You are on page 1of 14

Komela Kaniya Sip

w.kaniya-sipi.de

Kurd

Arabic

German

Vegere

Di nava Sriy de erd ern zdiyan


Kemal Tolan Li gor lkolnn hinek drokzanan, di wext saln nz 1500 B Z de, li derdora iyay Ararat ser erd Kurdstana ro mparatoriyeke xurt bi nav Xaltiyan hebuye. Drokzan dibjin: Xalt di sala 1500 B.M da li Ararat Kurdistana navn de ferweraniya Xalt serrast kir. Ferweraniya Xalt jhat, twana, hidar cengawer bu. Tospa- (Wan) paytext Xaltiyan bu. Pa ku Xalt li Araratan li Kurdistana navn bi c bn, pir ne ba xurt bn, erd xwe fireh kir, gihitin Ant Torosan milek wan xwe gihande deryay Re. ro bixwe li Kurdistan, li gelek ciyan bermayn Xaltiyan hene. (13:55-57)

Min j di lkolna xwe ya bi nav, zdiyat haveyn mirovatiya li Mezopotamiya y ne, Urartu anj Orarto yan piyn zdiyn Xaltiya ne? (Birne li avkan:14) de, daye xwan ku heta niha hj ev nav Xaltiyan di nava kurdn zd da hatiye xwedkirin hj piraniya me zdiyan xwe Xalt dihesibnin. ro end ern Xaltiyan mane niha hj li kur dijn?. Bersiva v pirs birne li kitba K.Tolan: Hebn Tnebuna zdiyan tev romann zind ne. Wek din j, raste ku li ser v paratoriya Xaltiyan gelek lkoln hatine kirin her yek bi sedemn baqe baqe gelekan j wan j ne xwastine w mparatoriy bi kokeka Kurda ve girbidin. Li gor baweriya min end egern wan ne gotine j ev in: Piraniya lkolnavanan ji milet cnar bune ne xwastine w bi kurdtiy ve girdin. Xweya ye ku km kesan ji wan haj ji kevneopn Xaltyan yn ku di nava zdiyan de hj tne parastin hebuye.

Gelekan ji wan j ne xwastina kevnariya dn zdiyatiy kif bikin. Heriqas hineka ji wan ne xwastine bi hemda xwe di berhemn xwe de bahsa desthilatdariya li zdxan Kurdstan bikin j, l gava ewan bahsa ol netewn li Mezopotamiya y kirine, ew nikarbune by bahsa rewa kurdn zd gelek titan diyarbikin. Weha gelek ji wan mecbr mane, bahsa xesar zilma wan ern ji bo serkeftina metngehkaran, neheq zordariya di wexta destpka ola Zerdet, Yahud, Xirstiyan, Musilmanet yn wek din hatine li nava Kurdstan bela bune, her wusa bahsa zilma ah, Xelfe, Sultan, Paa, Mr, Beg, Wal, Axa, Jendirme berpirsyarn hem baylozxann dewletn dagirker ku li kurdn zd kirine bikin. h.w.d. Jixwe, ji ber wan kmas neheqiyn di droka me de, gelek cdat nezan j ketiye nava me Kurdn zd Musilman. Her weha hj gelek nrn anj agehdariyn ne rast li ser ch-war baweriya dn Kurda y her kevn tne belakirin. Ez bawer nakim d, ku tu kes ji me dostn me dikarbe temamiya kronolojiya droka zdiyatiy birz bike . Heriqas ne bi temam bi kmas be j, ez dixwazim niha dsa bi alkariya Zargotinn me hinek

berhemn droknas lkolnvanan, end nimnan li ser kronolojiya drok rewa zdiyn Suriy nrnek xwe diyar bikim.

