfbmG ;rsm; tm%m
pGef@v$wfa&;udpP +yD;pD;oGm;cJhygw,f?
59 ckEpS /f {+yDv (24) &ufae@rmS apmfbmG ; apmfzsm; (33) OD;u vufrw
S af &;xd;k +yD; oabmwl
tm%mpGe@f vw
$ cf =hJ uygw,f? aumfzw
D pfcu
G f ig;jym;acwfrmS usKid ;f wHak pmfbmG ;wOD;u av#maf =u;aiG
usyf ig;oef;avmuf&wJt
h wGuf &efuek af jraps;awG ESpq
f avmuf ajrmufwufomG ;cJ&h w,fv@kd vnf;
qdk=uoHawG xGufay:vmcJhygw,f?
{+yDv (29) &ufae@rSm &Srf;jynfe,f jynfoltkyfcsKyfa&;yEMufcsyGJ yvkyf+yD; orw}uD;
ref;0if;armif eJ@twl 0ef}uD;csKyf Adv
k cf sKyf}uD;ae0if; wwfa&mufum tm%mudk &ufa&mpGm pGe@f vw
$ f
=uwJh apmfbGm;rsm;udkcsD;usL;a=umif; rdef@cGef;acGygw,f? yifvHkpdwf"mwfudk xdef;odrf;=u&ef/ usOf;
ajrmif;aom vlrsKd ;a&;pdw"f mwfukd pGe@f vw
$ +f yD; jynfaxmifpw
k 0Se;f vH;k &J wd;k wufa&;eJ@ pnfyif0ajym
om,ma&;udk a&Sl=u&efv@kd ajym=um;cJyh gw,f? 'gayr,fh Adv
k cf sKyf}uD;ae0if; ar#mv
f ifo
h vdk jzpfrvm
cJhyJ tdrfapmiftpdk;&vufxufrSm wu,fwdk;wufjzpfay:vmcJhwmuawmh &Srf;trsdK;om;v_yf&Sm;r_
}u;D }u;D xGm;vmjcif;eJ@ &Sr;f vufeufuikd o
f yl ek rf sm; w[kew
f ;kd wd;k wuf}u;D rm; rsm;jym;vmjcif;jzpfygw,f?
1959 ckESpf/ {+yDvxJrSmyJ ppftkyfpktwGif; ajctoGufqHk;vlwOD;vnf;jzpf/ tm%mawmif;
acgi;f aqmifwOD;vnf;jzpfwhJ Adv
k rf ; csKyfatmif}uD; udk Adv
k cf sKyf}uD;ae0if; u 'kw,
d umuG,af &;OD;pD;
csKyftjzpf cef@tyfajrupf m;vdu
k yf gw,f? 1949 ckEpS f Adv
k cf sKyfae0if; ppfO;D pD;csKyftjzpf xrf;aqmifwm
0ef,lcsdefup+yD; wav#mufvHk; b,foludkrS rcef@tyfbJxm;cJhwJh vpfvyfaewJh 'kwd,ppfOD;pD;csKyf
ae&mudk Adv
k rf ; csKyfatmif}u;D tm; ay;vdu
k w
f mjzpfygw,f? t&ifu cef@tyf&r,fq&kd if wyfwiG ;f xH;k pH
0gpOft& Adv
k rf ; csKyfausmaf Zm udyk J cef@tyf&rSmjzpfwt
hJ wGuf Adv
k cf sKyfae0if;ua&m tm%m& zqyv
tpd;k &tqufqufuyg wrifnpfywf+y;D uGuv
f yftjzpfxm;cJw
h ahJ e&mudk Adv
k rf LS ;csKyfausmaf Zm vnf;
wyfwGif;rSmr&SdawmhwJhtcsdef tdrfapmifhtpdk;&tjzpf ppftkyfpk}uD; wefcdk;=oZmxufjrufvmcsdefrSm
Adkvfr;csKyfatmif}uD; udkcef@tyfvdkufwmjzpfygw,f?
ppftkyfpk}uD;&J wefcdk;=oZm }uD;rm;vmavav tm%mvuf0g;apmif; xufvmavav/
+idr;f csr;f a&;toHawG aysmufu,
G v
f m&avav jzpfc&hJ +yD;/ q&m}uD;ocifu,
kd af wmfrid_ ;f OD;pD;v_y&f mS ;
cJhwJh jynfwGif;ppf&yfpJa&;/ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJ}uD;&J v_yf&Sm;Ekdifr_awGuvnf; qufvufv_yf
&Sm;vdk@ r&EkdifawmhavmufatmifjzpfcJh+yD; 59 ckESpfxJrSm &yfqdkif;xm;vdkuf&ygw,f?
'Dvdk zdESdyfr_awGjyif;xefvSwJh acwfusyf}uD;xJrSm wl&mwl&mawGpk+yD; ay:aygufvmcJhwJh EdkifiH
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
243
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
a&;ygww
D ck&ydS gw,f? tJ'guawmh jynfol wd;k wufa&;ygwD jzpfygw,f? 1959 ckEpS /f {+yDvxJrmS yJ
ay:aygufvmcJhygw,f? OD;atmifoef; (AdkvfcsKyftudk)wdk@&J jynfol'Drdkua&pDygwDu tpk&,f/
ocifoifwdk@&J trsdK;om;wdk;wufa&;ygwDu tpk&,f/ AdkvfcifarmifOD; wdk@&J &Jabmfaygif;pHkxdrf;odrf;
a&;u tpk&,f/ tpk (3) pku yk*~dKvfawGudktajccH+yD; jynfolwdk;wufa&;ygwD udk zGJpnf;vdkuf=u
wmjzpfygw,f? jynfolwdk;wufa&;ygwDrSm wdk;wufwJh pma&;q&m/ owif;pmq&mwcsdKvnf;
yg0ifvm=uygw,f?
tdraf pmift
h pd;k &[m ajray:&Sd w&m;0ifEidk if aH &;ygwaD wGukd wnf&cdS iG ahf y;xm;ayr,fh ppftyk pf k
qef@usiaf &; Ekid if aH &;v_y&f mS ;r_awG vkyv
f @kd r&atmif +idr0f yfyjd ym;a&;pDrcH suaf wG w&m;Oya'pd;k rd;k a&;
qdkwJh ESdyfuGyfwif;=uyfr_awGeJ@ v$rf;rdk;csKyfudkifxm;ygw,f?
ajray: EkdifiHa&;tzGJtpnf;awGudk rv_yfEkdifatmif csKyfudkifxm;wmeJ@wydifeuftwGif;rSm/
awmwGi;f vufeufuikd f awmfveS af &;tiftm;pkawGtm;vH;k tay:rSmvnf; bufaygi;f pHx
k ;kd ppf}uD;awG
yvkyfcJhygw,f? txl;ojzifh uGefjrLepfygwDudk OD;wnfacsr_ef;zdk@ ud;pm;wJh ppfqifa&;}uD;awGu
t"dujzpfcJh+yD; jyif;jyif;xefxef &uf&ufpufpuf qifE$JcJhygw,f? wzufu Oya'udk av;pm;vdkuf
ema&; wzGzGatmf[pf&if; wzufu aumufaumufuspfuspf atmufvrf;enf;rsdK;pHkukdvnf; ,kwf
,kwfrmrm usifhoHk;cJhygw,f?
ArmjynfueG jf rLepfygwD jrpfzsm;a'owdik ;f wdik ;f aumfrwD0if Adv
k o
f ed ;f udk ppfwyfu zrf;qD;&&Sd
cJh+yD; taoowfjypfcJhygw,f? xGufajy;vdk@ ypfowfvdkuf&wmygvdk@ ta=umif;jyygw,f? Adkvfodef;
[m zufqpfawmfvSefa&;uwnf;u tpOftvm&SdcJhwJh ta&;}uD;wm0efawGudk xrf;aqmifcJhwJh
AdkvfwOD;jzpfygw,f? 48 ckESpfrSm wyfrawmfwyf&if; (3) eJ@twl awmcdkcJhwmjzpfygw,f? Adkvfodef;
aemufydkif;rSm Adkvfodef; vdkyJ xGufajy;vdk@ ypfzrf;vdk@/ ypfzrf;&if;aoqHk;oGm;&w,fqdkwJh owif;awG
qufwdkufxGufvmygw,f? AdkvftmVm0u/ ocifwifaz/ ocifarmif}uD; eJ@ q&muGef; wdk@wawG
usq;kH towfco
H mG ;&ygw,f? Adv
k t
f Vm0u [m uGejf rLepfygw&D J wdik ;f (3) ppfa&;wm0efcjH zpfygw,f?
tpOftvm}uD;wJh zufppfawmfvSefa&;acgif;aqmifwOD;jzpfygw,f? *syefzufqpfawmfvSef
a&;rSm txufArmjynfwdkif;r; Adkvfr;Axl; usqkH;oGm;+yD;aemuf Adkvfr;Axl; ae&mudk qufcHwm0ef
,lcJholvnf;jzpfygw,f? 45 ck aeol&defacwfrwdkifrD jynfolw&yfvHk; zqyv tvHawmfatmuf
&yfwnfpkHk;=u+yD; nDnD!Gwf!GwfeJ@ wdkif;jynfvGwfvyfa&;udk aqmif&GufoGm;=uzdk@ =o*kwfv (12)
&ufae@rmS rsKd ;cspAf rmhwyfrawmf ppfacgi;f aqmif (10) OD;&J xkwjf yefa=unmcsurf mS Adv
k cf sKyfatmifqef;/
Adkvfvusfm/ AdkvfaZ,s/ Adkvfae0if;/ AdkvfausmfaZm wdk@eJ@twl yg0ifvufrSwfa&;xdk;cJhwJh ordkif;0if
ppfacgif;aqmifwOD;jzpfygw,f? tdrfapmifhtpdk;&vufatmufrSm tid;w}uD; uGefjrLepfokwfoifajc
r_ef;a&;atmufrSm usqHk;oGm;cJh&ygw,f?
1959 ckESpf/ ara';ae@rSm oef@&Sif;zqyv OD;Ek &J emrnfausmf ara';rdef@cGef;}uD; xGufay:
vmygw,f? ara';ae@rwdik rf D {+yv
D xJrmS yJ OD;Ek [m tar&duefuo
kd mG ;cJah o;+y;D 0g&iS w
f ef ArmoH;kH rSm
yvkyfwJh owif;pmuGefz&ifhwckrSm AdkvfcsKyf}uD;ae0if; udk acsmhjrLumuG,f&if;tckvdk &Sif;jyajymqdk
wmwck vkyfcJhygw,f?
ArmjynfwGif usa&mufvsuf&Sdaom 'Drdkua&pDtE W&m,fonf rnfonfht&yfuvmI
244
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
245
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
247
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
249
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
251
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
19
60 jynfhESpfa&G;aumufyGJ/ yxp/ OD;= Adkvf= ocif= q&m eJ ygvDrefacwfae0ifcsdef
1960
jref r mEd k i f i H a wmf &J tajctae
1960 jynfhESpf/ azazmf0g&D (6) &ufae@rSm jynfolv$wfawmftwGuf ygvDreftaxGaxG
a&G;aumufyGJ}uD; usif;yay:aygufvmygw,f?
oef@&Sif;/ wnf+rJ/ yrnw wdk@&J t}udwfte,f ,SOfydifyGJ}uD;ozG,f jzpfcJhayr,fh/ t"du
tm;jzifhawmh oef@&Sif;eJ@ wnf+rJwdk@&J tydiftqdkif AdkvfvkyGJ}uD;omef ydk+yD;ay:vGifcJhygw,f? 'Da&G;
aumufyGJ}uD;rSm Adkvfr;csKyfa[mif; ausmfaZm wdk@vdk woD;yk*~vrsm;vnf; yg0if,SOfydif ta&G;cHcJhyg
w,f? yrnw u wcsdKrJqENe,fawGrSm yrnw ydkifwJh rJawGudkawmif oef@&Sif;trwfavmif;udk
ay;zd@k v_H aqmfwu
kd w
f eG ;f ay;cJyh gw,f? rJqENe,f (135) e,favmufrmS yJ 0ifa&muf,OS f ydif ta&G;cs,f
cHcJhygw,f?
a&G;aumufyGJrwdkifcif rJqG,fyGJawGrSm OD;Ek u 'Drdkua&pDudkom zd+yD;auG;a=umfcJhygw,f?
'Dru
kd a&pDuakd &G;rSmvm;/ zufqpfpepfuakd &G;rSmvm;/ 'Dru
kd a&pDujkd rwfE;dk &if toJ=um;urJwjym;udk
oef@&Sif;udkay;=uyg vdk@ rJawmif;cJhygw,f?
t&ifa&G;aumufyGJawGwkef;uvdk zqyv taeeJ@ AdkvfcsKyfatmifqef;yHkudk toHk;ycGifhr&
awmhwJhtwGuf oef@&Sif;u OD;Ek"mwfyHkudk rJyHk;trSwftom;tjzpf toHk;yygw,f? oef@&Sif;ua&G;
cs,v
f u
kd w
f t
hJ a&mifuvnf; &[ef;oHCmuduo
f moema&mif t0ga&mif jzpfygw,f? t0ga&mif
aemufcHay:rSm OD;Ek u !dk@"mwfygwJhtyH;eJ@ tm;vHk;udkyH;jyaecJhygw,f?
wnf+rJu a&G;aumufyGJa=unmcsufxkwf+yD; rpm;&0cref; rufvHk;awGay;ayr,fh oef@&Sif;
aemufuyJ uyfvdkufaecJh&+yD; vlxk}uD;&J tjrifr=unfvifr_udkom &aecJhygw,f? OD;AaqG&J rJay;
rSm;v#if rar#mfvifhwJh tajctaeqdk;awG awG&r,f? H_;v#ifvnf;Edkif/ Edkifv#ifvnf;Edkif&rnf qdkwJh
a[mvH;k awGa=umifh oef@&iS ;f Edik v
f #if wyf0ifvmOD;r,fh oabmajymqdrk a_ wGa=umifh ppfwyfudk rke;f ae
wJhvlxku wnf+rJudkvnf; rkef;ae=uygw,f? wnf+rJu teDa&mifudk a&G;cs,fcJhygw,f?
AdkvfcsKyf}uD;ae0if;u bufrvdkufzdk@ wm;qD;xm;wJh wdyfacGawGudk ppfwyftwGif; zGifhjycJhay
r,fh ppfwyfe@J wyfr; }uD;i,frsm;pGm[m rJqENe,fy,frsm;pGmrSm ay:ay:xifxif bufvu
kd cf yhJ gw,f?
wjynfv;kH rJqEN&iS af ygi;f (9958675) OD;twGuf rJakH ygi;f (7000) ausm/f tpd;k &0efxrf;aygi;f
(42000)udk wm0efcsxm;ay;cJah yr,fh ae&mtrsm;pkrmS ppfwyfe@J &Jwyfukd wm0efcsxm;ay;cJyh gw,f?
ppfwyfubufvu
kd w
f hJ ae&ma'oawGrmS rJy;kH azmufwmawG/ wnf+rJukd rJxnfch ikd ;f wmawG/
oef@&Sif;eJ@ yrnwudk rJray;0HatmifvkyfwmawG enf;aygif;pHknpfenf; ya'omusifhoHk;cJhygw,f?
Oyrmtm;jzifh a0grde,f aemifrwW&maus;&GmrSm rJq,
G w
f &m;a[maewH;k ppfwyfu [,fvaD umfy
wmeJ@ qif;vm+yD; em;axmifaeolawGudk 0ifdkufcJhygw,f? rJeD&ifeD/ reD&if w&GmvHk;eDoGm;r,fvdk@
+cdrf;ajcmufwmawGvkyfcJhygw,f?
ausmufq,fbufu &Gmw&GmrSm v#dK0Sufum&Hxm;wJh tumt&HawGudk zGifhypf+yD; rJyHk;udk
ajymifxkwf+yD; ppfwyfa&SrSm tay;cdkif;cJhygw,f?
252
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
awmifiel ,fbufrmS rJxnf+h yD;csed af vmufrmS ppfwyfu rJakH wGtay: vlawGtay: aoewf
eJ@ ausmfypf0ifa&mufvm=u+yD; rJawGudk caygif;acsmif;xJarsmypfwmawGvkyfygw,f?
ae&mtcsKd rSm ppfwyfu rJy;kH awGuakd zmufwt
hJ cg 0uftv
l n
S ahf wmifroH;k bJ bufeufe@J x;kd
azmuf+yD; rJawGudk xifovdkvkyfcJh=uwmawG ay:cJhygw,f? ppfwyfu wnf+rJbufu yif;+yD; b,f
avmufnpfywfnpfywf ppfwyfukd rkef;aewJhvlxk}uD;u ppftpdk;&atmuf ausmaumhatmifcHcJh=u
&wJv
h x
l }k uD;u OD;Ek&J a&$0ga&mify;kH xJukd uH;+yD; rJawGxnfch =hJ uygw,f? rJawGuo
JG mG ;rSmpd;k wJt
h wGuf
oef@&Sif;udkyJ zdxnfh=uwJhtwGuf Adkvfr;csKyfa[mif;ausmfaZmvdkyk*~dKvfawmif oef@&Sif;udkH_;cJh&yg
w,f? yrnw awmif wae&mrS r&awmhavmufatmif tuG}J uD;uG+J yD; t_;H }uD; H;_ oGm;&ygw,f?
wjynfvHk;rSm oef@&Sif;u atmifyGJcHoGm;cJhygw,f? xGufay:vmwJh&vm'fuawmh oef@&Sif;trwf
(159)
wnf+rJtrwf
(42)
yrnw
wOD;rSr&
&cdkif
(6)
rGef
(3)
csif;
(3)
u,m;
(2)
&Srf;
(23) OD;wdk@jzpfygw,f?
oef@&Sif;u tjywftowf tEdkif&&SdoGm;Hkomru/ v$wfawmftwGif;rSm b,ftwdkuftcH
udkrS *krpdkufbJ tppt&m&m rJtiftm;tomeJ@ tEdkif,lausmfv$m;oGm;EdkifwJh tajctaejzpfyg
w,f? wnf+rJacgi;f aqmif}uD; emrnfausmf OD;ausm+f idr;f qd&k if ocifwife@J ,SOf ydi&f if; trwfawmif
jzpfrvmawmhbJ H_;edrfhoGm;&ygw,f?
vlxk}uD;u ppftm%m&Sifpepfudk rvdkcsifa=umif;/ jyif;xefwJh 'Drdkua&pDqENudk yGifhyGifhvif;
vif;azmfjyvdkuf=uygw,f? 'ga=umifh a&G;aumufyGJv_yf&Sm;r_}uD;udk Adkvfr;csKyfa[mif;ausmfaZm eJ@
Adkvfrif;acgifwdk@u vufeufrJhawmfvSefa&; vdk@ t"dy`g,fzGifhqdkvdkufygw,f?
tdrfapmifhtpdk;&&J aemufqHk;ud;yrf;csufwckuawmh 1960 jynfhESpfxJrSm u&ifvufeuf
udkifawmfvSefa&;tiftm;pk}uD;&J OD;pD;OD;aqmif autef,l (KNU) tzGJ}uD;eJ@ jynfwGif;+idrf;csrf;a&;
twGuf v#dK0Suf awGqHkaqG;aEG;jcif;yJjzpfygw,f?
vufeufudkifawmfvSefa&;tiftm;pkawGtwGif;rSm tiftm;t}uD;qHk; tzGJ}uD;awGtjzpf
wnf&Sdaewmu ArmjynfuGefjrLepfygwDeJ@ autef,ltzGJ}uD;jzpfwJhtwGuf uGefjrLepfqef@usifa&;
wdu
k yf u
JG kd OD;wnftaumiftxnfazmfEikd zf @kd autif,u
l kd zJx
h w
k pf nf;H;k =unfw
h o
hJ abmjzpfygw,f?
t"du&efol[m uGefjrLepfjzpfw,fvdk@ owfrSwf+yD;/ uGefjrLepfacsr_ef;a&;udk tav;wif;vkyfEdkifzdk@
autef,u
l kd zJx
h w
k pf nf;H;k =unfw
h mjzpfygw,f? autef,u
l tdraf pmift
h pd;k &&J jynfwiG ;f +idr;f csr;f
a&;wnfaqmuf&ef urf;vSr;f csuu
f kd vufc+H yD; ud,
k pf m;vS,t
f zGJ a&G;cs,af pv$wcf yhJ gw,f? awGqHk
aqG;aEG;zdk@ teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
253
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
255
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
257
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
259
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0ef}uD;csKyfO;D Ek [m olu,
kd w
f ikd f Ak'b
< momudk udik ;f di_ ;f Hrk u Ak'b
< momudk Edik if aH wmfbmom
vkyfcsifvGef;vSwJh pdwfaZmt[kef&Sdwmuvnf;wa=umif;/ a&G;aumufyGJrwdkifrD oef@&Sif;nDvmcHrSm
olomtm%mjyef&&if Ak'<bmomukd EdkifiHawmfbmomtjzpf jymef;ay;zdk@ ud;yrf;aqmif&Gufr,f
qdw
k hJ uwdpum;&Sad ewmuvnf; wa=umif;a=umifyh g? vlaumfr&Sif oHCmaumfr&D iS zf JG +yD; pwifud;
yrf;wJhtcg om"kac: =uolawGtajrmuftjrm; ay:aygufvmovdk uef@uGuf=uolawG/ qef@usif=u
olawG/ pdk;&drfaomua&muf&olawGvnf; ae&mtESH ay:aygufvm&ygw,f?
wzufu 'Dru
kd a&pDt&dyt
f a&mifawG ydrk ykd iG v
hf rf;vmovd/k tjcm;wzufu OD;Ek tay: uef@
uGuf=uwJh a0zef=uoHawGuvnf; ydkrdk us,fus,f =um;vm&ygw,f? Ak'<uom EdkifiHawmfbmom
jymef;a&; ud;yrf;csufeJ@ywfouf+yD; yxptpdk;&tzGJtwGif;rSmawmif uef@uGufolawG ay:ayguf
vmygw,f? Ak'<bmom0ifr[kwfwJh 0ef}uD;OD;&m&Spf vdkyk*~dKvfu OD;Ek &J tm;xkwfcsufukd oabmr
usEdkif/ vufrcHEdkifjzpfcJhygw,f?
wyfrawmfuvnf; wyfwiG ;f pnf;H;k nD!w
G af &;udk xdcu
kd Ef ikd w
f ,fq+kd yD; b0ifrusjzpfco
hJ vdk
yrnw tzGJ}uD;uvnf; Ak'<bmomEdkifiHawmfbmom jymef;a&;udk a0zefqef@usifcJhygw,f?
'gayr,fh 0ef}u;D csKyfO;D Ek uawmh olud,
k o
f l qXoH*g,emwif yk*Kd~ vf}u;D tjzpfavmufe@J wif tm;r&/
Ak'<bmomudk EdkifiHawmfbmomjzpfatmif atmifatmifjrifjrif jymef;ay;oGm;Edkifaom/ omoemh
'g,um}uD;tjzpfyg armfuGef;xlEdkifzdk@ enf;vrf;aygif;pHkeJ@ wGef;wifoGm;ygw,f?
Ak'<bmom0if r[kwf=uwJh rlpvif/ c&pf,mef pwJh trwfawGtaeeJ@u uef@uGufvdku
uef@uu
G cf iG ahf y;xm;ygw,f? 'gayr,fh yxptzGJ 0if Ak'b
< momtrwfawG=uawmh tm;vH;k axmufcH
=u&r,f? ruef@uGuf =u&bl;? uef@uGuf=uw,fqdk&ifawmh tzGJtpnf;u armif;xkwfjypfrSmyJ
vdk@ ajymwJhqdkwJhtxd OD;Ek u +cdrf;ajcmufwm;jrpfcJhw,fqdkygw,f?
OD;EkzGJpnf;ay;vdkufwJh t}uHay;tzGJ[m EdkifiHw0Sef; vSnfhvnfoGm;vm+yD; Ak'<bmomukd
Edik if aH wmfjymef;a&;twGuf b,fvpkd rD H jymef;oifah =umif; t}uH^m%fay;zd@k avhvmpl;prf;pHpk rf;wm
awGvkyfygw,f?
Ak'b
< momr[kww
f hJ wdik ;f &if;om;vlrsKd ;pkawGu uef@uu
G af =umif;ajymqdyk gw,f? OD;odr;f armif
acgif;aqmifwJh pHkprf;a&;tzJ G}uD;u ucsifjynfe,f jrpf}uD;em;udk oGm;a&mufwJhtcgrSmawmh
vlxku jyif;jyif;xefxef qef@usifqENjyv$wfygw,f? c&pf,mefudk;uG,folrsm;eJ@ ewfudk;uG,fol
ucsifvlxk (5000) avmufu ydkpwmawGudk udkifaqmif+yD; qef@usifwJhauG;a=umfoHawG
oHydifatmf&if; jyif;jyif; xefxef uef@uGufqENjy=uHkwifru cJrsm;eJ@yg xkv$wfvdkufwJhtwGuf
pHkprf;a&;tzGJ0if vl}uD;awG udk ppfwyfu tapmifhta&SmufeJ@ jyefydk@vdkuf&ygw,f?
aemufqHk;rSm t}uHay;tzGJu OD;Ek tpdk;&udk tpD&ifcHpmwifygw,f? t}uHay;tzGJu
t"duxm; wifjycJhwmuawmh Ak'<bmomudk EdkifiHawmfbmomtjzpf jymef;r,fqdk&if zGJpnf;tkyf
csKyfyHktajccHOya' yk'fr 21 (1) udk jyifqifoifhw,fqdkwmyJjzpfygw,f?
tckvkd Ak'b
< momudk Edik if aH wmfbmomtjzpf jymef;Edik af &;twGuf Ak'b
< mom0if olawmfpif
bk&m;wum}uD;OD;Ek wufwufuGuG taumiftxnfazmf aqmif&u
G af ewH;k rSm Edik if aH wmforw}uD;
ref;0if;armifu/ ole@J zufqpfawmfveS af &;twGi;f avxD;qif; &Jabmf&b
J uf t&if;acguaf cgujf zpfchJ
260
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
261
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
&Sw
d t
hJ wGuf awmwGi;f vufeufuikd f tiftm;pkrsm;[m OD;Ek &J oef@&iS ;f zqyv tEdik &f a&;bufuyJ
&yfwnfc=hJ uum olw@kd qikd &f m e,fajra'o pnf;H;k a&;*Giaf wGtwGi;f uae oef@&iS ;f udk axmufc0H ef;&H
ay;cJ=h uygw,f? 'gayr,fh OD;Ek tm%m wu,fjyefvnf&&Sv
d mwJt
h cg OD;Ek &J w&m;0if xkwaf zmfajym
qdk jyocsuaf wGu +idr;f csr;f a&;twGuf tm;wufp&m bmwckrS rawG&ao;wJt
h jyif aemufawmif
jyefqw
k af ewJt
h wGuf vufeufuikd t
f iftm;pkrsm;[m pdwrf oufromjzpf=u&ygw,f? jynfwiG ;f ppf
&yfpJa&;[m tvm;tvm arS;rSdefaysmufuG,f+rJ aysmufuG,fae&qJjzpfygw,f?
1960 jynfh atmufwdkbm (20) &ufrSm AuotzGJcsKyf&J qXrt}udrf ausmif;om;nDvm
cH}uD; usif;yygw,f? (4) ESpfvHk;vHk; rusif;yEdkifyJ xm;cJh&wJh ausmif;om;nDvmcH}uD;udk tckrS
jyefvnfac:,l usif;yEdkifcGifh&cJhwmjzpfygw,f? AuotzGJcsKyf[m urBmausmif;om;or*~tzGJ@csKyf
(IUS) eJ@ urBm'Drdkua&pDvli,frsm;tzGJcsKyf (WFDY) wdk@&J tzGJ0ifvnf;jzpfygw,f? Auorsm;
tzGJcsKyf&J qXrt}udrfajrmuf nDvmcH}uD;rSmvnf; wrsKd;om;vHk;ta&;/ wEdkifiHvHk;ta&;jzpfwJh
trsKd;om;a&;wm0efrsm;udk vkyfaqmif=u&ef eJ@ jynfwGif;ppf&yfpJa&; jynfwGif;+idrf; csrf;a&;wdk@t
wGuf qufvufyg0if tm;jznfhvHk;yrf;oGm;=u&ef qdkwmawGudk wufwufuGuG aqG;aEG;qHk;jzwf
oGm;cJh=uygw,f?
1960 jynfh Edk0ifbmrSmawmh wkwfjzLusL;ausmfr_awG ArmjynftwGif; tvHk;t&if;vdkuf
acgi;f axmifxvmjyefygw,f? usKid ;f wHek ,fxu
J kd 0ifa&mufwu
kd cf u
kd w
f m/ rdik ;f vif;rdw0du
k f wkwjf zL
pcef;rsm; tcdkiftrm wyfpGJxm;wm/ rdkif;ygv#Kd usKdif;vwfa'owcGifudk odrf;ydkufwyfpGJxm;wmawG
tcdkiftrmvkyfukdifvm=uygw,f? 1954/ 55/ 56 ckESpftwGif; wkwfjzLarmif;xkwfa&; wdkufyGJawG
a=umihf txl;ojzihf Adv
k rf ; csKyfausmaf Zm OD;pD;wdu
k cf u
kd f acsre_ ;f ypfvu
kd Ef ikd rf a_ wGa=umifh xdik ;f / vmtdk
e,fpyfawGxJ ajy;0ifcdkv_HoGm;=u&&mu wpwp ArmjynfwGif; jyefvnf0ifa&mufvmcJh=ujcif;jzpf
ygw,f? Adv
k rf ; csKyfausmaf Zm ppfwyfu tz,f&mS ;cH&+yD;aemuf Adv
k cf sKyf}uD;ae0if; OD;pD;wJh wyfrawmf
[m wkwfjzL jynfyusL;ausmfolawGudk tav;xm;wdkufcdkuf xdk;ppfqifwmxuf wdkif;&if;om;
tcsi;f csi;f jzpfwhJ jynfwiG ;f vufeufuikd t
f iftm;pkawGtay: t"duxm; wdu
k cf u
kd af csre_ ;f xd;k ppfqif
cJhwma=umifh wkwfjzLawG vG,fvG,fulul jyefvnf0ifa&muf ajcukwf,lEdkifcJhwmjzpfygw,f? Armh
wyfrawmfe@J ppf&[
J m wyf&if;aygi;f (90)&Sw
d t
hJ euf wkwjf zLudw
k u
kd &f mrSm (7) &if;yJo;kH +yD; jynfwiG ;f
ppfudkawmh (83) &if;eJ@ wdkufcdkufcJhovdk (11) ESpftwGif; jynfwGif;ppfrSm wdkif;&if;om;tcsif;csif;
vufeufuikd t
f iftm;pkawGtay: wdu
k yf }JG uD;aygi;f (2111) yGJ wdu
k cf u
kd cf +hJ yD; wkwjf zLusL;ausmo
f rl sm;
tay:awmh (51) yGJyJ wdkufcdkufcJhw,fvdk@ qdkygw,f? Akdvfr;csKyfausmfaZm OD;pD;wdkufcdkufjyvdkufvdk@
rJacgifjrpfwzufurf;txd wkwfjzLrsm; tvHk;t&if;eJ@ qkwfcGmoGm;&+yD;aemufydkif; usefae&pfcJhwJh
wkwfjzLrsm;eJ@ wpwp jyef0ifv_yf&Sm;vm=uwJh wkwfjzLawGudk +yD;cJhwJh (5) ESpfwm umvw
av#mufv;kH twGi;f bde;f ukeu
f ;l olawGe@J omref "m;jyvlq;kd rsm;tjzpfom yHak zmfauG;a=umf wdu
k cf u
kd f
cJh=uygw,f? cyfayghayghyJ oabmxm;jy+yD; wkwfjzLusL;ausmfa&;wyfrsm;&J aemufuG,fu e,fcsJ
orm;udka&m/ qD;xdk; ppftkyfpk&J ppfa&;qdkif&m yg0ifywfouf ,SufEG,fr_awGudkyg zHk;zdxm;cJh=uyg
w,f? trsm;jynfol rodatmif &nf&G,fcsuf&Sd&Sd uG,f0Sufxm;cJh=uygw,f? wcgrS xkwfazmfajymqdk
qef@usifwm (5) ESpftwGif;rvkyfcJh=uyg? jynfwGif;vufeufudkiftiftm;pkawGtay:om trsKd;rsKd;
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
263
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
267
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
tjzpf Adv
k rf ; csKyfa[mif;ausmaf Zm eJ@ OD;baomf wd@k u wm0efcaH qmif&u
G yf gw,f? taxGaxGtwGi;f
a&;r;tjzpf OD;xGef;wif jzpfvmygw,f? jynfwGif;+idrf;csrf;a&;tzGJrSm twGif;a&;r;tzGJudkvnf;
zGJpnf;xm;+yD; pma&;q&m}uD; q&mAef;armfwifatmif/ armifarmifwif (a&Sae}uD;OD;vSwifh)/
armifwifa&$ (rHk&GmOD;wifa&$)/ OD;pdk;rif; (Avp)/ apmausmfpdk; (u&iftrsKd;om;) pwJhyk*~KdvfawGeJ@
zGJ pnf;xm;wmjzpfygw,f? jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;tzGJ }uD;twGi;f yg0ifvy_ &f mS ;aeolawG trsm;pk[m
wkwfjzLqef@usifa&;eJ@ e,fcsJqef@usifa&; trsKd;om;aumfrDwDrSmvnf; yg0ifv_yf&Sm;aeolawGjzpf
=uygw,f?
rwfv (13) &ufae@ jynfolv$wfawmftpnf;ta0;rSm 0ef}uD;csKyfOD;Ek u rdef@cGef;w&yf
ajym=um;wmvkyfygw,f? wkwfjzLusL;ausmfr_eJ@ ywfouf+yD; ajym=um;wmygovdk/ rGefeJ@ &cdkifjynf
e,fay;a&;eJ@ywfouf+yD;awmhvnf; ajym=um;oGm;cJhygw,f?
wkwjf zLusL;ausmrf e_ @J ywfouf+y;D wkwjf zLoufoufuykd J azmfjyoGm;ovd/k omrefjy\em
w&yfvdk ajym=um;oGm;wJhtjyif/ azazmf0g&D (21) &ufae@u &efukefrdrSm jzpfay:cJhwJh wkwfjzLqef@
usifa&; tar&duefe,fcsJqef@usifa&; qENjyyGJ}uD;udkvnf; +idrf;csrf;pGmr[kwf t=urf;zufwJhvkyf&yf
awG&SdwJh oabmrsKd;/ _wfcswJhoabmrsKd; ajymqdkoGm;cJhygw,f?
&cdik ef @J rGejf ynfe,fay;a&;eJ@ ywfouf+yD; ajymqd&k mrSmawmh OD;Eku tqdk ycsut
f opfwck
udk wifjyoGm;ygw,f? jynfe,fay;a&;udpPtwGuf rJyHk;axmifwJhpepfudk rusifhoHk;awmhyJ &cdkifjynf
e,fudk tqifh (3) qifheJ@ taumiftxnfazmfoGm;zdk@ pDpOfxm;w,fvdk@qdkygw,f? yxrtqifh
&cdik af &;&m0ef}uD;cef@/ 'kw,
d tqifh &cdik jf ynfe,f jyifqifa&;aumfrw
D zD JG / wwd,tqifh &cdik jf ynfe,f
zGJpnf;oGm;zdk@ qdkwmyJjzpfygw,f?
rGefjynfe,fzGJpnf;a&;rSmvnf; OD;Ek&J tqkdycsufuawmh tqifh (3) qifh tpDtpOfyJjzpfyg
w,f? yxrtqifh rGeaf &;&m0ef}uD;cef@/ 'kw,
d qifh rGejf ynfe,f jyifqifa&;aumfrw
D zD JG aemufq;kH qifh
rGefjynfe,fzGJpnf;a&;qdkwmyJjzpfygw,f?
rwfv (15) &ufae@rSm wkwfjzLqef@usifa&;ESifh e,fcsJqef@usifa&; trsKd;om;aumfrD
wD}uD; u owif;pmrsm;od@k xkwjf yefcsuf qdw
k hJ xkwjf yefcsuw
f ck xkwjf yefvu
kd yf gw,f? xkwjf yef
csufxJrSm
wkwfjzLwyfrsm;rSm tar&duefOD;pD;aom qD;wdk;. EdkifiHa&;/ ppfa&;aoe*FAsL[m
enf;y&d,m,frsm;t& v_yf&Sm;aeaom vufeufudkifusL;ausmfa&;wyfzGJ}uD;rsm;jzpfa=umif;/ Arm
jynfwGifru urBmw&yfvHk;yg kyfvHk;ay:cJhayonf? [k azmfjyxm;wJhtjyif tpdk;&taejzifh
(u) ,if; wkwjf zLusL;ausmrf _ tE &W m,fukd ppfa&;t& xdxad &mufa&muf wdu
k x
f w
k jf cif;/
(c) vlrsKd;pkjy\emrsm;udkvnf; t&if;cHjzpfaom EdkifiHa&;enf;t&yg ajz&Sif;jcif;/
(*) wkwfjzLusL;ausmfr_udk ukvor*~wGif xda&mufpGmwdkif=um; ta&;,ljcif;/
(C) jynfol v_y&f mS ;r_rsm;udk jynfow
l @kd EiS t
hf wl Adv
k cf sKyfatmifqef; acwfuo
hJ @kd yl;aygi;f v_yf
&Sm;jcif;rsm; yoifhayonf?
[kvnf; tpkd;&udk wdkufwGef;E_d;aqmfvdkufygw,f? wqufwnf;rSm 0ef}uD;csKyfOD;Ek &J
rwfv (13) &ufae@rdef@cGef;yg wkwfjzLusL;ausmfr_jy\emtay: ajymqdkwifjyoGm;yHkudkvnf;
268
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
269
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
271
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
273
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
wkwjf zLusL;ausmcf &H r_jy\emudak wmh OD;Ektpd;k &[m tar&duefukd arwWm&yfc&H if; oHcif;
wrefcif;enf;eJ@ ajz&Sif;Edkifzdk@ ud;pm;ae&qJomjzpfygw,f? wzufu ppfa&;enf;eJ@ jyefvnfwdkuf
xkwaf &;udv
k nf; rv$rJ a&Smifom aqmif&u
G af e&if;/ t+yD;tydik af jz&Si;f Edik af &;qD ar#mv
f if&h nfa&mfaecJh
ygw,f? bufwzufu=unfh&if jzpfay:wnf&SdaewJh jy\emawGukd enf;trsKd;rsKd;eJ@ &ifqdkifajz&Sif;
aeygw,f?
tjcm;bufwzufu =unfhr,fqdk&ifawmh bmjy\emudkrS +yD;jywfatmif atmifatmif
jrifjrif aqmif&Guf&jcif; aqmif&GufEkdifjcif; r&Sdao;yg?
vGwfvyfa&;eJ@twl ay:aygufvmcJh&wJh jynfwGif;ppf}uD;uvnf; qufvufawmufavmif
aeqJjzpf+yD;/ w&m;r#wwJh jynfwiG ;f ppf&yfpaJ &; jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;[m tvSr;f a0;+rJ a0;ae&qJjzpf
ygw,f? jynfwGif;ppf}uD;udk w&m;ojzifh tqHk;rowfcsifolawG wyfwGif; wyfjyif tpdk;&tzJGwGif;
tzGJjyif &Sd+rJ&dSaeqJjzpfygw,f?
