QUAN IM CA NG, NH NC V PHT TRIN VN HO, XY DNG CON NGI TRONG GIAI ON MI

PGS, TS. Phm Duy c I. Quan im c bn ca ng v xy dng, pht trin vn ho v con ngi trong giai on mi Nhng vn vn ho v con ngi l vn trng tm phn nh s u vit ca ch chnh tr x hi, phn nh cht lng v mc ch cui cng ca s tng trng kinh t trong ch x hi ch ngha. Nhng vn ny gn b, thng nht hu c vi nhau m bo cho s pht trin bn vng ca t nc. Trong thi k hin nay, s pht trin bn vng ca t nc c th hin vic gii quyt thnh cng cc mi quan h c bn: - Gia tng trng kinh t v pht trin vn ho. x hi - Gia li ch ca c nhn v li ch ca cng ng. - Gia li ch ca hin ti v li ch ca tng lai. - Gia li ch ca con ngi v li ch ca mi trng. Mc tiu phn u ca ng v nhn dn ta hin nay l v s nghip Dn giu, nc mnh, dn ch, cng bng, vn minh chnh l ch trng gii quyt cc mi quan h c bn ny trn c s quan im c bn ca ch ngha Mc-Lnin v t tng H Ch Minh. y, chng ta khng nhc li ton b Ngh quyt ca ng ta v vn vn ho v con ngi m ch cp n mt s vn trng tm cn ch hin nay. 1. Quan im ca ng v xy dng v pht trin nn vn ho tin tin, m bn sc dn tc Trong thi k i mi hin nay, ng ta khng nh nn vn ha m chng ta xy dng l nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc. Ngh quyt Xy dng v pht trin nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc m Hi ngh Trung ng 5 kha VIII (1998) a ra n nay vn l Ngh quyt c ngha chin lc, ch o qu trnh xy dng v pht trin s nghip vn ha nc ta, cn c k tha, b sung v pht huy trong thi k mi. Vn kin i hi X (2006) nhn mnh: Tip tc pht trin su rng v nng cao cht lng nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc, gn kt cht ch

v ng b hn vi pht trin kinh t - x hi, lm cho vn ha thm su vo mi lnh vc ca i sng x hi1. Cng lnh xy dng t nc thi k qu ln ch ngha x hi (B sung, pht trin 2011) c i hi XI ca ng thng qua xc nh: Xy dng nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc, pht trin ton din, thng nht trong a dng, thm nhun su sc tinh thn nhn vn, dn ch, tin b; lm cho vn ha gn kt cht ch v thm su vo ton b i sng x hi, tr thnh nn tng tinh thn vng chc, sc mnh ni sinh quan trng ca pht trin2. ng ta xc nh: Phng hng chung ca s nghip vn ho nc ta l pht huy ch ngha yu nc v truyn thng i on kt dn tc, thc c lp t ch, t cng, xy dng v bo v t quc x hi ch ngha, xy dng v pht trin nn vn ho Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc, tip thu tinh hoa vn ho nhn loi, lm cho vn ho thm su vo ton b i sng v hot ng x hi, vo tng ngi, tng gia nh, tng tp th v cng ng, tng a bn dn c, to ra trn t nc ta i sng tinh thn cao p, trnh dn tr cao, khoa hc pht trin, phc v c lc s nghip cng nghip ho, hin i ho v mc tiu dn giu, nc mnh. x hi cng bng, vn minh, tin bc vng chc ln ch ngha x hi3. - V phng hng xy dng v pht trin vn ha hin nay, chng ta cn nhn mnh hai im sau: Th nht, trong thi k i mi hin nay, chng ta phi pht huy ch ngha yu nc v truyn thng i on kt dn tc, thc c lp t ch t cng xy dng v bo v T quc x hi ch ngha. Mc d y l thi k ho bnh v xy dng t nc nhng khng phi l thi k ngh ngi, hng lc m l thi k m ra mt cuc chin u mi chng li ngho nn, lc hu, a t nc pht trin giu mnh. Trong cuc chin u quyt lit ny, ch ngha yu nc, s thng minh v giu nng lc sng to ca nhn dn, truyn thng i on kt dn tc, thc c lp, t ch, t cng l c s to nn s thng nht v ch, bn lnh ca dn tc trong qu trnh u tranh gian kh, vt v, y thch thc xy dng v bo v T quc. V vy, gio dc truyn thng yu nc, b sung nhng ni dung mi vo khi nim yu nc, kt hp ch ngha yu nc vi t
ng Cng sn Vit Nam. Vn kin Hi ngh ln th nm kha VIII, Nxb CTQG, H.1998, tr.54-55. 2 ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi XI, S d, tr.76. 3 ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb CTQG, H.2006, tr.106.
1

tng cch mng v tin b ca thi i; gio dc tinh thn t ho, t tin dn tc, tin vo con ng x hi ch ngha m Bc H, ng ta v nhn dn ta la chn; bi dng quyt tm chnh tr, xy dng ch v bn lnh ca c dn tc trong cuc chin u mi ny l nhim v chung ca ton ng, ton dn ta. Th hai, v hnh ng, chng ta phi ch ng, tch cc, sng to hn na trong vic nng cao cht lng xy dng nn vn ho Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc, to iu kin v c hi nhiu hn na nng cao dn tr, pht trin ngun nhn lc v khoa hc cng ngh, xy dng mi trng vn ho lnh mnh, thc y s nghip cng nghip ho, hin i ho. y, cn pht huy tnh tch cc chnh tr ca cng dn, ch trng ti cc phong tro qun chng trong t chc v xy dng s nghip pht trin vn ho, lm cho vn ha gn kt cht v ng b hn vi pht trin kinh t, xy dng ng, cng c h thng chnh tr v thm su vo ton b i sng x hi. Nm quan im ch o c bn trong qu trnh xy dng v pht trin s nghip pht trin vn ho nc ta l: - Vn ho l nn tng tinh thn ca x hi, va l mc tiu, va l ng lc thc y s pht trin kinh t- x hi. - Nn vn ho m chng ta ang xy dng l nn vn ho tin tin, m bn sc dn tc. - Nn vn ho Vit Nam l nn vn ho thng nht m a dng trong cng ng cc dn tc Vit Nam. - Xy dng v pht trin vn ho l s nghip ca ton dn do ng lnh o, trong i ng tr thc gi vai tr quan trng. - Vn ho l mt mt trn; xy dng v pht trin vn ho l mt s nghip cch mng lu di, i hi phi c ch cch mng v s kin tr thn trng. Nm quan im ny u mang tm chin lc lu di cn qun trit nht qun v xuyn sut qu trnh xy dng v pht trin s nghip vn ho nc ta trong thi k y mnh cng nghip ha v hi nhp kinh t quc t. - V quan im th nht, cn nhn mnh mt s ni dung sau: Cng bc vo qu trnh pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, y mnh cng nghip ho, hin i ho, m ca v hi nhp kinh t quc t, chng ta cn phi tp trung nng cao ngun lc bn trong ca dn tc. Trong truyn thng lch s dng nc v gi nc ca dn tc, ngun lc ny th hin tp trung tim lc vt cht v tim lc tinh thn ca dn tc, trong
3

 nhiu thi im lch s c bit, tim lc tinh thn chuyn ho thnh tim lc vt cht, ng vai tr quyt nh thng li ca dn tc. Mi quan h gia tim lc vt cht v tim lc tinh thn l mi quan h bin chng, thng nht, khng th tch ri nhau, gn b vi nhau. Chnh Mc v ngghen ph phn gay gt thuyt duy kinh t ca nhm mc xt tr khi h tuyt i ho nhn t kinh t. Hin nay, l thuyt c v pht trin hng vo tng trng kinh t bng mi gi, hng theo m hnh phng Ty (pht trin ngoi sinh) b ph sn. Tuy vy, nh hng ca l thuyt ny cn tc ng rt mnh nhiu nc, nht l i vi cc nc ang pht trin vn nui o tng cho rng c kinh t l c th c c tt c. Chng ta cn khc phc nhng t tng sai lm ny v khng nh kin quyt hn, trit v rng khp hn quan im: Vn ho l nn tng tinh thn ca x hi, va l mc tiu, va l ng lc thc y s pht trin kinh t- x hi. Chm lo bo v xy dng v pht trin s nghip vn ho l chm lo bo v, xy dng v pht trin nn tng tinh thn ca dn tc, thng nht ch v bn lnh ca dn tc, quyt tm ca dn tc trong s nghip i mi hin nay. Con ngi, trc ht l nhn dn lao ng phi c t vo trung tm ca qu trnh pht trin kinh t - x hi. Mi chng trnh, d n, k hoch pht trin kinh t- x hi u phi xut pht t con ngi v v con ngi. khng chy theo tm kim li nhun bng mi gi, bt chp php lut v o l x hi. ng thi, cn phi khai thc cc ngun lc vn ho ca dn tc lm ng lc cho s pht trin kinh t- x hi. Ngun lc vn ho ny th hin trnh l lun, trnh t duy khoa hc v quyt tm chnh tr cao ca c h thng chnh tr, th hin nhit tnh cch mng, ch phc hng t nc cng vi trnh v k nng ca ngi lao ng, kh nng sng to v chim lnh, s dng thnh tu khoa hc cng ngh hin i ca h; th hin vic khai thc v s dng hp l cc di sn vn ho, cc danh lam thng cnh pht trin du lch, dch v vn ha, th hin vic pht trin cc ngnh cng nghip vn ho c sc cnh tranh khu vc v quc t; th hin vic h tr cho cc ngnh kinh t nng cao vn ho doanh nghip v thng mi, nng cao tri thc, tm nhn v k nng trong hot ng kinh t- x hi .v.v... Quan im coi vn ho l ngun lc pht trin kinh t- x hi l quan im khoa hc, hin i v mang tnh thc tin cao, nht l trong thi k y mnh cng nghip ha gn vi kinh t tri thc v hi nhp quc t hin nay. Chng ta phi c bit ch trng nng cao tm nhn, tm vn ho trong cc ch trng, chnh sch ca ng v Nh nc tt c cc lnh vc khc nhau. Hiu bit su sc thi i v dn tc l im xut pht quan trng chng ta ra c ch trng v hnh ng ng.
4