Em dbnin, gava mparatiriya Xaltiyan hilweiya ye, ew zdiyn li hem devern Mezopotamiya y yn li derdora am-Heleb j ketine bin bandora gelek mparatoriyn (yn weka ya Kasiyan, Mtaniyan, Nehriyan, Mkiyan, Urartuyian, Mannaiyan, Mediyan, Sassaniyan, Bzansiyan whd.) din. Di zargotina me de xwan ye, wexta ku Kurdstan bi snorn dewletn dagirker buye end pere unde j, dsa uhin hatina di nava zdxan de hebuye. Ji xwe di w dem de zdxan ji zdyan dagirt buye Mr zdxan, hing li gor rew zdxan kiriye heft herm her hermk Tawisek bi nav w kif kiriye. Mr zdxan, ji bo hevgirtin xwed kirina zdiyatiy, hersal ew Tawisn sembol dn zd didan destn qeflek qewal-koekan ew diandine nava gund bajarn zdiyan. Her sal yek ji wan Tawisn sembol zdiyatiy di nava zdiyn li derdora Heleb. Gava em li zargotna me birnn ji v Qesda x Mend fahm bikin, em bivnin ku demn ber uhin hatina di nava bajarn (Heleb, Mrdn, Ruha, Bozan, Cizr, Lali whd. ) Kurdstan de gelek hsan buye. Qesda x Mend Seyd ro min dtib ciwane Di dil min da b hizneka girane Seyd suniya p o b Dwane Seyd min mirand Seyd hece sore Mr ji Mra vavire xad x Mend xelatkire Sindirka sor sipye Ji Heleb der aniye Seyd xad li ber di ye Sindirka sor zere Ji Heleb hate dere Seyd xad o bere Sindirka Zrrne Ji Heleb der tne Wesilandine Mrdn e Wesilandine Ruha y Feqra ehde day Sindirka keske hatine heway

Sindirka kibre x Mend tabteke kibre Vrra kirb feqr Wesilandine Cizr e Sindirka girane x Mend tabtake girane x Mend Fexane Wesilandine Bozan e Sindirka bi neqe x Mend tabtake bi neqe Vrra kirb dileq ree Wesilandine Lali e Wesilandine Semedr Welyo xudan Hekar Seyd x Mend xelatkir v car (15:167-168)

Pit mtolojiya zdiyan, erefxan Bidls j di derheq x Mend e weha dibje : Di destpka sedsala szdehan (1200) de (3:201-), Fermanrewayn mezin n Al-i Eyyb, eleqeyek zde didine x Mend w dikine mrmran n hem kurdn li am Heleb. Nav deng x Mend li nahiya Quseyr ya nzk wilayeta Antakya y roj bi roj belav dibe. Bi v away rutbeyn her bilind n esker dar j re hatin dan. Bi v away ji her mil ve kurdan ber xwe dan bal; ji bil v, kurdn li aliy Cum(EFRN k.t) Kils rdinitin j hatin ketin bin siya parzgeriya w..(1:250)

Kur erfedn, Zeyneddn Yusuf hatiye li am bich buye uye gund Beyt Far ciy bavkalan. Dre Zeyneddn Yusuf ji vir die Kahr li wir di sala 1297 de die ser dilovaniya xwe. Pit mirina Zeyneddn Yusuf, d kur w zzedn desthilatdariya bav xwe di me ne. zzedn bixwe j di sala 1330 de ji aliy sultan Misr ve tye hepiskirin di zindana wan de die ser dilovaniya xwe . (11:59 12: 15)

Em dibnin wexta nivskar tirk Evliya eleb di sala 1640 de bi ap xwe Sadrazam- Mustafa Paa y Osmaniyan re dert sefer, ew hing rn ser heremn zdiyan bi avn ser xwe dtine. L Evliya eleb, di seyahatnama xwe de gelek bi neqenc bahsa zdiyn hing dike carek ji mecbur dibje: Yezd j weke Mervan, Tiyaman, Hobar, Marf, Zeydan, Durz whd. li derdora iyayn am-Trablus belabn.(2:156). Dema Sultan Tmur Han (y ku di sala 1394 de heremn kurdstan wran dikir xesareke mezin dida hem kurdan 6:46- k.t.) bihstiye ku xelq li am dimne tevdek Yezd ne, ew hatiye am hem Yezd, Durz, Tiyman Mervan hatine xwe avtine Sultan Tmur Han. Her Xwed ten zane b ewan iqas mal pere j Sultan Tmur Han re anne. Li gor gotina Tuhfe; hezar pirketn zr, e hezar pirketn zv yn ku heryek giraniya wan weke 10 okka (giraniya okka yek = 1283 gr bu .k.t) giran, het barn hespan azdeh barn hstiran bu. ber dewam (2:316 birne li 11:93-96 ) .