&Srf;jynfe,f udk,fpm;vS,fawGeJ@ &yvz tzGJ0ifawGu tajccHOya'jyifqifa&;eJ@
ywfouf+yD; pmwrf;awGwif=u rl awG azmfxkwf=ueJ@ v_yf&Sm;aqmif&Gufae=uwkef;rSm tpdk;&u
a'gufwmbOD;/ a'gufwmodef;armif/ OD;tHk;az/ OD;cspfaomif; wdk@yg0ifwJh EdkifiHawmft}uHay;tzGJudk
jynfaxmifpkrl (&Srf;rl) udkavhvm+yD; tpdk;&tzGJudk t}uH^m%fay;zdk@ {+yDv (27) &ufae@rSm wm0ef
ay;tyfygw,f? t}uHay;tzGJu &Srf;jynfe,fOuU pyfcGefcsKd/ tjcm;jynfe,fOuUrsm;/ tpdk;&udk,f
pm;vS,frsm;/ jynfe,f jynfru EkdifiHa&;tzGJtpnf;toD;oD;u udk,fpm;vS,frsm;udk zdwfac:awG
qHkaqG;aEG; t=uH^m%f,lwmawG vkyfudkifaqmif&Gufygw,f?
1961 ckESpf/ arvwGif;rSmyvkyfwJh jynfaxmifpktpkd;&0ef}uD;rsm; tpnf;ta0;uvnf;
csif;0daoowdkif; udk jynfe,fwe,ftqifh jrifhwifzdk@eJ@ 1961-62 bma&;ESpfup+yD; bma&;
tm%m ydkay;zdk@ qHk;jzwfygw,f? tJ'DtwGuf t}uHay;aumfrDwDw&yfudkvnf; zGJpnf;ay;ygw,f?
aumfrDwDu oufqdkif&m csif;acgif;aqmifawGudk zdwfac:awGqHkaqG;aEG;wmawG pwifvkyfaqmif
ygw,f?
1961 ZGef (8) &ufuae (16) &ufae@txd awmif}uD;rdrSm jynfe,faygif;pHknDvmcH}uD;
usif;yygw,f? &Srf;jynfe,ftpdk;&u OD;aqmif+yD; usif;ywmjzpfygw,f? jynfe,ftoD;oD;u acgif;
aqmifawGudk zdwf=um;ygw,f? r=umrD jynfe,f&awmhr,fh &cdkifeJ@ rGef acgif;aqmifawGudkvnf;
zdwf=um;ygw,f? &yvzeJ@ Armudk,fpm;vS,fawGudkawmh rzdwf=um;bl;vdk@qdkygw,f? &yvz u
OD;xGe;f jr/ OD;cef;eJ@ OD;atmifoef;wd@k uykd J yk*Kd~ vfa&;t& zdw=f um;cJw
h t
hJ wGuf &yvz uvnf; rwuf
a&mufyJaecJhw,f qdkygw,f? csif;acgif;aqmifawGudkvnf; zdwf=um;cJhygw,f?
tJ'Dawmif}uD;nDvmcH}uD;rSm &Srf;jynfe,fu wifoGif;cJhwJh tajccHOya'jyifqifa&;pmwrf;
tay: xyfraH qG;aEG;nEd id_ ;f wmawGvyk =f uygw,f? tJ'n
D v
D mcH}uD;twGi;f rSm jynfe,f &oif&h xdu
k f
onfh t&nftcsif;ESifh jynfhpHkonfh rGef/ &cdkif/ csif; vlrsKd;rsm; qENjyif;jypGmjzifh vdkvm;awmif;qdkvsuf
&Sdaom jynfe,frsm;udk tjrefqHk; taumiftxnfazmfay;&ef jynfaxmifpkEdkifiHawmftpdk;&tm;
TnDvmcH}uD;u wdkufwGef;a=umif; qdkwJhtqdkudk ucsifjynfe,fudk,fpm;vS,fwOD;jzpfwJh OD;Zef
xm;qif u wifoiG ;f cJyh gw,f? OD;Zefxm;qif &Jtqdu
k kd nDvmcH}uD;u uef@uu
G o
f rl &Sd wnDw!Gwf
wnf; twnfycJhygw,f?
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
275
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
277
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
(i) tv,fyikd ;f wdik ;f ppfXmecsKyftjzpf t&if awmifyikd ;f wdik ;f ppfXmecsKyfe@J wyfr[m (2)udk
zsufodrf;+yD; tJ'Dtiftm;awGeJ@ r*Fvm'HkrSm zGJpnf;cJhygw,f?
(p) trSwf (7) ajcvsifwyfr[mudk jrpf}uD;em;rSm qufxm;+yD; trSwf (11) ajcvsifwyf
r[mudk zm;tHrSm qufvufxm;&SdcJhygw,f?
ppfwyf[m tiftm;t& cdkifrmawmifhwif;wJhtaetxm;udk a&muf&Sdae+yDjzpfovdk pD;yGm;
a&;t&vnf; awmifhwif;tm;&Sdae+yDjzpfygw,f? wyfwGif;rSm&SdcJhwJh vuf0Jtiftm;pkawGudk z,f&Sm;
+yD;cJh+yD;jzpfovdk aemufqHk;usef&SdaewJh qdk&S,fvpfvufusefwyfr;}uD;wcsKdudkvnf; (60) ckESpf/ a&G;
aumufyGJbufvdkufr_udk ta=umif;jy+yD; z,f&Sm;&Sif;vif;ypfcJh+yD;+yD jzpfygw,f? Akdvfr;csKyfatmif}uD;/
Adkvfr;csKyfwifaz wdk@avmufom usefygawmhw,f? wckvHk;taetxm;t&ajym&&if AkdvfcsKyf}uD;
ae0if; pdwf uduf Adv
k cf sKyf}uD;ae0if; wvufuikd af rG;jrLxm;cJw
h hJ ppfwyfoabm tjynft
h 0 yHak y:ae+yD
jzpfygw,f?
tm%m&Edik if aH &;ygw}D uD;jzpfwhJ yxp uvnf; OD;-Adv
k -f ocif tkypf u
k aJG eovdk zqyv/
yrnw pwJh ajray:EdkifiHa&;tiftm;pk tzGJtpnf;awGuvnf; pkpkpnf;pnf; nDnD!Gwf!Gwf
r&Sd=uwJhtjyif ppfwyf&JtE W&,fudk b,ftzGJtpnf;urS tav;teufrxm;cJh=uyg? AdkvfcsKyf}uD;
ae0if; udv
k nf; yxp/ zqyv/ yrnw awGtm;vH;k u tifrwef,=kH unfvyS ga=umif; toGit
f rsK;d
rsKd;eJ@ azmfjy *k%fwifxm;cJh=uygw,f? OD;Ekudk,fwdkifuvnf; AkdvfcsKyf}uD;ae0if; udk ,Hk=unfaecJhyg
w,f?
ppfbwf*sufuawmh wESpfxufwESpf xdk;wufvmaecJhwJhtwGuf bwf*sufvdkaiGudk umrd
atmif tpdk;&u tcGefaumufawG wdk;aumufvm&ygw,f? jynfwGif;ppftprSm jynfolawGtay:
wdkufdkufaumufcHcJhwJh tcGeftaumuf[m ( 53 uka ) ausmfyJ&Sd&mu/ 61- 62 bma&;ESpf
twGuf (112 uka) txd wdk;+yD;aumufcHzdk@ vsmxm;vkyfaqmifvm&ygw,f? ESpfqausmfwdk;+yD;
aumufcv
H m&wJh oabmjzpfygw,f? jynfwiG ;f tcGet
f aumufawGw;kd +yD; aumufcv
H m&wJt
h wGuf
ukefaps;E_ef;awG ydk+yD;}uD;vm&ygw,f?
jynfwiG ;f vufeufuikd t
f iftm;pkjzpfwhJ awmfveS af &;tiftm;pkawG&J taetxm;uawmh
tzGJtpnf;wdkif;vdkvdk qHk;_H;r_awG }uD;rm;cJh&+yD; t=uyftwnf;awGtoD;oD; uHawG&ifqdkifaecsdef
jzpfygw,f? tpkd;& tqufquf&J tywfwdkufa&; ppfqifacsr_ef;r_awG&JatmufrSm tqHk;t_H;awG
}uD;cJ=h u&ovdk (58) ckEpS f vufeufe@J 'rD u
kd a&pDvv
J ,
S af &; r_id ;f wdu
k rf a_ wGatmuf/ vufeufuikd v
f rf;
pOfpeG @f +yD;/ Oya'abmiftwGi;f 0ifa&; trsK;d rsK;d aom vdrn
f mr_id ;f wdu
k rf a_ wGatmufrmS vnf; yduq
JG ;kH _;H
&r_}uD;awG ay:cJhygw,f? udk,fhtiftm;awGudk udk,fqufvufxdef;odrf;wnfaqmuf&if; t=uyf
twnf;aygi;f pH=k um;rSm ke;f uefwu
kd yf 0JG ifae=u&wJh taetxm;om jzpfygw,f? b,fawmfveS af &;
vufeufudkiftiftm;pkurS EdkifiHawmftm%mudk odrf;ydkuf&,lEdkifr,fh taetxm; r&Sdyg?
wjynfvHk;rSm t}uD;qHk;aom vufeufudkiftiftm;pk}uD;uawmh AkdvfcsKyf}uD;ae0if;
OD;pD;arG;jrLudkifwG,fxm;wJh tpdk;&wyf}uD;yJ jzpfygw,f? vufeufudkifawmfvSefa&; tzGJtpnf;
tm;vH;k aygi;f &J pkpak ygi;f ta&twGut
f iftm;xuf tqaygi;f rsm;pGm}uD;aewJh ppfwyftiftm;pk}uD;
jzpfaeygw,f? wdik ;f jynf&J bwf*sut
f oH;k p&dwf pkpak ygi;f &J &mcdik Ef e_ ;f trsm;qH;k udk ppfwyfu oH;k pGpJ m;
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
279
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
281
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
283
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
285
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
3? jynfaxmifpkbma&;/
4? aiG'*F g;eJ@ aiGpuULxkwfvkyfa&;/
5? pmwdkufeJ@ a=u;eef;qufoG,fa&;/
6? rD;&xm;/ a&a=umif;/ ava=umif; qufoG,fa&;/
7? jynfaxmifpkw&m;pD&ifa&;eJ@
8? yifv,fqdyfurf;cGefaumufcHa&; wdk@yJjzpfygw,f?
ta&;t}uD;qH;k uawmh jynfe,frsm;&J@ ud,
k yf ikd jf ymef;cGiehf @J cGx
J u
G yf ikd cf iG hf udk todtrSwf y
a&;jzpfygw,f? jynfe,fwikd ;f &J tkycf sKyfciG t
hf m%m/ w&m;pD&ifa&;tm%m/ Oya'ya&;tm%mqdw
k hJ
tm%m (3) &yfvHk; udkvnf; tjynfht0 todtrSwfya&;jzpfygw,f?
0ef}uD;csKyfO;D Ek u udwifjyifqifpOf;pm;xm;wmuawmh vlrsK;d aygi;f pHk ES;D aESmzvS,yf JG usi;f y/
zuf'&,frleJ@ywfoufwJhtqdkudk &Srf;jynfe,fOuU pyfcGefcsKd u wifoGif;/ ucsifjynfe,fudk,fpm;
vS,f 'l;0g;aZmfvGef;/ csif;udk,fpm;vS,f uy`wdefref;wHk;E_H;/ &Srf;udk,fpm;vS,f awmif}uD;OD;xGef;jrifh/
u,m;ud,
k pf m;vS,f OD;pdef wd@k u axmufcaH qG;aEG;+yD;/ tJ't
D qdk ycsuef @J axmufcaH qG;aEG;csuaf wG
udk yrnw/ zqyv/ yxp/ &yvz eJ@ udk,fpm;vS,fwOD;pDeJ@ tpdk;&twdkifyifcH tzGJudk,fpm;vS,f
wOD;wdk@u zuf'&,frleJ@ywfoufwJh oabmxm;awGudk jyefvnfwifjyaqG;aEG;=u&ef jzpfygw,f?
tJ'Daemuf jynfe,frsm;nD!Gwfa&;tzGJu udk,fpm;vS,f (6) OD; yrnw/ zqyv/ &yvz/ yxp
tzGJ csKyfw@kd u ud,
k pf m;vS,f (3) OD;pDe@J twdik yf ifcH tzGJ vl}uD;awGyg yg0ifwhJ aumfrw
D w
D &yf zGJ pnf;/
tJ'DaumfrDwDrSm OD;Ekudk,fwdkif em,utjzpfaqmif&Guf+yD; zuf'&,frleJ@ywfouf+yD; aqG;aEG;ndE_dif;
aepOftwGi;f rSm oifah vsmw
f t
hJ csed w
f ckrmS OD;Eku zuf'&,fe@J ywfoufwhJ 0ef}uD;csKyf&J oabmxm;
udkajym=um;r,fvdk@vnf; jyifqifxm;ygw,f? OD;Ekajym=um;r,fqdkwJh t"duoabmxm;uawmh
jynfe,fawGukd cifAsm;wd@k vckd siw
f t
hJ m%mawGu bmawGv/J bmawGeJ aew,fxifovJ/ awmif;yg/
b,fXmeudkay;ygOD;/ b,fXmaeudk ay;ygOD;ajymyg? tjyeftvSefaqG;aEG;=u+yD; ay;r,f? cGJxGufydkifcGifh
qdkwm}uD;udk zwfypfvdkufygawmh? cifAsm;wdk@vdkcsifaew,fqdkwJh Schedule qdkwJhtxJrSm List awG
xJrSm aemufxyf+yD;awmh tm%mwdk;ay;r,f vdk@ajym+yD; ndE_dif;oabmwlnDr_ &,lzdk@jzpfygw,f?
tJ'Doabmxm;udk ajym=um;r,fqdk&if jynfe,fawGuvnf; vufcHEdkif=uzG,f&Sdw,fvdk@ OD;Eku
em;vnfxm;ygw,f? &Srf;jynfe,fOuUeJ@ jynfe,frsm;nD!Gwfa&;tzGJ OuU pyfcGefcsKd udk,fwkdifu
vnf; vlrsKd;aygif;pHk ESD;aESmzvS,fyGJrSm tqdkwifoGif;awmif;qdkr_awG[m pdk;&drfzG,f&mr&Sda=umif;/
'Dupd eP @J ywfouf+yD; OD;Ek eJ@ nEd id_ ;f pDpOfxm;+yD;jzpfa=umif;/ zuf'&,fral wmif;qdjk cif;rSm rdrw
d @kd tm%m
ydrk &kd &Sv
d matmif aqmif&u
G jf cif;omjzpfa=umif;vd@k ajym=um;cJ+h yD;jzpfw,fqykd gw,f? 'ga=umifh OD;Eku
zuf'&,fudpPrSm a=umufp&mr[kwfvdk@ ,lq+yD;jzpfovdk/ eJeJav;rSvnf; pdk;&drfcJhr_r&SdcJhyg? tajz&Sd+yD;
udpPtjzpf &Sif;&Sif;vif;vif;oabmxm;cJhygw,f? jynfe,fudk,fpm;vS,fawG tm;vHk;tay:vnf;
vHk;0,Hk=unfxm;+yD;jzpfygw,f?
,H=k unf&wJt
h a=umif;&if; tcsut
f vufawGuvnf; OD;EkrmS &Sad eygw,f? tJ'gawGuawmh
(OD;Ekudk,fwdkif tqdkt&) (1) tajccHOya'udk jyifqifzdk@/ vdktyfovdk tqdkawGwifoGif;=uzdk@ OD;Ek udk,fwdkifup+yD;
286
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
287
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
289
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
tzrf;cH&oltrsm;pkukd yxrqH;k rSm nOD;ydik ;f u zuf'&,fral qG;aEG;cJ=h uwJh toHvi$ hf ckH ef;rxJ
yd@k xm;cJyh gw,f? reuf (6) em&Davmufa&mufrS r*Fvm'Hu
k kd avmf&u
D m;awGay:wif+yD; vufeufuikd f
tapmifht=uyf xlxyfpGmeJ@ ydk@ygw,f?
tzrf;cHxm;&olawGxrJ mS OD;Ek/ OD;0if;armif/ OD;jrifo
h ed ;f / ocifwif/ pyfceG cf sK/d pyf0 eJ@ OD;&m&Spf
wdk@udk tapmifht=uyf xlxyfpGmcs+yD; oD;jcm;cGJxm;cJhygw,f?
ref;bqdik /f pyfceG =f unf/ OD;bapm/ OD;brdi/f a'guw
f mapmvSxeG ;f / OD;Zm&JvsH eJ@ pyfrefzwd@k ukd
&efukefjyefac:oGm;+yD; '*Hk&dyfomrSm AdkvfcsKyf}uD;ae0if; u awGqHkum rSm;,Gif;zrf;qD;rda=umif; ajym
=um;+yD; jyefv$wfvdkufygw,f?
OD;AaqG/ OD;ausmf+idrf; wdk@acgif;aqmifwJh wnf+rJzqyvtzGJ}uD;xJu yk*~KdvfawGudk wOD;rS
rzrf;qD;cJo
h vd/k ocifcspaf rmif (0d"&l )/ ocifviG f wd@k vkd yrnw acgi;f aqmifawGuv
kd nf; rwd@k rxdcyhJ g?
tm%m& yxptzGJcsKyf}uD;twGif;u taxGaxGtwGif;a&;r; ocifausmfxGef;/ ocifyef;rdif pwJh
yk*~KdvfawGudkvnf; zrf;qD;jcif;rycJhyg? ocifwif/ OD;&m&Spf wdk@udk zrf;qD;cJhwm[m tpdk;&tzGJ0if
0ef}uD;awGtjzpf zrf;qD;cJhwmjzpfygw,f?
OD;Ek uawmh tckvdktzrf;cHxm;&csdeftxd atmufajcwyfwGif; wyfr;i,ftcsKd tm%m
odr;f zd@k ud;yrf;wm tcsed w
f ef&if Adv
k cf sKyf}uD;ae0if; ud,
k w
f ikd v
f m+yD; olw@kd ukd u,fwifac:xkwrf mS vd@k
xifaewkef;jzpfygw,f? AkdvfcsKyf}uD;ae0if; udk ,Hk=unfaewkef;jzpfygw,f?
Akv
d cf sKyf}uD;ae0if; uawmh ol@&J tm%modr;f a&;tpDtpOf txpftaigrh &Sd +yD;ajrmufomG ;+yD
jzpfwJhtwGuf auseyfae+yDjzpfygw,f?
zGJpnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya'}uD;udk toufay;umuG,foGm;ygr,f vdk@ vlod&Sif=um;
uwdycJhwJh AdkvfcsKyf}uD;ae0if;[m/ olavoHawmif aumif;aumif;raysmufwwfao;cif (3) ESpf
ausmfausmfumvtwGif;rSmyJ zGJpnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya'}uD;udk puULpkwfvkyfypfvdkufyg+yD?
ygvrD ef'rD u
kd a&pDpepf w&yfv;kH udv
k nf; t+yD;wdik f ajrjrKyfo*vzf @kd tpp jyifqifazmfaqmif
+yD;yg+yD?
1962 ckESpf/ rwfv (2) &uf/ reuf 8 em&D 25 rdepfrSmawmh jrefrmhtoHu u&ifydkif;tpD
tpOf xkwfv$ifhaewkef;/ kwfw&uf&yfqdkif;oGm;+yD; umuG,fa&;OD;pD;csKyf AdkvfcsKyf}uD;ae0if; &J EdkifiH
awmftm%mudk Armhwyfrawmfu wm0ef,lapmifha&Smufvdkuf+yDjzpfa=umif; a=unmoH xGufay:
vmygawmhw,f?
tdrfapmifhtpdk;& wESpfcGJeD;yg;avmufrSty/ ArmjynfvGwfvyfa&;a=unm+yD;csdefup+yD;
awmufavsmuf jzpfwnfvmcJw
h hJ ygvrD ef'rD u
kd a&pDacwf}uD;um; edXw
d o
H mG ;cJ&h ygav+yD? tqk;H owf
oGm;cJh&ygav+yD?
290
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
291
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
qkyu
f ikd x
f m;vdrk /_ tm%mudt
k jynft
h 0udik +f yD; tpGr;f uket
f oH;k csjyr_awGa=umif/h tm%m& zqyv
}uD;twGif;rSmudk ydyuQawG/ tufa=umif;awG qufwdkufjzpfay:cJh+yD;/ 0g;tpnf;ajyovdk ajycJh&yg
w,f? qdk&S,fvpf qdkolawGtcsif;csif;xJrSmudk qdk&S,fjzL/ qdk&S,feDawG uGJ=u&+yD;/ wapmif;ap;eJ@
rsufacs; jzpfcJh=uygw,f?
tm%m& zqyvtpd;k &&J@ tkypf ;kd r_atmufrmS tqd;k 0gq;kH t&Sn=f umqH;k aom jynfwiG ;f ppf
}uD;jzpfcJh&ygw,f? vGwfvyfa&;eJ@twl zGm;bufawmfvdkjzpfcJh&wJh jynfwGif;ppf}uD;[m wae@wjcm;
om }uD;xGm;cJh&ygw,f? udkvkdeDxrf;ydk;atmufu vGwfajrmufcgp udkvdkeDwydkif;ya'o&mZfwydkif;
EdkifiHawG&J xHk;pHtwdkif; trsKd;om;aoG;pnf;nD!Gwfr_awG aysmufcJh&ygw,f? trsKd;om;aoG;pnf;
nD!Gwfr_ ysufae&wmudk trsKd;om;&if=um;apha&;rvkyfEdkifbJ/ tm%mavmb/ tm%mrmef/
tm%m&Sed /f tm%mpufawGe@J yJ usio
hf ;kH vdu
k =f uwJt
h cg/ tusK;d qufu jynfwiG ;f ppf}uD; w[ke;f [ke;f
awmufavmifcJh&wm jzpfay:cJh&ygw,f?
jynfolvlxk}uD;&J@b0 'kuQaygif;pHkuH=u&&if; qif;&JwGif;u rxGufEdkifatmifjzpf+rJjzpf=u&
ygw,f? wkid ;f jynf&J zGH zd;wd;k wufa&; tvSr;f a0;+rJa0;cJ&h ygw,f? o,HZmwayguG,0f +yD; a&cHajrcH
tifrwefaumif;rGefvSwJh trdEdkifiHawmf[m pnf;pnf;vHk;vHk; nDnD!Gwf!GwfeJ@om w&m;r#wpGm
ajzmifah jzmifw
h ef;wef; csw
D ufaqmif&u
G cf =hJ ur,fq&kd if zGH zd;wd;k wufwhJ Edik if aH wmfopfwckqD a&muf&Sd
wufvSrf;EdkifoifhygvsufeJ@/ acwfaemufus+rJ aemufusaecJh&ygw,f?
vuf0J0g'udk auG;a=umfcJh=uwJh vuf0Jorm;awGtcsif;csif;qdkwmawG=um;xJrSmvnf;
vuf0n
J !
D w
G af &;ysujf ym;cJ&h ovdk wdik ;f &if;om;jynfoal wGtcsi;f csi;f =um;xJrmS vnf; &do
S if&h x
Sd u
kd f
wJh trsK;d om;aoG;pnf;nD!w
G rf [
_ m ysujf ym;cJ&h ygw,f? tm%m& zqyvtzGJ }uD;=um;xJrmS vnf;
tqufrjywfaom yduGJr_awGom jzpfay:cJh&ygw,f?
zqyvtpdk;&udk=unfhr,fqdk&ifudk zqyv tpdk;& zqqdk&S,ftpdk;& v,f,mzq
qd&k ,
S t
f pd;k & qdw
k hJ toGit
f rsK;d rsK;d udk OD;pGmawG&r,fjzpfygw,f? zqyvtzGJ }uD;ud,
k w
f ikd f aemuf
qH;k rSm Ekwif/ aqG+idr;f tuG}J uD;jzpfay:cJ+h yD; ESpjf crf;ESprf m$ [ufwufuo
JG mG ;cJ&h ygw,f? &JabmfjzLtuG/J
qd&k ,
S ef t
D uGaJ wGu+JG yD;aemuf Ekwif/ aqG+idr;f wd@k &J oef@&iS ;f wnf+rJ tuG[
J m/ aemufq;kH tuGjJ zpf+yD;/
tEdkif& Ekwif oef@&Sif;wdk@&J xGufay:vmcJhwJhtpdk;&[m oef@&Sif;zqyvtpdk;& jzpfcJhygw,f?
'ga=umifh zqyvtpd;k &qdw
k hJ jzpfpOf}uD;wcktwGi;f rSmud/k zqyvtpd;k &/ zqqd&k ,
S t
f pd;k &/ vuf,m
zqqdk&S,ftpdk;&/ oef@&Sif;zq
tpdk;&qdkwJhtoGiftqifhtrsKd;rsKd;udk awG@&rSmjzpfygw,f?
58 ckESpfyxrt}udrftm%modrf;r_}uD;a=umifhppfwyfudk tm%mv$Jajymif;ay;tyfwJhyHkpH
csKd;+yD;ay;cJh&wJhtwGuf tdrfapmifhtpdk;&acwf qdkwm wESpfcJGavmuf=umjrifhcJhygw,f? tJ'DwESpfcGJ
avmufumv[m wwdkif;jynfvHk; ab;=uyfeH=uyf tao=uyf tae=uyfjzpfcJh&ygw,f? ygvDref
}uD;&daS yr,fh ygvrD ef}uD;[m ppfwyfvyk o
f r# twnfyay;ae&wJh oabmavmufyJ toGiaf qmifc&hJ
ygw,f? tJ'Daemuf aemufqHk;ay:aygufvm&wmu yxptpdk;&acwf jzpfygw,f? yxpacwfrSm
OD;-Adv
k -f ocif tuG}J u;D &daS yr,fh 0ef}u;D csKyfO;D Ek[m vGwv
f yfa&;&+y;D (12) ESpw
f mausmf tawGtuH
xdkufoifhoavmuf&dSae+yDjzpfwJhtwGuf twdkuftcHEdkifiHa&;tiftm;pkawGtay: av;pm;&aumif;
292
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
293
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
OD;pD;udik w
f ,
G x
f m;Edik o
f l Adv
k cf sKyfae0if; &J tcef;[mvnf; }uD;vmavavjzpfygw,f? Adv
k af e0if;udk
'Dvakd e&m/ 'Dvt
kd ajctaea&mufatmif pwifajrawmifajrmufco
hJ al wGuawmh t"du OD;ausm+f idr;f eJ@/
qdk&S,fvpf}uD;awGjzpfygw,f? OD;ausmf+idrf; u Adkvfae0if;udk olvljzpfzdk@ parG;cJhwmjzpfygw,f?
qd&k ,
S v
f pfygwD pwifwnfaxmifpOfuwnf;u yg0ifczhJ ;l ol Adv
k af e0if;udk qd&k ,
S v
f pftcsi;f csi;f qd+k yD;
vl,HkarG;+yD; ae&m&apcsifcJhwmyg? Adkvfae0if; umuG,fa&;0ef}uD;jzpfzdk@ OD;ausmf+idrf; tpGrf;ukefud;
pm;cJhygw,f? aemufqHk; jynfwGif;ppf}uD; t&Sdef}uD;vm&csdefrSm qdk&S,fvpf}uD;awGawmif ajcrudkifrd
vufrudkifrdjzpf=u+yD;/ tpdk;&tzGJwGif;u wzGJzGJajy;=ucsdefrSm 0ef}uD;csKyfOD;Ek u umuG,fa&;0ef}uD;
omru 'k0ef}uD;csKyfygcef@+yD; pwifajrmufpm;cJhygw,f? yxrawmh Adkvfae0if;u qdk&S,fvpfawG
bufuaejycJhygw,f? OD;Ek udkvnf; a=ueyfatmif pGrf;aqmifjycJhygw,f? wzufuvnf; ppfwyfudk
olajcolvuf vkyfudkifEdkifatmif enf;rsKd;pHk taumiftxnfazmfcJhygw,f? AdkvfcsKyfatmifqef;
pwifwnfaxmifcw
hJ hJ jynfol tusK;d twGuf jynfol wyfrawmf}uD;[m Adv
k cf sKyfatmifqef; usq;kH &
+yD;aemuf jynfwGif;ppftwGif; jynfwGif;ppfudk wdkufcdkufwJh ppfwyf}uD;tjzpf tkyfpdk;oludufppfwyf
}uD;tjzpf pwifajymif;vJvmygw,f? 5657 aemufydkif;rSmawmh AdkvfcsKyf}uD;ae0if;&J wvufudkif
wyfvHk;vHk;/ jynfolzdESdyfa&;wyfvHk;vHk; pwifykHay: ajymif;vJvmcJhygw,f? ppftkyfpkvnf; pwifoaE<
wnfrv
d m+y;D / qd&k ,
S v
f pfygwb
D ufu yif;wJw
h yftjzpfuae ud,
k w
f ikd w
f uftm%m,lcsiw
f w
hJ yftjzpf
wqifw
h ufvm&cJyh gw,f? 58 ckEpS f yxrOD;qH;k ppftm%modr;f r_ud;yrf;csuu
f kd xif&mS ;wJh om"u
tjzpf =unfjh rifEikd yf gw,f? Adv
k cf sKyf}uD;ae0if; [m aemufu,
G u
f aeudik cf +hJ yD;/ tdraf pmift
h pd;k &tzGJ udk
tm%mv$aJ jymif; &,lwt
hJ cg=urS olubJ 0ifa&mufxed ;f nda y;oa,mif toGiaf qmif&if; wuf+yD;
0ef}uD;csKyfvkyfcJhygw,f? jynfwGif;ppf}uD;[m tkyfpdk;ol tm%m& zqyv tpdk;&a=umifh jzpfay:cJh
&wmjzpfygw,f? txl;ojzifh zqqdk&S,fvpfawGa=umifh zqqdk&S,fvpfacgif;aqmif OD;ausmf+idrf;
wdk@&J rrSefruef ajz&Sif;r_awGa=umifh jzpfay:cJh&wmjzpfygw,f? 'gudk zqyv}uD; yduGJwJhtcgrSm
jynfol&Jabmf (&JabmfjzL) rsm;uvnf; zGifh[azmfxkwfcJh+yD;jzpfovdk/ zqyv xdyfoD;wOD;jzpfwJh
Adv
k rf if;acgif wd@k u,
kd w
f ikd u
f vnf; azmfxw
k 0f efcH ajymqdck +hJ yD;jzpfygw,f? qd&k ,
S ef rD sm;uvnf; vusmf
qd&k ,
S v
f pf OD;ausm+f idr;f wd@k &J qd;k 0g;&ufpufnpfywfcyhJ akH wGukd azmfxw
k jf ypfwifa0zefc+hJ yD;jzpfygw,f?
tm%m&tkypf ;kd olawGuawmh/ ArmjynfueG jf rLepfygw&D J vufeufuikd t
f =urf;zufvrf;pOfukd pGu
J ikd f
taumiftxnfazmfr_a=umifhvdk@ wav#mufvHk; pGwfpGJazmfjy 0g'jzef@csdcJh=uygw,f?
'gjzifh vGwv
f yfa&;&+yD; wESpt
f wGi;f qufwu
kd af y:xGuv
f mcJw
h hJ u&ifah wmfveS af &;eJ@/ vlrsK;d
pkvufeufudkifawmfvSefa&;awGuaum bma=umifhjzpfay:vmcJhovJ? zqyv}uD;twGif;u
jynfol &Jabmf awmcdrk /_ ppfwyftwGi;f u wyf&if;wcsKd awmcdrk a_ wGuaum bma=umifjh zpfay:cJo
h
vJ? tkypf ;kd oltm%m&awG&J azmufjyefwhJ rl0g'ay:vpD&J vky&f yftzHzk akH =umifh jzpfay:cJ&h wm xif&mS ;
ygw,f? u&ifhawmfvSefa&;tygt0if vlrsKd;pkvufeufudkifv_yf&Sm;r_awGudk e,fcsJorm;&J aoG;xdk;
vH_aqmf ajrmufyifhay;r_a=umifh/ usOf;ajrmif;wJh vlrsKd;a&;tjrif0g'awGa=umifhvdk@ aumufcsufqGJjy
owfrSwfazmf!ef;jyavh&SdcJhygw,f? tkyfpdk;ol tpdk;&tqufquf&J rrSefruef vkyfaqmifcJhr_awG
a=umifh azmufjyefwhJ rl0g'/ ay:vpDawGa=umifh qdw
k mudak wmh enf;enf;av;rS 0efcaH jymqdk azmfxw
k f
cJ=h uzl;jcif; r&Syd g? tkypf ;kd oltm%m&rsm;[m olw@kd tcsi;f csi;f vnf; rzH;k Edik rf zdEikd f uG=J u+yJ=u aqmf=u
294
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
295
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
297
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
299
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
301
AdkvfcsKyf}uD;ae0if;
umuG,fa&;OD;pD;csKyf
awmfvSefa&;aumifpDOuUX
AdkvfrSL;csKyfatmif}uD;
AdkvfrSL;csKyfoef;az
'kwd,umuG,fa&;OD;pD;csKyf 'kwd,umuG,fa&;OD;pD;csKyf (a&)
awmfvSefa&;aumifpDtzGJ@0if awmfvSefa&;aumifpDtzGJ@0if
AdkvfrSL;csKyfwDuvpf
AdkvfrSL;csKyfwifaz
AdkvfrSL;csKyfpef;,k
'kwd,umuG,fa&;OD;pD;csKyf(av) taemufajrmufwikd ;f ppfXmecsKyw
opfvkyfief;OuUX
f ikd ;f rSL;
awmfvSefa&;aumifpDtzGJ@0if awmfvSefa&;aumifpDtzGJ@0if
awmfvSefa&;aumifpDtzGJ@0if
AdkvfrSL;}uD;aomif;=unf
AdkvfrSL;}uD;=unfarmif
AdkvfrSL;csKyfpdef0if;
ta&S
@
a
wmif
w
i
k
d
;
f
ppf
X
mecs
K
y
w
f
i
k
d
;
f
rS
L
;
taemuf
awmifwikd ;f ppfXmecsKyfwikd ;f rSL;
tv,fyikd ;f wdik ;f ppfXmecsKyw
f ikd ;f rSL;
awmfvSefa&;aumifpDtzGJ@0if
awmfvSefa&;aumifpDtzGJ@0if awmfvSefa&;aumifpDtzGJ@0if
302
AdkvfrSL;}uD;oef;pdef
AdkvfrSL;}uD;armifa&$
ppfOD;pD;AdkvfrSL;}uD;
ta&S@ydkif;wdkif;ppfXmecsKyfwdkif;rSL;
awmfvSefa&;aumifpDtzGJ@0if
awmfvSefa&;aumifpDtzGJ@0if
AdkvfrSL;}uD;ausmfpdk;
ppf&mxl;cef@twGif;0ef
awmfvSefa&;aumifpDtzGJ@0if
AdkvfrSL;}uD;apmjrifh
e,fjcm;a'otkycf sKyfa&;t&m&Sd
awmfvSefa&;aumifpDtzGJ@0if
AdkvfrSL;}uD;cif!dk
avhusifha&;!$ef=um;a&;rSL;
awmfvSefa&;aumifpDtzGJ@0if
AdkvfrSL;}uD;cspf+rdKif
wGJzufppfaxmufcsKyf
awmfvSefa&;aumifpDtzGJ@0if
AdkvfrSL;}uD;vS[ef
uuaq;!$ef=um;a&;rSL;
awmfvSefa&;aumifpDtzGJ@0if
AdkvfrSL;}uD;wef,kqdkif
'kwyfrSL;csKyf/ jynfaxmifpk&Jwyf
awmfvSefa&;aumifpDtzGJ@0if
303
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
tydik ;f (3)
awmfvSefa&;aumifpDacwf
1962=1974
1962 ck E S p f ppf w yf t m%mod r f ; r+ E S i f h
Armjynf p pf t m%m&S i f p epf ed ' gef ;
1962 ckESpf/ rwfv (2) &uf reuf (8) em&D (25) rdepfrSm/ wyfrawmfumuG,fa&;OD;pD;csKyf
Adv
k cf sKyf}uD;ae0if;u jrefrmhtoHuae Edik if aH wmftm%mudk Armhwyfrawmfu wm0ef,al pmifah &Smuf
vdkuf+yDjzpfa=umif; a=unmvdkufygw,f? umuG,fa&;OD;pD;csKyf&J a=unmcsufxJrSm jynfaxmifpk
jrefrmEdkifiHawmf. txl;,dk,Gif;vmaomtajctaeqdk;udk xdef;odrf;pdrfhaomiSm/ ArmhwyfrawmfrS
wm0ef,lapmifha&Smufvdkuf+yDjzpfa=umif; vdk@ azmfjyvdkufygw,f? ArmjynfwjynfvHk;uomru
wurBmvHk;uyg ppfwyfutm%modrf;vdkuf+yDqdkwm &Sif;&Sif;vif;vif;odoGm;=uygw,f? reufydkif;
rSmyJ awmfvSefa&;aumifpDzGJpnf;vdkuf+yD jzpfa=umif;owif; jrefrmhtoHu qufvufxkwfjyef
a=unmay;cJhygw,f? awmfvSefa&;aumifpDrSm yk*~dKvf (17) OD; yg0ifcJhygw,f?
1? AdkvfcsKyf}uD; ae0if;
- awmfvSefa&;aumifpD OuU
2? Adkvfr;csKyf atmif}uD;
- tzGJ0if
3? Adkvfr;csKyf oef;az
- tzGJ0if
4? Adkvfr;csKyf wDuvpf
- tzGJ0if
5? Adkvfr;csKyf wifaz
- tzGJ0if
6? Adkvfr;csKyf pef;,k
- tzGJ0if
7? Adkvfr;csKyf pdef0if;
- tzGJ0if
8? Adkvfr;}uD; aomif;=unf
- tzGJ0if
9? Adkvfr;}uD; =unfarmif
- tzGJ0if
10? Adkvfr;}uD; armifa&$
- tzGJ0if
11? Adkvfr;}uD; oef;pdef
- tzGJ0if
304
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
305
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
307
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
309
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
311
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
313
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
qH;k jzwf+y;D +yjD zpfygw,f? (62) ck/ rwfv (2) &uf tm%modr;f ,ljcif;[m (58) ckEpS f tm%modr;f ,ljcif;
vdk tdrfapmifhtpdk;&vkyfay;zdk@r[kwfyg? tm%mudk t+yD;tydkifodrf;cJhwmjzpf+yD; ppfwyfOD;aqmifr_eJ@
a&&Snftkyfpdk;oGm;zdk@ &nf&G,f+yD;om;jzpfygw,f? (58) ckESpf tm%modrf;+yD; ppfwyfu tkyfcsKyfvmcJh
r_[m ppfwyftaeeJ@ vufawGtkyfcsKyfa&;rSm avhusifhcef;,lcJhwJhoabm/ vufawGuGif;qif;
avhusifh=unfhcJhwJhoabm/ 0wfpHkjynfh Zmwfwdkuf=unfhvdkufwJhoabmomjzpfygw,f? 'ga=umifh
(58) ckESpf tm%modrf; tkyfcsKyf=unfhvmr_ESifh 0wfpHkjynfh Zmwfwdkuft+yD; (2) ESpftwGif;rSm (62)
ckESpf tm%modrf;yGJ}uD;udk AdkvfcsKyf}uD;ae0if; acgif;aqmifwJh ppfwyfu t+yD;tydkif qifE$JcJhwmjzpfyg
w,f? ArmjynfEdkifiHa&;ZmwfcHkay:rSm udk,fucsifwJhZmwf!ef;twdkif;/ ujyzdk@ wufvmcJhwmjzpfyg
w,f? wdik yf ifaqG;aEG;w,fqw
kd m ud,
k u
f csiw
f ZhJ mwf!e ;f twdik ;f ud,
k af e&mcsxm;ay;wJah e&muae
yg0iftoHk;ycH=uzdk@ xyf+yD; vlpk=unhfwJhoabmomjzpfygw,f? b,foludkrS b,ftzGJtpnf; ygwD
udkrS rif;om;}uD;tcef;ujzpfjzpf/ t"duZmwfaqmif tcef;ujzpfjzpf yg0ifujyEdkifcGifh/ cGifhyvdrfhr,f
r[kwfyg?