- i vi quan im th hai: Nn vn ha m chng ta xy dng l nn vn ha tin tin m bn sc dn tc, chng ta cn lu mt s im sau: Hin nay xu th ton cu ho, khu vc ho v hi nhp kinh t quc t v ang tc ng mnh m i vi i sng vn ho ca t nc ta. Ton cu ho, khu vc ho l mt xu th khch quan, va c mt tch cc, va c mt tiu cc tc ng n nn vn ho dn tc. Chng ta kin quyt chng s p t cc gi tr vn ho, o c, li sng theo li u ha, M ho. Mt khc, chng ta cn ch ng hc tp, tip thu nhng gi tr tch cc, nhng tinh hoa ca vn ho nhn loi lm giu cho mnh, trnh t tng khp kn, bi ngoi. ng ta khng nh nn vn ho m chng ta xy dng l nn vn ho tin tin, m bn sc dn tc. Nn vn ho tin tin, m bn sc dn tc l nn vn ho yu nc v tin b m ni dung ct li l c lp dn tc gn lin vi ch ngha x hi trn c s ch ngha Mc-Lnin v t tng H Ch Minh. y l nn vn ho mang tnh dn ch v nhn vn su sc, tham gia tch cc vo s nghip i mi v mc tiu dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh. ng thi, y cng l nn vn ho hin i, hin i v ni dung, hnh thc th hin cng nh hin i v c s vt cht k thut chuyn ti ni dung. Tnh cht tin tin phi thng nht hu c vi tnh cht dn tc. Bn sc vn ho dn tc l s thng nht gia ni dung v hnh thc ca nn vn ho, thng nht gia trnh t duy, cch cm nhn, cch suy ngh, trit l sng, ch v bn lnh, ct cch, nhn cch, phm cht ca nn vn ho vi hnh thc biu hin bn ngoi ca n. ng ta ch r: Bn sc dn tc bao gm nhng gi tr bn vng, nhng tinh hoa ca cng ng cc dn tc Vit Nam c vun p nn qua lch s hng ngn nm u tranh dng nc v gi nc. l lng yu nc nng nn, ch t cng dn tc, tinh thn on kt, thc cng ng gn kt c nhn - gia nh lng x - T quc; lng nhn i, khoan dung, trng ngha tnh, o l, c tnh cn c, sng to trong lao ng; s tinh t trong ng x, tnh gin d trong li sng. Bn sc vn ha dn tc cn m nt c trong cc hnh thc biu hin mang tnh dn tc c o 1. Bn sc vn ha dn tc khng phi nht thnh bt bin m n mang tnh lch s - c th, lun lun t i mi trn c s loi b nhng yu t tiu cc v lc hu, sng to v xy dng cc gi tr vn ha mi thch ng vi yu cu bin i ca thi i. V vy, bo v bn sc vn ha dn tc phi gn lin vi m rng giao lu quc t, tip thu c chn lc nhng ci hay, ci tin b trong vn ha cc dn tc khc. Gi gn bn sc phi i lin vi vic chng lc hu, li
1

Vn kin Hi ngh Trung ng 5 kha VIII, Sd, tr.56.

5

thi trong phong tc tp qun, l thi c. Quan im th ba: Nn vn ha Vit Nam l nn vn ha thng nht m a dng trong cng ng cc dn tc Vit Nam. Quan im ch o ny xc nh tnh thng nht v a dng ca nn vn ha. Hin nay, hn 50 dn tc sng trn t nc ta u c nhng gi tr vn ha mang cc sc thi khc nhau. Cc gi tr v cc sc thi vn ha b sung cho nhau, lm phong ph cho nn vn ha Vit Nam. Mt khc, cc thnh tu vn ha ca cc dn tc anh em gp phn cng c s thng nht dn tc- c s gi vng s bnh ng v pht huy tnh a dng vn ha ca cc dn tc anh em. S thng nht ca nn vn ha phi c th hin s thng nht v h t tng chnh tr, thng nht v th ch v thit ch vn ha. ng thi, phi pht huy tnh a dng, cng hp tc v h tr nhau pht trin, chng cc m mu li dng s khc bit vn ha gy chia r khi i on kt dn tc. Quan im th t: Xy dng v pht trin vn ha l s nghip ca ton dn do ng lnh o, trong i ng tri thc gi vai tr quan trng. Quan im ny khng nh ng lc v ngun lc xy dng v pht trin vn ha. Mi ngi Vit Nam phn u v dn giu, nc mnh, x hi cng bng, vn minh u tham gia xy dng v pht trin vn ha nc nh. Cng nhn, nng dn, tr thc l nn tng ca khi i on kt ton dn, cng l nn tng ca s nghip xy dng v pht trin vn ha di s lnh o ca ng, qun l ca nh nc. i ng tr thc gn b vi nhn dn gi vai tr quan trng trong s nghip xy dng v pht trin vn ha. i ng tr thc l tr ct xy dng v pht trin vn ha, l lc lng then cht trong cch mng khoa hc k thut v vn ha. Xy dng v pht huy vai tr ca i ng tr thc pht trin nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc l yu cu cp thit hin nay. Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ln th by kha X ban hnh Ngh quyt s 27 (6/8/2009) v Xy dng i ng tr thc trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha t nc xc nh r nhng mc tiu, quan im ch o, nhim v v gii php xy dng i ng tr thc hin nay. Trong nhn mnh: Tr thc Vit Nam l lc lng sng to c bit quan trng trong tin trnh y mnh cng nghip ha, hin i ha t nc v hi nhp quc t, xy dng kinh t tri thc pht trin nn vn ha tin tin m bn sc dn tc xy dng i ng tr thc vng mnh l trc tip nng tm tr tu ca dn tc, sc mnh ca t nc, nng cao nng lc lnh o ca ng v cht lng hot ng ca h thng chnh tr. u t xy dng i ng tr thc l u t cho pht trin bn vng (Vn kin Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ln th 7 kha X, tr.91).
6

- Quan im th nm: Vn ha l mt mt trn; xy dng v pht trin vn ha l mt s nghip cch mng lu di, i hi phi c ch cch mng v s kin tr, thn trng. Trong quan im ny, ng ta tip tc khng nh t tng ni bt ca H Ch Minh: vn ha l mt mt trn, ng thi, nhn mnh ti c th ca qu trnh xy dng v pht trin vn ha so vi cc lnh vc khc. Mt trn vn ha l ni s on kt, thng nht cc lc lng lm vn ha v on kt ton dn hng vo thc hin nhng mc tiu v nhim v nht nh. ng thi mt trn cng l ni chin u chng ci c, ci xu, ci gi khng nh v xy dng ci ng, ci tt, ci p, bo v i sng tinh thn lnh mnh ca nhn dn. ng ta yu cu phi bo tn v pht huy nhng di sn vn ha tt p ca dn tc, sng to nn nhng gi tr vn ha mi, lm cho nhng gi tr thm su vo cuc sng ca ton x hi v mi ngi, tr thnh tm l, tp qun tin b, vn minh. y l mt qu trnh cch mng y kh khn, phc tp, i hi nhiu thi gian, trnh ch quan, nng vi. ng thi cn phi kin tr u tranh bi tr cc h tc, cc thi h tt xu, nng cao tnh chin u, chng mi mu toan li dng vn ha thc hin din bin ha bnh. Nm quan im ch o xy dng v pht trin vn ha ny th hin s pht trin t duy l lun ca ng v vn ha bnh din khi qut cao, bao qut c ton b nhng vn ct li ca vic xy dng v pht trin vn ha trong thi k mi. S sng to ca ng khng ch dng li vic nhn thc su sc v ton din hn vai tr ca vn ha trong s nghip i mi m cn th hin vic xc nh r phng hng, c trng, tnh cht, ng lc v c th ca hot ng xy dng v pht trin vn ha. y cng l s c kt l lun, tng kt thc tin, vn dng sng to quan im ca ch ngha Mc-Lnin, t tng H Ch Minh vo xc nh quan im ch o xy dng v pht trin vn ha trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha, pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha v hi nhp kinh t quc t. thc hin phng hng v quan im ch o xy dng v pht trin vn ha, ng ta ra 10 nhim v v 4 gii php ln. Nhng nhim v l: 1. Xy dng con ngi Vit Nam trong giai on cch mng mi. 2. Xy dng mi trng vn ha. 3. Pht trin s nghip vn hc, ngh thut. 4. Bo tn v pht huy cc di sn vn ha. 5. Pht trin s nghip gio dc- o to v khoa hc cng ngh.
7