Wexta Yavuz Sultan Selm di sala 1516-7 de lekern arta Misir ikandin, ew desthilatdariya herma Halep am xiste bin destn xwe. Di v dem de zeddn beg zd -neviyek xn zdiyan 1:251- ji binemala x Mend.e k.t-) serok mrgeha herma Kils bu.(11: 87-88 7:295)

Colberte, wezr maliya(derayiya) Fransa y, hja di meha nsan ya sala 1670 an de bahsa hevkariya

bi zdiyan re dike soz dide ku, i gava dujminn kiraliyeta Fransay r ser hzn Fransay bikin, ew hing ji nava zdiyn 30 hezar meriv ji bo alkariy bine.(11:102)

Konsolos Fransay Joseph Dupont Cizvit, bahsa tkiliyn xwe yn bi zdiyn li Cebel Seman re berdewam dike diyar dike ku gava Marquis de Nointel, niwner(el) dewleta Fransa y di sala 1674 de hatiye mvaniy, ew bi resn zdiyan re civnek kiriye.(11:106)

Civata zdiyn li rojavaya Heleb li derdora iyay Cebel Seman nasnama xwe hj (sala 1875) parastine gelek geryokn xerban j hatine li wan bune mvan. Merivn di van gundan de dijiyan, mecburbun herine eskeriy. Piraniya kesn ku diandine lekeriy, diune nava garnzona li Yemen iqasn ku diune lekeriy j qet venedigeriyan. (birne li nama 11:241) Wek ku di hinek berhem lkolnn din de j xwan dibe (Birne li avk.:3, 8, 9, 10 bi taybet j li wan name avkaniyn ku di avkaniya 11 an di rpel: 85 heta 113, 232 241 an de hatine kif kirin), ji destpka sedsala 17 an heta dawiya sedsala 18 19 an gelek droknas, lkolnvan, niwner(el) baylozxan(konsolos)n welatn rojava (Ewrupa) y j hatine li zdiyn Cebel Siman (EFRN) bune mvan. Geleka ji wan di berhem namn xwe de bahsa sedemn mvandar, hevkar, asteng zordariyn zdiyan kirine diyar dikin ku kes z biz nikarbuye res begn zdiyan bi qelibnine ser dn Xirstiyan Musilmanetiy. zdnas nivskarn zdiyan (Esker Boyik, Pr Xidir Suleyman whd.) vga hj zind dibjin ku, yek ji wan Tawisn sembol zdiyatiy ji bo zdiyn li derdora Heleb (EFRN, Hama, Kils, Tirbespiy, Qamlo, Amd heta herma Ser Kaniy) diman hatibuye veqetandin lewma hj li Lali nav w Tawis Tawisa Heleb ye.

Li gor di nivs agehdariyn ku Mala zdiyan ya li bajar Oldenburg de hatiye kifkirin; hjmara malbatn zdiyn li bakur Suyriy yn heta sala 1990 hj 12 232 ale bune (yan li derdora Amud: 2178, Qamloy: 2251, Ras al-Ain:2354 Hassaka: 5444 nefern zd hebune.(4:2) Vca, ka hjmara zdiyn li Suriy iqase ?. Ev j valeyeke ciy lkoln ye.

Heremn zdiyan yn hj li derdora wlayeta Hessek ev in: 1. Herma Tirbespiy (Nr.:1.Al-Kahtaniye) Qamlo (Nr.:2.Al-Qamihsl) 2. Herma Amd (Nr.:3.Amudeh) 3. Herma Hasakah (Nr.:4. Al-Hasakah) 4. Herma Ser Kaniy (Nr.:5. Ras al- Ain) ZDIYN LI HERMA TIRBESPIY QAMLO YE LI VAN GUNDAN DIMAN/DIMNIN Ern l diman : Li gor avkan 3. Rp.:194

Navn gundn wan ev in :

Li gor ser xerta avkan 4.Rp.:19. Nr.:

Li gor avkan 3.Rp.: 194 3a 5b 5a 2 4 6 3b Mizgeft Gurk amo Ulticiy Selomiy Tell Xatunk

Ji era Hewrkan Dasikan Behcolan Kwax Efan Behecolan

end Maln ?