1962 ck/ Zlvdkif (4) &ufae@rSm jrefrmqdk&S,fvpfvrf;pOfygwD xGufay:vmygw,f? ppfwyf
xdyo
f ;D }u;D rsm;ESihf pwifzJG pnf;vdu
k +f y;D wyfwiG ;f tiftm;pktrmcHrsm;ESihf tajcyum trawygwD
tjzpf ay:aygufvmwmjzpfygw,f? jrefrmhqdk&S,fvpfvrf;pOfudk ouf0if,Hk=unfolwdkif; yg0ifEdkif
w,fvdk@qdkygw,f?
ygwD&J zGJpnf;tkyfcsKyfyHktajccHOya'rSmvnf; ordkif;. xl;jcm;aom tajctaersm;udk
ta=umif;yI zGJ pnf;jzpfay:vm&aom awmfveS af &;aumifpo
D nf tESpo
f m&tm;jzifh awmfveS af &;
vuQ%mudk aqmifvsuf&Sdaomfvnf; toGiftm;jzifh ppfaumifpDuJhodk@jzpfaeayonf? Todk@jzpfae
&jcif;udk awmfvSefa&;aumifpDonf rvdkvm;acs/ jzpfoifhjzpfxdkufaom oabmvrf;pOft&qdkv#if
awmfveS af &;}u;D w&yfukd awmfveS af &;oabmvuQ%maqmifaom Edik if aH &;ygw}D u;D w&yfuomv#if
OD;aqmiftyfonf[k ,kH}unfayonf vdk@ ed'gef;csD &ifhusL;xm;ygw,f? qdkvdkwmu jrefrmqdk&S,f
vpfvrf;pOfygwu
D kd awmfveS w
f yhJ gw}D u;D w&yf/ awmfveS af &;ygw}D u;D w&yftoGif yHak qmif uifyeG ;f wyf
r*Fvm,lvdkufwmjzpfygw,f? wu,fhjzpfwnfay:aygufvm&wJh yuwdtajcaeawGeJ@uawmh
jy'g;wvrf; oHwvrf;vdkjzpfaeygw,f? vufawGay:aygufvm&wmu AdkvfcsKyf}uD;ae0if; apcdkif;
trde@f ay;csut
f & vrf;pOfoabmxm;udak &;om;/ ppfwyftwGi;f rSmtajccH/ ppfAv
kd x
f yd o
f ;D }uD;rsm;eJ@
pwifzJG pnf;um/ tm%m&ygw}D uD;tjzpf arG;zGm;vmcJ&h wmjzpfygw,f? b,fawmfveS af &;udrk S jzwf
oef;+yD; arG;zGm;vmcJh&wmr[kwfyg?
awmfveS af &;aumifpu
D tm%mudk vuf&ydik yf ikd f odr;f ydu
k +f yD;csed u
f p+yD; auG;a=umfvu
kd w
f m
uawmh acwfajymif;awmfvSefa&;}uD;qifE$Jrnf qdkwmjzpfygw,f? jrefrmhqdk&S,fvpfvrf;pOfygwD
wnfaxmif+yD;csed rf mS awmh acwfajymif;awmfveS af &;}uD;udk jrefrmhq&kd ,
S v
f pfvrf;pOfygwD OD;aqmifr_
jzifh t+yD;wkid f qifErJ$ nfqw
kd o
hJ abmjzpfygw,f? tm%mudk t+rJqyk u
f ikd x
f m;awmhr,fv@kd ajymvdu
k f
wJhoabmjzpfygw,f?wzufu wdkif;jynfudk tkyfcsKyfoGm;zdk@twGuf tkyfcsKyfa&;,E W&m;}uD;udkvnf;
zGJpnf; taumiftxnfazmfae+yDjzpfygw,f? A[dkvHkcHa&;ESifh tkyfcsKyfr_aumfrDwD qdkwJh (Avu)
udk 1962 ckEpS /f arv (9) &ufae@rmS zGJ pnf;cJyh gw,f? tdraf pmift
h pd;k &acwfu azmfczhJ ;l wJh vkH cHa&;ESihf
314
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
315
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
317
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
319
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
321
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
323
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
325
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
327
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
329
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
vnfywfrv
_ nf; pwifxcd u
kd pf yvmygw,f? wdik ;f &if;om;ydik f b%f (17) ckukd avsmaf =u;wjym;rSr
ay;yJ odr;f cJw
h mjzpf+yD;/ Edik if jH cm;ydik b
f %f (14) ckuakd wmh avsmaf =u;ay;cJ&h ygw,f? bDtpdk u
D kd jynfoyl ikd f
odrf;w,fqdkwmusawmhvnf; +Adwdo#t&if;tESD; (49) &mcdkifE_ef;udk t+yD;tydkif0,f,lvdkufwJh
oabmomjzpf+yD;/ usoifah iG (625) ode;f udk Edik if jH cm;aiGe@J wu
G +f yD; ay;cJ&h ygw,f? wdik ;f jynf&J tkycf sKyf
a&;udpPawGudkawmh/ Avu/ wvu/ evu/ &vu qdkwmrsm; zGJpnf;+yD; tkyfcsKyfygw,f? ppfAdkvf
}uD;i,f&G,fvwfrsKd;pHk[m tJ'D Avu/ wvu/ evu awG&J OuU}uD;awGtjzpf xrf;aqmifcJh=u
ygw,f? tkyfcsKyfa&;,E W,m;}uD;wckvHk;[m ppfAdkvfawG&Jajc/ ppfAdkvfawG&Jvuf jzpfcJhygw,f?
ppfAv
kd af wGxifovdk rif;rlp;kd rd;k &m tkycf sKyfa&;jzpfcyhJ gw,f? t&yfom;tr_xrf; t&mxrf;rSeo
f r#[m
ppfAdkvfawGcdkif;&m vkyfay;&wJh ppfAdkvfawG&J@ zdeyfatmufuomjzpfcJhygw,f? awmfvSefa&;aumifpD
tpdk;&[m ppftpdk;&jzpfwJhtwdkif; ppfwyf&Jtcef;udk tav;xm;wGufcsufygw,f? AdkvfcsKyf}uD;
ae0if; ud,
k w
f ikd f &wemyHak &wyfpcef;rSm 1962 ckEpS /f arv (2) &ufae@rmS usi;f ywJh (11) }udraf jrmuf
wyfr;rsm;nDvmcHrSm awmfvSefa&;aumifpD&J ausmaxmufaemufcHjzpfwJh wyfrawmf}uD; wpnf;
wvHk;xJ&SdaewJhtwGuf b,ftE W&,frS pdk;&drfp&mr&Sdawmhyg vdk@ bef;wifajymqdkygw,f? udk,f
wdkifvnf; ppf0g'DawG ppfAdkvfawGjzpfwJhtwGuf ppfwyf. tiftm;onfom wuJhtiftm;/ vuf
eufuikd t
f iftm;awGonfom wuJt
h qH;k tjzwf vufeufuikd pf pfwyf}uD; cdik cf ikd rf mrm&Sad e&if bmr
qdkatmifjrifpGmausmfv$m;vdk@&w,fvdk@ ,lq,Hk=unfxm;=uygw,f? 'ga=umifh &SdESifhxm;+yD; ppfwyf
}uD;udkvnf; wpnf;wHk;wnf;&Sdatmif }uD;oxuf}uD;atmif tqufrjywf wdk;csJwmawG vkyfcJhyg
w,f? 62 ckESpf/ atmufwdkbmv (1) &ufae@rSm jynfaxmifpkppf&JXmecsKyfeJ@ ppf&Jwyf&if;awGudk
zsufodrf;+yD; ajcvsifwyf&if;awGtjzpf ajymif;vJzGJpnf;ygw,f? trSwf (32) uae (58) txd
ajcvsiw
f yf&if; (27) &if;[m ppf&w
J yfzJG awGuae ajymif;vJzJG pnf; ay:ayguv
f mcJw
h hJ ajcvsiw
f yf&if;
opfawGjzpfygw,f? ppf&Jukd ppfwyftwGif; oGwfoGif;+yD; b0ajymif;,lvdkufwmjzpfygw,f?
ppftpdk;&[m wzufu qdk&S,fvpftoHay;+yD;/ Oya'wGif; Oya'y jynfol'Drdkua&pD
tiftm;pkawGudk zsm;a,mif;acsmhjrLaeayr,fh/ wjcm;wzufu ppfa&;t& ta&;,laqmif&Gufaer_
awGudkawmh enf;enf;av;rS av#mhcsrypfcJhyg? ppftpdk;&yDyD ppfudk tav;xm;wGufcsuf+yD; ppfqif
a&;}uD;aygif;ajrmufrsm;pGmudk tqufrjywf qifE$J+rJ qifE$JaecJh=uygw,f? yJclwdkif;ESifh {&m0wDwdkif;
wGif;&Sd Auy / tvHeD/ auyDt,fat/ autif'Dtdk wdk@tay: ppfqifa&;}uD;awG wck+yD;wck qifE$JcJh
ovdk/ u&ifjynfe,f&Sd autJef,leJ@ autif'Dtdkrsm;/ &Srf;jynfe,ftwGif;&Sd tufpftufpfat eJ@
autdkifatrsm;/ ucsifjynfe,ftwGif;&Sd attdkifatrsm;tay:vnf; ppfqifa&;}uD;awGcsrSwf+yD;
tqufrjywf xd;k ppfqifcyhJ gw,f? yJc;l wdik ;f eJ@ {&m0wDwikd ;f twGi;f vkycf w
hJ hJ ppfqifa&;awGuawmh
a[refOD;/ at&m/ atmifEdkif/ atmifajr/ oDwm (1-2-3)/ 0&Zdef/ odef;/ Av/ jrykcuf qdkwmawGjzpf
ygw,f? u&ifjynfe,ftwGif;rSmawmh atmifol/ jcaoFh/ rmvm pwJh ppfqifa&;awGazmfcJh+yD; &Srf;
jynfe,frSmawmh qifusm;/ atmifaZ,s/ owdk;/ aeol&def/ oZif/ rdk;ud;/ rdk;oD; pwJh ppfqifa&;awG
vkyfcJhygw,f? ucsifjynfe,ftwGif;rSm rkqdk;/ atmifvHawmf pwJh ppfqifa&;/ weoFm&Dwdkif;eJ@ &cdkif
wdkif;twGif;rSmvnf; ppfqifa&;awG ar$cJhygw,f? vufeufudkifawmfvSefa&;tiftm;pkrsm;&J tae
txm;uawmh pnf;pn;fvHk;vHk; nDnD!Gwf!GwfeJ@ ppftpdk;&udk ajcr_ef;z,f&Sm;EdkifwJhtqifhtxd
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
331
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
333
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
ae&wJhtoGif ydk+yD;ay:vGifvmcJhygw,f?
atmifjrifpmG tm%modr;f vmcJw
h hJ Adv
k cf sKyf}uD;ae0if; acgi;f aqmifwhJ ppftpd;k &[m wESp=f um
tm%mudk qufvufxdef;odrf;vmEdkifcJh+yD;/ ESpfaygif;ajrmufrsm;pGm tm%meJ@ qufrSdef;aeEdkifa&;
twGufom qufvufvkH;yrf;&awmhr,fhtaetxm;jzpfygw,f? Armjynfppfwyftm%modrf;r_udk
b,fta&S tkyfpkEdkifiHurS r_wfcscJhovdk/ b,ftaemuftkyfpkEdkifiHurSvnf; ta&;,l uef@uGuf
qef@usifajymqdkcJhr_ r&Sdyg?
ta&Stkyfpka&m taemuftkyfpkyg udk,fhtusdK;udk A[dky+yD; tdajENrysuf tpdk;&csif;qufqH
a&;udk qufvuf xlaxmifvyk u
f ikd o
f mG ;=uovdk awmfveS af &;aumifpD ppftpd;k &uvnf; 'Dtyk pf }k uD;
(2) ck=um;rSm cGwkyfay:vpDudk ydkifydkifEdkifEdkif tokH;cs&if;/ bufrvdkufEdkifiHjcm;a&;0g'/ =um;aea&;
EdkifiHjcm;a&;0g'udk qufvuf taumiftxnfazmf [pfauG;cJhygw,f?
rmhupf v
f eD if0g' avhvma&;tzGJ zGJ r,f/ rmhupf -f vDeif 0g' ysH yGm;atmifvyk rf ,fvkd t
h csuf
wcsuftjzpf xnfhoGif;azmfjyrdvdk@ vuf0JnD!Gwfa&;rl/ Ek-rl (15) csufqdkwm a=unmrdpOfu/
Armjynf&J vuf&Sdjzpfay:vmr_awGt&/ Armjynftay:xm;wJh +Adwdo#&J oabmxm;awGudk jyef
vnfajymif;vJ&vdrrhf ,f/ Armjynfqikd &f m+Adwo
d #&J Edik if jH cm;a&;ay:vpDawGukd topfwzef jyefvnf
csrSwf&vdrfhr,fvdk@ csufcsif;wkef@jyefcJhzl;wJh Armjynf&J udkvdkeDt&Sifa[mif;}uD; +Adwdo#uvnf;
AdkvfcsKyf}uD;ae0if;&J tm%modrf;r_eJ@ jrefrmhqdk&S,fvpfvrf;pOf auG;a=umfoHtay:awmh wcGef;w
yg'rS rajymqdkyJ a&ikHE_wfydwfvkyfaecJhygw,f? urBmhykvdyf}uD;vdk@ emrnfausmf=um;ae+yDjzpfwJh
tar&duef}uD;uvnf; vl}uD;vlaumif;*dkuftjynfheJ@ 'g Armjynf&J jynfwGif;a&;/ pGufzufp&m
ta=umif;r&Sd qdkwJh[efeJ@ AdkvfcsKyf}uD;ae0if; awmfvSefa&;aumifpDtpdk;&udk rdwf0wfrysuf quf
vufqufqHysLiSgcJhygw,f?
awmfvSefa&;aumifpDtpdk;&u wuUodkvfausmif;om;rsm;udk &mcsD taoowfESdyfuGyfjycJh
wmudkvnf; b,fEdkifiHurS oabmxm; xkwfazmfuef@uGufcJh=ujcif;r&Sdyg? AdkvfcsKyf}uD;ae0if;[m
olvkyfcsif&mawGudk qufvufvkyfudkifEdkifzdk hjynfwGif;jynfy tcGifhaumif;tcgaumif;/ tajctae
aumif;awG qufvuf&&SdcJhygw,f?
jrefrmhqdk&S,fvpfvrf;pOfygwD[m jrefrmhenf;jrefrmh[efeJ@ acwfajymif;awmfvSefa&;udk
qifE$JrSmjzpf+yD; awmifolv,form;eJ@ tvkyform;[m tajccHvlwef;pm;}uD; (2) &yfvdk@ ajymqdk
xm;+yD;+yDjzpfwJhtwGuf awmifolv,form;rsm;twGuf awmifolv,form;tcGifhta&;rsm;udk
umuG,o
f nfOh ya' eJ@ oD;pm;csxm;a&;Oya' qdw
k mudv
k nf; 1963 ckEpS x
f rJ mS yJ xkwjf yefjymef;
vdkufygw,f? v,form;awG&J axmufcHr_udk &&Sdatmif 1963 ckESpf pdkufysdK;p&dwfacs;aiG trawmf
a=u; acs;aiGtjzpf usyaf iGuak (70) ausmf xkwaf cs;ay;vdu
k yf gw,f? b%fawGukd jynfoyl ikd o
f rd ;f &m
u &&SdvdkufwJhaiGawGeJ@ xkwfacs;ay;cJhwmjzpfygw,f?
335
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
337
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
wifoGif;ygw,f//)
(2) jynfwGif;+idrf;csrf;a&; jyefvnfwnfaqmufa&;twGuf/ awmfvSefa&;aumifpDeJ@ awmf
vSefa&;tiftm;pkrsm;tm;/ awGqkHaqG;aEG;a&; wu,fjzpfajrmuf atmifjrifEdkif&ef
tedrfhqkH;vdktyfcsufrsm;udk wifjya=umif; - qdkwJhtqdk (tJ'Dtqdkudk vli,fhwyfOD;
OD;pdefvS u wifoGif;ygw,f?)
(3) e,fcsJqef@usifa&; jynfwGif;+idrf;csrf;a&; tqdk (tJ'Dtqdkudk u&iftrsdK;om;tzGJcsKyf
u ref;wif!Gef@ u wifoGif;ygw,f?)
(4) jynfolrsm;twGuf 'Drdkua&pDjynfh0a&;tqdk (tJ'Dtqdkudk jynfolwdk;wufa&;ygwD
u OD;cifarmifjrifh u wifoGif;ygw,f?)
tJ'Dtcrf;tem;rSm auG;a=umfoH (5) csufudkvnf; wcJeuf auG;a=umfcJh=uygw,f? tJ'D
auG;a=umfoH (5) csufuawmh (1) awGqkHaqG;aEG;a&; udqdk=u ud;yrf;=u /
(2) jynfwGif;+idrf;csrf;a&; jynfoltm;jzifh wnfaqmuf=u /
(3) xdk;ppfeJ@ wdkufppf &yfpJypf &yfpJypf /
(4) typftcwfawG &yfpJ=u &yfpJ=u /
(5) A[dk A[dkcsif; awGqkH=u aqG;aEG;=u / - qdkwmawGyJ jzpfygw,f?
aemufydkif;rSm trdrdte,fe,frSmvJ jynfolaumfrDwDawG zGJpnf;+yD; awGqkHaqG;aEG;yGJ
atmifjrifapa&;twGuf axmufcH udqykd aJG wG qufwu
kd f yvkyaf qmif&u
G v
f m=uwm awG&ygw,f?
q&m}uD;rdi_ ;f ud,
k w
f ikd f +idr;f csr;f a&;udrk jrif&yJ aooGm;&if taoawmifajzmifrh mS r[kwyf gb;l
vd@k ajymcJ+h yD;/ +idr;f csr;f a&;twGuf xrf;aqmifEikd w
f ahJ e&muae yg0ifxrf;aqmifay;cJyh gw,f? Armjynf
uGefjrLepfygwDuvnf; awmfvSefa&;aumifpD&J urf;vSrf;csuftay: jyef=um;pmudk q&m}uD;qDu
wqifh ay;yd@k wmvkycf yhJ gw,f? q&m}uD;OD;aqmifwhJ jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;tzGJ }uD;uawmh Adv
k cf sKyf}uD;
ae0if;&J tusifht}uH oabmobm0udk xdkufoifhoavmuf od&Sdxm;+yD;jzpfwJhtwGuf/ r,kH&J&J
cHpm;&&if; a&Swef;uae xGurf &yfyJ rSerf eS o
f m v_y&f mS ;&yfwnfcyhJ gw,f? awGqkaH qG;aEG;a&;jzpfajrmuf
atmifjrifa&;twGuf a&Swef;uaexGuf&yfvmwmuawmh jynfolaumfrDwD yJjzpfygw,f?
awmfvSefa&;aumifpD&J urf;vSrf;csuftay: tzGJtpnf;toD;oD;u jyef=um;wkef@jyef=u
wmawGtay: awmfveS af &;aumifpu
D xyfqifjh yef}um;csuaf wGtjzpf a&'D,u
kd ae a=unmygw,f?
q&m}uD;rd_if; uwqifh ay;ydk@wJh ArmjynfuGefjrLepfygwD &J ZGef (22) &ufae@ jyef=um;csuftay:
Zlvdkif (8) &ufae@rSm awmfvSefa&;aumifpDu jyefpmydk@vdkuf+yDjzpfa=umif; a=unmygw,f? Zlvdkif
(17) &ufae@rSm awmfvSefa&;aumifpD&J autif,lygwDodk@ jyef=um;csuf/ rGefjynfopfygwDodk hjyef
=um;csuf/ u&ifeDtrsdK;om;wdk;wufa&;ygwDodk@ jyef=um;csufawG qufvufxGufay:vmcJhygw,f?
tcsKyfoabmuawmh/ vufeufudkifawmfvSefa&;ygwDrsm;u awGqkHaqG;aEG;a&;udk vufcH
oabmwla=umif; azmfjycJ+h y;D / ppfreS w
f +hJ ird ;f csr;f a&;wnfaqmufru
_ kd vdv
k m;ar#mv
f ifah =umif; xkwaf zmf
ajymqdck =hJ uovdk awmfveS af &;aumifpu
D vnf; awGqkaH qG;aEG;a&;twGuf 0rf;ajrmuf0rf;om udqkd
yga=umif; azmfjycJh=uwmjzpfygw,f?
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
339
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
awmhrSef;rodatmif jzpfoGm;&ygawmhw,f?
(19) &ufae@n awmfvSefa&;aumifpD&J a=unmcsufxJrSmuawmh tvHeDuGefjrLepfygwD
(Armjynf) . 'Dae@txd yrlajymqdk aqmif&u
G cf surf sm;onf jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&; wnfaqmufonfh
udpw
P iG f wu,f;dk om;r_e@J yrlaqmif&u
G jf cif;udk rawGjrif&ay? a&Squf+yD; aqG;aEG;&ef vk;H 0rjzpfEikd f
awmhonft
h wGuf jynfaxmifpjk refrmEdik if aH wmf vSeaf &;aumifpED iS hf tvHeu
D eG jf rLepfygwD (Armjynf)
wd@k . awGqkaH qG;aEG;a&;udk 1963 ckEpS /f =o*kwv
f (19) &ufae@rS pwif+yD; tqk;H owf &yfqikd ;f vdu
k yf g
onf? [lowJh//
a=unmcsufxJrSm qufvufazmfjyxm;wmuawmh awmfvSefa&;aumifpDonf tvHeD
uGejf rLepfygwED iS hf awGqkaH qG;aEG;yGu
J kd &yfqikd ;f vdu
k &f ayr,fh useaf wmwGi;f vufeufuikd rf sm;u jynf
wGif;+idrf;csrf;a&;udk jyefvnfwnfaqmuf&ef kd;om;pGm urf;vSrf;aqmif&Gufygu qufvuf+yD; aqG;
aEG;rnfjzpfa=umif; vdk@qdkvdkufygw,f?
ocifp;kd }uD; u qufvufaqG;aEG;csiyf gao;w,f/ vuf&t
dS ajctaeeJ@ raqG;aEG;Edik &f if/ awm
wGif;a&muf+yD;aemuf pmay;pm,l enf;wenf;enf;eJ@ qufvufaqG;aEG;cGifhyzdk@ arwWm&yfcHygao;
w,f? awmfvSefa&;aumifpDu bmtajzrSray;awmhyg? awmwGif;udkom jyefydk@ay;vdkufygw,f?
tvHeDygwD/ &cdkifjynfuGefjrLepfygwDwdk@ aqG;aEG;+yD;wJhaemuf aqG;aEG;zdk@ a&muf&SdvmwJhtzGJ
uawmh u&ifawmfvSefa&;aumifpD jzpfygw,f?
autif,l u&ifawmfvSefa&;tzGJtpnf;}uD;xJrSm ref;bZH OD;aqmifwJh tiftm;pkeJ@
apm[efwmomar$; acgif;aqmifwJh tiftm;pk&,fvdk@ t"dutm;jzifh ESpfpkuGJae&mu apm[efwm
omar$; acgif;aqmifwJhtzGJ[m u&ifawmfvSefa&;aumifpD qdkwJhemrnfeJ ha&muf&Sdvmwmjzpfyg
w,f?
apm0&Dausmf/ Adkvfxl;rif;/ cGefbaqG/ apmbxGef; pwJh autif'Dtdk xdyfwef;acgif;aqmif
awGvnf; yg0ifygw,f? =o*kwfv (15) &ufae@rSm a&$usifausmuf}uD;udk a&muf&Sdvm+yD;/ tJ'Duae
r*Fvm'kHudk qdkufa&mufvmygw,f? u&ifawmfvSefa&;aumifpDeJ@ awmfvSefa&;aumifpDwdk@ awGqkH
aqG;aEG;r_awG vkyf=uygw,f?
aemufxyfa&muf&SdvmwJh tzGJuawmh/ vlrsdK;pk (3) ygwDudk,fpm;vS,ftzGJjzpfygw,f?
autif,lygwD/ rGefjynfopfygwD eJ@ u&ifeDtrsdK;om;wdk;wufa&;ygwD wdk@&J (3) ygwD udk,fpm;vS,f
tzGJjzpfygw,f?
y%mrudk,fpm;vS,ftzGJtjzpf/ wu,fawGqkHaqG;aEG;a&;twGuf udwifjyifqifwJh
oabmjzpfygw,f? Adkvfusifaz eJ@ apmrsdK;aoG; udk (3) ygwD udk,fpm;vS,fcef@tyfpmay;+yD; apv$wf
wmjzpfygw,f? Adkvfusifaz acgif;aqmifwJh (3) ygwDudk,fpm;vS,ftzGJeJ@ awmfvSefa&;aumifpD[m
Zlvdkif (30) &ufrSm y%mrawGqkHygw,f? (3) ygwD y%mrudk,fpm;vS,ftzGJ&J yxrqkH; wifjy
awmif;qdkcsufuawmh (1) wwdkif;jynfvkH; typftcwf&yfpJxm;&ef/ typftcwf&yfpJxm;csdef aqG;aEG;aecsdef
twGi;f / jynfov
l x
l t
k aejzifh vGwv
f yfpmG a&;om;ajymqdck iG /hf ykEH ydS x
f w
k af 0cGiEhf iS hf pnf;
a0;qENjycGifhrsm;&Sdap&ef/
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
341
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
343
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
345
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
347
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
349
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
351
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
353
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
owfrSwfcsufawGudk vufcH vufrcH/ oabmwlEdkif rwlEdkif/ Edk0ifbmv (14) &ufae@ nae (6)em&D
aemufqkH;xm;+yD; ta=umif;jyef=um;&efvdk@ &mZoHoabmyg wygwnf;ay;vdkufygw,f?
ArmjynfuGefjrLepfygwDeJ@ awmfvSefa&;aumifpDwdk@ &J awGqkHaqG;aEG;yGJudkvnf; tJ'Dpnf;
urf;csufawGtwdkif;yJ csrSwfta=umif;jyef=um;+yD; y%mraqG;aEG;yGJuae a&Squf +idrf;csrf;a&;aqG;
aEG;yGJ yvkyfEdkifa&;twGuf/ typftcwf&yfpJa&; a=unmEdkifa&;twGuf udwifvdktyfcsuftjzpf
awmif;qdk azmfjyvmcJhygw,f?
tajctaeawG aumif;vmovdv
k /kd oabmwlnrD a_ wG &awmhrvdv
k /kd wd;k wufra_ wG &Sad eo
vdkvdk taetxm;uae/ csufcsif;vufiif; &moDOwkajymif;oGm;cJhwmjzpfygw,f? wqpfcsdK;ajymif;
oGm;ovdk jzpfcJhygw,f?
Edk0ifbmv (14) &ufae@rSm awmfvSefa&;aumifpDeJ@ r'nw wdk@&J owWrt}udrfajrmuf
awGqkyH JG usi;f yygw,f? r'nw ud,
k pf m;vS,t
f zGJ acgi;f aqmif ref;bZHu/ awmfveS af &;aumifp&D J
(29-10-63) ae@ wifjycsufeJ@ (11-11-63) ae@ wifjycsufawGtay: r'nw udk,fpm;vS,ftzGJ
h&J jyefvnfajz=um; wifjyjcif;tjzpf pmeJ@a&;om;vmwmudk wcsufcsif; zwf=um;wifjyygw,f?
awmfvSefa&;aumifpDzufu pGyfpGJcsufeJ@ oHo,awGudk ajz&Sif;jiif;qdkjycJhovdk/ jyif;xefwif;=uyfwJh
pnf;urf;csufawG csrSwfvmcJhjcif;tay: pdwfxdcdkuf&a=umif;/ oabmwlnDr_r&ao;wmawGtay:
qufvufnEd i_d ;f oGm;zd@k vdv
k m;a=umif;/ ydak e+rJ-usm;ae+rJ taetxm;udk ausmv
f eG af ewJh Edik if aH &;/
pnf;kH;a&;rl jy\emawGyg yg0ifaewJhtwGuf EdkifiHa&;aqG;aEG;yGJawGqufvkyf+yD; tajz&Smzdk@eJ@
r'nw taeeJ@ rdrt
d m; wdu
k cf u
kd pf pfqifjcif;awGukd ckcjH cif;uvG+J yD; awmfveS af &;aumifpw
D yfawGukd
pwifwdkufcdkufjcif;vkyfrSmr[kwfa=umif;awGudkyg xkwfazmfajymqdkcJhygw,f?
awmfvSefa&;aumifpDzufu vufrcHEdkifa=umif; ajym=um;cJhum/ jyefzdk@tpDtpOfawGudkom
ar;jref;+yD; jyefydk@a&;tpDtpOfawGudkom awmfvSefa&;aumifpDzufu pDpOfygawmhw,f? aphpyfaqG;
aEG;yGJ[m awmfvSefa&;aumifpDzufuae t+yD;tydkif&yfpJvdkuf+yD jzpfygw,f?
Edk0ifbm (14) &ufae@ aqG;aEG;yGJ+yD;qkH;csdefup+yD; w&m;0if awGqkHaqG;aEG;yGJ ysufjym;oGm;+yD
jzpfygw,f? ArmjynfuGefjrLepfygwDeJ@ (*) }udrf/ r'nw eJ@ (7) }udrfaqG;aEG;cJh+yD;aemuf tcsufawmf
awmfrsm;rsm;rSm oabmwlnDr_ &&SdcJh=uygvsuf typftcwf&yfpJa&;a=unmEdkifzdk@ vufwurf;
avmufom vdak wmhwt
hJ csed rf mS awmfveS af &;aumifpzD ufu &yfqikd ;f zsuo
f rd ;f ypfvu
kd w
f m jzpfygw,f?
edk0ifbm (11) &ufae@ aqG;aEG;yGJrSm awmfvSefa&;aumifpDzufu csrSwfjymef;vmwJh pnf;urf;csuf
qdkwmawGtay: r'nw tzGJ}uD;u tjynfht0 rvdkufavsmEdkifwJhtwGuf Edk0ifbm (14) &uf
nae (6) em&D tpnf;ta0;yG+J yD;qk;H csed u
f p+yD; +idr;f csr;f a&;aqG;aEG;yGaJ wG w&m;0if ysuo
f Ok ;f oGm;cJw
h m
jzpfygw,f?
Edk0ifbm (14) &ufae@rSmyJ awmfvSefa&;aumifpDu r'nw eJ@ awG hqkHaqG;aEG;r_ &yfpJvdkuf
a=umif; wdkif;jynfudk csufcsif;xkwfjyef a=unmcJhygw,f?
r'nw A[dkudk,fpm;vS,ftzGJ&J aqG;aEG;yGJ ysufjym;&jcif;eJ@ywfoufwJh jynfolvlxkodk
w
h ifjycsuv
f nf; Ed0k ifbm (15) &ufae@rmS xGuaf y:vmcJyh gw,f? ArmjynfueG jf rLepfygwD eJ@ awmfveS f
a&;aumifpDwdk@ awGqkHaqG;aEG;yGJysufjym;oGm;+yD;wJhaemuf ArmjynfuGefjrLepfygwD y%mrudk,f
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
355
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
357
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
_id r f ; csrf ; a&;aqG ; aEG ; yG J r sm;ysuf j ym;_yD ; aemuf ppf t pd k ; &&J ajcvS r f ; rsm;eJ
ppf t m%m&S i f p epf a tmuf u Armjynf
+idr;f csr;f a&;aqG;aEG;yGaJ wG ysujf ym;cJ&h +yD;aemuf awmfveS af &;aumifppD pftpd;k &[m yxrqH;k
tid;w}uD; pwifyvkyw
f muawmh tpkvu
kd t
f yHvu
kd f vlzrf;yG}J uD; usi;f ywmyJjzpfygw,f? +idr;f csr;f
a&;aqG;aEG;yGJawG usif;yaepOfumvu +idrf;csrf;a&;twGuf a&Swef;tcef;uae wufwufuGuG
yg0ifaqmif&u
G f v_y&f mS ;cJ=h uwJh jynfol aumfrw
D 0D if yk*Kd~ vfaygi;f ajrmufrsm;pGmeJ@ +idr;f csr;f a&;vdv
k m;
ol wdk;wufwJh EdkifiHa&;orm;aygif;ajrmufrsm;pGmudk vdkufvHzrf;qD;+yD; axmifoGif;tusOf;csxm;
vdkufygw,f?
AHk;eJ@cGJ+yD; jymcscHvdkuf&wJh wuo taqmuftOD;}uD;tpm; ,m,Dor*~taqmuftOD;
tjzpf jyefvnfud;yrf; azmfxkwfvdkufwJh or*~wJ}uD;udkvnf; +idrf;csrf;a&;ysufysm;+yD; aemufwae@
rSmyJ ppfwyfu zsufqD;ypfvdkufygw,f? taxGaxGra=ueyfr_aygif;pHka=umifh Edk0ifbmvxJrSm ay:
aygufvmwJh ausmif;om;v_yf&Sm;r_awGudkvnf; zrf;qD;ESdyfuGyfypfvdkufjyefygw,f? +idrf;csrf;a&;v_yf
&Sm;r_/ ausmif;om;v_yf&Sm;r_awGa=umifh zrf;qD;xdef;odrf;jcif;cH&wJh ausmif;om;awG trsm;tjym;&Sd
cJyh gw,f? tdraf pmift
h pd;k &tjzpf ppftpd;k &wufvmwke;f u vlzrf;yG}J uD;vkycf o
hJ vd/k +idr;f csr;f a&;aqG;
aEG;yGJawG tysufrSmvnf; tpkvdkuftyHvdkuf vlzrf;yGJ}uD;vkyfcJhygw,f? wcsKdausmif;om;acgif;
aqmifawG awmcdk=u& vufeufudkifawmfvSefa&;xJ qif;cJh=u& wmawGjzpfay:cJh&ygw,f?
awmfvSefaumifpDppftpdk;&[m xlaxmifxm;+yD; qdk&S,fvpfvrf;pOfqdkif;bkwfudk e,fy,f
tES@H rmS qufvufjzef@a0 xlaxmifygw,f? jrefrmhenf;jrefrmh[ef qd&k ,
S v
f pfvrf;a=umif;udk csw
D uf
zd@k q+kd yD; jynfoyl ikd o
f rd ;f wmawG qufvufvyk u
f ikd yf gw,f? +idr;f csr;f a&;aqG;aEG;yGaJ wGrysucf if jynfol
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
359
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
ydik o
f rd ;f r_awG qufvyk cf yhJ gw,f? 1963 ckEpS /f atmufwb
kd mv (23) &ufae@rmS odr;f jycJw
h muawmh
bDtD;'DpD eJ@ ppfzufukefpnfjzef@csda&;Xmevkyfief;aygif; (46) ckudkjzpfygw,f? udk,fhvkyfief;awGudk
udk,fhacgif;pOfajymif;+yD; odrf;jycJhwmjzpfygw,f? bDtD;'DpD udk acgif;aqmifOD;pD;vkyfudkifcJhwJh Adkvfr;csKyf
atmif}uD;u Adv
k cf sKyf}uD;ae0if; wa,mufwnf; csr;f oma&;vdjk zpfaewmudk odyrf vdv
k m;bJ ppfAv
kd f
}uD;i,fawGpm;&atmif vkyfudkifcJhwJhoabmjzpfwJhtwGuf bDtD;'DpD udk aemufydkif;rSm rsufrkef;usKd;
vmcJhwJh AdkvfcsKyf}uD;ae0if;u Adkvfr;csKyfatmif}uD;udk z,f&Sm;ypf+yD;wJhaemufydkif; bDtD;'DpD udkyg
jynfoyl ikd o
f rd ;f jycJw
h mvd@k q=kd uygw,f? +idr;f csr;f a&;aqG;aEG;yJaG wG usi;f yaewke;f awmwGi;f vufeuf
udik t
f zGJ tpnf;awGxu
J qd&k ,
S v
f pfa&;vdv
k m;ol tzGJ tpnf;awGukd qd&k ,
S v
f pfvrf;a=umif;twdik ;f
oGm;r,fqdkwm ,Hk=unfatmif wcsufckwf ESpfcsufjywf vkyfjycJhwJh oabmvJygygw,f?
aqG;aEG;yGaJ wGysujf ym;+yD;aemuf 1964 ckEpS /f azazmf0g&v
D (12) &uf jynfaxmifpak e@ tcrf;
tem;udk rE Wav;rdrSmusif;y+yD; AdkvfcsKyf}uD;ae0if; wufa&mufrdef@cGef;ajym=um;ygw,f? wdkif;&if;
om;ta&;vlrsK;d rsm;ta&;eJ@ ywfouf+yD; awmfveS af &;aumifp&D J cH,cl suq
f w
kd mudk a=unmygw,f?
wdik &f if;om;vlrsK;d wd@k . at;twlyt
l r# OruGo
J u
kd rf ysujf zifh &moufyef yl;aygi;f aexdik =f u
rnf[k oEMd mefcsxm;zd@k vkd tyfvyS gw,f? od@k ro
S m wdik ;f &if;om;vlrsK;d tcsi;f csi;f ,H,
k =kH unf=unfEiS hf
jynfaxmifpk.tusKd;udk twlwuG vufwGJvkyfudkifoGm;Edkifygrnf? Ttcsufonf tvGefvdkvm;
tyfaom ta&;ygonfhtcsufjzpfa=umif; vdk@ ajymqdkoGm;ygw,f?
OruGJvdkufrysuf twlaexdkifoGm;=u+yD; jynfaxmifpk}uD;twGif; &moufyef twlyl;aygif;
aexdik o
f mG ;=uzd@k v@kd pum;vH;k a&G;oH;k pGo
J mG ;cJah yr,fh qdv
k ckd siw
f mu jynfe,frsm;cGx
J u
G af &;udk vufrcH/
cGx
J u
G yf ikd cf iG u
hf v
kd nf; todtrSwrf yEkid v
f @kd ajymqdv
k &kd if;jzpfygw,f? cGrJ xGub
f J twlae=ur,fq&kd if
wdkif;&if;om;vlrsKd;rsm;u rdrdwdk@jrwfEkd;wJh jynfe,frsm; qufvufxm;vdk=u&ifvnf; xm;=uygvdk@
ajymqdo
k mG ;cJyh gw,f? wdik ;f &if;om;tzGJ tpnf;rsm; tvd&k adS e=uwJh ud,
k yf ikd jf ymef;cGiu
hf akd wmh b,f
vdkenfeJ@rS rpOf;pm;Edkifa=umif; ajymqdkvdkufwmjzpfygw,f?
rwfv (19) &ufae@rSmawmh &efukefe,fedrdwftwGif;u vufum;qdkif}uD;rsm;/ yGJHkrsm;/
ukefwdkuf}uD;rsm;/ ukefypPnf;*dka'gif}uD;rsm;/ or0g,r qdkifrsm;eJ@ taxGaxG pwdk;qdkif}uD;awGrSefo
r#udk awmfvSefa&;aumifpDu t+yD;tydkif jynfolydkifodrf;vdkufygw,f?