6. Pht trin i i vi qun l tt h thng thng tin i chng. 7. Bo tn, pht huy v pht trin vn ha cc dn tc thiu s. 8. Chnh sch vn ha i vi tn gio. 9. M rng hp tc quc t v vn ha. 10. Cng c, xy dng v hon thin thit ch vn ha. Nhng gii php ln xy dng v pht trin vn ha l 1. M cuc vn ng gio dc ch ngha yu nc gn vi thi ua yu nc v phong tro Ton dn on kt xy dng i sng vn ha. 2. Xy dng, ban hnh lut php v cc chnh sch vn ha. 3. Tng cng ngun lc v phng tin cho hot ng vn ha. 4. Nng cao hiu qu lnh o ca ng trn lnh vc vn ha. Ngh quyt Trung ng nm kha VIII xc nh: m bo s lnh o ca ng v vn ha, phi xy dng vn ha t trong ng, trong b my nh nc nh Bc H dy: ng ta l o c, l vn minh. Phi y mnh vic gio dc t tng, o c H Ch Minh trong ton ng, ton dn, ton qun. Gng mu l mt ni dung, mt phng thc trng yu trong cng vic lnh o ca ng. Nh vy, Ngh quyt Hi ngh Trung ng nm kha VIII bao qut c tng th nhng ni dung c bn v trng yu xy dng v pht trin vn ha trong thi k i mi. V vy, khi tng kt 5 nm thc hin Ngh quyt Trung ng 5 kha VIII, Hi ngh Ban chp hnh Trung ng ln th mi kha IX khng nh Ngh quyt ny ra i p ng ng yu cu pht trin ca t nc v nguyn vng ca nhn dn, nhanh chng i vo cuc sng, c x hi nhit tnh hng ng thc hin, gn kt cht ch hn vn ha vi cc lnh vc ca i sng x hi, gp phn quan trng vo vic gi vng n nh chnh tr v to nn nhng thnh t v kinh t, x hi, an ninh, quc phng, i ngoi ca t nc1. V y l Ngh quyt c ngha chin lc v vn ha ca cch mng nc ta trong thi k cng nghip ha, hin i ha t nc. Vic tip tc thc hin Ngh quyt l mt nhn t quyt nh nng cao cht lng cuc sng ca nhn dn ta, lm cho nn tng tinh thn ca ch ta, ca x hi nc ta ngy cng vng chc, tin b, phong ph, gp phn gi vng c lp, thng nht, nh hng x hi ch
ng Cng sn Vit Nam, Kt lun Hi ngh ln th mi Ban chp hnh Trung ng ng (kha IX). V tip tc thc hin Ngh quyt Trung ng 5 (kha VIII) v xy dng v pht trin nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc trong nhng nm sp ti.
1

ngha v thc y nhanh qu trnh pht trin t nc2. Trn c s khng nh nhng thnh tu v ch ra nhng yu km, khuyt im trong qu trnh thc hin Ngh quyt Trung ng 5 kha VIII v cc Ngh quyt ca ng v vn ha, Kt lun ca Hi ngh Ban chp hnh Trung ng ln th mi kha IX nhn mnh mc tiu sau: Thng qua vic trin khai cc nhim v vn ha c th, mc tiu cn phi t ti l to ra c s pht trin ng b v cht lng vn ha trn cc mt: a. Bo m s gn kt gia nhim v pht trin kinh t l trng tm, xy dng, chnh n ng l then cht vi khng ngng nng cao vn ha- nn tng tinh thn x hi; to nn s pht trin ng b ca ba lnh vc trn chnh l iu kin quyt nh bo m cho s pht trin ton din v bn vng ca t nc. b. Trong qu trnh m rng hi nhp kinh t quc t v giao lu vn ha, cng vi vic tp trung xy dng nhng gi tr mi ca vn ha Vit Nam ng i, cn tip tc y mnh cng tc bo tn, k tha, pht huy cc gi tr tt p ca truyn thng vn ha dn tc v tip nhn c chn lc tinh hoa vn ha th gii, bt kp s pht trin ca thi i. c. Va pht huy mnh m tnh a dng, bn sc c o ca vn ha cc dn tc anh em, lm phong ph nn vn ha chung ca c nc, va kin tr cng c v nng cao tnh thng nht trong a dng ca vn ha Vit Nam, u tranh chng cc khuynh hng li dng vn ha chia r, ph hoi khi on kt dn tc. d. Nghin cu, nm bt kp thi nhng thnh tu ca vn ha- thng tin hin i, huy ng mi tim lc x hi cho s nghip pht trin vn ha, chm lo cc ti nng, ch ng c k hoch, chnh sch, c ch ph hp to iu kin cho vn ha nc nh pht trin vng chc v ng hng trong thi k mi. Kt lun ca Hi ngh Trung ng 10 kha IX xc nh nhim v trng tm l tip tc t ln hng u nhim v xy dng t tng o c, li sng v i sng vn ha lnh mnh trong x hi; nng cao cht lng v hiu qu nhim v xy dng con ngi Vit Nam theo 5 c tnh c xc nh trong Ngh quyt Trung ng 5 (kha VIII); ch trng xy dng i sng vn ha c s, nht l cng ng dn c, xy dng mi trng vn ha lnh mnh, tt p,
ng Cng sn Vit Nam, Kt lun Hi ngh ln th mi Ban chp hnh Trung ng ng (kha IX). V tip tc thc hin Ngh quyt Trung ng 5 (kha VIII) v xy dng v pht trin nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc trong nhng nm sp ti.
2

phong ph. i hi X ca ng (2006) tip tc khng nh nhng quan im c bn ca ng v xy dng v pht trin vn ha c nu ln trong cc vn kin trc y v nhn mnh t tng pht trin vn ha, nn tng tinh thn ca x hi. ng ta khng nh: Tip tc pht trin su rng v nng cao cht lng nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc, gn kt cht ch v ng b hn vi pht trin kinh t- x hi, lm cho vn ha thm su vo mi lnh vc ca i sng x hi1. ng thi, ng ta cng ch r: Xy dng nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc, p ng yu cu pht trin ca x hi v con ngi trong iu kin y mnh cng nghip ha, hin i ha v hi nhp kinh t quc t. Bo m s gn kt gia nhim v pht trin kinh t l trung tm, xy dng ng l then cht vi pht trin vn ha- nn tng tinh thn ca x hi2. Nh vy, vn xy dng v pht trin vn ha c t trong mi quan h bin chng gia ba lnh vc c bn l kinh t, chnh tr v vn ha. S pht trin ton din v bn vng ca t nc trong thi k i mi i hi phi pht trin ng b c ba lnh vc ny v mi lnh vc u c quan h hu c vi cc lnh vc khc, to nn s hp lc bn vng ca pht trin, trong vn ha l nn tng tinh thn cho s pht trin kinh t v l c s ca cng tc xy dng ng, cng c h thng chnh tr. Khng nh t tng quan trng ny trong ng li vn ha ca ng, chng ta cn phi ph phn quan im duy kinh t hoc duy chnh tr hoc duy vn ha trong pht trin. Mi quan h bin chng gia kinh t, chnh tr v vn ha ngy cng chim v tr c bit trong ng li xy dng v pht trin t nc, th hin tm nhn sng sut ca ng v qu trnh pht trin bn vng ca t nc. y cng l t tng mi th hin s sng to ca ng ta trong qu trnh vn dng ch ngha McLnin, t tng H Ch Minh v xy dng vn ha trong thi k qu ln ch ngha x hi. Trn c s k tha cc quan im ca ng ta v pht trin vn ha trong thi k i mi va qua, i hi XI ca ng nhn mnh mt s ch trng cn thc hin l: - Pht trin ton din, ng b cc lnh vc vn ha, va pht huy nhng gi tr tt p ca dn tc, va tip thu tinh hoa vn ha nhn loi, x l tt mi quan h gia kinh t v vn ha vn ha thc s l nn tng tinh thn ca x
ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb CTQG, H Ni, 2006, tr.107. 2 ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb CTQG, H Ni, 2006, tr.213.
1

10

hi, l mt ng lc pht trin kinh t - x hi v hi nhp quc t. - Tp trung xy dng i sng, li sng v mi trng vn ha lnh mnh, coi trng vn ha trong lnh o, qun l, vn ha trong kinh doanh v vn ha trong ng x. Ch trng xy dng nhn cch con ngi Vit Nam v l tng, tr tu - o c, li sng, th cht, lng t tin dn tc, trch nhim x hi, thc chp hnh php lut, nht l trong th h tr. - Xy dng gia nh m no, tin b, hnh phc. Thc hin tt bnh ng gii, s tin b ca ph n; chm sc, gio dc, bo v quyn tr em. - m bo quyn t do tn ngng, tn gio ca cng dn theo quy nh ca php lut. - Khuyn khch t do sng to vn hc, ngh thut. - Xy dng v nng cp ng b h thng thit ch vn ha, th thao. - Coi trng bo tn v pht huy di sn vn ha dn tc. - Nng cao cht lng h thng thng tin, bo ch, internet, xut bn. m bo quyn c thng tin v c hi tip cn thng tin ca nhn dn, c bit l vng su, vng xa, vng ng bo dn tc thiu s - u tranh phng, chng cc biu hin phn vn ha, cc tiu cc v t nn x hi. - Nng cao cht lng phong tro ton dn on kt xy ng di sng vn ha. Nhn li cc quan im ca ng v xy dng v pht trin vn ha trong thi k qu ln ch ngha x hi, chng ta thy ng ta lun lun xut pht t thc t khch quan, nm vng nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc-Lnin, t tng H Ch Minh, xut mt cch ch ng sng to cc quan im, t tng ch o, xy dng nhng nhim v, ni dung v gii php c th cho tng giai on cch mng, va m bo tnh k tha, va m bo s pht trin tng bc nng cao cht lng v hiu qu ca vic xy dng v pht trin nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc. Chnh nh s sng to v nng ng , ng li vn ha ca ng p ng ng nhu cu v i hi ca nhn dn, c nhn dn hng ng v nhit tnh thc hin, to thnh mt sc mnh mi lm ng lc thc y kinh t - x hi pht trin, gp phn gi vng nh hng x hi ch ngha, cng c h thng chnh tr, gi vng an ninh quc phng, gp phn to ln vo s pht trin bn vng ca t nc. 1.2. Quan im ca ng ta v xy dng con ngi trong thi k i mi