Xwedan wan

1 2 3 4 5 6 7

Mizgeft Gurk amo Otelce Calhumiye Tall Xahtunk Ala Re Mel Abas

5 25

Piraniyan zdiyn ji era Hewrkiyan hinekn ji era Hesenan di wexta serhildana kurda ya sala 1925 de ikestiye , hatine v herma Qamlo Tirbespiy.(3:194)

ZDIYN LI DERDORA AMD LI VAN GUNDAN DIMAN/DIMNIN Navn gundn wan ev in : Li gor ser xerta avkan 4.Rp.:19. Nr.: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Til Hik Kerengo Merkeb Xerb xweh Kuly Cetele Dugerk Xerb Xezal Kislacuk Gondor Xerb Feqra 29 34b 31 28 30 36 35 27 33 34a 32 Li gor avkan 3.Rp.:193194 Tell-Asq Kerengo Merkeb Xerb xweh Qul etel Du Gr Topo Ayn Afar Qizil Aox Soxan Ern l diman : Li gor avkan 3. Rp.:194 Ji era erqiyan Hadiyan Su an Su an Su an, Turunan Dina Dina Su an, Dina Su an Dina Dina Belluxan end Maln ? 10 25 30 15 15 50 25 10 15 20 30 Xwedan wan

ZDIYAN YN LI DERDORA HASSAKAH LI VAN GUNDAN DIMAN/DIMNIN Li gor ser xerta avkan : 4. Rp.:19. Nav Nr.: Nav Gund Gund Xirb 7 Tell Teyr Xidir Tell Tewil 8 Gumar Gumar Suleyman 9 Garbi Tolku 10 Tell Eswed Zediye 11 Mahmudiye Berzan Jidale Jidaide 12 13 14 Anteriye Morik Al Nasiria

Nr.: 15 16 17 18 19 20 21a 21b

Nav Gund Khirbe Cemal Awgira Heer Mehek Mozko Xirb Dlan Bor Said

Nr.: 22 23 24a 24b 24c 25 26

ZDIYN LI DERDORA SER KANIY LI VAN GUNDAN DIMAN/DIMNIN Li gor ser xerta avkan : 4. Rp.:19. Nav Gund Nr.: Nav Gund Asadiye 37 akariye Tell Sekher 38 Lizga Tell Bayder Merekis Can Temir 39 40 41 Cafa Derdara Teleliye

Nr.: 42a 44b 43 44 45

Nav Gund Abu Jarade Tell Naif Xirb Batana Tell Xanzir

Nr.: 46 47 48 49

ZDIYN LI DERDORA HELEB EFRN (Cm- Cebel Sim an) Nav v herm, ji ber pa de, bi nav Kurdan ve girday ye. Hn di dema Ynaniyan Romaniyan de jre hin caran KARDIYA hin caran j KURDKA hatiye gotin. Ereban jre gotine: Cebel-l Ekrad; Osmaniyan j jre gotine: Krd-Da (yan dsa iyay Kurdan). Kurdan j hergav gotine: iyay Kurmnc. Herma iyay Kurmnc beek e ji herma Mrtiya Kurdan ya Kilis. Ji Mrtiya Kilis re, li gor mrn v herm, Mrtiya Mand yan j Mrtiya Canpolatan hatiye gotin. L bel, ev mrtiya Kurdan, di dema gebna xwe de, ji herma iyay Kurmnc gelek firehtir b. Di dema mr mezin de, Mr Mand, ji bakur bajar Hemay heyan bi baur Mera; ji Derya Sip heya bi rojhilat Kilis Ezaz axa v mrtiy b. Mr Mand, di dema er Xaeperestan(Selbiyan) de, arkariya Kurdn Eyb kirib wan j, wek spas, herma Qusr diyar dabn w. .(18:Malpera Efrn) Di havna sala 1994 de x Husn, y ji gund Xezw dibje: zdiyn li kurdax li van gundan rdinn jimara wan weha ye; Navn gundn zdiyan yn ku li nava ikaka ( Nahiya era) ev in: Nav gund Gund end mal e ?

Qestela El Cindo Bafln Qitm nka Navn gundn zdiyan yn ku li nava Cum ev in: Nav gund Feqra Xezw Qbar Turund adr Gund end mal e? 100 Hem zd ne 60 50 20 10

120 Hem zd ne 70 Hem zd ne 70 14

Nav gund eqela Cum ska Endar Aka erq Keferzt

Gund end mal e? 10 10 10 6 5

Navn gundn zdiyan yn ku li nava rewan ev in: Nav gund Basfan Kmar Gund mezin j Li kurdax chn zdiya ye rzdar proz ev in : Nav ch x Berekat lxane Parsa Xatn x Hemd x Rikab Li kder ye ? Li baur gund Xezw ye Li baur gund Qbar ye Li gund Qestela El Cind ye Li gund Qestela El Cind ye Li gund adr ye Gund end mal e ? 130 Hem zd ne 10