1964 ckESpf/ rwfv (20) &ufae@rSmawmh 1964 ckESpf trsKd;om;pnf;vHk;nD!Gwf
a&;udk umuG,o
f nfOh ya' qdw
k mudk xkwjf yefjymef;vdu
k yf gw,f? ppftpd;k & wufa&mufvm+yD;
'Dru
kd a&pDreS o
f r# tarSmifusae&wJh taetxm;uae 'Dru
kd a&pDreS o
f r# wpruse&f atmif w&m;0if
zsufodrf;jcif;cHvdkuf&wJhae@tjzpf Armjynfordkif;rSm rSwfwrf;wif&r,fhae@jzpfygw,f? trsKd;om;
pnf;vHk;nD!Gwfa&;udk umuG,fwJh Oya'vdk@ emrnfwyf+yD; EdkifiHa&;ygwDawGeJ@ tzGJtpnf; toif;
tyif;awGrSefor#udk wckrS wnf&SdcGifhray;awmhbJ zsufodrf;ypfvdkufwJh Oya'jzpfygw,f? ordkif;w
av#muf wnf&SdvmcJh=uwJh EdkifiHa&;ygwDtzGJtpnf;}uD;awGtygt0if &Sd&Sdor# EdkifiHa&;tzGJtpnf;
awGtm;vH;k udk rzsurf ae& tzsuo
f rd ;f cdik ;f cJyh gw,f? aoewfe@J uikd +f yD; rw&m;ojzifh twif;t=uyf
zsufodrf;cdkif;cJhwmjzpfygw,f? tJ'Dvdk rzG,fr&m tzsufodrf;cdkif;cJhHkru/ zsufodrf;+yD;pD;yga=umif;/
zsuo
f rd ;f vku
d &f wJh Edik if aH &;ygwt
D zGJ tpnf; toif;tyif;awG&J acgi;f aqmifawG/ tr_aqmifawGu,
kd f
360
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
wdik f vufrw
S af &;xd;k +yD;/ awmfveS af &;aumifpt
D pd;k &eJ@ jynfxaJ &;meudk wifjy ta=umif;=um;apcJh
ygw,f? oufqdkif&mygwD tzGJ@pnf;awG&J qdkif;bkwfawGudkyg zwfcsay;&+yD; oufqdkif&mygwD tzGJ
tpnf;awG&JtvH/ wHqdyfwHk;/ txdrf;trSwf/ trSwftom;/ pm&Gufpmwrf;awGygrusef awmfvSef
a&;aumifpDtpdk;&xH tyfESHcdkif;cJhygw,f? udk,fhygwD udk,fhtzGJtpnf;udk udk,fwdkifzsufodrf;+yD;pD;yg
a=umif; a=unmwifjyay;&Hrk u/ tukev
f ;kH udk ppftpd;k &xHtyfE=HS u&ygw,f? ud,
k yhf gwq
D idk ;f bkwu
f kd
udk,fh[mudk,fzwfcsray;bJ/ olwdk@zmomolwdk@ ppfwyfeJ@ vma&mufzwfcsoGm;wmcH&wJh ygwDrsKd;
vnf;&SdcJhygw,f? (Oyrmtm;jzifh jynfolwdk;wufa&;ygwDrsKd;/ ygwDtr_aqmifaumfrwD0if awGtm;
vHk; axmifxJa&mufae=u&+yD;jzpfwJhtwGuf ygwDqdkif;bkwfudk ppfwyfu vma&mufzwfcsoGm;cJh&
ygw,f?)
yxp/ zqyv/ yrnw wdk@vdk EdkifiHa&;ygwD}uD;awGeJ@wuG &Sd&Sdor# EdkifiHa&;tzGJtpnf;
tm;vH;k w&m;0if&yfwnfciG rhf &awmhbJ uG,af ysmufomG ;&ygw,f? Edik if aH &;ygwt
D zGJ tpnf;}uD;awG
omru toif;tyif;tzGJtpnf;rSefor#vnf; EdkifiHa&;ygwD}uD;awGenf;wl tukefzsufodrf;ypf
wmcHcJh&ygw,f? tukefzsufodrf;+yD;a=umif; a=unm+yD; tukeftyfESHcJh&ygw,f? a&$wd*HkapwDawmf
a&=unfawmf0wftoif;vdv
k akd vmufuv$+J yD; bmtoif;tyif; tzGJ tpnf;udrk S w&m;0if&yfwnf
cGifhray;awmhbJ rw&m;ojzifh zsufodrf;cJhygw,f? pma&;q&mtoif;/ pmayuvyf/ uavmif&Sif
rsm;toif;/ vli,frsm;}u;D yGm;a&;toif;wd@k vkd pmaytEkynm,Ofaus;r_qikd &f m/ vlra_ &;qdik &f m toif;
tyif; tzGJ tpnf;awGuakd wmifrS csr;f omray;cJyh g? tukezf su/f tukef z/d tuket
f yf vkyaf pcJyh gw,f?
w&m;0if ajray:Oya'abmiftwGif;rSm awmfvSefa&;aumifpDudk,fwdkif wnfaxmifzefwD;
vdkufwJh jrefrmhqdk&S,fvpfvrf;pOfygwDac: (rqv) ygwD}uD;udkom ydifzufr&Sd wckwnf;aom
OD;aqmifygw}D uD;tjzpf iGg;iGg;pGiphf iG hf wnf&&dS iS o
f ef zGH zd;cGihf yvdu
k +f yD; wygwt
D m%m&Sipf epfukd rsuEf mS
ajymifajymifeJ@ pwifazmfaqmifvdkufygawmhw,f?
tJh'Dtcsdefup+yD; awmfvSefa&;aumifpD OuU AdkvfcsKyf}uD;ae0if;OD;aqmifwJh rqv wygwD
tm%m&Sifpepfac: ppftm%m&Sifpepf[mvnf; Armjynf jynfolawGtay: xifovdk Adkvfuszdk@
Armjynf jynfoltm;vHk;udk aoewfeJ@awhxm;+yD tkyfpdk;zdk@ rsufESmajymifajymifeJ@yJ pwifay:xGef;vm
ygawmhw,f? Armjynfordkif;rSm wygwDtm%m&Sifpepf tkyfpdk;r_ordkif;[m tarSmifacwf&J idknnf;
oH&Snfaw;oGm;eJ@twl pwifvl;vGef@ v_yf&Sm;vmygawmhw,f?
1964 ckESpf/ {+yD (9) &ufae@rSm &efukeftygt0if wEdkifiHvHk;u vufvDvufum; qdkif}uD;
aygif; (12764) qdkifudk xyfrH jynfolydkifodrf;ydkufvdkufygw,f? uGrf;,mqdkifomomutp qdkif}uD;
qdkifi,frSefor# rw&m;ojzifh tpdk;&u odrf;ydkufwmcHvdkuf=u&jcif;jzpfygw,f? e,fcsJydkif EdkifiHjcm;
t&if;&Sif}uD;rsm;ydkifb%fawG/ ukr`%D}uD;awG jynfolydkifodrf;w,fqdkwkef;u rwefwq avsmfa=u;
trsK;d rsK;d ay;+yD; odr;f cJah yr,fh wdik ;f &if;om;ydik /f wdik ;f &if;om;"e&Sirf sm;ydik f vkyif ef;rsK;d pHek @J trsK;d om;pD;
yGm;a&; zGHzd;wdk;wufa&;twGuf rjzpfrae tm;ay;tm;ajrmufy&r,fh tajccHpufr_vufr_qdkif&m
wdik ;f &if;om; vkycf if;udik cf if;toD;oD;udak wmh wjym;wcsyrf S avsmaf =u;ray;bJ xifovdk Adv
k u
f s+yD;
rawmfrw&m; odr;f ydu
k cf w
hJ mjzpfygw,f? qd&k ,
S v
f pfqikd ;f bkwaf xmif+yD; qd&k ,
S v
f pfvl abmifopfqD
csw
D ufz@kd qw
kd hJ rd;k wvH;k avwvH;k auG;a=umfoeH @J rdu
k rf u
kd f ikd ;f dik ;f vk,ufcw
hJ mjzpfygw,f? wrsK;d om;
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
361
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
363
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
365
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
367
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
awmfveS af &;aumifpu
D ae tm%m (3) &yfv;kH udk aumifpOD uU Adv
k cf sKyf}uD;ae0if;xH w&m;
0iftyfEiS ;f ay;vdu
k w
f ,fv@kd a=unmcJah wmh awmfveS af &;aumifpD qdw
k mudk xyfcsKyf=unfv
h u
kd &f if
Adv
k cf sKyf}uD;ae0if; qdw
k mjzpfomG ;+yD;/ awmfveS af &;aumifpu
D trde@f a=unmcsu/f xkwjf yefa=unm
csufawGeJ@ tkyfcsKyfaewm[mvnf; wu,fawmh AdkvfcsKyf}uD;ae0if; pdwfuduf AdkvfcsKyf}uD;ae0if;
xifovdk AdkvfcsKyf}uD;ae0if; tvdkawmftwdkif; tkyfcsKyfrif;rlaewmyJjzpfygw,f?
awmfveS af &;aumifp[
D m acwfajymif;awmfveS af &;}uD;udk qifE+J$ yD; qd&k ,
S v
f pfvrf;a=umif;udk
csDwufrSmjzpfwJhtwGuf Armjynf&J vlOD;a&trsm;qHk;eJ@ tajccHvlwef;pm;}uD; (2) &yfvnf;jzpfwJh
v,form;/ tvkyform;awGudk tav;xm;a=umif; azmfjyzdk@twGuf awmifolv,form;ESD;aESm
zvS,fyGJ tvkyform;ESD;aESmzvS,fyGJ qdkwmawGudkvnf; azmfxkwfusif;ycJhygw,f? txl;ojzifh
awmifov
l ,form;ES;D aESmzvS,yf JG qdw
k mudk tm%modr;f +y;D wufvmvmcsi;f 1962 ckEpS f uwnf;u
pwifusif;ycJhygw,f? 1962 ckESpf/ 'DZifbmrSm ppfudkif;cdkif tkef;awm rSm pwifusif;ycJhwmjzpfyg
w,f? aemufyikd ;f rSm [oFmwcdik f 'l;,m;/ awmificl kid f caygi;f / jrif;+cHcdik f ykym` ; wd@k rmS vnf;
ESpfpOf qufwdkuf azmfxkwfusif;ycJhygw,f? AdkvfcsKyf}uD;ae0if; udk,fwdkif wufa&muf+yD; rdef@cGef;ac|
wm/ awmifolv,form;}uD;rsm;eJ@ 'l;wdkufaqG;aEG;w,fqdkwmawGudkvnf; vkyfjycJhygw,f? (tJ'D
tkef;awm/ 'l;,m;/ caygif;/ yky`m;wdk@[m tpdk;&pufHkawGu *k%fyxkwfvkyfvdkufwJh pD;u&ufawG&J
emrnfawGjzpfoGm;ygw,f?)
tvkyo
f rm;ES;D aESmzvS,yf q
JG w
kd mudak wmh/ 1300 jynft
h a&;awmfy}kH uD;&J pwif&m acsmuf
rdrSm 1964 ckESpfxJrSm pwifazmfxkwfusif;ycJhygw,f? tvkyform;}uD;rsm;eJ@ 'l;wdkufawGqHk aqG;
aEG;yG/J a&eHajroydww
f yfom;a[mif;}uD;rsm;eJ@ &if;&if;ES;D ES;D awGqHyk q
JG w
kd mawGuv
kd nf; vkyjf yoGm;cJh
ygw,f? awmfveS af &;aumifp[
D m v,form;awG tvkyo
f rm;awGukd wdik ;f jynf&J tajccHvw
l ef;pm;
}uD;ESpf&yftjzpf *k%fwif av;pm;jyaeayr,fh ukefaps;E_ef; w&dyf&dyfjrifhwufvmr_'%feJ@ ukefypPnf;
&Sm;yg;r_t=uyftwnf;awG=um; cg;aumhatmif rcsdrqef@cH=u&wmvnf; tJ'Dtvkyform;eJ@ v,f
orm;xk}uD;bJjzpfygw,f?
ynma&;avmuudkyg wygwDtm%m&SifpepfatmufrSm yHkavmif;Edkifa&;twGuf pepfopf
ynma&;udkyg pwifygw,f? (2-11-64) ae@rSm pepfopfwuUodkvfrsm; zGifhyGJtcrf;tem; usif;yyg
w,f? orkdif;0if ausmif;om;or*~}uD;tpm; ausmif;aumifpDeJ@ tpm;xdk;zdk@jyifygw,f?
awmfvSefa&;aumifpDtpdk;&[m 1964 ckESpfup+yD; aomif;usef;ol tjrpfjywfacsr_ef;a&;
qdw
k mudk t&Sed jf ri+hf yD; jynfwiG ;f ppf}uD;udk wd;k +yD;qifEyJ$ gw,f? wygwt
D m%m&Sipf epfukd twdtvif;
xlaxmifvdkuf+yD; wdkif;jynf&J pD;yGm;a&;toufaoG;a=um vkyfief;rSefor#udkvnf; jynfolydkifqdkif;
bkwfeJ@ ppfwyf ppftkyfpkuae vuf0g;}uD;tkyf odrf;ydkufvdkufygw,f? &mwef/ ig;q,fwef aiGpuUL
awGuv
kd nf; w&m;r0ifa=unmvdu
k +f yD; tpd;k &twGuf tjrwftpGe;f xGuaf tmif zefw;D um ppfwyf
t&if;tES;D udk "m;jywdu
k w
f ehJ nf;eJ@ pkaqmif;vdu
k yf gw,f? pD;yGm;a&;vkyif ef;tm;vH;k aiGa=u;vnfywf
r_vkyfief;tm;vHk; ppftkyfpk&J vuftwGif; ydkifydkifEdkifEdkifa&muf&SdoGm;+yD;jzpfygw,f? wjynfvHk;rSm
jynfol qdik q
f w
kd mawG tES@H tjym;ay:ayguv
f mcJ+h yD; wef;pDw;kd pm; vlwef;pm;eJ@ arSmifcv
kd w
l ef;pm;awG
vnf; ay:aygufvm&ygw,f?
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
369
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
371
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
ukex
f w
k v
f yk rf v
_ yk if ef;/ ukepf nfjzef@jzL;r_vyk if ef;rSeo
f r#udk tpk;d &u csKyfuidk o
f rd ;f yku
d f tkypf ;D
vkdufayr,fh ukefxkwfvkyfr_tawGtuH twwfynm/ ukefoG,fr_vkyfief;tawGtuH twwf
ynm/ pD;yGm;a&;vkyfief;qkdif&mtkyfcsKyfr_twwfynm/ bmwckrS pepfwus wwfu|rf;em;vnfr_
r&Sw
d hJ ppfwyfu Akv
d }f uD;Adv
k if ,f toG,o
f ,
G u
f OD;pD;OD;aqmify+yD; trde@f ay;pepfe@J pDrcH ef@cJG aqmif
&Gufae=uwmjzpfwJhtwGuf ukefxkwfvkyfr_awG tawmrowf usqif;vm&ovkd/ aps;uGuf}uD;
wckv;Hk [mvnf; uarmufurjzpfvm&ygawmhw,f? ukepf nf&mS ;yg;jywfvyfra_ wG wkid ;f jynfbm
avvGifhysufpD;yef;wD;&r_awG/ ukefypPnf;t&nftaoG; pHcsdefpH!ef; rjynfhrD&r_awG tqufrjywf
jzpfay:vmcJhygw,f? tJ'Dvkd ysufpD;r_rsKd;pkHeJ@ vdktyfvpf[maewJh aps;uGufxJ/ vpf[maer_awGukd
jznfq
h nf;ay;zk@d aps;uGu&f J oabmobm0t& arSmifcu
dk ek af wG tpm;xk;d 0ifa&mufvm=uygw,f?
tpk;d &&J rw&m;ojzifh owfrw
S cf sKyfuidk rf a_ =umifh arSmifcadk ps;uGuf qkw
d m ay:ayguv
f mcJ&h wmjzpf
ovkd/ tpkd;&&J vkdtyfcsuf rjznfhqnf;ay;Ekdifr_/ vkdtyfwJh t&nftcsif; ta&twGuftwkdif; xkwf
vkyjf zef@csad y;Ekid rf r_ &Sjd cif;wk@d a=umifh arSmifcadk ps;uGuf qkw
d m ay:ayguv
f mcJ&h wmjzpfygw,f? tpk;d &
u Oya'xkwf+yD; wif;wif;=uyf=uyf rukdifwG,fcifu/ wm;jrpfydwfyifr_awG rvkyfcifu vGwfvyfwJh
aps;uGufrSm aps;uGufydifqkdif a&mif;csr_pepfwkdif; vGwfvGwfvyfvyf a&mif;0,fazmufum;cGifh &wJh
twGuf ukefaps;E_ef;eJ@ aps;uGuf}uD;[m A&rf;Awm twuftusrjzpfcJhayr,fh/ Oya'rJhtjzpf arSmif
ckdtjzpf a&mif;0,fazmufum;=u&wJhtcgrSm/ ukefaps;E_ef;awG[m wufcsifovkd wufjzpfvmcJhyg
w,f? tm%mykdifrsm;eJ@ ywfoufaewJh arSmifckdvkyfief;&Sif}uD;awG ay:aygufvmovkd/ w0rf;wcg;
twGuf wykid w
f Ekid f ck;d o,fc;dk a&mif; pD;yGm;a&;vkyaf e=u&wJh arSmifcu
dk ek o
f nfav;rsm;vnf; ay:ayguf
vmcJhygw,f?
tpkd;&ukd,fwkdifu ukefxkwfvkyfr_vkyfief;awGukd atmifjrifzGHzd;atmif/ wkd;wufaumif;
rGeaf tmif pepfwusvyk af qmifEidk rf r_ &Sw
d t
hJ jyif ukepf nfwifoiG ;f a&mif;0,fazmufum;r_awGuv
dk nf;
rw&m;ojzifh uef@owfydwfyifr_awGvkyf+yD; vuf0g;}uD;tkyf pD;yGm;a&;pepfukd csrSwfusifhokH; vkyf
aqmifvu
dk w
f t
hJ cg ukepf nf&mS ;yg;r_awG ay:ayguv
f mygw,f? ukepf nf&mS ;yg;jywfvyfwt
hJ cg tpk;d &
u &m&Sif pepf ukw
d m pepfawGe@J a&mif;csjzef@jzL;wm vkyaf qmifvmygw,f? tJ'h aD wmh wef;pDw;dk
pm;pepfe@J vufajymif;vufvJ$ a&mif;0,fazmufum;r_pepf ay:ayguv
f m&jyefygw,f? wef;pDw;dk pm;
vkyfukdifpm;aomuf&olawG/ ukd,fhukef0,fpmtkyfukd wyg;olxHtyfESH+yD; aygifESH a&mif;cs pm;aomuf
&olawG ay:aygufvm&ygw,f?
t&if;ppf=unfhvkdufr,fqkd&if/ arSmifckdaps;uGuf/ arSmifckdpD;yGm;a&;vkyfief;/ arSmifckdukefonf
qkdwmawGay:aygufvm&wm[m ppftpkd;&&J azmufjyefqkd;0g;vSwJh pD;yGm;a&;vuf0g;}uD;tkyfr_eJ@
rawmfrw&m; uef@owfcsKyfcs,f ydwfyifwm;jrpfr_awGa=umifhjzpfygw,f? ukefypPnf;&Sm;yg;jywfvyf
r_awG ay:vm&wmuvnf; vlx}k uD;&J vkt
d yfcsut
f wkid ;f ukepf nfawG xkwv
f yk w
f ifoiG ;f jzef@csad y;
Ekid rf r_ &Sjd cif;a=umifjh zpfygw,f? tJ'v
D dk aps;uGuv
f t
dk yfcsuu
f dk rjznfah y;Ekid w
f muvnf; puft
Hk vkyf Hk
tvkyfkHawGrSmyJjzpfjzpf/ ukefypPnf;a&mif;0,fjzef@csd ukefoG,fa&;vkyfief;awGrSmyJjzpfjzpf/ pD;yGm;a&;
vkyif ef;eJ@ qufqidk w
f hJ ae&mXmewkid ;f rSm/ bmwckrS a&a&&m&m aumif;aumif;rGerf eG f wwfu|r;f em;
vnfrr_ &Sw
d phJ pfwyfu ppfAv
dk }f uD;i,f toG,o
f ,
G u
f OD;pD;OD;ukid f y+yD; pk;d rk;d tkycf sKyf Akv
d v
f yk af e=uwJh
twGufa=umifhjzpfygw,f?
372
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
373
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
aqmufjzpfay:apcJw
h mjzpfayr,f/h jrefrmhq&dk ,
S v
f pfvrf;pOfygwD ukd wjynfv;Hk tES@H tjym; pwifzJG
pnf;wnfaxmifvmcJhwmuawmh 64 ckESpfxJrSmjzpfygw,f? tJvkd wwkdif;jynfvkH; vuQ%maqmif
atmif rqvygwD ukd ae&mtESH@ wnfaxmif+yD;wJhtcg/ rqvygwD&J vrf;!efoabmw&m;jzpfwJh
vlESifh ywf0ef;usifwkd@. tnrnoabmw&m; pmwrf;eJ@ jrefrmhqkd&S,fvpfvrf;pOfygwD&J
rl0g'oabmw&m; qkdwmawG us,fus,fjyef@jyef@ xkwfa0jzef@csd+yD;wJhtcg/ ygwD0ifodrf;oGif;r_awG
ukd tifwu
dk t
f m;wku
d f aqmif&u
G yf gw,f? tm%m&ygwjD zpfvmwJt
h wGuf ppfwyftrmcHygwjD zpfwhJ
twGuf qkd&S,fvpfvrf;a=umif;twkdif; csDwufr,fvkd@ auG;a=umfwmukd ,kHrSwfvufcHwJhtwGuf
pojzifh pojzifh ta=umif;trsKd;rsKd;ukd ta=umif;y+yD; 0ifa&mufvmolawGuawmh txkduft
avsmuf&Sd+yD;jzpfayr,fh auseyfavmufwJh tiftm;ta&twGuftxd r&Sdao;wma=umifh rqv
ygwDukd enf;trsKd;rsKd;eJ@ qufvufwnfaqmufwmvkyfygw,f?
rqvygwD wnfaxmifzJG pnf;+yD;puwnf;u OD;OD;zsm;zsm; 0ifa&mufvm=uwJh +cHcek u
f ;l vm
olawG/ zsmae&mOD;atmif vmcif;olawG/ awmjyefvufeufcsa[mif;awG/ vuf0JEG,fEkdifiHa&;orm;
a[mif;}uD;awGukdvnf; ppftpkd;&u ae&mcsxm;ay;+yD; rqvygwD&J au'g}uD;awGtjzpf arG;jrLyg
w,f?
tajccHvlwef;pm;}uD;ESpf&yfvkd@ auG;a=umfxm;wJh v,form;eJ@ tvkyform;awGtwGuf
awmifov
l ,form; ES;D aESmzvS,yf eJG @J tvkyo
f rm;ED;S aESmzvS,yf q
JG w
dk mawG ESppf Of usi;f yyvkyaf y;
ovk/d rqvygw0D ifrsm;twGuf vrf;pOfygwD ES;D aESmzvS,yf JG qkw
d mudv
k nf; xkwaf zmfusi;f yvm
cJhygw,f? vrf;pOfygwD OuU}uD; AkdvfcsKyf}uD;ae0if; ukd,fwkdif wufa&mufrdef@cGef;rGuf=um;jcif;/
vrf;!efaqG;aEG;jcif;qkdwmawGukdvnf; rysufruGuf yvkyfjyygw,f?
1967 ckESpf/ rwfv (2) &ufae@rSm A[kdawmifolv,form;aumifpD qkdwmukd pwifzGJ
pnf;ygw,f? OuUtjzpf Akv
d rf ; }uD;aomif;=unf/ twGi;f a&;r;tjzpf 'kAv
kd rf ; }uD;ausmaf ZmeJ@ tvkyf
tr_aqmiftzGJ0if (31) OD;&Sdygw,f?
tJ'D A[kdawmifolv,form;aumifpDqkdwm pwifay:aygufvmwJhESpfrSmyJ ArmjynfrSm
qefjy\em pjzpfvmygw,f? 1966 ckEpS f pku
d yf sK;d &moDwek ;f u &moDOwkq;dk &Gm;azmufjyefcrhJ a_ =umifh
pyg;pkdufysKd;{u (11) odef;ausmf ysufpD;cJh&+yD; pyg;wif; odef;aygif; (500) ausmfavmuf ysufpD;cJh&ay
r,fh pyg;txGuf ,kwaf vsmu
h sqif;cJ&h ayr,f/h awmfveS af &;aumifpt
D pk;d &[m jynfwiG ;f jynfov
l x
l k
vkt
d yfcsuu
f dk *krxm;yJ Ekid if jH cm;ukd qefwefcsed f (11)oef;ausmf wify@dk a&mif;cscw
hJ t
hJ wGuf jynfwiG ;f
pm;oHk;r_twGuf qefrvkHravmufjzpfcJh&&mu qefjy\em pwifay:aygufcJh&wmjzpfygw,f?
qefudk vGwv
f yfpmG a&mif;0,fciG rhf ay;yJ tpk;d &u wif;wif;=uyf=uyf csKyfuikd x
f m;wJt
h wGuf qef&mS ;
yg;jywfvyfr_jy\em[m ykdrkd}uD;rm;rsm;jym;vmcJh&ygw,f? tpkd;&&J jynfolvlxkvkdtyfcsufukd
tav;rxm;yJ EkdifiHjcm;aiGtwGuf jynfyukd twif;wifykd@a&mif;csr_/ pD;yGm;a&;vkyfief;rSefor#ukd
vuf0g;}uD;tkyfxm;csifwJh azmufjyefwif;=uyfwJh rl0g'ay:vpDawGcsrSwf+yD; rawmfrw&m; ydwfyif
uef@owfxm;r_awGa=umifh qefjy\emay:cJh&wmjzpfygw,f? pyg;topfawG xGuf+yD;vkd@rS vykdif;
omomavmufyJ&Sdao;wJhtcsdefrSm qefjywfvyfr_awG pwifjzpfay:cJh+yD; qefaps;awG w[kefxkd; xkd;
wufvmcJhygw,f? tJ'Dvkd qef&Sm;yg;jywfvyfr_jy\emawG jzpfay:vmcJh&+yD; qefaps;awG xkd;wuf
374
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
vmwJh jy\emukd a&SmifuiG ;f Ekid zf @dk vlx=k um; u|upf nf u|upf nfjzpfvmwJh vlxrk auseyfoaH wGudk
ypfuGif;vGJypfEkdifzkd@twGuf qefjy\emukd vlrsKd;a&;t"duk%f;qD r#m;OD;v$Jypfvkdufygw,f? 1967
ckESpf/ ZGefvxJrSm wkwf-Arm t"duk%f; ay:aygufvmygw,f?
tJ'Dtcsdefwkef;u EkdifiHwumtaetxm;/ txl;ojzifh tm&Staexm;ukd=unfhr,fqkd&if/
ppfat;wku
d yf }JG uD;u t}uD;tus,jf zpfaeqJjzpfygw,f? tar&dueforw *|eq
f ifvufxuf/ 1964
ckEpS f /=o*kwv
f (4) &uf wku
H if y,fv,fauGqk;H jzwfcsuf xGuv
f m+yD;aemufyidk ;f AD,uferftay:
Ak;H rk;d &GmwmawG tqufrjywfvyk yf gw,f? (5) ode;f avmuf&w
dS hJ ppftiftm;ukd apv$w+f yD; AD,uferf
ppftwGif; tar&duefu wkdufkdufyg0ifaeygw,f? uGefjrLepfqef@usifa&; t}uD;tus,fqifE$Jyg
w,f? 1965 ckEpS x
f rJ mS tif'edk ;D &Sm;Ekid if rH mS Adv
k cf sKyf}uD;ql[mwkd ppftiftm;eJ@ tm%modr;f wufvm
+yD;aemufykdif; uGefjrLepf acsr_ef;okwfoifa&;awG t}uD;tus,f qifE$Jygw,f? uGefjrLepfacsr_ef;a&;
vkyf&if; wkwf-tif'kdeD;&Sm; t"duk%f;awG qufwkdufxGufay:vmcJhygw,f? ArmjynfeJ@ e,fedrdwf
csi;f qufpyfaewJh tdref ;D em;csi;f wkwEf idk if }H uD;rSmvnf; ,Ofaus;r_awmfveS af &;}uD; t&Sed t
f [kef
wuf ay:xGufaeqJjzpfygw,f? 'D,Ofaus;r_awmfvSef;a&;}uD;*,uf[m wkwfjynf jynfwGif;om
ru/ tm&Su EkdifiHawGtwGif;yg t}uD;tus,f *,ufkdufcwfcJhygw,f? ArmjynfuGefjrLepfygwD
twGi;f rSmvnf; *,ufu
dk rf _ t}uD;tus,&f cdS o
hJ vk/d yifv,f&yfjcm;a&muf wkwv
f rl sK;d awGtwGi;f
rSvnf; 'D*,uf[m&SdcJhygw,f? Armjynf wkwfausmif;wcsKdtwGif;rSm armfpDwkef;&ifxkd;wHqdyf
wyfqifwmawG (1967 ckESpftwGif;) &SdvmwJhtcg tJh'Dtcsufukdukdif+yD; ppftpkd;&u wkwf-Arm
t"duk%;f ukd azmfcw
hJ mjzpfygw,f? tif'edk ;D &Sm;Ekid if u
H ppftm%m&Sif ql[mwk&d J vrf;a=umif; erlem
twkdif; Armjynfu ppftm%m&Sif AkdvfcsKyf}uD;ae0if; uvnf; uGefjrLepfqef@usifa&;vnf; vkyf+yD;
om;vnf;jzpf/ xdyfwkdufwkd;&awmhr,fh qefjy\emtay: vlxktmkHukdvnf; v$Jajymif;+yD;om;jzpf
atmif wkwf-Arm vlrsKd;a&;t"duk%f;ukd azmfvkdufwmjzpfygw,f? wcsufckwf ESpfcsufjywfenf;
okH;+yD; tpkd;&ukd,fwkdifu azmfvkdufwmjzpfygw,f? wjynfvkH; ae&mtESH@jzpfyGm;cJh+yD; rdawmfjzpfwJh
&efukefuawmh tjyif;xefqkH;jzpfcJhygw,f? ,leDazmifc|wf+yD; t&yfom;tjzpf yg0ifqifE$JcJh=uwJh
ppfom;awG/ axmufvSrf;a&;wyfzGJ0ifawG trsm;tjym;&SdcJhygw,f? vkHcHa&;twGufqkd+yD; csxm;wJh
ppfom;awGuvnf; t"duk%f;ukd xdef;odrf;oa,mify+yD; rsufpypfjyvkdufwJhtcg t=urf;zufr_
awGyg t&Sdeft[kef}uD;pGmay:aygufcJhygw,f? wkwfoHkH;ukd oGm;0kdif;wm/ wkwfwef;u wkwftdrf
awGukd 0kdif;0ef;zsufqD;wm/ wkwfqkdifawGudk kdufcsKd;zsufqD;ypfwmawG ay:aygufcJhygw,f? wkwfArm t"duk%f;rSm aoa=u'%f&m&=uol wkwfawGvnf; trsm;tjym;&SdcJhygw,f? ysufqD;qkH;_H;
&r_awGvnf; ae&mtESH@jzpfcJhygw,f?
tJ'Dvkd wkwf-Arm t"duk%f;enf;eJ@ qefjy\emukd vrf;a=umif;v$Jypfvkdufayr,fh/
qefjy\em[m vkH;0uG,faysmufoGm;cJhwmr[kwfcJhyg? 1967 ckESpf/ =o*kwfv (13) &ufae@rSmyJ
&ckdifwkdif; ppfawGrdrSm ppfawGqefvkyGJ}uD; ay:aygufcJhygw,f? tJ'D ppfawGqefvkyGJ}uD; rSm
ppftpkd;&[m ppftm%m&SifZmwdkyfukd t&Sif;vif;qkH; jyovkdufwmuawmh qefvkdcsifwJhvlxkukd
usnfqHawGay;vkdufjcif;yJjzpfygw,f? &uf&ufpufpuf ypfcwfzdcGif;cJhygw,f? aoa=u'%f&m&ol
aygi;f (200) ausmw
f hJ tpkvu
dk t
f yHvu
dk f vlowfy}JG uD;jzpfc&hJ ygw,f? &ckid jf ynforkid ;f rSm b,fawmhrS
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
375
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
Akv
d af emfqidk ;f wd@k vdk trsK;d om;a&;qkid &f m vufeufuidk w
f yfzJG 0ifrsm; wkwjf ynfxaJ &muf&dS
ae=uwJhtcsdefrSm uGefjrLepfygwDcsif; nDaemifygwDqufqHa&;t& wkwfjynfxJa&muf&SdaecJh=uwJh
wjcm;Ekid if aH &;tif;tm;pkwpk[mvnf; ra&S;raESmif; &Sad e+yDjzpfygw,f? tJ'guawmh ocifAode;f wif
acgi;f aqmifwhJ ta0;a&muf ArmjynfueG jf rLepfygwt
D iftm;pkjzpfygw,f? trs;pk[m Zdc|r;f jynf
e,fxJrSmjzpfygw,f? ocifAodef;wif acgif;aqmifwJh vlrsKd;tm;jzifh ArmvlrsKd;awGjzpfwJh 'Dtpku
awmh tpuwnf;u rmhufpf0g'/ vDeif0g'ukd ouf0if,kH=unf+yD;om; uGefjrLepfawG uGefjrLepfygwD
wyfzJG 0ifawGjzpf=uygw,f? wkwjf ynfueG jf rLepfygweD @J nDaemifygwcD si;f qufqaH &;t&/ Ekid if w
H um
uGefjrLepfygwDrsm;eJ@ qufqHa&;/ qufoG,fa&;qkdif&mudpPawGt& a&muf&Sdae=uwmjzpfygw,f?
1965 ckEpS x
f rJ mS Zdc|r;f jynfe,fxrJ mS &Sw
d hJ ArmjynfueG jf rLepfygwt
D pku wm0ef&o
dS al wG[m/
auGud;jynfe,fxJ&Sd Adkvfaemfqkdif;&J wyfzJG0iftpkqD a&muf&Sdvm+yD; tquftoG,fyygw,f?
zqyv tpk;d &vufxuf tpk;d &&J ppfwyfwwyftjzpf&adS ewke;f u/ Akv
d af emfqidk ;f &JwyfzJG ukd t"du
tm;jzifh ArmjynfuGefjrLepfygwDukdacsr_ef;a&;/ uGefjrLepfqef@usifa&;twGuf OD;Ektpkd;&u tokH;ycJh
wJw
h yfjzpfwt
hJ wGuf Akv
d af emfqidk ;f wyfzGJ [m uGejf rLepfawGe@J tjyif;txefwu
dk cf u
dk cf zhJ ;l wJh uGejf rLepf
qef@usifa&; emrnf}uD;wyfjzpfcJhayr,fh Adkvfaemfqkdif;wkd@ukd,fwkdif vuf0J0g'ukd vufcH,kH=unfol
awGtjzpf ajymif;vJvmcJh+yDjzpfwJhtcsdefrSm wkwfjynfuGefjrLepfygwD&J atmifoG,fr_eJ@ vma&muf
awGqkH aqG;aEG;wJhoabmjzpfygw,f? ArmjynfuGefjrLepfygwD&J vrf;pOfrl0g' oabmxm;ukdcsjy+yD;
Akv
d af emfqidk ;f acgi;f aqmifwhJ auGud;a&mu Ef idk if aH &;tiftm;pkudk ArmjynfueG jf rLepfygweD @J yl;aygi;f zk@d /
ArmjynfuGefjrLepfygwDokd@ ul;ajymif;zkd@ aqG;aEG;ygw,f?
1967 ckESpfxJrSm Adkvfaemfqkdif;wyfzGJ auGud;tkyfpk[m ArmjynfuGefjrLepfygwDtiftm;pk
Zdc|rf;tkyfpkeJ@ wkwfjynfuGefjrLepfygwD&J atmifoG,fay;r_a=umifh yl;aygif;rd=u+yDjzpfygw,f? 67
ckEpS f wkw-f Arm vlrsK;d a&;t"duk%;f t+y;D rSm wkwjf ynftpk;d &&J rD;pdr;f jyr_a=umifh ArmjynftwGi;f
jyef0ifzkd@ tppjyifqif+yD;+yDjzpfygw,f?
1967 ckEpS [
f m awmfveS af &;tiftm;pkrsm;tzk@d vnf; ppftpk;d &eJ@ tyid t
f qkid f t}uw
d t
f e,f
wkdufyJGqifae&wJh ESpfwESpfjzpfygw,f? ArmjynfuGefjrLepfygwD[m (64) vrf;pOfukd wpkHvkH;csrSwf+yD;
+yDjzpfwt
hJ wGuf ppfEikd af &;tm%modr;f a&;ukd auG;a=umf+yD; tm%meDwnfaqmufa&;ukd vkyo
f vk/d
&efol xk;d ppfudk igw@dk x;dk ppfjzifah csre_ ;f &rnf qkw
d hJ ppfa&;vrf;!ecf suu
f v
dk nf; OuU ocifoef;xGe;f
u csrSwfusifhokH;apcJhygw,f? &efolxkd;ppfukd igwkd@xkd;ppfjzifhacsr_ef;&rnf qkdwJh auG;a=umfoH[m
pdw"f mwfa&;&mt& aumif;rGejf rifrh m;ayr,fh vufawGtm;jzifh tajccHaysmuf=um;ppfaoe*FAsL[m
eJ@ enf;y&d,m,fawGukd pGef@ypfvkduf+yD; twif;taocHckdif;wJh vuf0JpGef;uswJh ppfa&;vrf;!efcsuf
ozG,fjzpfaecJhygw,f?
wkwfjynf ,Ofaus;r_awmfvSefa&;}uD;&J*,uf[m ArmjynfuGefjrLepfygwDtwGif;vnf;
t}uD;tus,f ku
d cf wfcyhJ gw,f? ygww
D iG ;f rSm zwf-xkw-f owf vrf;pOf 0ifvmcJyh gw,f? zwfxkw-f owf vrf;pOfatmufrmS *k&d ,
S f ac: &Jabmfbwif/ &JabmfaX;/ Akv
d &f efatmif wk@d towfc=H u&yg
w,f? wyfev
D il ,f qkw
d meJ@ b0[pfwidk v
f y_ &f mS ;r_ qkw
d hJ tvGet
f u|v
H y_ &f mS ;r_awG/ omefuswhJ
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
377
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
379
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
381
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
383
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
(33) OD;aumfrw
D x
D rJ mS yg0ifwo
hJ al wGuvnf; OD;Ek/ OD;AaqG/ OD;ausm+f idr;f / ref;0if;armifw@dk vdk
yk*K~ v
d af wGomru 0d"&l ocifcspaf rmif/ ocifviG /f ocifvaS u|/ ocifav;armifw@dk vdk yk*K~ v
d af wGvnf;
yg0ifaeawmh/ 0JawGa&m ,mawGa&m =um;awGa&m pkaH eawmh wu,fudk nDn!
D w
G !
f w
G ef @J wkid w
f idk f
yifyifrsm; vkyu
f idk af qmif&u
G o
f mG ;csiv
f @dk rsm;vm;vk@d awG;csipf &m ar#mv
f ifch sipf &mtaetxm; zefw;D
ay;xm;ygw,f?