11

Ch ngha Mc - Lnin khng nh con ngi l mt thc th t nhin, ng thi l mt thc th x hi mang bn cht x hi. Vi t cch con ngi l mt thc th t nhin, con ngi chu s chi phi mnh m ca quy lut t nhin. ng thi, vi t cch l mt thc th x hi, con ngi chu s tc ng ca quy lut x hi, ca mi trng x hi. S tc ng bin chng gia mt t nhin v mt x hi i vi qu trnh pht trin ca con ngi gip con ngi tch ra khi th gii ng vt v tr thnh mt con ngi sinh hc - x hi. Theo Mc, x hi to ra con ngi mc no th con ngi cng to ra x hi mc . C.Mc v Ph.ngghen pht hin ra tnh trng con ngi b tha ha trong ch ngha t bn v ra con ng gii phng con ngi, gii phng cng nhn v nhn dn lao ng khi s tha ha thng qua cuc cch mng x hi ch ngha do ng Cng sn ca giai cp cng nhn lnh o. Trong Tuyn ngn ca ng Cng sn, C.Mc v Ph.ngghen d bo rng trong x hi tng lai s l mt lin hip trong s t do ca mi ngi l iu kin cho s t do ca c mi ngi. Theo V.I.Lnin, chnh t trong cuc u tranh lt ch t bn ch ngha v xy dng ch x hi x hi ch ngha, nhng con ngi mi c hnh thnh. H l sn phm ca lch s ng thi cng l ch th gp phn sng to lch s: Chng ta phi xy dng con ngi mi t nhng vt liu m x hi c li. V chnh trong qu trnh xy dng t nc, nhng con ngi mi s xut hin v trng thnh. K tha nhng thnh tu l lun ca ch ngha Mc-Lnin v con ngi v xy dng con ngi, Ch tch H Ch Minh khng nh "Mun xy dng ch ngha x hi, trc ht cn c nhng con ngi x hi ch ngha"1. Ngi khng nh: "V li ch mi nm th phi trng cy, v li ch trm nm th phi trng ngi"2. H Ch Minh cn dn ng ta "Bi dng th h cch mng cho i sau l mt vic rt quan trng, rt cn thit". Nhng quan im ca ch ngha Mc-Lnin v t tng H Ch Minh v con ngi v xy dng con ngi lun lun c ng ta vn dng sng to vo trong qu trnh xy dng v pht trin con ngi trong thi k i mi va qua. T khi bc vo thi k i mi, ng ta tp trung vo i mi kinh t, ng thi nhn mnh ti vic pht trin kinh t phi ch n hiu qu vn ha v x hi, quan tm ti vic xy dng con ngi. Vn kin i hi VI khng nh: "S quan tm n con ngi v thi tn trng ln nhau phi tr thnh mt tiu chun o c trong mi hot ng kinh t, vn ha, x hi, nht
1 2

H Ch Minh, Ton tp, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 1996, tp 12, tr.310. H Ch Minh, Ton tp, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 1996, tp 9, tr.222.
12

l trong cc dch v phc v nhn dn"1. Vic xy dng con ngi c ng ta xem xt t nhiu kha cnh khc nhau, trc ht l tin kinh t xy dng con ngi. V vy, i hi VI xc nh "T tng ch o ca k hoch v cc chnh sch kinh t l gii phng mi nng lc sn xut hin c, khai thc mi kh nng, tim nng ca t nc v s dng c hiu qu s gip quc t pht trin mnh m lc lng sn xut i i vi xy dng v cng c quan h sn xut x hi ch ngha"2. Ba chng trnh mc tiu v lng thc - thc phm, hng tiu dng v hng xut khu l nhng chng trnh c ngha t ph tho g kh khn v kinh t, gp phn ci thin i sng cho nhn dn. i hi VII ca ng khng nh: "Mc tiu ca chnh sch x hi thng nht vi mc tiu pht trin kinh t, u nhm pht huy sc mnh ca nhn t con ngi v v con ngi. Kt hp hi ha gia pht trin kinh t vi pht trin vn ha, x hi; gia tng trng kinh t vi tin b x hi; gia i sng vt cht v i sng tinh thn ca nhn dn. Coi pht trin kinh t l c s v tin thc hin cc chnh sch x hi, thc hin tt cc chnh sch x hi l ng lc thc y pht trin kinh t"3. Khi xc nh mc tiu ca s nghip gio dc - o to, trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha, ng ta nu r: "Mc tiu gio dc v o to nhm nng cao dn tr, o to nhn lc, bi dng nhn ti, hnh thnh i ng lao ng c tri thc v c tay ngh, c nng lc thc hnh, t ch, nng ng v sng to, c o c cch mng, tinh thn yu nc, yu ch ngha x hi. Nh trng o to th h tr theo hng ton din v c nng lc chuyn mn su, c thc v kh nng t to vic lm trong nn kinh t hng ha nhiu thnh phn"4. Vn xy dng con ngi phc v yu cu ca s nghip cng nghip ha, hin i ha t nc c ng ta t trn bnh din rng ln gn lin vi trch nhim ca tng lnh vc khc nhau ca i sng x hi, t lnh vc pht trin kinh t, to nn tng vt cht xy dng con ngi ti pht trin v th lc, tr lc, k nng lao ng, bi dng t tng chnh tr, o c, li sng, chm sc sc khe cho con ngi gn lin vi trch nhim x hi ca cc ngnh
ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th VI, Nxb S tht, H Ni, 1987, tr.89. 2 ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th VI, Nxb S tht, H Ni, 1987, tr.47. 3 ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th VII, Nxb S tht, H Ni, 1991, tr.73. 4 ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th VII, Nxb S tht, H Ni, 1991, tr.81.
1

13

y t, gio dc, vn ha, thng tin i chng, dn s v k hoch ha gia nh. Cng bc vo qu trnh i mi, pht trin kinh t th trng, y mnh cng nghip ha, hin i ha, vn xy dng v pht trin con ngi cng c ng v Nh nc ta quan tm hn bao gi ht. iu ny xut pht t hai nguyn nhn ch yu sau y: Th nht, l qu trnh pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, y mnh cng nghip ha, hin i ha t nc trong xu th ton cu ha t ra nhng yu cu mi v con ngi v xy dng con ngi. S nghip i mi t nc khng th thnh cng nu khng xy dng c nhng lp ngi mi p ng nhng yu cu cao ca dn tc v thi i. Th hai, l nhng mt tri ca kinh t th trng v qu trnh cng nghip ha, hin i ha v ang tc ng tiu cc, lm si mn t tng, li sng v o c x hi. V vy, tranh th thi c, vt qua nhng thch thc, ng v Nh nc ta tp trung xy dng chin lc v con ngi cho thi k cng nghip ha, hin i ha t nc. Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ln th t kha VII (thng 1/1993) tp trung vo ch xy dng con ngi trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha. Ti Hi ngh ny, Ban Chp hnh Trung ng kha VII ban hnh hng lot ngh quyt quan trng nhm xy dng con ngi phc v s nghip i mi. l Ngh quyt "V mt s nhim v vn ha vn ngh nhng nm trc mt"; Ngh quyt "V nhng vn cp bch ca s nghip chm sc v bo v sc khe nhn dn"; Ngh quyt "V chnh sch dn s v k hoch ha gia nh"; Ngh quyt "V s nghip gio dc v o to"; Ngh quyt "V cng tc thanh nin trong thi k mi". Vn con ngi y c t trong bi cnh mi, vi nhng yu cu v nhim v mi m cc ngnh, cc cp, cc on th chnh tr x hi phi quan tm ng mc. Mc tiu ca s nghip gio dc trong thi k ny m ng ta nhn mnh l nhm nng cao dn tr, o to nhn lc, bi dng nhn ti, o to nhng con ngi c kin thc vn ha, khoa hc, c k nng ngh nghip, lao ng t ch, sng to v c k lut, giu lng nhn i, yu nc, yu ch ngha x hi, sng lnh mnh, p ng nhu cu pht trin t nc v chun b cho tng lai. Qu trnh i mi gio dc theo hng va gn cht vi yu cu pht trin t nc, va ph hp vi xu th tin b ca thi i, thc hin mt nn gio dc thng xuyn cho mi ngi, xc nh hc tp sut i l quyn li v trch nhim ca mi ngi dn to ra nhng chuyn bin mi xy dng con

14

ngi, o to ngun nhn lc cho qu trnh cng nghip ha, hin i ha t nc. nng cao th lc v chm sc sc khe nhn dn trong tnh hnh mi, ng ta nhn mnh "sc khe l vn qu nht ca mi con ngi v ton x hi, l nhn t quan trng trong s nghip xy dng v bo v T quc. V vy, chng ta phn u mi ngi c quan tm chm sc sc khe". Vn xy dng con ngi phi gn lin vi vic nng cao cht lng cuc sng ca con ngi v m bo s pht trin dn s hp l, ph hp vi qu trnh pht trin kinh t - x hi ca t nc. S gia tng dn s qu nhanh l mt trong nhng nguyn nhn quan trng cn tr tc pht trin kinh t - x hi, gy kh khn ln cho vic ci thin i sng, hn ch iu kin pht trin v tr tu, vn ha v th lc ca ging ni. V vy, ng ta ban hnh Ngh quyt "V chnh sch dn s v k hoch ha gia nh" nhm lm tt cng tc k hoch ha gia nh, thc hin gia nh t con, gim nhanh t l pht trin dn s, tin ti n nh quy m dn s, gp phn nng cao cht lng dn s, cht lng xy dng con ngi. Hng lot cc chnh sch ca ng v Nh nc c ban hnh gp phn kim sot tc gia tng dn s v n nh quy m dn s, gp phn nng cao cht lng cuc sng ca con ngi v to iu kin cho kinh t - x hi pht trin bn vng. Trong ng li chnh sch xy dng v pht trin con ngi thi k i mi, k tha quan im ca ch ngha Mc-Lnin, t tng H Ch Minh, ng ta c bit ch trng quan tm ti cng tc thanh thiu nin, tng lai ca t nc. Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ln th t kha VII (1/1993) ban hnh Ngh quyt: "V cng tc thanh nin trong thi k mi". Gn y, Hi ngh Trung ng ln th by kha X (7/2008) ra Ngh quyt V tng cng s lnh o ca ng i vi cng tc thanh nin thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha. nh gi v vai tr thanh nin, ng ta xc nh thanh nin mt trong nhng nhn t quan trng quyt nh tng lai, vn mnh dn tc, l lc lng ch yu trn nhiu lnh vc, m nhim nhng cng vic i hi hy sinh, gian kh, sc khe v sng to, l lc lng x hi to ln. K tha tinh hoa truyn thng ca dn tc v nhng thnh qu ca cch mng, qua m rng giao lu quc t, thanh nin ta ngy nay c mt mnh c bn l trnh hc vn cao hn trc, tm nhn rng, nhy cm vi thi cuc, giu lng yu nc, c kht vng mau chng a t nc vt qua ngho nn lc hu, thc hin mc tiu dn giu, nc mnh, x hi vn minh. Thanh nin ng tnh, ng h v hng hi tham gia s nghip i mi, xy dng v bo v T quc x hi