Di tevaya waqas gundan de dora 600 650 maln zdiyan hene. (16: Rpel: 207-211)

ZDIYAN KU LI DERDORA HELEB EFRN DIMAN/DIMNIN Li gor avk. 3 : 269-273: Nav Gundan ev in : Ern l diman Ji Binemala Ji Xwedan

end Maln

zd

Musilman

Dinad 1 Qestel Rekan (Feqran) Dinad Dinad 3 Bafln Rekan (Feqran) Rekan (Feqran) Dawdiy (Feqran) Mala Xidir (Feqran) 5 Er Qbar Mala Qaso (Feqran) avreika (Feqran) Kaaniye (Feqran) Xalit (Feqran) erqiyan (Feqran) 6 Turunde end maln 7 8 9 Jdd Basta Kimar Borc Evdala Feqran ? Xalit Rekan (Feqran) end

xu Bekir 51 x Mend xu Bekir xu Bekir x Mend 25 x Mend x Hesen ims x Hesen xu Bekir xu Bekir x Hesen xu Bekir 15 x Mend xu Bekir ims x Hesen x Mend x 15 55 60 40 3

Sinkell

20

80

Qatme

30

4-5 2 20 50 20

10

20

25

11 12

Bira Kefir Zt

maln zdiyn qelib Pr Behr ne Xalit (Feqran) Rekan (Feqran)

Fexredn x Mend x Hesen x Hesen x Mend xu Bekir x Hesen Pr Omer Xald x Hesen x Mend

7-8 20

15

13

Karaba

erqiyan (Feqran) end maln end maln Xalit (Feqran) Rekan (Feqran)

30

14

Xezewiy end maln end maln Rekan (Feqran) x Hesen x Mend x Mend

15

20

15

x Xidir end maln Xalit zdiyn qelib Rekan (Feqran) zdiyn qelib Qopan Rekan Pr Eslanika x Hesen

12

end mal

skan 16 (zdiyn qelib) Celkan 17 (zdiyn qelib) Bi 18 (zdiyn

2-3

gelekin

x Mend x Nasirdn

gelekin

gelekin

qelib)

(Feqran)

x Mend x Nasirdn 20 x Mend x Nasirdn x Nasirdn x Nasirdn 2

19

Bosfan

xn

20

Kibn Farfatn (zdiyn qelib) Kefirn (zdiyn qelib) Gund Mezin

Qopan

5-6 Ber pnc sala 5 Ber end sala 20

endmal

21

Qopan

tev

22

Qopan

tev

23 ( Zoq el Kebr) 24 25 Baemra Borc el Qas

erqiyan

x Bekir x Nasirdn x Bekir

25

10

Qopan ?

4 10

10 1

end navn gundn zdiyan ku li derdora Kils diman ev in: Mehrevi Abu Kaab Burc-ul Qaz Kifrmazin Baskal Kifr Yezd Kevkeb Qatm Qastal

Aruqika

Navn gundn zdiyan ku li derdora EFRN ne ev in: Gundn ku Feqr l diman : Kimar, Basufan , Bavlovan Qeza El-Maara, Azez, El-Cevme. Hjay gotin ye, di saln 1950 de 40 gundn zdiyan ku li derdora qezn di nava Suriy de bi tevay qelibne bune Musilman. (5 : 272 - 273) Navn ern zdiya ye li derdora Heleb, Azaz EFRN diman ev in: Dinadiyan (3:196-213) Hin malbat ji ln hermn Kurdistan yn din j li iyay Kurmnc peyda dibin wek: Din, Dawid Kaan Xalit erqiyan Rekan.