'Dvedk nf;eJ@ tcsed f (6) vausmaf vmuf rufv;Hk ay;xm;vku
d yf gw,f? awmwGi;f vufeufuidk f
tiftm;pkawGtay:rJ+yD; xkd;ppfqif&if; rqvygwDckdifcHha&;ukdvnf; enf;rsKd;pkHeJ@ wnfaqmufaecJh
ygw,f? zqyvacwfu Auy ukd tjywfzEd idk &f if qk&d ,
S v
f pfygwD tvkv
d }dk u;D xGm;vmrSmyJ vk@d
OD;ausmf+idrf; OD;AaqG wkd@wGufqcJh=uovkd/ tckvnf; Auy ukdtywfacsr_ef;Ekdif&if rqv
tvkv
d }dk uD;xGm;ckid cf hH vmrSmyJ vk@d ,q
l +y;D Akv
d cf sKyf}u;D ae0if; [m Auy wk@d &J yJc;l k;d rA[kd yyd suaf &;ukd
ppfa&;t& tav; wif+yD; ud;yrf;tm;xkwfaecJhygw,f? wydifeufwnf;rSm jrpf0u|ef;ay:&Sd Auy/
autif,leJ@ r'nw tiftm;pkawG a=uyef;a&;ukdvnf; a&$vif;,kefppfqifa&;eJ@ rkd;[def;
ppfqifa&;awG csrSwf+yD; tjyif;txef; xkd;ppfqifcJhygw,f? a&$vif;,kefppfqifa&; tqifh (1) uae
tqifh (6) txd/ rkd;[def; ppfqifa&; tqifh (1) uae tqifh (3) txd owfrSwf+yD; jrpf0u|ef;ay:
ykodrf/ ajrmif;jr/ bkduav;/ armfu|ef;/ usKHaysmf/ tdrfrJ/ yef;waemf/ ausmif;ukef;/ "EkjzL/ vyGwWm/
iykawm a'oawGtwGif; tjyif;txef ppfqifa&; awGvkyfcJhygw,f? tJ'Dppfqifa&;twGif;rSm
jynfo@l ppfqkw
d mawGudk us,u
f s,jf yef@jyef@ azmfxw
k t
f ok;H cschJ rHk u/ aomif;use;f r_ qef@usiaf &;
tzGJ@ qkdwmawGukdyg xyfqifhazmfxkwf+yD; vlxk}uD;ukdyg ppfwyf&J ppfqifa&;awGtwGif; twif;
t"rR yg0ifaqmif&GufapcJhygw,f?
ta&Sajrmufa'o Auy wkd@&J v_yf&Sm;r_awG wdk;wufrsm;jym;vmwJhtwGuf ajcjrefwyfr
XmecsKyf (2) ckeJ@ qkdifay;xm;&+yD;/ kd;reJ@ jrpf0u|ef;ay:rSmvnf; wyfawGtrsm;tjym; okH;pGJae&wJh
twGu/f aemufxyf ppftiftm;xyfw;dk csJ zk@d vkw
d ,fo;Hk oyf+yD;/ aemufxyf ajcvsiw
f yf&if; (6)
&if;ukd xyf+yD; jznfhwif;zGJpnf;ygw,f?
&Sr;f jynfrmS &Sw
d hJ ppftpk;d &u zGJ pnf;ay;xm;wJh umuG,af &;wyf awGuv
kd nf; ppfwyfe@J
yl;aygif;+yD; aomif;usef;ol olykefawGukdomwkduf/ txl;ojzifh Auyukdom OD;wnfwkduf usefwm
vkycf siw
f mvkycf iG hf yxm;cJyh gw,f? em;vnfre_ @J bde;f vkycf iG u
hf dk vkycf iG hf yxm;cJyh gw,f? 'ga=umifh cGeq
f m
enf;wl bde;f ukd t}u;D tus,v
f yk =f uwJh ppftpk;d &todtrSwf y umuG,af &;wyfzJG awG &Sr;f jynf
xJrmS trsm;tjym;jzpfay:aeygw,f? uk;d uef@umuG,af &;acgi;f aqmif avmfppf[ef/ 0 e,fum
uG,af &;acgi;f aqmif Akv
d v
f ,
G Of ;D / usKid ;f wku
H muG,af &;acgi;f aqmif ,efxeG f wk@d [m bde;f ukt
d }uD;
tus,v
f yk o
f al wGtjzpf emrnf}uD;cJyh gw,f? 1967 ckEpS u
f urBmuodwhJ bde;f ppfyu
JG dk qifEcJ$ w
hJ hJ
cGeq
f m ukad wmh/ 68 ckEpS rf mS wef@,ef;e,frmS aecGihf yxm+y;D / 69 xJusrS rvGo
J mra&Smifom tzrf;jy
xde;f odr;f vku
d &f ayr,f/h avmfppf[ef wk@d wawGuawmh bde;f ukt
d }uD;tus,f qufvufvyk u
f idk &f if;/
ppftpkd;&todtrSwfy umuG,fa&;wyfawGtjzpf wpxufwp }uD;xGm;vmcJhygw,f?
1969 ckEpS /f ZGev
f (2) &ufae@rmS jynfwiG ;f nD!w
G af &;tzGJ (33) OD;aumfrw
D &D J vkyif ef;rsm;
+yD;qkH;oGm;+yDjzpfygw,f?
384
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
385
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
387
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
atmufct
H qifah vmufom Akv
d af e0if;u oabmxm;awmhwmjzpfa=umif; aumif;aumif; oabm
ayguo
f mG ;+y;D jzpfwhJ 0ef}u;D csKyfa[mif; OD;Ek [m 1969 ckEpS /f {+yv
D xJrmS Ak'*< g,mukd bk&m;zl;ta=umif;
jy+yD; jynfyc&D;xGufcGmoGm;cJh&mu jyefrvmawmhyg?
b,fawmhrS vufeufukdifvrf;pOfukd vufrcH/ r,kH=unf vkd@qkdcJhwJh OD;Ek/ vufeufukdif
vrf;pOfudk pGe@f vw
$ yf g/ vufeufuidk t
f =urf;zufenf;eJ@ Ekid if aH &;tm%mukd &,lcsiw
f m/ &,lz@dk ud;yrf;
wmrSefor# b,fawmhrS rrSefEkdifbl; vkd@auG;a=umfcJhwJh OD;Ek/ jynfwGif;ppf}uD; w[kef;[kef;awmuf
avmifcJh&wm/ a&mifpkHvufeufukdifaomif;usef;olawGa=umifh/ vufeufukdifvrf;pOf0g'awGa=umifh
vkd@ wavsmufvkH;ajymqkdvmcJhwJh OD;Ek [m tckawmh olukd,fwkdifvnf; vufeufukdif;vrf;pOfukdyJ
a&G;&awmhwhJ tajctaea&mufvm+yD; vufeufuidk af wmfveS af &;vkyzf @dk jyif&ygawmhw,f? vufeuf
ukdifvrf;ukd a&G;&wm[m wjcm;vrf;r&Sdawmhvkd@qdkwm/ vufeuftm;ukd;eJ@ rw&m;zdESdyfAdkvfusol
awGukd vufeufukdifenf;eJ@yJ jyefvnfwGef;vSefrS jzpfawmhr,fqkdwm OD;Ek aumif;aumif;}uD;awmh
oabmaygufoGm;cJh[efwlygw,f?
1969 ckEpS f ESpu
f ek yf idk ;f rSm 0ef}u;D csKyfa[mif;OD;Ek acgi;f aqmifwhJ ygvrD ef'rD u
dk a&pDygwD [m
ppftpkd;&ukdqef@usif+yD; vufeufukdifawmfvSefa&;ukd qifE$Jzkd@ jynfyrSm tajccHzGJpnf;+yD; pwifay:
ayguv
f mcJyh gw,f? ppftpk;d &u jynfajy;tzGJ vk@d ac:a0:orkwv
f u
dk yf gw,f? aemufyidk ;f rSm OD;Ek&J
ygvDref'Dkrkdua&pDygwDtwGif;rSm/ ygvDref'Drkdua&pDtiftm;pk&J vufeufukdif tm;prf; ud;yrf;tm;
xkwfr_awGtwGif;rSm/ usKdufra&m OD;oGif/ OD;0if;/ Akdvfvusfm/ Akdvfr;atmif/ Akdvfp}uFm/ Akdvf&efEkdif/
OD;avmkH/ OD;axG;jrifh pwJhyk*~Kdvf}uD;awGyg yg0ifyl;aygif;cJh=uygw,f? &efukefbaqG wkd@vnf; yg0ifcJhyg
w,f? Akdvfr;csKyfa[mif; apm=um'kd; vnf; yg0ifcJhygw,f? awmfvSefa&;aumifpD ppftpkd;&u uGefjrL
epfqef@usifa&;tvHaxmif+yD; ArmjynfuGefjrLepfygwD ukd OD;wnfwkdufckdufovkd OD;Ek wkd@tiftm;pk
ukdvnf; vuf,mtzsuform;rsm;/ e,fcsJvufukdif'kwfrsm;/ e,fcsJykqdefkd;rsm;/ tm%ml;}uD;rsm;
tjzpf trsKd;rsKd;zGifhqkd azmfxkwfwkdufckdufygw,f?
ppftm%m&Si}f uD; Akv
d cf sKyf}uD;ae0if; acgi;f aqmifwhJ rqvygw[
D m 1969 ckEpS f ygwED ;SD aESm
zvS,fyGJuaepwif+yD; a=unmauG;a=umfvkdufwmuawmh trawygwDrS jynfolygwDokd@ qkdwJh
auG;a=umfoHjzpfygw,f?
ppfa&;t& tywfwkdufa&;ay:vpDukd oJ}uD;rJ}uD; usifhokH;&if;/ EkdifiHa&;t& wckwnf;aom
ygwDqkdwJh rqvukd trsKd;rsKd;od'<dwifum vlxk=um;rSm tpGHxkwfzkd@ ud;yrf;ygw,f? pD;yGm;a&;t&
qk&d ,
S v
f pfp;D yGm;a&;yko
H mefuadk qmif&if; tm;vk;H ukd vuf0g;}uD;tkyv
f u
dk u
f m/ aus;vufawm&Gm
rSm vv oo rday:rSm yyu eJ@ jynfol qkid af wGazmfygw,f? vvoo eJ@ jynfol qkid f
qkw
d mawGu ta&mif;xkid ;f ypPn;f / vlxrk vkcd siyf pPn;f awGudk r,lrae& twif;a&mif;wm/ [kyd pPn;f eJ@
'DypPn;f wGaJ &mif;wmawGvyk o
f vk/d rqv ygwu
D v
dk nf; r0ifrae&atmif rqv ygwrD 0if&if tvkyf
rcef@wm/ tvkyf&Sd+yD;jzpfae&ifvnf; &mxl;wufa&;u ygwD0if[kwfr[kwfu tqkH;tjzwfay;wm
rsKd;awGvkyf+yD;/ rpHG pHGatmif tpGHxkwfzkd@ atmufvrf;enf;rsKd;pkHukd ay:ay:xifxif usifhokH;ygw,f?
vuf0JEkdifiHa&;orm;tiftm;pkawGudk vuf0JpGef; tvGeftu|Husol/ kyf0g'DawGtjzpf enf;
trsKd;rsKd;eJ@ okyfzsuf0g'jzef@csd wkdufckduf _wfcsovkd/ ygvDref'Drkdua&pDtiftm;pkawGudkvnf; vuf
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
389
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
391
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
393
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
(8) atmif[if/ (9) a&mifuvl/ (10) ref[kdif;vkH/ (11) yef,ef;/ (12) a&mifavmif;/ (13) a&mifya&;/
(14) Aif;iif;/ (15) vG,faq;/ (16) refrefqkdif/ (17) rkdif;aumif/ (18) wifvG,f/ (19) Akdvfarmif/
(20) vkHxef/ (21) rkHukd;/ (22) azmif;qkdif/ (23) rkH;ay: wkd@jzpfygw,f?
1970 jynfEh pS x
f rJ mS Auy ta&Sajrmufa'ou ppfa&;v_y&f mS ;r_awG wk;d csJ qifEv
J$ mcJyh gw,f?
70 jynfhatmufwkdbm wwd,ywfxJrSm aZmfrkdifOD;pD;wJh Auy wyf&if;}uD; (303)/ zkH=um;&SifOD;pD;wJh
Auywyf&if;}uD; (404) eJ@ wyf&if;}uD; (107) wkd@[m pkpkaygif;tiftm; (2000) avmufeJ@ &Srf;jynf
ajrmufyidk ;f rkpH ;D em;v,f a'oukd odr;f yku
d Ef idk zf @dk ud;yrf;tm;xkwyf gw,f? atmufwb
dk m (20)
&ufae@rmS wku
d yf }JG uD;awGpjzpfygw,f? ppftpk;d &wyfu atmifo[
D ppfqifa&;qkw
d ehJ mrnfwyf+yD;
jyefvnfwkef@jyefygw,f? (23) &ufae@rSmawmh ppftpkd;&bufu avwyfygtokH;y+yD; tjyif;txef
wku
d cf u
dk cf yhJ gw,f? atmufwb
dk m (30) &uftxd bwjyefusm;wjyef wku
d yf }JG u;D awGjzpfymG ;cJyh gw,f?
ta&Sajrmufppfa'o AuyeJ@ ppftpkd;&&J ppfwyfwkd@ t}udwfte,f wkdufyGJawGqifaecsdef
rSm Auy A[kd ;dk rwa=umrSmvnf; aoewfoaH wGnpH nfaecJyh gw,f? ppftpk;d &u k;d r Auy A[ku
d dk
acsr_ef;Ekdifa&;twGuf aerif;ppfqifa&; qkdwmukd csrSwf+yD; xkd;ppfqifwmvkyfygw,f?
1970 jynfhESpf&J ArmjynfpD;yGm;a&;tajctaeukd =unfhr,fqkd&ifawmh ppftpkd;&vuf
atmufrmS bmwckrS r,fr,f&& wk;d wufvmwmrawG&yg? 1967 ckEpS f qefjy\emay:aygucf &hJ +yD;
aemufyidk ;f tpk;d &&J jynfyqefwify@dk Eidk rf _ tajctae[mvnf; avsmu
h svmcJ&h ygw,f? tpk;d &taeeJ@
pyg;ukd vko
d avmuf0,f,rl &awmh wma=umifw
h a=umif;/ qef0,faeus *syef/ tif'edk ;D &Sm;Ekid if aH wG
u qefukd olwkd@EkdifiHwGif;rSmwif ykdrkdpkdufysKd;xkwfvkyfvmwma=umifhwa=umif;/ Armjynf&J wjcm;
qefazmufonf EkdifiHwcsKdukdvnf; EkdifiH}uD;wcsKdu qefukd tvum;axmufyHhwm auG;a&mif;ay;
wmawGvkyfaewmu wa=umif;a=umifh jynfyqefwifykd@Ekdifr_ avsmhusoGm;&jcif;jzpfygw,f? 70
jynfhESpfrSm qefwefcsdef (4) odef;yJ a&mif;csEkdifcJhygw,f? 'ga=umifh EkdifiHjcm;0ifaiG avsmhenf;vm&yg
w,f? 0ifaiGavsmhenf;vm&awmh vkdtyfwmawG wifoGif;0,f,lEkdifr_ukdvnf; av#mhcsypfvm&yg
w,f? vlokH;ukefypPnf;awGukd av#mh+yD;oGif;&kHru pufkHtvkyfkHawGtwGuf jynfyukef=urf;awGeJ@
pufu&d ,
d mypPn;f awGuv
dk nf; av#mo
h iG ;f vm&ygw,f? &v'fu puft
Hk vkyf aHk wGrmS vnf; ukex
f w
k f
pGr;f tm;us/ jynfwiG ;f ok;H ukeaf wGuv
dk nf; vkv
H aHk vmufavmuf rxkwv
f yk Ef idk /f jynfyuvnf; rSm,l
rwifoiG ;f Ekid q
f w
dk mjzpfvm+y;D / ukeyf pPn;f &Sm;yg;jywfvyfru
_ dk qufwu
dk af y:xGuv
f mygw,f? b,fol
ukrd v
S nf; rSm,lwifoiG ;f a&mif; 0,fazmufum;r_ryyJ/ tpk;d &wOD;wnf;u pD;yGm;a&;vkyif ef; ukepf nf
jzef@csrd v
_ yk if ef;awGtm;vk;H ukd vuf0g;}uD;tkyf csKyfuidk v
f u
dk w
f t
hJ cg wjynfv;Hk ukepf nf&mS ;yg;jywfvyf
r_'%f t}uD;tus,fcH&ygawmhw,f? ukefaps;E_ef;awG w&dyf&dyfjrifhwufvmwm rvGJraoGuH&yg
awmhw,f? ukefpnf &Sm;yg;jywfvyfaewJh aps;uGufxJ tpkd;&ukd,fwkdifuvnf; rjznfhqnf;Ekdif/
b,folukdrSvnf; w&m;0ifa&mif;0,fcGifhryawmh arSmifckdaps;uGuf qkdwm ray:csifvkd@ukdaer&/
ay:vm&+yD; ukefaps;E_ef;awGu uarmufureJ@ arSmifckdaps;uGufqkdwmyJ vlxktwGuf rSDckdtm;xm;
p&mozG,f jzpfvmcJhygw,f? wae@wjcm; }uD;jrifhvmwJh ukefaps;E_ef;awG&Jatmuf/ wae@wjcm;
us,fjyef@vm&wJh arSmifckdaps;uGuf}uD;atmuf wae@wjcm;rsm;jym;vm&wJh tvkyfvufrJhrsm;[m
arSmifckdukeful;&olawGjzpfvmygw,f? atmufajcvlxk}uD;w&yfvkH;[m 'kuQaygif;pkH=um; enf;vrf;
394
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
395
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
eJ@ E_wx
f u
G o
f mG ;ol Akv
d rf ; csKyfwu
D vpf ukzd ,f+yD; a&wGu&f ifawmif Akv
d cf sKyf}uD;ae0if; &J zwfxw
k f
xJrmS ygomG ;ol (7) OD;&So
d mG ;+yDjzpfygw,f? w0ufavmufywfomG ;+yD; taetxm;jzpfygw,f? Akv
d rf ;
csKyfwifaz[m qkd&S,fvpfygwDacwfuwnf;u yg0ifcJhwJhyk*~dKvfjzpfwJhtwGuf Akdvfr;csKyfwifaz ukdyg
z,f&Sm;+yD;csdefrSm AkdvfcsKyf}uD;ae0if; ukd yckH;csif;,SOfEkdifr,fhol/ 0gpOfrwdrf;r,drf;xJu wa,mufrSr
useaf wmhb;l vk@d qk&d r,fjzpfygw,f? useyf *k K~ v
d af wGuawmh Akv
d cf sKy}f u;D ae0if; au|;vk@d arG;vk@d wifay;vk@d
wufvmcJh&wJhvl awGcsnf;vkdvkdjzpfygw,f?
1971 ckESpfxJrSmawmh vufeufukdifawmfvSefa&;tiftm;pkawG&J v_yf&Sm;Ekdifr_tajctae
[m jynfrrSmxuf jynfe,frsm;rSm ykdrdktiftm;rsm;jym;vmcJhygw,f? &Srf;jynfe,frSm Auy wkd@&J
ta&Sajrmufppfa'o vGwaf jrmufe,fajr ykrd u
dk s,jf yef@vmcJo
h vkd &Sr;f trsK;d om;vufeufuidk af wmf
vSeaf &;tzGJ tpnf;aygi;f pkw
H @dk &J v_y&f mS ;r_awG[mvnf; ykrd rdk sm;jym;vmcJyh gw,f? ocifZif acgi;f aqmifwhJ
yJcl;kd;r Auy A[kd[m ppftpkd;&&Jxkd;ppfukd &ifqkdifwkdufckduf&if; qufvuf wkdufyGJqifqJjzpfayr,fh
tiftm;t&/ ppftpkd;&&J ppfwyftiftm;eJ@ E_dif;,SOf&if tifrwef uGm;jcm; enf;yg;ae+yDjzpfygw,f?
k;d rwa=umrSm&Sw
d hJ r'nw tiftm;[mvnf; odoo
d mom enf;yg;ae+yDjzpfygw,f? jrpf0u|e;f ay:
rSm&SdwJh Auy eJ@ r'nw tiftm;[mvnf; wjznf;jznf; ,kwfavsmhae+yDjzpfygw,f?
ppftpk;d &&J wckwnf;aomygwD rqv [m 1971 ckEpS /f {+yv
D (30) &ufae@ aemufyidk ;f up+y;D
trawygwDuae jynfolygwDtjzpf ajymif;vJzGJpnf;ygw,f? rqv ygwD pwifay:aygufcJhwJh
62 ckEpS /f Zlvidk f (4) &ufae@uae 71 ckEpS /f {+yD (30) txd &SpEf pS af usmf uk;d ESpw
f mv[m rqvygw&D J
trawygwt
D qifh umvjzpfygw,f? tJ'D trawygwu
D mvtwGi;f rSm ygw,
D el pf k;H aygi;f (313)ck
zGJpnf;wnfaxmif ay:aygufcJh+yD;jzpfygw,f?
1971 ckEpS /f ZGev
f (21) &ufae@rmS rqvygw&D J yxrqk;H t}udrf ygwn
D v
D mcH}uD; ac:qku
d si;f
yygw,f? tJ'n
D v
D mcH}u;D usi;f ycsed rf mS rqvygw0D ifz@dk tqkd yv$mwifoiG ;f xm;olaygi;f woef;ausmf
avmuf&Sdae+yDvkd@ qkdygw,f? ygwD0iftjzpftod trSwfy+yD;olu (3) odef;ausmfeJ@ ygwDrdwfaqG
tqifu
h (7) ode;f (6) aomif;ausmjf zpfygw,f? ta&twGut
f &=unf&h ifawmh awmfawmfrsm;jym;
vSygvm;vkd@ ,lqzG,f&m&Sdayr,fh/ wu,f,kH=unfvkd@ em;vnfvufcHvkd@ ygwD0ifwifoGif;tqkdy
wmxuf tcGifhta&;&rvm;vkd@ 0ifvmwm/ r0if&if tvkyftukdiftwGuf tqifrajyjzpfEkdifvkd@
0ifvmwmawGu trsm;pk}uD;jzpfygw,f? yxrt}udrn
f v
D mcH&J Ekid if aH &;tpDt&ifcpH mt&uk/d ygwD
0if (3) ode;f ausmrf mS (1) ode;f ausmu
f ygweD @J uif;uGmaea=umif;/ ygwrD w
d af qG (7) ode;f (6) aomif;
ausmfrSm wodef;&Spfaomif;ausmfu ygwDeJ@ uif;uGmaea=umif; azmfjyxm;wmukd=unfh&if b,fvkd
ygwD0iftrsKd;tpm;awGvJqkdwm xif&Sm;ay:vGifaeygw,f?
yxrt}udrf rqvnDvmcHuae pD;yGm;a&;pDrHudef;awGukdvnf; pwifcsrSwfvkdufygw,f?
ygwD&J OD;aqmifr_eJ@ ESpfwkdESpf&Snf pDrHudef;awG taumiftxnfazmf aqmif&GufoGm;zkd@vkd@qkdygw,f?
ESp&f n
S pf rD u
H ed ;f tjzpf tESpf (20) pDru
H ed ;f eJ@ ESpw
f pdk rD u
H ed ;f tjzpf (4) ESppf rD u
H ed ;f awGjzpfygw,f?
yxr (4) ESpf pDru
H ed ;f ukd 1971-72 rS 1974-75 txd owfrw
S v
f smxm;vku
d yf gw,f? 'Dp;D yGm;a&;
pDrHudef;awGeJ@tnD utvkduf taumiftxnfazmfoGm;a&;rSm 1970 jynfhESpf or0g,rpDrH
udef; qkdwmukdvnf; csrSwfxm;+yD;jzpfygw,f? 1970 jynfhESpf or0g,rpDrHudef; [m pDrHudef;
396
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
397
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
(3) &JabmfcspfaqG (Auo/ jynf)/ (4) &JabmfxGef;jrifh (tr_xrf;or*~)/ (5) &Jabmfpdefcsif; (tvkyfo
rm;or*~-oHv#ifa&eHcsufpufkH)/ (6) &Jabmfav;armif (Auo-ref;wuUokdvf)/ (7) &Jabmfarmif
armifpkd; (ausmif;om;)/ (8) &JabmfxGef;0if; (wyfrawmf-av) wkd@jzpf=uygw,f?
tpmiwfcHwkdufyGJa=umifh toufraoqkH;vkduf&ayr,fh t}uD;tus,fa0'emcHpm;&+yD;/
woufvkH; 'kuQdwjzpfoGm;&ol/ emwm&SnfjzpfoGm;&olawGvnf; &SdcJhygw,f? 0g;c,fr OD;wif&D/
bkduav; ukdvS=unf (Auo)/ okH;cGukdpdef0if; (Auo) wkd@awGjzpf=uygw,f?
ppftpkd;&u ukdukd;u|ef;ukd zsufodrf;ay;vkduf&+yD;/ EkdifiHa&;tusOf;om;tm;vkH;ukd jynfr
tusOf;axmif (tif;pdefaxmif) ukd jyefykd@ay;cJh&ygw,f? tif;pdefaxmifuae (4) okwfcGJ+yD; jyefv$wf
ay;cJh&ygw,f? 1973 ckESpf/ {+yDvxJrSm aemufqkH;tokwftjzpf jyefv$wfay;cJhygw,f?
1971 ckESpf/ Ekd0ifbm (13) &ufae@ ukdukd;u|ef;tusOf;axmif zsufodrf;ay;vkduf&wJh/ Arm
jynfueG jf rLepfygw0D if Ekid if aH &;tusO;f om;awG&J wku
d yf t
JG +yD; &ufyidk ;f twGi;f rSmay:ayguv
f mcJw
h mu
awmh ta&Sajrmufppfa'o Auy &J uGrf;vkH &uf (40) wkdufyGJ}uD; yJjzpfygw,f?
uGrf;vkH &uf (40) wkdufyGJ}uD;[m 71 ckESpf/ Ekd0ifbm (19) &ufuae 'DZifbm (28) &ufae@
txdjzpfygw,f? ta&Sajrmuf Auy wkd@&J oHvGiftaemufjcrf;a'ownfaqmufa&; &nfrSef;csuf
twGuf qifEaJ$ zmfxw
k cf w
hJ hJ wku
d yf }JG uD;jzpfygw,f? Ek0d ifbm (30) &ufae@rmS jzpfymG ;cJw
h hJ emrnfausmf
[kdufurf;yg;wkdufyGJ tyg wkdufyGJ}uD;/ wkdufyGJi,frsKd;pkH jzpfyGm;cJhygw,f?
ArmjynfuGefjrLepfygwD (ta&Sajrmufppfa'o) bufu wyf&if; (3035)/ (4045)/ (4046)/
(4047)/ (4048) eJ@ wyf&if; (3031)/ (3037) wkd@ukd tokH;yum wkdufyGJqifcJhygw,f? ppftpkd;&buf
tqkdt& tiftm; (4000) ausmfukd tokH;ycJhw,fqkdygw,f?
ppftpk;d &bufu e,fvn
S phf pfAsL[m (1) eJ@ wyf&if; (4) &if;/ a&Swef;trSwf (77) ajcjrefwyf
rXmecsKyfe@J wyf&if; (5) &if;wk@d tjyif uGr;f vk&H dS &JwyfzJG 0ifrsm;eJ@ uk;d uef@umuG,af &;wyfzJG 0ifrsm;ukd
ygtok;H y+y;D wku
d cf u
dk cf yhJ gw,f? uk;d uef@umuG,af &;wyfzJG 0ifrsm;uawmh avmfppf[ef &J wyfzJG rsm;
jzpfygw,f? ESpb
f uftusq;Hk rsm;wJh wku
d yf }JG uD;awG jzpfymG ;cJ=h u+yD; tpk;d &avwyfuyg Ak;H }uJ0ifa&muf
wkdufckdufcJhygw,f?
0ifa&mufwkdufckdufcJh=uwJh ta&S@ajrmufppfa'o Auy rsm; uGrf;vkH uae qkwfcGmoGm;
cJah yr,fh ta&Sajrmufppfa'o Auy rsm;&J tiftm;wk;d yGm;vmr_tay: ppftpk;d &taeESihf ezl;awG/
'l;awG uHqkH&ifqkdif&if; rsufvkH;jyL;p&m tajctaejzpfvmcJhygw,f? txl;ojzifh wkwfjynfu
ArmjynfueG jf rLepfygwu
D dk Ekid if aH &;t& axmufcH rHk u/ vkt
d yfwhJ ppfqifa&;tultnDawGyg tjynfh
t0 ay;vmwmtay: t}uD;tus,f pk;d &drpf w
d yf pl &mjzpfvmcJyh gw,f? txl;ojzifh yJc;l k;d r Auy
A[ked @J ta&Sajrmuf Auy vGwfjrmufe,fajr wqufwnf; vrf;a=umif;yGifhoGm;rSm wkefv_yfp&m
jzpfvmygw,f?
AD,uferfrSm ajrmufAD,uferf eJ@ awmifAD,uferf [kdcsDrif;vrf;a=umif; yGifhoGm;cJhovkdrsKd;/
yJcl;kd;r eJ@ ta&S@ajrmufppfa'ovrf;a=umif; yGifhoGm;rSm xdef@vef@wkefv_yfvmygw,f? 'ga=umifh
&mxl;uae uefxw
k yf pfjcif;cHxm;&wJh Akv
d cf sKyfr; a[mif; atmif}uD; vkv
d u
l vnf; b,fvedk nf;eJ@rS
[kdcsDrif;vrf;a=umif;}uD;awmh yGifhroGm;ygapeJ@/ wkwfukdoGm;awmif;yefyg? a=u&ma=ua=umif; ud;
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
399
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
401
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
1956 ckEpS u
f OuU ref;bZH acgi;f aqmifwt
hJ zGJ eJ@ Adv
k cf sKyfjr acgi;f aqmifwhJ tzGJ &,fv@dk autif,l
tzGJ }uD;twGi;f uGcJ =hJ ur_&&dS mu 1972 ckEpS /f yJc;l wkid ;f uGe*f &ufrmS ref;bZH tkypf ek @J Akv
d cf sKyfaumfx;l
acgif;aqmifwJh tkyfpkqkd+yD; xyfuGJygw,f? ref;bZH wkd@u AkdvfcsKyfjr wkd@ESifh jyefaygif;+yD; autif,l
wyfOD; zGJygw,f?
ArmjynfuGefjrLepfygwD twGif;rSmvnf; OuU ocifZif/ twGif;a&;r; ocifcspf wkd@acgif;
aqmifwJh Auy kd;rA[kdeJ@ ta0;a&mufaumfrDwD ocifAodef;wifacgif;aqmifwJh ta&Sajrmufppf
a'o Auy t=um; tjrifrwlwmawG &SdcJhygw,f? ArmjynfuGefjrLepfygwDtaeeJ@ wckwnf;aom
ygwt
D jzpf wpnf;wvk;H wnf;&Sad yr,fh ygwu
D eG zf &ifh 'grrS [kwf A[kad umfrw
D D pkn
H t
D pnf;a0; usi;f y
yvkyfEkdifjcif;r&SdwJhtwGuf rwlwJhtjrifawG[m oD;jcm;pDvkd jzpfay:wnf&Sdaeygw,f? Oyrmtm;jzifh
yJcl;kd;r Auy A[kdu zwfxkwfowfvrf;pOftrSm;eJ@ *GifxJurxGufa&; ppfa&;vrf;pOftrSm;}uD;
ukd qufvufqkyfukdifxm;aepOfrSm ocifAodef;wif wkd@ ta0;a&mufaumfrDwDu zwfxkwfowf
vrf;pOfukd vufawGvkyfaqmifjcif; rycJhyg? vufcHjcif;vnf;rycJhvkd@ qkdygw,f? wyfaygif;pkudpPeJ@
ywfouf+yD;vnf; OuU ocifZif eJ@ ocifcspfwkd@u r'nw tjyif autif,lu wjcm;vlrsKd;pk
ygwD tzGJtpnf;rsm;eJ@ wyfOD; zGJwmukd em;vnfvufcH oabmwlnDr_&Sdayr,fh/ ocifAodef;wif
wk@d u r'nw &S+d yD;jzpfvsuf vlrsK;d pkwyfaygi;f pkwyfO;D zGJ pnf;wm autJeif ,
f t
l aeeJ@ rvkyo
f ifv
h @dk
tjrif&Sdygw,f?
oabmrwlnDr_tjrif uGJjym;r_awG[m obm0uspGm &Sdae=uwmjzpfayr,fh bkH&efol ppf
tpkd;&ukd OD;wnfwkdufcdkufa&;tay:rSmawmh uGJvGJjcm;em;r_r&Sd=uyg? ppftpkd;&u awmfvSefa&;tif
tm;pkawG toD;oD;ay: wqifw
h ;dk ppfqifwu
dk cf u
dk v
f mr_uv
dk nf; jywfjywfom;om; jyefvnf&ifqidk f
wkef@jyefwkdufckduf=uygw,f?
&Srf;jynfe,fxJrSm &Sdae=uwJh vlrsKd;pkvufeufukdif tzGJtpnf;rsKd;pkH[mvnf; wzufu
ppftpk;d &ukd wke@f jyef&ifqidk &f if;/ wzufu Auy ta&Sajrmufppfa'o ay:xGe;f }uD;yGm;vmwmtay:
rwlnDwJh oabmxm;tjrifawG csrSwfusifhokH;vmygw,f?
ppftpkd;&u zGJpnf;ay;xm;wJh umuG,fa&;tzGJrsm;uawmh t"dutm;jzifh bdef;ukd wkd;csJ
vkyfukdifae=uwJhtwGuf bdef;xkwfvkyfr_ wkd;wufrsm;jym;vmkHru bdef;jzLcsufpufkH awGyg
ay:aygufvmae+yDjzpfygw,f? (ppftpkd;&&J tqkdt&ukd bdef;jzLcsufpufkH (14) kH &Sdae+yDjzpfygw,f?)
ta&Sajrmufa'o Auy }uD;xGm;vmwJhtwGuf ppftpkd;&u ppfa&;enf;eJ@ygru EkdifiHa&;
enf;eJ@yg upm;uGut
f opfawGxiG +f yD; Auy ukd wm;qD;zk@d jyifqifygw,f? vlrsK;d pkvufeufuidk t
f zGJ
tpnf;wcsKdukd zJhxkwfEkdifzkd@/ pnf;kH;Ekdifzkd@ vkyfygw,f? 1972 ckESpfxJrSm autkdifat eJ@ ppftpkd;&
v#Kd0SufawGqkH+yD; +idrf;csrf;a&;pum;ajymqkd=uygw,f? 'gayr,fh ppftpkd;&ar#mfvifhovkd jzpfrvmyJ
v#Kd0SufaqG;aEG;r_ ysufjym;oGm;cJhygw,f?
Armjynf vufeufukdifawmfvSefa&;v_yf&Sm;r_ a&pD;a=umif;}uD;twGif; rv$Jra&Smifom
a&muf&Sdvm&wJh vuf,mEkdifiHa&;tiftm;pkuvnf; ppftpkd;&ukd vufeufukdifwkdufcdkufzkd@ pDrHcsuf
cs+yD; pwifv_yf&Sm;vmcJhygw,f? OD;Ek OD;aqmifwJh ygvDref'Drkdua&pDygwDu Akdvf!kdr_dif;eJ@ ukdpkd;ckdifwkd@
OD;pD;wJh (34) a,muftzGJ[m a&vrf;c&D;eJ@ jrpf0u|ef;ay:a'otwGif; v#Kd0Suf0ifa&mufvm=uyg
402
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
403
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
405
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
407
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
trsK;d om;aoG;pnf;nD!w
G rf u
_ dk umuG,zf @dk q+dk yD; vufawGu trsK;d om;aoG;pnf;nD!w
G rf _
awGukd yduGJatmifyvkyfvkdufum/ b,fEkdifiHa&;ygwD tzGJtpnf;awG&J wnf&SdcGifh/ v_yf&Sm;cGifh/ ud;
yrf;cGiahf wGurdk S cGirhf yawmhbJ t+y;D wkid f zzd suv
f u
dk +f y;D wygwt
D m%m&Sipf epfudk wnfaqmufcyhJ gw,f?
rqv ygwD[m waumifwnf; ydifbufr&Sdajy;+yD; ydifbufr&Sd Akdvf0ifcHa&; auG;a=umfcJhygw,f?
awmfvSefa&;aumifpDacwf (12) ESpfwmumvtwGif;rSm OD;atmif zsmae&mcif;csifolrsm;/
tcGifhta&;orm;rsm;/ qkd&S,fvpfa&;rufvkH;tay: [kwfvdrfhEkd;Ekd; ,kH=unfar#mfvifhrdolrsm;eJ@ r0if
rjzpf yg0ifvmcJh&olrsm;[m rqvygwD}uD;twGif; pkyHa&muf&SdvmcJhygw,f?
'D (12) ESpw
f mumvtwGi;f rSm ppftpk;d &[m tm%mukd wif;wif;=uyf=uyf csKyfuidk x
f m;+yD;
EkdifiHa&;/ pD;yGm;a&;/ ynma&;/ usef;rma&;/ vlr_a&;/ tkyfcsKyfa&; bufaygif;pkH e,fy,ftm;vkH;ukd
pdwf ;l ayguo
f vkd vkyu
f idk af qmif&u
G cf yhJ gw,f? ppftyk pf [
k m bmwckrS r,fr,f&&rwwfbJ vufeuf
ukid pf pfwyf}uD;wckudk ykid yf idk Ef idk Ef idk f arG;jrLukid w
f ,
G f wk;d csJ ykid q
f idk x
f m;wmwckwnf;eJ@ e,fy,faygi;f pkH
tay: xifovkd pkd;rkd;tkyfcsKyf AkdvfvkyfcJhygw,f? EkdifiHa&;t& ygvDref'Drkdua&pDpepfeJ@ ygwDpkH'Drkdu
a&pDvrf;a=umif; ysupf ;D oGm;&+yD; wygwt
D m%m&Sipf epfvrf;a=umif; ay:vmcJ&h ygw,f? wygwt
D m
%m&Sipf epf qk&d mrSmvnf; ppfwyf/ ppftyk pf u
k olw@dk u,
dk w
f idk yf g0if+yD; olw@dk u,
dk w
f idk f zefw;D pDrx
H m;
wmjzpfwJhtwGuf wu,fu ppftm%m&Sifpepfoufouf/ wygwDtm%m&Sifpepf jzpfygw,f?
pD;yGm;a&;t& wkdif;jynf&J zGHzd;wkd;wufEkdifa&; tvm;tvmaumif;rSefor# tzsuftqD;cH
vkduf&+yD;/ trsKd;om;pD;yGm;a&;wckvkH; evHrxlEkdifatmif teif;acscHvkduf&ygw,f? pD;yGm;a&;qkdif&m
e,fy,ftm;vkH; ppftkyfpk&J vuf0g;}uD;tkyfr_/ xifovkdyrl Akdvfusr_/ wwfa&mifum; vlvnfvkyf
pDrHcef@cGJr_awGatmuf usa&mufcJh&+yD; wwkdif;jynfvkH; uyfoifhcJh&ygw,f?
qk&d ,
S v
f pfa&;auG;a=umfoeH @J jynfoyl idk f qkid ;f bkwaf tmufrmS pD;yGm;a&; vkyif ef;ukid if ef;}uD;
i,frSefor# avsmfa=u;wjym;wcsyfrSray;yJ jynfolykdifodrf;cJhygw,f? ukdvkdeDacwf u|efb0wnf;u
wavsmufvkH; zdESdyfaoG;pkyf tjrwfxkwfvmcJhwJh bDtkdpD a&eHukr`%Dvkd[mrsKd;eJ@ EkdifiHjcm;ukr`%D}uD;
rsm;/ b%f}uD;rsm;ukd jynfolykdifodrf;w,fqkd&mrSmawmh avsmfa=u;awG weifhwykd;ay;cJhygw,f?
wkid ;f jynf&J aiGa&;a=u;a&;e,fy,fukd =unfrh ,fq&dk ifawmh ppftpk;d &tm%modr;f pu Ekid if H
wGi;f vSnv
hf nfo;Hk pGaJ iGyrm% usyo
f ef;aygi;f (1194 2) oef;&S&d mu/ 1973 ckEpS rf mS usyo
f ef;aygi;f
(3157) oef;txd &SdvmwJhtwGuf ESpfpOf (30) &mckdifE_ef;uae (40) &mckdifE_ef;txd aiGpuULawGukd
wk;d ku
d +f y;D vSnv
hf nfo;Hk pGaJ ewJo
h abmjzpfygw,f? ('D=um;xJ 1964 ckEpS /f arvrSm usyf (100) wefe@J
usyf (50) wefaiGpuULawGudk w&m;r0ifaiGpuULawGtjzpf a=unm+y;D vlxx
k u
H aiGusyf (12) bDvsH
"m;jywkduf,lcJhygao;w,f?)