15

ch ngha. v ang xut hin nhiu ti nng tr, nhiu tm gng trong sn xut, kinh doanh, bo v ch quyn v an ninh t nc, trong hc tp, hot ng khoa hc k thut, vn ha ngh thut v th thao, trong cng tc x hi. Tuy nhin, ng trc tnh hnh kh khn v kinh t - x hi ca t nc v s sp ca ch x hi ch ngha Lin X v ng u, mt b phn thanh nin ang gp nhiu kh khn v nh hng chnh tr. Hng triu thanh nin cha c hoc thiu vic lm, thu nhp thp. Tnh trng tht hc, m ch tng ln, nht l nng thn, min ni. Sc khe ca thanh nin v tr em c chiu hng gim st, s tr lang thang cn nhiu. Mt b phn thanh nin t quan tm sinh hot chnh tr, coi thng truyn thng cch mng, trn trnh ngha v qun s. Mt s dao ng, thiu nim tin ch ngha x hi. Mt b phn thanh nin c xu hng chy theo li sng khng lnh mnh, coi thng gi tr nhn vn, k cng, o l. Tnh trng ti phm v t nn x hi trong thnh nin gia tng v ngy cng din bin phc tp. T l thanh nin nhim HIV/AIDS cn cao. Khng t thanh nin vn mang tm l th ng, li t thi k bao cp; tm l lao ng v kh nng ngh nghip cha chuyn kp vi kinh t th trng v hi nhp quc t. ng trc tnh hnh , ng ta xc nh phng hng, quan im, nhim v v gii php nng cao cht lng v hiu qu ca cng tc thanh nin trong thi k mi, xy dng on Thanh nin cng sn H Ch Minh vng mnh v m rng mt trn on kt thanh nin, gii phng tim nng trong thanh nin, y mnh cng tc gio dc, t tng, chnh tr xy dng mi trng x hi lnh lnh, nu cao vai tr ca t chc ng, cc on th chnh tr - x hi v nhn dn i vi cng tc thanh nin. Nh vy s sng to ca ng ta th hin r rt vic tip cn vn xy dng con ngi t nhiu bnh din khc nhau, to thnh sc mnh tng hp pht trin con ngi mt cch ton din, p ng yu cu ca s nghip i mi. Nhng quan im trn tip tc c ng ta trin khai v nhn mnh trong cc vn kin ca ng cc giai on sau ny, to nn mt s chuyn bin mnh m trong vn xy dng con ngi. Nhng phm cht c bn ca con ngi mi cn c xy dng Xy dng v pht trin ton din con ngi l mt ni dung quan trng trong t tng gii phng giai cp, gii phng dn tc, gii phng x hi v gii
16

phng con ngi ca ch ngha Mc-Lnin, t tng H Ch Minh v ca ng, Nh nc ta. Xy dng mt ch x hi tt p "dn giu nc mnh, x hi cng bng, dn ch v vn minh" l iu kin c bn thc hin mc tiu pht trin ton din con ngi. Cng lnh (B sung v pht trin 2011): Con ngi l trung tm ca chin lc pht trin, ng thi l ch th pht trin. Tn trng v bo v quyn con ngi, gn quyn con ngi vi quyn v li ch ca dn tc, t nc v quyn lm ch ca nhn dn. Chm lo xy dng con ngi Vit Nam giu lng yu nc, c thc lm ch, trch nhim cng dn; c tri thc, sc khe, lao ng gii; sng c vn ha, tnh ngha; c tinh thn quc t chn chnh1. Lut Gio dc c Quc hi thng qua ngy 11-12-1998 ghi r: Mc tiu ca gio dc l o to con ngi pht trin ton din, c o c, tr tu, sc khe, thm m v ngh nghip, trung thnh vi l tng c lp dn tc v ch ngha x hi; hnh thnh v bi dng nhn cch, phm cht, nng lc ca cng dn, p ng yu cu xy dng v bo v T quc. Ngh quyt Ban Chp hnh Trung ng ln th nm kha VIII khng nh nhim v u tin xy dng nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc l: Xy dng con ngi Vit Nam trong giai on mi vi nhng c tnh sau: - C tinh thn yu nc, t cng dn tc, phn u v c lp dn tc v ch ngha x hi, c ch vn ln a t nc thot khi ngho nn lc hu, on kt vi nhn dn th gii trong s nghip u tranh v ha bnh, c lp dn tc, dn ch v tin b x hi. - C thc tp th, on kt, phn u v li ch chung. - C li sng lnh mnh, np sng vn minh, cn kim, trung thc, nhn ngha, tn trng k cng php nc, quy c ca cng ng; c thc bo v v ci thin mi trng sinh thi. - Lao ng chm ch vi lng tm ngh nghip, c k thut, sng to, nng sut cao v li ch ca bn thn, gia nh, tp th v x hi. - Thng xuyn hc tp, nng cao hiu bit, trnh chuyn mn, trnh thm m v th lc"2. Nh vy, ng trc yu cu ca vic xy dng nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, y mnh cng nghip ha v hi nhp kinh t
1 2

ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi XI, S d, tr.76.

ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th VIII, Nxb S tht, H Ni, tr.59.
17

quc t, vn quan trng l phi t con ngi v vn xy dng con ngi trong mi trng kinh t - x hi mi, thy r c cc nhn t bn ngoi v bn trong tc ng vo i sng ca con ngi xc nh nhng yu cu c th i vi vic xy dng con ngi. Vn bao trm ca vic xy dng con ngi l hnh thnh l tng chnh tr x hi ca mi cng dn. ng trc din bin phc tp ca tnh hnh quc t hin nay, vn gio dc lng yu nc, tinh thn t cng dn tc, phn u v mc tiu c lp dn tc v ch ngha x hi, c ch v ngh lc a t nc thot khi ngho nn lc hu, phn u a nc ta n nm 2020 c bn thnh mt nc cng nghip l vn c ngha c bit quan trng. Chng ta phi o to nhng con ngi pht trin ton din c v c v ti, pht trin v th lc, tr tu, o c, thm m, nhn cch, c k nng lao ng gii, c ch v bn lnh trong lao ng v bo v T quc. iu c bit quan tm y l vn gio dc l tng chnh tr, o c phm cht v thc cng dn ca i ng lao ng mi, to iu kin thun li h thc hin y quyn li, trch nhim, ngha v ca mnh i vi T quc, nhn dn, dn tc v thi i. ng ta cng nhn mnh n vic k tha v pht huy nhng gi tr tch cc v tin b ca con ngi Vit Nam trong truyn thng lch s ca dn tc, ph phn nhng yu t lc hu, tiu cc, to mi trng thun li xy dng v pht trin con ngi. Mun pht trin nhanh v bn vng, bi hc kinh nghim rt ra t thc tin 5 nm thc hin Ngh quyt ca i hi IX cho thy "phi gn tng trng kinh t vi pht trin vn ha, pht trin ton din con ngi, thc hin dn ch, tin b v cng bng x hi, to nhiu vic lm, ci thin i sng, khuyn khch lm giu hp php i i vi xa i, gim ngho. Pht trin kinh t phi i i vi vic m bo n nh chnh tr - x hi, coi y l tin , iu kin pht trin nhanh v bn vng. i hi i biu ton quc ln th X ca ng c bit nhn mnh ti vic "xy dng v hon thin gi tr, nhn cch con ngi Vit Nam, bo v v pht huy bn sc dn tc trong thi k cng nghip ha, hin i ha, hi nhp kinh t quc t. Bi dng cc gi tr vn ha trong thanh nin, hc sinh, sinh vin, c bit l l tng sng, li sng, nng lc tr tu, o c, bn lnh vn ha con ngi Vit Nam"1. Vn xy dng con ngi c ng ta quan tm trn bnh din mi l xy dng v hon thin v nhn cch, ch trng bi dng t tng sng, li sng, nng lc tr tu, o c v bn lnh, bn sc ca con ngi Vit Nam trong giao lu v hp tc quc t. y l nhng ni
ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 2006, tr.106.
1

18

dung ct li phn nh cht lng cao ca vic xy dng con ngi, gn lin vi yu cu ca qu trnh y mnh cng nghip ha, hin i ha v hi nhp kinh t quc t. Trong qu trnh y mnh pht trin kinh t th trng v hi nhp kinh t quc t, nhng tc ng tiu cc t mt tri ca qu trnh ny vo i sng x hi, lm suy thoi t tng, o c, li sng ca con ngi v x hi c chiu hng gia tng. V vy, bn cnh vic ngn chn s suy thoi ny, ng ta cao nhim v xy dng t tng o c, li sng trong x hi, trc ht l trong i ng cn b, ng vin; trong cc c quan ng, Nh nc, cc on th chnh tr x hi, trong tng gia nh, to lp mi trng vn ha lnh mnh nui dng i sng tinh thn ca con ngi. S an xen gia yu t tch cc v tiu cc trong qu trnh vn ng v pht trin ca nn kinh t thi k chuyn i to nn s phc tp trong vn xy dng v hon thin nhn cch con ngi. V vy qun trit quan im duy vt lch s v xy dng con ngi, ng ta lun lun ch trng khng nh nhng mt tch cc, ch r nhng mt tiu cc cn khc phc hng ti xy dng v hon thin con ngi, p ng yu cu ca nhim v cch mng ra. Kt lun ca Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ln th mi kha IX thng thn nu r: "S suy thoi v phm cht, o c, li sng tip tc din bin phc tp, c mt s mt nghim trng hn, tn hi khng nh n uy tn ca ng v Nh nc, nim tin ca nhn dn". V vy, trong vn xy dng con ngi, ng ta xc nh nhim v t ln hng u l nhim v xy dng t tng, o c, li sng v i sng lnh mnh trong x hi, trc ht l trong cc t chc ng, Nh nc, Mt trn T quc, cc on th nhn dn v trong tng c nhn, gia nh, thn xm, n v, t chc c s... khc phc khuynh hng gin n, ch quan nng vi, duy ch trong vn ny, ng ta nhn mnh rng: "Cn xc nh y l nhim v quan trng thng xuyn, va cp bch, va c bn, lu di". i hi XI ca ng yu cu: Sm c chin lc quc gia v xy dng gia nh Vit Nam, gp phn gi gn v pht trin nhng gi tr truyn thng ca vn ha, con ngi Vit Nam, nui dng, gio dc th h tr. on kt v xy dng h gi tr chung ca con ngi Vit Nam trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha v hi nhp quc t1. Nh vy, vn xy dng con ngi v pht trin con ngi c ng ta t vo v tr trung tm ca qu trnh pht trin kinh t - x hi. S sng to ca ng trong qu trnh vn dng nhng quan im ca ch ngha McLnin, t tng H Ch Minh trong qu trnh xy dng con ngi trong thi k i mi hin nay khng phi vi ngha l lm khc nhng quan im v t tng ny m l trin khai vn xy dng con ngi trn nhiu bnh din
1

ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi XI, Sd, tr.223. 19

khc nhau, gn lin vi nhiu ni dung khc nhau pht trin con ngi thch ng vi i hi ca cch mng trong mt bi cnh mi, bi cnh ca qu trnh pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, hi nhp kinh t quc t. Con ngi m ng ta ch xy dng y l con ngi cht lng, va phi mang tnh dn tc, hin i, nhn vn, va c kh nng m nhim nhng trng trch mi trong qu trnh cng nghip ha, hin i ha, hi nhp kinh t quc t v gi vng an ninh quc phng trong tnh hnh mi. L tng chnh tr x hi; o c, li sng; k nng lao ng sng to, thc cng dn trong xy dng v bo v T quc... l nhng ni dung c bn cn c coi trng ng mc trong qu trnh xy dng v pht trin con ngi. Chnh t trong qu trnh xy dng v pht trin t nc, nhng con ngi ny c hnh thnh v pht trin. Nhng thnh tu v kinh t - x hi trong nhng nm i mi va qua l tin , l c s vt cht xy dng con ngi. ng thi con ngi - ngun nhn lc cng l nhn t c ngha quyt nh ti vic pht trin kinh t - x hi. V vy, ng ta xc nh u t cho con ngi l u t cho pht trin, u t cho gio dc - o to xy dng v pht trin con ngi l u t ngn nht v tit kim nht hin i ha t nc. ng thi xy dng v pht trin con ngi cng l con ng c bn m bo s pht trin bn vng hay ni cch khc chnh l m bo cht lng ca qu trnh pht trin t nc... Nn kinh t m chng ta hng ti xy dng l nn kinh t nhn vn, nn kinh t cao gi tr con ngi, phc v con ngi. V vy, con ngi va l mc tiu, va l ng lc ca qu trnh pht trin bn vng. S nghip xy dng v pht trin t nc phi hng ti phc v con ngi, gii phng cc tim nng sng to ca con ngi, phn u nng cao i sng vt cht v tinh thn ca nhn dn, to c hi v iu kin nhn dn tham gia vo lm ch qu trnh sng to, sn xut, truyn b v th hng cc thnh qu chung ca x hi. V vy, hng ti cc gi tr nhn vn, v con ngi, cho con ngi, chm lo vun p cho s nghip "trng ngi" l nhim v trng tm hng u ca s nghip xy dng v pht trin nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc nc ta hin nay. II. Nhng vn t ra trong vic thc hin ng li, quan im ca ng v pht trin vn ha v con ngi 1. Nhng thnh tu v hn ch trong qu trnh thc hin ng li, quan im v pht trin vn ha v con ngi trong 25 nm i mi va qua - Thc tin 25 nm i mi va qua khng nh ng li, quan im ca ng ta v pht trin vn ha v con ngi l hon ton ng n, p ng nhu cu i hi cp thit ca x hi. Chnh nh c ng li v quan im ch

20

o ng n nn vn ha Vit Nam trong thi gian qua t c nhng tin b ng k, gp phn cng cc lnh vc khc lm nn nhng thnh tu to ln, c ngha lch s ca dn tc. Kim im 5 nm thc hin Ngh quyt i hi X ca ng v nhn li 25 nm xy dng v pht trin trn lnh vc vn ha v con ngi, i hi XI khng nh Hot ng vn ha, vn ngh, thng tin, th dc, th thao ngy cng m rng, tng bc p ng nhu cu hng th vn ha ca nhn dn. Phong tro ton dn on kt xy ng di sng vn ha tng bc i vo chiu su1. Ch s pht trin con ngi khng ngng c tng ln: Vit Nam hon thnh phn ln Mc tiu Thin nin k2. Trong lnh vc xy dng con ngi, ng v Nh nc u t nhiu hn cho gio dc- o to nng cao dn tr, o to ngun nhn lc v bi dng nhn ti, thc hin nhiu ch trng, chnh sch mi to ng lc cho gio dc- o to pht trin xng ng vi vai tr l quc sch hng u. C s vt cht cho gio dc c tng cng. Quy m o to c m rng, nht l bc trung hc chuyn nghip v dy ngh. Trnh dn tr ni chung v i ng lao ng qua o to tay ngh c nng ln. Cht lng v th lc, sc khe, hc vn, tay ngh, k nng lao ng v phm cht o c ngh nghip c bc pht trin r rt. Cng tc xa i gim ngho nc ta t c nhng thnh tu to ln, c cng ng quc t nh gi cao. n cui nm 2010, t l h ngho cn 9,5%. C s h tng kinh t, vn ha, x hi cho vng nng thn, min ni, vng ng bo cc dn tc thiu s c quan tm u t (in, ng, trng, trm), to nn s chuyn bin tch cc trong vic m bo cng bng x hi v h tr nhng vng gp kh khn. Cng tc bo v chm sc sc khe nhn dn t c nhiu kt qu to ln. H thng y t, c bit l y t c s c chm lo v m rng. Hu ht cc x, phng trong c nc u c trm y t, trn 65% trm c bc s. Ngnh y t cng vi ton dn chm lo v y li mt s dch bnh nguy him. Tui th bnh qun ca dn s nc ta tng t 63 tui (1990) ln 71,5 tui (nm 2005). Ch s pht trin con ngi (HDI) c nng ln t mc di trung bnh (0,498 nm 1991) tng ln mc trung bnh (0,688 nm 2002) v nm 2005 nng ln l 0,704 , nm 2008 l 0,733 xp th 100/177, thuc nhm trung bnh cao. hon thnh 6/8 nhm Mc tiu Thin nin k (theo Bo co ch s pht trin con ngi ca Lin hp quc, ch s pht trin con ngi ca Vit Nam
1 2

ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Sd , tr.155. ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Sd , tr.154.
21

nm 2005 l 0,704, xp th 108/177 nc, trong khi ti cc nc km pht trin, ch s ny l 0,518; ti cc nc c thu nhp trung bnh, ch s ny l 0,774). Nhng tin b v vic xy dng con ngi ca Vit Nam trong 25 nm i mi va qua gp phn khng nh ng li i mi ca ng ta trong vn xy dng con ngi l ng n. S pht trin kinh t hng ti phc v con ngi, m bo tin b v cng bng x hi, gp phn nng cao cht lng cuc sng con ngi. Trn lnh vc vn ha, qu trnh trin khai thc hin ng li, chnh sch vn ha ca ng v nh nc c thc hin nghim tc cc cp, cc ngnh. c bit l sau khi c Ngh quyt Trung ng nm kha VIII, cp y ng cc cp c chng trnh thc hin Ngh quyt ny nghim tc v c nhn dn ng tnh hng ng v thc hin. Vic thc hin nm quan im ch o, 10 nhim v v 4 gii php ln m Ngh quyt Trung ng nm kha VIII to nn mt phong tro su rng trong ng, trong cc c quan nh nc v cc on th chnh tr - x hi, gp phn to ln vo cng c khi i on kt ton dn, pht huy ch ngha yu nc Vit Nam xy dng v pht trin t nc. Tng mc u t ca Nh nc cho Chng trnh mc tiu giai on sau cao hn giai on trc. Tnh tch cc, ch ng sng to trong nhn dn c pht huy, dn ch x hi c m rng. H thng cc di sn vn ha ca dn tc c u t, tn to v pht huy vai tr ca n i vi pht trin kinh t - x hi, nng cao i sng tinh thn ca nhn dn. Nhiu di tch vn ha c cng ng quc t cng nhn l Di sn vn ha th gii nh: C Hu, Di tch M Sn, Khu ph c Hi An, Vn Quc gia Phong Nha - K Bng, Vnh H Long, Di tch Hong thnh Thng Long - H Ni, Khng gian vn ha cng ching Ty Nguyn, Nh nhc Cung nh Hu, Quan h Bc Ninh, Ca tr, Ht Xoan (Ph Th) c UNESCO a vo danh sch di sn vn ha phi vt th tiu biu ca nhn loi c bo v khn cp. Nhng gi tr vn ha c sc ca cc dn tc anh em trn t nc Vit Nam c gi gn, k tha v pht huy lm phong ph cho nn vn ha dn tc. Nm 2008, c nc c 7.966 l hi, trong c 7.039 l hi dn gian, 544 l hi tn gio, 332 l hi lch s cch mng. Cc phng tin thng tin i chng pht trin nhanh chng v p ng nhu cu ngy cng cao ca x hi. Hin nay c nc c 707 c quan bo ch (bo in: 166, bo in t: 09, tp ch: 440, pht thanh truyn hnh: 68, nh cung cp thng tin trn Internet: 24, c 13.348 nh bo). C nc c 53 nh xut bn (xut bn khong 20.504 cun sch vi 211.615.158 triu bn). C 125 n v pht hnh, c 7.045 th vin. Cc ti nng trong lnh vc sng to vn hc ngh thut bc u c