Hevd(Hevrk), Zag hwd.. Gundn bi nav Xerzan, Xaltan, Dimiliyan Behdnan xwe didin xuyakirin, ku pwendiya wan bi kjan l hermn Kurdistan re heye. zd ber li v herm gelek bn, l niha ew ne ewqas pir in. Bi ten end gund mane, ku bi git hn zd ne. Li hin gundn din ew nve-nv in.(18:Malpera Efrn) Zilm zordariya ku li kurdn zd dibe, ji ya kurdn Misilman du cara zdetire. Qedexekirin di jiyana van kurdan de ji hem aliy ve r dide dibe kelemek mezin di riya pve n de. Di war civak de, komara Sriy tim hewil daye, ku civata zdiyan ji hev cuda bike, da qena tu tkiliyn xurt di nav wan de nebin, lewra avakirina komele, navend civat di bin i nav de bin, qedexene. i pirsgirk di nav zdiyan de peyda bibe, gereke di bin avdriya organn parastin de werin areserkirin.(Heger areser bikin ?).-avk. :17 . Rp. :71-72 Bel, em dizanin ji bra nekin, hemu netew dewletn ku Kurdistan dagirkirine, naxwazin tucara meriv di derheq zdiyan de titek rast bizanbe. Dagirker Paweruyan gel Kurdstan y her kevnare di nava xwe de helandin ew mecbr koberiy kirine. Ji bo ew dikaribin c warn Kurdn zdi li hev parebikin opa hebna zdiyan tam wenda bikin, ewan hem qanun nzamn xwe li gor menfatn xwe kirine, lewma j iqas navn gund panavn Kurdan hebn qedexe kirin, i mulk zdiyay heb, tev ji destn zdiyan derxistin, tap qoann wan y hey irandin bi sedan gundn zdiyan li hev parevekirin. Her weha weke ku ez dibnin, d kesek di nava me zdiyan de tne ku dikaribe di derheq hjmara zdiyan de agahdariyeke rast bide. Gelek ji van agehdar titn hatine yan j tne gotin, ten gumann evdan e. Bila xwandevann hja min afubikin: Gelek ji we dizanin ku ez ne ji rojavay Kurdstan me min ev hermn zdiyan ne dtine. Ji ber vyek j, ez mecbrbum ku di hinek chnan de nav bajarn Kurdan weke ziman xwediy nivs gotar binivisnim. Kemal Tolan avkan: 1. erefxan Bidls, EREFNAME, Tarxa Kurdstan ya kevn 1579, Wergera kurmanciya ji aliy Zya Avci ve di sala 1998 de apa yekem a Kurmanci ji Weanxaneya Apec. 2. Evliya eleb, Seyahatname Kitab I- 1648, Hazrlayan smet Parmakszolu, Babakanlk Basmevi 1982 Ankara. 3. Roger Lescot, Yezidiler-Tarih ve Toplumsal hayat, Din Cebel Sincar ve Suriye Yezidileri-, 1938. Fransizcadan eviren : Avesta Yaynlar, 2001. 4. Yezidischen Forum e.V. -Stellungnahme zu der Situation der Yeziden in Nordostsyrien-Oldenburg2000 . 5. Faik Bulut, Ortadou'nun Solan Renkleri - Bedeviler, erkesler, Nusayriler, Drziler ve Yezidiler.Berfin Yaynlar 2002. 6. Hasan Arfa, Krtlerin Ksa Bir Tarihi, TRT-DI Haberler Mdrl hizmete zel 1998.

7. Etem Xemgn, Krdistan Tarihi Cilt-II, Agri Verlag-Kln 1991.

8. P. Perdriezet, Documents du XVI eme siecle relatifs auf Yezidis; Bulletin de la Societe geographique de l'Est, 1903. 9. Michel Febvre, Theatre de la Trqui ; Paris, 1682.

10. R.P. Lammens, Le massif de Djebel Sim'an ete les Yezidi de Syrie; Melanges de l' "universite de St Joseph ; Beyrut, 1906. 11. John S. Guest, Yezidilerin Tarihi . Avesta Yaynlar- Kln 2001. 12. Erol Sever, Yezidilik ve Yezidilerin Kkeni . Berfin yaynlar - Istanbul 1993. 13. Ekrem Ceml Paa, Droka Kurdstan bi kurtebir-Enstituya Kurd ya Bruksel 1995. 14. Kemal Tolan , Kovara bingeha Lali hjmara:17 -Dihok 2002 15. Bedel Feqr Hec, -Bawer Mtologiya zdiyan, Kurdstan. Dihok 2002. Rp.:167-168. 16. Kovara bingeha Lali hjmara:16: Rpel:207-211. 17. Tariq Ahmo,- Kovara Hevgirtin, hjmar :36 Rp. :71-72 . iriya pin 2000. 18. Mustefa Red, -Malpera ( http://www.efrin.net/efrin/index_he.htm ) 19. http://www.ezdixane.com/lalish.com/content/view/87/5/

Top

www.kaniya-sipi.de info@kaniya-sipi.de Vebna Malper: 24.06.2005

You might also like