1966 ckEpS x
f rJ mS Armjynf[m aiGa&;a=u;a&;eJ@ywfouf+yD; aygipf wmvife,frmS yg0ifae&m
u E_wx
f u
G v
f u
dk yf gw,f? ta=umif;jycsuu
f awmh aiGa&;a=u;a&;eJ@ywfouf+yD; vGwv
f w
G v
f yfvyf
aqmif&u
G Ef idk &f efe@J tusK;d &S&d m&Sad =umif; vGwv
f w
G v
f yfvyf &if;ES;D ryfErHS a_ wG vkyEf idk &f eftwGuv
f @dk qdk
ygw,f? (wu,fuawmh aiGpuULawGukd xifovkd kdufESdyfokH;pGJ&ef/ aiGa=u;eJ@ywfouf+yD; b,fol
xdef;csKyf ndE_dif;r_ukdrS rcH,l&efeJ@ xifovkd acs;iSm;okH;pGJEkdif&efwkd@twGuf jzpfygw,f? aygifpwmvif
e,frSmygae&if tcuftcJ&dSwJhtwGuf jzpfygw,f?)
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
409
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
411
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
412
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
tydik ;f (4)
jrefrmhqkd&S,fvpfvrf;pOfygwDacwf (okdr[kwf)
wygwDtm%m&Sifpepfacwf (odkr[kwf)
ppftm%m&Sifpepfacwf ('kwd,ykdif;)
(1974=1988)
wygwD t m%m&S i f p epf e J tquf r jywf a y:xG u f v mwJ h vl x k w k d u f y G J r sm;/
1962 ckEpS /f rwfv (2) &ufae@uae 1974 ckEpS /f rwfv (2) &ufae@txd (12) wmaomum
v[m awmfvSefa&;aumifpDacwfjzpfcJhygw,f? wenf;tm;jzifh ppftm%m&Sifpepfacwf yxrykdif;
jzpfygw,f?
1974 ckESpf/ rwfv (2) &ufae@ aemufykdif;up+yD; jrefrmhqkd&S,fvpfvrf;pOfygwDacwf}uD;
pwifygw,f? rqvygwD tm%m&Sifpepfacwf tjynfht0ay:xGef;vmygw,f? wenf;tm;jzifh
ppftm%m&Sifpepfacwf 'kwd,ykdif; pwifouf0ifv_yf&Sm;vmygw,f?
1974 ckEpS f zGJ pnf;tkycf sKyfyt
Hk ajccHOya'qkw
d m pwifouf0ifvy_ &f mS ;vmygw,f? uk,
d zf J uk,
d f
qif/ uk,
d [
hf muk,
d cf sK;d / ud,
k [
hf muk,
d af 0/ uk,
d [
f muk,
d f tEkid f u
dk x
f m;wJh zGJ pnf;ykt
H ajccHOya'}uD;
wnf&Sdae+yDjzpfygw,f?
Ekid if aH wmf&J emrnfu jynfaxmifpq
k &dk ,
S v
f pforwjrefrmEkid if aH wmf qkw
d mjzpfygw,f? jynf
e,f (7) ck/ wkdif; (7) wkdif;eJ@ jynfaxmifpkykHomef azmfaqmifxm;ygw,f? 'gayr,fh ppfrSefwJhjynf
axmifpyk o
Hk mefr[kwyf g? jynfaxmifpt
k oGiaf qmifxm;wJh wjynfaxmifypHk o
H mjzpfygw,f? jynf
e,fawGtjzpf pm&if;azmfjyvmwmu (1) &Srf;jynfe,f/ (2) ucsifjynfe,f/ (3) u&ifjynfe,f/
(4) u,m;jynfe,f/ (5) csi;f jynfe,f/ (6) rGejf ynfe,f/ (7) &ckid jf ynfe,f wk@d jzpfygw,f? 47 zGJ pnf;
ykt
H ajccHOya'rSmwke;f uvkd rGe/f jrefrm/ &ckid u
f dk vk;H aygi;f ku
d +f yD; rxm;awmhb/J rGejf ynfe,fe@J &ckid jf ynf
e,ftjzpf owfowfrSwfrSwf azmf!ef;xm;ygw,f? csif; [mvnf; 0daoowkdif;r[kwfawmhbJ
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
413
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
415
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
417
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
atmif twif;t=uyftyfEcHS idk ;f wm/ awmxJomG ;&if xrif;xkyaf wmif ,laqmifomG ;vmcGirhf ywm/
wkdufyGJawGtwGif; vlxkyg rygygatmif xnfhoGif;pDrH+yD; tokH;csapckdif;wmawG &uf&ufpufpufvkyf
cJhygw,f? 'gukd jynfolppfenf;AsL[mvkd@ uifyGef;wyfr*Fvm,lygw,f?
yJc;l k;d rtwGi;f tJ'v
D dk jyif;jyif;xefxef ppfa&;t& ESyd u
f yG rf a_ wGvyk af ewke;f rSm rday:awGrmS
vnf; tpkd;&qef@usifa&; v_yf&Sm;r_awG xyf+yD;ay:rvm&atmif axmufvSrf;a&;awGukd wkd;+yD;
pDrHae&mcsxm; v_yf&Sm;apcJhygw,f? OD;ae0if; [m axmufvSrf;a&;tzGJukd tm;xm;olyDyD axmuf
vSrf;a&;tzGJ@ukd pdwfuduf ukdifwG,fzGJpnf;xm;ygw,f? OD;ae0if; [m ol&J tm%mwnf+rJa&;
twGuf ol&J EkdifiHa&;ydifbufawG/ vlxkv_yf&Sm;r_awGukd zdcGif;Ekdifzkd@twGufyg axmufvSrf;a&;ukd
txl;OD;pm;ay; arG;jrLukdifwG,fxm;ygw,f? axmufvSrf;a&;tzGJ}uD;uvnf; OD;ae0if; pdwfuduf
OD;ae0if; &J twGif;tjyif EkdifiHa&;&efolrSefor#ukd &uf&ufpufpuf ESdyfuGyfjycJhygw,f? axmufvSrf;
a&;tzGJ[m wae@wjcm; wefckd;xGm;vmygw,f? axmufvSrf;a&;tzGJ&J t}uD;tuJjzpfvmolu
awmh Akdvfr;csKyfwifOD; jzpfygw,f? ppfwyftwGif;rSm wjcm;wifOD;awGvnf;&SdwJhtwGuf axmuf
vSrf;a&;wifOD; ukd vefbm;wifOD;/ rsufrSefwifOD; vkd@vnf;ac: =uygw,f? 62 ckESpf ppfwyftm%m
odrf;pu AkdvfcsKyf}uD;ae0if; &J nmvufkH; axmufvSrf;a&;t}uD;tuJ Akdvfr;}uD;armifvGif (ac: )
E_wfcrf;ar$;armifvGif emrnf}uD;cJhovkd/ Akdvfr;csKyfwifOD; (ac: ) rsufrSwfwifOD; [mvnf; emrnf
ausmfcJhygw,f? (E_wfcrf;ar$;armifvGifa&m/ rsufrSefwifOD; yg AkdvfcsKyf}uD;ae0if;&J txl;a&G;cs,fr_eJ@
ypdzdwfork'N&mxJu qkdufyefu|ef;rSm tar&duef pDtkdifat (CIA) uay;cJhwJh axmufvSrf;a&;oif
wef;ukd wufa&mufc=hJ uzl;olawGjzpfygw,f?) Akv
d rf ; csKyfwifO;D (ac: ) axmufvrS ;f a&;rsurf eS f wifO;D
[m Ekid if aH &;v_y&f mS ;r_awGudk ray:aygu&f atmif axmufvrS ;f a&;enf;emrsK;d pku
H dk tok;H ywwfojl zpf
ygw,f?
'D=um;xJuyJ rqv ppftpkd;&qef@usifa&;v_yf&Sm;r_tjzpf xyfrHay:xGufvmwmuawmh
OD;oef@ psmyeta&;tcif; ausmif;om;v_yf&Sm;r_}uD;jzpfygw,f? 1974 ckESpf/ 'DZifbmvrS ay:xGuf
vmcJhwmjzpfygw,f? ZGef (6) tvkyform;oydwf}uD; ay:xGuft+yD; (6) vtwGif;rSm qufwkdufay:
xGufvmcJhwmjzpfygw,f?
OD ; oef psmyeta&;tcif ;
Armjynfom;jzpfwJh ukvor*~taxGaxGtwGif;a&;r;csKyfa[mif; OD;oef@[m tar&duef
EkdifiHrSm uG,fvGefcJh+yD; uG,fvGefolOD;oef@&J qENt& OD;oef@&J kyfuvmyf[m Armjynfukd jyefvnf
a&muf&v
dS mcJyh gw,f? OD;oef@[m OD;Ek&J vl&if;wa,mufjzpf+yD;/ OD;Ek 0ef}uD;csKyfb0u ukvor*~qidk f
&m jrefrmuk,
d pf m;vS,t
f jzpf pwifxrf;aqmif&if;/ ukvor*~twGi;f a&;r;csKyf 'uf[rRm;_;d av,mOf
ysufusuG,fvGefwJhtcg/ ukvor*~twGif;a&;r;csKyfae&m qufcH&&SdcJholjzpfygw,f? 1961 ckESpf
Ek0d ifbm (3) &ufae@rmS ukvor*~taxGaxGnv
D mcH}uD;uae OD;oef@udk taxGaxGtwGi;f a&;r;csKyf
tjzpf a&G;cs,fcJhwmjzpfygw,f? oufwrf;ukefqkH;wJhtcg aemufxyfoufwrf;twGufvnf; taxG
axGtwGif;a&;r;csKyftjzpf qufvufta&G;cs,fcHcJh&ygw,f? OD;oef@ vufxufrSm urBmppfjzpfEkdif
418
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
419
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
421
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
423
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
425
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
rd + i f ; &mjynf h
1976 ckESpf/ rwfv (23) &ufae@rSm r_dif;&mjynfh EkdifiHa&;v_yf&Sm;r_}uD; ay:aygufcJhygw,f?
1876 ckEpS /f rwfv (23) ae@zmG ; +idr;f csr;f a&;zcif}uD;eJ@ Zmwdrmefpmqk}d uD; q&m}uD;ocifu,
kd af wmf
r_dif;[m 1976 ckESpf/ rwfv (23) &ufae@rSm toufw&m jynfhajrmufoGm;+yDjzpfwJhtwGuf/ r_dif;
&mjynfhtcrf;tem;ukd EkdifiHa&;t"dy`g,f&Sd&Sd usif;y=uzkd@ ppftm%m&Sifqef@usifa&; pdwf"mwfeJ@ azmf
xkwcf =hJ uwmjzpfygw,f? q&m}uD;ocifu,
dk af wmfrid_ ;f [m 1964 ckEpS /f Zlvidk v
f rSmyJ uG,v
f eG o
f mG ;cJh
+yDjzpfayr,fh q&m}uD;ocifu,
dk af wmfrid_ ;f &J e,fcsJ qef@usiaf &;/ zufqpfqef@usiaf &;/ trsK;d om;vGwf
ajrmufa&;v_y&f mS ;r_awGtwGi;f yg0ifcw
hJ hJ tcef;u}uD;jrwfre_ @J urBm+h idr;f csr;f a&;/ jynfwiG ;f +idr;f csr;f
a&;wkd@twGuf pGrf;pGrf;wrH a&Saqmifv_yf&Sm;cJhr_awGtwGuf av;av;eufeuf txdrf;trSwfy=u
um ppftm%m&Sifpepf qef@usifa&;v_yf&Sm;r_tjzpf azmfxkwfusif;ycJh=uwmjzpfygw,f?
426
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
427
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
429
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
431
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
433
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
437
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
439
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
441
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
443
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
445
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
84-85 bmESpt
f wGi;f *syefqu
D acs;aiG ,ef;oef;aygi;f rsm;pGm xyf,cl &hJ ovkd *smr%Dqu
D vnf;
rwfaiG oef;aygif;rsm;pGm xyf,lcJh&ygw,f? z&ifh0gempufr_vkyfief;ukr`%DeJ@ ppftpkd;&&Jt}uD;pm;
pufr_vkyfief;aumfykda&;&Sif;vkyfief;wkd@ zufpyfpmcsKyfcsKyfqkd+yD; jzpfygw,f? uif;wm; a&tm;v#yfppf
pDrHudef;twGuf xyfrHacs;aiG rwfaiG (17) oef;,l&jyefygw,f? 85 ckESpf/ ZGefvtwGif;rSmyJ urBmh
b%fqDuvnf; acs;aiGawG,l&jyefygw,f? pkpkaygif; a':vm 3225 oef; jzpfygw,f? tm&SzGHzd;a&;
b%fqDuvnf; acs;aiGawG,l&jyefygw,f? 1985 ckESpfxJrSm ppftpkd;&vufxJ EkdifiHjcm;okH;aiGeJ@
t&Ha&$[mvnf; a':vmoef; (50) zkd;avmufyJ usefygawmhw,f? tJ'Dvkdtaetxm;rSm rqv
ygwOD uU}uD; tm%m&Si}f uD; OD;ae0if;[m wpkw
H ckvyk zf @dk qif}uH}uHaeygw,f? tESpEf pS q
f ,fprD u
H ed ;f
}uD; pwifauG;a=umfpOfu 85-86 aemufykdif; tvkyfvufrJh yaysmufap&r,fvkd@ cyfwnfwnf
atmf[pfcw
hJ mvnf; yaysmufz@dk aeaeomom wae@wjcm; wk;d wk;d vmvku
d w
f m b,fvrdk S ajz&Si;f vk@d
r&Ekdifawmhr,fhtajctaeqD vufawGa&muf&Sdae+yDjzpfygw,f? jynfwGif; vSnfhvnf okH;pGJaiGa=u;
yrm% uvnf; 1962 ckESpf/ ppfwyftm%modrf;wJhESpfu usyfoef;aygif; (11942) &Sd&muae
1974 ckEpS f (zGJ pnf;ykt
H ajccHOya'eJ@ rqvwygwD acwf}u;D pwifcsed rf mS usyo
f ef;aygi;f (3577 1)
txdjzpfvmcJh+yD;/ 1985 ckESpfrSmawmh usyfoef;aygif; (13037 1) awmif&Sdae+yDjzpfygw,f?
ukefaps;E_ef;awGuvnf; wuf+yD;&if;wuf jzpfvmvkdufwm b,fvkdrS jyefrusEkdifawmhwJh
taetxm;jzpfae+yDjzpfygw,f?
t"du twkdufcHEkdifiHa&;ygwD}uD;jzpfwJh Auy [m 1985 ckESpfrSm wwd,t}udrfajrmuf
jynfvkH;u|wfuGef*&uf}uD; (wwd,uGef*&uf) ukd wcrf;wem; usif;yygw,f? ygwD pwifwnf
axmifpu yxruGe*f &ufe@J wkid ;f jynfvw
G v
f yfa&; ra=unmEkid cf if 1945 ckEpS x
f w
J ek ;f u usi;f ycJw
h hJ
'kwd,uGef*&uf/ pkpkaygif;uGef*&uf (2) }udrfom usif;yEkdifcJh+yD; ESpfaygif; (40) ausmfavmuf rusif;
yEkdifjzpfcJh&mu wwd,t}udrfuGef*&ufukd pufwifbm (9) &ufae@u atmufwkdbm (2) &uftxd
(24) &ufwkdifwkdif usif;ycJhygw,f? a'otoD;oD;u wufa&muf=uwJh uGef*&ufukd,fpm;vS,f
(170) ausmf&Sdygw,f? uGef*&ufu vuf&SdawmfvSefa&;tqifhrSm usifhokH;&r,fh enf;y&d,m,f
vrf;pOfukd vufeufukdifwkdufyGJt"du wkdufyGJomefxm;/ tjcm;wkdufyGJomef trsKd;rsKd;ESifh aygif;
pyfay;a&; ukd qkH;jzwfvkduf=uovkd ArmjynftaeeJ@ywfouf+yD; Armjynf[m EkdifiHa&;t&
vGwv
f yfayr,fh pD;yGm;a&;t& e,fcsJ orm;aygi;f pkt
H ay: rScD adk e&wJh ukv
d edk w
D ykid ;f / ya'o&mZfwykid ;f
Ekid if H vk@d qufvufowfrw
S cf o
hJ vkd awmfveS af &;&J t"duOD;wnfwu
dk cf u
dk &f r,fyh pfuiG ;f u e,fcsJ
pepf/ ya'o&mZfajr&SifpepfeJ@ AsLkdu&uft&if;&Sifpepfukd ukd,fpm;ywJh rqvppftpkd;& vkd@
owfrSwfcJhygw,f? ypPnf;rJhvlwef;pm;u acgif;aqmif+yD; tvkyform;v,form; r[mrdwfzGJr_t
ajccHay:rSm awmfvSefwJhvlwef;pm;toD;oD;ygwJh awmfvSefa&; vkd@ azmf!ef;cJh+yD; ajr,mawmfvSef
a&;[m t"du0if;dk vk@d qk;H jzwfcyhJ gw,f? vlenf;pke@J ywfoufwhJ tajccHrrl mS wu,fw
h ef;wla&;ESihf
aoG;pnf;nD!wfa&; vkd@ xyfrHtwnfy+yD; ygwDwnfaqmufa&;[m aomhcsufqkdwmeJ@ ckdifrm
awmifhwif;wJh wyfaygif;pkw&yfwnfaqmufa&;/ ppfa&;ukd A[kdya&;qkdwmawGukdvnf; qkH;jzwfcJhyg
w,f? vufeufuidk w
f u
dk yf JG pGpJ +JG rJ+rJusio
hf ;Hk a&;eJ@wqufwnf;rSm jynfwiG ;f +idr;f csr;f a&;/ 'Dru
dk a&pDa&;/
trsKd;om;aoG;pnf;nD!$wfa&; tvH (3) vuf qufvufv$ifhxl&efukdvnf; twnfycJhygw,f?
446
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
447
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
tJ'v
D dk jynfwiG ;f tajctaeawG/ Ekid if w
H umtajctaeawG=um;rSm Armjynfppftm%m&Sif
}uD; OD;ae0if;/ qif}uH }uHpnfae&mu taumiftxnfazmfjyvku
d w
f muawmh 'kw,
d t}udraf jrmuf
EkdifiHawmf"m;jywkdufr_}uD;yJjzpfygw,f?
1985 ckESpf/ Ekd0ifbm (3) &ufae@rSm usyf (100) wefaiGpuULawGukd w&m;r0ifa=umif;
a=unm+yD; aiGusyfoef;aygif; (1200) ausmfukd rw&m;odrf;,lvkdufygawmhw,f? wtdrfaxmif
aiGusyf (5000) zk;d txdom vJv,
S cf iG hf y+yD; uk,
d t
hf pk;d &u xkwx
f m;wJah iGudk uk,
d [
hf muk,
d f w&m;r
0ifaiGtjzpf a=unmcJhwmjzpfygw,f? rsufESmajymifajymifeJ@ "m;jywkdufcJhwmjzpfygw,f?
rqvacwf a e0if c sd e f ES i f h
a'0gvD c H o G m ;&aomEk d i f i H a wmf
wkid ;f jynf&J bufaygi;f pk;H t=uyftwnf;u eufid_ ;f oxuf eufid_ ;f vmygw,f? tpd;k &uk,
d f
wkid u
f uk,
d x
f w
k af 0ku
d Ef ydS x
f m;wJh aiGpuULukd uk,
d [
hf muk,
d f w&m;r0ifa=unmum uk,
d jhf ynfou
l dk
udk,fh[mukd,f "m;jywkdufwJhenf;eJ@ ajz&Sif;cJhayr,fh ,m,Dawmif touf_cGifhacsmifrvmcJhyg?
pD;yGm;a&;pDrHudef;}uD;rsm;uawmh pm&GufawGay:rSm qufvufatmifjrifaecJhygw,f?
S +f yD; taumiftxnf
8687 bma&;ESpt
f wGuf GDP (*s'D yD )D wk;d wufrE_ e_ ;f ukd (36) vk@d owfrw
azmfygw,f? Ekid if jH cm;yk@d uek af wGuv
kd nf; wk;d wuf+yD; yk@d Eidk zf @dk vyk yf gw,f? 'gayr,fh Ekid if jH cm;yk@d uek af wGrS
ukefoG,fr_0ifaiGtm;vkH;&J 80 [m rqyfrjzpf EkdifiHjcm;jynfyauG;wkd;&if; qyfvkduf&wJhtwGuf
ajymifwvif;cgoavmufjzpfoGm;ygw,f? vkdtyfwJh wifoGif;ukefawG wifoGif;Ekdifjcif;r&SdawmhwJh
taetxm; a&mufvmygw,f?
tkyfpkd;ol rqvtpkd;& t=uyftwnf;}uD;vmcsdefrSmawmh awmfvSefa&;tiftm;pkrsm;&J
rqv zdcsEkdifa&;v_yf&Sm;r_awG &Sdoifhoavmuf&Sdvmygw,f? 1976 aemufykdif; vlxkwkdufyGJ}uD;awG
ray:aygufEkdifyJjzpfcJh&ayr,fh vlxktwGif;u ppftpkd;&qe@fusifa&;pdwf"mwfuawmh wae@wjcm;
wkd;yGm;vmae+yD; taxGaxGt=uyftwnf;awG&JatmufrSm aygufuGJvkeD;eD; ,rf;tkd;}uD;ozG,f
jzpfvmaeygw,f? Auy u 1300 jynfhta&;awmfykH}uD;&J a&$&wkajrmuf 1988 ckESpfrSm vlxktkHuG
r_}uD;w&yf ay:aygufvmEkdifw,fvkd@ wGufqjyifqifwmawG vkyfaqmifygw,f? r'wtzGJ}uD;u
vnf; Auy A[kd&Sd&m yef;qef; ukdoGm;a&muf+yD; awmfvSefa&;tiftm;pkawG twlwuG yl;aygif;vkyf
aqmifEkdifa&; EkdifiHa&;c&D;pOf}uD;ukd taumiftxnfazmfygw,f?
1986 ckESpf/ rwfv 24 &ufae@rSm Auy eJ@ r'w A[kdukd,fpm;vS,ftzGJwkd@&J wkdif;jynfokd@
xkwfjyefa=unmcsuf xGufay:vmcJhygw,f? rqv ppftpkd;&ukd bkH&efoltjzpf OD;wnfwkdufckduf=u
zkd@eJ@ jynfolvlxk}uD;w&yfvkH;uvnf; jzpfEkdifwJh enf;rsKd;pkHeJ@ ppftpkd;&ukd qef@usifwkdufckduf=uzkd@
yef=um; a=unmwJh xkwjf yefa=unmcsujf zpfygw,f? r'w tzGJ acgi;f aqmif b&efqidk ;f eJ@ Auy OuU
ocifAode;f wifw@dk vufrw
S af &;xk;d xkwjf yefcw
hJ mjzpfygw,f? r'wrSmyg0ifwhJ tzGJ tpnf; (9) zGJ u
448
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
449
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
451
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
453
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
ZGev
f rSm ausmif;awGjyefziG yhf gw,f? ZGef (5) &uf (6) &ufup+yD; ausmif;om;awG wuUov
dk f
0if;xJpka0;=uwm/ w&m;yGJawG a[majymvmwm&SdcJh+yD; ZGefvv_yf&Sm;r_}uD;tjzpf pwifouf0if
v_y&f mS ;vmcJjh yefygw,f? ausmif;om;xk&J ppftpk;d &tay: emusn;f rke;f wD;r_tajccHe@J vlx}k uD;w&yf
vkH;&J ppftpkd;&qef@usifa&;pdwf"mwf wzGm;zGm;jrifhwufvmr_[m qkHcsufwckqD OD;wnfaecJh+yDjzpf
ygw,f?
ppftpkd;&J t"dutwkduftcH EkdifiHa&;tzGJtpnf;}uD;jzpfwJh Auy uvnf; ppftpkd;&qef@
usifzdcsa&; OD;wnfcsufeJ@/ ppftpkd;&qef@usifa&; a&pDa=umif;}uD;twGif; olenf;ol[efeJ@ ol/
tm;xkwfud;yrf; v_yf&Sm;ae+yDjzpfygw,f? w&m;0if&yfwnfcGifhr&SdwJh Auy u ajratmufv_yf&Sm;r_
(,l*sDv_yf&Sm;r_) ykHomefeJ@ 4828 ygwDaumfrDwD ukd oD;oef@zGJpnf;+yD;/ ppftpkd;&qef@usifa&;
a&pD;a=umif;}uD;ukd aumif;usKd;yEkdifzkd@ wwfEkdifwJhae&muae yg0iftm;ay;wGef;aqmfwmawG vkyf
aqmifae+yDjzpfygw,f? EkdifiHa&;ygwDw&yftaeeJ@ wjynfvkH;eJ@oufqkdifwJh EkdifiHa&;v_yf&Sm;r_}uD;t
wGuf (ok@d r[kw)f Ekid if aH &;v_y&f mS ;r_}uD;wcktwGi;f a&muf&mae&m &S&d mt&yfuae/ yg0ifud;yrf;tm;
xkwf wGe;f wifvy_ &f mS ;vmwm[m obm0uswu
hJ pd w
P ckyjJ zpfygw,f? awmwGi;f vufeufuidk f awmf
vSefa&;tzJGtpnf;awGtm;vkH;uvnf; rdawmf&efukef A[kdcsufay:rSm jzpfay: jrifhwufvmaewJh
ppftpkd;&qef@usifa&; a&pD;v_dif;}uD;ukd av;av;eufeuf _ar#mf oabmxm;cJh=uygw,f?
rwfv v_y&f mS ;r_&J tquf ZGev
f v_y&f mS ;r_[m wpwp yk+d yD;tm;aumif;vmcJyh gw,f? pufr_
wuUov
dk af usmif;om; armifzek ;f armf aoG;ajrusc&hJ wmuuae wenf;tm;jzifh ausmif;om;aoG;ajr
uscJh&r_uae pwifay:aygufvmcJh&wJh ausmif;om;v_yf&Sm;r_}uD;jzpfwJhtwGuf OD;aqmifol[m
ausmif;om;awGyJjzpfygw,f? 'ga=umifh ausmif;om;awG&J awmif;qkdcsufawGuvnf; (1) rwfv
ta&;tcif;Y t=urf;zuf ku
d Ef u
S o
f wfjzwf rk'rd ;f usichf o
hJ rl sm;tm;vk;H ukd azmfxw
k t
f a&;,lay;&ef/
(2) oydwfwkdufyGJrsm;Y +idrf;csrf;pGm qENjy=uaom ausmif;om;ausmif;olrsm;ukd taESmuft,Suf
ry&ef/ (3) tzrf;tqD;cHxm;&wJh ausmif;om; ausmif;oltm;vkH;ukd cGif;csufr&Sd jyefv$wfay;&ef/
(4) ausmif;om;ta&;tcif;ESiyhf wfouf+yD; rnfow
l OD;wa,mufurdk # ausmif;rxkw&f ef/ (5) ausmif;
om;or*~rsm;ukd w&m;0ifzJG pnf;cGihf y&ef/ 'Dru
dk a&pDtcGit
hf a&;rsm; tjynft
h 0 jyefvnfay;tyf&ef
qkdwmawGyJjzpfygw,f? ausmif;om;ta&;ukd A[kdyxm;wJh w&m;r#w rSefuefkd;&Sif;vGef;vSwJh
awmif;qkdcsufawGyJjzpfygw,f? 'gayr,fh ppftpkd;&u ppftm%m&Sifpepf usifhokH;aeolrsm;yDyD bm
wckukdrS vkdufavsmzkd@ qENr&SdcJh=uyg? t=urf;zufzdcGJypfzkd@eJ@ rjzpfjzpfwJhenf;eJ@ ESdrfESif;ypfzkd@ukdyJ
OD;wnfvkyfaqmifchJ=uygw,f?
'ga=umifh ZGefv (21) &ufae@rSm ajreDukef;ta&;tcif; qkdwm wckxyfay:vmygw,f?
pDwef;vrf;av#muf vSnfhvnfvmwJh ausmif;olausmif;om;i,fav;awGukd zdcGJypfa&;t}uHeJ@
vkx
H ed ;f &Jum;awGu twif;'&=urf; armif;ESi0f ifa&mufvm+yD; wku
d cf u
dk f zdciG ;f wma=umifh r_&ufp&m
jrifuGif; tjzpftysuf}uD; jzpfay:cJh&ygw,f? tckvkd vkHxdef;um;awGu ausmif;olausmif;om;i,f
av;awGtay: um;eJ@ 0ifa&mufwkdufowfwmukd rcHr&yfEkdifwJh jynfolvlxk}uD;u teD;tem;rSm
&Sdae=uwJh ajreDukef;vlxk}uD;u ausmif;om;xkeJ@aygif;+yD; vkHxdef;&JawGukd jyefvnfwkdufckduf=uyg
w,f? &&mvufeufawGpGJukdif+yD; ememusnf;usnf; jyefvnfwkef@jyefcJh=uwmjzpfygw,f? vkHxdef;&J
454
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
455
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
457
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
459
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
461
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
463
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
465
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
467
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
469
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
471
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
472
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
473
473
474
vl x k a cgif ; aqmif
trsd K ;om;'D r d k u a&pD t zG J @ csKyf /
taxG a xG t wG i f ; a&;rS L ; a':atmif q ef ; pk = unf
475
476
jynfaxmifpkjrefrmEkdifiHtrsdK;om;!Gefaygif;tpdk;&
1990 jynfhESpf/ 'DZifbmv (18)&uf
477
jynfolv$wfawmfudk,fpm;yaumfrwD
1998 ckEpS /f pufwifbmv (16) &uf
478
1350 jynfhta&;awmfyHkESifhwqufwpyfwnf;
tm%m& ppftkyfpkxdyfoD; ordkif;w&m;cH}uD;rsm;
rqvygwDOuU
OD;ae0if;
EdkifiHawmforw
OD;pef;,k
Adkvfr;csKyf pdefvGif
a'gufwmarmifarmif
e0w OuU
AdkvfcsKyfr;}uD;apmarmif
etz OuU
AdkvfcsKyfr;}uD; oef;a&$
AdkvfcsKyfarmifat;
AdkvfcsKyfcif!Gef@
479
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
tydkif; (5)
e0w/ etz acwf
1988 =2000
e0w _id r f y d v rf ; pOf e J
ta&;awmf y k H } uD ; &J r_yD ; qk H ; ao;aomwk d u f y G J p Of
1988 ckESpf/ pufwifbmv (18) &ufae@rSm jynfolvlxk}uD;w&yfvkH;&J wcJeufazmfjyae
=uwJh 'Drkdua&pDa&;qENukd rsufuG,fy+yD;/ 'Drkdua&pDta&;awmfykH}uD;ukd aoewfeJ@zdcGif;+yD; xyfqifh
ppfwyftm%modr;f jcif;enf;eJ@ Ekid if aH wmf+idr0f yfyjd ym;r_wnfaqmufa&;tzGJ (e0w) ay:ayguv
f mcJh
ygw,f? e0wtpkd;&tzJG ay:aygufvmcJhygw,f? e0w&J OuU[m AkdvfcsKyf}uD;apmarmif jzpfovkd/
e0w&J tpkd;&tzJG&J t}uD;tuJ[mvnf; AkdvfcsKyf}uD;apmarmif yJjzpfygw,f?
wufwufvmcsi;f &meJ@csw
D hJ jynfov
l x
l k toufaoG;ajrus&ygw,f? rJrjJ rif&m tukeyf pfcwf
zdcGif;+yD; wufvmcJhwmjzpfygw,f? trdef@a=unmcsuf 288 ukd xkwfjyefa=unm+yD;/ jynfolvl
xk}uD;&J v_yf&Sm;r_awGukd wm;qD;ydwfyifygw,f?
pufwifbm (19) &ufae@rmS Oya' (3) ckudk y,fzsuaf =umif; a=unmygw,f? y,fzsuv
f u
dk f
wJhOya' (3) ckuawmh (1) 1964 trsKd;om;pnf;vkH;nD!Gwfa&;ukd umuG,fonfhOya'?
(2) 1974 Ekid if aH wmfudk OD;aqmifonfh jrefrmhq&dk ,
S v
f pfvrf;pOftm; umuG,o
f nfOh ya'?
(3) 1974 jrefrmhqkd&S,fvpfvrf;pOfygwDtm; axmufyHhaiGay;a&;Oya' wkd@jzpfygw,f?
pufwifbm (22) &ufae@rmS e0wOuUu ygwpD 'Hk rD u
dk a&pDtaxGaxGa&G;aumufyu
JG si;f y
a&;aumfr&Sif tufOya' qkw
d mukd vufrw
S af &;xk;d xkwjf yefygw,f? a&G;aumufyaJG umfr&D iS u
f awmh
a'guw
f marmifarmif zGJ pnf;ay;xm;cJw
h hJ OD;baX; OuU tjzpfaqmif&u
G w
f hJ aumfr&D iS yf jJ zpfygw,f?
rqv zGJpnf;ay;cJhwJhtwkdif; e0wu qufcHvkdufygw,f?
e0w [m wufvmvmcsif; wywfvkH;vkH; ppfcsDaw;oHawG em;uavmavmufatmif zGifh
azmfv$ifhxkwfjy&if; oydwfpcef;awGukd zdzsufygw,f? &efukefwrdvkH;&Sd vrf;r}uD;awG/ &yfuGufawG
wavsmuf tckdiftrm ydwfqkd@um&Hxm;wJh uyfawG/ opfwkH;awG/ pnf;kd;0if;x&HawGukd oHcsyfum
480
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
481
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
483
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
u wufvmvmcsi;f rif;rJph ku
d af wG v$r;f rk;d +yD; jzpfcsio
f vkjd zpfaewJh ta&;tcif;}uD;ukd wyfrawmfu
tcsdefrSD xdrf;odrf;wm0ef,lvkduf&wmomjzpfw,f? tJ'Dvkd xdrf;odrf;wm0ef,lvkduf&wJhtcgrSm
aoqk;H ol (15) OD;om&Sw
d ,fv@dk cyfajymifajymifpvdrcf yhJ gw,f? ppftyk pf 0k if xdyo
f ;D }u;D rsm;ukd umuG,f
zkd@/ ppftm%m&Sifpepfukd qufvufxdrf;odrf;umuG,fzkd@ rawmfrw&m; t=urf;zuf tm%mwuf
odr;f vmcJw
h mukyd J wkid ;f jynfudk wyfrawmfu u,fwifc&hJ wmtjzpf quf+yD;vdrcf yhJ gw,f? vlx}k uD;
w&yfvkH;&J@ wwkdif;jynfvkH;&J wcJeuf yg0ifqifE$JcJh=uwJh ta&;awmfykH}uD;ukd qlylt=urf;zuform;
rsm;&J rif;rJhpkdufta&;tcif;}uD;tjzpf rormolrsm;/ qlylaomif;usef;vdkolrsm;u v_HaqmfzefwD;
azmfaqmifvu
dk w
f ma=umifh ay:ayguv
f m&wJh t=urf;zufta&;tcif;}uD;wcktjzpf ykaH zmf&nf!e ;f
ajymqk+d yD;/ rqvppftpk;d &&J azmufjyefq;dk 0g;r_awGa=umifq
h w
dk mukd wvk;H wyg'rS 0efcjH cif;rvkycf yhJ g?
tjzpfrSefawGukdzkH;uG,f+yD; r[kwfwmawGcsnf; vdrfnmajymqkdaecJhygw,f? AkdvfcsKyf}uD;apmarmif
tygt0if tm%modrf; e0wacgif;aqmiftm;vkH;[mvnf; rae@wae@utxd tm%mrodrf;rDu
txd rqvygwD0if xdyfoD;}uD;awGcsnf;jzpfwJhtwGuf vlxkw&yfvkH;uvnf; e0wppftkyfpkukd
rqv ppftyk pf &k J wHqyd f ajymif;uyfjcif;cH&wJh csOyf wft;dk }uD;tjzpfyjJ rifygw,f? 'Dyw
k x
f u
J yJ 'DyaJ wG
csn;f vk@d oabmxm;ygw,f? Akv
d af e0if; &J i,farG;+cHayguef @J tdraf wmfygu|eaf wGcsn;f vk@d ,lq=uyg
w,f? 'ga=umifh rqv ppftpk;d &tay: cg;cg;oD;jzpfaewJh jynfov
l x
l [
k m e0w tay:vnf; wl;wl;
cg;cg;yJjzpfcyhJ gw,f? jynfov
l x
l w
k &yfv;Hk &J ta&;awmfy}Hk uD;ukd aoG;acsmif;pD;atmif owfjzwfzdc+JG yD;
wufvmwJhtwGuf rkef;wD;&GH&Smae&wJhtxJ ajAmifvdrfajAmifpm;enf;eJ@ r[kwfrrSefwmawGcsnf;
ighpum;EGm;& ajymqkdaewm xyfqifh=um;&awmh rkef;wD;&GH&SmkHru/ pufqkyfatmhESvkH;emvm=uyg
w,f?
Ekid if aH wmf+idr0f yfyjd ym;a&;tzGJ qkw
d hJ e0w ukd vlxu
k e0w qkw
d m ae0if;wyf vk@d yo
J
abmxm;ygw,f? e0wOuU}uD; AkdvfcsKyf}uD;apmarmifu wDAGDzefom;jyifay:uae rdef@cGef;ajymqkd
wm/ &Sif;wmvif;wmawGvkyfwJhtcgrSmvnf; yg;pyf}uD;+zJ+yD; [m;[m;[d[d ajymvkd@ajym/ awmifpOf
a&r& t+rD;tarmufrwnfhwmawG qkdvkd@qkd vkyfwJhtcg/ jrif&_&wJhjynfolrsm;u e0w qkdwm
ae0if;wyfwifr[kwf e0w qkdwm ea0wdrfawmiftzGJ}uD;yg vkd@ uifyGef;wyfay;=uwmvnf;
xGufay:vmcJhygw,f?
e0w tpkd;&tzGJ[m wufvm+yD;r=umcifrSmyJ owif;xkwfjyefa&;tzGJ qkdwmzGJ+yD;
owif;pm&Si;f vif;yGaJ wG vkyaf qmifvmygw,f? owif;xkwjf yefa&;tzGJ &J acgi;f aqmifqo
dk u
l awmh
OD;ausmfqef; qkdoljzpfygw,f? owif;xkwfjyefa&;tzGJrSm ueOD;tzGJ0ifawGtjzpf yg0ifcJholawGu
awmh Akdvfr;}uD;atmifodef;/ Akdvfr;}uD;oef;xGef;/ 'kAkdvfr;}uD;&JxGf pwJholawGjzpfygw,f? (aemuf
ykdif;rSm Akdvfr;}uD;odef;pdef qkdolvnf; yg0ifvmcJhygw,f?)