22

pht huy v tham gia tch cc vo pht trin nn vn hc ngh thut dn tc. Hin nay c nc c 48 hng phim, 131 on ngh thut. Tng s tc phm ng k bn quyn tc gi t 1986 n nay l 21.143. Hot ng giao lu v hp tc quc t c m rng. Cng tc vn ha i ngoi c nhiu chuyn bin tch cc gii thiu cc thnh tu vn ha ca Vit Nam ra nc ngoi v tip thu nhng gi tr tch cc ca vn ha th gii vo Vit Nam, nng cao v th vn ha Vit Nam trong cng cng quc t. Nhng thnh tu trn lnh vc vn ha gp phn nng cao mc hng th vn ha ca nhn dn, gp phn vo xy dng con ngi v xy dng mi trng vn ha tinh thn lnh mnh, lm ng lc thc y s pht trin kinh t - x hi. Tuy nhin, trong qu trnh thc hin ng li, quan im ca ng v vn ha, chng ta thy ni ln mt s yu km sau: Th nht, vic thc hin ng li, quan im ca ng v vn ha, x hi v xy dng con ngi cn mang nng tnh hnh thc, cha ch ti cht lng v hiu qu thit thc. Nhng quan im ch o vic xy dng v pht trin nn vn ha tin tin, m bn sc l nhng quan im rt ng n v xut hin sm t Hi ngh Ban chp hnh Trung ng ln th t, kha VII (1993), c khng nh li nhiu ln trong cc Ngh quyt sau ny ca ng nhng khi trin khai th cn nhiu bt cp. Vic xy dng v pht trin vn ha mi tin hnh ch yu trong lnh vc hot ng vn ha, cha tc ng su rng v gn b cht ch vi kinh t v chnh tr. Cc hot ng kinh t, nht l ca khu vc ngoi nh nc v cc lnh vc kinh t c vn u t nc ngoi thng t hoc cha quan tm ng mc ti vai tr ca vn ha trong pht trin. Nhiu chng trnh, d n pht trin kinh t cn nng v tm li ch kinh t, coi nh nhn t vn ha v mi trng. Trong quy hoch cc khu cng nghip, cc khu ch xut, nhng cng trnh v nh cho ngi lao ng v cc thit ch vn ha - x hi phc v nhu cu ca cng nhn khu cng nghip cha c u t tha ng. S phi hp gia cc lnh vc kinh t v vn ha cn din ra chm v mang tnh hnh thc. Nhiu vn x hi ni ln nh gii quyt vic lm, xa i gim ngho, an sinh x hi, tai nn giao thng, t nn x hi cn chm cha c gii quyt. Th hai, l nhng thnh tu v tin b t c trong lnh vc pht trin vn ha, x hi v xy dng con ngi cha tng xng vi tc pht trin kinh t v cha vng chc, cha tc ng c hiu qu i vi cc lnh vc ca i sng x hi, c bit l lnh vc t tng, o c, li sng. S suy thoi v phm cht, o c, li sng tip tc din bin phc tp, c mt s mt nghim trng hn, gy tn hi khng nh n uy tn ca ng v Nh nc, nim tin
23

ca nhn dn. Cng tc xy dng mi trng vn ha trong ng, trong cc c quan Nh nc, cc on th chnh tr - x hi cn hn ch. Tnh trng quan liu, tham nhng v suy thoi li sng, o c trong mt b phn cn b, ng vin k c nhng ngi c chc, c quyn cha c ngn chn. Nhim v xy dng con ngi trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha cha c s chuyn bin r rt. Mi trng vn ha cn b nhim bi cc t nn x hi v s lan trn cc dch v v sn phm vn ha m tn, d oan, thp km, lai cng, c hi. Cn thiu nhng tc phm vn ha, vn hc ngh thut c gi tr cao v t tng v ngh thut, c tc ng tch cc v su sc i vi vic gio dc con ngi. Trong lnh vc l lun - ph bnh v sng tc, cn c nhng biu hin lng tng, hu khuynh trong u tranh gia cc khuynh hng t tng trc nhng tc ng phc tp ca qu trnh hi nhp kinh t quc t v m rng giao lu vn ha. Xu hng thng mi ha chy theo th hiu thp km trong mt b phn bo ch, xut bn, trong hot ng vn ha ngh thut cha c ngn chn c hiu qu. Th ba l tnh trng phn ha trong hng th vn ha gia cc vng, cc min, cc tng lp x hi gia tng. Tnh trng ngho nn, lc hu v i sng vn ha tinh thn nhiu vng nng thn, min ni, vng ng bo dn tc thiu s v vng cn c cch mng trc y vn cha c khc phc. Th t l vic xy dng v hon thin th ch vn ha, h thng vn bn quy phm php lut v cc chnh sch trn lnh vc vn ha, c bit l mi quan h gia kinh t v vn ha, gia vn ha v cng tc xy dng ng, cng c h thng chnh tr cn chm v thiu ng b, lm hn ch tc ng ca vn ha i vi s pht trin t nc. i hi XI ca ng (2011) nhn mnh mt s yu km trong lnh vc pht trin vn ha v xy dng con ngi l: 1. Cht lng gio dc v o to cha p ng yu cu pht trin, nht l o to ngun nhn lc trnh cao cn hn ch. Cha chuyn mnh sang o to theo nhu cu x hi. - Cha gii quyt tt mi quan h gia tng s lng, quy m vi nng cao cht lng gia dy ch v dy ngi. - Chng trnh, ni dung dy, phng php lc hu. - Qun l gio dc cn bt cp. - Xu hng thng mi ha v sa st o c trong gio dc khc phc cn chm.

24

2. Kt qu xa i gim ngho cha tht vng chc, nguy c ti ngho cn ln. Khong cch chnh lch v thu nhp, mc sng gia cc tng lp nhn dn, gia cc vng c xu hng gia tng. Nhu cu v vic lm thnh th v nng thn cha c p ng. 3. Cng tc bo v, chm sc sc khe nhn dn cn nhiu bt cp. H thng y t chm i mi. Cht lng dch v y t thp. iu kin chm sc y t cho nhng ngi ngho, vng su, vng xa, vng dn tc thiu s cn nhiu hn ch. 4. Lnh vc vn ha cn nhiu vn bc xc, chm c gii quyt. c bit l vic xy dng np sng vn ha cha c coi trng ng mc. Tnh trng suy thoi, xung cp v o c, li sng, s gia tng t nn x hi v ti phm ng lo ngi, nht l trong lp tr. Qun l nh nc v vn ha cn nhiu s h, yu km. u tranh ngn nga vn ha phm c hi cha c ch y , cn nhiu khuyt im, bt cp. 5. T quan liu, tham nhng, lng ph vn nghim trng. Ti phm v mt s t nn x hi c chiu hng gia tng. Tai nn giao thng gy nhiu thit hi v ngi v ca cho nhn dn cha c khc phc Nhng khuyt im, yu km ni trn c nhiu nguyn nhn khch quan v ch quan, nhng cn ch nhn mnh mt s nguyn nhn ch quan l: 1. Nhn thc trong ng t Trung ng n cp y cc cp v vai tr c bit ca vic xy dng con ngi v pht trin vn ha cha tht y , nht l trong thi k pht trin kinh t th trng, hi nhp kinh t quc t. Nhim v trung tm m ng v Nh nc t ra hin nay l xy dng v pht trin kinh t nhm mc tiu dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch v vn minh. Cc vn vn ha, x hi v xy dng con ngi vn ha khng phi l yu t ng ngoi kinh t, l kt qu th ng ca kinh t, m n va l mc tiu, l ng lc pht trin kinh t - x hi. Nh vy, bn cnh vic pht huy vai tr ca vn ha trong vic thc hin cc nhim v chnh tr - x hi, p ng nhu cu tinh thn ngy cng cao ca nhn dn, chng ta cn pht huy vai tr ca vn ha x hi nh ng lc v ngun lc pht trin kinh t - x hi. Mun lm giu bng vn ha v v vn ha, cn phi thay i t duy u t cho vn ha, x hi v pht trin con ngi nh u t cho cc cng trnh kinh t - k thut trng im, khc phc quan im u t ch nhm chng xung cp, bo v ch cha ch trng u t khai thc cc ngun lc vn ha, x hi v con ngi cho pht trin. c bit l s gn kt gia vn ha v du lch, pht trin cc ngnh cng nghip vn ha cn yu. y l nhng lnh vc i hi phi c
25

s tp trung cao ngun lc c th pht trin v cnh tranh khu vc v quc t trong hi nhp quc t, gp phn quan trng vo pht trin kinh t v gi gn bn sc vn ha dn tc. Mt khc, s vn dng cc quan h th trng vo trong cng tc lnh o v qun l vn ha, x hi cn yu, t tng bao cp chm c khc phc. Vic thc hin ch trng x hi ha cha ng b v cha thng nht dn n tnh trng hoc l li cho dn t lo, coi nh vai tr ca Nh nc, hoc l bin ch trng x hi ha thnh t nhn ha, coi nh cc phc li x hi v cng bng x hi. Vic chuyn cc hot ng vn ha, gio dc, y t, th thao sang dch v cng cn lng tng. Nhn thc v xy dng v pht trin con ngi cn mang tnh ch quan. Nhng tiu chun v xy dng con ngi cn xa thc t, kh thc hin trong thc tin. Vic xy dng cc thit ch vn ha, x hi cn mang tnh p t, cha ch n vai tr ch th ca cng ng trong vic tip nhn v s dng cc thit ch ny. Mc d ch tiu hng th vn ha ca ngi dn trong nhng nm i mi va qua tng ln gp nhiu ln so vi trc y nhng tnh sng to vn ha ca nhn dn b hn ch do s p t ca vn ha i chng. Trong lnh vc sng tc vn hc ngh thut v l lun ph bnh cn t nhng tc phm nh cao. Vic gn kt gia lnh vc vn ha v xy dng con ngi vi kinh t v chnh tr cn lng, thm ch cn c xu hng tch bit. Cc quan im ch o, phng hng, nhim v ca vic xy dng con ngi v pht trin vn ha c xc nh trong cc Ngh quyt ca ng cha c qun trit v thc hin nghim tc. Vic t chc thc hin cn thiu tp trung, cha ng b, cha kin quyt. 2. Nhim v xy dng vn ha trong ng, b my nh nc cha c trin khai tch cc, c ni cn b xem nh, khng t cn b, ng vin cha nu c tm gng vn ha cho qun chng. 3. Trong t chc thc hin, nng lc v tm lnh o xy dng con ngi v pht trin vn ha ca cc cp y, chnh quyn, Mt trn T quc, on th cn nhiu hn ch. S phi hp gia cn b, ban, ngnh v on th trong vic xy dng con ngi v pht trin vn ha, x hi cn yu, trch nhim cha r rng. Chm th ch ha nhng quan im, ch trng ln ca ng thnh lut php, cn b ng trc nhng khuynh hng mi xut hin v mt s bin i trn lnh vc vn ha. Cha c k hoch o to, bi dng ti nng, nng cao nng lc ca nhng ngi hot ng, sng to vn ha; coi nh cuc u tranh trn lnh vc l lun, ph bnh vn hc - ngh thut. Cha xy dng c c ch chnh sch v gii php ph hp pht trin vn ha trong c ch th trng nh hng x hi ch ngha.