Akv
d cf sKyf}uD;apmarmif u rde@f ceG ;f awG r=umr=um ajymvku
d /f owif;xkwjf yefa&;tzGJ qkw
d m
u tywfpOfowif;pm&Si;f vif;yGaJ wGvyk v
f u
dk ef @J e0w&J ueOD;umvwav#mufv;Hk / jynfov
l x
l t
k
ay: vdrfnmr_dif;wkdufEkdifzkd@ ud;yrf;tm;xkwfaecJh=uygw,f? wzufuvnf; ppfwyfu tm%mukd
tjynft
h 0 xde;f csKyfxm;vku
d Ef idk +f yjD zpfwt
hJ wGuf zrf;wmqD;wm/ tm%mjywmawG wqif+h y;D wqifh
vkyfaqmifvmygw,f? &efukefrdawmfr[kwfwJh e,fawGbufrSmawmh ppfwyftm%mjywm/ tid;
w}uD;ESyd u
f yG w
f mawG ajymifajymifwif;wif;eJ h yk+d yD;vkyaf qmifjyygw,f? wcsKd e,fawG/ rdawGrmS qk&d if
484
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
485
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
xktwGi;f rSm vrf;a=umif; (3) ck ay:xGe;f vmygw,f? w&m;0ifenf;/ ajratmuf,*l seD nf;/ vufeuf
udik ef nf;qdw
k hJ enf;vrf; (3) oG,ef J h oef&moef&mvrf;a=umif;twdik ;f uae csw
D ufvy_ &f mS ;oGm;=uzd@k
jzpfygw,f// w&m;0ifenf;tjzpfu w&m;0ifausmif;om;vli,f EdkifiHa&;ygwDw&yf xlaxmif+yD;/
w&m;0if EdkifiHa&;v_yf&Sm;r_awG vkyfaqmifoGm;zdk@jzpfygw,f? ajratmuf,l*sDenf;u/ w&m;0if&yf
wnfcGifhay;jcif; rcH&ao;wJh Auo tzGJ}uD;udk b,ftajctaeatmufrSmyJjzpfjzpf qufvuf
xdef;odrf; xlaxmifoGm;=u+yD; ajratmufenf;eJ@ EdkifiHa&;v_yf&Sm;r_awGxJrSm ta&;}uD;tcef;u
qufvufv_yf&Sm;oGm;Edkifa&;jzpfygw,f?
vufeufudkifenf;uawmh vufeufudkift=urf;zufzdESdyfaewJh ppftpdk;&udk vufeufudkif
enf;eJ@yJ jyefvnfwkef@jyef wdkufcdkufoGm;Edkifzdk@/ ausmif;om;awGudk,fwdkif vufeufudkifwyfxlaxmif
+yD; EdkifiHa&;v_yf&Sm;r_awGudk taumiftxnfazmfoGm;zdk@jzpfygw,f//
e0w &J a&G;aumufyGJaumfrD&Sifu EdkifiHa&;ygwDrsm;rSwfykHwifOya'ESifh enf;Oya' udk
pufwifbm (28) &ufae@ ae@pGJeJ@ a=unmvdkuf+yD;/ EdkifiHa&;ygwDawGrSwfykHwifzdk@ aemufqkH;ae@&uf
tjzpf 1989 ckESpf/ azazmf0g&Dv (28) &ufae@vdk@ owfrSwfjymef;cJhygw,f? EdkifiHa&;ygwDwck rSwfykH
wifa&;twGuf rSwfykHwifa=u; (500) usyfvdk@ owfrSwfcJhygw,f?
487
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
489
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
Auy wHqyd w
f yfay;Edik zf @kd ud;pm;yef;pm; awmifpOfa&r& ajymqdak ecsed rf mS OD;atmif}uD; u tzGJ csKyf
}u;D twGi;f rSm uGejf rLepfawGa&muf&adS eyg+yD uGejf rLepfawGukd z,f&mS ;ypf&r,f vd@k i,foyH gatmif
atmf[pf&if; jy\emr&Sd jy\em&Smvdkufjcif;yJ jzpfygw,f?
tm;vkH;u OD;atmif}uD; udk azsmifhzsem;cs=uygw,f? udk,fhtzGJtpnf;udk,f jyefzdcGJovdk
rvkyzf @kd ajyajyvnfvnfaqG;aEG;=uygw,f? OD;atmif}uD; u vufrcHyJ yk*Kd~ vf (8) OD;udk uGejf rLepfv@kd
wHqdyfuyf+yD; xkwfy,fypfa&;ud;yrf;ygw,f? OD;atmif}uD; u wHqdyfuyf+yD; z,f&Sm;ypfvdk olyk*~dKvf
awGuawmh tzGJ csKyftwGi;f a&;r;tzGJ 0if OD;0if;wif tygt0if a': jrifjh rifch if/ OD;csr;f at;/ OD;xGe;f wif/
OD;udk,k/ OD;wifa&$ (rkH&Gm)/ OD;rdk;ol eJ@ OD;atmifvGif (rif;om;) wdk@wawGjzpf=uygw,f?
aemufq;Hk rSm wOD;csi;f pD ajz&Si;f ouFm&Si;f yGJ vky=f u+y;D tvkyt
f r_aqmifaumfrw
D 0D if (12) OD;/
A[dOk ;D pD;tzGJ 0if (30)/ pkpak ygi;f (42) OD;&Ja&SrSm rJcq
JG ;Hk jzwfc&H ef oabmwlncD =hJ uygw,f? tpGypf cJG &H
olrsm;zufu _H;&if E_wfxGufay;a&;jzpf+yD;/ pGyfpGJolbufu _H;edrfh&ifvnf; E_wfxGufay;a&; oabm
wlnDcsufeJ@jzpfygw,f? OuU OD;atmif}uD; cGufcGufvefatmif _H;edrfhoGm;&ygw,f? OD;atmif}uD;
bufu OD;atmif}uD; cGJwrf;pm&if;eJ@ yg0ifcJholwcsdKuawmif OD;atmif}uD; udk qef husifrJay;oGm;cJh
ygw,f? (Oyrmtm;jzifh OD;=unfarmif)
OD;atmif}uD; E_wfxGufay;&+yD; ygwDwck axmifoGm;cJhygw,f? tJ'guawmh jynfaxmifpk
trsdK;om;'Drdkua&pDtzGJcsKyf qdkwmjzpfygw,f? trsdK;om;'Drdkua&pDtzGJcsKyf OuU tjzpf OD;wifOD;
jzpfvmcJhygw,f? E_wfxGufay;vdkuf&wJh OD;atmif}uD; u trsdK;om;'Drdkua&pDtzGJcsKyfudk rpm;&wJh
trJ oJeJ@yufwJhtaeeJ@ trsdK;rsdK; taESmuft,SufycJhygw,f? 'gayr,fh tzGJcsKyf&Jtaetxm;udk
yduGJatmifrvkyfEdkifcJhyg? ay:aygufvmwJh EdkifiHa&;tzGJtpnf;aygif;rsm;pGmxJrSm a&yef;tpm;qkH;u
trsKd ;om;'Dru
kd a&pDtzGJ csKyfyjJ zpf+yD; vludut
f rsm;qk;H acgi;f aqmif/ jynfol vlxk arwWmudk t&&Sq
d ;Hk
acgif;aqmifuawmh a':atmifqef;pk=unf yJjzpfygw,f?
tzGJcsKyf+yD;&if vlodrsm;cJhwJh EdkifiHa&;ygwDtzGJtpnf;awGuawmh 0ef}uD;csKyfa[mif; OD;Ek&J
'D+idrf;/ 0d"l&ocifcspfarmif &Jwyfaygif;pkeJ OD;oka0 &J 'Drdkua&'DygwD wdk@jzpfygw,f? ausmif;om;vl
i,ftzGJtpnf;awGtwGif;rSmawmh rdk;oD;ZGef wdk@&J vlabmifopf jzpfygw,f?
vlx=k um;rSm yufyufpufpuf jypfwifw
_ cf sjcif;cH&wmuawmh rqv wjzpfvJ wpn (wdik ;f
&if;om;pnf;vkH;nD!Gwfa&;ygwD) jzpfygw,f? e0wu wpn udk rsufESmomay;wm bufvdkufay;
wmawG vkycf ahJ yr,fh vlx=k um;rSm eJeaJ v;rS rsuEf mS yGichf iG rhf &awmhyg? e0w ppftpd;k &u trsKd ;om;
'Drdkua&pDtzGJcsKyfudk OD;wnfxdk;ESufzdk@jyifygw,f?
EdkifiHa&;ygwDtrsm;pk}uD;u trsdK;om;'Drdkua&pDtzGJcsKyf}uD; eJ@ r[mrdwfzGJxm;=uygw,f?
tzGJ csKyf&J r[mrdwf (46) ygwx
D rJ mS ausmif;om;ygwD vlabmifopf ygovd/k 0d"&l ocifcspaf rmifw@kd
wyfaygif;pk/ jynfolwdk;wufa&;ygwD/ jynfol'Drdkua&pDygwD/ jynfol&Jabmf/ trsdK;om;EdkifiHa&;wyf
aygi;f pk (rew)/ t+rJprd ;f vli,f/ aoG;opfvil ,f/ pwJyh gwaD wGtjyif/ vlrsKd ;pkygwaD wGtajrmuftrsm;
vnf;yg0if=uygw,f? r[mrdwEf ikd if aH &;ygwaD wGu r[mrdwt
f qifah vmufwif&yfraeyJ/ trsKd ;om;
'Dru
kd a&pDtzGJ csKyfukd rdKifxm;+y;D pnf;vk;H nD!w
G w
f hJ wyfaygi;f pk}u;D wcktjzpf ay:xGe;f vmapcsif
=uygw,f? ppftpd;k &eJ@ &ifqikd =f u&mrSm wyfaygi;f pk tm;eJ@ &ifqikd Ef ikd rf S tiftm;&S&d dS wke@f jyef&ifqikd f
490
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
Edik v
f rd rhf ,fv@kd ,q
l =uygw,f? tzGJ csKyfu wyfaygi;f pk zGJ pnf;a&;udk rltm;jzifh oabmwlvufcaH y
r,fh vufawGtm;jzifh oGufoGufvufvuf ajcvSrf;jyifjcif;/ pwiftaumiftxnfazmfjcif;awG
rvkyfEdkifcJhyg?
EdkifiHa&;ygwDawG=um;rSm 0d0g'uGJp&m t,ltqrwlr_awGuvnf; &SdaecJhygw,f? tJ'gu
awmhEikd if aH &;ygww
D csKd u ta&;awmfy}Hk uD;&J aemufq;Hk auG;a=umfojH zpfwhJ =um;jzwftpd;k &zGJ pnf;
ay; qdw
k mudk qufvufqyk u
f ikd f wdu
k yf q
JG ifv+kd y;D wcsKd u w&m;r#wwJh ygwpD 'Hk rD u
kd a&pD taxGaxGa&G;
aumufyJG tjrefq;Hk usi;f yay; qdw
k mudk rltjzpf qkyu
f ikd w
f u
kd yf q
JG ifv=kd uygw,f? 0d"&l ocifcspaf rmif
wd@k vkd tzGJ tpnf;uawmh =um;jzwftpd;k & eJ@ a&G;aumufyJG =um;u =um;jzwf!eG @f aygi;f tpd;k &
qdw
k ahJ u;G a=umfou
H w
kd ifygw,f? rd;k oD;ZGew
f @kd vkd ausmif;om;ygwD vlabmifopfu =um;jzwftpd;k &
rluykd J vdv
k m;ygw,f? (vlabmifopfxu
J A[dak umfrw
D 0D ifwcsKd [m rd;k oD;ZGef wd@k e@J oabmxm;uGJ
vGaJ ewmvnf;&Syd gw,f?) tzGJ csKyfomG ;aewJv
h rf;a=umif;u a&G;aumufyv
JG rf; qDvjkd zpfaecJyh gw,f?
wyfaygi;f pkzJG pnf;a&;twGuf tm;xkw=f uwJt
h cg wlnw
D hJ rl &Szd @kd wenf;tm;jzifh wckwnf;
aom rl &Sdzdk@ vdktyfvmygw,f? =um;jzwftpdk;&vrf;a=umif;vm;/ a&G;aumufyGJvrf;a=umif;vm;
qdkwmrSmawmif uGJvGJr_awG&Sdae=ucsdefrSm wyfaygif;pkzGJpnf;a&;[m ydk+yD;aESmifhaES;ae&ygw,f?
wyfaygi;f pkzJG pnf;Edik zf @kd ud;pm;aqG;aEG;=uwJh aqG;aEG;yGw
J ckrmS jynfol wd;k wufa&;ygwOD uU
OD;cifarmifjrifh u =um;jzwfvm; a&G;aumufyv
JG m; qdw
k hJ auG;a}umfoH ESpcf u
k jJG ym;aevd@k wyfaygi;f
pkzJG pnf;a&;rSm tcuftcJjzpfae=ur,fq&kd if b,fot
l usKd ;&Srd vJ/ e0wyJ tusKd ;&Srd ,f/ e0w tuu
d f
yJjzpfr,f/ tJ'Dawmh tjzpfEdkifqkH;udk ndEd_if;=u+yD; wyfaygif;pkzGJpnf;a&;udk vkyf=uzdk@vdkw,f vdk@
ajymqdw
k mvkyyf gw,f? 'gayr,fh ta=umif;trsKd ;rsKd ;a=umifh tJet
f ,fv'f D OD;pD;rdKifywJh wyfaygi;f
pk}uD;um; ray:xGufEdkifyJ jzpfaecJhygw,f?
tJ'DvdkumvrSm vlabmifopfygwDu us,fjyef@}uD;rm;wJh wyfaygif;pk}uD;wck rwnf
aqmufEdkifao;cif=um;rSm wl&mwl&m tzGJtpnf;awGaygif;+yD; wyfaygif;pk oabmrsdK; tzGJwzGJ
zGJ Edik zf @kd pdik ;f jyif;ygw,f? tusKd ;qufu vlabmifopfygwD OD;aqmifwhJ 'Dru
kd a&pDr[mrdwrf sm;tzGJ csKyf
('rz) qdkwm ay:aygufvmygw,f? OuUu rdk;oD;ZGef/ taxGaxGtwGif;a&;r;u jynfolwdk;wuf
a&;ygwrD S OD;!d0k if; jzpfygw,f? 'rz rSm vlabmifopf/ jynfol wd;k wufa&;/ trsKd ;om;Edik if aH &;wyf
aygi;f pk (rew)/ t+rpJ rd ;f vli,f/ aoG;opfvil ,f/ jynfol &JabmftzGJ / jynfol 'Dru
kd a&pDygw/D a'guw
f m
armifarmifausmf &J EdkifiHwum vlrsdK;aygif;pkHaoG;pnf;nD!Gwfa&;tzGJ/ OD;!Gef hodef; &J zqyv
tzGJ pwmawGyg0ifcJhygw,f?
EdkifiHa&;ygwDawGtjzpf w&m;0ifzGJpnf;ay:aygufvmwJh wdkif;&if;om;vlrsdK;pkygwDrsm;u
vnf; wl&m EdkifiHa&;ygwDawGpkaygif;+yD; wyfaygif;pk}uD;wck zGJpnf;wnfaxmifvmcJh=uygw,f? tJ'g
uawmh jynfaxmifpkwdkif;&if;om;vlrsdK;rsm; 'Drdkua&pDtzGJcsKyf qdkwmjzpfygw,f? (pwifzGJpnf;
pu vlrsdK;pkygwD (17) ckomjzpfayr,fh aemufydkif;rSm ygwD (20) txd&Sdvmygw,f//) &cdkif'Drdkua&pD
tzGJcsKyf/ rGeftrsdK;om;'Drdkua&pDtzGJcsKyf/ watmif; (yavmif) trsdK;om;'Drdkua&pDtzGJcsKyf/ u&if
jynfe,ftrsdK;om;'Drdkua&pDtzGJcsKyf/ csif;trsdK;om;'Drdkua&pDtzGJcsKyf/ u,m;jynfe,f vlrsdK;pkH'Drdk
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
491
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
493
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
495
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
497
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
499
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
wif ; rmvmr+ r sm;/ uG e f z &ef a w;&S i f ; eJ Armjynf E k d i f i H a &;v+ y f & S m ;r+ r sm;
awmwGif;vufeufudkif Auy tzGJ}uD; yduGJoGm;&+yDjzpfwJhtwGuf ppftpkd;&tzkd@ toufl
ayguf acsmifovkv
d jdk zpfvmcJah yr,fh e0w ppftpk;d &tzk@d Ekid if aH &;*k%o
f u
d mQ uawmh wae@xufwae@
ykdykdom qkd;vmcJhygw,f?
trsKd;om;'Drkdua&pDtzGJcsKyf}uD;&J }uD;xGm;vmr_ t&Sdef&vmovkd/ EkdifiHa&;tpGef;txif;
trJuu
G w
f pufav;rS r&Sad o;wJh a':atmifqef;pk=unf tay: vlx&k J cspjf rwfE;dk r_e@J ar#mv
f ifrh [
_ m
vnf; wae@wjcm;}uD;rm;vmcJhygw,f? a':atmifqef;pk=unf uvnf; vlxk&Jvkdvm;csufudk jznfh
qnf;ay;Ekdifa&;twGuf xufxufjrufjruf v_yf&Sm;vmcJhygw,f? ppftpkd;&&J vkdvm;csufeJ@ ajzmifh
ajzmifh}uD;vkd uGJjym;jcm;em;aewJh a':atmifqef;pk=unf &J EkdifiHa&;t&Sdef=oZmukd ppftpkd;&u rvkd
vm;Ekid f r_prd Ehf idk jf zpfvmcJyh gw,f? oabmxm;rrSew
f hJ ppftpd;k &[m NLD ESihf a':atmifqef;pk=unf
&J t&Sed =f oZmukd wk;d wk;d wzkH us,u
f s,w
f rsK;d _wcf sajymqkd uef@owfyw
d yf ifwmawG vkyaf qmifvm
cJyh gw,f? NLD ukd ta=umif; trsK;d rsK;d jy+yD; e,fawGrmS zrf;wmqD;wmawG wd;k jriv
hf yk af qmifvmcJyh g
w,f? e0weJ@ NLD [m xdyw
f u
dk o
f abmaqmifvmygw,f? a':atmifqef;pk=unf &J e,fawGxu
G f
oGm;vmv_yf&Sm;wJh pnf;kH;a&;c&D;pOfawG[m vlxk&J aomif;aomif;zszs udqkd*k%fytm;ay;=ur_
awGu&dk &Scd +hJ yD; atmifjrifwchJ &D;pOfawGjzpfcyhJ gw,f? rE aW v;c&D;rSm vlxak cgi;f aqmif a':atmifqef;
pk=unf qkdwJh tokH;tE_ef;ukd trsKd;om;EkdifiHa&;wyfaygif;pk uae pwifac:a0: *k%fycJhygw,f?
ppftpk;d &&J tm%mydik t
f qifq
h if[
h m a':atmifqef;pk=unf &Jc&D;pOfwidk ;f vkv
d u
dk dk wm;qD;
ydwyf if aemuf,u
S [
f ef@wm;wmawG yko
H meftrsK;d rsK;d eJ@ vkyaf qmifc=hJ u+y;D ppftpd;k &&J oabmxm;
trSefukd azmfjycJh=uygw,f?
rk&H mG c&D;rSm nbufrmS a':atmifqef;pk=unf aqG;aEG;yGv
J yk af wmh r0w u wrd vk;H ukd rD;jzwf
ypfcJhygw,f? wyfukef;c&D;rSm ppfwyfu a':atmifqef;pk=unf&J um;ukdydwfqkd@+yD; a&SqufoGm;
cGirhf ybl;/ vrf;qif;av#muf&r,f vk@d apmfum;cJyh gw,f? a':atmifqef;pk=unf vrf;qif;av#muf
&ygw,f? ykord rf mS a':atmifqef;pk=unf ukd rud&bl;/ a':pk=unfjzwfomG ;&if vufcyk rf wD;&bl;
qkd+yD;trdef@xkwfwJhtjyif a':atmifqef;pk=unf ukdvnf; rdxJ um;awGeJ@oGm;cGifhrybl;vkd@ uef@
owfwJhtwGuf pufbD;pD;+yD; vlxk}uD;eJ@ awGqkHcJh&ygw,f? aemuf rdwrdrSmawmh a':atmifqef;
pk=unf wkd@tzGJukd ppfwyfu vrf;ydwfqkd@kHru a':atmifqef;pk=unf wkd@tzGJa&Suae aoewf
armif;wif+yD; toifhtaexm;eJ@ ypfzkd@jyifcJhygw,f? acgif;aqmifvkyfwJh ppfAkdvfu vrf;ray:uae
oGm;cGihf ray;Ekid b
f ;l vk@d wm;jrpfwt
hJ wGuf a':atmifqef;pk=unf u vrf;ab;uqif;av#mufawmh
vnf; vrf;ab;uvnf; oGm;cGirhf yEkid b
f ;l vk@d wrifidk ;f ys npfywfcyhJ gw,f? rawmfrw&m; kid ;f ys
vGe;f r_udk vufrcHEidk af wmhwhJ a':atmifqef;pk=unf u twlygvmolawGudk ab;z,fcidk ;f +yD; ppfom;
awGydwfqkd@xm;wJh roGm;&qkdwJ@vrf;rtwkdif; ypfcsifypfprf; qkdwJh taocHpdwf"mwfeJ@ wdk;0if
jzwfav#mufypfvkdufygw,f? ppfAkdvfu ajcmufvkH;jyL;eJ@ a':atmifqef;pk=unfukd xkd;csdef+yD; armif;
zwfawmhrJh taetxm;avmufrSm txuft&m&Sd}uD;wa,muf a&mufvm+yD; ppfAkdvfvufu
aoewfqGJvk,lvkduf&wJh taetxm;rsKd;txd jzpfay:cJhygw,f? rypfvkduf&wJh ppfAkdvfu pdwfqkd;
500
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
501
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
503
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
a':atmifqef;pk=unf uawmh NLD zGJ pnf;+yD;uwnf;u +idr;f csr;f wJeh nf; t=urf;rzufa&;
enf;ukd ukid pf +JG yD; e0w tpk;d &eJ@ awGqkaH qG;aEG;zk@d t}udr}f udraf wmif;qdck yhJ gw,f? xdyw
f u
dk jf zpfvm&
wJhtcsdef tm%mzDqefa&;vrf;a=umif;qD a&mufvm&wJhtcsdeftxdvnf; awGqkHaqG;aEG;zkd@ukd
awmif;qkad eqJjzpfygw,f? e0w u awGqkaH qG;aEG;zk@d wavsmufv;Hk jiif;qefcyhJ gw,f? 'Davmufrsm;
jym;vGef;vSwJh EkdifiHa&;ygwDawGeJ@ b,fvkdvkyf+yD; aqG;aEG;EkdifrvJvkd@ ta=umif;jycJhygw,f? EkdifiHa&;
ygwDaygif; (104) ygwDu a':atmifqef;pk=unf ukd wOD;wnfaomukd,fpm;vS,ftjzpf wcJeuf
qENy+yD; tm%mtyfEiS ;f vku
d =f uawmhvnf; awGqkaH qG;aEG;zk@d vk;H 0rpOf;pm;krH u wk;d +yD; zdEydS zf rf;qD;
ESdyfuGyfwmawGeJ@yJ e0w&J oabmxm;trSefukd azmfjycJhygw,f?
a':atmifqef;pk=unf u tmZmenfae@ukd r[mrdwf EkdifiHa&;ygwDaygif;pkHeJ@ yl;aygif;usif;y
t+yD;rSm ppfrSefwJh wyfaygif;pk}uD;wck zGJpnf;a&;ukd vkyfaqmifoGm;zkd@ vsmxm;ygw,f? trwfae&m
cGw
J rf;twGuf vma&mufaygi;f pnf;=uwJh trnfcH wyfaygi;f pkoabmr[kwyf J wlnw
D hJ &nf&,
G cf su/f
jywfom;wJh nD!w
G rf e_ @J zGJ pnf;ay:xGuv
f mwJh wyfaygi;f pkrsK;d ukd wnfaqmufomG ;zk@d &nf&,
G x
f m;+yD;
jzpfygw,f? a&G;aumufyGJenf;Oya'vnf; xGufvm+yD;+yDjzpfwJhtwGuf =um;jzwftpdk;&zGJpnf;a&;
toHuvnf; rSdefoGm;+yD; w&m;r#w+yD; vGwfvyfwJh a&G;aumufyGJjzpfajrmufa&; qkdwJhtoH ykd+yD;
ay:vGifvmygw,f? w&m;r#w+yD; vGwfvyfwJh a&G;aumufyGJjzpfajrmufa&; twGufqkdwJh
acgif;pnf;atmuf rSm 288/ 888 kyfodrf;ay;qkdwJh awmif;qkdoHawGwkd;+yD; xGufay:vmygw,f?
ppfrSefwJh w&m;r#w+yD; vGwfvyfwJh a&G;aumufyGJwckjzpfajrmufzkd@ t[ef@twm; taESmuft,Suf
ozG,jf zpfaewJh 288/ 888 trde@f a=unmcsuaf wG kyo
f rd ;f ay;a&;[m trSew
f u,fvnf; vkt
d yf
ygw,f?
e0wu 288/ 888 awG kyfodrf;ray;kHru tmZmenfae@ukd NLD OD;aqmifwJh
EkdifiHa&;ygwDawG&J csDwuf tav;yv_yf&Sm;yGJ}uD; pnfpnfum;um; jzpfay:rvmapa&;twGuf
udwifydwfyif uef@owfwJhtpDtpOfawGudkawmif csrSwfvkdufjyefygw,f? tJ'guawmh EkdifiHa&;
ygwaD wGtaeeJ@ tmZmenfae@rmS ygww
D ck q,fO;D wufa&mufciG hf ya=umif; tJ'D (10) OD;ukd emrnfe@J
wuG udwifpm&if;ay;zkd@ qkdwm jzpfygw,f? NLD ukdvnf; tmZmenfae@wufa&mufzkd@ pm&if;
udawmif;wmvkyfygw,f?
a':atmifqef;pk=unf u tpkd;&OD;pD;yvkyfr,fh tcrf;tem;udk rdrdwufrSmr[kwfa=umif;/
rdrdwkd@tpDtpOfeJ@ rdrdwkd@jynfolawGeJ@ vufwGJ+yD;wufrSmjzpfa=umif; jynfolawGrSm vGwfvyfpGm0rf;
enf;cGifh&Sdw,f? qlylr_rjzpfatmif wm0ef,lw,f? ppfwyfuom qlylr_jzpfatmif raESmuf,SufygeJ@
qkdwJh oabmxm;&SdwJhpmukd e0w xH jyef=um;cJhygw,f?
AkdvfcsKyf}uD;apmarmif u tmZmenfae@rwkdifcifrSm rdef@cGef&Snf}uD;wckay;+yD; +cdrf;ajcmufyg
w,f? Zlvkdif (19) &ufae@rSm vlpkvla0;vkyf&if ypfcwfzdcGJ&vdrf@r,fqkdwJhta=umif; ajymqkdygw,f?
tJ'D rdef@cGef&Snf}uD;t+yD;rSm xyfqifh+cdrf;ajcmufzkd@ ppfe,fajrawGcGJ+yD; ppfckHkH;awGzGJpnf;ygw,f?
a':atmifqef;pk=unf uvnf; tmZmenfae@udk uk,
d t
hf pDtpOfe@J ud,
k u
f si;f yEkid zf @dk vkt
d yf
wJhjyifqif aqG;aEG;ndE_dif;r_ awGvkyfygw,f?
504
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
505
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
507
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
508
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
509
509
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
qef;pk=unf udk z,f&Sm;ypfcJhygw,f? a&G;aumufyGJOya' yk'fr (10) yk'frcGJ (i) eJ@ +idpGef;w,fqdk+yD;
a&G;aumufyGJ0ifcGifh rycJhyg?
wu,fu e0w ppftpdk;&u NLD udk a&G;aumufyGJrSm 0ifa&muf,SOfydifcGifhay;cJhwm[m/
a':atmifqef;pk=unf ryg0if&atmifvyk /f OD;0if;wif wd@k vkd ppfreS w
f yhJ *k Kd~ vfawG ryg0ifEikd af tmifvyk +f yD;
rS/ e0wpdwf uu
d f &v'fxu
G af y:vmvdrrhf ,f ar#mv
f ifch suef @J cGihf yusi;f ycJw
h momjzpfygw,f? t"du
ydifjrif;udk ud;wkyf+yD;rS tydifcdkif;cJhwJhoabmomjzpfygw,f?
(90)jynfEh pS af &G;aumufy}JG uD;twGuf rJay;yHpk epfuv
kd nf; ajymif;vJxm;ygw,f? qENrv
J uf
rSwfyHkpHeJ@jzpf+yD; qENrJvufrSwfrSm udk,fpm;vS,favmif;awGtrnf/ EdkifiHa&;ygwDtrnfeJ@ trSwft
om; oauFwawGyg0ifygw,f? rJqENay;r,hf rJqEN&Sifu qENrJvufrSwfudk rJHkr;qDu xkwf,l+yD;/
uk,
d f uduEf pS o
f ufwhJ ud,
k pf m;vS,af vmif;trnfe@J oauFwab;rSm =uufajccwftrSwf tom;wH
qdyf u
kd Ef ydS zf @kd jzpfygw,f? axmufcw
H mudk =uufajccwf eJ@jyozd@k jzpfygw,f? NLD &J oauFwt
rSwftom;u carmuf jzpf+yD; wpn u pyg;ESH trSwftom;jzpfygw,f?
a&G;aumufyGJem;eD;wJhtcsdefrSm NLD Hk;a&SawGrSm a&$carmuf }uD;awG/ carmuf trSwf
tom;awG pdu
k x
f x
l m;=uygw,f? jynfo
h v
l x
l =k um;xJrmS carmuf [m a&yef;pm;vmwJt
h wGuf
carmuf wifvmwJu
h ek u
f m;udak wmif &SmazGa&;*dwu
f tjypf&mS +y;D zrf;wmqD;wmrsK;d awG ay:ayguf
vmcJhygw,f? rE Wav;bufrSmawmh ydawmufeJ@ik aEGrSmv_difw,f/ carmufeJ@ pk arrSmEdkifr,f
qdkwJh auG;a=umfoHrsKd;awG ysHESH@ a&yef;pm;cJhygw,f?
1990 jynfh/ arv (27) &ufae@rSmawmh e0w ppftpdk;&u }uD;r;usif;yay;r,fh ygwDpHk
'Dru
kd a&pDtaxGaxGa&G;aumufy}JG uD; ay:xGe;f vmygawmhw,f? 'Dru
kd a&pDtiftm;pku rJruGaJ &;udk
tav;xm; owday;=uygw,f? Auo eJ@ oHCmhtzGJtpnf;uvnf; rJawGuGJukef&ifawmh e0w
tuu
d jf zpfomG ;vdrrhf ,fqw
kd m tav;xm;ajymqd=k uygw,f? 0 eJ@ ud;k uef@ wd@k &J ykeu
f efz,f&mS ;jcif;udk
cHvdkuf&wJhtwGuf yduGJae+yD;jzpfwJh Auy uvnf; a&G;aumufyGJ}uD;udk tav;xm;um wpn
udk pD;csif;xdk;Edkifa&;twGuf 'Drdkua&pDtiftm;pkrsm; pkaygif;}uHpnfoifhygonf qdkwJh wdkufwGef;r_eJ@
ArmjynfuGefjrLepfygwD&J a&G;aumufyGJESifhywfoufI oabmxm; qdkwmudk 10-2-90 ae@
ae@pGJeJ@ xkwfjyefygw,f?
ar (27) &ufa&G;aumufyGJ}uD;usif;ywJh reufrSmawmh rJvmxnfhwJh e0w OuU AdkvfcsKyfr;
}uD; apmarmif udk Edik if w
H um owif;rD',
D mrsm;u tm%mv$aJ jymif;ay;a&;eJ@ ywfouf+yD; ar;=uyg
w,f? ygwDaygif; (93) ygwD 0ifa&muf,SOfydif=uwJh aG;aumufyGJ}uD;jzpfwJhtwGuf tjywftowf
tEdik &f r,fyh gwD &Srd mS r[kwv
f @kd vlyed ;f wGuf wGuq
f xm;wJh Adv
k cf sKyfr; }uD;apmarmif u tEdik &f wJyh g
wDudk tm%mv$Jay;vdkufrSmaygh? wyfrawmfu ppfwef;vsm;udkjyefr,f vdk@ ajym=um;cJhygw,f?
(90) jynfh/ arv (27) &ufae@ a&G;aumufyGJ}uD;udk jynfolvlxkw&yfvHk;u wufwufuG
uGvma&muf rJqENay;=uygw,f? ArmjynfrSm usif;yyvkyfcJhwJh ygwDpHk'Drdkua&pD taxGaxGa&G;
aumufyrJG sm;ordik ;f rSm jynfov
l x
l rk q
J ENay;r_ &mcdik Ef e_ ;f trsm;qH;k aom a&G;aumufy}JG uD;tjzpf/ rSwf
wrf;wif&ygvdrfhr,f? a&G;aumufyGJ 0ifa&muf,SOfydifwJh ygwDaygif; (93) ygwD/ ygwDudk,fpm;y v$wf
awmfudk,fpm;vS,faygif; (2209) OD;/ woD;yk*~v (87) OD;&Sd+yD;/ Armjynfordkif;rSm ygwDta&twGuf
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
511
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
512
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
513
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
515
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
aewmawmif vlxu
k Auy ukd rqef@usi/f e0w uko
d m qef@usi=f uygw,f? rE aW v;bke;f awmf}uD;
wcsKduqkd&if [kwfw,fa[h/ 'kd@vJ buy yJ? bkef;}uD;ausmif;om;ygwD buy av vkd@awmif
ajymqkd+yD; Auy nD!Gwfa&; ta&;}uD;a=umif; xkwfazmfvm=uygw,f? q&mawmf OD;a&0w
acgi;f aqmifwhJ oHCmhor*~D u OD;aqmif+yD; trsK;d om;tusK;d pD;yGm;umuG,af pmihaf &;aumfrwD
(NISC) ,l*st
D zGJ }u;D ay:ayguv
f mygw,f? NISC rSm txufArmjynf Auo/ tzsuo
f rd ;f cHEidk if H
a&;ygwD (3)ck/ q&mrsm;or*~/ v,form;or*~/ a&Saersm;or*~/ aps;csKad wmfor*~ pwJh tzGJ tpnf;
awGyg0if+yD; e0w qef@usifa&; EkdifiHa&;v_yf&Sm;r_awGukd azmf=uzkd@jzpfygw,f?
&efukefrdrSm auG;a=umfoHawGatmf[pf+yD; csDwufqENjyr_awG r&Sdawmhoavmuf jzpfoGm;
ayr,fh rE Wav;rSmawmh ausmif;om;vli,frsm;u pufbD;ukd,fpDeJ@ auG;a=umfoHawG atmf[pf+yD;/
ajymufusm; csDwufqENjyyGJrsKd;awG ae&mtESH@ azmfxkwfqifE$J=uygw,f? =o*kwfv (5) &uf (6)&uf
(7) &ufae@awGrmS txu (3)/ txu (5)/ txu (9)/ txu (15)/ txu (16)/ txu (1)/
txu (2) wkd@rSm ausmif;om;awGpka0+yD; auG;a=umfoH atmf[pfqENjy=uwmawG ay:aygufvmcJh
ygw,f?
=o*kwfv (8) &ufae@ (&Spfav;vkH; 2 ESpfajrmufae@) rSmawmh &[ef;oHCmawmfrsm;u
OD;aqmif+yD; Ekid if aH &;v_y&f mS ;r_ypHk o
H pfwckukd azmfaqmifvu
dk yf gw,f? &Spaf v;vk;H txdr;f trSwf qGr;f
avmif;yGJ usi;f ycJw
h mjzpfygw,f? &[ef;oHCmtyg; (1000) avmufu oydwu
f ,
dk pf u
D idk +f yD; uGvm
awmfr=l u+yD;/ owfrw
S x
f m;whaJ e&mrsm;uae ausmif;om;vli,fxk jynfov
l x
l u
k ae qGr;f avmif;
=uwmjzpfygw,f?
vkH cHa&;wyf/ ppfwyfawGu oHCmawmfrsm;&J pDwef;vSnv
hf nfy/JG vli,fx&k J qGr;f avmif;yGJ
ukd yduGJatmif zdcGJzkd@ ud;pm;wJhtwGuf kef;&if;qefcwfjzpfyGm;&+yD; auG;a=umf atmf[pfqENjyyGJ}uD;
jzpfoGm;cJhygw,f? xkH;pHtwkdif; ppfwyfu aoewfeJ@ ypfcwft=urf;zuf+yD; zdcGJcJhygw,f? xdckduf'%f
&m&cJhwJh oHCmawmfawG&SdcJhygw,f? oydwfawGusuGJatmif rzG,fr&myrlwm ouFef;ukd twif;qGJ
&rf;wmrsKd;awG jzpfay:cJh&ygw,f? bDbDpD/ AGDtkdat/ atmvftif'D, owif;XmawGu oHCmawmf
rsm;&J pDwef;vSnfhvnf qENjyyGJowif;ukd xkwfv$ifhcJh=uwJhtwGuf ppftpkd;&ukd,fwkdifu w0ufzkH;
w0ufazmf ykHpHrsKd;eJ@ rE Wav;rd oHCmawmfrsm;&J v_yf&Sm;r_owif;ukd azmfjycJh&ygw,f?
ppftpk;d &u tEkid &f NLD eJ@ v$waf wmfu,
kd pf m;vS,rf sm;tay: yk+d yD; zdEydS zf @dk tm;xkwv
f mcJh
ygw,f? rE Wav; oHCmxkukdvnf; ESdyfuGyfEkdifzkd@ wkd;jrifh}uHpnfvmcJhygw,f?
pufwifbm (6) &ufae@rmS NLD ,m,D OuU OD;=unfarmif eJ@ OD;cspcf ikd f wk@d udk e0w ppftpk;d &
u zrf;qD;vkdufygw,f? NLD A[kdtvkyftr_aqmifawGeJ@ A[kdOD;pD;tzGJ0if awmfawmfrsm;rsm;ukd
vnf; ta=umif;trsKd;rsKd;jy zrf;qD;axmifcswmawG vkyfaqmifvmygw,f? jynfe,f/ wkdif;/ rde,f/
&yfuGuf/ aus;&Gm toD;oD;u NLD kH;awGukd 0ifa&muf&SmazGwm pm&Gufpmwrf;awGukd odrf;qnf;
wmrsK;d awGvnf; ae&mtES@H vkyaf qmifzEd ydS v
f mcJyh gw,f? NLD acgi;f aqmifwcsKd v$waf wmfu,
dk pf m;
vS,fwcsKd tzrf;tqD;rcH&atmif xGufajy;wdrfa&Smif&wmawG jzpfay:vmcJhygw,f?
e0w ppftpkd;&&J v$wfawmfac:ay;a&; jiif;qefr_a=umifh v$wfawmfukd,fpm;vS,fwcsKdu
pifydiftpkd;& zGJpnf;a&;ukd ud;yrf;tm;xkwf=uwmawGvnf; obm0uspGm ay:aygufvmcJhygw,f?