26

4. Trong mt b phn i ng tr thc, vn ngh s, nhng ngi hot ng trn lnh vc vn ha, gio dc, y t, th thao, thng tin, bo ch v xut bn c nhng biu hin xa ri i sng, lng tng trong nh hng sng to v hot ng nghip v, chy theo ch ngha thc dng, chiu theo th hiu thp km to ra mt s sn phm vn ha cht lng thp, thm ch sai tri. 2. Mt s gii php ch yu gp phn nng cao cht lng v hiu qu ca pht trin vn ha, x hi v con ngi trong thi gian ti 2.1. Gii php quan trng hng u l nng cao nng lc, hiu qu lnh o, ch o ca t chc ng v cp y cc cp i vi lnh vc xy dng con ngi v pht trin vn ha, x hi. Cn phi i mi t duy v phng thc lnh o ca ng i vi vic xy dng con ngi v pht trin vn ha, x hi trn c s pht huy tnh ch ng sng to ca Nh nc trong vic th ch ha ng li, quan im ca ng, i mi cng tc qun l ca cc c quan gio dc o to, vn ha, x hi, y t, th thao nhm to ra hp lc chung ca tt c cc ngnh, cc cp, ca c x hi trong vic thc hin chin lc xy dng con ngi v pht trin vn ha. Xy dng c ch phi hp v chia s trch nhim gia cc lnh vc chnh tr, kinh t v vn ha nng cao cht lng v hiu ca vic xy dng con ngi, pht trin vn ha trong mi lnh vc ci cch hnh chnh, y mnh sn xut, kinh doanh v dch v x hi. m bo s gn kt cht ch gia ba lnh vc: pht trin kinh t l trng tm, xy dng ng l then cht, vn ha l nn tng tinh thn ca x hi, cn c c ch phi hp chung gia cc lnh vc ny. y, cn c s ch o kin quyt ca ng v Nh nc mi c th to ra s phi hp v ng thun ny. 2.2. i ng tri thc (vn ngh s, nh bo, nh gio, i ng y bc s) l tr ct trong chin lc xy dng con ngi v pht trin vn ha ca t nc. V vy ng v Nh nc sm xy dng chnh sch i vi tr thc trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha v hi nhp kinh t quc t. ng thi cn chm lo xy dng i ng tr thc, c quy hoch v k hoch chm sc, bi dng ti nng trong cc lnh vc vn ha, gio dc, y t, th dc, th thao, gi vng nh hng chnh tr v pht huy dn ch, cao thc trch nhim ca h trc nhn dn, trc dn tc v ch ngha x hi. 2.3. Pht huy tnh nng ng, sng to ca cc c quan ng, Nh nc, Mt trn T quc v cc on th nhn dn, cc hi sng to vn hc - ngh thut, khoa hc k thut, thng tin bo ch, cc t chc kinh t- x hi, to nn sc mnh tng hp ca ton th x hi nhm nng cao cht lng v hiu qu ca vn xy dng con ngi v pht trin vn ha, x hi. Xy dng c ch, chnh sch, ch ti n nh p ng yu cu x hi ha cc hot ng vn ha,
27

gio dc, y t, th dc th thao nhm huy ng mi ngun lc trong nc v quc t tham gia vo s nghip xy dng con ngi v pht trin nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc. 2.4. Tp trung xy dng mi trng vn ha, li sng v i sng vn ha ca mi ngi dn c s, pht huy tnh t nguyn, tnh t qun v nng lc lm ch ca nhn dn. Khuyn khch s sng to vn ha, vn hc ngh thut, to ra nhng cng trnh khoa hc v ngh thut c gi tr cao. Xy dng v nng cp ng b h thng thit ch vn ha, gio dc, y t, th thao c s. Ch trng cc cng trnh vn ha, gio dc, y t, th thao mang tm vc quc gia cp nht vi trnh ca khu vc v th gii. 2.5. y mnh cng tc xa i, gim ngho c v kinh t, vn ha, gio dc, y t, nht l cc vng su, vng xa, vng dn tc thiu s. Ch trng xy dng hon thin cc thit ch vn ha - x hi nhng khu vc ny. Tng cng u t cc thit ch vn ha- x hi nhng khu cng nghip, khu ch xut tp trung ng cng nhn lao ng. Thc hin cc chnh sch x hi i vi ngi lao ng v cc i tng chnh sch. Ch gim s phn ha giu ngho, nng cao cht lng dn s, khai thc v bo v tt ngun ti nguyn thin nhin, chm lo bo v mi trng sinh thi. 2.6. Kin quyt u tranh loi tr cc tiu cc x hi v cc t nn x hi trong cc lnh vc gio dc, y t, vn ha, th thao. Bi tr t nn, m tn, d oan, ma ty, mi dm v cc loi ti phm khc. Khc phc tnh trng tai nn giao thng trm trng hin nay. Gi vng an ninh, trt t an ton x hi, p tan m mu din bin ha bnh ca cc th lc phn ng trong nc v quc t. KT LUN Trong qu trnh lnh o nhn dn tin hnh s nghip i mi t nc, ng ta nhn thc ngy cng su sc rng x hi, vn ha l nhng lnh vc th hin r nht bn cht ca ch x hi ch ngha. Trong nhng nm ti, cn a vic gii quyt cc vn x hi v pht trin vn ha ln nhanh hn na, tng xng vi nhp pht trin kinh t1. Chin lc xy dng con ngi v pht trin vn ha, x hi chnh l mt mc tiu, mt ng lc quan trng ca s nghip i mi, ng thi th hin bn cht u vit ca ch x hi ch ngha khi Vit Nam bc vo pht trin kinh t th trng v hi nhp kinh t quc t. ng li xy dng con ngi v pht trin vn ha, x hi hon ton ng n ca ng ta trong thi k i mi va qua gp phn quan trng vo vic
1

ng Cng sn Vit Nam, Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Sd, tr.32.

28

cng c h thng chnh tr, pht trin kinh t, p ng nhu cu vn ha tinh thn ngy cng cao ca nhn dn, gp phn vo s pht trin bn vng ca t nc. ng li ny chnh l kt qu ca s vn dng sng to ch ngha Mc-Lnin, t tng H Ch Minh vo hon cnh lch s c th ca t nc ta. Nhng ng gp sng to ca ng v l lun xy dng con ngi, pht trin vn ha l mt b phn quan trng hp thnh l lun i mi ca ng. Vic t chc v trin khai nhng quan im nhng nhim v v xy dng con ngi v pht trin vn ha trong 25 nm i mi va qua to nn s chuyn bin tch cc trong i sng vn ha ca t nc. Nhng thnh tu v ng gp v l lun v ch o thc tin ca ng trn lnh vc ny gp phn pht huy mnh m vai tr to ln ca vn ha v con ngi trong s nghip i mi. S nghip i mi trong thi k ton cu ha v hi nhp kinh t quc t di s tc ng mnh m ca cuc cch mng khoa hc cng ngh hin i cng em n c thi c v thch thc mi cho vic xy dng con ngi m bo tin b x hi v pht trin nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc. Trong qu trnh ny, vic tip tc b sung, hon thin ng li, chnh sch xy dng con ngi v pht trin vn ha, x hi l mt yu cu khch quan. Mt khc, vic t chc v trin khai nghim tc nhng quan im ch o, nhng nhim v quan trng trong chin lc xy dng con ngi v pht trin vn ha v thc hin tin b v cng bng x hi l nhn t c ngha quyt nh bin t tng ca ng thnh hin thc. Trong qu trnh ny, chng ta cn pht huy nhng thnh tu t c, khc phc nhng khuyt im v yu km ca thi k va qua, tranh th thi c, quyt tm thc hin ng b v ton din cc gii php cp bch nu trn ginh nhng thnh tu mi, to nn s pht trin v cht khng nh sc mnh mi ca con ngi v vn ha Vit Nam trong thi k y mnh cng nghip ha, hin i ha hi nhp kinh t quc t. Ti liu tham kho: 1. ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb CTQG, HN. 2006, tr.101-108, tr.172-174, tr. 212-223. 2. ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb CTQG, HN, 2011 3. ng Cng sn Vit Nam. Vn kin Hi ngh ln th nm, BCH Trung ng kha VIII, Nxb CTQG, HN.1998. 4. ng Cng sn Vit Nam. Kt lun Hi ngh ln th mi, Ban Chp
29

hnh Trung ng ng (Kha IX) V Tip tc thc hin Ngh quyt Trung ng 5 (Kha VIII) v Xy dng v pht trin nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc trong nhng nm sp ti. 5. Phm Minh Hc - Nguyn Khoa im (Ch bin). V pht trin vn ha v xy dng con ngi trong thi k cng nghip ha, hin i ha, Nxb CTQG, HN.2003. 6. Phm Duy c (Ch bin): Pht trin vn ha Vit Nam giai on 2011-2020. Xu hng v gii php. Nxb CTQG, HN, 2011.

Cu hi thi vn p
1. V sao ng ta khng nh: Vn ha l nn tng tinh thn ca x hi, va l mc tiu, va l ng lc thc y kinh t x hi pht trin . 2. ng ch hy phn tch nhng nhim v c bn xy dng v pht trin nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc. 3. ng ch hy phn tch vai tr ca vic xy dng con ngi v mi trng vn ha hin nay. 4. ng ch hy phn tch vai tr ca vn ha i vi qu trnh pht trin kinh t - x hi hin nay nc ta.

30