516
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
517
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
519
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
521
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
qd&k ,
S v
f pfvrf;pOf vkycf o
hJ vd/k 'Dru
kd a&pDukd vufcv
H u
kd &f awmhvnf; jrefrmhenf;jrefrmh[ef'rD u
dk
a&pD vkyfcsifaecJhygw,f?
pD;yGm;a&;t&uawmh aps;uGufpD;yGm;a&;pepfudkyJ auG;a=umf+yD; EdkifiHjcm;&ifESD;jryfESHr_awG
tvHk;vdkuf t&if;vdkuf 0ifvma&; ar#mfvifhjyifqifcJhygw,f? 30-11-88 ae@rSm e0w Oya'trSwf
1088 eJ@ Edik if jH cm;&if;ES;D jryEf rHS O_ ya' jymef;+yD; wHcg;zGiahf y;cJyh gw,f? 30-5-89 rSmtrde@f a=unm
pmtrSwf 189 eJ@Eikd if jH cm;&if;ES;D jryEf cHS iG &hf dS pD;yGm;a&;vkyif ef;awG owfrw
S jf ymef;&if; Edik if yH ikd v
f yk if ef;
tjzpf owfrw
S x
f m;wJh vkyif ef;trsK;d tpm; (12) ckrt
S y Edik if jH cm;&if;ES;D jryEf o
HS al wGukd vkycf iG ahf y;cJyh g
w,f?
jynfyauG; tar&duefa':vm oef; (4000) ausmf/ jynfwGif;auG;usyfaiGoef;aygif;
(16000) avmufeJ@ rqv tarGudk qufcHvmcJh&wJh e0w ppftpdk;&[m jynfyauG; twdk;t&if;
qyfzdk@ ppfoHk;p&dwfawGudk wdk;csJzdk@ jynfyoGif;ukefawGudk rSm,lEdkifzdk@/ ysm;&nfeJ@ 0rf;csa&;twGuf
0efxrf;awGudk vpmwdk;ay;zdk@wdk@twGuf EdkifiHjcm;aiGtvHk;t&if;eJ@ &a&;[m tylwjyif;vdktyfcJh+yD;
enf;rsK;d pHek @J &SmazGcyhJ gw,f? t&HEikd if jH cm;aiGvnf;r&Sw
d hJ ppftpd;k &[m opfawmawGukd opfuu
G v
f u
kd f
EdkifiHjcm;udk vuf!kd;xdk; a&mif;pm;wm/ ig;ykpGefaygwJh yifv,fjyifudkyg aps;aygaygeJ@ EdkifiHjcm;ig;zrf;
ukr`%DawGudk a&mif;pm;wm/ "gwfowWKeJ@ ausmufrsuf&wemawGudk t&ifpvdk wl;azmf+yD; qlvG,f
eyfv,
G f a&mif;pm;wmawGvyk +f yD; wdik ;f jynfukd vuf!;dk xd;k a&mif;pm;aeaom e0w qdw
k hJ bGJ xl;udk
rsufESmajymifajymifeJ@ &,lcJhygw,f? arSmifcdkvkyfief;tjzpf wnf&SdcJhwJh e,fpyfukefoG,fa&;udkvnf;
w&m;0if vkyfief;tjzpf azmfjyvdkuf+yD;/ vlxk&J pm;0wfaea&; t=uyftwnf;udk ,m,Dxdef;odrf;
xm;Edkifzdk@ touflayguf&atmif vkyfxm;cJhygw,f? tJ'Dvkd enf;rsKd;pHkeJ@ aiG&SmwmawmifrS vdktyf
wJhaiGu rjynfhwJhtwGuf *syefEdkifiH&Sd jrefrmoHHk;ydkifajruGufudk a':vmoef; (270) eJ@a&mif;pm;+yD;/
txnf}uD;ysuf rkqdk;rajz&Sif;yHkajz&Sif;enf;eJ@ ajz&Sif;cJh&ygw,f? jynfwGif;oHk;pGJzdk@twGuf vdktyfwJh
aiGa=u;awGudkawmh 0gZDpufHkuae vdkoavmufdkufESdyfxkwfvdkufygw,f? e0w wufvm+yD;
(6) vwmtwGif; aiGpuUL usyfoef;aygif; (67399) oef; dkufESdyfjzef@a0 oHk;pGJypfcJhygw,f? 'ga=umifh
aiGazmif;yGr_E_ef; [kef;ueJjrifhwufoGm;cJh+yD; jynfwGif;ukefaps;E_ef;awGvnf; tqrwef jzpfoGm;cJh&yg
w,f? ppftpdk;&u ukefaps;E_ef;jrifhwuf&r_awGtwGuf xHk;pHtwdkif; ukefonf }uD;awGudkyJ vuf!kd;
xdk; w&m;cH&SmjycJh+yD;/ twif; ukefaps;E_ef;tcscdkif;wmawG t_H;cHcdkif;+yD; aps;av#mha&mif;apwmawG
vkyaf qmifcyhJ gw,f? wzufu aps;uGupf ;D yGm;a&;atmf+yD;/ wzufu twif;t=uyf ta&mif;cdik ;f wm
awGvnf; a&SaemufrnD vkyaf qmifcw
hJ t
hJ wGuf omrefuek o
f nf}uD;awG 'kuQ uH=u&ygw,f? v,f
orm;awGudkvnf; vGwfvyfpGm pkdufysKd;xkwfvkyf a&mif;0,fcGifhyw,fvdk@ wzufua=unm&if;/
wzufu oD;ESHawG twif;a&mif;cscdkif;&mrSm b,fwkef;ur&SdcJhzl;wJh ppfwyfpyg;cGJwrf; qdkwmyg
ay:aygufvmcJhygw,f? ppfwyftwGuf ra&mif;rae& ta&mif;cdkif;cJhwmjzpfygw,f? tm%modrf;
umpu (2) odef;avmuf&Sdae+yDjzpfwJh ppfwyf}uD;udkvnf; (Auy awGvnf;r&Sdawmhbl;/ tukefyd
ysufoGm;+yD;vdk@ auG;a=umfaewJh=um;xJu tqufrjywf wdk;wdk;zGJ&if;) ppfwyftwGuf pyg;udk
v,form;awGu tepfemcH qufoay;ae&ovdk jzpfwt
hJ wGuf v,form;awG ausmaumhatmif
cH=u&ygw,f?
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
523
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
525
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
526
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
527
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
529
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
531
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
apzk@d / tmqD,w
H @dk &J tyoabmaqmifqufqaH &; qkw
d hJ auG;a=umfou
H dk tpmau|;ay;Edik af &;wk@d
twGuf uud;wuGufajymif;jyzkd@ jyifvmygw,f?
1995 ckESpf/ rwfvxJrSm (zufqpfawmfvSefa&;ae@ukd ppfwyfu armifykdifpD;+yD; wyfr
awmfae@vkyfxm;wJh) ESpf (50) ajrmuf wyfrawmfae@ txdrf;trSwftjzpf OD;wifOD; (AkdvfcsKyf}uD;
a[mif;)/ OD;=unfarmif wkd@tyg EkdifiHa&;tusOf;om; (30) ausmfukd e0w u v$wfay;vkdufygw,f?
1995 ck/ Zlvkdifv (10) ae@rSm (6) ESpfeD;yg; t=u,fcsKyfeJ@ xdef;odrf;zrf;qD;xm;wJh EkdA,fvf
qk& a':atmifqef;pk=unfukd e0w ppftpkd;&u jyefvnfv$wfay;vkdufygw,f? a':atmifqef;
pk=unf aetdrftus,fcsKyfu jyefvnfv$wfajrmufvmjcif;tay: EkdifiHwumu 0rf;oma=umif;
azmfjycJ=h uovk/d jynfwiG ;f jynfy awmfveS af &;tiftm;pktm;vk;H 'Dru
dk a&pDtiftm; tm;vk;H uvnf;
0rf;ajrmufa=umif;/ udqkda=umif; wcJeufazmfjycJh=uygw,f? udqkd0rf;ajrmufa=umif; azmfjy&if;
Ekid if aH &;tusO;f om;awGtm;vk;H jyefvw
$ af y;a&;/ 90 jynfEh pS f a&G;aumufy&JG v'fudk av;pm;vku
d ef m
a&; azmfjyawmif;qkdcJh=uwm&Sdovkd/ trsKd;om;jyefvnfoifhjrwfa&;udk OD;wnfwJh ajcvSrf;opfawG
azmfaqmifa&;/ e0w/ NLD / wkdif;&if;om;vufeufukdiftzGJtpnf;awGyg0ifwJh okH;yGifhqkdifaqG;
aEG;yGJ w&yf azmfaqmifa&;/ wwkid ;f jynfv;Hk twkid ;f wmaqmifwhJ typftcwf&yfpaJ &;/ trsK;d om;nD
vmcH tppftrSef ac:,lEkdifa&; pwJh pwJh awmif;qkdwifjyr_awGukdvnf; azmfxkwfcJh=uygw,f?
NCGUB, NCUB, NLD- LA, KNU wkd@tygt0if ytkd0fhjynfolvGwfajrmufa&;tzGJcsKyf/
vlabmifopfygwD/ ABSDF pwJh tzGJtpnf;aygif;pkHu a=unmcsufxkwfcJh=uovkd/ e0w eJ@ +idrf;
csrf;a&;tzGJvkyfxm;=uwJh KIO / &vvz/ rGefjynfopfygwD pwJh EkdifiHa&;ygwDtzGJtpnf;rsm;u
vnf; a=unmcsufxkwfcJh=uygw,f?
a':atmifqef;pk=unf u aetdrftus,fcsKyfuae vGwfajrmufvmvmcsif;/ ygwDukd b,f
tajctaeqk;d atmufrmS jzpfjzpf qufvufwnf&EdS idk af &; t"duOD;wnf+yD;/ OuUtjzpf&yfwnfaewJh
OD;atmifa&$/ rlv OuU OD;wifO;D / OD;=unfarmif wk@d tyg/ A[kt
d vkyrf a_ qmifuseo
f r#e@J awGqkn
H Ed id_ ;f
wmawG pwifvkyfaqmifygw,f? &efukefrday:&Sd NLD rde,fkH;wcsKdqD oGm;a&muf+yD; ygwDjyef
vnfwnfaqmufa&; pnf;k;H a&;qkid &f mudp&P yfrsm;udk &Si;f vif;ajymqk&d if; }uH} uHc idk cf idk f &yfwnf=uzk@d
ppfrSefwJh'Drkdua&pDpepf ay:xGef;wJhtxd wkdufyGJ0ifpdwf"mwf jrifhrm;zkd@awG pdwf"mwfa&;&m wGef;wif
E_d;aqmfr_awG vkyfaqmifcJhygw,f? a':atmifqef;pk=unf tzrfcH xdef;odrf;cHae&pOftwGif; NLD
wGif; ay:aygufcJhwJh jy\em&yfrsm;/ rnDr!GwfjzpfcJhr_rsm; rsKd;cspf&Jabmfa[mif;rsm;eJ@ t&yfom;ygwD
0ifrsm;t=um; jzpfay: cJhwJh uGm[r_rsm;/ txkwfty,fcHcJh&r_eJ@ ra=urvnfjzpfcJh&r_rsm;/ pwJhpwJh
jy\emaygi;f pkt
H ay:uae ar;=ujref;=u wifjy=uwmawGukd em;axmif&if;/ taumif;qk;H jzpfatmif
aqG;aEG;ndE_dif; oabmxm;ay;wmawG vkyfaqmifygw,f?
a':atmifqef;pk=unf vGwaf jrmufvm+yD;wJah emuf ay:xGe;f vmwmuawmh a':atmifqef;
pk=unf aetdrfa&S a[majym&Sif;vif;yGJawGjzpfygw,f? a':atmifqef;pk=unftay: ar#mfvifhtm;
xm;=uwJh vlxyk &dowfu a':atmifqef;pk=unf bmawGajymqk&d iS ;f vif;jyrvJqw
dk m pdw0f ifwpm;
vma&mufapmifv
h if=h uwJt
h ay:/ a':atmifqef;pk=unf u tdr0f if;+cHwcg;ayguf ckjH rifah y:uae&yf+yD;
ajymqkd E_wfcGef;quf &Sif;vif;jywmawG vkyfcJhygw,f? a':atmifqef;pk=unf ajymqkd&Sif;vif;wm
teD ; acwf A rmjynf E k d i f i H a &;v_ y f & S m ;r_ o rd k i f ; tusOf ; (1948-2000)
533
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
535
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
537
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
ppf t pk d ; &J ajcvS r f ; rsm;/ azmuf j yef , k w f r mr+ r sm;/ Ek d i f i H a &;t-uyf t wnf ; rsm;eJ
'D r k d u a&pD a &;v+ y f & S m ; r+ r sm;/ tjzpf t ysuf r sm;
ppftpk;d &[m jynfwiG ;f 'Dru
dk a&pDtiftm;pkrsm;/ Ekid if w
H umhzt
d m;ay;r_rsm;/ _wcf suef@uu
G f
a0zefaer_rsm;=um;uae tm%mukd vkH;0vufrv$wfyJ acgif;rmrmeJ@ qufvufcsKyfukdif tkyfpkd;aecJh
ygw,f? trsKd;om;&if=um;apha&; awmif;qkdaer_awGtm;vkH;/ aphpyfaqG;aEG; tajz&Sma&;awGtm;
vkH;ukd rsufuG,fy+yD; ajymifajymifwif;wif; tkyfpkd;aeqJjzpfygw,f? EkdifiHwumu zdtm;ay;r_awG
jyif;xefvmwJhtcg/ ta=umif;trsKd;rsKd;a=umifh EkdifiHwumhzdtm;ay;r_awGukd av#mhenf;atmifyzkd@
'grSr[kwf rsufvSnfhjy vSnfhpm;zkd@ vkdtyfvmwJhtcg/ aphpyfaqG;aEG;aeoa,mifa,mif/ aphpyfaqG;
aEG;nEd id_ ;f awmhra,mifa,mif trsK;d rsK;d vdrn
f mcJyh gw,f? wu,fuawmh ppfreS w
f hJ awGqkaH qG;aEG;r_/
tajz&Smr_ukdvnf; rvkdvm;ovkd/ b,fenf;eJ@jzpfjzpf tm%mvufv$wfay;&rSmukdvnf; tjzpfrcH
EkdifyJ/ t+rJxm0& ppfwyftay: pD;uae&a&;/ ppftm%m&Spfpepf qufvuftouf&Sifa&;udk enf;
rsKd;pkHeJ@ ud;yrf;tm;xkwf npfywfpkwfyJhaecJhwmomjzpfygw,f?
tEkdif& NLD [m v$wfawmfoufwrf;wckpmru tcsdef=umanmif; ukefqkH;oGm;cJh&wm
awmif tm%mv$aJ jymif;ay;tyfjcif;cH&zk@d aeaeomom/ v$waf wmfac:Ekid zf @dk aeaeomom/ w&m;0if
ygwDtjzpfu csKyf+idrf;roGm;&atmif tcuftcJ trsKd;rsKd;eJ@ &ifqkdifuHawGae&ygw,f?
e0w ppftpkd;&[m ukd,fukd,fwkdif OD;pD;usif;yay;cJhwJh a&G;aumufyGJ&v'fukd vkH;0av;pm;
vku
d ef mjcif;r&Sd rHk u/ rsuEf mS ajymifajymife@J jiif;y,f,w
k rf maecJw
h mukv
d nf; wurBmvk;H uyg od&o
dS
abmaygufae=u+yD;jzpfayr,fh b,ftzGJtpnf;urS ywfusoGm;atmif vkyfray;Ekdif=uyg?
1995 ckESpfukefrSm w&m;0ifEkdifiHa&;ygwDtjzpf&Sdaewm (10) ygwDavmufyJusefygawmh
w,f? ygwDaygif; (200) ausmf[m ppftpkd;&&J zdESdyfr_tvDvDa=umifh uG,faysmufoGm;&+yDjzpfyg
w,f?
zGJpnf;tkyfcsKyfykHtajccHOya'opfay:xGef;a&;onf EkdifiHom;tm;vkH;. y"meusaom
t"duwm0ef qkdwJh auG;a=umfoH}uD;ukd wapmifwnf;aom e0w owif;pm}uD;rSm ae@pOfkduf
ESdyf azmfjyauG;a=umfaecJhayr,fh tajccHOya'opfuvnf; b,fawmhrS ay:xGufrvmEkdifr,fh tae
txm;rsK;d zefw;D xm;ygw,f? e0w vkcd siw
f mu ppfwyftay: pD;u xm0&ae&r,fh tajccHOya'/
ppfwyfwrwf tajccHOya'/ EkdifiHawmforwae&mukdawmif ppfwyfukdyJ ay;&r,fhoabm tajccH
Oya'/ tcsdefra&G; ppfwyfu tm%modrf;cGifh&&r,fh tajccHOya'rsKd;jzpfygw,f? jynfolvlxku
a&G;aumufwifajrmufwJh ukd,fpm;vS,fqkdwm bmt"dy`g,frSr&Sd/ EkdifiHawmftm%m[m jynfolvl
xkxu
H qif;ouf&r,fqw
dk mukd ajymif;jyefveS yf pf+yD; ppfwyfuae qif;ouf&r,fo
h abmjzpfaewJh
tajccHOya'opfrsKd;eJ@ ppfwyfatmufu ygwDpkH'Drkdua&pDpepfukd xlaxmifzefwD;ay;+yD; 'Drkdua&pD
EkdifiHawmfopfvkd@ trnfwyfcsifaewmjzpfygw,f? b,fvkdrS rjzpfoifhrjzpfxkduf rjzpfEkdifwJhtae
txm;rsKd;jzpfaewJhtwGuf jynfolvlxkw&yfvkH; 'kuQaygif;pkH qkdufae&ygw,f? rqv ppftm%m
&Sipf epfatmufrmS yde;f ydwaf tmif arSmifaecJ&h wJh Armjynf}uD;[m e0w ppftm%m&Sif pepfatmuf
538
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
539
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
540
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
541
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
543
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
545
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
OuU}uD; Adv
k cf sKyfrsK;d !Ge@f vnf; ygomG ;ygw,f? vmbfpm;r_/ pD;yGm;a&;aomif;use;f r_/ t*wdvu
kd pf m;
r_awGa=umifh vd@k qykd gw,f? jynfoal wG[m rGjJ ymusae&ayr,fh tz,f&mS ;cH&wJh Adv
k cf sKyfawGtrd af wG
udk &SmazGodrf;qnf;zrf;qD;&mrSmawmh a&$yd\maygif; q,fcsD+yD; zrf;qD;&rdwm/ um;awG q,fcsD+yD;
odr;f qnf;&rdwm/ wdu
k af wGtvH;k aygi;f rsm;pGm ydik q
f ikd af ewmawG ausmrf aumif;=um;raumif; xGuf
ay:vmygawmhw,f? e0w acwfwavsmufv;kH e0w ppfacgi;f aqmif}uD;awG bmawGvyk cf =hJ uovJ/
b,favmuf tusiyhf suf azmufjyefc=hJ uovJ/ b,favmuf tusn;f wefq;kd 0g; azmufjyefc=hJ uovJ
qdkwm&J jy,k*fozG,fjzpfcJhygw,f? pD;yGm;a&;aomif;usef;r_a=umifhom zwfy,f&rSmqdk&if e0w
acgi;f aqmiftm;vH;k wOD;rS vGwaf jrmufz,
G &f mr&Sw
d t
hJ wGuf tckvkd Adv
k cf sKyf (14) OD;udk zwfy,fypf
vdkufjcif;[m pD;yGm;a&;oufoufavmufudpP [kwf[efrwlvdk@vnf; toHawGxGufvmcJhygw,f?
tzrf;cH&olawG &meJ@csD &SdcJhygw,f?
23-12-97 ae rh mS ArmjynfueG jf rLepfygwD (Auy) OuU}uD; ocifAode;f wif wkwjf ynfrmS
uG,fvGefoGm;ygw,f?
547
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
98 ckEpS /f Zlvikd v
f xJrmS a':atmifqef;pk=unf u e,fxu
G pf nf;H;k a&;c&D;awG qif;zd@k jyifqif
xm;ygw,f? ppftpdk;&u a':atmifqef;pk=unf &J c&D;awGudk ratmifjrifatmif wm;qD;ydwfyif
wmawG ajymifajymifwif;wif; vkyfaqmifygw,f? &efukefuae rif;vS oGm;c&D;w}udrf/ yef;waemf
oGm;c&D;w}udrf/ ykodrfrdudktoGm; w}udrf (3) }udrfwdkifwdkif wm;qD;ydwfyifwmawG vkyfcJhygw,f?
ykodrfrdtoGm; tnmpkaus;&GmteD; wm;qD;cH&wkef;u (7) &ufwdkifwdkif um;xJxdkif+yD; qENjycJhyg
w,f? e0w tm%mydkifawGu um;xJuae twif;qGJxkwf+yD; &efukefjyefydk@cJhwJhtxd wif;rmr_awG
ay:cJyh gw,f? =o*kwv
f xJrmS a':atmifqef;pk=unf u ykord cf &D;udk xyf+yD; 'kw,
d t}udrf ud;yrf;cJyh g
w,f? e0w uvnf; xyf+yD; wm;qD;cJhygw,f? a':atmifqef;pk=unfu (13) &ufwdkifwdkif um;xJ
xdkif qENjycJh&if; e0w &J ,kwfrmr_awGudk urBmuodatmif azmfxkwfjyocJhygw,f?
98 ckEpS /f pufwifbmv (16) &ufae@rmS awmh NLD u acgi;f aqmif+yD;/ &Sr;f wdik ;f &if;om;rsm;
'Dru
dk a&pDtzGJ csKyf/ &cdik 'f rD u
kd a&pDtzGJ csKyf/ rGet
f rsK;d om;'Dru
kd a&pDtzGJ csKyf/ Zdrk ;D uGe*f &ufw@kd yg0ifwhJ
k yf gw,f? jynfol v$waf wmfu,
kd f
jynfolv$wfawmfudk,fpm;yaumfrDwD (CRPP) udk zGJ pnf;vdu
pm;yaumfrDwD (CRPP) [m v$wfawmfudk,fpm;vS,f (251) OD;&J v$Jtyfxm;wJh vkyfydkifcGifht&
zGJpnf;cJh+yD; v$wfawmfac:,la&;udk OD;wnfud;yrf;zdk@ jzpfygw,f? OuUtjzpf OD;atmifa&$/ twGif;
a&;r;tjzpf OD;oef;xGef; (NLD) eJ@ OD;at;omatmif (&cdkif'Drdkua&pDtzGJcsKyf) jzpfygw,f? OD;at;
omatmif [m &Srf;wdkif;&if;om;rsm;'Drkdua&pDtzGJcsKyf/ rGeftrsKd;om;'Drdkua&pDtzGJcsKyf/ ZdkrD;uGef
u&uf/ &cdkif'Drdkua&pdtzGJcsKyfqdkwJh tzGJ (4) zGJudk udk,fpm;ywJh udk,fpm;vS,fjzpfygw,f? tzGJ0if
rsm;tjzpf OD;wifOD;/ a':atmifqef;pk=unf/ OD;vGif/ OD;vSaz/ OD;pdk;jrifh/ OD;vGef;wif/ OD;!Gef@a0 wdk@jzpf=u
ygw,f? pkpkaygif; (10) OD;jzpfwJhtwGuf (CRPP q,fOD;aumfrwD) vdk@vnf; vlodrsm;cJhygw,f?
17-9-98 ae@rSm jynfolv$wfawmfudk,fpm;yaumfrwD&J a=unmcsuf trSwf (1) eJ@twl
TaumfrwDonf (90) jynfha&G;aumufyGJOya'ESifhtnD v$wfawmfac:,lay;a&;rlt&/ v$wfawmf
ac:,lay;a&; jzpfajrmufonft
h xd v$waf wmfu,
kd pf m; aqmif&u
G o
f mG ;rnf vd@k a=unmcJyh gw,f?
CRPP udk NCGUB, NCUB, DAB, NLD-LA, KNU, ABSDF, vlabmifopfygwD wd@k tyg
t0if jynfwGif;'Drkdua&pDtiftm;pkrsm;uvnf; wcJeuf axmufcH=uovdk EdkifiHwumu tzGJ
tpnf;rsKd;pHkuvnf; axmufcHcJh=uygw,f?
e0w wjzpfvJ etz uawmh CRPP ay:aygufvmwmudk a'goykefxcJhygw,f? v$wfawmf
udk,fpm;yawGudk wdk;jrifh zdESdyfwmawGvkyfaqmifcJhygw,f/ tajrmuftjrm;udk zrf;qD;xdef;odrf;wm
awG qufwdkuf vkyfaqmifcJh+yD; {nfha*[mawGrSm ac:,lawGqHkaewm/ zdwf=um;aqG;aEG;aewmvdk@
cyfajymifajymif vdrv
f nfazmfjy a=unmajz&Si;f cJyh gw,f? zrf;qD;xde;f odr;f xm;wmudak wmif zrf;qD;
xm;wmr[kwf ac:,l awGqHkaqG;aEG;aewm/ zdwf=um;{nfhcHaewmjzpfatmif ajymifvdrfajymifpm;
ajymqdkcJhygw,f? wzufuvnf; pufwifbm (24) &ufae@up+yD;/ wjynfvHk; wdkif;eJ@jynfe,f
tvdkuf twkta,mif vlxkqENazmfxkwfyGJawG usif;y+yD; NLD udk OD;wnf wdkufcdkufygawmhw,f?
}uhzH w
G af wGacgi;f aqmif+yD; rwufrae& twif;t=uyf zdtm;ay; azmfaqmif zefw;D usi;f yy
vkyw
f hJ twkta,mif vlxq
k ENazmfxw
k yf aJG wGrmS a':atmifqef;pk=unf udk &p&mr&Sad tmif xd;k ESuf
wdu
k cf u
kd o
f u
d mQ cswmawGvnf; vkyyf gw,f? NLD udk rw&m;oif;a=unmzd@k a':atmifqef;pk=unf
548
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
549
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
qef;pk=unfe@J &if;ES;D wJh (qD'G if/ 'de;f rwf/ aemfa0/ oH;k Edik if w
H @kd &J aumifppf0ef) rpPwm vD,ekd u
D ;dk vdk
EdkifiHjcm;om;oHwref 'Drdkua&pDvdkvm;olyg e0w &J axmifxJrSm aoqHk;cJh&ygw,f? e0w/ etz
wd@k &JtusO;f axmif[m tifrwefvrl qHveG ;f vSw/hJ xifovdk dik ;f pdik ;f ,kwrf m&m ae&m}u;D jzpfcyhJ gw,f?
1998 ckEpS /f Ed0k ifbmv (14) &ufrmS e0w/ etz wd@k &J OD;aqG;qHjrnfh tr_awmfxrf;/ wavsmufv;kH
e0w bufuae rsufESmajymifajymifeJ@ vdrfnmay;cJh&ol/ EdkifiHjcm;a&;0ef}uD; OD;tHk;ausmf udkvnf;
etz u z,f&Sm;jypfvdkufygw,f? e0w/ etz twGif;rSm yduGJr_ rnD!Gwfr_awG&Sdaewmuawmh
trSefbJjzpfygw,f? OD;0if;atmif EdkifiHjcm;a&;0ef}uD;jzpfvmw,f?
1998 ckESpf twGif;rSm xl;jcm;wJh v_yf&Sm;vmr_wckuawmh/ Adkvfr;csKyfa[mif; OD;atmif
}uD;&J tar&duefomG ;+yD;/ Adv
k rf ; csKyfa[mif; armifarmif wd@k e@J awGqH&k if;/ tar&duefukd 'Dru
kd a&pDa&;
rsupf ypfajymqdw
k mawG vkyaf qmifvmjcif;jzpfygw,f? OD;atmif}uD;u e0w ppfwyftwGi;f jzpfcsif
ovdkjzpfaewm/ vlxku &GH&SmatmhESvHk;em ae=uwmawGudkvnf; azmfxkwfajymqdk&if;/ wyfrawmf
}uD;wckvHk; ysufpD;ae&+yDvdk@ azmfxkwfajymqdkoGm;cJhygw,f? tqHk;owf t"duajymqdkcsufuawmhtm%mtm;vH;k Adv
k cf sKyf}uD;ae0if; udt
k yf qdw
k m jzpfygw,f? Adv
k cf sKyf}uD;ae0if;u OD;aqmifwm
0ef,l+yD; trsKd;om;&if=um;apha&;eJ@ EdkifiHa&;t=uyftwnf;udk ajz&Sif;ay;qdkwmjzpfygw,f? Adkvf
csKyf}uD;ae0if; udk jyefvnfyGJxkwfa&;twGuf ajymqdkwifjywmjzpfayr,fh/ wyfrawmf}uD;wpfckvHk;
ysupf ;D ae&+yDqw
kd mudak wmh acgi;f avmif;xd;k jyoGm;cJyh gw,f? Armjynfwyfrawmf}uD;&J taetxm;
rSefudk wpfwpfcGcG yGifhyGifhvif;vif; azmfjyoGm;yHk[m/ yHkrSeftm;jzifhomqdk&if wyfrawmfzdcGJa&;qdkwJh
owfrSwfcsufeJ@ tuJqwfvGef;vSwJh e0w acgif;aqmifrsm;u ao'%ft}udrf}udrfcsrSwf tjypfay;
EdkifavmufwJh jypfr_}uD;jzpfygw,f? tHh=op&maumif;wmuawmh e0w u wkwfwkwfrS rv_yfcJhyg?
OD;atmif}uD; udv
k nf; vH;k 0ta&;,lcjhJ cif;r&Syd g? wOD;OD;eJ@ wpHw
k &m twdik t
f azmufy aqmif&u
G cf =hJ u
jcif;jzpfw,fqdkwm xif&Sm;aecJhygw,f?
99 ckESpf/ azaz:0g&Dv (12) jynfaxmifpkae@rSmawmh a':atmifqef;pk=unfu 'Drkdua&pD
vGwfawmfw&yf&SdrSom wdkif;&if;om;jynfawG&J ppfrSefwJhqENawGudk azmfxkwfay;Edkif/ taumift
xnfazmfay;Edik rf mS yg? 'ga=umifh jynfol v$waf wmf ac:,la&;[m wdik ;f &if;om;ta&;/ trsK;d om;a&;/
'Drkdua&pDjynfaxmifpkta&;jzpfygw,f vdk@ zGifhqdkxkwfaz:cJhygw,f?
99 ckEpS /f rwfv (27) rSm a':atmifqef;pk=unf&J cifyeG ;f a'guw
f mrdu
k u
f ,ft&J pf uifqm
a&m*geJ@ t*FvefrSm uG,fvGefygw,f? ruG,fvGefcif ZeD;onf a':atmifqef;pk=unfeJ@ awGqHkEdkifzdk@
Armjynfukd vma&mufa&; ud;pm;cJah yr,fh etz u ADZmxkwrf ay;wJt
h wGuf vma&mufciG hf r&cJb
h J
qHk;oGm;cJh&ygw,f? psmye udk ta=umif;y+yD; a':atmifqef;pk=unfudk t*FvefoGm;cGifhycJhygw,f?
a':atmifqef;pk=unfu etz &J ,kwf,kwfrmrm ywwfwJh oabmxm;udk r,Hk=unfwmu
wa=umif;/ Armjynf&J vuf&Sdtaetxm;}uD;udk rsufuG,fyroGm;Edkifwmu wa=umif;wdk@a=umifh
cifyGef;qHk;wmudkawmif oGm;a&mufjcif;ryawmhyg? jynfwGif;jynfy 'Drdkua&pDtiftm;pktm;vHk;u
a':atmifqef;pk=unf udk pmemaxmufxm;em;vnfa=umif; azmfjycJh=uovdk/ ydkrdk av;pm;wef;zdk;
xm;cJh=uygw,f?
NLD v$wfawmfudk,fpm;vS,fawG=um;rSmawmh etz eJ@aygif;+yD; a':atmifqef;pk=unf
550
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
551
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
553
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
555
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
557
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
ed * k H ;
2000 jynfhESpf/ 'DZifbm (31) &ufae@rSm (20) &mpk}uD; ukefqHk;oGm;cJh+yDjzpfygw,f? (20)
&mpk Armjynfordkif;udk jyef=unfhvdkufr,fqdk&if 1948 ckESpfrwdkifrDtxd[m e,fcsJorm;wdk@vufatmuf aexdkifcJh&wJh olu|efb0 udkvdkeD
acwfordkif;jzpfygw,f? (t*Fvdyfe,fcsJorm;vufatmuf usa&mufcJh&wmuawmh 1885 ckESpfu
wnf;ujzpfygw,f) olu|efb0jzpfwJhtwGuf ArmjynfwjynfvHk; tarSmifzHk;cJh&ygw,f?
Armjynfvw
G v
f yfa&; a=unmEdik cf w
hJ hJ 1948 uae 2000 jynfEh pS u
f ek t
f xd (52) ESpt
f wGi;f
rSm (48-58) zqyv q,fEpS q
f ,fr;kd acwfe@J (60-62) yxpacwf (2)ESp/f aygi;f (12) ESpf wmumv
uvGJ&if ESpfaygif; (40) wdwd[m ppftm%m&Sifpepfacwf}uD;jzpfygw,f? (20) &mpkukefqHk;oGm;csdef
txdvnf; ppftm%m&Sifpepfacwf}uD;[m rcsKyf+idrf;Edkifao;yJ qufvufwnf&SdaecJhygw,f?
'Davmuf&Snfvsm;vSwJh ppftm%m&Sifpepfacwf}uD;udk xyf+yD; cGJuef@=unfhr,fqdk&ifawmh
(58-60) tdrfapmifh tpdk;&acwf (2) ESpf/ (62-88) rqv wygwDtm%m&Sifpepfacwf (26) ESpf
eJ@ 88 ckESpfuae aemufydkif; e0w/ etz ppftpdk;&acwfqdk+yD; (3) ydkif;awG&r,fjzpfygw,f?
tdraf pmift
h pd;k &acwfu ppftm%m&Sipf epf 0wfpjkH ynhZf mwfwu
kd w
f hJ ed'ge;f ysK;d wJh acwfjzpfyg
w,f? 'Drkdua&pD tarSmifuscJh&ygw,f?
(26) ESpfwm rqv acwf}uD;uawmh 'Drkdua&pDtarSmifuscJ&Hkru wjynfvHk; tarSmifzHk;
cJ&h wJah cwf/ jynforl sm; 'kuyQ ifv,fa0cJ&h wJah cwf jzpfygw,f? ppftyk pf /k ppftm%m&Sipf epf&J azmuf
jyefq;kd 0g; &ufpufra_ wGatmufrmS trdArmjynf}uD;/ olawmif;pm; Edik if pH m&if;0ifjzpfomG ;cJ&h ygw,f?
zqyv q,fESpfq,frdk;acwfu tm%m& zqyv EG,f0ifrsm;om acgif;aygif;pwaxmifaxmifeJ@
vGwv
f yfa&;&J t&om cHpm;Edik cf =hJ u+yD;/ jynforl sm;b0 tarSmifxu
J rwufEikd cf &hJ ovd/k rqvacwf
}uD;xJrmS awmh arSmifrkH urJ rGo
J xufrcJG &hJ ygw,f? eufi_d ;f vGe;f vSwhJ tarSmifacwf}uD;jzpfcyhJ gw,f?
vGwv
f yfa&;eJ@twl a&Sqifah emufqifh ayguzf mG ;vmcJ&h wJh jynfwiG ;f ppf}uD; ydrk u
kd s,jf yef@ eufi_d ;f vm
cJh&ygw,f?
(88) ckESpfupwJh e0w-etz acwf}uD;uawmh rqv wygwDtm%m&Sifpepf&J tquf
ppftm%m&Sipf epfacwf}uD;jzpf+yD;/ trdArmjynf}uD;wckv;kH arSmifrkH u rJ/ rJrkH u euf/ tk%rf wuf
Edkifao;wJh Armjynf}uD;jzpfcJh&ygw,f? ppftm%m&Sifpepfqdk;&J qdk;0g;r_/ &ufpufr_/ uvdefusr_/
,kwfrmr_/ aumufuspfr_rsKd;pHkudk tpHktvif tjynfht0/ rcHcsifp&maumif;avmufatmif awG=u&
wJhacwfjzpfygw,f? Armjynf jynfolrsm;&J qif;&JwGif;euf&r_[m b,facwfueJ@rS rwl&avmuf
atmif qdk;0g;vSygw,f?
Armjynf}uD;[m arSmif&mu arSmif/ wdk;+yD;arSmif/ tarSmifwumhtarSmifawG=um;xJrSmyJ
&ifemp&m wnf&Sdae&ygao;w,f?
Edik if w
H umrSm *vdb
k ,fvu
kd af Z;&Si;f acwfv@kd atmf=u/ owif;eJ@enf;ynmacwf/ ynmacwf/
rD'D,macwf/ +idrf;csrf;a&;eJ@ zGH@zd;a&;acwf/ acwf/ acwfvdk@ trsKd;rsKd; uifyGef;wyfajymqdk auG;
558
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
559
tarSmif=um;u Armjynf
0if;wihfxGef;
usrf;udk;
&nf ! e f ; ud k ; um; pmtk y f r sm;
1? udkvdkeDacwfjrefrmEdkifiHordkif;
2? udkvdkeDacwfjrefrmhordkif;tbd"mef
3? ESpf-200jrefrmEdkifiHordkif;tbd"gef
4? tESpfESpfq,f
5? wmaw paeom;
6? jrefrmhEdkifiHa&; c&D;ESifh AdkvfcsKyf}uD;ae0if;
7? ausmf+idrf;
8? jrefrmjynfEdkifiHa&;rSwfwrf; (1492rS 1974)
9? wdkif;jynfuEkEk rkefwdkif;uxefxef
10? zqyv ESifh uGefjrLepfygwDwdk@.
tjyeftvSefay;pmrsm;
11? acwfopfjrefrmEdkifiHordkif;
12? vGwfvyfa&;a&$&wk (jynfwGif;ppfESpfig;q,f)
13? a&$jynfawmfar#mfra0;+yDrdk@
14? Adkvfae0if; Zmwfvrf;&_wfor#
15? jrefrmEdkifiHtusOf;axmifpepf
16? *vdkb,fvdkufaZ;&Sif;
17? vli,fwOD;&J rSwfwrf;rJhrSwfwrf;
18? jrefrmEdkifiHtwGif;t"rRvkyftm;
19? KNU ESifh e0w=um;awGqHkaqG;aEG;a&;ESifh
ywfoufI KNU . &Sif;vif;csufpmwrf;
20? wyfrawmfordkif; (pwkwwGJ)
21? jrefrmhordkif;tusOf;ESifh wyfrawmfu
(wwGJ)
22? aqmif;yg;aygif;csKyf(twGJ30)
23? tm%m&Sifodk@ay;pmrsm;
24?wdk@Armtpnf;tHk;ordkif; (y/ 'k)
560
- Aef;armfwifatmif
- jr[ef
- OD;pdefjrifh
- Adkvfr;cspfaumif;
- OD;Ek
- a'gufwmarmifarmif
- odef;azjrifh
- 0d"l&ocifcspfarmif
- Adkvfr;}uD;a[mif;wifarmif
- vrf;pOfowif;pmt,f'Dwm
tzGJ@
- (pwkwESpf 0dZmpmay;pm,loif
wef; ordkif;oifdk; r 402)
- OD;atmifapmOD;
- pnfolatmif/ armifrSwf
- a=u;rHk OD;aomif;
- atmifapmOD;
- atmifol+idrf;
- 0if;EdkifOD;
- ILO
- KNU
- wyfrawmfarmfuGef;wdkufr;Hk;
- wyfrawmfokawoDwOD;
- jyef=um;a&;Xme (e0w)
- ru'w/ okawoeXmecGJ
- (wdk@Armtpnf;tHk;ordkif;
ypka&;aumfrwD)
0if;wihfxGef;
tarSmif=um;u Armjynf
- q&mcs,f
- Adkvfr;csKyfausmfaZm
- U Thaung
- Chao Tzang Yawnghwe
- (1CG Asia Report II)
- (ABSDF)
(vol.8 No.4,5, April, May 2000)
561